Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

-   έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής για τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών αστικού και εμπορικού δικαίου (εφεξής "ΕΤΕΔ") της 19ης Απριλίου 2002 (COM(2002) 196 – C5-0284/2002),

-   έχοντας ιδίως υπόψη τα άρθρα 65 και 155 της Συνθήκης,

-   έχοντας υπόψη το πρόγραμμα δράσης του Συμβουλίου και της Επιτροπής όσον αφορά την άριστη δυνατή εφαρμογή των διατάξεων της συνθήκης του Άμστερνταμ για τη δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, και ιδίως το στοιχείο β) της παραγράφου 41, το οποίο ενεκρίθη από το Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της 3ης Δεκεμβρίου 1998(1),

-   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε που ζητούσαν να θεσπιστούν εναλλακτικές εξώδικες διαδικασίες(2),

-   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβώνας, της 23ης και 24ης Μαρτίου 2000, και, ειδικότερα, την παράγραφο 11,

-   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα, της 19ης και 20ής Ιουνίου 2000, και, ιδίως, την παράγραφο 22, με την οποία υποστηρίζεται το "Σχέδιο Συνολικής Δράσης Ευρώπη 2002",

-   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Λάκεν, της 14ης και 15ης Δεκεμβρίου 2001, και, ιδίως, την παράγραφο 25,

-   έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής, της 30ης Μαρτίου 1998, σχετικά με τις αρχές που διέπουν τα αρμόδια όργανα για την εξώδικη επίλυση των διαφορών κατανάλωσης(3) και τη σύσταση της Επιτροπής, της 4ης Απριλίου 2001, περί αρχών για τα εξωδικαστικά όργανα συναινετικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών(4),

-   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 21ης Σεπτεμβρίου 2000(5), επί της προτάσεως που εγκρίθηκε εν συνεχεία ως κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/2001 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις(6),

-   έχοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Εξωδικαστικό Δίκτυο (Extra-Judicial Network – EEJ-Net) που δρομολογήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2001,

-   έχοντας υπόψη την οδηγία 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 8ης Ιουνίου 2000, για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά(7) και ιδίως το άρθρο 17 αυτής,

-   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εξαμηνιαία ενημέρωση του πίνακα αποτελεσμάτων για την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά τη δημιουργία χώρου "ελευθερίας, ασφαλείας και δικαιοσύνης" στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και, ιδίως, το κεφάλαιο 3.1, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, (COM(2002) 738),

-   έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής,

-   έχοντας υπόψη το άρθρο 47, παράγραφος 1, του Κανονισμού του,

-   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Εσωτερικής Αγοράς και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Ελευθεριών και Δικαιωμάτων των Πολιτών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (Α5-0058/2003),

Α  . λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση στη δικαιοσύνη αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα, το οποίο αναγνωρίζει το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και περιλαμβάνεται στο άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Β  . λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ένωση οφείλει να εξασφαλίσει στους πολίτες της ότι το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας σε ολόκληρη την Ένωση πρέπει να ασκείται υπό συνθήκες ασφάλειας και δικαιοσύνης προσιτές σε όλους,

Γ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πραγματικός ευρωπαϊκός χώρος δικαιοσύνης πρέπει να επιτρέπει στους ευρωπαίους πολίτες και στις επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στα δικαστήρια και στις αρχές όλων των κρατών μελών, τόσο ευχερώς όσο και στην δική τους χώρα, χωρίς να τους εμποδίζει η ασυμβατότητα ή η πολυπλοκότητα των δικαστικών και διοικητικών συστημάτων των κρατών μελών να ασκούν τα δικαιώματά τους ή να τους αποτρέπει από το να τα ασκήσουν,

Δ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωπαίοι πολίτες σε ορισμένα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν δυσχέρειες όταν προσφύγουν στη δικαιοσύνη, διότι έχουν αυξηθεί οι προσφυγές που εκκρεμούν ενώπιον των δικαστηρίων, ότι οι διαδικασίες έχουν την τάση να παρατείνονται και, κατά συνέπεια, να αυξάνονται οι σχετικές δαπάνες,

Ε  . λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωπαίοι πολίτες αντιμετωπίζουν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό νομοθετικών κειμένων, η πολυπλοκότητα και ο τεχνικός χαρακτήρας των οποίων δυσχεραίνει την προσφυγή τους στη δικαιοσύνη,

ΣΤ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των διαφορών (ΕΤΕΔ) (ιδίως on-line) συνιστούν μέρος της ατζέντας που αφορά την συνολική πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ιδίως στο πλαίσιο των διασυνοριακών διαφορών και του ηλεκτρονικού εμπορίου, στο οποίο θεωρείται ότι μπορούν να επιλύσουν δυσχερή ζητήματα που ανακύπτουν από διαφορές μεταξύ διαφόρων δικαίων και δικαιοδοσιών,

Ζ  . λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι η "δικαιοσύνη", όπως την απονέμει το παραδοσιακό, τυπικό σύστημα δικαστηρίων θεωρείται συνήθως δημόσιο αγαθό, σαφές τμήμα της τάξης, των αξιών και του πολιτισμού κάθε κοινωνίας, καλυπτόμενο, συνεπώς, από την αρχή της επικουρικότητας,

Η  . λαμβάνοντας υπόψη ότι, καίτοι πολλαπλασιάζονται οι διασυνοριακές διαφορές, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι οι ΕΤΕΔ μειώνουν το παραδοσιακό δικαστικό σύστημα ή την απαραβίαστη αρχή της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, όπως την αναγνωρίζει το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, και δεν πρέπει να αποτελούν μέσο που να στερεί από τους πολίτες την πρόσβαση στο παραδοσιακό δικαστικό σύστημα,

Θ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι, με την επιφύλαξη αυτής της προειδοποίησης, όσον αφορά τις διασυνοριακές διαφορές, οι ΕΤΕΔ παρέχουν τα ίδια πλεονεκτήματα που εξασφαλίζουν κατά την επίλυση διαφορών στην επικράτεια ενός κράτους μέλους και συγκεκριμένα συνιστούν ενδεχομένως φθηνότερη λύση από τις παραδοσιακές νομικές υπηρεσίες και αφαιρούν μερικές υποθέσεις από το βασικό σύστημα, μειώνοντας έτσι την πίεση από το χρόνο αναμονής για εκδίκαση και εξασφαλίζοντας συντομότερη πρόσβαση σε άλλους διαδίκους, και είναι ίσως, όσον αφορά τους διαδίκους, φθηνότερη, ταχύτερη και απλούστερη διαδικασία, η οποία ενδέχεται επίσης να τους παράσχει λύση, δεδομένου ότι το κόστος και το άγχος της διαδικασίας στα πλαίσια του δικαστικού συστήματος μπορεί να αποθαρρύνει τους καταναλωτές από την υποβολή αγωγών,

Ι  . λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΕΤΕΔ βρίσκονται σε περίοδο επέκτασης, πειραματισμού και καινοτομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, γεγονός που δεν θα πρέπει να παρεμποδιστεί άνευ λόγου με την επιβολή επαχθούς νομοθεσίας,

ΙΑ  . λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι, για το σεβασμό της αρχής της ασφαλείας δικαίου, το εκτελεστόν των αποφάσεων που λαμβάνονται στο πλαίσιο των ΕΤΕΔ πρέπει είτε να προκύπτει από δικαστική επικύρωση είτε να διαπιστώνεται από δημόσιο έγγραφο,

ΙΒ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι η επιτυχία των ΕΤΕΔ έγκειται στην ευελιξία τους η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται μέσω οιωνδήποτε ρυθμίσεων, και ότι απαιτούνται συνοχή, κοινές δικονομικές εγγυήσεις και κοινές προδιαγραφές ποιότητας, ούτως ώστε να προστατεύονται οι καταναλωτές και να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός διαφορετικών συστημάτων μεταξύ των κρατών μελών, και ότι τούτο θα μπορούσε να διασφαλιστεί μέσω ενδεικτικών νομοθετικών λύσεων, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης οδηγιών και κωδίκων συμπεριφοράς καθώς και μέσω της προώθησης της βέλτιστης πρακτικής,

ΙΓ  . λαμβάνοντας υπόψη ότι η επίλυση διαφορών από τα κρατικά δικαστήρια βάσει των νόμων που θεσπίζουν τα κοινοβούλια συνιστά μια από τις πολιτιστικές κατακτήσεις του κράτους δικαίου και οι ΕΤΕΔ αποτελούν, στο πλαίσιο αυτό, συμπληρωματική διαδικασία,

1.   εκφράζει την ικανοποίησή του διότι η Επιτροπή, κατά την άσκηση του δικαιώματος πρωτοβουλίας της, υπέβαλε Πράσινη Βίβλο για τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών αστικού και εμπορικού δικαίου·

2.   διαπιστώνει ότι τα κράτη μέλη της Ένωσης δεν διαθέτουν λεπτομερή νομοθεσία-πλαίσιο σχετικά με τους ΕΤΕΔ, ενώ και τα δικαστικά τους συστήματα παρουσιάζουν επί του θέματος μεγάλες διαφορές·

3.   υποστηρίζει ότι οι ΕΤΕΔ πρέπει να επιτρέπονται ως μη δεσμευτική επιλογή προς ενθάρρυνση, παρότι τα κράτη μέλη μπορούν να προτείνουν τους ADR σε αμφότερα τα μέρη ως προκαταρκτική επιλογή πρόσβασης στη δικαιοσύνη, χωρίς ωστόσο να θίγονται τα δικαιώματα προσφυγής των μερών στα δικαστήρια εφόσον κρίνεται αναγκαίο·

4.   συμβουλεύει την Επιτροπή, μολονότι είναι επιθυμητό να υπάρχουν κάποια συνοχή και κάποιος συντονισμός κατά την παροχή διασυνοριακών ΕΤΕΔ, να δρα προσεκτικά και να πραγματοποιήσει εμπεριστατωμένες μελέτες και ευρύτατης κλίμακας διαβουλεύσεις προτού εξετάσει το ενδεχόμενο υποβολής νομοθετικών πρωτοβουλιών· προτρέπει επίσης την Επιτροπή να προαγάγει αυτορρυθμιζόμενες πρωτοβουλίες και να αποφύγει κάθε προσέγγιση που θα μείωνε την υπάρχουσα ευελιξία και αυτονομία των μερών ή θα δημιουργούσε νέους φραγμούς του εμπορίου έναντι τρίτων χωρών· ωστόσο, η Επιτροπή θα μπορούσε ίσως να εξετάσει το ενδεχόμενο περαιτέρω ανάπτυξης των αρχών για τα εξωδικαστικά όργανα συναινετικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών υπό το πρίσμα της συνέχειας που θα δοθεί στη σημερινή σύσταση· κατά πρώτο λόγο, η Επιτροπή θα πρέπει να προετοιμάσει νέα Πράσινη Βίβλο που να εστιάζεται στον στόχο της ανάπτυξης των δυνατοτήτων των ΕΤΕΔ, την ανάπτυξη προτύπων για τους ΕΤΕΔ, τη βελτίωση της ποιότητας και τη συγκριτική αξιολόγηση της εφαρμογής τους, ούτως ώστε να διευκολυνθούν η συνοχή και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στη χρήση των ΕΤΕΔ·

5.   πιστεύει ότι χρειάζεται κοινός ορισμός των σχετικών όρων και ότι θα πρέπει να εγκριθούν διάφορες προσεγγίσεις και αρχές όσον αφορά τις ΕΤΕΔ, ανάλογα με τον κλάδο του δικαίου (εμπορικό, οικογενειακό, εργατικό δίκαιο), τους χρήστες (επιχειρήσεις/καταναλωτές, επιχειρήσεις προς επιχειρήσεις), το ζήτημα αν συνιστά προτροπή δικαστηρίου και αν είναι ανοιχτής γραμμής (on-line) και εάν θεωρείται σκόπιμο και ενδεδειγμένο υπό το πρίσμα, μεταξύ άλλων, εθνικών πρακτικών και διαδικασιών·

6.   προτείνει τη σύνταξη νέας Πράσινης Βίβλου που να εξετάζει το ενδεχόμενο κατάρτισης μελλοντικού προτύπου κώδικα σε ευρωπαϊκή κλίμακα, βάσει των ακόλουθων ελάχιστων δικονομικών εγγυήσεων:

7.   καλεί την Επιτροπή να ενθαρρύνει την ανάπτυξη πανευρωπαϊκού δικτύου νομικών επαγγελμάτων, επαγγελματικών φορέων και άλλων ενδιαφερομένων μερών με συναντήσεις και ανταλλαγές των βελτίστων πρακτικών·

8.   παροτρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν τη δημόσια ευαισθητοποίηση και να προωθήσουν τη χρήση των ΕΤΕΔ μέσω ενημερωτικών εκστρατειών και με τη συμμετοχή οργανώσεων των καταναλωτών ·

9.   συνιστά στην Επιτροπή να βελτιώσει και να ενισχύσει το EEJ Net, ούτως ώστε να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να προβλέψουν ΕΤΕΔ με υψηλή ποιότητα και να καλύψουν τα κενά που υπάρχουν στις υφιστάμενες διατάξεις για τους ΕΤΕΔ·

10.   πιστεύει ότι η προσέγγιση της ΕΕ έναντι των ΕΤΕΔ πρέπει να είναι σφαιρική και να λάβει υπόψη λύσεις όπως το υπόδειγμα νόμου της UNICITRAL (Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το διεθνές εμπορικό δίκαιο)·

11.   καλεί την Επιτροπή να εξακολουθήσει να διερευνά το θέμα και να εξετάσει το ενδεχόμενο προώθησης προγράμματος δράσης που θα περιλαμβάνει χρηματοδότηση ερευνών, παρακολούθηση προτύπων σχεδίων και διεξαγωγή διασκέψεων·

12.   αναθέτει στoν Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στα κοινοβούλια των κρατών μελών.

(1) ΕΕ C 19 της 23.1.1999, σ. 1. (2) Συμπεράσματα, σημείο 30. (3) ΕΕ L 115 της 17.4.1998, σ. 31. (4) ΕΕ L 109 της 19.4.2001, σ. 56. (5) ΕΕ C 146 της 17.5.2001, σ. 94. (6) ΕΕ L 12 της 16.1.2001, σ.1. (7) ΕΕ L 178 της 17.7.2000, σ. 1.