Parlament Europejski,

–   uwzględniając komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie Strategii tematycznej dotyczącej ochrony zdrowia i zachowania środowiska morskiego (COM(2005)0504),

–   uwzględniając szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego(1),

–   uwzględniając wniosek dotyczący dyrektywy ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa w sprawie strategii morskiej) (COM(2005)0505),

–   uwzględniając dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej(2) (ramowa dyrektywa wodna), której celem jest między innymi przyczynianie się do ochrony wód terytorialnych i wód morskich oraz zapobieganie i likwidacja zanieczyszczenia wód morskich,

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji "W kierunku strategii ochrony i zachowania środowiska morskiego"(3),

–   uwzględniając ostatnie sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska w sprawie stanu środowiska opublikowane w 2005 r.(4),

–   uwzględniając prezentację polityczną Instytutu Europejskiej Polityki Ochrony Środowiska Naturalnego (IEEP)(5),

–   uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie prawa morza (UNCLOS)(6),

–   uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska krajów Morza Bałtyckiego (Konwencja Helsińska)(7),

–   uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska morskiego Północno-Wschodniego Atlantyku (OSPAR)(8),

–   uwzględniając Konwencję o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem i dodatkowe protokoły do niej (konwencja barcelońska)(9),

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A6-0364/2006),

A.   mając na uwadze, że środowisko morskie podlega silnej presji oraz, jak wynika z ww. sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska, występują pierwsze symptomy wskazujące, że ekosystemy morskie i przybrzeżne w Europie podlegają zmianom strukturalnym w łańcuchu pokarmowym, o czym świadczą ginące gatunki o podstawowym znaczeniu, występowanie dużych koncentracji podstawowych gatunków planktonu zastępujących inne gatunki oraz wzrost obecności gatunków inwazyjnych. Dzieje się tak w wyniku zmian klimatycznych oraz powszechnych działań człowieka,

B.   mając na uwadze, że szósty program działań w zakresie środowiska naturalnego nadaje charakter priorytetowy działaniom mającym na celu zapewnienie dalszej ochrony obszarów morskich i lepsze włączenie środowiska do innych obszarów polityki wspólnotowej,

C.   mając na uwadze, że obszary morskie UE są największe na świecie, a ich powierzchnia jest większa niż całkowite terytorium UE. 20 państw członkowskich ma nadbrzeże o długości prawie 70 000 km, a niemal połowa ludności UE zamieszkuje tereny oddalone o nie więcej niż 50 km od nadbrzeża. W roku 2004 wielkość PNB w regionach morskich UE w 15 państwach członkowskich wyniosła 40% całkowitego PNB. W przemyśle stoczniowym, portach, rybołówstwie i usługach powiązanych zatrudnionych jest dwa i pół miliona osób. UE posiada 1200 portów, a 90% handlu zewnętrznego i 41% handlu wewnątrz UE jest transportowane drogą morską.

D.   mając na uwadze, że turystyka, rybołówstwo i akwakultura mogą się dobrze rozwijać wyłącznie, jeżeli środowisko morskie jest w dobrym stanie pod względem ekologicznym,

E.   mając na uwadze, że uczestnicy światowego szczytu w sprawie zrównoważonego rozwoju w Johannesburgu w 2002 r. postanowili znacząco zmniejszyć tempo utraty różnorodności biologicznej do roku 2012 oraz że zobowiązanie to zostało ponowione na konferencji w sprawie różnorodności biologicznej w Kurytybie w roku 2006,

F.   mając na uwadze, że państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie niezbędne środki celem zachowania naturalnego siedliska i różnorodności biologicznej obszarów morskich oraz ochrony ich ekosystemów nadbrzeżnych; mając na uwadze, że takie środki powinny być również przyjmowane celem zapewnienia zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych w ich własnych obszarach morskich,

G.   mając na uwadze, że dobra polityka uzależniona jest od informacji wysokiej jakości, a wykorzystanie informacji naukowych wymagane jest na różnych poziomach organizacji, co powinno spowodować zidentyfikowanie i zapełnienie luk w wiedzy, zmniejszenie skali powielenia się gromadzonych danych i ich analizy oraz promować harmonizację, szerokie rozpowszechnianie i wykorzystanie nauki i danych dotyczących morza,

H.   mając na uwadze, że należy wyraźnie podkreślić, iż kryteria wybrane do zdefiniowania dobrego stanu środowiska morskiego muszą być wystarczająco dalekosiężne, ponieważ wyznaczone w ten sposób cele jakościowe będą najprawdopodobniej wpływać na programy działań przez wiele lat,

I.   mając na uwadze, że do ochrony i poprawy stanu środowiska morskiego na konkretnym obszarze morskim konieczne są środki transgraniczne we wszystkich sektorach mających wpływ na dany obszar, tj. może istnieć konieczność zastosowania środków na terenie obszaru morskiego oraz na przyległych obszarach morskich i przybrzeżnych, na obszarze połowu, a w przypadku niektórych substancji transgranicznych także w innych regionach,

J.   mając na uwadze, że wody arktyczne mają duże znaczenie dla Wspólnoty, a Europejski Obszar Gospodarczy i niektóre państwa członkowskie (Dania, Finlandia i Szwecja) należą do Rady Arktycznej,

K.   mając na uwadze, że w wyniku przystąpienia do UE Bułgarii i Rumunii w 2007 r. wody europejskie obejmą Morze Czarne,

L.   mając na uwadze, że Wspólnota i jej państwa członkowskie są stronami różnych porozumień międzynarodowych zawierających ważne zobowiązania odnośnie ochrony wód morskich przed zanieczyszczeniem, w szczególności konwencji helsińskiej, konwencji OSPAR oraz Konwencji o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem,

M.   mając na uwadze, że skuteczna ochrona i rozwój środowiska morskiego nie mogą zostać osiągnięte dzięki wysiłkom krajowym, lecz wymagają ścisłej współpracy regionów i innych odpowiednich środków międzynarodowych,

Wyznaczyć odpowiednio ambitne cele

1.   z zadowoleniem przyjmuje Strategię tematyczną Komisji dotyczącą ochrony i zachowania środowiska morskiego oraz jej dalekosiężny cel, polegający na promowaniu zrównoważonego korzystania z obszarów morskich i zachowania ekosystemów morskich; zauważa z rozczarowaniem, że wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie strategii morskiej w obecnej formie nie zmobilizuje regionalnych i lokalnych organów władzy do przyjęcia odpowiednich środków;

2.   wyraża przekonanie, że UE pełni w tym procesie rolę wiodącą i w związku z tym domaga się zdecydowanej polityki UE w dziedzinie ochrony obszarów morskich, zapobiegającej dalszej utracie różnorodności biologicznej oraz degradacji środowiska morskiego i wspierającej przywrócenie morskiej różnorodności biologicznej;

3.   wzywa do uwzględnienia w dyrektywie w sprawie strategii morskiej powszechnie obowiązującej w UE definicji dobrego stanu środowiska morskiego, rozumianego jako stan środowiska, w którym wszystkie ekosystemy morskie w danym regionie morskim są zarządzane sposób umożliwiający zrównoważone, samopodtrzymujące się funkcjonowanie w obliczu zmian środowiskowych, wspierający zarówno różnorodność biologiczną, jak i działalność człowieka, uważa, że oznacza to skuteczniejsze wdrażanie dyrektywy w sprawie strategii morskiej;

4.   zauważa, że osiągnięcie dobrego stanu środowiska morskiego europejskich mórz regionalnych jest możliwe jedynie w przypadku podjęcia zdecydowanych i skoordynowanych działań na poziomie regionalnym, a nie indywidualnych działań państw członkowskich i w związku z tym wzywa do nałożenia na państwa członkowskie w dyrektywie w sprawie strategii morskiej obowiązku prawnego zapewnienia dobrego stanu środowiska morskiego; uważa w związku z powyższym, że strategia musi prowadzić do ustanowienia wiążących ponadnarodowych zobowiązań, które mogą także obejmować wspólne zobowiązania w krajach trzecich;

5.   wzywa ponadto do włączenia listy ogólnych wskaźników ilościowych, kryteriów i norm określającej dobry stan środowiska morskiego, a mianowicie istniejącej listy ogólnie uznawanej przez zainteresowane strony, nie wykluczając jednakże jej poprawienia i rozwijania;

6.   uważa za istotne, by cele, środki, język i pojęcia użyte w dyrektywie w sprawie strategii morskiej i innych dyrektywach dotyczących środowiska morskiego, takich jak ramowa dyrektywa wodna i dyrektywa siedliskowa(10), były zharmonizowane w celu osiągnięcia większej jasności i ułatwienia koordynacji między tymi dyrektywami;

7.   uważa, że należy szybko podjąć środki służące poprawie jakości wody i dlatego wyraża obawy, co do długoterminowego harmonogramu działań przedstawionego we wniosku w sprawie dyrektywy w sprawie strategii morskiej; uważa, że byłoby lepiej uzgodnić go z harmonogramem działań ramowej dyrektywy wodnej;

8.   zauważa, że harmonogram ramowej dyrektywy wodnej, zgodnie z którym dobry stan ekologiczny ma zostać osiągnięty w wodach przybrzeżnych do 2015 roku, został już w państwach członkowskich wdrożony; uważa, że nie istnieją logiczne ani właściwe podstawy, by proponować mniej ambitny cel dotyczący częściowo pokrywających się i przyległych obszarów morskich; podkreśla, że nie będzie można osiągnąć dobrego stanu ochrony środowiska w szeregu obszarów wód przybrzeżnych, jeżeli na przyległych do nich obszarach morskich nie będzie odpowiednio dobrego stanu środowiska morskiego;

Zgodność z polityką UE

9.   z zadowoleniem przyjmuje zielona księgę "W kierunku przyszłej polityki morskiej Unii" (COM(2006)0275) przewidującej globalne podejście do zrównoważonego rozwoju oceanów, lecz ostrzega przed przywiązywaniem zbyt dużej wagi do podejścia gospodarczego i wzywa do osiągnięcia równowagi między względami gospodarczymi i ekologicznymi; oczekuje, że w dyrektywie w sprawie strategii morskiej – w filarze ochrony środowiska – określone zostaną ramy prawne pozwalające na zachowanie środowiska morskiego oraz tym samym ramy prawne do zapewnienia jego integralności oraz dotyczące utworzenia odpowiednich jednostek zarządzających – regionów i strategii morskich – w celu planowania i podejmowania decyzji dotyczących obszarów morskich.

10.   uważa, że należy wyjaśnić, jakie konsekwencje poniosą państwa członkowskie, jeśli cele i środki związane z ochroną środowiska morskiego nie będą wystarczająco dalekosiężne, tj. że należy rozważyć, w jaki sposób zapewnić rzeczywiste osiągnięcie celu dyrektywy w sprawie strategii morskiej – dobrego stanu środowiska;

11.   zwraca uwagę na opóźnienia państw członkowskich w zapewnieniu zgodności z istniejącymi elementami sieci Natura 2000 dotyczącymi obszarów morskich. Zachęca państwa członkowskie do wyznaczenia morskich obszarów chronionych o szczególnym znaczeniu dla nauki lub o szczególnej różnorodności biologicznej, bądź podlegających szczególnej presji, w myśl tzw. dyrektywy siedliskowej i tzw. dyrektywy ptasiej(11);

12.   preferuje długofalowe wysiłki podejmowane celem włączenia celów związanych z ochroną środowiska do wspólnej polityki rybołówstwa i tym samym celem spełnienia wymogów dotyczących trwałego rozwoju, jednak nalega, by państwa członkowskie miały możliwość podejmowania środków w trybie pilnym i o charakterze bardziej krótkotrwałym, przykładowo takich jak tworzenie morskich obszarów chronionych lub rezerwatów morskich, aby chronić najbardziej zagrożone ekosystemy morskie;

13.   wyraża ubolewanie z powodu faktu, że Komisja nie zawarła ani w komunikacie, ani w dyrektywie w sprawie strategii morskiej odniesienia do wód morskich francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich, uwzględniając warunki wyrażone w art. 299 traktatu WE, jak również do państw i terytoriów zamorskich wymienionych w załączniku II do traktatu;

Kwestie budżetowe

14.   wyraża zaniepokojenie brakiem środków finansowych przeznaczonych na wdrażanie strategii morskich; zwraca się do Komisji i do państw członkowskich o wskazanie środków, które mogłyby być współfinansowane z programu Life+, ze względu na szczególne ich znaczenie dla dobrego stanu europejskiego środowiska morskiego;

15.   uważa, że koordynacja interesów gospodarczych i ekologicznych powinna w miarę możliwości odbywać się na szczeblu lokalnym w celu przestrzegania zasady pomocniczości i zabezpieczenia udziału lokalnych stron zainteresowanych, lecz również na wyższych szczeblach (regionalnym, UE i międzynarodowym), jeśli jest to słuszne i konieczne;

16.   podkreśla, że poszczególne regiony morskie na terenie UE różnią się od siebie i mają inne potrzeby w dziedzinie ochrony; uważa zatem, że po porównaniu regionów może okazać się, że niektóre z nich potrzebują większych środków finansowych ze szczebla UE w celu osiągnięcia dobrego stanu środowiska i trwałego rozwoju;

17.   wyraża przekonanie, że można osiągnąć optymalne korzyści ze skoordynowania istniejących programów poprzez dopasowanie harmonogramu strategii morskiej do istotnych programów na szczeblu UE; uważa, że skoordynowanie z następnym okresem programowania funduszu rolnego UE (od 2014 r.) jest szczególnie ważne dla tych regionów, w których istotna część zrzutów na obszary morskie pochodzi z rolnictwa;

18.   uważa, że we wszystkich sektorach powinno się rozważyć zachęty finansowe, takie jak – podając przykład, który sprawdza się na Morzu Bałtyckim – opłaty portowe i opłaty związane z torami wodnymi, zróżnicowane w zależności od aspektów środowiskowych; jest zdania, że również w tym kontekście w niektórych regionach niezbędne może być zastosowanie środków długofalowych;

Udostępnianie danych

19.   zaleca przyjęcie nowego podejścia do oceny i monitorowania obszarów morskich, w oparciu o istniejące instytucje i programy, w tym o rozporządzenie w sprawie gromadzenia i zarządzania danymi niezbędnymi do prowadzenia wspólnej polityki rybołówstwa, w pełni dostosowanego do odpowiednich nowych inicjatyw Komisji dotyczących infrastruktury danych przestrzennych oraz GMES (programu monitoringu środowiska i bezpieczeństwa) w celu zapewnienia pełnej spójności, szczególnie w odniesieniu do usług morskich;

20.   przypomina, że Europejska Agencja Środowiska jest upoważniona do regularnego opracowywania ogólnoeuropejskich ocen środowiska morskiego, w oparciu o dostępne wskaźniki i inne krajowe dane i informacje; podkreśla, że konieczna jest dalsza poprawa sprawozdawczości krajowej, między innymi przez wykorzystanie protokołów wymiany danych na przykład do przekazywania danych w celu pomocy w opracowaniu wskaźników o kluczowym dla Agencji znaczeniu;

21.   uważa, że konieczne jest przyjęcie środków i programów służących śledzeniu i wykrywaniu w celu zidentyfikowania zanieczyszczenia i zlokalizowania jego źródła, aby móc je skutecznie wyeliminować;

22.   uważa, że konieczna jest współpraca ze zdecentralizowanymi agencjami (Europejską Agencją Środowiska, Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego itd.) i z Europejskim Centrum Badań w celu opracowania danych dotyczących jakości wód morskich oraz identyfikowania, lokalizowania i zwalczania zanieczyszczeń;

Stosunek do konwencji i stosunki z państwami trzecimi

23.   z zadowoleniem przyjmuje znakomity wkład wielu regionalnych konwencji morskich w ochronę obszarów morskich, ze względu na kompetencje naukowe i techniczne oraz zdolność do działania w charakterze pomostu wobec państw spoza UE i oczekuje, że będą one kluczowymi partnerami w pracach nad dyrektywą w sprawie strategii morskiej, a także wzywa do włączenia zdecydowanego zaangażowania we wspieranie współpracy międzynarodowej z krajami trzecimi i organizacjami, mającej na celu przyjęcie przez nie strategii morskich, które pozwoliłyby na objęcie nimi regionów lub podregionów z europejskimi wodami morskimi;

24.   w celu zmniejszenia obciążenia biurokratycznego związanego z opracowywaniem dyrektywy w sprawie strategii morskiej, wzywa Komisję i państwa członkowskie do nadania odpowiednich zdolności prawnych i administracyjnych regionalnym komisjom morskim, bądź też do ustanowienia mechanizmów wspólnego wdrażania strategii przez różne organy regionalne działające w tym samym regionie morskim. W każdym razie koniczne jest jak największe zaangażowanie podmiotów ponadsektorowych i zainteresowanych stron;

25.   wzywa Komisję do przeanalizowania możliwości uczynienia z Morza Bałtyckiego obszaru pilotażowego z uwagi na fakt, że jest to szczególnie wrażliwy obszar morski i położone nad nim państwa członkowskie najprawdopodobniej zgodzą się na szybsze wdrożenie planów i realizację działań poprzez pracę w ramach konwencji helsińskiej i innych instytucji; zauważa, że przyszły Bałtycki Plan Działania w ramach konwencji helsińskiej mógłby posłużyć jako program pilotażowy służący realizacji celów strategii w regionie morskim Morza Bałtyckiego;

26.   uważa, że obecne przepisy międzynarodowe muszą zostać poddane przeglądowi, by wody międzynarodowe (w odległości ponad 12 mil morskich od brzegu) nie mogły być wykorzystywane do zrzutów zanieczyszczeń z latryn;

27.   zauważa, że brakuje niezbędnych środków prawnych, a w przypadku istnienia takich środków woli politycznej do ich stosowania, pozwalających na zapewnienie ochrony Morza Śródziemnego. Konwencja barcelońska, mająca na celu promowanie zintegrowanego zarządzania strefami nadbrzeżnymi musi uwzględnić dwutorowość rozwoju regionów leżących w południowych i wschodnich państwach basenu Morza Śródziemnego z jednej strony, a północnymi państwami śródziemnomorskimi z drugiej strony;

28.   zauważa, że z powodu niskich temperatur wody i niskiego tempa wymiany wody ekosystemy Morza Bałtyckiego są bardzo narażone na zanieczyszczenia i że ocenia się, iż w środowisku morskim w regionie Morza Bałtyckiego doszło do prawie nieodwracalnych szkód. W związku z powyższym nalega, by państwa członkowskie i Komisja wprowadziły specjalne środki, między innymi w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), w celu poprawy stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Ponadto należy dążyć do ściślejszej współpracy między UE i Rosją. W tym kontekście fundusz przeznaczony na programy partnerskie w dziedzinie ochrony środowiska w ramach unijnego programu na rzecz Wymiaru Północnego jest bezwzględnie konieczny do poprawy ochrony wód w Morzu Bałtyckim;

29.   wzywa Komisję do przedstawienia propozycji odpowiednich środków ochrony wód arktycznych, stanowiących niezwykle wrażliwy ekosystem stale zagrożony coraz nowymi niebezpieczeństwami oraz do opracowania i wspierania programów i przedsięwzięć dotyczących praw i potrzeb lokalnych społeczności w dążeniu do zrównoważonego wykorzystania naturalnych zasobów arktycznych;

30.   wzywa Komisję do analizy warunków koniecznych do uznania Arktyki za obszar chroniony, podobny do Antarktyki i uznany za "naturalny rezerwat poświęcony pokojowi i nauce", a także do przedstawienia sprawozdania z tejże analizy Parlamentowi i Radzie najpóźniej w 2008 roku;

31.   wzywa państwa członkowskie i Komisję w kontekście międzynarodowych i regionalnych porozumień UE z krajami trzecimi, które sprawują zwierzchnictwo lub jurysdykcję nad wodami sąsiadującymi z europejskimi wodami morskimi, do wspierania przyjęcia środków i programów zgodnie z dyrektywą w sprawie strategii morskiej, która jest obecnie przyjmowana;

32.   zaleca objęcie Morza Czarnego dyrektywą w sprawie strategii morskiej jako jednego z regionów morskich; w tym ważnym regionie morskim leżą Bułgaria i Rumunia - a więc państwa, które przystąpią do UE w roku 2007 i juz uczestniczą we wdrażaniu ramowej dyrektywy wodnej w ramach działań prowadzonych przez Międzynarodową Komisję Ochrony Dunaju - oraz Turcja, z którą negocjacje akcesyjne trwają;

33.   ubolewa nad brakiem gwarancji środowiskowych w związku z budową Gazociągu Północnego, które pozwoliłyby uniknąć klęski ekologicznej w rejonie Morza Bałtyckiego; wzywa Komisję do sporządzenia oceny wpływu na środowisko planowanego przedsięwzięcia oraz do odłożenia wszelkich decyzji związanych z udziałem w finansowaniu tej budowy;

34.   wzywa do wcześniejszych konsultacji, we wszystkich przypadkach, z sąsiadującymi krajami i innymi zainteresowanymi państwami, jeżeli dane projekty mogą mieć wpływ na wspólne środowisko, nawet jeśli dany projekt jest realizowany na wodach międzynarodowych; zauważa, że z doświadczenia wiadomo, iż oceny oddziaływania na środowisko charakteryzują się często brakami i nie są przeprowadzane w porozumieniu z innymi państwami; wzywa zatem Komisję do zaproponowania obowiązkowego mechanizmu negocjacji między państwami członkowskimi i nalega, by Rada podjęła działania na szczeblu międzynarodowym w celu opracowania obowiązkowych ocen oddziaływania na środowisko w stosunkach pomiędzy UE i krajami trzecimi;

o
o   o

35.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 242 z 10.9.2002, str. 1. (2) Dz.U. L 327 z 22.12.2000, str. 1. Dyrektywa zmieniona dyrektywą nr 2455/2001/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2001, str. 1). (3) Dz.U. C 69 E z 19.3.2004, str. 141. (4) http://reports.eea.europa.eu/state_of_environment_report_2005_1/en (5) http://www.europarl.europa.eu/comparl/envi/pdf/externalexpertise/ieep_6leg/marine_thematic_strategy.pdf (6) http://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htm (7) http://www.helcom.fi/stc/files/Convention/Conv0704.pdf (8) http://www.ospar.org/eng/html/welcome.html (9) http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l28084.htm. (10) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206, z 22.7.1992, str. 7). (11) Dz.U. L 103 z 25.4.1979, str. 1.