Doslovný záznam ze zasedání

Pondělí, 21. května 2012 - Štrasburk

18. Přístup EU k trestnímu právu (krátké přednesení)

  Elnök. − A következő pont a Cornelis de Jong által az Állampolgári Jogi, Bel- és Igazságügyi Bizottság nevében készített jelentés a büntetőjog uniós megközelítéséről (2010/2310 (INI)) (A7-0144/2012)

  Cornelis de Jong, Rapporteur. − Voorzitter, strafrecht is niet zomaar een onderwerp. Straffen betekenen inperking van de fundamentele rechten van de verdachten en veroordeelden. Daar moet je voorzichtig mee omgaan. Natuurlijk is het gerechtvaardigd om onder bepaalde omstandigheden fundamentele rechten in te perken, maar daar moeten wel goede gronden voor zijn, zoals vastgelegd in de internationale mensenrechteninstrumenten en het Handvest van de grondrechten.

Grosso modo zijn er twee bedreigingen. In de eerste plaats zijn wij dat zelf, de politici. De media besteden, meer dan vroeger, uitgebreid aandacht aan sprekende misdrijven. Advocaten staan soms nog vaker voor de camera dan politici, en ook het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht bedienen zich tegenwoordig van een leger aan voorlichters. Politici willen hier nog wel eens op inhaken door nieuwe wetten af te kondigen met ofwel een uitgebreidere of nieuwe delictsomschrijving, of een hogere strafmaat. Als ze er dan ook nog eens in slagen om hun Europese collega's ervan te overtuigen dat die wetgeving in heel Europa moet worden ingevoerd, hebben ze in hun ogen succesvol gereageerd. Maar zo moet het dus niet.

Strafrecht is niet bedoeld om op korte termijn succesjes te boeken. Voordat je nieuwe delictsomschrijvingen overeenkomt of straffen verhoogt, moet je goed hebben nagedacht over de consequenties. Worden hier inderdaad meer misdadigers door opgepakt en geresocialiseerd, en is de publieke opinie op langere termijn nog steeds geïnteresseerd in die strengere straffen, of ging het hier om een incidentele schok in de samenleving, die ook door betere handhaving van het bestaande recht zou kunnen worden opgevangen?

De tweede bedreiging komt helaas uit Brussel. We zijn hier gewend om ruim gebruik te maken van de bevoegdheden die via de reeks van Verdragen aan de EU zijn gegeven. Het Verdrag noemt een aantal delicten waar een minimumharmonisatie voor de hand ligt. Daarnaast mag de EU ook minimumharmonisatie bedrijven van delicten als dat voor de uitvoering van al geharmoniseerd EU-beleid noodzakelijk is. Dit geeft eigenlijk ontzettend veel ruimte, en ik kan me bij ieder delict wel een reden voorstellen om dat dan ook maar Europees te gaan regelen.

Hetzelfde Verdrag toont echter ook respect voor nationale tradities en culturele verschillen, die juist in het strafrecht naar voren komen. De noodremprocedure, waarin speciaal door het strafrecht is voorzien en waarbij een lidstaat zich kan verzetten tegen harmonisatie als die in strijd zou zijn met de fundamentele beginselen uit hun grondwet, is hiervan de procedurele weerslag.

Tussen beide onderdelen, de ruime bevoegdheden en de terughoudendheid en het respect voor nationale tradities, zit een spanning. Daarom mogen we op het gebied van het strafrecht niet dezelfde weg bewandelen als op andere terreinen: stukje bij beetje, hier en daar ongecoördineerd harmoniseren, zonder dat daar heel duidelijke overtuigende redenen voor aan te wijzen zijn.

In mijn verslag wordt nu duidelijk gemaakt dat men op het gebied van strafrecht niet aan symboolpolitiek mag doen, geen politieke hypes dus. Voordat je tot harmonisatie overgaat, moet er eerst een toetsingskader zijn doorlopen dat de meerwaarde van harmonisatie via statistisch materiaal bewijst en bovendien duidelijk maakt dat er buiten het strafrecht geen andere, minder indringende oplossingen voorhanden zijn. En daarnaast blijven de mensenrechten bepalend. Ook hieraan zal steeds uitdrukkelijk moeten worden getoetst.

Even belangrijk is de bewaking van consistentie en coherentie. Daarvoor zullen alle EU-instellingen speciale maatregelen moeten nemen, inclusief het Europees Parlement. De Commissie LIBE heeft geen recht van coördinatie, maar verbrokkeld strafrecht is een slecht strafrecht.

Ik dank alle collega's uit de Commissie LIBE voor hun overweldigende steun voor dit verslag. In een interinstitutionele werkgroep zullen we deze regels hopelijk samen met de Commissie en de Raad verder moeten uitrollen. Ik heb er vertrouwen in dat we er met elkaar in zullen slagen dat toekomstige regels over strafrecht alleen worden ingevoerd als het echt moet en dat deze verder van hoge kwaliteit zullen zijn.

PRÉSIDENCE DE MME ISABELLE DURANT
Vice-présidente

Interventions à la demande

  Axel Voss (PPE). - Frau Präsidentin! Zunächst möchte ich dem Kollegen Cornelis de Jong recht herzlich danken für sein Engagement, das er hier an den Tag gelegt hat. Er hat das sehr gut und sehr ausgewogen gemacht, und ich finde es super, dass wir uns in kleinen Schritten den inhaltlichen Dingen genähert haben. Insofern muss ich ihm recht geben, und es ist schön zu sehen, dass eigentlich in jedem Mitgliedstaat das Strafrecht unterschiedlich gewachsen ist und wir deshalb eben auch unterschiedliche Annäherungen brauchen, und es ist nun einmal das stärkste Argument, was wir hier haben, um dem einen oder anderen bestimmte Grundrechte zu beschneiden, und deshalb sollten wir da auch sehr vorsichtig herangehen – in Verfahrensfragen, aber auch im materiellen Strafrecht.

Deshalb, meine ich, lohnt es auch, einmal darüber nachzudenken, ob man nicht in diesem Sinne auch ein Konzept entwickelt, damit wir nicht zuerst mit der Europäischen Ermittlungsanordnung starten und uns erst dann mit den Grundsätzen auseinandersetzen, sondern es eigentlich anders herum starten sollte. Von daher möchte ich doch bitten, dass wir konzeptioneller an so etwas herangehen und nicht das Letzte zuerst machen und das Erste eigentlich erst zum Schluss.

  Jan Philipp Albrecht (Verts/ALE). - Frau Präsidentin! Sehr geehrte Frau Malmström! Ich möchte in das gleiche Horn blasen wie Herr Voss. Ich glaube, es ist wirklich dringend notwendig, dass wir – das wird auch aus dem guten Bericht von Herrn de Jong deutlich – endlich eine koordinierte Strategie brauchen, wie wir das Strafrecht so ausgestalten und harmonisieren, dass es eben nicht nur immer in den Bereichen vorangeht, in denen es kurzfristig Interessen gibt, sondern dass man sich auch langfristig damit auseinandersetzt, ein kohärentes Strafrechtssystem zu haben.

Vielleicht wäre es wirklich eine gute Idee, wenn Sie sich auch mit Ihrer Kollegin aus dem Justizressort gemeinsam Gedanken machen, wie man das gemeinsam voranbringen kann, denn gerade gegenüber dem Rat haben wir immer wieder Schwierigkeiten, diesen Verbund beider Perspektiven deutlich zu machen. Wir werden mit der Ermittlungsanordnung, mit den Mindeststandards im Strafverfahren erleben, dass natürlich auch immer wieder Schwierigkeiten auftreten, die Perspektiven von Parlament und Rat zusammenzubringen. Da könnte die Kommission sicherlich eine wichtige und vermittelnde Rolle spielen. Darum würde ich Sie bitten.

  Gerard Batten (EFD). - Madam President, this report confirms what I have been warning my constituents in London about, and the British people generally, for some years, which is that the EU intends to create its own system of criminal law.

This project is already very well advanced and very comprehensive and I have written about it in a report of my own, Freedom, Security & Justice? or The Creation of a European Union Police State.

We do not need an EU system of criminal law in England. We have something called the common law which has taken a thousand years to evolve. We have safeguards under Magna Carta, the Bill of Rights and habeas corpus, which are being swept away under this new system. They are being set aside. A British citizen can now be sent off to any corner of the European Union on the strength of a piece of paper with vague accusations. They can be imprisoned for months or years. The English and Scottish courts have abdicated their duty to protect their own citizens from arbitrary arrest and imprisonment.

Your system of EU criminal law would do for our liberties what the European single currency has done for your economies.

  Hubert Pirker (PPE). - Frau Präsidentin! Wir befassen uns heute damit, wie Sicherheit in der Europäischen Union auf Dauer gewährleistet werden kann. Das war im letzten Bericht so, und das ist eigentlich hier indirekt auch die Zielsetzung. Wir können uns alle Strategien von Frau Kommissarin Cecilia Malmström wünschen – wenn es nicht gelingt, diese Strategien umzusetzen und gleich dazu parallel auch das Strafrecht europaweit umzusetzen, dann ist jede Initiative und all diese Strategie zahnlos.

Daher bin ich dafür, dass wir alles unternehmen, damit eben auch das Strafrecht europaweit harmonisiert wird – freilich mit Rücksichtnahme auf nationale Traditionen, aber nichtsdestoweniger muss es die Zielsetzung sein, mithilfe eines harmonisierten Strafrechts das umzusetzen, was wir im Sicherheitsbereich an Initiativen, an Vorleistungen in diesem Bereich vom Grenzschutz über die Bekämpfung des organisierten Verbrechens bis hin zu Cybercrime entwickelt haben.

  Jaroslav Paška (EFD) - Súhlasím s tým, že v Lisabonskej a Maastrichtskej zmluve boli zadefinované isté predpoklady na to, aby sme mohli pristúpiť k tvorbe spoločného európskeho trestného práva. Chcel by som však upozorniť na to, že táto cesta bude veľmi zložitá, komplikovaná a veľmi citlivá. V Európe máme viacero tradícií, či už spoločenských, ale i justičných, na ktorých bolo právo v jednotlivých krajinách alebo regiónoch budované. Zaznela tu už výhrada od môjho kolegu z Veľkej Británie, ktorý upozornil na to, že britské ostrovné právo má iný spôsob riešenia problémov, že tam platia pravidlá precedensov, zatiaľ čo v európskej kontinentálnej časti platia zase iné pravidlá. Moja krajina napríklad využíva rakúsko-uhorský právny základ. Som presvedčený, že Švédsko alebo severské krajiny používajú úplne iné pravidlá. Takže z toho vyplývajú isté rozdiely v právnych systémoch, ktoré budeme musieť veľmi citlivo zvažovať. A ja osobne som veľmi skeptický, že sa nám to podarí v dohľadnom čase.

(Fin des interventions à la demande)

  Cecilia Malmström, Member of the Commission. − Madam President, I would like to thank the rapporteur very much for having taken the initiative to prepare a report on this issue. It links in perfectly with the communication on EU criminal policy that the Commission published last September, and I am really glad to see that this communication has achieved its goal in launching a debate inside and outside the institutions. This was our aim in the Commission: to summarise for the first time the principles guiding legislation on criminal law so as to strengthen the enforcement of EU policies under the new legal framework of the Lisbon Treaty. Mr de Jong’s report very much follows that objective, and I am really grateful for that.

Clear and transparent rules on when to use European criminal law are crucial, and we fully share the view of the rapporteur that any legislation at EU level must fully respect the principles of subsidiarity and proportionality. We know – and it has been clear from the debate here – that criminal law is a sensitive area, with quite substantial differences between the different Member States. This has to be taken into account. Because of that, it is crucial that we ensure full respect of the rights guaranteed by the Charter of Fundamental Rights and the European Convention on Human Rights for all EU criminal law legislation. We need to understand each other’s systems better in order to be able to assess how we can bring them closer together where this is necessary, while respecting the different legal systems and traditions in all Member States.

EU criminal law to strengthen the enforcement of EU policies is only needed in selected areas, but it can provide significant added value. We have seen this for example in the context of environmental crime, where two important directives were adopted in 2008 and 2009. These were the first instruments adopted on criminal law in the ordinary legislative proposal. The fruitful cooperation between the Commission and Parliament on these files has set an example for future work.

We also see the importance of common EU rules when it comes to discussing proposals for criminal law measures to fight insider dealing and market manipulation. It is clear that the EU financial markets can only have investors’ confidence and trust if we send a strong signal in the form of common rules.

In addition to rendering EU policies effective through the introduction of criminal law measures, the Treaty establishes ten ‘euro crimes’ that are both serious and have a cross-border dimension, justifying the need to legislate common minimum rules on definitions of offences and sanctions. Much has been achieved in relation to the latter in the post-Lisbon period, specifically with the adoption of directives on the fight against trafficking in human beings as well as the fight against sexual exploitation of children. Negotiations are being finalised regarding the Cybercrime Directive, and the newly-adopted proposal on the harmonisation of confiscation laws is about to be negotiated.

All these initiatives have so far contributed to the development of Treaty provisions contributing, inter alia, to a pragmatic interpretation of the concept of common minimum rules in both areas, and they are important frames of reference for further development of criminal law at EU level.

Putting in place a coherent EU criminal policy requires further reflection and discussion on many legal issues. The European Commission has just set up an expert group which will meet for the first time in June, and we will be happy to report once they have met. It will be composed of experienced academics and practitioners in the field. This expert group will be a forum to discuss the challenging and difficult questions which arise when the EU considers criminal law measures and advises on the best way forward.

We fully share the approach set out in the resolution. For instance, our criminal law communication also supports the idea of simpler language to guide EU legislators when they draft criminal law provisions.

So the Commission’s communication last year, and this report – which has received considerable support here – are the starting point for the shaping of a common EU criminal policy, and I look forward to working with Parliament and moving further towards a common goal: a true area of freedom, security and justice.

  La Présidente. - Le point est clos.

Le vote aura lieu mardi 22 mai 2012.