Parlament Europejski,

–   uwzględniając komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 25 października 2007 r. zatytułowany "Strategie reagowania UE na sytuacje niestabilności - podejmowanie działań w trudnych warunkach na rzecz zrównoważonego rozwoju, stabilności i pokoju" (COM(2007)0643) oraz załączony do niego dokument roboczy Komisji (SEC(2007)1417),

–   uwzględniając wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zebranych w ramach Rady, Parlamentu Europejskiego i Komisji w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej: Konsensus Europejski, podpisane w dniu 20 grudnia 2005 r.(1),

–   uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1905/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. ustanawiające instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju(2), ("Instrument współpracy na rzecz rozwoju"),

–   uwzględniając Umowę o Partnerstwie między Państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi z drugiej strony podpisaną w dniu 23 czerwca 2000 r.(3), zmienioną umową zmieniającą umowę o partnerstwie, podpisaną w Luksemburgu w dniu 25 czerwca 2005 r. ("Porozumienie z Kotonu")(4),

–   uwzględniając ramy polityczne Unii Afrykańskiej w dziedzinie odbudowy i rozwoju w okresie po konfliktach, przyjęte przez państwa członkowskie Unii Afrykańskiej na szczycie w Bandżulu w dniach 25 czerwca - 2 lipca 2006 r.,

–   uwzględniając dziesięć zasad prawidłowego międzynarodowego zaangażowania darczyńcy w państwach i sytuacjach niestabilnych wspieranych przez grupę ds. państw w niestabilnej sytuacji Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD i zatwierdzonych na posiedzeniu wysokiego szczebla Komitetu Pomocy Rozwojowej w dniach 3-4 kwietnia 2007 r. w Paryżu,

–   uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 60/1 z dnia 24 października 2005 r. w sprawie wyników szczytu światowego w 2005 r., a w szczególności jej ust. 138-140 w sprawie obowiązku ochrony,

–   uwzględniając art. 103 ust. 2 Regulaminu,

A.   mając na uwadze, że od 1990 r. państwa, które nie posiadają zdolności do wypełniania swoich "tradycyjnych" funkcji, do kierowania rozwojem i posiadające osłabione instytucje, są zwane przez Bank Światowy i wspólnotę międzynarodową "państwami niestabilnymi";

B.   mając na uwadze, że niestabilność państwa jest raczej koncepcją empiryczną niż normatywną oraz zależną zmienną, a nie stanem początkowym; mając na uwadze, że sytuacja niestabilności może istnieć zarówno przed kryzysem, jak i po nim; mając na uwadze, że odpowiedzialność za określenie, w którym momencie państwo nie jest już niestabilne, powinno spoczywać na jego obywatelach;

C.   mając na uwadze, że pomimo braku jednoznacznej definicji roboczej tego pojęcia możliwe jest określenie państw pozostających w sytuacji niestabilnej i że liczba państw uznawanych za takie przez Bank Światowy prawie się podwoiła między rokiem 2000 a 2006 (z 14 do 26), z czego 14 znajduje się w Afryce Subsaharyjskiej;

D.   mając na uwadze, że zrozumienie wewnętrznych i zewnętrznych czynników przyczyniających się do niestabilności jest konieczne do udzielenia pomocy i umocnienia tych państw, dla bezpośrednich korzyści ich obywateli oraz ze względu na światowy pokój i dobrobyt;

E.   mając na uwadze, że różne rodzaje niestabilności (np. podatność państwa na konflikty, tzw. "przekleństwo zasobów", złe zarządzanie, brak dostępu państwa do morza) wymagają różnych rodzajów interwencji; mając na uwadze, że dane państwo może doświadczać różnych rodzajów niestabilności, utrudniając w ten sposób zaklasyfikowanie i działania specyficzne,

F.   mając na uwadze, że rozwiązywanie sytuacji niestabilności to długoterminowy proces, wymagający trwałego i długoterminowego zaangażowania zarówno ze strony dotkniętych krajów, jak i wspólnoty międzynarodowej;

G.   mając na uwadze, że Unia Afrykańska przyznaje, że odbudowa jest przede wszystkim kwestią bardziej polityczną niż techniczną; mając na uwadze, że w związku z tym istnieje potrzeba budowania prawowitej władzy państwowej, opartego na konsensusie rządzenia, "pozytywnych działań" na rzecz grup szczególnie narażonych oraz rozwijania potencjału lokalnego w ramach sprawiedliwego podziału władzy i wzajemnej odpowiedzialności, jak podkreślono w ramach politycznych Unii Afrykańskiej w dziedzinie odbudowy i rozwoju w okresie po konfliktach;

H.   mając na uwadze, że sytuacja niestabilności ma często swoje korzenie w ubóstwie i złych warunkach życia, prowadząc w przypadkach skrajnych do załamania państwa i stałego braku bezpieczeństwa; mając na uwadze, że brak ochrony i praw dla obywateli krajów dotkniętych wymaga i musi pozostawać w centrum działań UE i wspólnoty międzynarodowej;

I.   mając na uwadze, że wymiana doświadczeń dotyczących budowania państwa między krajami i między darczyńcami jest ciągle niewystarczająca, co przeszkadza w procesie uczenia się;

J.   mając na uwadze, że istnieje potrzeba stworzenia mechanizmu podwójnej odpowiedzialności: darczyńców wobec krajów-beneficjentów oraz tych ostatnich wobec swoich społeczeństw;

K.   mając na uwadze, że istnienie licznych instrumentów finansowych prowadzi do ryzyka powielania lub niedostatecznego przydziału środków i czyni odpowiedzialność i udział już niestabilnych społeczeństw jeszcze trudniejszymi;

1.   jest zdania, że niestabilność jest złożonym wyzwaniem dla rozwoju i podkreśla potrzebę sporządzenia właściwie ustalonego i spójnego harmonogramu przeciwdziałania niestabilności, opartego na zasadzie "nie szkodzić", tj. przystosowanego do sytuacji i biorącego pod uwagę względy długoterminowe, a także koordynacji wielorakich celów i podejść poszczególnych podmiotów w świetle głównego i nadrzędnego celu zmniejszania ubóstwa i realizacji Milenijnych Celów Rozwoju;

2.   z zadowoleniem przyjmuje przygotowanie reakcji UE na sytuacje niestabilności i podkreśla potrzebę zaangażowania parlamentów na wszystkich etapach tej strategii;

3.   potwierdza, że stabilny i demokratyczny system polityczny, prowadzący do rozwoju, praworządność, ochrona praw człowieka, dobre zarządzanie i pokojowe zapobieganie konfliktom to najlepsza droga wyjścia z sytuacji niestabilności, prowadząca do funkcjonujących otwartych instytucji oraz skutecznej i sprawiedliwej polityki;

4.   zwraca uwagę, że programowanie i działania w niestabilnych sytuacjach powinny być szeroko zakrojone i spójne, a u ich podstaw powinien leżeć zrównoważony rozwój dotkniętych krajów oraz ich społeczeństw; uważa, że istniejące instrumenty i mechanizmy muszą bazować na podejściu uwzględniającym niestabilną sytuację; w pełni zgadza się, że aby zapobiegać niestabilności, należy zwiększyć potencjał wspólnie przygotowanych krajowych dokumentów strategicznych oraz programów tematycznych;

5.   podkreśla, że główne elementy harmonogramu przeciwdziałania niestabilności muszą uwzględniać trzy zagadnienia, z naciskiem na działania na rzecz ludzi ubogich oraz na prewencję: promowanie bezpieczeństwa ludności, przyspieszenie rozwoju oraz gwarancję pokoju; podkreśla również potrzebę spójnej realizacji tych zagadnień w tym obszarze;

6.   uważa, że długoterminowe planowanie strategiczne należy skoordynować z wdrażaniem programów w terenie, z uwzględnieniem potrzeby ich elastyczności i zdolności dostosowania, oraz musi odpowiadać sytuacji w danym kraju; wzywa zatem Komisję do promowania długoterminowego rozwoju, ale również do zagwarantowania w krótkim terminie podstawowych usług, takich jak opieka zdrowotna i edukacja;

7.   podkreśla, że programy na rzecz rozwoju w niestabilnych sytuacjach powinny przestrzegać takich samych zasad, jak te, które leżą u podstaw programów na rzecz rozwoju w każdej sytuacji, tzn. lokalnego zaangażowania, partnerstwa, wzajemnej odpowiedzialności oraz trwałości;

8.   wzywa Komisję do wspierania otwartego dialogu politycznego i dialogu na rzecz pokoju oraz pojednania, jak również do zwiększenia uczestnictwa społeczności i społeczeństwa obywatelskiego we wszystkich aspektach odnowy oraz strategii na rzecz rozwoju;

9.   podkreśla, że trwały pokój można osiągnąć jedynie poprzez zaprowadzenie sprawiedliwości oraz uwidocznienie tego procesu, w szczególności jeśli chodzi o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości; w tym kontekście wzywa Komisję do wspierania umacniania systemów prawnych i sądowych w państwach o niestabilnej sytuacji w celu zagwarantowania, aby winni poważnych zbrodni przeciwko ludzkości byli postawieni przed sądem, lecz również, by pozwolić na równoległe postępy w zakresie inicjatyw z zakresu sprawiedliwości i pojednania;

10.   wzywa do wzmocnienia przysługujących jednostkom praw, łącznie z prawem najuboższych do posiadania ziemi; wzywa Komisję do wspierania starań krajów rozwijających się zmierzających do zwiększenia różnorodności ich produkcji rolnej, tak aby umożliwić im wydostanie się z sytuacji bardzo niepewnej gospodarki opartej na jednym produkcie rolnym oraz uniknąć w ten sposób niestabilnej sytuacji wynikającej z załamania gospodarczego;

11.   ponownie zwraca uwagę na potrzebę położenia większego nacisku na środki zapobiegawcze, systemów wczesnego ostrzegania oraz analizy ryzyka w ramach działań UE na rzecz pomocy humanitarnej i rozwoju, tak aby uniknąć katastrof naturalnych i tych, które są spowodowane przez człowieka i których wynikiem jest niestabilna sytuacja;

12.   stwierdza, że model obejmujący całość potrzeb dotyczących rozwoju oraz wynikających z niestabilnej sytuacji powinien uwzględniać istniejące inicjatywy lokalne, regionalne i na skalę kontynentu, takie jak niedawne ramy polityczne Unii Afrykańskiej w dziedzinie odbudowy i rozwoju w okresie po konfliktach, Nowe Partnerstwo na rzecz Rozwoju Afryki (NEPAD), Afrykański Mechanizm Wzajemnego Monitoringu, Wybory i Rządy w Afryce; wzywa zatem Komisję do wspierania wysiłków zmierzających do zacieśnienia współpracy Południe-Południe w tej dziedzinie;

13.   wzywa również Komisję do zapewnienia, aby zainteresowane strony krajowe były nie tylko w pełni zaangażowane w przeciwdziałanie niestabilnym sytuacjom, lecz również aby wykorzystano ich definicję tworzenia instytucji państwowych oraz ich model państwa, jak również lokalną wiedzę;

14.   podkreśla kluczową rolę, jaką w promowaniu rozwoju i pokoju odgrywają kobiety i grupy w niekorzystnym położeniu; wzywa Komisję do wspierania ich rosnącego znaczenia poprzez uwzględnienie ich specyficznych potrzeb i ich sytuacji w niestabilnym otoczeniu;

15.   z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ramach wspólnej strategii UE-Afryka, UE i Afryka będą prowadzić dialog na temat zagadnienia "niestabilnej sytuacji" mający na celu jednakowe rozumienie sytuacji i osiągnięcie porozumienia w sprawie działań, które można podjąć, oraz że dialog ten jest przewidziany w planie działania;

16.   przypomina, że każde państwo ma obowiązek chronić swoich obywateli przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi i zbrodniami przeciw ludzkości oraz że UE udziela zdecydowanego wsparcia dla tego obowiązku, zgodnie z rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 60/1 z dnia 24 października 2005 r.; podkreśla, że obowiązek ochrony uwzględnia wywieranie trwałego nacisku dyplomatycznego, gospodarczego i prawnego oraz że groźby i interwencja wojskowa stanowią środek ostateczny, który musi być ściśle kontrolowany;

17.   podkreśla, że przeciwdziałanie niestabilnym sytuacjom jest złożonym zagadnieniem i wymaga znacznych środków finansowych i ludzkich oraz długoterminowych zobowiązań; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do zagwarantowania dostępności wystarczających, adekwatnych i przewidywalnych środków oraz spójności między agencjami-darczyńcami;

18.   podkreśla, że wykorzystanie wsparcia budżetowego nie jest odpowiednim działaniem w przypadku niestabilnych sytuacji, w których możliwości monitorowania i audytu są małe albo nie istnieją; wzywa zatem Komisję do wykorzystania innych form finansowania w takich sytuacjach, chyba że jest ona w stanie dostarczyć szczegółowych informacji na temat wydatkowania środków;

19.   wzywa Komisję do przekazania Parlamentowi rozmieszczenia darczyńców i podmiotów międzynarodowych oraz rodzaju wykonywanej przez nich działalności, tak aby umożliwić monitorowanie oraz optymalne wykorzystanie dostępnych instrumentów i środków;

20.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i rządom państw członkowskich, współprzewodniczącym Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE oraz Unii Afrykańskiej.

(1) Dz.U. C 46 z 24.2.2006, str. 1. (2) Dz.U. L 378 z 27.12.2006, str. 41. (3) Dz.U. L 317 z 15.12.2000, str. 3. (4) Dz.U. L 209 z 11.8.2005, str. 27.