Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2004/2159(INI))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών 2005 (COM(2005)0044),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 2, το άρθρο 3, παράγραφος 2 και το άρθρο 141 της Συνθήκης ΕΚ,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης(1),
– έχοντας υπόψη τα άρθρα I-2 και I-3 της Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης(2),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A6-0401/2005),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να διασφαλίζεται σε όλους τους τομείς πολιτικής, όπως υποδεικνύεται στο άρθρο 3, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ και στο άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισότητα γυναικών και ανδρών απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση μέσω ενός πλήρους φάσματος μέτρων σε όλους τους τομείς, κυρίως στην εκπαίδευση, την απασχόληση και τη σταδιοδρομία, την επιχειρηματικότητα, την ίση αμοιβή για ίση εργασία ή για εργασία ίσης αξίας, έναν καλύτερο συνδυασμό της οικογενειακής ζωής και της επαγγελματικής δραστηριότητας, καθώς και ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων πολιτικού και οικονομικού χαρακτήρα,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αμφισβητήσιμο κατά πόσον είναι σύμφωνο με το άρθρο 141 της Συνθήκης ΕΚ να επιτρέπονται, στο πλαίσιο των συστημάτων επαγγελματικής κοινωνικής ασφάλισης, υψηλότερες εισφορές ή χαμηλότερες παροχές ανάλογα με το φύλο,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στα όργανα λήψης πολιτικών αποφάσεων σε ολόκληρη την Ένωση και ότι σε ορισμένα κράτη μέλη, καθώς και σε χώρες υπό ένταξη και ιδίως σε υποψήφιες χώρες, το ποσοστό των γυναικών βουλευτών είναι μικρότερο του παγκόσμιου μέσου όρου του 15,6%,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επαρκής πρόσβαση σε υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών, των ηλικιωμένων και άλλων εξαρτώμενων ατόμων είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να είναι εφικτή η πλήρης και ίση συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας του Μαρτίου 2000 υπογράμμισε την ανάγκη να δημιουργηθούν έως το 2010 όχι μόνο περισσότερες θέσεις εργασίας (αυξάνοντας το ποσοστό των εργαζομένων γυναικών από 51 σε 60%), αλλά επίσης θέσεις εργασίας καλύτερης ποιότητας για τις γυναίκες,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2004 αναγνώρισε ότι οι πολιτικές ισότητας γυναικών και ανδρών αποτελούν επίσης μέσα κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ανάπτυξης,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κίνδυνοι της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, παράγοντες οι οποίοι εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι μεγαλύτεροι μεταξύ των ηλικιωμένων γυναικών, των μεταναστριών, καθώς και των γυναικών που ανατρέφουν μόνες τους τα παιδιά τους,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, παράλληλα με τις προσπάθειες που καταβάλλονται στον πυλώνα της ισότητας της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και οι οποίες αποσκοπούν στο συνδυασμό οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, θα πρέπει να ληφθούν επίσης μέτρα για τη μείωση της διαφοράς μεταξύ των δύο φύλων ως προς την αμοιβή, καθώς και σε σχέση με την προστασία της υγείας και την πρόληψη και διάγνωση ασθενειών που προσβάλλουν αποκλειστικά τις γυναίκες,
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει πάντα διαχωρισμός μεταξύ γυναικών και ανδρών, τόσο από την άποψη των προοπτικών για προαγωγή όσο και όταν απασχολούνται στο ίδιο επίπεδο, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να εκπροσωπούνται πολύ λιγότερο σε επίπεδο λήψης αποφάσεων και πολύ περισσότερο σε χαμηλόμισθα επαγγέλματα,
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να ενθαρρυνθεί με περισσότερη ζέση η ισότητα γυναικών και ανδρών στους άλλους τρεις πυλώνες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, δηλαδή την απασχολησιμότητα, την επιχειρηματικότητα και την προσαρμοστικότητα,
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα διαρθρωτικά ταμεία καθώς και τα άλλα χρηματοδοτικά μέσα συνιστούν σημαντικό καταλύτη για τις κοινοτικές και εθνικές πολιτικές υπέρ της ισότητας γυναικών και ανδρών και ότι η ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας γυναικών και ανδρών αποσκοπεί στην υπέρβαση των διαρθρωτικών ανισοτήτων σε ό,τι αφορά την οργάνωση της εργασιακής και της οικογενειακής ζωής, οι οποίες περιορίζουν τη συμμετοχή πολυάριθμων γυναικών στην αγορά εργασίας, την επαγγελματική κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, καθώς και στο δημόσιο βίο,
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει –στο πλαίσιο της εφαρμογής της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και υπό το πρίσμα της καθιέρωσης μιας πολιτικής πλήρους και ποιοτικής απασχόλησης– να υποστηριχθεί η επιχειρηματικότητα των γυναικών μέσω ειδικών μέτρων, τα οποία θα προβλέπουν κυρίως μία στοχοθετημένη κατάρτιση και την προώθηση της πρόσβασης σε πιστώσεις, συμπεριλαμβανομένων των μικροπιστώσεων,
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δεύτερη ετήσια έκθεση για την ισότητα γυναικών και ανδρών, κατόπιν αιτήματος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2003, είναι η πρώτη η οποία καλύπτει τη διευρυμένη Ένωση των 25 κρατών μελών, αλλά δεν καλύπτει τις υπό ένταξη χώρες ή τις υποψήφιες χώρες, δηλαδή τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία και την Κροατία,
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση της Επιτροπής είναι περιγραφικού χαρακτήρα και αναφέρεται στις σημαντικές νομικές εξελίξεις στα κράτη μέλη, αλλά αποφεύγει να αναφέρει τις παραλείψεις μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και τις παραβάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας οι οποίες έχουν διαπραχθεί από τα κράτη μέλη, καθώς και να αναλύσει και να αξιολογήσει την υφιστάμενη κατάσταση,
P. ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση της Επιτροπής καταδεικνύει ότι οι ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών έχουν μειωθεί στον τομέα της απασχόλησης και της εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ότι οι αποκλίσεις στην αμοιβή μεταξύ των δύο φύλων παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες, και αναφέρει σαφώς ότι δεν υπήρξε ουσιαστική πρόοδος στην εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας, η οποία εισήχθη πριν από τριάντα χρόνια με την οδηγία 75/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 10ης Φεβρουαρίου 1975 περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών(3)· θεωρώντας ότι στην Ένωση των 15, η απόκλιση αυτή παρέμεινε σταθερή περίπου στο 16%, ενώ η εκτίμηση για την Ένωση των 25, η οποία λαμβάνει υπόψη τις μισθολογικές αποκλίσεις στα νέα κράτη μέλη, είναι ελαφρώς μικρότερη, στο 15%,
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μολονότι το μορφωτικό επίπεδο των γυναικών είναι ανώτερο του αντίστοιχου των ανδρών, οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι οι τελευταίες που βρίσκουν εργασία και ότι το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ηλικίας μεταξύ 15 και 24 ετών δεν έχει αυξηθεί,
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη την αυξημένη σημασία που έχουν, για τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ισότητας των φύλων, αφενός η εξασφάλιση επαρκούς προβολής των πολιτικών της Ένωσης υπέρ της ισότητας γυναικών και ανδρών και η αποτελεσματικότερη διάδοσή τους στο κοινό σε όλα τα κράτη μέλη, π.χ. με τη βοήθεια των ΜΚΟ, και, αφετέρου, τα μέτρα που διευκολύνουν την πρόσβαση στα σχετικά κοινοτικά προγράμματα,
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ισότητας Ανδρών και Γυναικών θα διευκολύνει τη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων, την ανάπτυξη μεθοδολογικών εργαλείων και τη διάδοση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, με στόχο την ενισχυμένη προώθηση της αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών,
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή αποφάσισε να ανακηρύξει το έτος 2007 σε "ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους",
1. χαιρετίζει το γεγονός ότι το εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του 2004 αναγνώρισε ότι οι πολιτικές ισότητας των φύλων συνιστούν μέσα κοινωνικής συνοχής, αλλά και οικονομικής ανάπτυξης·
2. χαιρετίζει τη σημασία που αποδόθηκε στην ανάγκη μείωσης της διαφοράς μεταξύ των δύο φύλων ως προς την αμοιβή και στην ανάγκη προώθησης του συνδυασμού εργασιακής και οικογενειακής ζωή, τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες·
3. θεωρεί ότι έχει ζωτική σημασία να ενημερώνει η Επιτροπή το Κοινοβούλιο για την πρόοδο που σημειώνεται στους εν λόγω τομείς στα διάφορα κράτη μέλη, ιδιαίτερα σε σχέση με την εφαρμογή της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου, μεταξύ άλλων όσον αφορά την αναπαραγωγική και γενετήσια υγεία και να δημοσιεύει τακτικά στατιστικές οι οποίες θα καλύπτουν κάθε κράτος μέλος·
4. υπογραμμίζει ότι η ισότητα των φύλων και μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας γυναικών και ανδρών (gender mainstreaming) απαιτούν πολιτική δέσμευση στο ανώτατο επίπεδο·
5. καλεί τα πολιτικά κόμματα, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να αναθεωρήσουν τη δομή και τις διαδικασίες τους, ούτως ώστε να άρουν τα εμπόδια που συνιστούν άμεσες ή έμμεσες διακρίσεις εις βάρος της συμμετοχής των γυναικών, και να εγκρίνουν κατάλληλες στρατηγικές για την επίτευξη μιας πιο δίκαιης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών στις αιρετές συνελεύσεις·
6. υπενθυμίζει το άρθρο 3, παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ, σύμφωνα με το οποίο η Κοινότητα πρέπει να επιδιώκει την εξάλειψη των ανισοτήτων και την προώθηση της ισότητας γυναικών και ανδρών σε όλες τις δράσεις της·
7. εκτιμά ότι η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών πρέπει να καλύπτει επίσης την κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης·
8. χαιρετίζει τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ισότητας Ανδρών και Γυναικών και ευελπιστεί ότι θα του δοθούν η απαραίτητη αυτονομία και οι απαιτούμενοι πόροι για την εκπλήρωση της αποστολής του·
9. συνιστά στην Επιτροπή να χρησιμοποιήσει τα διαρθρωτικά ταμεία για την προώθηση της ισότητας γυναικών και ανδρών, διασφαλίζοντας ότι η εν λόγω διάσταση περιλαμβάνεται στα επιχειρησιακά προγράμματα·
10. εκφράζει την ανησυχία του για την εμπορία γυναικών για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης και την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας και καλεί την Επιτροπή να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα ώστε να υποχωρήσουν οι μάστιγες αυτές·
11. καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να μεριμνήσουν ώστε τα συνταξιοδοτικά συστήματα να μην κάνουν διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και να μην ενισχύουν υφιστάμενα πρότυπα τα οποία τοποθετούν ήδη τις γυναίκες σε μειονεκτική θέση όσον αφορά τις παροχές και τις εισφορές·
12. καλεί τα κράτη μέλη, τις υπό ένταξη χώρες και τις υποψήφιες χώρες να υποβάλουν στατιστικές σχετικά με τη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων ως προς την αμοιβή σε όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες και να λάβουν δραστικότερα και σημαντικά μέτρα για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της κοινοτικής νομοθεσίας που στοχεύει στη μείωση της διαφοράς ως προς την αμοιβή, καθώς και για την εξάλειψη του διαχωρισμού των φύλων στην αγορά εργασίας, προκειμένου να αυξηθεί το ποσοστό γυναικών που εργάζονται σε ανώτερες θέσεις ανάλογες των προσόντων τους·
13. υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να αποφεύγεται ο διαχωρισμός των φύλων στην αγορά εργασίας και καλεί τα κράτη μέλη να παροτρύνουν, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού τους συστήματος, τις νεαρές γυναίκες να ακολουθούν σπουδές σε μη παραδοσιακούς τομείς·
14. συνιστά στα κράτη μέλη να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την υποστήριξη της εναρμόνισης της εργασίας και της ιδιωτικής ζωής των εργαζομένων γυναικών, με την παροχή μηχανισμών για τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων και των εξαρτώμενων ατόμων και πιο ευέλικτων συνθηκών εργασίας·
15. υπογραμμίζει εκ νέου πόσο σημαντικό είναι να ελέγχει η Επιτροπή κατά πόσον τα κράτη μέλη σέβονται το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα της ισότητας γυναικών και ανδρών σε όλες τις πολιτικές της Ένωσης, ιδίως σε σχέση με την απασχόληση αλλά και την πρόσβαση στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών· ζητεί, ως εκ τούτου, από την Επιτροπή να διεξαγάγει μελέτη σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας εκ μέρους των κρατών μελών και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα σε περίπτωση μη μεταφοράς της στο εθνικό δίκαιο ή παραβίασής της με βάση τη σημερινή εφαρμογή του κεκτημένου στον τομέα της ισότητας από τα κράτη μέλη·
16. επιμένει στο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή πολιτική για την ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να παραμείνει διαφανής και ορατή προκειμένου να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων·
17. εκτιμά ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν μέτρα για την αποτελεσματική καταπολέμηση της φτώχειας, ιδίως μεταξύ των γυναικών, προκειμένου να διασφαλίσουν σταδιακά την οικονομική και κοινωνική τους ζωή·
18. υπενθυμίζει ότι, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έτους ίσων ευκαιριών για όλους το 2007, η ευρωπαϊκή πολιτική για την ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να επιβεβαιωθεί ως προτεραιότητα και ως εγκάρσια πολιτική με πολυδιάστατο ενδιαφέρον και ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις μειονεκτούσες ομάδες·
19. υπενθυμίζει στα κράτη μέλη τις δεσμεύσεις τους, οι οποίες συμφωνήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Βαρκελώνη το 2002, για την εξάλειψη των εμποδίων στην ίση συμμετοχή γυναικών και ανδρών στην αγορά εργασίας και τη δημιουργία έως το 2010 δομών υποδοχής για το 90% των παιδιών ηλικίας από τριών ετών έως την ηλικία της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης και για το 33% των παιδιών ηλικίας κάτω των τριών ετών· ζητεί από τα κράτη μέλη να προωθήσουν παρόμοιους στόχους για τις δομές φύλαξης ηλικιωμένων και ασθενών συγγενών·
20. προτρέπει τα κράτη μέλη να συστήσουν προσβάσιμες και προσιτές δομές φροντίδας για τα παιδιά και τα εξαρτώμενα άτομα·
21. υπογραμμίζει την ανάγκη υποστήριξης της κοινωνικής ένταξης των μεταναστριών, οι οποίες είναι συχνά θύματα διπλών διακρίσεων λόγω του φύλου και της εθνικής ή θρησκευτικής τους προέλευσης, διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, υποστηρίζοντας τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και ενσωματώνοντάς τις στα προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και στο πρόγραμμα Equal, το οποίο αποσκοπεί στην βελτίωση της κοινωνικής θέσης των μεταναστών·
22. παροτρύνει την Επιτροπή να εκπονήσει στατιστικές για τη δημιουργία δομών για τη φύλαξη των παιδιών, των ηλικιωμένων και των εξαρτώμενων ατόμων καθώς και για την πρόσβαση στις δομές αυτές· ζητεί να διεξαχθούν οι απαραίτητες εκτιμήσεις για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται και λειτουργούν τα ήδη υφιστάμενα εργαλεία τα οποία συμβάλλουν στην πραγματική καθιέρωση της ισότητας ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής·
23. συνιστά καλύτερο συντονισμό μεταξύ της πολιτικής για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ισότητας ανδρών και γυναικών και της στρατηγικής της Λισαβόνας, προκειμένου να συνεκτιμάται καλύτερα η προοπτική του φύλου στην υλοποίηση των φιλόδοξων στόχων που καθορίστηκαν στη Λισαβόνα·
24. υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους σε μία προσπάθεια ενίσχυσης του ρόλου των γυναικών στο χώρο εργασίας, καθώς επίσης και του ιδιαίτερου ρόλου των γυναικείων οργανώσεων στην τόνωση της συμμετοχής των γυναικών στον κοινωνικό και πολιτικό βίο·
25. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν την εκπροσώπηση των γυναικών στους φορείς λήψης αποφάσεων, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές·
26. ζητεί από την Επιτροπή να συμπεριλάβει πληροφορίες και στατιστικές από τις υπό ένταξη χώρες και τις υποψήφιες χώρες στις μελλοντικές ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών·
27. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή καθώς και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών, των υπό ένταξη χωρών και των υποψηφίων χωρών.