Der Präsident. − Als nächster Punkt der Tagesordnung folgt die Aussprache über den Bericht von Tadeusz Zwiefka im Namen des Rechtsausschusses über die Verbesserung des Zugangs zum Recht: Prozesskostenhilfe bei Streitsachen mit grenzüberschreitendem Bezug (COM(2012)0071 - 2012/2101(INI)) (A7-0161/2013).
Tadeusz Zwiefka, sprawozdawca. − Panie Przewodniczący! Szanowny Panie Komisarzu! Punktem wyjścia dla mojego sprawozdania z inicjatywy własnej o pomocy prawnej w transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych było przedstawione w ubiegłym roku przez Komisję Europejską sprawozdanie dotyczące wdrażania i stosowanie dyrektywy z 2003 roku. Minęło 10 lat od wejścia w życie tego dokumentu i wydaje się, że samo wdrażanie do systemów krajowych przepisów dyrektywy przebiegło pomyślnie. Oczywiście każde państwo członkowskie skorzystało z nieco odmiennych rozwiązań, ale zasadniczo prawo do pomocy prawnej jest obecnie zagwarantowane. Wciąż jednak zaledwie 12% mieszkańców Unii Europejskiej wie o tym, że ma prawo do skorzystania z bezpłatnej pomocy prawnej w przypadku sporu prawnego wytoczonego w innym państwie. Jeśli zatem obywatele – a co gorsza także praktycy – nie są świadomi, że można ubiegać się o pomoc prawną w kraju członkowskim innym niż kraj obywatelstwa, to przepisy tej dyrektywy są jedynie ładnie wyglądającym na papierze sloganem.
Naturalnym stanem rzeczy jest, że wzrastająca mobilność i harmonizacja rynku europejskiego powinna także objawiać się rosnącą liczbą spraw transgranicznych. O pomoc na podstawie zapisów dyrektywy zgłasza się jednak wciąż tak samo niska liczba obywateli, ponieważ nie wiedzą o tym, że mogą otrzymać bezpłatną pomoc przedprocesową, a także pomoc w trakcie trwania procesu, i z niewiedzy rezygnują ze swoich roszczeń. Dlatego też główny nacisk w moim sprawozdaniu położyłem na zwiększanie zaangażowania Komisji Europejskiej oraz państw członkowskich w skuteczniejszą kampanię informacyjną. Wskazuję także na możliwości, jakie dają nam nowoczesne technologie w obszarze komunikacji i zwiększania świadomości o istnieniu prawa do pomocy prawnej w sporach transgranicznych. Podkreślam także znaczenie internetu oraz portali takich jak e–Justice w samym procesie niesienia pomocy prawnej.
Kolejną wyodrębnioną przeze mnie problematyką jest niezwykle istotne w moim przekonaniu zapewnienie kompleksowego wsparcia prawnego dla obywateli. Utworzenie baz danych prawników mających wiedzę i umiejętności w zakresie prawa porównawczego oraz odpowiednie kwalifikacje językowe powinno zapewnić wyznaczanie kompetentnych prawników do prowadzenia konkretnych spraw. Pamiętajmy, że czasem złe doradztwo jest po prostu gorsze i bardziej kosztowne w skutkach niż żadne.
W dalszych punktach dokumentu wskazuję na kroki, które powinny zostać podjęte w kontekście ułatwienia procedur i usprawnienia dostępu do pomocy prawnej. Zachęcam także państwa członkowskie do stworzenia bardziej skutecznych systemów współpracy pomiędzy władzą publiczną a organizacjami pozarządowymi, by zapewnić obywatelom szerszy dostęp do pomocy prawnej i doradztwa prawnego. Moim zdaniem dobre praktyki w dziedzinie bezpłatnego doradztwa prawnego – takie jak uniwersyteckie kliniki prawne czy agencje pro bono – powinny być szeroko upowszechnianie i wspierane w ramach zorganizowanej sieci pomocy prawnej.
Warto także podkreślić znaczenie, jakie w dobie kryzysu i oszczędności ma zapewnienie przez państwa członkowskie dostępu do pomocy przedprocesowej, w tym doradztwa na temat alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów. Często okazują się one mniej kosztowne i bardziej skuteczne właśnie w sprawach cywilnych i handlowych.
Na zakończenie chciałbym wyrazić swoje głębokie zaniepokojenie obserwowaną przeze mnie tendencją do zmniejszania w budżetach państw środków na bezpłatną pomoc prawną. Wiele osób zostanie bowiem w ten sposób pozbawionych dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Będzie to jedynie rodzić frustrację, brak zaufania i wrogość obywateli wobec systemu państwowego. Te koszty będą zdecydowanie wyższe niż fundusze, które dzisiaj są redukowane.
Catch-the-eye-Verfahren
Oldřich Vlasák (ECR). - Pane předsedající, budu asi jediným řečníkem na toto téma, ale domnívám se, že toto téma je velmi důležité, a chtěl bych poděkovat panu kolegovi, že se ujal tohoto tématu.
Právě přeshraniční obchod je totiž tím důležitým mezníkem, kde můžeme posílit konkurenceschopnost jako takovou. Já bych chtěl zdůraznit i důležitost spolupráce s obchodními komorami jako takovými, které sehrávají velmi důležitou roli, a plně souhlasím se zpravodajem, že málo občanů ví o tom, že může i před zahájením nějakého sporu čerpat bezplatnou právní pomoc jako takovou a že se může poradit i v těchto věcech po ukončení tohoto sporu.
Tato jistota je velmi důležitá, a proto plně podporuji i to, aby byla k dispozici jak na obchodních komorách, tak na obcích a městech databáze právníků, kteří budou jazykově vybaveni, aby mohli v těchto sporech pomoci.
(Ende des Catch-the-eye-Verfahrens)
Algirdas Šemeta, Member of the Commission. − Mr President, honourable Members, I would like to thank the Committee on Legal Affairs and the rapporteur for this excellent report and for its constant support of our policies of removing the obstacles to full enjoyment by Europeans of their benefits as EU citizens. We discussed today the application of an important instrument to allow European citizens to effectively exert their right of access to justice in other Member States – the 2003 directive on legal aid in cross-border civil and commercial matters.
The 2012 Commission report on its application observes that all the Member States which are bound by the directive have transposed it. No major problems of implementation have been observed, even if there are some differences of interpretation between Member States. The fact that there has only been one case before the European Court of Justice concerning cross-border legal aid also indicates that the application of the directive from a legal point of view is satisfactory.
However, both the Parliament and the Commission reports conclude that awareness among citizens and lawyers of the benefits of this directive must be improved. The Commission is already taking steps to that end: the e-Justice portal is currently being updated in order to improve access to information and to the standard forms for legal aid. The migration of the European Judicial Network website to the e-Justice portal will further improve user-friendliness and provide comprehensive and updated information. This will also inform citizens better regarding the other European procedures such as the European Small Claims Procedure and the European Order for Payment Procedure.
In addition, the Commission has developed a compendium of legislation in cross-border civil and commercial matters, which includes this directive. The compendium has been distributed to legal professionals in Member States on several occasions.
Coming to legal professionals and their role in applying the directive: not long ago in this very Chamber, we highlighted the importance of judicial training in the application of EU law. We should help lawyers become familiar with the possibilities offered by the directive and advise citizens accordingly. We are implementing the pilot project on judicial training put forward by Parliament. We are also providing funding, for example for the establishment of the European Training Platform. Our proposals for the next financial framework also include judicial training as a priority area in order to support Member States in their efforts.
Coming to the role of the Member States: as you highlighted in your report, they must do their share of informing their own citizens about their rights under this directive and the national laws. Your report includes several proposals for changes and amendments to the current directive and additional issues to be analysed in future reports on the application of the directive. We will duly take into account your proposals in the Commission work in this field.
At this stage, it is more effective to continue to focus on informing citizens of their rights and monitoring the correct application of the directive by Member States. When consulted on the report, Member States considered that a revision was not necessary. I must underline that this is not a ‘doing nothing’ scenario. Action at both EU and national level to raise awareness and to ensure smooth application of the directive, and to provide updated information and IT solutions to users on the legal aid procedures in Member States, will greatly improve access to justice, as enshrined in Article 47 of the EU Charter of Fundamental Rights.
Der Präsident. − Die Aussprache ist geschlossen.
Die Abstimmung findet am Dienstag, 11. Juni, um 11.30 Uhr statt.