Volledig verslag van de vergaderingen

Maandag 26 februari 2024 - Straatsburg

21. Bescherming van het milieu door middel van het strafrecht en vervanging van Richtlijn 2008/99/EG (korte presentatie)

  Der Präsident. – Als nächster Punkt der Tagesordnung folgt die kurze Darstellung des Berichts von Antonius Manders im Namen des Rechtsausschusses über den Vorschlag für eine Richtlinie des Europäischen Parlaments und des Rates über den strafrechtlichen Schutz der Umwelt und zur Ersetzung der Richtlinie 2008/99/EG (COM(2021)0851 – C9-0466/2021 – 2021/0422(COD)) (A9-0087/2023).

  Antonius Manders, Rapporteur. – Voorzitter, commissaris, milieucriminaliteit zit in de top vijf van de meest lucratieve criminele zaken en het is goed dat we er iets aan gedaan hebben. Ik dank iedereen die een positieve bijdrage heeft geleverd, en wat heel mooi is: als we het hebben over criminaliteit, dan is dit Parlement het van links tot rechts volledig eens. Ook in de commissie hebben we hierover een unanieme stemming gehad. Uiteindelijk denk ik dat we er heel goed in zijn geslaagd om in de trialoog het standpunt van het Parlement heel duidelijk naar voren te brengen.

Vaak gaat het over slechts een paar bedrijven die echt misbruik maken en voor geldelijk gewin milieudelicten plegen. Natuurlijk moet er ook sprake zijn van opzet. Als advocaat heb ik een aantal zaken meegemaakt die mij enorm hebben aangesproken, net als een film die ik heb gezien op Netflix, The Dark Waters, over het bedrijf Dupont in de Verenigde Staten, waar een advocaat twintig jaar heeft moeten procederen om civielrechtelijk het gelijk te krijgen voor de slachtoffers van hun handelen. Zelf heb ik een zaak meegemaakt, de firma Wyatt, die met hormonen vervuild suikerwater in de handel bracht, wat weer hergebruikt is voor ijs, limonades en ook voor veevoer. De overheden weigerden gewoon om in te grijpen. Ook de Commissie treft hier blaam, want niemand weet nu hoeveel zwangere vrouwen hiervan slachtoffer zijn geworden. Inmiddels lopen die zaken nog steeds, al ruim twintig jaar.

Dat heeft mij gestimuleerd om me honderd procent in te zetten voor een duidelijke wetgeving die zelfs – en dat wordt revolutionair genoemd – op bepaalde vlakken dynamisch is. Dat is zeer uniek voor strafrecht. Er zijn een aantal zaken opgenomen: het belangrijkste hierbij is dat de vervuiler betaalt. Natuurlijk moet ook worden voorzien in het opzetvereiste. Heel belangrijk is het voorzorgbeginsel. Onomkeerbare schade aan de gezondheid van mens en milieu. De ketenaansprakelijkheid: zelfs drugsafval kan op deze manier worden verweten aan de toeleverancier als duidelijk is waarvoor het wordt gebruikt. Grote bosbranden wil ik noemen. Lidstaten kunnen delicten toevoegen. Als ze bijvoorbeeld ecocide in hun wetgeving hebben, kunnen ze deze wetgeving gebruiken om mensen die ecocide plegen te vervolgen. De dynamiek zit hierin dat er elk jaar een update komt voor nieuwe delicten. Dat is goed, want de markt ontwikkelt zich en daar moeten we op voorbereid zijn.

Ook is er een doelboete in opgenomen: lidstaten kunnen bepalen om de boetes die ze opleggen bij milieudelicten te gebruiken voor het herstel van de schade die is veroorzaakt door de handeling. Ook het anoniem kunnen melden van milieudelicten hebben we opgenomen. Een veiligheidsprotocol of een complianceofficer kan een reden voor strafvermindering zijn. De lidstaten worden opgeroepen om specialistische rechters en openbare aanklagers in te voeren, want milieucriminaliteit is vaak heel erg wetenschappelijk en best moeilijk.

Last but not least, en dit vind ik belangrijk om te melden, ook met betrekking tot de zaken van Wyatt en The Dark Waters die ik zojuist heb genoemd: zodra deze wetgeving is geïmplementeerd, kunnen de bestuurders en de CEO’s van bedrijven die vanuit winstbejag opzettelijk mensen ziek maken of het milieu vervuilen, persoonlijk strafrechtelijk vervolgd worden. Betekent dat nu dat er meer gevangenissen moeten worden gebouwd? Nee, maar het zal wel betekenen dat er veel preventiever wordt opgetreden in de bedrijven uit angst dat de directeur de gevangenis in moet. Ik hoop dat morgen iedereen voor zal stemmen.

Spontane Wortmeldungen

  Sirpa Pietikäinen (PPE). – Mr President, (start of speech off mic) ... This is a very important part of the legislation what we are dealing with – because the environmental crime is the fourth biggest crime and among the most profitable ones. It is ruthless. It is not caring about people or the environment, and it is cross-border. So this is the first time we have a proper set of regulation that actually deals with those countries that have been safe havens for the perpetrators. We need a set of coherent rules and procedures in the EU. We need better police, more resources and competence on prosecution and on the courts, and last but not least, we need to set the criteria of ecocide as a part of environmental crimes.

  Juan Fernando López Aguilar (S&D). – Señor presidente, señor comisario Breton, el Derecho penal fue competencia exclusiva de los Estados miembros de la Unión Europea hasta que entró en vigor el Tratado de Lisboa, con el espacio de libertad, justicia y seguridad que convirtió a este Parlamento Europeo en legislador penal.

Ahora que nos preocupa tanto el medio ambiente —por tantas buenas razones—, ahora que estamos embarcados en la transición verde, ahora que asistimos a la necesidad de desplegar fondos de solidaridad ante incendios forestales provocados, el Derecho penal es parte de la respuesta y, por tanto, esta Directiva refuerza esa capacidad, señalando penas proporcionadas y disuasorias, no solamente para las personas físicas que perpetren ecocidios —dañando el agua, el suelo, los recursos naturales o el medio ambiente—, sino también las personas jurídicas que quedan incorporadas a su responsabilidad penal, pudiendo imponerse penas que van desde el 3 % al 5 % de su volumen de negocio anual o penas que van de catorce a cuarenta años de privación de sus derechos de contratación con la Unión Europea, dependiendo de los Estados miembros.

Por tanto, es un paso decisivo en el fortalecimiento del Derecho penal europeo.

  Ilana Cicurel (Renew). – Monsieur le Président, Monsieur le Commissaire Breton, chers collègues, feux de forêt, marées noires, déforestation illégale: la criminalité environnementale est l’une des activités criminelles les plus lucratives au monde. Cette criminalité en croissance constante est menée par des acteurs très inventifs, qui ont jusqu’à présent réussi à distancer notre législation.

Par l’ampleur des dégâts qu’elle cause et qui dépasse bien souvent les frontières, une réponse européenne s’imposait. C’est chose faite. Avec cette directive, nous étendons la liste des atteintes à l’environnement punies pénalement et demandons que cette liste soit mise à jour en continu pour que l’Europe ne se laisse plus dépasser par les pratiques criminelles.

Pour la première fois, nous prévoyons des sanctions harmonisées avec des amendes allant jusqu’à 5 % du chiffre d’affaires mondial pour les multinationales. Pour les atteintes les plus graves, celles que l’on associe à l’écocide, parce qu’elles produisent des effets d’ampleur exceptionnelle, durables, voire irréversibles, les États membres s’engagent à les sanctionner encore plus gravement.

L’Europe montre le chemin. C’est désormais à la communauté internationale de prendre ses responsabilités en définissant enfin l’écocide au niveau mondial.

  Bert-Jan Ruissen (ECR). – Voorzitter, terwijl de EVP in het licht van de verkiezingen de scherpe kantjes van de Green Deal wat probeert af te halen, ligt er nu een verslag voor van een rapporteur van de EVP waarin een deal aan ons wordt voorgelegd waarbij ondernemers met de harde hand van het strafrecht worden gedwongen binnen de kaders van de Green Deal te blijven. Dat heeft iets tegenstrijdigs.

In Nederland hangen veehouders bestuursrechtelijke boetes boven het hoofd omdat ze niet over een natuurvergunning beschikken, de zogenaamde PAS-melders. Opent collega Manders met zijn deal nu ook de weg voor strafrechtelijke vervolging van deze veehouders? Ik mag hopen van niet, maar door de uitbreiding van de definitie van milieudelict ben ik er niet helemaal gerust op.

Zeker, serieuze milieudelicten, zoals het storten van drugsafval in het bos, moeten hard worden bestraft, helemaal mee eens, maar maken we de scope met deze verordening niet al te breed? Overigens betreur ik het, Voorzitter, dat met deze deal het beginsel dat strafrecht iets is van de lidstaten, dat we dat beginsel met deze verordening, deze richtlijn overboord zetten.

  Mick Wallace (The Left). – Mr President, it’s welcome that the revision of the directive will now include a provision to directly address specific, severe cases of ecosystem destruction, including habitat destruction and illegal logging. I would hope that it will make the worst polluters sit up and pay attention that they might actually be held to account for the destruction of the environment.

Now, the text doesn’t actually say ‘ecocide’. Any such inclusion of this word in the operative part of the directive was blocked by the EPP, but the recitals make it clear that the intention of the directive is to criminalise cases comparable to ecocide.

The next step for the EU now should be to push for the amendment of the Rome Statute of the International Court to add ecocide, as a fifth crime, to the Rome Statute.

  Stanislav Polčák (PPE). – Pane předsedající, já tento návrh zprávy vítám, a to z řady důvodů. Myslím si, že je naší povinností zvýšit ochranu životního prostředí, protože každým rokem jsme svědky obrovské ekologické katastrofy v různých členských státech s dopadem, který má přeshraniční charakter. Připomenu deforestaci, požáry, úmyslné znečištění řek, které tečou do mnoha členských států EU. Myslím si, že na to Evropská unie musí reagovat, a tento návrh jde podle mého názoru správným směrem. Chtějí to také naši voliči. Chtějí zvýšit odpovědnost za ta jednání, která se velmi významně byznysově vyplácí. A jsem rád, že reagujeme systémem, kdy předkládáme harmonizované sankce a kdy konstruujeme skutečně ucelený soubor trestněprávní odpovědnosti v environmentální oblasti. Takže chci znovu podotknout, že cílem je zvýšit ochranu životního prostředí, což já vnímám jako zásadní hodnotu.

(Ende der spontanen Wortmeldungen)

  Thierry Breton, Member of the Commission. – Mr President, honourable Members, the Commission very much welcomes the agreement reached by the co-legislator on this file in November last year, and I would like to thank the rapporteur, Mr Manders, the shadow rapporteurs and the entire European Parliament for the constructive work on this file.

This directive is an ambitious instrument which will have long-lasting effect on the ground by enhancing the legal framework for effectively tackling environmental crimes. The revised directive includes a comprehensive and up-to-date list of environmental offences that will address the most serious environmental crimes, including transboundary offences. For example, breaches of environmental obligations such as illegal trade and handling of chemicals or mercury, as well as illegal ship recycling, will have to be treated as criminal offences in all EU Member States. Causing particularly serious damages to the environment will be considered as an aggravated offence, leading to higher sanctions.

Moreover, the directive defines concrete types and levels of sanctions for natural and legal persons. This is an important step forward compared to the 2008 directive. Similar types and level of penalties for natural and legal persons will apply across the EU and thus enhance the deterrent effect of the text. Specific aggravating circumstances and accessory sanctions and measures will allow for a tailored response to specific crimes.

And given that an environmental crime often has a cross-border nature, European coordination as well as cooperation between the competent authorities will be reinforced. Authorities will be required to develop a strategic approach to ensure a strong response to criminal behaviour. The new rules will include provisions strengthening the enforcement chain and relating to support to environmental defenders in criminal proceedings.

The new Environmental Crime Directive will send a strong signal beyond the EU, of course. The Council of Europe is currently working on a new convention on the same matter.

So let me conclude by once again expressing the Commission’s gratitude to the European Parliament, and in particular, to the rapporteur and his team for the work put into this proposal and the excellent collaboration. The Commission stands ready to deploy all efforts to facilitate the transposition of this new piece of legislation, to ensure it can be swiftly implemented.

  Der Präsident. – Damit ist dieser Tagesordnungspunkt geschlossen.

Die Abstimmung findet am Dienstag, 27. Februar 2024, statt.

Schriftliche Erklärungen (Artikel 171)

  Eugen Jurzyca (ECR), písomne. – Je legitímne, aby sa Únia starala o životné prostredie tam, kde má cezhraničný presah. Príkladom je kauza poľskej bane Turów, ktorá znečisťovala životné prostredie v Česku. V prípadoch, kde je životné prostredie verejným statkom EÚ a je evidentné, že všetky členské štáty sa o spoločný záujem adekvátne nestarajú, je potrebné riešenie na úrovni EÚ.

  Έλενα Κουντουρά (The Left), γραπτώς. – Η προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση, προκειμένου να διασφαλιστεί η τήρηση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και το περιβαλλοντικό κεκτημένο της ΕΕ. Είναι ο μόνος τρόπος για να καταπολεμήσουμε τα περιβαλλοντικά εγκλήματα και οι παραβάτες να τιμωρούνται για αυτά σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Είναι άμεση ανάγκη να καταπολεμήσουμε τα εγκληματικά δίκτυα που εμπλέκονται σε κάθε μορφή περιβαλλοντικού εγκλήματος με τη θέσπιση ευρωπαϊκών κανόνων για τη διαχείριση των αποβλήτων και το εμπόριο άγριων ζώων και φυτών. Το περιβαλλοντικά εγκλήματα αποτελούν την τέταρτη μεγαλύτερη εγκληματική δραστηριότητα και διαρκώς αυξάνονται. Συνδέονται στενά με το διεθνές οργανωμένο έγκλημα και αποτελούν απειλή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του αέρα και των υδάτων, να μολύνουν το έδαφος, να βλάψουν άγρια είδη και να καταστρέψουν τους φυσικούς οικοτόπους. Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στην υγεία των πολιτών αλλά και στον πλανήτη. Η αναθεωρημένη οδηγία για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα θα βάλει τέλος στον κατακερματισμό του ποινικού δικαίου στα κράτη μέλη που οδηγεί σε ατιμωρησία. Ο κατάλογος των εγκλημάτων θα διευρυνθεί και οι ποινές θα αυστηροποιηθούν. Παρόμοιοι τύποι και επίπεδα κυρώσεων θα ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ, κάτι που διασφαλίζει την ενίσχυση της αποτρεπτικής τους δράσης. Έτσι θα αποτρέψουμε τη ρύπανση και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και θα συμβάλουμε στη διατήρηση της φύσης για τις μελλοντικές γενιές.