El Presidente. - El punto siguiente en el orden del día es el debate a partir de las Declaraciones del Consejo y de la Comisión sobre una supuesta operación de devolución forzosa ante la costa griega (Farmakonisi) que se salda con la muerte de refugiados (2014/2549(RSP)).
Ευάγγελος Βενιζέλος, Ασκών την Προεδρία του Συμβουλίου. - Κύριε Πρόεδρε, παρίσταμαι εδώ ως Προεδρεύων του Συμβουλίου αλλά φυσικά διατηρώ πάντα την ιδιότητα του Έλληνα Υπουργού των Εξωτερικών. Θέλω λοιπόν και υπό τις δύο αυτές ιδιότητες πριν από οτιδήποτε άλλο να εκφράσω τη βαθύτατη θλίψη της ελληνικής κυβέρνησης και όλης της ελληνικής κοινωνίας για τις ζωές που χάθηκαν στη θάλασσα στο τραγικό ναυάγιο κοντά στο Φαρμακονήσι.
Έχουμε ζήσει τους τελευταίους μήνες πολλά τέτοια δράματα με κορυφαίο το δράμα της Λαμπεντούζα. Ήδη σήμερα βλέπουμε ειδησεογραφικά να υπάρχει νέα πολύ μεγάλη πίεση στη θαλάσσια περιοχή της Λαμπεντούζα. Παρά τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειες που καταβάλλουν οι ελληνικές αρχές, και ιδίως η ακτοφυλακή, υπάρχουν προβλήματα, γιατί, όπως είχαμε την ευκαιρία να πούμε και στην προηγούμενη συζήτησή μας για τις πιέσεις που ασκούνται στα χερσαία σύνορα της Βουλγαρίας, η Ελλάδα, όπως και οι άλλες νοτιοανατολικοευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες, έχει τόσο εκτεταμένες ακτογραμμές, έχει να προστατεύσει και να διαφυλάξει τόσο εκτεταμένα ευρωπαϊκά σύνορα, ώστε δεν επαρκεί πάντα ο απαιτούμενος μηχανισμός. Επίσης, έχουμε να αντιμετωπίσουμε περιστατικά τα οποία είναι πια τελείως διαφορετικά σε σχέση με αυτά που είχαμε ζήσει στο παρελθόν, γιατί η κρίση, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, το τεράστιο ρεύμα προσφύγων που έχει δημιουργηθεί, προκαλούν τεράστιες πιέσεις και κάθε μέρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τέτοιου είδους προβλήματα.
Η τραγωδία στο Φαρμακονήσι είναι χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της σοβαρής μεταναστευτικής πίεσης. Να σας δώσω μερικούς αριθμούς από τον Αύγουστο του 2012: Η κατάσταση στο ανατολικό Αιγαίο Πέλαγος έχει επιβαρυνθεί εντυπωσιακά. Το 2008 είχαμε δεκαπέντε χιλιάδες περιστατικά, τα οποία είχαν μειωθεί εντυπωσιακά πριν από την τελευταία έκρηξη στη Συρία, και το 2011 είχαμε μειωμένα περιστατικά και το 2012. Από τον Αύγουστο όμως του 2012 έχουμε μια επιδείνωση. Η ελληνική ακτοφυλακή καλύπτει μια περιοχή μεγαλύτερη των δύο χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων στη θαλάσσια περιοχή του ανατολικού Αιγαίου. Η περιοχή αυτή βέβαια περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό νησιών και βραχονησίδων. Μέχρι στιγμής έχει προβεί σε ενέργειες διάσωσης τριών χιλιάδων εκατόν είκοσι ατόμων. Αυτό αναλογεί στο 29% όλων εκείνων που έχουν διέλθει χωρίς έγγραφα και χωρίς νόμιμες διαδικασίες τα σύνορα.
Στην προκειμένη περίπτωση το τουρκικό αλιευτικό σκάφος εντοπίστηκε από τις επίγειες δυνάμεις που εδρεύουν στο Φαρμακονήσι και ενημερώθηκε αμέσως το περιπλέον σκάφος του λιμενικού σώματος που έσπευσε στην περιοχή. Υπήρχαν εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες και φτάσαμε σε ένα δράμα πραγματικά, γιατί τελικά είχαμε έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν.
Το περιστατικό αυτό μας έχει ευαισθητοποιήσει ιδιαίτερα, όπως είχε την ευκαιρία να τονίσει ο Έλληνας Υπουργός Ναυτιλίας, ο κ. Βαρβιτσιώτης, σε επιστολή του προς τον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης αλλά και προς την κ. Malmström. Έχει ήδη διαταχθεί και διεξάγεται ανεξάρτητη δικαστική έρευνα για τα περιστατικά αυτά. Θέλουμε να διερευνήσουμε πλήρως τα γεγονότα. Θέλουμε να μάθουμε απολύτως την αλήθεια. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι δεν υπάρχει καμία σκοπιμότητα που να περιορίζει το εύρος και το βάθος της έρευνας αυτής. Θα εφαρμοστεί ο νόμος. Θέλουμε να λειτουργήσει παιδαγωγικά και παραδειγματικά το συμβάν αυτό. Δεν μπορώ να προδικάσω την έρευνα. Ξέρω ότι και η FRONTEX, όπως έχω διαβάσει στον Τύπο, έχει τα δικά της στοιχεία και τις δικές της καταγραφές. Το λιμενικό σώμα έχει παρουσιάσει τα στοιχεία όπως έχουν καταγραφεί μέσα από τους δικούς του μηχανισμούς. Σημασία έχει να αντλήσουμε συμπεράσματα από αυτή την εμπειρία, όπως είχα την ευκαιρία να πω και στην προηγούμενη συζήτηση για τη Βουλγαρία. Πρέπει να φανεί η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Πρέπει να εφαρμοστεί η αρχή της δίκαιης και αναλογικής κατανομής των βαρών. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πίεση, η οποία είναι καθημερινή, και ταυτόχρονα πρέπει να διαμορφώσουμε ένα θεσμικό πλαίσιο που είχα την ευκαιρία στην προηγούμενη συζήτηση να παρουσιάσω αρκετά αναλυτικά. Είναι μια προτεραιότητα της ελληνικής Προεδρίας του εξαμήνου αυτού αλλά και μια προτεραιότητα της ιταλικής Προεδρίας του επομένου εξαμήνου η μεταναστευτική πολιτική, η διαμόρφωση μιας ακόμη πιο ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Σας θυμίζω ότι ήδη το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει αφιερώσει δύο μεγάλες συζητήσεις τον περασμένο Οκτώβριο και τον περασμένο Δεκέμβριο. Η άτυπη σύνοδος των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων πριν από λίγες μέρες στις 24 Ιανουαρίου 2014 στην Αθήνα έδωσε την ευκαιρία στους υπουργούς και στην αρμόδια Επίτροπο, την κ. Malmström, να συζητήσουν για το τι πρέπει να γίνει και στη μετά τη Στοκχόλμη εποχή και ο στόχος μας είναι, μέσα και από τις προτάσεις που θα παρουσιάσει η Επιτροπή, να ολοκληρώσουμε τον Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτό το σχέδιο της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών.
Αυτό το επίπεδο του μεσομακροπρόθεσμου προγραμματισμού δεν δίνει βέβαια απάντηση στις καθημερινές πιέσεις, στα δράματα, στην αγωνία, στην εκμετάλλευση, στο οργανωμένο έγκλημα, που πολλές φορές κρύβεται πίσω από αθώους ανθρώπους, από πρόσφυγες που αναζητούν μια καλύτερη τύχη, αναζητούν προστασία από τις απάνθρωπες συνθήκες που υπάρχουν στη Συρία αλλά και άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Θέλω λοιπόν και εκ μέρους του Συμβουλίου και εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης να σας διαβεβαιώσω ότι η έρευνα θα είναι πλήρης, η ευαισθησία μας είναι απόλυτη και η συνεργασία με την Επιτροπή επίσης ανοικτή και, θέλω να ελπίζω, αποτελεσματική.
Cecilia Malmström, Member of the Commission. - Mr President, I would of course like to start by expressing my condolences, following the terrible incident in Farmakonisi and the loss of life there, to the relatives and the survivors.
We are aware and concerned about the situation of migrants in Greece. For quite some time now, we have been involved with the Greek authorities in trying to help them to set up a fully functioning migration policy in line with international and European norms. There is a lot of progress being made, but still a lot of work to be done. We will continue to help and to support Greece in migration management, in the asylum system, in border management, and so on.
We have recently received severe allegations of push-back operations in Turkey and ill treatment, and this is alarming. We are in contact, as the Minister explained, with the authorities all the time regarding these allegations, and we are closely monitoring the situation on the ground, including through the presence of Frontex. On this particular incident, from the information that we have so far, it seems that it was a search and rescue operation. It was not a border control operation. The weather that night was very difficult, and it is of course difficult to know exactly what happened. Of course, loss of life is always unacceptable and should not be tolerated.
I was in Athens the morning after this incident and I spoke to the Ministers concerned – Minister Dendias, who is the Minister for Order and Protection, and Minister Varvitsiotis, who is the Minister for Maritime Borders – and expressed my concerns to them and asked them to conduct a full independent investigation. They said that they would do so. We have also urged them to take all the necessary action to make sure that similar incidents do not occur in the future.
Of course, I take this opportunity again to remind Greece and others that, when conducting border surveillance operations, all Member States must make sure that they fully respect the fundamental rights of the migrants concerned and, in particular, that they respect the principle of non-refoulement. Push-backs are illegal under international law and European laws. We must also make sure that asylum seekers at borders have access to the asylum procedure for third-country nationals who wish to apply for asylum. So, we hope for a quick, thorough and totally transparent investigation, so that we can shed full light on what happened that very tragic night in Farmakonisi.
Μαριέττα Γιαννάκου, εξ ονόματος της ομάδας PPE. – Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ και τον Υπουργό προεδρεύοντα και την Επίτροπο για τις εξηγήσεις που δόθηκαν. Πράγματι, το περιστατικό ήταν περιστατικό διάσωσης, στις 2.00 τη νύχτα. Ωστόσο από τη στιγμή που ηγέρθησαν κάποιες αμφιβολίες, όλος ο φάκελος έχει μεταφερθεί στις εισαγγελικές αρχές και θα υπάρξει συγκεκριμένη απάντηση. Όμως, κυρία Επίτροπε, επ’ ευκαιρία, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Η Ελλάδα έχει δεχθεί έναν τεράστιο αριθμό προσφύγων, των οποίων το βάρος δεν μπορεί να φέρει, και δικαίως βεβαίως πρέπει να φέρει το βάρος των προσφύγων και σωστά μνημονεύσατε το άσυλο, υπάρχει όμως το θέμα του εμπορίου των ελπίδων των ανθρώπων που γίνεται από την άλλη πλευρά και υπάρχει ανοιχτό το θέμα για το οποίο υπήρξε συμφωνία, αλλά για τα τρία πρώτα χρόνια δεν θα υπάρχουν καθόλου επαναπροωθήσεις της Τουρκίας.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα· δεν είναι μόνο μίας χώρας. Τα σύνορα στην ουσία είναι κοινά, γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει και η Frontex. Κι από την άλλη πλευρά οι γείτονές μας πρέπει να καταλάβουν ότι καλές σχέσεις με την Ευρώπη σημαίνει ότι πρέπει οπωσδήποτε να συνεργάζονται στην καταπολέμηση των δικτύων και των traffickers ανθρώπινων ψυχών, οι οποίοι θησαυρίζουν στις πλάτες ανθρώπων που αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Και νομίζω ότι έχετε την ευθύνη να εισηγηθείτε, κυρία Επίτροπε, όπως πολύ σωστά έχετε επισημάνει πολλές φορές, περισσότερη ευρωπαϊκή προσέγγιση στο ζήτημα αυτό, περισσότερη αλληλεγγύη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, μεγαλύτερη προσπάθεια. Η Ευρώπη δεν μπορεί να κλείσει τις πόρτες της σίγουρα, αλλά δεν μπορεί και να τις ανοίξει διάπλατα υποσχόμενη κακές συνθήκες και γκέτο σε ένα χώρο ειρήνης, ευημερίας και δημοκρατίας.
Μαρία-Ελένη Κοππά, εξ ονόματος της ομάδας S&D. – Κύριε Πρόεδρε, η τραγωδία με τα δεκαπέντε θύματα στο Φαρμακονήσι δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό πρόβλημα, με τον ίδιο τρόπο που η τραγωδία με τους εκατόν πενήντα νεκρούς της Λαμπεντούζα δεν είναι αποκλειστικά ένα ιταλικό πρόβλημα. Και τα δύο είναι και θα παραμείνουν ευρωπαϊκά προβλήματα που αντανακλούν την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προτείνει μια ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική. Η εμμονή στο Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ, η άρνηση για δίκαιη κατανομή βαρών, οι παράλληλες απειλές στις χώρες του νότου για εκδίωξή τους από τη ζώνη Σένγκεν αν δεν ακολουθήσουν σκληρό και απόλυτο έλεγχο στα σύνορά τους, οδηγούν καθημερινά σε ανθρώπινες τραγωδίες, με θύματα κυρίως γυναίκες και παιδιά, οι οποίες, δυστυχώς, δεν φαίνεται να λαμβάνουν τέλος.
Όμως, κύριε προεδρεύοντα, εκείνο που αποτελεί, αντίθετα, ελληνικό πρόβλημα είναι οι, από κάθε άποψη, απαράδεκτες και ρατσιστικές δηλώσεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Δένδια, σύμφωνα με τον οποίο η χώρα μας έχει την ατυχία να υποδέχεται μετανάστες δεύτερης κατηγορίας. Παραβλέπει ο υπουργός ότι πρόκειται αληθινά για ανθρώπους που έρχονται από εμπόλεμες περιοχές και σε πολλές περιπτώσεις δικαιούνται το καθεστώς πρόσφυγα. Πρόκειται δε για δήλωση διπλά απάνθρωπη, διότι έγινε λίγες μέρες μετά τους πνιγμούς στο Φαρμακονήσι, πριν καλά-καλά αποδοθούν τα σώματα των παιδιών στους γονείς τους. Ελληνικό πρόβλημα επίσης αποτελούν οι δηλώσεις του Υπουργού Ναυτιλίας κ. Βαρβιτσιώτη, ο οποίος χωρίς ντροπή, χωρίς μια συγνώμη, καταγγέλλει τον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Nils Muižnieks ότι θέλει να δημιουργήσει πολιτικά προβλήματα στην Ελλάδα και συγχαίρει, ο υπουργός, τον εαυτό του και τις υπηρεσίες του πριν ακόμη ολοκληρωθεί η έρευνα! Θέλω επίσης να επισημάνω ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός: οι καταθέσεις των επιζώντων στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες απέχουν παρασάγγας από τις καταθέσεις που πήρε το Λιμενικό στην ξηρά. Έγκριτος έλληνας δημοσιογράφος αναρωτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου τι είδους κυνισμός μπορεί να είναι αυτός. Είναι, συμπληρώνει, η κυνικότητα της αναιδούς και απροκάλυπτης περιφρόνησης του βασικού κανόνα της κοινωνικής συμβίωσης που δεν είναι άλλος από το σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Νικος Χρυσόγελος, εξ ονόματος της ομάδας Verts/ALE. – Κύριε Πρόεδρε, είναι αλήθεια ότι χάρηκα που άκουσα τον Προεδρεύοντα του Συμβουλίου να ζητά συγνώμη και να εκφράζει τη λύπη της ελληνικής κοινωνίας. Δυστυχώς μέχρι τώρα, ενώ συνέβη αυτό το τραγικό περιστατικό, δεν είχε ακουστεί μια συγνώμη. Αντίθετα, είχαν εκφραστεί απόψεις για το πως συνέβη ακριβώς το περιστατικό πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία! Χάρηκα όταν άκουσα τον υπουργό να αναφέρει ότι εξετάζουμε τι πραγματικά συνέβη και δεν έχει βγει γνωμοδότηση εκ των προτέρων, όπως όταν βγήκε ο άλλος υπουργός, αυτός της Ναυτιλίας, και περιέγραψε το περιστατικό χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία. Θέλω να πιστεύω επίσης ότι ο υπουργός, με τις δηλώσεις του αυτές, ασκεί όντως κριτική και σε ένα τρίτο υπουργό, τον κ. Δένδια, ο οποίος μίλησε για ανθρώπους Β´ κατηγορίας, Β´ διαλογής. Αυτές λοιπόν οι δηλώσεις πρέπει, προφανώς, να ανακληθούν και ελπίζω ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο πολλές φορές έχουμε μιλήσει για αυτά τα θέματα, θα προβάλλει μια άλλη αντίληψη. Διότι είναι, πράγματι, και ευθύνη της Ευρώπης όλα όσα συμβαίνουν. Δεν λέμε μόνο εμείς εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάτι τέτοιο, το λέει και η έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πάνω από δεκαεπτά χιλιάδες άνθρωποι έχουν πνιγεί στη Μεσόγειο, σε δέκα χρόνια, προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη. Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Είναι κάποιοι άγνωστοι; Είναι κάποια παράνομα κυκλώματα; Ή πολλοί από αυτούς είναι άνθρωποι οι οποίοι στοιβάζονται σε ένα σαπιοκάραβο για να ξεφύγουν από τον θάνατο; Οι άνθρωποι που πνίγηκαν στην Λαμπεντούζα, οι άνθρωποι που πνίγηκαν σε πολλά άλλα μέρη, και σε ελληνικά νερά, πολύ συχνά φεύγουν από εμπόλεμες περιοχές. Οι άνθρωποι στο Φαρμακονήσι ήταν από το Αφγανιστάν και από τη Συρία. Πρέπει λοιπόν να υπάρξουν διαφορετικές πολιτικές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι ανάγκη να πάψει να πιέζει η Ευρωπαϊκή Ένωση για κλειστά σύνορα. Πρέπει να υπάρχουν δίοδοι, ώστε να μπορούν οι άνθρωποι που θέλουν να αποκτήσουν καθεστώς πρόσφυγα να έχουν την ασφάλεια και να μπορούν να έρχονται νόμιμα, χωρίς να πνίγονται...
(Ο Πρόεδρος διακόπτει τον ομιλητή)
Νικόλαος Χουντής, εξ ονόματος της ομάδας GUE/NGL. – Κύριε Πρόεδρε, "οι πολιτικές και οι πρακτικές κατά μήκος των ελληνικών συνόρων δεν ντροπιάζουν μόνο την Ελλάδα, ντροπιάζουν και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο", αυτό γράφει αγαπητοί συνάδελφοι η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας τον περασμένο Ιούλιο. Για το τραγικό γεγονός στο Φαρμακονήσι υπάρχουν σοβαρές ευθύνες των ελληνικών αρχών. Τέτοιες πρακτικές απώθησης έχουν καταγγελθεί και στο παρελθόν. Πρέπει πράγματι να υπάρξει αμερόληπτη έρευνα για να αποδοθούν ευθύνες.
Κυρία Malmström, πόσοι άνθρωποι ακόμα πρέπει να χαθούν στη Μεσόγειο, για να αντιληφθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι πρέπει να αλλάξει ριζικά την πολιτική της στο θέμα της μετανάστευσης, στο θέμα του ασύλου, στο θέμα της προστασίας θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο το ευρωπαϊκό έδαφος; Πρέπει να υπάρξουν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για τη διάσωση των μεταναστών στις ανοιχτές θάλασσες· να δημιουργηθούν κέντρα υποδοχής στα σημεία εισόδου. Και χρειάζεται ένα νέο θεσμικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα ρυθμίζει πράγματι δίκαια και αναλογικά την πρόσβαση των μεταναστών σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Monika Hohlmeier (PPE). - Herr Präsident, Frau Kommissarin, Herr Minister! Wieder sind Menschen, wieder sind Kinder auf der Flucht ums Leben gekommen. Die griechische Küstenwache hat schriftlich darüber informiert, dass es bei Farmakonisi einen Einsatz gegeben hat. Weder Frontex-Einsatzkräfte noch europäisch finanzierte Ausrüstung waren beteiligt.
Der Bericht der griechischen Küstenwache widerspricht diametral dem Bericht der Flüchtlinge. Der Bericht der Küstenwache ist entgegen öffentlicher Meldungen keine Schlussfolgerung von Frontex, sondern die Darstellung der griechischen Behörden. Frontex kann und darf bei Nichtbeteiligung keine Analyse vornehmen. Ich begrüße deshalb die Ermittlungen der griechischen Staatsanwaltschaft, da somit der Anstoß zu vollumfänglichen Aufklärungen gegeben ist.
Solange nationale Küsteneinheiten in Problemgebieten Einsätze im Alleingang bestreiten, ohne Beteiligung von Frontex, wird es immer wieder zu unklaren Situationen wie dieser kommen. Deshalb sollten möglichst viele, wenn nicht alle Einsätze in Zusammenarbeit stattfinden. Frontex ist die neutrale Institution, die allen Beteiligten dient. Wir wollen Flüchtlinge retten, nationale Behörden unterstützen und europäische Vorgaben umsetzen, wo dies notwendig ist.
Vorverurteilende Angriffe auf griechische Grenzbeamte sind inakzeptabel. Auch diese haben ein Recht auf faire Behandlung, und im Besonderen sind ungerechtfertigte Angriffe auf Frontex-Beamte ebenfalls inakzeptabel.
Der Blick muss auch auf die menschenfeindlichen Praktiken der Schleuser gelenkt werden, die unklare Rolle der türkischen Behörden muss beleuchtet und der Fluchtweg der Schleuser über das gesamte Gebiet der Türkei ins Visier genommen werden. Ich halte die Beendigung der gemeinsamen Operation Poseidon Sea für völlig falsch, da damit natürlich der Überblick der EU und auch die Kontrolle komplett abgegeben würden.
Κρίτων Αρσένης (S&D). - Κύριε Πρόεδρε, σήμερα νιώθω υποχρέωση να δώσω, με τη φωνή μου, φωνή στα θύματα της τραγωδίας στο Φαρμακονήσι. Στον Αμπντούλ Σαμπούρ Αζίζι, στον Φαντάμ Μοχάμεντ Αχμάντι, στον Εξάντα Σούφι, στους διασωθέντες του ναυαγίου που έχασαν τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους. Λένε: «οι λιμενικοί δεν ήρθαν να μας σώσουν, ήθελαν να μας πνίξουν. Σηκώσαμε ένα μωρό για να το δουν, να δουν ότι έχουμε γυναίκες και παιδιά. Οι γυναίκες φώναζαν βοήθεια και οι λιμενικοί τις έβριζαν, θα μας άφηναν να πνιγούμε αν δεν πάθαινε το σκάφος του Λιμενικού βλάβη. Ένας Σύρος που είχε καταφέρει να ανεβεί στο σκάφος του Λιμενικού πέταξε ένα ξύλο να πιαστεί ένα παιδί, αλλά ο λιμενικός το κλώτσησε. Μας έβαλαν να υπογράψουμε χωρίς διερμηνέα».
Καταγγέλλω την υποκρισία, την ηθική αυτουργία και τη συνυπευθυνότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που στηρίζουν ακόμα το Δουβλίνο ΙΙ και που δεν δέχονται να μοιράζονται οι πρόσφυγες μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Όμως, οι πολιτικές εντολές που δίνονται στους άνδρες του ελληνικού Λιμενικού για άτυπη επαναπροώθηση, με κάθε μέσο, των προσφύγων πίσω στην Τουρκία, τους μετατρέπει σε δήμιους. Και για τον λόγο αυτό κ. Βενιζέλο, έχετε πολιτική ευθύνη.
Χαράλαμπος Αγγουράκης (GUE/NGL). - Κύριε Πρόεδρε, η τραγωδία στο Φαρμακονήσι είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας και ΠΑ.ΣΟ.Κ., της έντασης της καταστολής στα σύνορα, της ενίσχυσης των δυνάμεων του Frontex. Οι κοινές επιχειρήσεις καταστολής το μόνο που κάνουν είναι να πολλαπλασιάζουν τα αθώα θύματα. Είναι αδύνατον να αντιμετωπίσουν το κύμα μεταναστών, γιατί αποτελούν την άλλη όψη της εγκληματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κυβερνήσεων, καθώς με τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ ξεριζώνονται εξαθλιωμένοι άνθρωποι.
Σήμερα είναι επείγουσα ανάγκη να σταματήσουν τα νέα μέτρα και η κατασταλτική δράση των μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Frontex, του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης των συνόρων. Είναι επίσης ανάγκη να δοθεί άσυλο ή προσωρινό ανθρωπιστικό καθεστώς σε όσους προέρχονται από χώρες ιμπεριαλιστικής κατοχής ή εμφυλίων πολέμων, να δοθούν ταξιδιωτικά έγγραφα σε όσους θέλουν να πάνε σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να καταργηθεί ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙ. Τέλος, πρέπει να σταματήσει αμέσως κάθε συμμετοχή της Ελλάδας στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ σε τρίτες χώρες.
Γεώργιος Κουμουτσάκος (PPE). - Κύριε Πρόεδρε, το συμβάν στο Φαρμακονήσι ήταν ένα δραματικό γεγονός, μια τραγική στιγμή. Η αντιμετώπιση της λαθραίας μετανάστευσης, ειδικά στη θάλασσα, είναι ένας εξόχως δύσκολος αγώνας.
Από τη μία πλευρά βρίσκεται η συντεταγμένη πολιτεία που οφείλει να προστατεύσει τα κρατικά σύνορα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τις διεθνείς συμβάσεις, τις πανανθρώπινες και ευρωπαϊκές αξίες, την εσωτερική νομοθεσία, ακολουθώντας συγκεκριμένους κανόνες εμπλοκής. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν αδίστακτα οργανωμένα κυκλώματα εγκληματιών, μαφίας, δουλεμπόρων, αλλά και απελπισμένοι άνθρωποι, φοβισμένοι, που αδιαφορούν για την ίδια τη ζωή τους.
Νομίζω ότι υπάρχουν δύο θεμελιώδεις παραδοχές που μας βρίσκουν όλους σε αυτήν την αίθουσα σύμφωνους. Η πρώτη είναι ότι το δικαίωμα στη ζωή είναι το θεμελιώδες ύψιστο ανθρώπινο δικαίωμα. Είναι απόλυτο, δεν νοούνται εκπτώσεις, δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Η δεύτερη παραδοχή είναι ότι η προστασία και η ασφάλεια των συνόρων αποτελεί την κορυφαία αποστολή και υποχρέωση της Πολιτείας και του κράτους.
Αυτά είναι τα δύο θεμέλια της πολιτικής που εφαρμόζει η Ελλάδα στην αντιμετώπιση του φλέγοντος ζητήματος της λαθραίας μετανάστευσης. Αυτή την πολιτική ακολουθήσαμε και τη δραματική νύχτα της 20ής Ιανουαρίου. Τώρα, η δικαιοσύνη κάνει τη δική της δουλειά. Η Ελλάδα κάνει ό,τι μπορεί σε συνθήκες εξαιρετικά δύσκολες. Η Ευρώπη οφείλει να κάνει και εκείνη το κομμάτι που της αναλογεί. "Δίκαιη αναλογική κατανομή" είναι η έκφραση-κλειδί.
Intervenciones con arreglo al procedimiento de solicitud incidental de uso de la palabra («catch the eye»)
Marie-Christine Vergiat (GUE/NGL). - Monsieur le Président, le drame de Farmakonisi a fait douze morts: neuf enfants, trois femmes, et ce n'est pas un hasard. Mon groupe a demandé un débat aujourd'hui, parce que les ONG, le HCR, le Conseil de l'Europe ont mis en cause, sur la base des témoignages recueillis sur place, le comportement des garde-côtes grecs dans une opération de refoulement collectif vers la Turquie et non de sauvetage. Au moment où la Grèce assure la présidence de l'Union, cette mise en cause nous paraît insupportable et les responsabilités doivent effectivement être clairement établies. Si les problèmes augmentent depuis 2012, c'est parce que la Grèce a fermé ses frontières terrestres. En vingt ans, plus de 25 000 morts en Méditerranée. Ce nouveau drame démontre, si besoin est, l'urgence d'adopter a minima le texte sur le sauvetage en mer, et ce avant la fin de cette législature. Quarante-cinq mille personnes sont arrivées sur les côtes européennes en 2013. Réparties entre vingt-huit États membres, cela fait 1 600 personnes par État membre et...
(Le Président coupe le micro de l'oratrice)
Paul Murphy (GUE/NGL). - Mr President, Minister Venizelos, your government has blood on its hands. Commissioner Malmström, the EU authorities have blood on their hands; and these are not just numbers of people who have died, to be added to the 20 000 who have died trying to enter the EU over the past two decades, these are real people. This man, he lost his wife and three children. This man, he lost his wife and four children. According to the reports of the survivors, they died as a result of what seems to be incredible brutal, inhuman treatment by the coastguard implementing a push-back. That brutal, inhuman behaviour does not come from nowhere: it comes from a brutal, inhuman policy pursued by the Greek Government and pursued by the EU authorities to keep refugees out; it comes from a brutal and inhuman system, the worst elements of which we see in Greece at the moment – a system which needs to be overthrown.
(Fin de las intervenciones con arreglo al procedimiento de solicitud incidental de uso de la palabra («catch the eye»))
Cecilia Malmström, Member of the Commission. - We are, of course, aware of the pressure that Greece is facing. That is why, as I said in my introduction, we are trying to help Greece as much as possible, providing technical help, practical help, human resources help, and also a considerable amount of financial help to build up a system of migration, of asylum and of border control that is in line with international norms and European laws and standards.
The tragedy that we are discussing today took place in Farmakonisi. Many of you also mentioned the one in Lampedusa a few months ago: I was there; I saw the coffins. This is something that is not worthy of the European Union. But it happens every day – on a smaller scale fortunately, but it happens every day. When I speak to survivors from Lampedusa and from other incidents, they say that they know that the risk of drowning in the Mediterranean is probably around 16% or 17%. Yet they still take the risk. Why? Because they are so desperate, and they embark on these boats because there are no legal ways to get to Europe. That is why we need to find legal ways for these people to arrive safely in Europe – in all 28 Member States, and not only ten like today.
All 28 countries should take the responsibility to at least open up a little bit for the most vulnerable. It could be done via resettlement or other ways. We are looking at possible ways in the post-Stockholm programme that we can propose to Member States.
We of course also need to cooperate with third countries. Someone mentioned Turkey: yes, I was there just before Christmas and I signed, together with the Turkish Minister, the readmission agreement which we hope will enter into force as soon as possible. We are also extending our cooperation with other countries such as Tunisia and Morocco – we should also do this with Egypt and Libya, but it is very difficult because it is not easy to engage in discussions with these countries at the moment – to fight the smugglers’ network and to involve them in building a credible migration policy where they can also take responsibility.
We are also working on a larger-scale Frontex search-and-rescue operation. Since the beginning of the year, we have had the EUROSUR operation up and running, which allows us to see these very small vessels and hopefully save more lives. Yes, we need more solidarity in Europe, but we also need more responsibility. These things go hand in hand, and the policy that we are pursuing must be in full line with human rights and allow for people who do arrive at a border to seek asylum. To seek asylum is not a crime, it is not illegal. It is something that is protected by the Geneva Convention in all European law. The political climate today is not very welcoming, but if we cannot stand up for the most vulnerable people in our neighbourhood, then the European Union does not have much to brag about.
On to today’s topic of the incident and the horrible deaths in Farmakonisi: yes, it is a great tragedy. The allegations made against Greece are very serious, and I look forward to seeing this swift and impartial investigation which will shed full light on what happened that very stormy night.
Ευάγγελος Βενιζέλος, Ασκών την Προεδρία του Συμβουλίου. - Κύριε Πρόεδρε, θα μου επιτρέψετε να πω ότι, στη μακρά κοινοβουλευτική μου θητεία, έχω μετάσχει αρκετές φορές, δυστυχώς, σε συζητήσεις στο εθνικό κοινοβούλιο όπου ζητήματα ζωής και θανάτου, ανθρώπινα δράματα, έγιναν αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης με μεγάλη ευκολία. Θα μου αναγνωρίσετε, σας παρακαλώ, την ίδια ευαισθησία με την καθεμία και τον καθένα από εσάς στα θέματα αυτά, ως προς το σεβασμό της ανθρώπινης αξίας και την αυθόρμητη συναισθηματική και ηθική αντίδραση απέναντι σε κάθε πράξη που έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο αθώων ανθρώπων και ιδίως τον θάνατο μικρών παιδιών. Δεν θέλετε να προδικάσει η ελληνική κυβέρνηση το αποτέλεσμα της έρευνας και δεν το προδικάζει. Δεν πρέπει να το προδικάσει όμως και κανείς άλλος που μετέχει σε μία πολιτική συζήτηση, δημοκρατική, κοινοβουλευτική. Εμπιστευόμαστε την ανεξάρτητη έρευνα και μάλιστα την εισαγγελική, δηλαδή τη δικαστική έρευνα, διότι στην Ελλάδα η Εισαγγελία υπάγεται στη Δικαιοσύνη, αποτελείται από ισόβιους ανεξάρτητους δικαστές που δεν έχουν καμία επαφή με την εκτελεστική εξουσία. Θα διερευνηθούν όλα τα περιστατικά και θα εφαρμοστεί απαρέγκλιτα ο νόμος. Επιτρέψτε μου επίσης να υπογραμμίσω ότι η κυβέρνηση, διά του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκφράζεται εδώ μέσω όσων είχα την τιμή να σας πω εγώ. Αυτά που σας είπα υπερκαλύπτουν τις δηλώσεις άλλων συναδέλφων μου που έγιναν τις προηγούμενες μέρες. Άλλωστε, λίγες μέρες μετά το δραματικό αυτό περιστατικό στο Φαρμακονήσι, στις 24 Ιανουαρίου, η κ. Malmström είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί στην Αθήνα και με τον κ. Δένδια και με τον κ. Βαρβιτσιώτη, τους υπουργούς Δημόσιας Τάξης και Ναυτιλίας. Η Επίτροπος έχει μία πλήρη εικόνα για την άποψή τους. Ναι, δεν μπορούμε, πράγματι, να κατατάσσουμε σε διαφορετικές κατηγορίες ποιότητας τους πρόσφυγες, τους μετανάστες, τους αιτούντες άσυλο διότι δεν μπορούμε να κατατάσσουμε σε κατηγορία κανέναν άνθρωπο. Η ανθρώπινη αξία είναι πάντα η ίδια. Είναι η βασική αρχή της ισότητας του κάθε ανθρώπου, λόγω της φύσης του ως ανθρώπου, και αυτό ισχύει φυσικά και για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, για όλους μας. Ο κ. Βαρβιτσιώτης, ο έλληνας υπουργός Ναυτιλίας, έστειλε ήδη επιστολή στον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης και του δηλώνει ότι οι ελληνικές αρχές τίθενται στη διάθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης και είναι απολύτως έτοιμες να συνεργαστούν με αυτό. Συναντήθηκα σήμερα το πρωί με τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης και συζητήσαμε, σε πρακτική και συγκεκριμένη βάση, τους τρόπους με τους οποίους μπορεί και πρέπει να οργανωθεί η συζήτηση και η συνεργασία αυτή, με απόλυτο σεβασμό στις αρμοδιότητες και τις ευαισθησίες του Επιτρόπου. Η κ. Malmström έκανε στην αρχή της τοποθέτησής της μια πολύ σημαντική διάκριση. Διαχώρισε τις επιχειρήσεις ελέγχου συνόρων από τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και χαρακτήρισε το συμβάν στο Φαρμακονήσι επιχείρηση έρευνας και διάσωσης που διέπεται από πολύ γνωστούς κανόνες, είτε της σύμβασης του Σικάγο, είτε της Σύμβασης του Αμβούργου. Έχουμε ασχοληθεί πάρα πολύ στην Ελλάδα με τα ζητήματα έρευνας και διάσωσης, και για λόγους ανθρωπιστικούς, αλλά και για λόγους που άπτονται της προστασίας της εθνικής κυριαρχίας και των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Συμφωνώ απολύτως ότι δεν μπορεί να πραγματοποιείται καμία επαναπροώθηση, πλην των προβλεπόμενων στις συμβάσεις επανεισδοχής διαδικασιών. Από την άλλη πλευρά, η αλήθεια είναι ότι εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Επιτροπής και της FRONTEX, δεν παρέμβει αποτελεσματικά στα σημεία εκείνα από τα οποία ξεκινούν τα πλοία, τα οποία εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο προκειμένου να κερδίζουν πολλά χρήματα οι οργανωμένες συμμορίες, δεν πρόκειται να έχουμε αποτέλεσμα. Το ιδεώδες θα ήταν πράγματι να μπορούμε να εξετάσουμε αιτήσεις παροχής ασύλου στις ακτές από τις οποίες ξεκινούν αυτά τα πλοία που δεν σέβονται τους ανθρώπους που μεταφέρουν και τους εκθέτουν σε δραματικό και θανάσιμο κίνδυνο. Πράγματι, θα μπορούσαν αποστολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εγκατασταθούν στις ακτές της Τουρκίας, της Λιβύης, της Αιγύπτου και να κάνουν τον έλεγχο αυτό. Και πράγματι, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε μία νέα γενιά μηχανισμών, πρέπει να δούμε αυτούς τους μηχανισμούς να λειτουργούν, όχι στα ευρωπαϊκά σύνορα, αλλά στα απέναντι σύνορα, είτε θαλάσσια, είτε χερσαία. Αυτή είναι μια συζήτηση που πρέπει να κάνουμε εάν θέλουμε μια ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών. Σε διαφορετική περίπτωση, θα παραμείνουμε θύματα της βαθειάς ανισότητας που υπάρχει ανάμεσα στις χώρες του νότου, τις μεσογειακές χώρες, τις χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις χώρες που έχουν χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών και τις χώρες που είναι βεβαίως στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα και δεν υφίστανται τέτοιες πιέσεις. Μιλάμε πάρα πολύ συχνά για αλληλεγγύη, για δίκαιη και αναλογική κατανομή των βαρών, αλλά οι πιέσεις είναι τελείως διαφορετικές και τελείως άνισες. Πιστεύω ότι όλοι εκφραζόμαστε με ειλικρίνεια, με ευθύτητα και, από την άποψη αυτή, η συζήτηση βοηθά πάρα πολύ προκειμένου να βάλουμε τα πράγματα σε τάξη, σε πνεύμα σεβασμού στην ανθρώπινη ζωή. Από την άποψη αυτή, πρέπει προφανώς ο καθένας να αναλαμβάνει την πολιτική του ευθύνη. Οφείλω λοιπόν και εγώ να ομολογήσω ότι έχω αναλάβει και φέρω, στη διάρκεια του πολιτικού μου βίου, πολλές πολιτικές ευθύνες, ακόμη και για την παρουσία εκλεκτών συναδέλφων στην αίθουσα αυτή.