Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που περιέχει πρόταση σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς το Συμβούλιο σχετικά με την αξιολόγηση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (2005/2175(INI))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την πρόταση σύστασης προς το Συμβούλιο που υπέβαλε η κ. Adeline Hazan εξ ονόματος της Ομάδας PSE σχετικά με την αξιολόγηση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (B6-0455/2005),
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη του Άμστερνταμ που όρισε για πρώτη φορά τον στόχο της καθιέρωσης ενός ευρωπαϊκού δικαστικού χώρου,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Tampere στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999, που θέσπισαν την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης ως ακρογωνιαίου λίθου της δικαστικής συνεργασίας,
– έχοντας υπόψη τη θέση του της 6ης Φεβρουαρίου 2002 για το σχέδιο απόφασης- πλαισίου του Συμβουλίου σχετικά με το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών(1),
– έχοντας υπόψη την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2002, σχετικά με το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών (2),
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής της 23ης Φεβρουαρίου 2005 που βασίζεται στο άρθρο 34 της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ του Συμβουλίου (COM(2005)0063),
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής της 24ης Ιανουαρίου 2006 που βασίστηκε στο άρθρο 34 της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ του Συμβουλίου (COM(2006)0008),
– έχοντας υπόψη τις αποφάσεις των Συνταγματικών Δικαστηρίων της Πολωνίας (27 Απριλίου 2005), της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (18 Ιουλίου 2005) και της Κύπρου (7 Νοεμβρίου 2005) και τις διάφορες εκκρεμείς διαδικασίες, ιδίως ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου του Βελγίου,
– έχοντας υπόψη τις κοινοβουλευτικές συναντήσεις στις 17 και 18 Οκτωβρίου 2005 με θέμα τη βελτίωση του κοινοβουλευτικού ελέγχου της δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας στην Ευρώπη, οι οποίες συγκέντρωσαν εκατό περίπου βουλευτές εθνικών κοινοβουλίων και μέλη της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 114, παράγραφος 3, του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A6-0049/2006),
A. λαμβάνοντας υπόψη τον καινοτόμο και παραδειγματικό χαρακτήρα που παρουσιάζει το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης για την ανάπτυξη της δικαστικής συνεργασίας και την ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, καθώς και τον άμεσο αντίκτυπο που έχει στις δημόσιες ελευθερίες,
B. εκτιμώντας ότι το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης παραμένει ένα από τα κύρια εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα δικαστικής συνεργασίας όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας σε ευρεία κλίμακα,
Γ. εκτιμώντας ότι η πρώτη αξιολόγηση στην οποία προέβη η Επιτροπή καταδεικνύει ότι το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης έχει αποδείξει τη χρησιμότητά του σε σύγκριση με τον μηχανισμό έκδοσης που είναι αργός, δυσκίνητος και πλέον ξεπερασμένος· εκτιμώντας ότι επιτρέπει επίσης τη μείωση των κινδύνων διαφυγής υποδίκου ή καταδίκου από τη δικαιοσύνη για λόγους "δικαστικής κυριαρχίας", συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν στην αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος ή της τρομοκρατίας,
Δ. υπογραμμίζοντας ότι μία από τις προεκτάσεις του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης είναι η κατάργηση της παρέμβασης της πολιτικής εξουσίας στη διαδικασία, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει για τη διαδικασία έκδοσης,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη την προφανή βούληση πολλών κρατών μελών να διατηρήσουν στοιχεία του παραδοσιακού συστήματος έκδοσης (έλεγχος της διπλής ενοχοποίησης, παρέμβαση της πολιτικής εξουσίας στη δικαστική διαδικασία) ή ακόμη και να προσθέσουν συμπληρωματικούς λόγους απόρριψης που είναι αντίθετοι προς την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ, όπως πολιτικούς λόγους ή λόγους εθνικής ασφάλειας, ή ακόμη βασισμένους στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων,
ΣΤ. επισημαίνοντας τους πρακτικής φύσεως φραγμούς στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, ιδίως όσον αφορά τη μετάφραση, διαβίβαση ή χρησιμοποίηση διαφορετικών εντύπων, ελάχιστα συμβατών με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης,
Ζ. εκτιμώντας τις δυσκολίες όσον αφορά τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο που συνάντησαν πρόσφατα πολλά κράτη μέλη (ιδίως η Γερμανία), καθώς και την ανάγκη να συνάδουν τα εθνικά συνταγματικά κείμενα με την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ προκειμένου να καταστεί δυνατή η παράδοση πολιτών (ιδίως στην Πολωνία και την Κύπρο),
Η. εκφράζοντας φόβους μήπως οι δυσκολίες αυτές υπονομεύσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη και δημιουργήσουν αλυσιδωτή αντίδραση ικανή να διακυβεύσει την εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης από άλλα κράτη μέλη, όπως διαφαίνεται από το γεγονός ότι, ύστερα από την απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου η οποία ακύρωσε τη νομοθεσία για τη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου, ορισμένα κράτη μέλη γνωστοποίησαν ότι όφειλαν εκ νέου να εφαρμόζουν προσωρινά τα ισχύοντα μέσα έκδοσης πριν από το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, έως ότου εγκριθεί νέος νόμος μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, ο οποίος να συνάδει με τον γερμανικό Θεμελιώδη Νόμο,
Θ. εκτιμώντας ότι η έλλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δικαστών οφείλεται στην ανεπάρκεια των ελάχιστων κοινών κανόνων στις ποινικές διαδικασίες, γεγονός το οποίο μειώνει την αποτελεσματικότητα της δικαστικής συνεργασίας,
Ι. υπενθυμίζοντας ότι η δημιουργία του ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, βασιζόμενου στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς στοιχειώδη προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών, όπως υπογράμμισε το Κοινοβούλιο στη σύστασή του της 22ας Φεβρουαρίου 2005(3),
ΙΑ. επισημαίνοντας ότι η πρώτη αξιολόγηση που υπέβαλε η Επιτροπή (COM(2005)0063) αναφερόταν μόνο σε 24 κράτη μέλη και μόλις πρόσφατα μπόρεσε να συμπληρωθεί όσον αφορά την Ιταλία, τελευταίο κράτος μέλος που μετέφερε την απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ στο εσωτερικό του δίκαιο (COM(2006)0008),
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προβλήματα που συνάντησαν τα κράτη μέλη κατά τη μεταφορά στο εθνικό τους δίκαιο είναι, σε σημαντικό βαθμό, ιδίας φύσεως, όπως κατέδειξαν οι συζητήσεις που διεξήχθησαν κατά τις κοινοβουλευτικές συναντήσεις στις 17 και 18 Οκτωβρίου 2005 και ότι στο μέλλον θα χρειαστούν εκτεταμένες ανταλλαγές πληροφοριών και αυξημένη συνεργασία μεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ώστε να διασφαλιστεί η μεταφορά υπό ομαλές συνθήκες της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ, καθώς και άλλων που βρίσκονται επί του παρόντος σε στάδιο εξέτασης,
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη η Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγματος για την Ευρώπη περιέχει σημαντικές προόδους στον τομέα της δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας στην Ευρώπη· λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι, μεταξύ αυτών, η κατάργηση των "πυλώνων" και η κοινοτικοποίηση των διαδικασιών μπορούν να ενισχύσουν την ικανότητα δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και το δημοκρατικό και διαφανή χαρακτήρα των λαμβανομένων αποφάσεων· υπογραμμίζοντας ότι αυτό το τμήμα της Συνθήκης δεν αποτέλεσε κίνητρο συζήτησης ούτε απόρριψης κατά τις πρόσφατες εκστρατείες κύρωσης,
ΙΔ. εκφράζοντας τη λύπη του διότι ο ρόλος του Κοινοβουλίου στην έγκριση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και στην αξιολόγησή του, καθώς και ο έλεγχος της εφαρμογής του από το Δικαστήριο, περιορίζονται από το γεγονός ότι αποτελεί μέσο του "τρίτου πυλώνα", που βασίζεται στα άρθρα 31 και 34 της Συνθήκης ΕΕ (Τίτλος VI),
ΙΕ. εκτιμώντας ότι είναι σκόπιμο να εφαρμόζονται οι ισχύουσες Συνθήκες στο σύνολό τους και, κατά συνέπεια, το άρθρο 42 της Συνθήκης ΕΕ, το οποία προβλέπει τη δυνατότητα για τα κράτη μέλη να αποφασίσουν την ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης στον πρώτο πυλώνα, προκειμένου να διασφαλίσουν τον δημοκρατικό έλεγχο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τον δικαστικό έλεγχο από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,
P. ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η σύμβαση για τη θέσπιση εντάλματος σύλληψης των σκανδιναβικών χωρών υπογράφηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2005 από τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία· ότι, παρόλο που βασίστηκε στις αρχές και τη διάρθρωση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, το σκανδιναβικό ένταλμα σύλληψης περιέχει πολλές βελτιώσεις, σε σχέση με το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, οργανώνοντας αποτελεσματικότερο καθεστώς έκδοσης, χάρη, συγκεκριμένα: στη μείωση του αριθμού των προαιρετικών λόγων μη εκτέλεσης και στις ακόμη πιο περιορισμένες προθεσμίες σε σχέση με αυτές που προβλέπονται από το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης· εκτιμώντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε κάλλιστα να εμπνευστεί από το σκανδιναβικό ένταλμα σύλληψης προκειμένου να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης,
1. απευθύνει προς το Συμβούλιο τις ακόλουθες συστάσεις:
Μεταφορά και πρακτική εφαρμογή
α)
να εγκριθεί το ταχύτερο η πρόταση απόφασης-πλαισίου που αφορά ορισμένα δικονομικά δικαιώματα στο πλαίσιο των ποινικών διαδικασιών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας υπόψη τις τροπολογίες που πρότεινε το Κοινοβούλιο στη θέση του της 12ης Απριλίου 2005(4)· αυτό το μέτρο είναι πράγματι ουσιώδες για να διασφαλιστεί το ίδιο επίπεδο νομικής προστασίας στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, χάρη στις εγγυήσεις που περιλαμβάνει, θα διευκολύνει την παράδοση ενός εκ των υπηκόων του από ένα κράτος μέλος σε ένα άλλο κράτος μέλος,
β)
να μεριμνήσει ώστε, κατά τη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ στο εσωτερικό τους δίκαιο, τα κράτη μέλη να μην επανεισαγάγουν συστηματικό έλεγχο της διπλής ενοχοποίησης για τους πολίτες τους, διότι τούτο βλάπτει την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και αποδυναμώνει την αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών,
γ)
να διασφαλιστεί ότι καμία πολιτική εξουσία δεν μπορεί να αναμιγνύεται στη διαδικασία εφαρμογής του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, ανάμειξη που δημιουργεί πρόβλημα στη διαδικασία έκδοσης· υπενθυμίζει ότι εφεξής οι κεντρικές αρχές οφείλουν να μην υπερβαίνουν τον ρόλο τους ως μεσολαβητών στη διαδικασία παράδοσης των υπόπτων ή των καταδικασθέντων,
δ)
να μεριμνήσει ώστε να επιλυθούν οι συνεχιζόμενες δυσκολίες σε ορισμένα κράτη μέλη όσον αφορά την έγκαιρη εφαρμογή της απόφασης-πλαισίου 2002/584/ΔΕΥ και να μην παραβλάπτουν την εφαρμογή της από άλλα κράτη μέλη τα οποία, έως σήμερα, την εφαρμόζουν σωστά,
ε)
να μεριμνήσει ώστε τα κράτη μέλη να λάβουν χωρίς καθυστέρηση τα μέτρα που επιβάλλονται για την άρση κάθε εμποδίου, συνταγματικού ή νομικού, στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης στους πολίτες τους,
στ)
να προβλεφθεί ότι το Συμβούλιο θα υποβάλλει ετησίως έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τα μέτρα τα οποία έλαβε προκειμένου να προτρέψει τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την ορθή μεταφορά στο εσωτερικό δίκαιο και την αποτελεσματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, όπως συνιστάται στα στοιχεία β), γ), δ) και ε),
Αξιολόγηση
ζ)
να προβλεφθεί με το Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των δύο αρμόδιων για τον προϋπολογισμό αρχών, ότι η Επιτροπή θα διαθέσει τους πόρους που είναι απαραίτητοι για εμπεριστατωμένη εργασία ελέγχου της ποιότητας της μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, υπό την ιδιότητά της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών,
η)
να μεριμνήσει ώστε να δρομολογηθεί, με την υποστήριξη της Επιτροπής και με συντονισμένο τρόπο, αντικειμενική, αμερόληπτη και πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση των δυσχερειών που συνάντησαν οι λειτουργοί της δικαιοσύνης στα διάφορα κράτη μέλη και να την εμπλουτίσουν με ποιοτική αξιολόγηση με τη βοήθεια κατανομής των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης ανά τύπο αδικήματος,
θ)
να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός των παράλληλων ερευνών επί του ιδίου θέματος, ακόμη και αν το Συμβούλιο επιθυμεί να διεξαγάγει τη δική του έρευνα, δεδομένου ότι πρόκειται για μέτρο του "τρίτου πυλώνα" (τίτλος VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση),
ι)
να ενημερώνει και να καλεί τακτικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια να γνωμοδοτήσουν επί της προόδου που συντελείται στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, και να τα καλεί να συμμετάσχουν στη διαδικασία αξιολόγησης, στο πνεύμα του άρθρου ΙΙΙ-260 της Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος για την Ευρώπη,
Θεμελιώδη δικαιώματα
ια)
να μεριμνήσει ώστε τα κράτη μέλη, κατά τη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου, να μην επιβάλλουν στον δικαστή που εκτελεί ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης να ελέγχει συστηματικά τη συμβατότητά του με τα θεμελιώδη δικαιώματα, γεγονός το οποίο θα επέφερε τον κίνδυνο διακρίσεων παρόλο που ο μηχανισμός στηρίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, και ότι το κράτος μέλος έκδοσης ασκεί ήδη τον εν λόγω έλεγχο,
ιβ)
να αποδώσει ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών κατά την εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, καθήκον για το οποίο θα πρέπει να ζητηθεί η συμβολή της μελλοντικής Υπηρεσίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων,
Αποτελεσματικότητα και δημοκρατία
ιγ)
να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή του άρθρου 42 της Συνθήκης ΕΕ το ταχύτερο, ενσωματώνοντας το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης στον "πρώτο" πυλώνα, προκειμένου να δοθεί ένας πλήρως δημοκρατικός χαρακτήρας και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης·
o o o
2. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα σύσταση στο Συμβούλιο και, προς ενημέρωση, στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.