Parlament Europejski,

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 lipca 1998 r. w sprawie sprawiedliwego handlu(1),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie kryzysu na międzynarodowym rynku kawy(2),

–   uwzględniając komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 12 lutego 2004 r. zatytułowany "Łańcuchy towarów rolniczych, zależność i ubóstwo – propozycja planu działania UE" (COM(2004)0089),

–   uwzględniając komunikat Komisji dla Rady z dnia 29 listopada 1999 r. w sprawie sprawiedliwego handlu (COM(1999)0619),

–   uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 27 października 2005 r. w sprawie etycznego handlu i systemów zabezpieczania konsumentów(3),

–   uwzględniając deklarację i plan działania w sprawie towarów afrykańskich przyjęty przez konferencję ministrów handlu państw Unii Afrykańskiej, która odbyła się w Arusha w dniach 21-23 listopada 2005 r.,

–   uwzględniając konsensus z São Paulo, z 11. sesji Konferencji ONZ w sprawie Handlu i Rozwoju (UNCTAD), która odbyła się w São Paulo w dniach 13-18 czerwca 2004 r.,

–   uwzględniając art. 177-181 Traktatu WE,

–   uwzględniając umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu w dniu 23 czerwca 2000 r. (Umowa z Kotonu)(4) i zmienioną w Luksemburgu dnia 25 czerwca 2005 r.(5), a w szczególności jej art. 23 lit. g),

–   uwzględniając kompendium w sprawie strategii współpracy związanych z Umową z Kotonu, wydane przez Komisję w 2001 r.,

–   uwzględniając podręcznik Komisji Europejskiej w sprawie ekologicznych zamówień publicznych, zatytułowany "Kupujemy ekologicznie", z 2004 r.,

–   uwzględniając projekt Francuskiego Stowarzyszenia Normalizacyjnego (AFNOR), zatytułowany "Kryteria mające zastosowanie do sprawiedliwego handlu", z dnia 9 grudnia 2005 r.,

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju oraz opinię Komisji Handlu Międzynarodowego (A6-0207/2006),

A.   mając na uwadze, że sprawiedliwy handel okazuje się skutecznym sposobem promowania trwałego rozwoju,

B.   mając na uwadze, że sprawiedliwy handel oraz inne niezależnie kontrolowane inicjatywy handlowe przyczyniające się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych charakteryzuje wspólna ambicja wprowadzania na rynek, sprzedaży i promowania handlu produktami, które spełniają pewne kryteria społeczne, środowiskowe i rozwojowe,

C.   mając na uwadze, że sprawiedliwy handel inne niezależnie kontrolowane inicjatywy handlowe przyczyniające się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych są ważnymi instrumentami realizacji Milenijnych Celów Rozwoju (MCR), w szczególności likwidacji ubóstwa oraz globalnego partnerstwa na rzecz rozwoju,

D.   mając na uwadze, że ceny wielu podstawowych produktów rolnych wywożonych z krajów rozwijających się, takich jak cukier, bawełna, kakao i kawa, spadły o 30-60% w latach 1970-2000, zmuszając drobnych rolników do sprzedawania swoich towarów poniżej kosztów produkcji i ograniczając dochód wielu najuboższych krajów świata, a sprawiedliwy handel może zapewnić rozwiązanie tego problemu,

E.   mając na uwadze, że art. XXXVI-XXXVIII Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT) zobowiązują członków Światowej Organizacji Handlu (WTO) do podejmowania w razie potrzeby wspólnych działań celem doprowadzenia do stabilizacji cen towarów, oraz mając na uwadze, że Unia Afrykańska nalega, by kwestia towarów stanowiła część toczących się negocjacji WTO,

F.   mając na uwadze, że art. 23 lit. g) Umowy z Kotonu przewiduje wsparcie dla promowania uczciwego handlu, a kompendium w sprawie strategii współpracy związanych z Umową z Kotonu w sekcji 2.6.3., ust. 64 stwierdza, że "współpraca powinna zapewniać pomoc dla grup producentów w krajach rozwijających się i dla organizacji pozarządowych w UE za pośrednictwem pozycji budżetowych i środków EFR. Pomoc ta powinna być wykorzystywana na finansowanie wprowadzania nowych linii produktu, kampanii uświadamiających adresowanych do konsumentów, działalność oświatową i budowanie zdolności",

G.   mając na uwadze, że sprawiedliwy handel ma dwa nierozłączne cele: z jednej strony stworzenie możliwości rozwoju dla małych producentów i pracowników w krajach rozwijających się a z drugiej strony wywieranie wpływu na międzynarodowy system handlu i spółki prywatne, aby stały się bardziej sprawiedliwe i wspierały trwały rozwój; mając na uwadze, że międzynarodowy ruch na rzecz sprawiedliwego handlu dąży do realizacji tego ostatniego celu dając przykład i wywierając naciski na rządy, organizacje międzynarodowe i firmy,

H.   mając na uwadze, że niektóre inne niezależnie kontrolowane inicjatywy handlowe przyczyniające się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych realizują cele zarówno przyczyniające się do trwałego rozwoju z korzyścią dla producentów i pracowników w krajach rozwijających się oraz umożliwiają prywatnym firmom aktywne zaangażowanie się i wspieranie trwałego rozwoju,

I.   mając na uwadze, że organizacje sprawiedliwego handlu odgrywają ważną rolę w podnoszeniu wiedzy na temat stosunków północ-południe, w szczególności poprzez publiczne kampanie i umacnianie współpracy między obywatelami, a także poprzez koncepcję miast i uniwersytetów sprawiedliwego handlu,

J.   mając na uwadze, że sprzedaż w ramach sprawiedliwego handlu od 2000 r. wzrasta w Europie średnio o 20% rocznie, przy czym korzysta na niej ponad milion producentów i ich rodzin, a europejscy konsumenci są coraz bardziej zainteresowani odpowiedzialnymi zakupami; mając na uwadze, że wzrost w ramach tego handlu w poszczególnych państwach członkowskich jest różny, a ogólny udział sprawiedliwego handlu w rynku jest nadal niewielki, ale szybko wzrasta, a tendencje międzynarodowe są również obiecujące,

K.   mając na uwadze, że coraz większa liczba europejskich detalistów dokonuje znaczących starań celem wspierania sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych, przekazując ich wartości i oferując produkty tychże w swoich punktach sprzedaży,

L.   mając na uwadze, że miliony producentów chcą przystąpić do systemu sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych; mając na uwadze, że pomimo istnienia olbrzymiego potencjału dalszego wzrostu międzynarodowe polityki handlowe i rolne powodują trudności, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw w krajach rozwijających się, w tym dla producentów działających w ramach sprawiedliwego handlu,

M.   mając na uwadze, że należy zwiększać świadomość europejskich konsumentów na temat wpływu sprawiedliwego handlu na sytuację społeczno-gospodarczą producentów i ich społeczności lokalnych,

N.   mając na uwadze, że dla producentów i konsumentów korzystny będzie jeden rozpoznawalny znak certyfikacyjny, jak ten już istniejący,

O.   mając na uwadze, że w kontekście sprawiedliwego handlu należy zwrócić szczególną uwagę na rolę kobiet, które są głównym gospodarczym czynnikiem trwałego rozwoju,

P.   mając na uwadze, że sprawiedliwy handel okazuje się być skutecznym narzędziem wspierania ludności lokalnej, dając jej możliwość sprzedaży swoich towarów bezpośrednio na rynki europejskie, przy jednoczesnym utrzymaniu tradycyjnych sposobów życia i produkcji,

Q.   mając na uwadze, że produkty sprawiedliwego handlu są wprowadzane na rynek dwoma drogami: zintegrowaną drogą, gdy produkty (głównie wyroby rzemieślnicze) są importowane za pośrednictwem organizacji sprawiedliwego handlu i dystrybuowane w specjalistycznych sklepach sprawiedliwego handlu (Worldshops), oraz drogą etykietowania, gdy towary są etykietowane przez wyspecjalizowane agencje certyfikacji sprawiedliwego handlu, co stanowi certyfikat, że ich sieci produkcyjne respektują zasady sprawiedliwego handlu,

R.   mając na uwadze, że zharmonizowane na poziomie ogólnoświatowym dobrowolne normy dotyczące etykietowanych i nieetykietowanych produktów i organizacji sprawiedliwego handlu są rozwijane przez ostatnie pięćdziesiąt lat przez międzynarodowy ruch sprawiedliwego handlu, a mianowicie następujące stowarzyszenia: Międzynarodowe Oganizacje ds. Eykietowania Sprawiedliwego Handlu (FLO), Międzynarodowe Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu (IFAT), Sieć Europejskich sklepów "Worldshops" (NEWS) i Europejska Strefa Wolnego Handlu (EFTA),

S.   mając na uwadze, że w związku z sukcesem sprawiedliwego handlu i brakiem ochrony prawnej istnieje zagrożenie, że koncepcja ta może być nieuczciwie wykorzystana przez spółki, które wchodzą na rynek sprawiedliwego handlu, nie spełniając odnośnych kryteriów; mając na uwadze, że może to ograniczyć korzyści dla ubogich i zepchniętych na margines producentów w krajach rozwijających się oraz może zmniejszyć przejrzystość dla konsumentów i naruszać ich prawo do odpowiednich informacji o produkcie,

T.   mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie rozpoczęły procesy ustawodawcze mające na celu uregulowanie stosowania określenia "sprawiedliwy handel" i kryteriów dotyczących kwalifikowania organizacji jako organizacji sprawiedliwego handlu,

U.   mając na uwadze, że w Komisji brak jest jasnej polityki dotyczącej sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych oraz brakuje systematycznej koordynacji między różnymi dyrekcjami generalnymi w tym zakresie,

V.   mając na uwadze, że obecna pomoc i wsparcie dla sprawiedliwego handlu oraz dla organizacji sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych jest w Europie obecnie ograniczone i fragmentaryczne,

W.   mając na uwadze, że produkty sprawiedliwego handlu są coraz częściej oferowane w instytucjach UE,

X.   mając na uwadze, że istnieją środki odpowiadające kryteriom WTO, dzięki którym rządy mogą wspierać sprawiedliwy handel, pod warunkiem, że nie dyskryminują one poszczególnych państw członkowskich WTO,

1.   wzywa Komisję do wydania zalecenia w sprawie sprawiedliwego handlu, będąc zdania, że niewiążący akt legislacyjny stanowi w chwili obecnej odpowiedni do sytuacji instrument i nie niesie ze sobą ryzyka nadmiernej regulacji, oraz wzywa, aby rozważyć wydanie zalecenia w sprawie innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych;

2.   wyraża przekonanie, że sprawiedliwy handel, celem wyeliminowania ryzyka nadużycia, powinien spełniać kryteria określone przez ruch sprawiedliwego handlu w Europie, jak następuje:

3.   podkreśla, że największy udział we wzroście sprzedaży produktów sprawiedliwego handlu osiągnięto w przypadku produktów znakowanych oraz że w większości krajów europejskich wystąpiono z inicjatywą na rzecz znakowania produktów sprawiedliwego handlu;

4.   zwraca uwagę, że Europa stanowi największy rynek dla produktów sprawiedliwego handlu, obejmujący od 60% do 70% sprzedaży światowej i mający potencjał do dalszego wzrostu;

5.   przypomina, że ustanowienie systemu wolnego i uczciwego handlu wielostronnego jest najlepszym narzędziem służącym doprowadzeniu do skutecznego zarządzania globalizacją z korzyścią dla wszystkich; ponadto system sprawiedliwego handlu sprawdził się jako ważne narzędzie zmniejszania ubóstwa i osiągania trwałego rozwoju; uważa, że w dłuższej perspektywie mógłby on ułatwić uczestnictwo krajów rozwijających się na równych zasadach w systemie handlu wielostronnego, zapewnić im stabilny i trwały dostęp do europejskiego rynku oraz podnieść poziom świadomości konsumentów;

6.   przypomina, że podczas gdy międzynarodowe umowy handlowe nie uwzględniają krajów ubogich, system sprawiedliwego handlu dowiódł swej skuteczności pod względem trwałego rozwoju i zmniejszania ubóstwa; uważa, że w długiej perspektywie mógłby on umożliwić krajom rozwijającym się pełne uczestnictwo w wielostronnym systemie handlu;

7.   apeluje do Komisji i Rady o promowanie sprawiedliwego handlu oraz innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych jako skutecznych narzędzi realizacji MCR oraz o uznanie istotnej roli organizacji sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych we wspieraniu drobnych i zepchniętych na margines producentów w krajach rozwijających się oraz w podnoszeniu wiedzy europejskich konsumentów na temat trwałych i etycznych stosunków handlowych północ-południe w ogólności, a sprawiedliwego handlu w szczególności;

8.   przypomina, że europejskie polityki handlowe muszą ułatwić drobnym producentom na południu dostęp do rynku;

9.   wzywa Komisję do podjęcia badań celem sprawdzenia, jak sprawiedliwy handel mógłby przekształcić się w model trwałej polityki handlowej mogącej stymulować zrównoważony handel północ-południe oraz wskazać utrudnienia w handlu, które mają największy wpływ na ludzi biednych na całym świecie;

10.   wzywa Komisję do uznania istnienia innych wiarygodnych systemów, które równolegle do ruchu sprawiedliwego handlu i w ramach ISEAL (międzynarodowego związku na rzecz akredytacji i znakowania produktów ekologicznych i społecznie odpowiedzialnych) przyczyniają się do określenia norm społecznych i środowiskowych towarzyszących certyfikacji stron trzecich;

11.   wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich środków w celu zapewnienia, aby konsumenci mieli wszystkie informacje, których potrzebują do dokonywania świadomego wyboru; uważa, że konsumenci muszą mieć prawo do szybkiego dostępu do informacji o produkcie, które muszą być zrozumiałe i przedstawione w przejrzysty sposób;

12.   wzywa Komisję do nawiązania współpracy z międzynarodowym ruchem ds. sprawiedliwego handlu w zakresie wspierania wyraźnych i dających się szeroko zastosować kryteriów, służących do oceny systemów zabezpieczenia konsumentów, stanowiąc podstawę zaufania konsumentów do tych systemów i konsolidując sektory produktów sprawiedliwego handlu;

13.   wzywa Komisję do zainicjowania specjalnych "zaproszeń do składania wniosków" nastawionych na sprawiedliwy handel, w celu zwiększania świadomości konsumentów, wspierania systemów zabezpieczeń i oznakowania, jak również systematycznego gromadzenia danych i oceny skutków w całej UE;

14.   wzywa Komisję do lepszej koordynacji jej działań w dziedzinie sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych prowadzonych przez poszczególne dyrekcje generalne odpowiedzialne za rozwój, handel, zatrudnienie i sprawy społeczne, ochronę konsumentów, rynek wewnętrzny i rolnictwo oraz do uczynienia sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych nieodłączną częścią jej polityki w tych dziedzinach;

15.   zwraca się do Komisji i Rady o zbadanie i rozważenie wprowadzenia niskiej stawki VAT dla produktów sprawiedliwego handlu oraz o zniesienie ceł importowych na produkty sprawiedliwego handlu z krajów rozwijających się; podkreśla, że produkty objęte niską stawką VAT powinny być ściśle monitorowane dla uniknięcia nadużyć;

16.   apeluje do państw członkowskich, które obecnie opracowują prawodawstwo dotyczące sprawiedliwego handlu lub prawodawstwo, które może oddziaływać na organizacje sprawiedliwego handlu i inne niezależnie kontrolowane inicjatywy handlowe przyczyniające się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych, aby opierały związane z tym kryteria na wiedzy i doświadczeniu stosownych podmiotów, w tym międzynarodowego ruchu sprawiedliwego handlu, i aby zaczęły od dogłębnej oceny ryzyka nadmiernej regulacji, jak również ewentualnego wpływu takiej regulacji na drobnych i zepchniętych na margines producentów;

17.   apeluje do Komisji, by wdrożyła art. 23 lit. g) Umowy z Kotonu oraz przepisy określone w kompendium w sprawie strategii współpracy związanych z Umową, w szczególności jego ustępy 61 do 64;

18.   wzywa Komisję do ustanowienia w ramach swej struktury wewnętrznego punktu kontaktowego zapewniającego regularną koordynację pomiędzy jej służbami w kwestiach związanych ze sprawiedliwym handlem;

19.   wzywa Komisję do zapewnienia "pomocy dla sprawiedliwego handlu":

20.   zachęca Komisję do przedstawienia Parlamentowi, po konsultacjach ze stosownymi podmiotami, wniosku o odpowiednie działania i finansowanie w dziedzinie sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych;

21.   zwraca się do Komisji o przeanalizowanie środków dalszej poprawy wiedzy na temat sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych;

22.   wzywa władze publiczne w Europie do włączania kryteriów sprawiedliwego handlu do swoich zamówień publicznych i polityk zakupów oraz zwraca się do Komisji o promowanie tego między innymi poprzez opracowanie wytycznych na temat zamówień publicznych zgodnych z zasadami sprawiedliwego handlu;

23.   przypomina, że szczególnie regionalne podmioty prawa publicznego dokonują ważnych inwestycji na rynku produktów; w związku z powyższym wzywa wspomniane podmioty do szczególnego uwzględnienia produktów sprawiedliwego handlu w zaproszeniach do składania ofert;

24.   wyraża zadowolenie ze zwiększonych wysiłków, w szczególności Parlamentu Europejskiego, dotyczących oferowania produktów sprawiedliwego handlu, i podkreśla, że wszystkie instytucje UE powinny używać produktów sprawiedliwego handlu w swojej działalności wewnętrznej;

25.   podkreśla, że sprawiedliwy handel i inne niezależnie kontrolowane inicjatywy handlowe przyczyniające się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych mogą być skutecznymi narzędziami, które sprawią, że przedsiębiorstwa staną się bardziej świadome i odpowiedzialne społecznie;

26.   podkreśla znaczenie przekształcenia europejskiej polityki w sprawie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw w bardziej wszechstronną, dzięki kontynuacji i intensywniejszej działalności forum z udziałem wielu zainteresowanych stron, w tym fora na których organizacji sprawiedliwego handlu są obecne;

27.   wzywa Komisję do popierania mechanizmów na rzecz udziału producentów w określanie cen, tam gdzie jest to wykonalne, tak jak zostało to przewidziane w ust. 63 kompendium w sprawie strategii współpracy związanych z Umową z Kotonu;

28.   wzywa Komisję do popierania Unii Afrykańskiej w zakresie włączenia do toczących się negocjacji w sprawie handlu światowego – jako sprawy priorytetowej – kwestii cen towarów, zgodnie z zobowiązaniami Komisji wobec WTO, w szczególności z art. XXXVI-XXXVIII GATT;

29.   wzywa Komisję do podjęcia działań, zgodnie z art. XXXVIII ust. 2 lit. a) GATT, zmierzających do wypracowania środków mających na celu ustabilizowanie i poprawę warunków rynkowych dla produktów podstawowych o szczególnym znaczeniu dla mniej rozwiniętych krajów "wraz ze środkami mającymi na celu uzyskanie stabilnych, sprawiedliwych i opłacalnych cen do wywozu takich produktów";

30.   wyraża zadowolenie z wprowadzenia specjalnych klauzul dotyczących środowiska naturalnego w ramach ogólnego systemu preferencji (GSP+), ale dostrzega potrzebę wzmocnienia mechanizmu monitorowania;

31.   apeluje do Komisji, by opracowała spójną politykę promowania i ochrony drobnych i zepchniętych na margines producentów, w tym producentów działających w ramach sprawiedliwego handlu i innych niezależnie kontrolowanych inicjatyw handlowych przyczyniających się do podnoszenia standardów społecznych i środowiskowych, poprzez włączenie ich poglądów do dwustronnych, regionalnych i wielostronnych negocjacji handlowych, takich jak umów o partnerstwie gospodarczym;

32.   wzywa Komisję do uwzględnienia sprawiedliwego handlu oraz innych wrażliwych społecznie i środowiskowo metod handlu podczas formułowania polityki handlowej UE;

33.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, jak również Międzynarodowej Organizacji Pracy, Programowi ONZ ds. Środowiska Naturalnego, Konferencji ONZ do spraw handlu i rozwoju (UNCTAD) i WTO.

(1) Dz.U. C 226 z 20.7.1998, str. 73. (2) Dz.U. C 64 E z 12.3.2004, str. 607. (3) Dz.U. C 28 z 3.2.2006, str. 72. (4) Dz.U. L 317 z 15.12.2000, str. 3. (5) Dz.U. L 287 z 28.10.2005, str. 4.