WSPÓLNY PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji praw człowieka w Afganistanie, zwłaszcza pogorszenia się sytuacji w dziedzinie praw kobiet oraz ataków na placówki oświatowe
23.11.2022 - (2022/2955(RSP))
zastępujący tym samym następujące projekty rezolucji:
B9‑0506/2022 (Verts/ALE)
B9‑0522/2022 (Renew)
B9‑0524/2022 (S&D)
B9‑0525/2022 (ECR)
B9‑0526/2022 (PPE)
Željana Zovko, Michael Gahler, David McAllister, Isabel Wiseler‑Lima, Christian Sagartz, Loránt Vincze, Vladimír Bilčík, Krzysztof Hetman, Magdalena Adamowicz, Andrey Kovatchev, Ioan‑Rareş Bogdan, Gheorghe Falcă, David Lega, Tomasz Frankowski, Sandra Kalniete, Seán Kelly, Vangelis Meimarakis, Luděk Niedermayer, Stanislav Polčák, Tomáš Zdechovský
w imieniu grupy PPE
Pedro Marques, Andrea Cozzolino, Evin Incir, Karsten Lucke
w imieniu grupy S&D
María Soraya Rodríguez Ramos, Petras Auštrevičius, Izaskun Bilbao Barandica, Dita Charanzová, Olivier Chastel, Katalin Cseh, Vlad Gheorghe, Klemen Grošelj, Bernard Guetta, Ilhan Kyuchyuk, Nathalie Loiseau, Karen Melchior, Jan‑Christoph Oetjen, Urmas Paet, Dragoş Pîslaru, Frédérique Ries, Michal Šimečka, Nicolae Ştefănuță, Ramona Strugariu, Dragoş Tudorache, Hilde Vautmans
w imieniu grupy Renew
Tineke Strik
w imieniu grupy Verts/ALE
Anna Fotyga, Karol Karski, Assita Kanko, Jadwiga Wiśniewska, Witold Jan Waszczykowski, Tomasz Piotr Poręba, Alexandr Vondra, Adam Bielan, Angel Dzhambazki, Anna Zalewska, Valdemar Tomaševski, Beata Mazurek, Ryszard Czarnecki, Elżbieta Rafalska, Bogdan Rzońca, Denis Nesci, Patryk Jaki, Raffaele Stancanelli
w imieniu grupy ECR
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji praw człowieka w Afganistanie, zwłaszcza pogorszenia się sytuacji w dziedzinie praw kobiet oraz ataków na placówki oświatowe
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sytuacji w Afganistanie, a w szczególności rezolucje z 16 września 2021 r.[1] i 7 kwietnia 2022 r.[2],
– uwzględniając swoją rezolucję z 19 maja 2021 r. w sprawie ochrony praw człowieka i zewnętrznej polityki migracyjnej UE[3],
– uwzględniając konkluzje Rady z 14 listopada 2022 r. w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz z 15 września 2021 r. w sprawie Afganistanu, w których określono pięć kryteriów zaangażowania UE z faktycznymi władzami kierowanymi przez talibów,
– uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Afganistanu,
– uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Afganistanu, w tym rezolucje nr 2626 z 2022 r., nr 2596 z 2021 r., nr 2543 z 2020 r. i nr 2513 z 2020 r,,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 10 listopada 2022 r. w sprawie sytuacji w Afganistanie,
– uwzględniając rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ z 8 lipca 2022 r. w sprawie sytuacji praw człowieka kobiet i dziewcząt w Afganistanie,
– uwzględniając raport specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji praw człowieka w Afganistanie z 9 września 2022 r.,
– uwzględniając sprawozdanie misji wspierającej ONZ w Afganistanie (UNAMA) z 20 lipca 2022 r. przedstawiające sytuację praw człowieka w Afganistanie w ostatnich dziesięciu miesiącach, czyli od momentu przejęcia władzy przez talibów,
– uwzględniając ogłoszenie przez talibów 7 września 2021 r. utworzenia rządu tymczasowego w Afganistanie,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając dwie ratyfikowane przez Afganistan konwencje – Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet i Konwencję ONZ o prawach dziecka,
– uwzględniając Konwencję dotyczącą statusu uchodźców, podpisaną w Genewie 28 lipca 1951 r., oraz protokół do tej konwencji z 1967 r.,
– uwzględniając Umowę o współpracy na rzecz partnerstwa i rozwoju zawartą 18 lutego 2017 r. między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Islamską Republiką Afganistanu, z drugiej strony,
– uwzględniając wytyczne tematyczne UE dotyczące obrońców praw człowieka, propagowania i ochrony praw dziecka, przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz zwalczania wszelkich form dyskryminacji kobiet i dziewcząt,
– uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że talibowie przejęli władzę w Afganistanie 15 sierpnia 2021 r. po wycofaniu się wojsk NATO i wojsk sojuszniczych; mając na uwadze, że talibowie przywrócili Islamski Emirat Afganistanu i powołali rząd tymczasowy złożony z samych mężczyzn, w tym członków talibskiego reżimu z lat 1996–2001, z których kilku jest poszukiwanych pod zarzutem terroryzmu; mając na uwadze, że UE zdecydowanie obstaje przy swoim stanowisku nieuznawania faktycznego rządu talibów;
B. mając na uwadze, że talibowie przekreślają postępy poczynione w ciągu ostatnich 20 lat; mając na uwadze, że przywrócili oni Ministerstwo Krzewienia Cnót i Zapobiegania Złu, natomiast zlikwidowali Ministerstwo ds. Kobiet, Niezależną Komisję Praw Człowieka Afganistanu i inne lokalne struktury udzielające wsparcia kobietom i dziewczętom, znieśli wcześniej egzekwowane przepisy chroniące kobiety i poważnie ograniczyli prawa kobiet; mając na uwadze, że talibowie wykluczyli kobiety z administracji i nie włączyli ich do nowego, nieuznawanego rządu;
C. mając na uwadze, że od czasu przejęcia władzy przez talibów coraz bardziej ograniczane są prawa podstawowe kobiet i dziewcząt, w szczególności jeśli chodzi o dostęp do edukacji i zatrudnienia oraz swobodę przemieszczania się; mając na uwadze, że kobiety zostały praktycznie usunięte ze wszystkich obszarów życia publicznego;
D. mając na uwadze, że w Afganistanie dziewczętom powyżej 12. roku życia odmawia się prawa do edukacji; mając na uwadze, że faktyczne władze Afganistanu zobowiązały się 15 stycznia 2022 r. do umożliwienia dziewczętom powrotu do szkoły na wszystkich poziomach edukacji po rozpoczęciu nowego roku szkolnego w drugiej połowie marca 2022 r.; mając na uwadze, że w przypadku dziewcząt edukacja kończy się na szóstej klasie; mając na uwadze, że stanowi to naruszenie podstawowego prawa do edukacji dla wszystkich dzieci zapisanego w Powszechnej deklaracji praw człowieka; mając na uwadze, że afgańskie dziewczęta i kobiety odważnie przeprowadzały pokojowe protesty w kraju, domagając się poszanowania ich prawa do edukacji; mając na uwadze, że liczba dziecięcych małżeństw gwałtownie wzrosła;
E. mając na uwadze, że talibowie nasilili ostatnio systemowe represje wobec kobiet i dziewcząt, czego wyrazem była fala aresztowań obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że od października 2021 r. nieznane jest miejsce pobytu dyrektor więzienia dla kobiet w Heracie Alii Azizi; mając na uwadze, że organizacje praw człowieka podejrzewają, że stała się ona ofiarą przymusowego zaginięcia; mając na uwadze, że 3 listopada 2022 r. talibowie zakłócili konferencję prasową, na której zapowiedziano utworzenie Afgańskiego Ruchu Kobiet na rzecz Równości, i aresztowali jedną kobietę – Zarifę Yaqobi – i jej czterech współpracowników; mając na uwadze, że 11 listopada 2022 r. talibowie aresztowali znaną działaczkę i jedną z założycielek Spontanicznego Ruchu Afgańskich Kobiet Farhat Popalzaię; mając na uwadze, że 13 listopada 2022 r. talibowie aresztowali obrończynię praw kobiet Humairę Yusuf;
F. mając na uwadze, że codziennie zgłaszane są naruszenia praw człowieka, w tym aresztowania, zatrzymania, porwania, tortury, groźby, wymuszenia, zabójstwa i ataki na obrońców praw człowieka i członków ich rodzin; mając na uwadze, że wciąż absolutnie nikt nie ponosi odpowiedzialności za takie naruszenia; mając na uwadze, że talibowie nakazali niedawno sędziom pełne wdrożenie talibskiej wykładni prawa szariatu, co może prowadzić do okrutnych i nieludzkich kar i budzi obawy przed dalszymi naruszeniami praw człowieka;
G. mając na uwadze, że przejęcie władzy przez talibów doprowadziło do nasilenia ataków na grupy mniejszościowe, w szczególności Hazarów, hinduistów, sikhów i chrześcijan; mając na uwadze, że od czasu przejęcia władzy przez talibów Prowincja Chorasan i inne podmioty przeprowadziły szereg ataków na społeczność Hazarów – mniejszość złożoną przede wszystkim z szyitów; mając na uwadze, że te ataki i historyczne prześladowania Hazarów mogą zostać uznane za zbrodnia przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że od sierpnia 2021 r. ich miejsca kultu oraz placówki oświatowe i medyczne są systematycznie atakowane, a ich członkowie są arbitralnie aresztowani, torturowani, poddawani doraźnym egzekucjom, eksmitowani, marginalizowani, a w niektórych przypadkach zmuszani do ucieczki z kraju; mając na uwadze, że w latach 2021 i 2022 zaatakowano kilka placówek oświatowych, w Dasht-e Barchi – osadzie w Kabulu zamieszkałej w większości przez Hazarów, w szczególności szkołę im. Sajeda ul Shuhady, szkołę im. Abdula Rahmana Shahida, ośrodek edukacyjny Mumtaz i Kaaj; mając na uwadze, że setki osób zostały ranne lub poniosły śmierć a w atakach; mając na uwadze, że według doniesień siły talibskie otworzyły ogień i zastosowały przemoc fizyczną wobec demonstrantów protestujących przeciwko atakom;
H. mając na uwadze, że sytuacja humanitarna w Afganistanie szybko się pogarsza i w nieproporcjonalnym stopniu dotyka kobiety i dziewczęta; mając na uwadze, że nowa polityka wprowadzona przez rząd talibów radykalnie ograniczyła możliwości pracy dla kobiet, w tym jako pracownic organizacji humanitarnych, co miało również negatywny wpływ na dostęp kobiet do pomocy humanitarnej; mając na uwadze, że ograniczenie udziału kobiet w rynku pracy jeszcze bardziej pogrążyło je w ubóstwie i naraziło około 850 tys. dziewcząt na wykorzystywanie ekonomiczne i seksualne, a także na przedwczesne małżeństwo; mając na uwadze, że mniej niż jedna czwarta obrończyń praw człowieka, które pozostają w Afganistanie, zgłosiła, że ma dostęp do każdego rodzaju pomocy humanitarnej oraz pomocy finansowej i prawnej;
I. mając na uwadze, że według szacunków UNAMA od lipca 2022 r. 59 % ludności potrzebowało pomocy humanitarnej, co stanowi wzrost o 6 mln osób w porównaniu z początkiem roku 2021; mając na uwadze, że oczekuje się, iż w 2023 r. 28 mln osób będzie potrzebowało pomocy humanitarnej, z czego 13 mln to dzieci; mając na uwadze, że według szacunków Światowego Programu Żywnościowego 18,9 mln Afgańczyków jest narażonych na poważny brak bezpieczeństwa żywnościowego; mając na uwadze, że 4,3 mln Afgańczyków zostało wewnętrznie przesiedlonych, a 5,6 mln zostało przesiedlonych do krajów sąsiadujących; mając na uwadze, że Iran i Pakistan przyjmują dużą część uchodźców afgańskich, łącznie 2,2 mln zarejestrowanych uchodźców afgańskich;
J. mając na uwadze, że w czerwcu 2022 r. we wschodnim Afganistanie doszło do potężnego trzęsienia ziemi, w wyniku którego zginęło ponad 1000 osób, a ponad 6000 osób zostało rannych; mając na uwadze, że według doniesień mediów w sierpniu 2022 r. ulewne deszcze, które spadły w kilku częściach Afganistanu, spowodowały zalania, gwałtowne powodzie i osuwiska, w wyniku których zginęło ponad 180 osób, a ponad 250 osób zostało rannych; mając na uwadze, że trzęsienia ziemi, powodzie, susze, a także skutki pandemii COVID-19 i rosnące ceny surowców w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę pogorszyły i tak już tragiczną sytuację humanitarną;
K. mając na uwadze, że w październiku 2021 r. UE uruchomiła pakiet pomocy humanitarnej dla Afganistanu o wartości 1 mld EUR, aby wesprzeć znajdujących się w trudnej sytuacji Afgańczyków, którzy mieszkają w tym kraju i w regionie; mając na uwadze, że w ramach nowego pakietu pomocy humanitarnej o wartości 210 mln EUR na pomoc żywnościową dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na świecie grupa G20 planuje przeznaczyć 75 mln EUR dla Afganistanu w celu zaradzenia dramatycznej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego w tym kraju;
L. mając na uwadze, że przestrzeń dla niezależnych mediów i społeczeństwa obywatelskiego drastycznie się skurczyła pod rządami talibów; mając na uwadze, że rozporządzenia wydawane przez różne talibskie organy znacznie ograniczyły działalność dziennikarską i doprowadziły do wzrostu liczby arbitralnych aresztowań dziennikarzy;
1. głęboko ubolewa, że od czasu przejęcia władzy przez talibów w sierpniu 2021 r. w Afganistanie stale pogarsza się sytuacja polityczna, gospodarcza i humanitarna, a także sytuacja w zakresie praw człowieka i bezpieczeństwa, zwłaszcza sytuacja kobiet i dziewcząt; ponownie wyraża niezachwianą solidarność z ludnością Afganistanu i zaangażowanie na jej rzecz;
2. potępia drastyczny regres, jeżeli chodzi o korzystanie przez kobiety i dziewczęta z ich praw pod rządami talibów, którą to sytuację można obecnie uznać za apartheid płciowy; potępia nałożone przez talibów dodatkowe ograniczenia swobody przemieszczania się kobiet; wzywa faktyczne władze Afganistanu do dopilnowania, aby zniesiono wszystkie ograniczenia wobec kobiet ze względu na płeć oraz aby kobiety mogły ponownie aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym w Afganistanie; podkreśla, że musi to być kluczowy warunek wszelkiej współpracy społeczności międzynarodowej z talibami;
3. potępia skandaliczny zakaz kształcenia średniego dla dziewcząt, co stanowi bezpośrednie naruszenie ich powszechnego prawa do edukacji; przypomina obietnice talibów, że dostęp kobiet do edukacji zostanie przywrócony; w związku z tym domaga się, aby talibowie wywiązali się teraz z własnych zobowiązań, niezwłocznie znieśli ten zakaz i wznowili zajęcia oraz zapewnili osiągnięcie celów edukacyjnych UNESCO; wzywa UE do zwiększenia wsparcia dla afgańskich grup działających na rzecz obrony praw kobiet i dziewcząt, w tym alternatywnych możliwości kształcenia dziewcząt, oraz do finansowania specjalnych programów pomocy i ochrony, w tym stypendiów, a także zapewnienia przyspieszonego wydawania wiz afgańskim studentom i naukowcom, którym przyznano stypendia UE;
4. potępia bezwzględne ataki na obrońców praw człowieka, dziennikarzy i inne podmioty społeczeństwa obywatelskiego, osoby LGBTIQ+, dysydentów i sędziów, a także brutalne represje wobec pokojowych protestów i wyrażania sprzeciwu w całym kraju; potępia aresztowanie kobiet i obrońców praw człowieka, w tym Zarify Yaqobi i jej współpracowników, Farhat Popalzai i Humairy Yusuf; domaga się ich natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia; wzywa UE do zwiększenia politycznego i finansowego wsparcia dla afgańskich kobiet i obrońców praw człowieka oraz do zagwarantowania im bezpieczeństwa, a także do wsparcia kobiet przebywających na uchodźstwie poprzez zapewnienie możliwości wysokiej jakości edukacji i zatrudnienia;
5. jest zbulwersowany marginalizacją grup mniejszościowych i nasilającymi się atakami na nie, w tym niedawnym atakiem w ośrodku edukacyjnym Kaaj w Kabulu; składa kondolencje rodzinom ofiar i wyraża solidarność z ocalałymi; wzywa faktyczne władze do postawienia przed sądem osób odpowiedzialnych za te ataki oraz do pociągnięcia ich do odpowiedzialności;
6. wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją mniejszości hazarskiej, hinduistycznej, sikhijskiej, chrześcijańskiej i innych mniejszości od czasu przejęcia władzy przez talibów, a także systematycznymi atakami i szeroko zakrojoną dyskryminacją tych mniejszości, w tym arbitralnymi aresztowaniami, torturami i innymi formami złego traktowania, doraźnymi egzekucjami i wymuszonymi zaginięciami; przypomina o odpowiedzialności faktycznych władz za zakazanie i zapobieganie dyskryminacji wszystkich wspólnot etnicznych i religijnych oraz za ochronę ich miejsc kultu oraz ośrodków edukacyjnych i medycznych;
7. głęboko ubolewa, że od czasu przejęcia władzy przez talibów dostęp do informacji staje się coraz trudniejszy, znacznie ograniczono niezależność dziennikarską, a organizacje społeczeństwa obywatelskiego są poddawane coraz większej presji ze strony faktycznych władz; wzywa talibów do zapewnienia dziennikarzom, mediom i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego warunków sprzyjających prowadzeniu działalności bez przeszkód i strachu przed represjami;
8. ponownie wyraża ogromne zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją humanitarną; wzywa kraje do zwiększenia i skoordynowania pomocy humanitarnej z agencjami ONZ i organizacjami pozarządowymi; wzywa faktyczne władze do usunięcia wszelkich ograniczeń i przeszkód w świadczeniu pomocy humanitarnej oraz podkreśla potrzebę zapewnienia odpowiedniego dostępu organizacjom zapewniającym taką pomoc; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zajęcia się czynnikami gospodarczymi przyczyniającymi się do obecnego kryzysu humanitarnego poprzez dołożenie wszelkich starań, aby zwiększyć pomoc humanitarną, która powinna uwzględniać perspektywę płci;
9. wyraża zaniepokojenie niszczycielskimi skutkami zmiany klimatu i degradacji środowiska w Afganistanie, który ONZ sklasyfikowała jako szósty kraj na świecie najbardziej dotknięty zagrożeniami związanymi z klimatem; wzywa społeczność międzynarodową do podjęcia pilnych działań, aby pomóc Afgańczykom w zaradzeniu tej dramatycznej sytuacji, która w niewspółmierny sposób dotyka słabszych grup społecznych, takich jak kobiety i dziewczęta;
10. z zadowoleniem przyjmuje i popiera prace misji ONZ i specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. Afganistanu, ponieważ monitorowanie sytuacji w zakresie praw człowieka w tym kraju i składanie sprawozdań na ten temat ma zasadnicze znaczenie; wzywa UE i społeczność międzynarodową do zwiększenia politycznego i finansowego wsparcia dla ich pracy;
11. z zadowoleniem przyjmuje wznowienie dochodzenia Międzynarodowego Trybunału Karnego w sprawie zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych w Afganistanie; wzywa UE do zwiększenia wsparcia na rzecz wymiany informacji, badań, monitorowania i nadzoru w celu zwiększenia rozliczalności;
12. przypomina, że UE prezentuje jasno określone stanowisko w odniesieniu do wszelkich stosunków politycznych z talibami, bazujące na tematycznych poziomach odniesienia dotyczących zaangażowania w oparciu o zasadę przestrzegania praw człowieka wszystkich obywateli i zasadę praworządności; podkreśla, że od 15 sierpnia 2021 r. wszystkie te poziomy odniesienia jedynie się pogorszyły, co oznacza, że nie można uzasadnić jakiejkolwiek legitymizacji władz talibskich; zwraca uwagę, że należy zaktualizować obecne poziomy odniesienia w celu ustanowienia długoterminowej strategii UE w sprawie Afganistanu w świetle obecnej sytuacji i faktu, że talibowie nie wywiązują się ze swoich pierwotnych obietnic;
13. wzywa UE, aby dążyła do rozszerzenia wykazu ukierunkowanych środków skierowanych przeciwko przywódcom talibskim odpowiedzialnym za ciągłe pogarszanie się sytuacji w zakresie praw człowieka;
14. wzywa faktyczne władze do podjęcia niezbędnych środków w celu przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym przymusowym małżeństwom i przemocy ze strony partnera, oraz do niezwłocznego pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności; wzywa faktyczne władze do ponownego otwarcia ogólnokrajowego systemu wsparcia dla ofiar;
15. wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ), delegatury UE i ambasady państw członkowskich do zwiększenia wsparcia dla afgańskich obrońców praw człowieka i niezależnych dziennikarzy w kraju i poza nim, w tym przez usprawnienie przesiedleń obrońców praw człowieka zgodnie z wytycznymi UE w tej sprawie;
16. wzywa do utworzenia reprezentatywnego, wyłonionego w drodze wyborów rządu angażującego kobiety i mniejszości w proces decyzyjny na wszystkich szczeblach;
17. wzywa Radę Praw Człowieka ONZ do ustanowienia uzupełniającego, bieżącego mechanizmu rozliczalności w celu prowadzenia dochodzeń w sprawie wszystkich domniemanych naruszeń i nadużyć w obszarze praw człowieka stanowiących zbrodnie na mocy prawa międzynarodowego, w szczególności w sprawach dotyczących przemocy wobec kobiet i dziewcząt;
18. zauważa, że potrzebne są dalsze międzynarodowe wysiłki na rzecz wspierania prowadzonych przez kobiety dialogów wewnątrzafgańskich oraz sieci współpracy kobiet afgańskich zarówno w kraju, jak i poza nim; wzywa ESDZ do dalszego angażowania Parlamentu i pozostałych instytucji UE w Forum Afgańskich Liderek Politycznych; wzywa wiceprzewodniczącego/wysokiego przedstawiciela, Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań w celu zapewnienia udziału afgańskich kobiet w dialogach politycznych dotyczących Afganistanu;
19. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji/wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz specjalnemu wysłannikowi UE ds. Afganistanu.