GEZAMENLIJKE ONTWERPRESOLUTIE over de uitdagingen voor de Republiek Moldavië
17.4.2023 - (2023/2595(RSP))
ter vervanging van de volgende ontwerpresoluties:
B9‑0198/2023 (PPE)
B9‑0199/2023 (Renew)
B9‑0200/2023 (S&D)
B9‑0203/2023 (Verts/ALE)
B9‑0204/2023 (ECR)
Andrzej Halicki, Siegfried Mureşan, Michael Gahler, Rasa Juknevičienė, Željana Zovko, David McAllister, Andrius Kubilius, Isabel Wiseler‑Lima, Traian Băsescu, Vladimír Bilčík, Ioan‑Rareş Bogdan, Daniel Buda, Cristian‑Silviu Buşoi, Gheorghe Falcă, Sandra Kalniete, Arba Kokalari, Andrey Kovatchev, David Lega, Miriam Lexmann, Antonio López‑Istúriz White, Marian‑Jean Marinescu, Dan‑Ştefan Motreanu, Gheorghe‑Vlad Nistor, Radosław Sikorski, Eugen Tomac, Loránt Vincze
namens de PPE-Fractie
Pedro Marques, Tonino Picula, Thijs Reuten, Juozas Olekas
namens de S&D-Fractie
Dragoş Tudorache, Dacian Cioloş, Petras Auštrevičius, Nicola Beer, Vlad‑Marius Botoş, Vlad Gheorghe, Bernard Guetta, Nathalie Loiseau, Karen Melchior, Dragoş Pîslaru, Ramona Strugariu, Hilde Vautmans
namens de Renew-Fractie
Viola von Cramon‑Taubadel
namens de Verts/ALE-Fractie
Anna Fotyga, Angel Dzhambazki, Alexandr Vondra, Veronika Vrecionová, Beata Mazurek, Bogdan Rzońca, Elżbieta Rafalska, Ryszard Czarnecki, Elżbieta Kruk, Witold Jan Waszczykowski, Carlo Fidanza, Beata Kempa, Joachim Stanisław Brudziński, Andżelika Anna Możdżanowska, Adam Bielan, Waldemar Tomaszewski, Jacek Saryusz‑Wolski, Anna Zalewska
namens de ECR-Fractie
Fabio Massimo Castaldo
Resolutie van het Europees Parlement over de uitdagingen voor de Republiek Moldavië
Het Europees Parlement,
– gezien zijn vorige resoluties over de Republiek Moldavië, Oekraïne en Rusland,
– gezien de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds[1], die een diepe en brede vrijhandelsruimte omvat en op 1 juli 2016 volledig in werking is getreden,
– gezien het verzoek van de Republiek Moldavië van 3 maart 2022 om toetreding tot de EU en de toekenning van de status van kandidaat-lidstaat aan het land door de Europese Raad op 23 juni 2022, op grond van de positieve beoordeling van de Commissie en in overeenstemming met het standpunt van het Europees Parlement ten aanzien van deze kwestie,
– gezien het advies van de Commissie van 17 juni 2022 inzake het verzoek van de Republiek Moldavië om toetreding tot de Europese Unie (COM(2022)0406), de conclusies van de Raad van 24 juni 2022 over de lidmaatschapsaanvragen van Oekraïne, de Republiek Moldavië en Georgië, het analytisch verslag van de Commissie van 1 februari 2023 over de aansluiting van Moldavië op het EU-acquis (SWD(2023)0032) en het uitvoeringsverslag van de Commissie van 6 februari 2023 over de associatieovereenkomst met de Republiek Moldavië (SWD(2023)0041),
– gezien de conclusies van de Europese Raad van 23 maart 2023,
– gezien de gezamenlijke verklaring naar aanleiding van de zevende Associatieraad EU‑Moldavië van 7 februari 2023 en de slotverklaring van de dertiende bijeenkomst van het Parlementair Associatiecomité EU-Moldavië van 23 maart 2023,
– gezien het VN-Handvest, de Slotakte van Helsinki en het Handvest van Parijs voor een Nieuw Europa,
– gezien artikel 132, leden 2 en 4, van zijn Reglement,
A. overwegende dat de Republiek Moldavië de aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne vanaf het begin heeft veroordeeld en zijn steun voor de territoriale integriteit van Oekraïne heeft uitgesproken; overwegende dat de Republiek Moldavië onevenredig zwaar door de oorlog is getroffen, aangezien het land heeft moeten kampen met een instroom van meer dan 700 000 Oekraïense vluchtelingen (naar verhouding meer dan enig ander land), waarvan 100 000 zich nog altijd in Moldavië bevinden, en dat de economie van Moldavië grote klappen heeft gekregen vanwege een afname van de handel, teruglopende buitenlandse investeringen en hogere energieprijzen en vervoerskosten; overwegende dat de Russische Federatie, in samenwerking met binnenlandse, door Rusland gesponsorde actoren, de daaruit voortvloeiende economische onzekerheid heeft aangewakkerd en gebruikt om het pro-Europese beleid van de Moldavische regering in diskrediet te brengen en het verzet ertegen te versterken;
B. overwegende dat Rusland zijn gasuitvoer heeft gebruikt om druk op de regering van Moldavië uit te oefenen, onder andere aangaande haar pro-Europese opstelling, door in 2021 en 2022 een gasbevoorradingscrisis te creëren; overwegende dat het gebruik van energie als wapen door Rusland eens te meer de kwetsbaarheid van de energiesector van Moldavië aan het licht heeft gebracht, en dat de aansluiting van het land op de markt en de mechanismen van de EU voor gas en elektriciteit het land geholpen heeft de crisis het hoofd te bieden; overwegende dat de hoge energieprijzen hebben geleid tot een inflatie van 30 % en de economische productie van Moldavië in 2022 in reële termen met 5,9 % is gedaald op jaarbasis; overwegende dat de Republiek Moldavië zijn aardgasvoorziening weliswaar heeft gediversifieerd ten nadele van Rusland, maar dat haar elektriciteitsvoorziening grotendeels afhankelijk blijft van de centrale van Cuciurgan in de regio Transnistrië, die het eigendom van Rusland is;
C. overwegende dat Rusland aan het begin van de jaren negentig rechtstreeks betrokken was bij de oorlog in Transnistrië tegen de staat Moldavië en deze de facto bezette regio, waar het tot op de dag van vandaag naar schatting illegaal 1 500 Russische troepen gestationeerd heeft, sindsdien onverminderd steunt; overwegende dat de Algemene Vergadering van de VN er op 22 juni 2018 bij de Russische Federatie op heeft aangedrongen de ordelijke terugtrekking van haar strijdkrachten en bewapening uit het grondgebied van de Republiek Moldavië onvoorwaardelijk en onverwijld af te ronden; overwegende dat het depot in Cobasna, in de regio Transnistrië vlakbij de grens tussen Oekraïne en Moldavië, ongeveer 22 000 ton munitie en militaire uitrusting uit het Sovjet-tijdperk bevat en bewaakt wordt door de operationele groep van Russische strijdkrachten; overwegende dat de Russische Federatie, ondanks haar toezeggingen in 1999 en nogmaals in 2021, heeft verzuimd deze wapens volledig te vernietigen en haar illegaal gestationeerde troepen terug te trekken;
D. overwegende dat de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin, op 21 februari 2023 zijn decreet van 7 mei 2012 houdende maatregelen voor de tenuitvoerlegging van het buitenlands beleid van de Russische Federatie, waarin Rusland zich er onder meer toe verbindt te zoeken naar oplossingen voor de separatistische kwestie “op basis van eerbiediging van de soevereiniteit, de territoriale integriteit en de neutrale status van de Republiek Moldavië bij het bepalen van de speciale status van Transnistrië”, heeft ingetrokken;
E. overwegende dat de Russische Federatie provocatie, desinformatie, cyberaanvallen en andere hybride middelen heeft gebruikt om de stabiliteit en soevereiniteit van de Republiek Moldavië te ondermijnen; overwegende dat de Republiek Moldavië de afgelopen jaren te maken heeft gehad met toenemende desinformatie van Russische en pro-Russische bronnen en media; overwegende dat de ontwrichtende activiteiten van Rusland in de Moldavische informatieruimte er bovendien op gericht zijn de brede steun van de bevolking voor tijdelijk ontheemde Oekraïners en de Europese Unie te ondergraven, de Oekraïense strijdkrachten aan de zuidelijke grens te binden en destabilisatie te bevorderen; overwegende dat andere actieve maatregelen die door Rusland worden gepland onder meer bestaan uit de oprichting en bevordering van mantelorganisaties die zich voordoen als ngo’s en “culturele centra”, met als doel sterke pro-Russische politieke en maatschappelijke kiesdistricten tot stand te brengen en de Republiek Moldavië opnieuw afhankelijk te maken van Russische koolwaterstoffen, en uit maatregelen die kunnen leiden tot gewapende escalatie in de bezette regio Transnistrië van de Republiek Moldavië; overwegende dat Russische functionarissen herhaaldelijk valselijk hebben beweerd dat de Russischsprekende bevolking van de Republiek Moldavië wordt onderdrukt;
F. overwegende dat voor Oekraïne bedoelde Russische raketten meermaals over Moldavisch grondgebied zijn gevlogen, hetgeen een flagrante schending vormt van de soevereiniteit van Moldavië, en dat bovendien meermaals schroot van Russische raketten op Moldavisch grondgebied is neergekomen, waardoor schade is aangericht en het leven van burgers in gevaar is gebracht; overwegende dat dringend moet worden geïnvesteerd in het luchtbewakings- en luchtverdedigingssysteem van Moldavië en dat de Moldavische regering haar westerse partners om luchtverdedigingssystemen heeft gevraagd;
G. overwegende dat de president van Oekraïne, Volodymyr Zelensky, de Europese Raad op 9 februari 2023 heeft meegedeeld dat Oekraïne een geheim Russisch plan had onderschept om het democratisch bestel in de Republiek Moldavië te vernietigen en de controle over het land over te nemen; overwegende dat dit later is bevestigd door de president van de Republiek Moldavië, Maia Sandu, die verklaard heeft dat haar land over inlichtingen beschikt waaruit blijkt dat Rusland plannen heeft om de pro-Europese regering van Moldavië met geweld omver te werpen;
H. overwegende dat Rusland interne, pro-Russische oligarchen en politieke krachten, zoals de Shor-partij, gebruikt om de politiek in het land te destabiliseren; overwegende dat de Shor-partij sinds augustus 2022 naar verluidt actief mensen heeft aangeworven, logistieke regelingen heeft getroffen en misbruik heeft gemaakt van de kwetsbare economische positie van burgers door financiële stimulansen te bieden voor het bijwonen van protesten tegen de regering; overwegende dat de leider van de Shor-partij, Ilan Shor, de Republiek Moldavië in 2019 is ontvlucht na te zijn veroordeeld voor witwassen en verduistering in een bankfraudeschandaal in het kader waarvan het equivalent van 1 miljard USD uit het Moldavische bankstelsel is weggesluisd; overwegende dat Ilan Shor op 13 april 2023 door het hof van beroep van Chisinau is veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijftien jaar op beschuldiging van corruptie in de bankfraudezaak; overwegende dat het Moldavisch openbaar ministerie Israël om zijn uitlevering heeft verzocht en ook de Shor-partij heeft vervolgd voor het ontvangen van illegale financiering;
I. overwegende dat de regering van Moldavië de EU gevraagd heeft sancties op te leggen aan de gevluchte oligarch Ilan Shor, die zij ervan beschuldigt Rusland de helpende hand toe te steken bij de hybride oorlog van Rusland tegen de regering in Chisinau door voor maatschappelijke onrust te zorgen; overwegende dat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk de oligarchen Ilan Shor en Vladimir Plahotniuc sancties hebben opgelegd vanwege hun betrokkenheid bij de bankfraude waarbij 1 miljard USD is weggesluisd en andere illegale praktijken;
J. overwegende dat de democratie van de Republiek Moldavië blijk heeft gegeven van haar veerkracht ten aanzien van Russische desinformatie en propaganda tijdens de recente herschikking van de regering, ondanks de toegenomen ondermijnende activiteiten van de Russische Federatie en door Rusland gesponsorde actoren; overwegende dat de bevolking en de leiders van Moldavië ondanks al deze pogingen om het land te destabiliseren, nog altijd vastberaden zijn om het ingeslagen pro-Europese pad te blijven volgen;
K. overwegende dat de Republiek Moldavië op 3 maart 2022 het lidmaatschap van de EU heeft aangevraagd, waaruit blijkt dat de Moldavische autoriteiten en de bevolking van het land vastberaden zijn in hun streven te integreren in Europa; overwegende dat de Republiek Moldavië nu een kandidaat-lidstaat van de EU is;
L. overwegende dat de regering van de Republiek Moldavië een ambitieus politiek, justitieel en institutioneel hervormingsproces is gestart en haar vastberadenheid heeft getoond om de negen in het advies van de Commissie genoemde stappen uit te voeren teneinde aan de voorwaarden voor het openen van toetredingsonderhandelingen te voldoen; overwegende dat de uitvoering van de bestaande overeenkomsten door de Moldavische regering aantoont dat zij streeft naar nauwere samenwerking met en integratie in de Unie; overwegende dat toetreding tot de EU een op verdienste gebaseerd proces blijft dat afhangt van de naleving van vastgestelde criteria en voorwaarden;
M. overwegende dat de Republiek Moldavië een hechte en gewaardeerde partner van de EU is en de EU en Moldavië het afgelopen jaar de banden hebben aangehaald, op basis van de gedeelde wil om hun politieke betrekkingen te versterken en hun economische integratie te verdiepen; overwegende dat in de conclusies van de Raad van 13 december 2022 over uitbreiding en het stabilisatie- en associatieproces de nadruk wordt gelegd op de nadere intensivering van de sectorale samenwerking van de EU met Moldavië en de integratie van Moldavië in de eengemaakte markt van de EU; overwegende dat de EU en haar lidstaten Moldavië aanzienlijke politieke, economische en humanitaire ondersteuning hebben geboden en zich actief hebben ingezet voor de bevordering van de rechtsstaat, democratie en hervormingen in het land; overwegende dat in de conclusies van de Europese Raad van 23 maart 2023 wordt bekrachtigd dat de EU vastberaden is om de Republiek Moldavië alle relevante steun te blijven geven, en de Commissie gevraagd wordt vóór de volgende vergadering een steunpakket uit te werken; overwegende dat een ambitieus en breed steunpakket van cruciaal belang is, zowel om tegenwicht te bieden aan de destabiliserende activiteiten van externe actoren als om het land te helpen bij zijn wens om toe te treden tot de EU;
N. overwegende dat de Unie de Republiek Moldavië sinds oktober 2021 1,09 miljard EUR aan leningen en subsidies heeft verstrekt om haar veerkracht te versterken, met inbegrip van begrotingssteun, macrofinanciële bijstand, humanitaire hulp en bijstand in het kader van het Uniemechanisme voor civiele bescherming en het steunplatform voor Moldavië; overwegende dat de tweede tranche van de in november 2022 toegezegde macrofinanciële bijstand van 105 miljoen EUR nog steeds niet is uitbetaald; overwegende dat de Raad in 2021 steunmaatregelen ter waarde van 7 miljoen EUR heeft vastgesteld en 40 miljoen EUR in 2022 ten behoeve van verdere niet-dodelijke militaire bijstand in het kader van de Europese Vredesfaciliteit; overwegende dat de missie van de EU voor bijstandverlening inzake grensbeheer (EUBAM) ondersteuning biedt aan de inspanningen die Moldavië en Oekraïne leveren om hun gemeenschappelijke grens doeltreffend te beheren;
O. overwegende dat de Republiek Moldavië de volgende top van de Europese politieke gemeenschap zal organiseren in Chisinau, waarmee zij blijk geeft van haar ambitieuze en resolute pro-Europese houding;
P. overwegende dat de Republiek Moldavië de aanzienlijke logistieke blokkades aan haar grens met Oekraïne heeft overwonnen door extra gespecialiseerde grenswachters in te zetten;
1. is solidair met de inwoners van de Republiek Moldavië in deze moeilijke periode en spreekt zijn onwrikbare steun uit voor de onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit van de Republiek Moldavië; laakt de herhaalde pogingen van Rusland om de Republiek Moldavië en haar regering en samenleving te destabiliseren, onder meer door hybride middelen te gebruiken, de energievoorziening als wapen in te zetten, herhaaldelijk het Moldavische luchtruim te schenden, desinformatiecampagnes en gefaseerde protesten op te zetten en te dreigen met geweld; verzoekt de Russische autoriteiten de onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit van de Republiek Moldavië te eerbiedigen, hun provocaties en pogingen om het land te destabiliseren te beëindigen, de Russische troepen terug te trekken uit de regio Transnistrië van de Republiek Moldavië, onder internationaal toezicht te zorgen voor de veilige evacuatie en volledige vernietiging van alle munitie en uitrusting in het depot in Cobasna en te helpen bij het vinden van een vreedzame en duurzame oplossing voor het conflict in Transnistrië, in overeenstemming met de beginselen van het internationaal recht en binnen de internationaal erkende grenzen van de Republiek Moldavië;
2. verzoekt de EU en haar lidstaten de situatie in de Republiek Moldavië nauwlettend in de gaten te houden en maatregelen te nemen ter bestrijding van de door de Russische Federatie gebruikte hybride middelen; verzoekt de EU haar steun voor de Republiek Moldavië op te voeren, onder meer door meer technische middelen, financiële steun en kennis ter beschikking te stellen voor de bestrijding van desinformatie, cyberaanvallen en andere hybride aanvallen; verzoekt de Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) de strategische communicatie over de EU in de Republiek Moldavië te verbeteren; verzoekt de Commissie en de lidstaten de onafhankelijkheid van de media in de Republiek Moldavië te blijven ondersteunen en de inspanningen ter bevordering van de mediageletterdheid en de vaardigheden op het gebied van kritische analyse in alle geledingen van de samenleving voort te zetten, zodat de bevolking beter in staat is desinformatie te onderkennen;
3. is ingenomen met het leiderschap en de politieke moed van president Maia Sandu, alsook met de vastberaden en verantwoordelijke wijze waarmee de Moldavische autoriteiten door Rusland gesteunde pogingen om de regering te destabiliseren, hebben blootgelegd en onschadelijk hebben gemaakt; verzoekt de Raad, de Commissie en de EDEO de bestaande steunmaatregelen grondig te evalueren, rekening houdend met de toegenomen veiligheidsrisico’s voor de Republiek Moldavië en de noodzaak om de overheidsinstellingen, de strijdkrachten en de samenleving van Moldavië weerbaarder te maken tegen pogingen tot destabilisatie en provocatie van buitenaf; is ingenomen met het voorstel van het Zweedse voorzitterschap om een civiele missie in Moldavië op te zetten in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (partnerschapsmissie van de EU in Moldavië – EUPM Moldavië) om steun te verlenen bij de bestrijding van desinformatie en cyber- en hybride dreigingen; verzoekt de lidstaten in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid een ambitieuze civiele adviesmissie van de EU op te zetten en deze snel naar het land te sturen, en daarom prioriteit te geven aan de goedkeuring van deze missie bij de Raad Buitenlandse Zaken van 22 mei 2023; verzoekt de lidstaten deze missie bovendien van voldoende personele en financiële middelen te voorzien;
4. verzoekt de Commissie en de EDEO de samenwerking met de Republiek Moldavië verder te versterken om de weerbaarheid van het land tegen hybride dreigingen te vergroten, onder meer door de gezamenlijke ontwikkeling van een strategie ter bescherming van de integriteit en het veiligheidsklimaat van de lokale verkiezingen van 2023, de presidentsverkiezingen van 2024 en de parlementsverkiezingen van 2025, en om het werk van journalisten en maatschappelijke organisaties die desinformatie willen bestrijden te ondersteunen; verzoekt de Commissie en de Moldavische autoriteiten de strategische communicatie met de Moldavische bevolking te verbeteren, ook in de regio Transnistrië van de Republiek Moldavië; dringt voorts aan op de ontwikkeling, aanpassing en uitvoering door socialemediaplatforms van specifieke maatregelen voor het modereren van online-inhoud die zijn afgestemd op de desinformatiecontext van de Republiek Moldavië;
5. is ingenomen met het feit dat de Moldavische autoriteiten de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne ondubbelzinnig hebben veroordeeld en juicht het toe dat de regering van Moldavië beloofd heeft zich aan te sluiten bij de beperkende maatregelen van de EU tegen Rusland; verzoekt de Commissie Moldavië bij te staan bij de toepassing van deze sancties en steun te verlenen om eventuele negatieve gevolgen te verzachten; prijst de aanhoudende solidariteit van Moldavië met mensen die Oekraïne ontvluchten als gevolg van de Russische aanvalsoorlog, alsmede het recente besluit om hen tijdelijke bescherming te verlenen in overeenstemming met de desbetreffende EU-wetgeving; verzoekt de Commissie humanitaire steun te blijven verlenen via het mechanisme voor civiele bescherming van de EU, alsook steun voor grensbeheer via het Europees Grens- en kustwachtagentschap (Frontex) en de verplaatste EUBAM-missie, en steun voor de overbrenging van personen naar EU-lidstaten, indien nodig in het kader van het solidariteitsplatform; verzoekt de Commissie en de Moldavische autoriteiten andermaal rekening te houden met de speciale behoeften van de uit Oekraïne gevluchte kinderen die momenteel in Moldavië verblijven, steunprogramma’s voor vrouwelijke vluchtelingen op te zetten en met name gespecialiseerde steun te verlenen aan slachtoffers van gendergerelateerd geweld en de toegang te waarborgen tot seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten;
6. benadrukt de rol van de Republiek Moldavië als regionale veiligheidsmacht, met name sinds het begin van de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland; is ingenomen met de verhoging van de steun uit de Europese Vredesfaciliteit voor de Republiek Moldavië in 2022 om te helpen bij het moderniseren van de Moldavische strijdkrachten; verzoekt de lidstaten de bijdragen die de Republiek Moldavië uit de Europese Vredesfaciliteit ontvangt te verhogen, door middel van voorspelbare jaarlijkse toewijzingen voor de lange termijn, hetgeen het land onder meer in staat zou stellen zijn luchtbewaking en luchtdefensie te verbeteren en tegelijk ook de veiligheid van de EU aan haar grenzen zou vergroten;
7. bekrachtigt de verdere werkzaamheden in het kader van de politieke en veiligheidsdialoog op hoog niveau tussen de EU en de Republiek Moldavië om de samenwerking op het gebied van het buitenlands en veiligheidsbeleid te intensiveren, relevante kwesties die van belang zijn voor de regionale veiligheid en stabiliteit aan de orde te stellen en de mogelijkheden voor nauwe coördinatie en doeltreffende bijstand en steunmaatregelen te bespreken; spreekt zijn waardering uit voor de deelname van de Republiek Moldavië aan de opleidingsmissie van de EU in Mali en voor haar voornemen om bij te dragen aan de opleidingsmissie van de EU in Somalië en aan EUFOR Althea in Bosnië en Herzegovina en om de samenwerking te intensiveren met betrekking tot de bestrijding van hybride bedreigingen;
8. verzoekt de EU en haar lidstaten het toepassingsgebied van de wereldwijde EU‑sanctieregeling voor de mensenrechten uit te breiden door daden van corruptie die de veiligheid, stabiliteit, constitutionele orde en democratische instellingen van een land ondermijnen, op te nemen als strafbaar feit; verzoekt de EU en haar lidstaten onmiddellijke sancties in te stellen tegen al wie probeert de Republiek Moldavië te destabiliseren, haar veiligheid, stabiliteit en constitutionele orde te ondermijnen of haar politieke en economische instellingen te corrumperen; verzoekt de EU in dit verband persoonlijke sancties in te stellen tegen voortvluchtige oligarchen Ilan Shor en Vladimir Plahotniuc en, in voorkomend geval, sancties tegen hun bedrijven en politieke organisaties; verzoekt de respectieve gastlanden en -gebieden Ilan Shor en Vladimir Plahotniuc uit te leveren om in de Republiek Moldavië berecht te worden;
9. bevestigt eens te meer zijn steun voor het lidmaatschap van Moldavië van de Europese Unie; ziet dit als een geostrategische investering in een verenigd en sterk Europa; erkent de vooruitgang die de regering heeft geboekt op het gebied van hervormingen en de mate van aanpassing aan het EU-acquis en moedigt haar aan meer werk te maken van de volledige en effectieve uitvoering van de associatieovereenkomst en de diepe en brede vrijhandelsruimte; spoort de leiders van de EU en de lidstaten aan in een politieke dialoog met de Republiek Moldavië te blijven investeren en het land ook te bezoeken, mede om te tonen dat de EU zich engageert voor de Europese toekomst van Moldavië; verzoekt de Commissie heldere, meetbare en consistente criteria en benchmarks te ontwikkelen voor de negen stappen die voor de Republiek Moldavië zijn geïdentificeerd in verband met haar vooruitgang in de richting van lidmaatschap van de EU;
10. is ingenomen met de aanzienlijke inspanningen van de Moldavische autoriteiten om de hervormingsagenda ten uitvoer te leggen en met hun vastberadenheid om te voldoen aan de negen stappen die geïdentificeerd zijn in het advies van de Commissie, ondanks de door Rusland uitgeoefende druk en de crises als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne; spoort de Republiek Moldavië aan resoluut door te gaan met de uitvoering van haar hervormingsagenda op het gebied van democratie en de rechtsstaat; verzoekt de regering samen met alle belanghebbende partijen te werken aan een grondige, toekomstbestendige en alomvattende, op corruptiebestrijding gerichte hervorming van justitie, in overeenstemming met de aanbevelingen van de EU en de Commissie van Venetië; prijst de doortastende acties van de regering om de werking van de rechterlijke macht te verbeteren, met inbegrip van de vooruitgang die is geboekt in de procedure voor voorafgaande doorlichting van nieuwe leden van de Hoge Raad voor de Magistratuur en de Hoge Raad van openbare aanklagers; moedigt alle betrokken actoren, met name de Algemene Vergadering van rechters, aan ervoor te zorgen dat de resterende posten in de Hoge Raad voor de Magistratuur snel worden ingevuld, met inachtneming van de strenge normen die zijn ingesteld voor de integriteit van zijn leden; is ingenomen met de maatregelen die zijn genomen op het gebied van corruptiebestrijding, zoals de tenuitvoerlegging van de wetgeving inzake processen bij verstek en de vooruitgang van het openbaar ministerie met betrekking tot een aantal prominente corruptiezaken of zaken in verband met de bankfraude ter waarde van 1 miljard USD; verzoekt de Moldavische autoriteiten de bestrijding van corruptie voort te zetten en te intensiveren, met name door de mandaten van de gespecialiseerde anticorruptiediensten van het land te verduidelijken en de doeltreffendheid van het Nationale Anti-corruptiecentrum en de Nationale Integriteitsautoriteit te vergroten; herinnert eraan dat het belangrijk is de hoogste prioriteit te geven aan een geloofwaardige staat van dienst op het gebied van vervolgingen en veroordelingen voor corruptie op basis van proactieve en efficiënte onderzoeken;
11. moedigt de inspanningen van Moldavië aan om georganiseerde en zware internationale en transnationale criminaliteit aan te pakken; verzoekt de Commissie meer bijstand te verlenen aan Moldavische rechtshandhavingsinstanties ter voorkoming van deze soorten van criminaliteit; is ingenomen met de nauwere samenwerking van de Republiek Moldavië met het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol), het Agentschap van de Europese Unie voor opleiding op het gebied van rechtshandhaving (Cepol) en Frontex, en verzoekt de Commissie en de Raad de aanwezigheid van deze instellingen in Moldavië te versterken; is ingenomen met de nauwe samenwerking in het kader van het EU-steunpunt voor interne veiligheid en grensbeheer in Moldavië en dringt aan op de versterking hiervan, onder meer door contactpunten aan te wijzen in de betrokken EU-instellingen en deze daar te houden en door aanvullende financiële bijstand van de EU te verlenen voor de operationele activiteiten van het steunpunt; verzoekt de EU en haar lidstaten hun steun aan het ministerie van Binnenlandse Zaken van Moldavië op te voeren en de samenwerking met de Republiek Moldavië op het gebied van de uitwisseling van gerubriceerde informatie te verbeteren;
12. is verheugd over de toezegging van de Republiek Moldavië zich nog meer te zullen inspannen om te voldoen aan de in het advies van de Commissie opgenomen eis van “inperking van de invloed van oligarchen”; is ingenomen met het wetsontwerp inzake de “inperking van de invloed van oligarchen”, de wetgeving inzake media-eigendom en de goedkeuring van de nieuwe strategie voor het beheer van staatseigendommen, staatsbedrijven en entiteiten met staatskapitaal 2022-2030; spoort de autoriteiten evenwel aan gevolg te geven aan de aanbevelingen van de Commissie van Venetië om een systematische aanpak te volgen met betrekking tot het versterken van de instellingen en de wetgeving op het gebied van monopoliepreventie, mededingingsbeleid, politieke partijen, verkiezingen, belastingen en bestrijding van corruptie en het witwassen van geld; verzoekt de Commissie het in de negen stappen beschreven proces van “de-oligarchisatie” te verduidelijken;
13. dringt nogmaals aan op een innovatieve, complementaire en flexibele wisselwerking tussen de tenuitvoerlegging van de associatieovereenkomst en de toetredingsonderhandelingen, zodat de Republiek Moldavië geleidelijk in de interne markt van de EU kan integreren, op basis van een actieplan met prioriteiten en relevante sectorale programma’s en toegang tot relevante EU-fondsen, zodat de Moldavische bevolking al tijdens het toetredingsproces de vruchten ervan kan plukken, en niet pas na de voltooiing ervan;
14. benadrukt dat het van belang is het hervormingsproces in het land voort te zetten teneinde de levensstandaard van de bevolking, met name van de meer kwetsbare bevolkingsgroepen en de bevolking in de regio’s, te verbeteren en de jongere generaties in hun leven en op de arbeidsmarkt aantrekkelijke vooruitzichten in het land te bieden; herinnert er ook aan dat Moldavië zich moet houden aan zijn toezeggingen om gendergelijkheid te bevorderen en geweld tegen vrouwen te bestrijden, zoals vermeld in de negen stappen die geïdentificeerd zijn in het advies van de Commissie;
15. kijkt met belangstelling uit naar de voldoening door de Republiek Moldavië van de negen stappen die geïdentificeerd zijn in het advies van de Commissie en in de beoordeling door de Commissie in het kader van het uitbreidingspakket 2023; verzoekt de Commissie en de Europese Raad in dit verband uiterlijk eind 2023 onderhandelingen over toetreding tot de EU te beginnen, zodra voldaan is aan de negen stappen;
16. verzoekt de EU en haar lidstaten de integratie van de Republiek Moldavië te ondersteunen door het land op te nemen in EU-programma’s, -instrumenten en -agentschappen, zoals het programma voor de eengemaakte markt van de EU, het programma Digitaal Europa, het EU-mechanisme voor civiele bescherming, het Europees Milieuagentschap, de Connecting Europe Facility, het Europees Defensieagentschap, het Orgaan van Europese regelgevende instanties voor elektronische communicatie (Berec), DiscoverEU, het programma voor werkgelegenheid en sociale innovatie en andere, en de deelname van de Republiek Moldavië aan programma’s waar zij reeds aan deelneemt, zoals Erasmus Mundus, te vergroten;
17. verzoekt de EU en haar lidstaten de Republiek Moldavië politieke, economische en humanitaire ondersteuning te blijven bieden, onder andere door middel van het in 2022 opgestarte steunplatform voor Moldavië, en de rechtsstaat, democratie en hervormingen in het land te bevorderen; verzoekt de EU en haar lidstaten meer financiële en technische bijstand te verlenen ter ondersteuning van een snel en doeltreffend proces van integratie van de Republiek Moldavië in de EU, en roept ertoe op de financiële bijstand aan de Republiek Moldavië met name toe te kennen in de vorm van directe begrotingssteun; roept ertoe op de Republiek Moldavië vóór en ná vergaderingen van de Raad politieke briefings te doen toekomen, net zoals nu reeds gebeurt in het geval van de landen op de Westelijke Balkan;
18. is zich bewust van het belangrijke karakter van het uitgebreide steunpakket van de EU, waarmee sinds oktober 2021 meer dan 1,9 miljard EUR aan leningen en subsidies is vrijgemaakt ter versterking van de Moldavische veerkracht; is ingenomen met de uitbetaling door de Commissie op 5 april 2023 van een subsidie van 10 miljoen EUR, als onderdeel van de tweede tranche van de aan de Republiek Moldavië toegekende lopende macrofinanciële bijstand (MFB), waarvan de totale waarde 150 miljoen EUR bedraagt, en verwacht dat het volledige bedrag zonder enige vertraging zal worden uitbetaald; verwacht dat eind mei 2023 nog eens 40 miljoen EUR in leningen ter beschikking zal worden gesteld; verzoekt de Commissie snel de begrotingssteun ten belope van 105 miljoen EUR ter beschikking te stellen die in november 2022 is aangekondigd ter ondersteuning van de macro-economische en financiële stabilisatie-inspanningen van Moldavië; is ingenomen met de door de Commissie voorgestelde aanvullende verhoging van de MFB met 145 miljoen EUR en bevestigt dat het deze maatregel wil steunen; dringt aan op een snelle goedkeuring van het voorstel, zodat de bedragen in de loop van 2023 kunnen worden uitbetaald;
19. verzoekt de Commissie uiterlijk voor de bijeenkomst van de Europese Raad van 29 juni 2023 het steunpakket voor de Republiek Moldavië voor te bereiden waar de Europese Raad op 23 maart 2023 om heeft verzocht, teneinde de veerkracht, veiligheid, economie en energievoorziening van het land te versterken en zijn weg naar toetreding tot de EU te ondersteunen;
20. benadrukt dat het belangrijk is de Republiek Moldavië zo spoedig mogelijk toegang te verlenen tot de financiële pretoetredingsinstrumenten van de EU; roept de Commissie op zo snel mogelijk een voorstel in te dienen om de IPA III-verordening[2] dienovereenkomstig te herzien, met inbegrip van een voorstel om het totale IPA III-budget voldoende te verhogen; benadrukt het feit dat het belangrijk is synergieën te waarborgen tussen EU-programma’s en aanvullende middelen van de EU en internationale financiële instellingen, lidstaten en andere donoren;
21. is verheugd over de tijdelijke liberaliseringsmaatregelen ter ondersteuning van de economie van de Republiek Moldavië, waarbij jaarlijkse rechtenvrije tariefcontingenten worden toegekend om het verlies van zijn exportmarkten in Rusland, Belarus en Oekraïne te ondervangen; verzoekt de EU snel aanzienlijke vooruitgang te boeken in de richting van een permanente liberalisering van haar tariefcontingenten, teneinde voor voorspelbaarheid te zorgen en de aantrekkingskracht van het land voor investeerders op de middellange tot lange termijn te vergroten, zoals gevraagd door de Moldavische regering; merkt op dat, aangezien landbouw tot de belangrijkste economische sectoren van de Republiek Moldavië behoort, de voornoemde maatregelen moeten worden geflankeerd door steun voor het duurzaam maken van de Moldavische landbouwproductie; verzoekt de EU daarnaast, gezien de structuur van de kleine economie van de Republiek Moldavië en op basis van positieve controleresultaten, ook akkoord te gaan met de import van bijkomende Moldavische goederen van dierlijke oorsprong, en Moldavische landbouwers op te nemen in het compensatiemechanisme voor producenten die getroffen worden door de marktverstoringen als gevolg van de oorlog in Oekraïne;
22. veroordeelt de aanhoudende energiechantage van Rusland en spreekt zijn steun uit voor de inspanningen van de Republiek Moldavië om haar energiezekerheid te vergroten door een diversifiëring van de voorzieningsbronnen, een vermindering van het verbruik en de aankoop van energie op de Europese markt, alsmede de ontwikkeling van interconnectie-infrastructuur (bv. de hoogspanningslijnen Isaccea-Vulcănești en Suceava-Bălți), en voor de bescherming die Moldavië biedt aan zijn burgers door middel van een compensatieplan voor de meest kwetsbare groepen via het Energy Vulnerability Fund (noodfonds energie voor kwetsbare groepen); verzoekt de EU en haar lidstaten de Republiek Moldavië te blijven steunen bij haar streven naar energieonafhankelijkheid, onder meer door een vergroting van haar productiecapaciteit, connectiviteit en diversificatie en meer maatregelen voor het aantrekken van investeringen in hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie, en tegelijkertijd milieuduurzaamheid te waarborgen en te streven naar koolstofneutraliteit, overeenkomstig de strategische prioriteiten van het land; dringt er bij de EU op aan noodfinanciering te gebruiken om de verbinding van de Republiek Moldavië met het elektriciteitsnet van de EU te versterken en de afhankelijkheid te verminderen van energie die wordt geproduceerd in de regio Transnistrië; onderstreept het cruciale karakter van de bijdragen van de EU en partners ter verlichting van de gevolgen die de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne heeft voor de Moldavische energieprijzen, en dringt aan op het verlenen van verdere bijstand waar nodig; moedigt Moldavië aan optimaal gebruik te maken van het mechanisme voor de gezamenlijke aankoop van gas via het EU-energieplatform, teneinde de voorzieningszekerheid te waarborgen en toegang te krijgen tot betaalbaardere energie; verzoekt de EU-instellingen de Republiek Moldavië hierbij te helpen;
23. verzoekt de EU en haar instellingen de Republiek Moldavië te helpen bij het moderniseren van haar betalingssysteem om te voldoen aan de voorwaarden voor integratie in de gemeenschappelijke eurobetalingsruimte (Single Euro Payments Area, SEPA) en de nodige stappen te ondernemen om de doelstelling te realiseren van het afschaffen van de roamingkosten tussen de Republiek Moldavië en de EU, te beginnen met de uitbreiding van de “roam like at home”-regeling naar Moldavië;
24. is verheugd over de verlenging van de overeenkomst tussen de EU en Moldavië over de liberalisering van het goederenvervoer over de weg tot 30 juni 2024, waardoor Moldavië ten volle gebruik zal kunnen maken van alternatieve exportroutes om zijn economie te ondersteunen; is ingenomen met de betrokkenheid van Moldavië bij de werkzaamheden van de Vervoersgemeenschap en moedigt verdere samenwerking aan om de weg vrij te maken voor een volwaardig lidmaatschap van Moldavië bij het Verdrag tot oprichting van de Vervoersgemeenschap en voor de oprichting van een vertegenwoordiging van de Vervoersgemeenschap in Chisinau; verzoekt het secretariaat van de Vervoersgemeenschap steun te verlenen aan de ontwikkeling van een actieplan voor de omzetting van het EU-acquis op het gebied van vervoer in nationale wetgeving;
25. verzoekt de EU door te gaan met het bieden van hulp voor de renovatie en modernisering van de spoorinfrastructuur in de Republiek Moldavië, alsook van de haven Giurgiulesti, als onderdeel van een oplossing voor regionale en mondiale voedselzekerheidsproblemen en als manier om de economieën van de Republiek Moldavië en Oekraïne te ondersteunen;
26. is ingenomen met de toetreding van de Republiek Moldavië tot het EU4Health-programma en verzoekt de Commissie Moldavië extra steun te bieden bij het opstarten en uitvoeren van het programma;
27. beveelt aan bilaterale parlementaire bijeenkomsten te organiseren tussen de parlementen van de lidstaten en het parlement van de Republiek Moldavië, alsmede bijeenkomsten tussen de Commissie en de Moldavische regering, en vindt het een goed idee te onderzoeken of het mogelijk is Moldavische waarnemers eerder naar het Europees Parlement te laten komen, bijvoorbeeld door dat moment samen te laten vallen met de afronding van onderhandelingen over specifieke clusters; verklaart zich bereid bij te dragen aan de ondersteuning en versterking van de parlementaire democratie in de Republiek Moldavië, onder meer door middel van de Jean Monnet-dialoog, indien passend in de binnenlandse context;
28. herinnert eraan dat het consolideren van de administratieve capaciteit van de Republiek Moldavië één van de voornaamste vereisten is als vermeld in het advies van de Commissie van 17 juni 2022; neemt er kennis van dat de Russische oorlog tegen Oekraïne van invloed is op de precaire begrotingssituatie en de administratieve capaciteiten van de Republiek Moldavië; verzoekt de Moldavische autoriteiten in dit verband door te gaan met hun inspanningen gericht op het vergroten van de kwaliteit en de capaciteit van de ambtenaren die zich bezighouden met de toetreding tot de EU; spoort de Commissie aan EU-ambtenaren te detacheren bij Moldavische ministeries; verzoekt de Commissie, gezien de uitdagingen waar de Republiek Moldavië mee kampt en het feit dat het land kandidaat-lidstaat van de EU is, meer personeel toe te wijzen aan het toetredingsproces van de Republiek Moldavië en aan de ondersteuning hiervan, zowel in Brussel als in Chisinau, en een specifieke eenheid voor de Republiek Moldavië op te richten binnen het directoraat-generaal Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen (DG NEAR) van de Commissie;
29. benadrukt het feit dat samenwerking met het maatschappelijk middelveld en de deelname van het maatschappelijk middenveld aan het besluitvormingsproces essentieel zijn voor een geslaagde uitvoering van de hervormingen die noodzakelijk zijn om de Republiek Moldavië dichter bij de EU te brengen; verzoekt de EU-instellingen en de lidstaten hun steun voor het maatschappelijk middenveld in de Republiek Moldavië op te voeren;
30. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie, de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de Raad van Europa, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de Verenigde Naties, de president, de regering en het parlement van de Republiek Moldavië en de Russische Federatie.