Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Białej Księgi Komisji na temat usług użyteczności publicznej (2006/2101(INI))
Parlament Europejski,
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany "Biała księga na temat usług użyteczności publicznej" (COM(2004)0374),
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany "Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: usługi socjalne użyteczności publicznej w Unii Europejskiej" (COM(2006)0177),
– uwzględniając decyzję Komisji 2005/842/WE z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym(1),
– uwzględniając art. 36 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej dotyczący dostępu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym,
– uwzględniając swoje rezolucje w sprawie usług użyteczności publicznej, w szczególności rezolucję z dnia 13 listopada 2001 r. w sprawie komunikatu Komisji "Usługi użyteczności publicznej w Europie"(2), swoją rezolucję z dnia 14 stycznia 2004 r. dotyczącą Zielonej Księgi Komisji w sprawie usług użyteczności publicznej(3) oraz swoją rezolucję z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie pomocy państwa w formie rekompensat z tytułu wykonywania usług publicznych(4),
– uwzględniając swoje stanowisko z dnia 16 lutego 2006 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej usług na rynku wewnętrznym(5),
– uwzględniając konkluzje Prezydencji z Rady Europejskiej z Lizbony z 15 i 16 marca 2000 r., Rady Europejskiej z Nicei z 7-9 grudnia 2000 r., Rady Europejskiej z Laeken z 14 i 15 grudnia 2001 r. oraz Rady Europejskiej z Barcelony z 15 i 16 marca 2002 r. w sprawie usług użyteczności publicznej,
– uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w zakresie usług użyteczności publicznej, w szczególności wyroki z dnia 19 maja 1993 r. w sprawie 320/91, Corbeau(6), z dnia 27 kwietnia 1994 r. w sprawie C-393/92, Almelo(7), z dnia 18 listopada 1999 r. w sprawie C-107/98 Teckal(8)," z dnia 3 lipca 2003 r. w połączonych sprawach C-83/01 P, C-93/01 P oraz C-94/01 P, Chronopost(9), z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie C-280/00, Altmark(10), z dnia 27 listopada 2003 r. w połączonych sprawach C-34/01 do C-38/01, Enirisorse(11) oraz z dnia 11 stycznia 2005 r. w sprawie C-26/03, Stadt Halle(12),
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz opinie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, Komisji Kultury i Edukacji, Komisji Prawnej, Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisji Transportu i Turystyki, Komisji Handlu Międzynarodowego, Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, jak również Komisji Rozwoju Regionalnego (A6-0275/2006),
A. mając na uwadze, że Traktaty przewidują powstanie w Europie otwartej społecznej gospodarki rynkowej , a także mając między innymi na uwadze, że ramami odniesienia integracji europejskiej są następujące zasady, które są istotne w tym kontekście:
—
zasada solidarności, która zbliża i opiera się na celach spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej oraz zrównoważonego wzrostu,
—
zasada współpracy, która umożliwia realizację międzynarodowych i europejskich dążeń, określonych w Traktatach i programach,
—
zasada otwartych granic i rynku wewnętrznego ze swobodnym przepływem osób, towarów, usług i kapitału w celu integracji gospodarki i społeczeństw oraz wzrostu zamożności i zadowolenia społecznego obywateli Europy,
—
zasada konkurencji, która umożliwia ostateczne ustanowienie rynku wewnętrznego opartego na zasadach społecznej gospodarki rynkowej i regulowanego prawem konkurencji, które stanowi istotną gałąź demokratycznego prawa, i która pozwala przede wszystkim uniknąć nadużywania siły monopoli i siły gospodarczej oraz zapewniające innowacyjność, świadczenie wysokiej jakości usług po rozsądnych cenach, danie konsumentom większego wyboru i ochronę prawną w zakresie prawa konsumenckiego,
—
zasada pomocniczości, oparta na art. 5 Traktatu WE, która zapewnia wzgląd na pluralizm państw członkowskich oraz różnorodność tradycji w UE i pozwala uczynić działania UE możliwie najskuteczniejszymi i najbliższymi obywatelom, ale tylko wtedy, gdy przyniesie to lepszy wynik niż działania na szczeblu krajowym lub niższym,
—
zasada proporcjonalności, zgodnie z którą żadne działania Wspólnoty nie mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne dla osiągnięcia celów Traktatu, i
—
zasada demokracji, na mocy której powszechne prawo wyborcze zapewnia legitymację krajowych i lokalnych władz publicznych, które określają i organizują zadania, świadczenie i finansowanie usług użyteczności publicznej,
B. mając na uwadze, że usługi użyteczności publicznej są nie tylko istotnym elementem spójności społecznej i gospodarczej, lecz również przyczyniają się znacznie do konkurencyjności gospodarki europejskiej,
C. mając na uwadze, że konkurencja, która powinna ułatwić nadanie ostatecznego kształtu jednolitemu rynkowi opartemu na regułach społecznej gospodarki rynkowej oraz jest regulowana prawem konkurencji, jest istotnym prawem demokratycznym ograniczającym nie tylko władzę państwa, lecz przede wszystkim również nadużycia wynikające z dominującej pozycji na rynku, oraz gwarantującym ochronę prawną konsumentów,
D. mając na uwadze, że orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich ma w chwili obecnej szeroki zasięg, stale się rozwija i obejmuje różne aspekty usług użyteczności publicznej, w tym pomoc państwa, równe traktowanie czy naruszanie zasad konkurencji,
E. mając na uwadze rozstrzyganie przez Trybunał Sprawiedliwości sporów dotyczących zgodności usług użyteczności publicznej z zasadami rynku wewnętrznego i konkurencji europejskiej oraz konieczność udzielenia odpowiedzi na te kwestie poprzez objaśnienie europejskiego prawa pozytywnego w tym zakresie,
F. mając na uwadze, że na ewolucję rynków i sposób, w jaki społeczeństwa organizują się, wpływ ma dynamiczny rozwój inny w każdym państwie członkowskim, stosowanie sztywnych przepisów i definicji byłoby przeszkodą w osiągnięciu optymalnych rezultatów gospodarczych i społecznych,
G. mając na uwadze, że w tak zróżnicowanym środowisku społecznym i gospodarczym, jakim jest Unia Europejska, niemożliwe jest jednolite zdefiniowanie usług użyteczności publicznej,
H. mając na uwadze, że dostępność efektywnych usług użyteczności publicznej jest trwałą częścią systemów gospodarczych, społecznych i socjalnych wszystkich państw członkowskich; mając na uwadze, że ich dostępność różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich oraz że dążenie do osiągnięcia celu, jakim jest udane ustanowienie rynku wewnętrznego, powinno pozwolić państwom członkowskim wprowadzić wydajne i skuteczne usługi użyteczności publicznej przy pełnym poszanowaniu interesów obywateli, występujących w podwójnej roli usługobiorców i podatników oraz zobowiązań państw członkowskich bez nieuzasadnionej ingerencji w prawo władz lokalnych i regionalnych do zapewnienia wysokiej jakości, częstotliwości i dostępności tych usług oraz dostępu do nich,
I. mając na uwadze, że usługi użyteczności publicznej i usługi o ogólnym znaczeniu gospodarczym powinny być jednakowo świadczone na całym terenie UE: mając na uwadze, że celem spójności gospodarczej i społecznej jest likwidacja różnic w poziomie rozwoju poszczególnych regionów i wspieranie ogólnego i harmonijnego rozwoju UE, w szczególności nowych państw członkowskich,
J. mając na uwadze, że zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 ust. 2 Traktatu WE, określanie tego, które spośród usług są usługami użyteczności publicznej oraz jaką formę przybierają i w jaki sposób powinny być zorganizowane, finansowane, świadczone, oceniane i kontrolowane, należy do kompetencji państw członkowskich i ich regionalnych lub lokalnych władz i powinno być w pełni respektowane przy przygotowywaniu kolejnych aktów prawnych,
K. mając na uwadze, że dla zgodności zasad rynku wewnętrznego oraz prawa konkurencji z właściwym funkcjonowaniem usług użyteczności publicznej konieczne jest zagwarantowanie pewności prawnej, w celu przyznania właściwym organom krajowym, regionalnym i lokalnym niezbędnej swobody w zakresie podejmowania decyzji oraz uniknięcia konfliktów i postępowań sądowych, z pełnym poszanowaniem rynku wewnętrznego i ww. stanowiska Parlamentu w sprawie usług na rynku wewnętrznym oraz przy jasnym tworzeniu rynku wewnętrznego i wdrażaniu zasad konkurencji,
L. mając na uwadze, że sektorowe dyrektywy WE dotyczące usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym w powiązanych sektorach gospodarki oraz w innych sektorach, w których dokonano otwarcia rynku lub je zainicjowano, okazały się skuteczne z punktu widzenia poprawy jakości usług i obniżki cen i stanowią niezawodne ramy,
M. mając na uwadze, że mnogość inicjatyw sektorowych służących otwarciu rynku wewnętrznego w zakresie usług oraz ww. stanowisko Parlamentu w sprawie usług na rynku wewnętrznym zwiększa możliwość konkurencji i poprawy funkcjonowania usług również w zakresie usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym, co podkreśla potrzebę wyjaśnienia sytuacji prawnej dotyczącej tych usług,
N. mając na uwadze bezpośredni wpływ usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym na rynek wewnętrzny usług, oraz fakt, że udało się zmodernizować i zintegrować szereg sektorów świadczących usługi o ogólnym znaczeniu gospodarczym z rynkami usług; mając na uwadze, że integrację tę osiągnięto w sposób kontrolowany i przy pomocy środków chroniących interes publiczny, w szczególności pojęcie usług powszechnych,
O. mając na uwadze, że art. 16 Traktatu WE uznaje znaczenie usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym; mając na uwadze, że art. 43-49 Traktatu WE stanowią podstawę prawną do opracowania działania wspólnotowego w odniesieniu do swobodnego świadczenia usług; mając na uwadze, że art. 86 i 87 Traktatu WE oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wyraźnie określają, jak postępować w odniesieniu do pomocy państwa oraz warunków i poziomów finansowania usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym; mając na uwadze, że art. 95 Traktatu WE stanowi odpowiednią podstawę prawną dla rozpatrywania kwestii odnoszących się do procedur zamówień publicznych oraz innych związanych z tym zagadnień,
P. mając na uwadze, że choć Traktat WE odnosi się w art. 16 oraz art. 86 ust. 2 do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, jednakże nie zawiera żadnej ich definicji; mając na uwadze, że usługi użyteczności publicznej w ogóle nie zostały uwzględnione w Traktacie WE, a jedynie zostały wprowadzone przez Komisję w ramach komunikatu, oraz mając na uwadze, że w dyrektywie usługowej, zgodnie z ww. stanowiskiem Parlamentu w sprawie usług na rynku wewnętrznym, usługi o ogólnym znaczeniu gospodarczym powinny zostać wyłączone z zakresu zastosowania art. 16 projektu dyrektywy usługowej, a usługi użyteczności publicznej powinny zostać całkowicie wyłączone z zakresu zastosowania tej dyrektywy,
Q. mając na uwadze, że wspierane są różne formy zarządzania i partnerstwa między podmiotami gospodarczymi, którym powierzono świadczenie takich usług, oraz mając na uwadze, że powinno to być zgodne ze zobowiązaniami państw członkowskich dotyczącymi udostępniania i zlecania świadczenia takich usług w celu zapewnienia efektywności i wysokiej jakości,
R. mając na uwadze, że powinno się w większym zakresie wziąć pod uwagę wspólnotowy cel wysokiego poziomu ochrony konsumentów przy jednoczesnym ścisłym przestrzeganiu zasady pomocniczości,
S. mając na uwadze, że Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej uznaje i respektuje dostęp do usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym w celu wspierania społecznej i terytorialnej spójności Unii,
1. stwierdza, że jego rezolucje w sprawie usług użyteczności publicznej z dnia 13 listopada 2001 r., z dnia 14 stycznia 2004 r. oraz z dnia 22 lutego 2005 r. są wciąż aktualne, zwłaszcza w odniesieniu do:
—
zasady pomocniczości,
—
deregulacji oraz
—
utworzenia rynku wewnętrznego oraz potrzeby świadczenia usług wysokiej jakości;
przypomina, że decydującym czynnikiem nie jest osoba świadczącego usługi użyteczności publicznej, lecz raczej standard jakości i zachowanie sprawiedliwej równowagi społecznej, której kryteria oparte są na niezawodności i ciągłości oferowania usług; przypomina, że Parlament uważa, iż usługi o ogólnym znaczeniu gospodarczym obejmują bardzo szeroki wachlarz gałęzi przemysłu;
2. zauważa, że wyjątkowo ważne jest, celem pełnego wykorzystania możliwości stwarzanych przez rynek wewnętrzny, aby warunki i przepisy regulujące modernizację rynków gwarantowały sprawiedliwą, przejrzystą i skuteczną konkurencję, utrzymując spójność społeczną i ogólną dostępność usług oraz aby unikały nadużywania pozycji dominującej i powstawania nowych monopoli utrudniających wejście na rynek nowych podmiotów;
3. podkreśla, że usługi użyteczności publicznej powinny mieć wysoką jakość, stanowić kompleksową ofertę, być świadczone po optymalnej cenie, a ich świadczenie powinno się odbywać z poszanowaniem równowagi społecznej i w oparciu o zasadę trwałego bezpieczeństwa dostaw oraz podkreśla, że większość usług użyteczności publicznej można świadczyć w warunkach uczciwej konkurencji, zgodnie z zasadą, że przedsiębiorstwa prywatne i publiczne muszą być traktowane jednakowo;
4. zwraca się do Komisji o przedstawienie Parlamentowi obszernej oceny skutków dotychczasowej liberalizacji, przede wszystkim w odniesieniu do sytuacji konsumentów i osób zatrudnionych dotkniętych skutkami tego procesu;
5. podkreśla, że większość usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym jest świadczona na rynku wewnętrznym, a zatem podlegają one co do zasady przepisom prawa europejskiego dotyczącym rynku wewnętrznego, zamówień publicznych, konkurencji oraz pomocy państwa, a także nadzorowi Komisji w zakresie nadużyć, z zastrzeżeniem, że stosowanie tych przepisów nie stanowi przeszkody - prawnej lub faktycznej - w realizacji celów, którym mają służyć, jak stanowi art. 86 ust. 2 Traktatu WE; podkreśla, że zgodnie z art. 16 Traktatu WE dotyczącym usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym Wspólnota i państwa członkowskie w ramach swoich kompetencji dbają o to, by zasady i warunki funkcjonowania tych usług były sformułowane w sposób umożliwiający im wywiązywanie się ze swoich zadań;
6. uważa, że zgodne z prawem wymogi dotyczące interesu publicznego nie mogą być wykorzystywane jako pretekst do niedozwolonego zamykania rynków usług dla międzynarodowych dostawców, którzy zobowiązują się do poszanowania tych wymogów i są w stanie to uczynić;
7. podkreśla, że w szczególności po rozszerzeniu Unii Europejskiej należy zapewnić spójność w zakresie usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym, powiązać, w ramach polityki strukturalnej, infrastruktury państw członkowskich w zakresie sieci tych usług oraz wzmocnić współpracę transgraniczną w celu utworzenia prawdziwego rynku wewnętrznego i ułatwienia normalizacji;
8. bierze pod uwagę znaczenie gospodarcze tych usług oraz ich wpływ na produkcję innych towarów i świadczenie innych usług; podkreśla, że organizacja usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym może mieć wpływ na rynek wewnętrzny, na przykład w przypadku wprowadzenia zakazu ustalania siedziby w państwie, w którym świadczona jest usługa;
9. uważa, że celem zasad konkurencji powinna być poprawa jakości świadczenia usług, zapewnienie konsumentom większego wyboru i przystępnych cen oraz realizacja innych celów interesu publicznego, w tym trwałego rozwoju;
10. wzywa Komisję do wyjaśnienia różnic pomiędzy usługami użyteczności publicznej i usługami o ogólnym znaczeniu gospodarczym poprzez opracowanie kryteriów operacyjnych, przy uwzględnieniu krajowych tradycji państw członkowskich opartych na naturze dóbr publicznych i publicznego finansowania, lub poprzez mechanizmy solidarności usług użyteczności publicznej; podkreśla, że w przypadku wielu usług użyteczności publicznej niezwykle trudne jest rozróżnienie pomiędzy aspektami działalności gospodarczej i niegospodarczej ze względu na dynamiczny charakter tych usług i ich szybki rozwój; dlatego z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja wskazuje w Białej Księdze nt. usług użyteczności publicznej, że "w przypadku wystąpienia jakichkolwiek sprzeczności, efektywna realizacja zadań użyteczności publicznej ma pierwszeństwo nad zastosowaniem zasad Traktatu"; dostrzega, że nie można wyłączyć znacznych obszarów usług użyteczności publicznej z zakresu obowiązywania zasad rynku wewnętrznego i konkurencji, podejmując próbę zdefiniowania usług użyteczności publicznej; zauważa, że precyzyjna definicja usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym oraz usług użyteczności publicznej byłaby sprzeczna ze swobodą państw członkowskich do definiowania ich usług użyteczności publicznej;
11. uważa, że art. 86 ust. 2 Traktatu WE dostarcza państwom członkowskim gwarancji zapewniających świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym zgodnie z ogólnymi zobowiązaniami w zakresie usług ustanowionymi przez prawo wspólnotowe lub przez państwa członkowskie; nawiązuje do interpretacji Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którą istnieje związek pomiędzy taką oceną a stwierdzeniem proporcjonalności w ramach art. 49 Traktatu WE;
12. stwierdza, że orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości i wykładnia Komisji w odniesieniu do poszczególnych przypadków ustanawiają obowiązujące zasady w tej dziedzinie oraz że z tego powodu nie osiągnięto jeszcze niezbędnej pewności prawnej ani wystarczającej przejrzystości;
13. ponadto wzywa Komisję do wyjaśnienia w szczególności dwóch podstawowych kwestii: konsekwencji orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w oparciu o podejście sektorowe i stosowania prawa konkurencji do usług użyteczności publicznej i usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym, ze szczególnym uwzględnieniem finansowania tych usług;
14. stwierdza, że władze lokalne i regionalne okazały się właściwym, bliskim obywatelom szczeblem w zakresie świadczenia usług użyteczności publicznej i że nadal jest to odpowiedni szczebel w zakresie zagwarantowania praw do współdecydowania, ochrony praw konsumenta i dobra ogółu przy tego rodzaju usługach; wskazuje na fakt, że organy szczebla europejskiego muszą przyczyniać się do tego, aby zdolność władz lokalnych i regionalnych do oferowania takich usług nie była zagrożona;
15. z tego względu uważa, że w interesie:
—
lokalnych, regionalnych i krajowych organów, aby mogły one, tam gdzie jest to konieczne, w interesie wszystkich obywateli oferować i zapewniać właściwe usługi z pełnym poszanowaniem rynku wewnętrznego i ww. stanowiska Parlamentu w sprawie usług na rynku wewnętrznym,
—
przedsiębiorstw, które świadczą lub oferują takie usługi, zarówno przedsiębiorstw publicznych, przedsiębiorstw działających dla osiągnięcia zysku, jak i przedsiębiorstw non-profit, aby wiedziały, jakie warunki lub zobowiązania mogą być na nie nałożone przez organy administracji zgodnie z zasadami rynku wewnętrznego i obowiązującym prawem, biorąc pod uwagę zadania o znaczeniu ogólnym, jakie są im powierzane, oraz
—
użytkowników takich usług, aby mieli pewność, że usługi zdefiniowane i świadczone przez państwa członkowskie oraz organy ich administracji lokalnej stosownie do lokalnych potrzeb, spełniają właściwe warunki w odniesieniu do konkurencji, o ile jest to możliwe, dostępności, jakości, przystępności, innowacyjności, dostosowania, ciągłości, trwałości, równego traktowania, planowania długoterminowego, bezpieczeństwa, uniwersalności, itp.,
Komisja powinna zaproponować wyjaśnienia prawne, wytyczne i zasady dotyczące szeregu problematycznych kwestii, w szczególności obejmujących zastosowanie zasad rynku wewnętrznego i konkurencji w dziedzinie usług użyteczności publicznej i usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym przy jednoczesnym zapewnieniu demokratycznej odpowiedzialności wobec państw członkowskich oraz organów lokalnych i regionalnych w odniesieniu do usług użyteczności publicznej i usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym, dostrzega potrzebę sprecyzowania podziału odpowiedzialności pomiędzy UE i państwami członkowskimi i uważa, że podejście sektorowe, które uwzględnia szczególną sytuację w odnośnych sektorach, powinno stanowić tutaj istotny element; w związku z tym podkreśla, że po właściwej ocenie Traktatu i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości definiowanie usług użyteczności publicznej pozostaje w gestii państw członkowskich; zauważa ponadto, że nie istnieje podstawa prawna dla wniosku zmierzającego do niestosowania odnośnych przepisów Traktatu WE do określonych usług;
16. podkreśla, że nie można kwestionować potrzeby istniejących lub przyszłych przepisów sektorowych, opartych na przepisach rynku wewnętrznego oraz poszanowaniu zasady pomocniczości oraz podkreśla, że powinno się uwzględnić potrzebę wprowadzenia uregulowań sektorowych; przypomina sukces regulacji sektorowych i zaleca objęcie innych sektorów podejściem sektorowym;
17. wzywa Komisję do zapewnienia większej pewności prawnej w dziedzinie socjalnych i zdrowotnych usług użyteczności publicznej oraz przedstawienia w tym celu wniosku dotyczącego dyrektywy sektorowej Rady i Parlamentu w tych dziedzinach, dla których jest to właściwe;
18. w związku z tym nalega, aby Rada przyjęła w jak najszybszym terminie wspólne stanowisko w sprawie rewizji rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 z dnia 26 czerwca 1969 r. sprawie działania państw członkowskich dotyczącego zobowiązań związanych z pojęciem usługi publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i żegludze śródlądowej(13);
19. proponuje, aby w przypadku, kiedy właściwy organ uznaje świadczenie usługi jako usługę o ogólnym znaczeniu gospodarczym, obowiązki z tytułu usług publicznych powinny być ustalane w drodze sprawiedliwej i przejrzystej procedury przetargowej, opartej na warunkach równych dla wszystkich konkurentów, albo w drodze odpowiedniego aktu prawnego, który musi spełniać wymogi przejrzystości;
20. z zadowoleniem przyjmuje propozycję wspólnotowych ram prawnych dotyczących pomocy państwowej w formie wypłat wyrównawczych za zobowiązania w zakresie usług publicznych oraz zamiar Komisji rewizji dyrektywy Komisji 80/723/EWG z dnia 25 czerwca 1980 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między Państwami Członkowskimi i przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw(14);
21. zaleca, aby w przypadkach, w których właściwy organ zamierza finansować usługi o ogólnym znaczeniu gospodarczym w inny sposób niż poprzez bezpośrednie finansowanie ze swojego budżetu ogólnego, wybierał on formę finansowania zgodną z postanowieniami Traktatu WE, w szczególności z art. 86 ust. 2, zwłaszcza w przypadku przyznawania praw szczególnych i wyłącznych, przyznawania rekompensat za świadczenie usług użyteczności publicznej lub uruchamiania funduszu na rzecz świadczenia usług użyteczności publicznej; zauważa, że w każdym przypadku będzie to wymagało stworzenia przejrzystego systemu opłat oraz właściwego i przejrzystego finansowania;
22. zaleca, aby w przypadkach, w których właściwy organ zamierza przyznać rekompensatę za świadczenie usług użyteczności publicznej celem zapewnienia finansowania takiej usługi, taka rekompensata nie była uznawana za pomoc państwa w rozumieniu art. 87 Traktatu WE o ile:
—
beneficjent otrzymał jasno określone zadanie świadczenia usługi publicznej;
—
parametry służące do obliczenia wysokości rekompensaty zostały z góry ustalone w sposób obiektywny i przejrzysty;
—
rekompensata nie przekracza kosztu świadczenia usługi publicznej pomniejszonego o dochody osiągnięte z tytułu jej świadczenia;
—
beneficjent został wyłoniony w przetargu publicznym, lub rekompensata nie przekracza kosztów dobrze prowadzonego przedsiębiorstwa wyposażonego w odpowiednie środki potrzebne do świadczenia usługi publicznej; oraz
—
ustanowiono przejrzystą procedurę;
podkreśla jednak, że kwota rekompensaty nie może przewyższać kwoty niezbędnej do świadczenia usługi i nie może być wykorzystana do finansowania działalności wykraczającej poza zakres odnośnej usługi (wzajemne subsydiowanie); wskazuje, że rekompensata musi być dostępna dla wszystkich usługodawców, którym zlecono świadczenie usług użyteczności publicznej, bez względu na ich status prawny;
23. wskazuje na znaczenie przejrzystego stosowania przepisów ww. decyzji 2005/842/WE; podkreśla jednak, że wypłata samej rekompensaty z tytułu zobowiązania do świadczenia usługi publicznej nie powinna być uważana za pomoc państwową, w związku z czym należy dokonać odpowiedniej zmiany prawa;
24. podkreśla, że od decyzji właściwego organu zależy, czy będzie on sam bezpośrednio świadczył daną usługę użyteczności publicznej, czy też zostanie ona zlecona usługodawcy zewnętrznemu zorientowanemu na zysk lub nie, sprawując taką samą kontrolę, jak w przypadku usług świadczonych bezpośrednio; w przypadku gdy właściwy organ podejmie decyzję o zleceniu usługi użyteczności publicznej usługodawcy zewnętrznemu, należy rozpisać przetarg; ponadto powinno się respektować zasadę lokalnej i regionalnej samorządności, która daje odpowiednim organom prawo wyboru najlepszego sposobu świadczenia poszczególnych usług z uwzględnieniem interesu publicznego;
25. uważa, że decyzja o zleceniu świadczenia usługi użyteczności publicznej zwykle wymusza na organie zlecenie jej świadczenia na podstawie kontraktu na usługi publiczne w oparciu o przetarg; uważa, że w nagłych przypadkach zasada ta powinna umożliwiać organowi udzielenie kontraktu na usługi publiczne bez stosowania takiej procedury; wzywa Komisję, wspólnie z państwami członkowskimi i Parlamentem, do wyjaśnienia odnośnych kryteriów w dyrektywach o zamówieniach publicznych lub w formie rozporządzenia; w tym kontekście potwierdza, że władze lokalne powinny móc zlecać świadczenie usług bezpośrednio międzygminnym przedsiębiorstwom lub podobnym formom wspólnych przedsięwzięć lub przedsiębiorstwom będącym ich własnością lub znajdującym się pod ich kontrolą, pod warunkiem, że podmioty te wykonują istotną część swych prac dla kontrolującego je organu władzy lub organów i nie konkurują na rynkach zewnętrznych, lecz stanowią jedynie wewnętrzną strukturę organizacyjną państwa oraz że należy wprowadzić regulacje, które nie wykluczają na samym wstępie w sposób kategoryczny udziału podmiotów prywatnych;
26. w tym kontekście i z uwagi na możliwy wzrost efektywności dzięki włączeniu nowych usługodawców i form świadczenia usług użyteczności publicznej, wzywa do pilnego zapewnienia niezbędnej większej pewności prawnej w odniesieniu do różnych międzygminnych form organizacyjnych (współpraca między gminami, partnerstwo publiczno-prywatne, udzielenie koncesji), sprecyzowania zakresu stosowania europejskiego prawa konkurencji, zamówień publicznych i pomocy państwa oraz określenia ogólnych kryteriów stosowanych w całej Europie; podkreśla, że zlecenie usług publicznych, które nie mają tego samego charakteru co udzielenie zamówienia publiczne, powinno stać się przedmiotem wyjaśnienia prawnego; zwraca się do Komisji o określenie zasad ich przyznawania wyraźnie rozróżniając je od zasad przyznawania zamówień publicznych;
27. uważa, że właściwy organ, który ustanowił w danym sektorze przepisy dotyczące usług użyteczności publicznej lub usług powszechnych lub też określił szczególne cele, powinien zapewnić stosowanie w danym sektorze właściwych metod i instrumentów regulacyjnych na podstawie przejrzystych zasad;
28. ponadto uważa, że wytyczne na poziomie krajowym i lokalnym są konieczne w następujących dziedzinach w celu zwiększenia przejrzystości i ochrony konsumentów:
—
określenie zasad dostępu do istniejących sieci, o ile taki dostęp jest niezbędny dla świadczenia usługi;
—
określenie zasad ustalania cen lub naliczania opłat za świadczenie usługi;
—
jak najlepsze zabezpieczenie konkurencyjności i możliwości dla nowych przedsiębiorstw;
—
uregulowanie polubownego rozwiązywania sporów między usługodawcą a użytkownikiem usługi, niezależnie od możliwości stosowania środków prawnych; oraz
—
konsultacje i, o ile to konieczne, zajęcie się przez organy właściwe do spraw konkurencji każdym przypadkiem, który mógłby wskazywać na naruszenie krajowych lub zawartych w Traktacie WE przepisów prawa konkurencji;
29. zaleca, w celu zapewnienia efektywnych usług użyteczności publicznej wysokiej jakości zachęcanie do dobrowolnego ustalania norm i mechanizmów oceny jakości na płaszczyźnie krajowej i europejskiej; zaleca również wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk oraz zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron; proponuje, aby działania te obejmowały następujące zagadnienia:
—
opracowanie obszernych metod ewaluacji obejmujących kryteria gospodarcze, społeczne i środowiskowe;
—
ochronę i bezpieczeństwo użytkowników usługi,
—
właściwość i proporcjonalność normy w stosunku do celów i kosztów usługi,
—
możliwie szerokie rozpowszechnienie i upublicznienie normy, oraz
—
łatwą i skuteczną kontrolę przestrzegania normy, określaną na podstawie karty lub kodeksu postępowania;
30. podkreśla znaczenie wzmocnienia możliwości kontrolnych państw członkowskich w celu zapewnienia faktycznej realizacji celów polityki publicznej, w tym przystępności cenowej i standardów jakości; podkreśla ponadto, że niezbędne jest, by właściwe organy publiczne dysponowały środkami i wiedzą wystarczającymi do wdrożenia zasad konkurencji i do zapewnienia ochrony konsumentów;
31. wzywa Komisję, na podstawie niniejszej rezolucji oraz swojej ww. rezolucji z dnia 14 stycznia 2004 r. i swojej rezolucji z dnia 9 marca 2005 r. w sprawie śródokresowej rewizji Strategii Lizbońskiej(15) do przedłożenia odpowiednich inicjatyw legislacyjnych, o których mowa w niniejszej rezolucji, oraz przypomina, że wszystkie strony zaangażowane w dziedzinie usług użyteczności publicznej i usług o ogólnym znaczeniu gospodarczym powinny dysponować w pełni prawem do współdecydowania, w zakresie określonym w Traktacie;
32. przypomina, że zawierane przez Komisję międzynarodowe umowy i wiążące się z nimi zobowiązania powinny być zgodne z wewnętrznymi politykami i zasadami Wspólnoty;
33. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.