WSPÓLNY PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wniosków, jakie należy wyciągnąć dla bezpieczeństwa jądrowego Europy po awarii w elektrowni atomowej w Japonii
6.4.2011
zastępujący tym samym projekty rezolucji złożone przez grupy polityczne:
PPE (B7‑0236/2011)
S&D (B7‑0237/2011)
ALDE (B7‑0241/2011)
Verts/ALE (B7‑0242/2011)
GUE/NGL (B7‑0243/2011)
Corien Wortmann-Kool, Pilar del Castillo Vera, Peter Liese w imieniu grupy politycznej PPE
Marita Ulvskog w imieniu grupy politycznej S&D
Lena Ek, Fiona Hall, Leonidas Donskis w imieniu grupy politycznej ALDE
Rebecca Harms, Daniel Cohn-Bendit w imieniu grupy politycznej Verts/ALE
Marisa Matias, Kartika Tamara Liotard, Bairbre de Brún, Marie-Christine Vergiat w imieniu grupy politycznej GUE/NGL
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosków, jakie należy wyciągnąć dla bezpieczeństwa jądrowego Europy po awarii w elektrowni atomowej w Japonii
Parlament Europejski,
– uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności art. 194,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 maja 2007 r. w sprawie Euratomu – bilans 50 lat europejskiej polityki w dziedzinie energii jądrowej[1],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie sytuacji w Japonii, zwłaszcza stanu alarmowego w elektrowniach atomowych[2], oraz z dnia 7 października 1999 r. w sprawie awarii jądrowej w Japonii (Tokaimura)[3],
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje przyjęte w 10. i 15. rocznicę awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu,
– uwzględniając art. 110 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że poważna awaria jądrowa w elektrowni atomowej Fukushima I, będąca następstwem potężnego trzęsienia ziemi z dnia 11 marca 2011 r. oraz wywołanych przez nie fal tsunami, które spowodowały śmierć lub zaginięcie tysięcy osób, przyniosła nie tylko szkody materialne, ale również dalekosiężne konsekwencje dla zdrowia i środowiska naturalnego oraz skażenie żywności, a jej wszystkie skutki nie zostały jeszcze oszacowane,
B. mając na uwadze, że awaria ta, jak również poprzednie awarie jądrowe w Japonii i na świecie wskazują, że bardziej niż kiedykolwiek dotąd potrzebny jest przegląd podejścia do bezpieczeństwa jądrowego w UE i na świecie,
C. mając na uwadze, że złożone przyczyny awarii w Elektrowni Fukushima I, w szczególności przerwa w zasilaniu elektrycznym, spowodowały brak możliwości chłodzenia i doprowadziły do przegrzania niektórych prętów paliwowych i do częściowego stopienia rdzenia reaktora,
D. mając na uwadze, że w dniu 26 kwietnia 2011 r. przypada 25. rocznica katastrofy w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, której skutki są nadal odczuwalne,
E. mając na uwadze, że w traktacie Euratom, który obowiązuje od ponad 50 lat, nie wprowadzano nigdy istotnych zmian,
F. mając na uwadze, iż Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) ostrzegała pod koniec 2008 r., że zasady bezpieczeństwa w elektrowniach jądrowych w Japonii są nieaktualne i że trzęsienie ziemi o sile ponad 7,0 w skali Richtera może okazać się poważnym problemem,
G. mając na uwadze, że granice krajów nie zatrzymają konsekwencji awarii jądrowych, w związku z czym należy dążyć do ścisłej współpracy, koordynacji i wymiany informacji w Unii Europejskiej oraz między nią a sąsiadującymi z nią krajami trzecimi, by poprawić bezpieczeństwo jądrowe oraz zapewnić przejrzystość i koordynację na wypadek awarii jądrowej,
H. mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa jądrowego przewiduje tylko ograniczone ramy działania UE w tej dziedzinie; mając na uwadze, że w świetle ostatnich wydarzeń europejskie i międzynarodowe normy bezpieczeństwa jądrowego powinny być jak najostrzejsze,
I. mając na uwadze, że realizacja nowych przedsięwzięć jądrowych na Białorusi i w Rosji (obwód kaliningradzki) budzi poważne obawy dotyczące norm bezpieczeństwa jądrowego i zgodności z odpowiednimi zobowiązaniami wynikającymi z konwencji międzynarodowych (np. konwencji z Espoo i Aarhus); mając na uwadze, że obawy te dotyczą nie tylko państw członkowskich bezpośrednio graniczących z Białorusią i obwodem kaliningradzkim, ale całej Europy, co sprawia, że UE, w tym właściwe podmioty w Komisji, muszą współdziałać w duchu solidarności,
J. mając na uwadze, że w swojej rezolucji z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie strategii Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego oraz roli makroregionów w przyszłej polityce spójności Parlament stwierdził, iż „związku z planowanym rozwojem energetyki jądrowej w regionie Morza Bałtyckiego kraje UE muszą przestrzegać najbardziej rygorystycznych norm bezpieczeństwa i standardów środowiskowych, a Komisja Europejska musi obserwować i monitorować, czy to samo podejście jest stosowane w państwach ościennych i czy przestrzegają one postanowień konwencji międzynarodowych, w szczególności w odniesieniu do państw zamierzających budować elektrownie jądrowe w pobliżu zewnętrznych granic UE”[4],
K. mając na uwadze wyraźną potrzebę otwartego dialogu publicznego na temat energii jądrowej we wszystkich państwach członkowskich w celu podniesienia świadomości obywateli na temat skutków energii jądrowej przed podjęciem jakichkolwiek decyzji politycznych,
L. mając na uwadze, że organizacja pracy w przemyśle jądrowym w Europie często opiera się dziś na podwykonawstwie, a także mając na uwadze, że należy zapewnić odpowiednie szkolenia, zwłaszcza jeśli chodzi o niebezpieczne poziomy narażenia pracowników, a także o skuteczną kontrolę niezawodności na najbardziej krytycznych etapach procesów,
M. mając na uwadze, że traktat Euratom podpisano w 1957 r., a oczekiwania dotyczące energii atomowej, które wyrażał 50 lat temu, wymagają ponownej oceny,
1. wyraża solidarność z ofiarami klęski żywiołowej i awarii jądrowej, która po niej nastąpiła, a także podziw dla wszystkich osób, którzy narażają własne życie, aby zapobiec katastrofie jądrowej, jak również dla solidarności, odwagi i determinacji, z jaką mieszkańcy i władze Japonii reagują na klęskę; wzywa Unię i jej państwa członkowskie, by nadal udzielały Japonii i regionom dotkniętym klęską wszelkiej potrzebnej pomocy i wsparcia humanitarnego, technicznego i finansowego;
2. wzywa władze japońskie, MAEA oraz spółkę Tokio Electric Power Company (TEPCO), która eksploatuje elektrownię jądrową w Fukushimie, do przestrzegania zasad przejrzystości oraz do podawania na bieżąco ścisłych informacji na temat rozwoju sytuacji w Fukushimie, zwłaszcza jeśli chodzi o poziom radioaktywności w strefie zamkniętej i poza nią;
3. wyraża zaniepokojenie z powodu doniesień, według których spółka eksploatująca elektrownię atomową w Fukushimie na krótko przed awarią informowała organy regulacyjne o szeregu nieprawidłowości kontrolnych; wzywa Komisję, by w świetle takich potencjalnych nieprawidłowości regulacyjnych przeprowadziła analizę skuteczności, kompetencji i niezależności organów regulacyjnych w Europie oraz by w stosownych przypadkach zasugerowała udoskonalenia;
4. wzywa Komisję, by wyjaśniła oświadczenie przewodniczącego J. M. Barroso, które wygłosił w Parlamencie w dniu 5 kwietnia 2011 r. i zgodnie z którym Komisja zamierza obniżyć maksymalne dopuszczalne poziomy skażenia radioaktywnego żywności i pasz; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by działając zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem UE, niezwłocznie przyjęły powszechne maksymalne dopuszczalne poziomy skażenia radioaktywnego żywności w UE na wypadek awarii jądrowej, które nie powinny przekraczać poziomów ustalonych dla najbardziej podatnych na zagrożenia grup mieszkańców; ponadto wzywa Komisję do uchylenia przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 297/2011 z dnia 25 marca[5], które zezwalają na przywóz żywności i pasz pochodzących z niektórych japońskich prefektur skażonych do maksymalnego poziomu ustalonego w rozporządzeniu (Euratom) nr 3954/87;
5. uważa, że Unia Europejska musi ponownie kompleksowo ocenić swoje podejście do bezpieczeństwa jądrowego przy uwzględnieniu faktu, że energia jądrowa będzie jeszcze przez wiele lat wchodzić w skład koszyka energetycznego niektórych państw członkowskich oraz że planuje się lub już prowadzi budowę nowych reaktorów; wzywa państwa członkowskie, by wprowadziły tymczasem moratorium na budowę i uruchamianie nowych reaktorów jądrowych przynajmniej na czas przeprowadzenia testów warunków skrajnych oraz oceny ich wyników;
6. jest zdania, że wiarygodność testów warunków skrajnych wymaga, by były one obowiązkowe oraz by opierały się na wspólnych i przejrzystych kryteriach, które powinna opracować Komisja we współpracy z Europejską Grupą Wysokiego Szczebla ds. Bezpieczeństwa Jądrowego i Gospodarowania Odpadami (ENSREG) i z niezależnymi ekspertami; uważa, że testy te muszą być prowadzone pod nadzorem UE i monitorowane przez niezależnych ekspertów oraz że ostateczne oceny muszą być gotowe do opublikowania do końca 2011 r.;
7. w tym kontekście wzywa Komisję, by najpóźniej do 15 kwietnia przedstawiła konkretny i dokładny harmonogram oraz listę niezależnych organów i ekspertów, którzy wezmą udział w tworzeniu dokładnych kryteriów wykonywania testów warunków skrajnych;
8. uważa, że testy warunków skrajnych powinny obejmować w szczególności:
· wszystkie istniejące i planowane obiekty jądrowe, w tym składowiska odpadów radioaktywnych i zużytego paliwa,
· przegląd ogólnej „kultury bezpieczeństwa jądrowego” (czyli zamówienia publiczne, rozszerzanie stref bezpieczeństwa, roczne sprawozdania na temat bezpieczeństwa oraz informowanie opinii publicznej),
· zagrożenia wynikające z działań człowieka (np. ataki terrorystyczne i cybernetyczne oraz katastrofy lotnicze), skutki nadzwyczajnych zjawisk przyrodniczych (trzęsienia ziemi, powodzie, susze lub inne zagrożenia charakterystyczne dla danego regionu), w tym dostosowywanie do zmian klimatu w celu uwzględnienia zwiększonej częstotliwości i skali występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych,
· powszechne skutki poważnej i ewentualnie niezależnej katastrofy, takie jak przerwa w dostawach energii elektrycznej i wody, zerwanie połączeń telekomunikacyjnych, brak fizycznego dostępu na teren elektrowni, niedobór siły roboczej i zawodność rezerw,
· bezpieczeństwo tras dostaw paliwa,
· połączenie tego rodzaju rzadkich wydarzeń i nieprzygotowania na nie oraz ich skumulowane skutki (wielopłaszczyznowy scenariusz katastrofy),
· inne kwestie podniesione przez ekspertów;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by priorytetowo potraktowały testy warunków skrajnych w tych obiektach jądrowych, które są „z natury” bardziej niebezpieczne np. ze względu na położenie geograficzne (np. na obszarze sejsmicznym), a także wyraża opinię, że obiekty te powinny być niezwłocznie objęte monitoringiem, a w razie potrzeby ich konstrukcja powinna być udoskonalona lub powinny one być likwidowane w jasno określonych ramach czasowych;
10. podkreśla, że negatywne wyniki testów warunków skrajnych w danej elektrowni powinny prowadzić do współmiernej reakcji, w tym do natychmiastowego zamknięcia elektrowni;
11. z naciskiem wzywa Komisję i państwa członkowskie do podejmowania wszelkich wysiłków na rzecz zapewnienia, że testy warunków skrajnych oraz opracowane na ich podstawie normy bezpieczeństwa jądrowego, a także bezpieczeństwa odpadów i gospodarowania nimi będą nie tylko stosowane w UE, ale również wykorzystywane w istniejących lub planowanych obiektach jądrowych w krajach trzecich sąsiadujących z UE; jest zdania, że testy warunków skrajnych powinny obejmować cały proces produkcyjny, w tym transport oraz unieszkodliwianie i składowanie odpadów;
12. zauważa, że Komisja nie wykorzystała szansy, jaką było przedstawienie w 2008 r. wniosku w sprawie dyrektywy ustanawiającej wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego[6], by zaproponować przyjęcie wspólnych norm gwarantujących wysoki poziom bezpieczeństwa jądrowego; przypomina, że w kwietniu 2009 r. Parlament głosował za zaostrzeniem dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa jądrowego, m.in. przez uznanie, że zasady bezpieczeństwa MAEA mają charakter wiążący, a nie dobrowolny; ubolewa, że państwa członkowskie nie uwzględniły obaw Parlamentu; podkreśla znaczenie autentycznej współpracy w kwestii dyrektywy w sprawie gospodarowania odpadami jądrowymi i zużytym paliwem oraz wzywa Radę do uwzględnienia głównych apeli Parlamentu;
13. oczekuje od Komisji przeprowadzenia kompleksowego przeglądu przepisów UE dotyczących bezpieczeństwa jądrowego oraz przedstawienia wyników do końca 2011 r. wraz z odpowiednimi wnioskami legislacyjnymi, które powinny stanowić przekształcenie opracowanych przez MAEA podstawowych zasad bezpieczeństwa w bardziej szczegółowe lub rygorystyczne wymogi na szczeblu UE, by uzyskać najwyższe normy bezpieczeństwa, a także wprowadzić obowiązkowy mechanizm regularnych przeglądów stosowania norm bezpieczeństwa w państwach członkowskich, prowadzonych – według wskazówek Komisji – w drodze wzajemnej weryfikacji oraz przez niezależny komitet ekspertów ds. jądrowych;
14. uważa, że bezpieczeństwo jądrowe jest przedmiotem troski w całej Unii Europejskiej oraz że zasadę pomocniczości można zastosować do tej dziedziny tylko częściowo; w związku z tym wzywa do dokonania przeglądu traktatu Euratom w celu rozszerzenia kompetencji UE w tej dziedzinie, zaangażowania Parlamentu Europejskiego w ramach zwykłej procedury ustawodawczej, by uzyskać większą przejrzystość, a także w celu uwzględnienia celów wspólnej polityki energetycznej określonych w traktacie lizbońskim;
15. wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do przyjęcia wszelkich stosownych środków zapewniających, że przyszłe elektrownie jądrowe w UE ani w krajach sąsiadujących nie będą budowane na obszarach o wysokim zagrożeniu sejsmicznym i powodziowym; jest zdania, że elektrownie jądrowe budowane na granicach zewnętrznych UE powinny być zgodne z międzynarodowymi normami bezpieczeństwa jądrowego i ochrony środowiska;
16. wzywa państwa członkowskie do utrzymania, a nawet wzmocnienia zasobów ludzkich, kwalifikacji i warunków pracy niezbędnych przez cały czas istnienia elektrowni również w okresie likwidacji elektrowni i gospodarowania odpadami jądrowymi;
17. podkreśla konieczność opracowania przez UE strategii wykraczającej poza jej granice, obejmującej konsekwentne działania na najwyższym szczeblu politycznym, by zapewnić ochronę i bezpieczeństwo jądrowe oraz doprowadzić do światowego zakazu budowy elektrowni jądrowych w regionach wysokiego ryzyka, co powinno doprowadzić w ostatecznym rozrachunku do opracowania wiążącej konwencji ONZ;
18. wzywa z naciskiem państwa członkowskie i Komisję do wzięcia na siebie współodpowiedzialności za doskonalenie międzynarodowych norm bezpieczeństwa jądrowego i ich właściwe stosowanie, w ścisłej współpracy z MAEA, sekretariatem konwencji Espoo i innymi odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi; zwraca się do Komisji, by do czerwca 2011 r. przedstawiła kompleksowy plan działań obejmujący konkretne ustalenia dotyczące wdrażania; wzywa Komisję, by we współpracy z MAEA wywarła konstruktywny nacisk na Białoruś i Rosję, domagając się od nich przestrzegania międzynarodowych norm bezpieczeństwa oraz współpracy z ekspertami międzynarodowymi na wszystkich etapach przygotowania, budowy i eksploatacji elektrowni jądrowych; uważa, że UE powinna w związku z tym w pełni wykorzystać specjalistyczną wiedzę udostępnianą przez międzynarodowe organizacje i organy;
19. wzywa Komisję do zbadania ogólnych aspektów gospodarczych dotyczących budowy, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych w Europie, w tym aspektów dotyczących interwencji państwa w razie wypadków lub sytuacji kryzysowych, aspektów dotyczących ubezpieczeń, a także pomocy państwa i konkurencji na jednolitym europejskim rynku energii;
20. przypomina w tym kontekście o rosnącym znaczeniu wydajności energetycznej i oszczędności energii, a także o konieczności opracowania odpowiednich ram prawnych oraz zapewnienia niezbędnego wsparcia dla inwestycji w odnawialne i zrównoważone źródła energii, w technologie magazynowania energii oraz w ogólnoeuropejską sieć elektroenergetyczną; jest zdania, że minimalizacja ryzyka zakłóceń w dostawach wymaga nowoczesnej i inteligentnej sieci elektrycznej, która może być zasilana przez zdecentralizowane źródła energii;
21. podkreśla w szczególności, że niedawne wydarzenia na arenie międzynarodowej dowodzą wyraźnie, iż osiągnięcie do 2020 r. celu polegającego na poprawie wydajności energetycznej o 20% jest ważniejsze i pilniejsze niż kiedykolwiek wcześniej, w tym również w perspektywie obniżenia emisji CO2; wskazuje, że długoterminowe cele w zakresie wydajności energetycznej i odnawialnych źródeł energii mają również kluczowe znaczenie dla podmiotów gospodarczych, i apeluje, by plan działań na okres do 2050 r. zawierał ambitne cele we wspomnianych dziedzinach zarówno na rok 2030, jak i na rok 2050;
22. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, wspólnocie Euratom oraz ENSREG.
- [1] Dz.U. C 76 E z 27.3.2008, s. 114.
- [2] Teksty przyjęte, P7_TA (2011)0118.
- [3] Teksty przyjęte w tym dniu.
- [4] P7_TA(2010)0254.
- [5] Dz.U. L 80 z 26.3.2011, s. 5.
- [6] COM(2008)0790.