Parlament Europejski,

–   uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Timoru Wschodniego,

–   uwzględniając briefing specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ dla Rady Bezpieczeństwa (posiedzenie nr 5432),

–   uwzględniając sprawozdanie misji obserwacyjnej Parlamentu Europejskiego w związku z wyborami w Demokratycznej Republice Timoru Wschodniego w dniach od 27 czerwca do 2 lipca 2007 r. pod kierownictwem Any Gomes,

–   uwzględniając oświadczenie z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie wyborów parlamentarnych w Timorze Wschodnim, wystosowane przez Prezydencję Portugalską w imieniu Unii Europejskiej,

–   uwzględniając oświadczenie z dnia 11 lutego 2008 r., w którym Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych potępia zamach na prezydenta Timoru Wschodniego,

–   uwzględniając deklarację Javiera Solany, wysokiego przedstawiciela UE ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, z dnia 11 lutego 2008 r.,

–   uwzględniając art. 115 ust. 5 Regulaminu,

A.   mając na uwadze, że demobilizacja prawie 600 żołnierzy w kwietniu 2006 r. w Timorze Wschodnim w odpowiedzi na ich skargi spowodowała bardzo poważny kryzys zagrażający bezpieczeństwu w kraju, który charakteryzował się zbrojną konfrontacją (między siłami zbrojnymi a zdemobilizowanymi żołnierzami oraz z policją), zamętem w siłach policyjnych, zamieszkami i powszechną przemocą grup przestępczych, w wyniku czego zginęły dziesiątki ludzi, jeszcze więcej odniosło rany, a 150 tysięcy osób, z których połowa wciąż pozostaje w obozach, porzuciło swoje domostwa,

B.   mając na uwadze, że kryzys ten doprowadził również do upadku rządu premiera Alkatiri w czerwcu 2006 r. i do powołania rządu tymczasowego pod przewodnictwem José Ramosa Horta,

C.   mając na uwadze, że premiera i laureata Nagrody Nobla, José Ramosa Horta, wybrano na urząd prezydenta Timoru Wschodniego w dniu 9 maja 2007 r., a w wyniku wyborów parlamentarnych w dniu 30 czerwca 2007 r. były prezydent Xanana Gusmão został premierem kraju w dniu 6 sierpnia 2007 r., co stało się źródłem nadziei, że sytuacja w kraju ostatecznie się ustabilizuje, a instytucje demokratyczne będą się cieszyć pełnym szacunkiem,

D.   mając na uwadze, że niestabilna sytuacja polityczna w Timorze Wschodnim utrzymywała się mimo wolnych i pokojowych wyborów prezydenckich i parlamentarnych oraz większego zaangażowania społeczności międzynarodowej pod auspicjami ONZ, które odpowiedziały na apele władz Timoru Wschodniego,

E.   mając na uwadze, że niestabilna sytuacja w dużej mierze wynikała z niepodporządkowania się prawu przez przywódcę zdemobilizowanych żołnierzy, ukrywającego się byłego majora Alfredo Reinado, który uciekł z więzienia w 2006 r. i był źródłem inspiracji dla młodocianych grup przestępczych w stolicy,

F.   mając na uwadze, że w dniu 11 lutego 2008 r. owe grupy rebeliantów strzelały do prezydenta Timoru Wschodniego Ramosa Horty, w wyniku czego odniósł on poważne rany i znajduje się w stanie krytycznym w australijskim szpitalu, a także otworzyły ogień do premiera Xanana Gusmão w ramach różnych, ale skoordynowanych ze sobą ataków skierowanych przeciwko przywódcom kraju i instytucjom państwowym,

G.   mając na uwadze, że parlament Timoru Wschodniego ogłosił stan wyjątkowy, który wciąż obowiązuje; mając na uwadze, że rząd wystosował prośbę o wzmocnienie 1 600 żołnierzy międzynarodowych sił pokojowych stacjonujących już w Timorze Wschodnim,

H.   mając na uwadze, że ataki skierowane przeciwko najwyższym instytucjom państwowym i demokratycznie wybranym przywódcom Timoru wciąż stanowią pokłosie kryzysu z kwietnia 2006 r., co wyraźnie wskazuje na to, że mimo wysiłków władz krajowych, Zintegrowanej Misji ONZ w Timorze Wschodnim (UNMIT) i sił międzynarodowych w Timorze Wschodnim wciąż jeszcze nie ma gwarancji bezpieczeństwa ani rządów prawa,

I.   mając na uwadze, że doświadczeni obserwatorzy zwrócili uwagę na brak szybkiej i stosownej reakcji UNIPOL-u i innych sił międzynarodowych na ataki z 11 lutego 2008 r., z wyjątkiem skutecznej interwencji portugalskiej republikańskiej gwardii narodowej, którą wezwano do podjęcia działań,

J.   mając na uwadze, że ataki miały miejsce po tym, jak prezydent Ramos Horta osobiście zaangażował się w negocjacje z rebeliantami mające na celu znalezienie rozwiązania; mając na uwadze, że wciąż nie ustalono dokładnego przebiegu wydarzeń, a wiele pytań na temat roli krajowych i międzynarodowych sił bezpieczeństwa wciąż pozostaje bez odpowiedzi,

K.   mając na uwadze, że mimo dochodów kraju ze sprzedaży ropy zły stan gospodarki Timoru Wschodniego stwarza bardzo niestabilną sytuację społeczną i zwiększa ryzyko wystąpienia niepokojów społecznych, ponieważ 40% ludności kraju żyje poniżej minimum socjalnego, z czego 60% ma najwyżej 18 lat, kraj cierpi na masowe bezrobocie oscylujące w granicach 80%, a duża część społeczeństwa to analfabeci,

L.   mając na uwadze, że zarówno Unia Europejska, jak i ONZ publicznie zobowiązały się do wspierania niepodległości, demokracji i rządów prawa w Timorze Wschodnim, co wymaga wzmocnienia instytucji państwowych, dobrego rządzenia, właściwego wykorzystania środków państwowych w celu zwalczania ubóstwa i bezrobocia, promowania rozwoju i sprawiedliwości społecznej oraz wzorowej postawy państw sąsiadujących z Timorem Wschodnim,

M.   mając na uwadze, że Timor Wschodni jest pełnoprawnym członkiem grupy państw AKP i w związku z tym UE ponosi szczególną odpowiedzialność za wzmocnienie w tym kraju rządów demokratycznych poprzez udzielanie pomocy jego instytucjom, które biorą na siebie główny wysiłek tworzenia niezbędnych struktur,

N.   uwzględniając niezbywalne suwerenne prawa ludności Timoru Wschodniego, zwłaszcza w odniesieniu do ich zasobów naturalnych,

1.   z całą mocą potępia próbę dokonania zamachu na prezydenta Ramosa Horta i życzy mu pełnego powrotu do zdrowia i szybkiego ponownego przejęcia roli przywódcy kraju;

2.   z całą mocą potępia jednoczesną napaść na premiera Xanana Gusmão, który na szczęście nie ucierpiał, oraz ma nadzieję, że rząd Timoru wraz z prezydentem republiki sprawującym urząd oraz parlamentem Timoru będzie w stanie przezwyciężyć te poważne zagrożenia dla stabilności Timoru Wschodniego i współpracować na rzecz zagwarantowania poszanowania prawa i porządku oraz normalnego funkcjonowania instytucji demokratycznych w zgodzie z konstytucją;

3.   wzywa wszystkie strony w Timorze Wschodnim do powstrzymania się od przemocy i zaangażowania się w dialog oraz do udziału w procesie demokratycznym w ramach prawnych i konstytucyjnych, przyczyniając się w ten sposób do przywrócenia stabilności społecznej i politycznej;

4.   wyraża zaniepokojenie przesłaniem bezkarności i nieprzestrzegania praworządności, które mogło zostać przekazane w trakcie działań na rzecz propagowania narodowego pojednania na skutek dwuznacznego stanowiska władz Timoru, UNMIT i międzynarodowych sił bezpieczeństwa wobec osób pozywanych do sądu;

5.   potępia każdego w Timorze Wschodnim, kto będzie usiłował wykorzystać niepewną sytuację po atakach z 11 lutego 2008 i wzywa wszystkie strony do poszanowania organów politycznych, które powstały w wyniku wyborów prezydenckich i parlamentarnych w 2007 r., i do pełnej współpracy z nimi;

6.   wzywa do przeprowadzenia w ramach konstytucyjnych i prawnych Demokratycznej Republiki Timoru Wschodniego i przy niezbędnej współpracy i wsparciu międzynarodowym, szczegółowego śledztwa mającego na celu wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznej próby zamachu stanu oraz niepostawienia sprawców tych ataków przed sądem przez system bezpieczeństwa kraju; z zadowoleniem przyjmuje wszczęcie przez ONZ i policję Timoru Wschodniego wspólnego śledztwa w sprawie ataków;

7.   wzywa główne siły polityczne Timoru Wschodniego, zarówno sprawujące władzę, jak i pozostające w opozycji, do zaangażowania się w międzypartyjne działania na rzecz osiągnięcia w trybie pilnym porozumienia narodowego w podstawowych kwestiach dotyczących funkcjonowania państwa, takich jak rola sił zbrojnych i policji oraz wzmocnienie systemu sądownictwa; proponuje partiom zasiadającym w parlamencie Timoru Wschodniego swoje wsparcie dla tego rodzaju działań;

8.   przypomina, że rola odgrywana przez społeczność międzynarodową, a w szczególności przez ONZ i Radę Bezpieczeństwa, ma zasadnicze znaczenie dla procesu umacniania państwowości Timoru Wschodniego oraz jego niezależności i suwerenności, a także dla wzmacniania demokracji w tym młodym kraju;

9.   podkreśla znaczenie, jakie ma sposób postępowania krajów sąsiadujących z Timorem Wschodnim w zakresie poszanowania i propagowania stabilności społeczeństwa Timoru oraz umacniania jego krajowych instytucji demokratycznych; zauważa pozytywne podejście Indonezji od momentu uznania niepodległości Timoru Wschodniego oraz decyzje o udzieleniu pomocy, podjęte przez Australię i inne kraje;

10.   apeluje do Rady i Komisji, aby wezwały władze Timoru Wschodniego i UNMIT do delegalizacji, rozwiązania i rozbrojenia wszystkich grup paramilitarnych i gangów zbrojnych oraz rozbrojenia osób cywilnych, a także do wyrażania na forum ONZ i wobec rządu Timoru Wschodniego w trakcie wszystkich spotkań oficjalnych i na najwyższym szczeblu troski Europy o zdolność do zapewnienia bezpieczeństwa i o przestrzeganie praworządności;

11.   wzywa instytucje międzynarodowe do zapewnienia Timorowi Wschodniemu szerszej pomocy, aby zaspokoić jego potrzeby w zakresie reformy słabego i upolitycznionego sektora bezpieczeństwa z uwagi na jego podstawowe znaczenie dla w pełni sprawnego, demokratycznego i bezpiecznego państwa poprzez szeroko zakrojony proces konsultacji oraz systematyczne i kompleksowe podejście, zgodnie z zaleceniami rezolucji 1704 Rady Bezpieczeństwa ONZ i następującymi po niej raportami ONZ; wzywa rząd Timoru Wschodniego do nadania temu zadaniu wysokiego priorytetu; zachęca go do wykorzystania wiedzy fachowej działu wsparcia ONZ ds. sektora bezpieczeństwa do przeprowadzenia krajowych konsultacji na temat reformy sektora bezpieczeństwa; wzywa Radę, Komisję i innych darczyńców międzynarodowych do ustanowienia mechanizmu poprawy koordynacji pomocy na rzecz sektora bezpieczeństwa; wzywa UNMIT do zapewnienia działowi wsparcia ds. sektora bezpieczeństwa środków i personelu do pomocy w procesie konsultacji i kompleksowym przeglądzie;

12.   zaleca, aby decyzje i zarządzenia trybunałów były bezzwłocznie przestrzegane i w pełni wdrażane przez władze Timoru, przy wsparciu, w miarę konieczności, sił międzynarodowych przebywających w kraju;

13.   wzywa instytucje państwowe Timoru Wschodniego i UNMIT do utrzymywania praworządności, ukrócenia bezkarności za przestępstwa i zapewnienia przestrzegania międzynarodowych norm praw człowieka przez wszystkie strony w Timorze Wschodnim, zwłaszcza przez policję i siły zbrojne;

14.   potwierdza uznanie konieczności zapewnienia Timorowi Wschodniemu wsparcia politycznego, technicznego i finansowego w budowie infrastruktury i struktur administracyjnych, które są istotne dla wznowienia wdrażania planu rozwoju, a także dla pobudzenia gospodarki Timoru i promocji zatrudnienia; wzywa o dalsze wspieranie przez społeczność międzynarodową zmniejszania ubóstwa w Timorze Wschodnim oraz zapewnienie pomocy w przebudowie struktur materialnych i administracyjnych koniecznych dla jego rozwoju gospodarczego;

15.   wzywa Unię Europejską i społeczność międzynarodową, a w szczególności kraje sąsiadujące i kraje ASEAN, do utrzymania i zwiększenia wsparcia niezbędnego do wzmocnienia demokracji i kultury demokratycznej w Timorze Wschodnim, kładąc nacisk na kulturę wielopartyjności, wolność wypowiedzi i budowę instytucji, a mianowicie parlamentu, rządu, sądownictwa, sił bezpieczeństwa, sił obronnych i sił ochrony porządku publicznego, a także do pomocy w szybkim rozszerzeniu na cały kraj zasięgu mediów, jak również do wzmocnienia systemu edukacji i ochrony zdrowia oraz infrastruktury mieszkaniowej, sanitarnej i wodociągowej;

16.   wzywa Komisję do przyspieszenia i zakończenia tworzenia w pełni działającego przedstawicielstwa w Dili;

17.   zaleca wysłanie parlamentarnej delegacji ad hoc do Timoru Wschodniego w celu dokonania ponownej oceny sytuacji politycznej, wyrażenia solidarności z siłami i instytucjami demokratycznymi oraz ponowienia oferty pomocy PE w zapewnieniu demokratycznego funkcjonowania parlamentu krajowego;

18.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, władzom państwowym Timoru Wschodniego (tj. prezydentowi, parlamentowi i rządowi), wysokiemu przedstawicielowi ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, rządom krajów AKP, parlamentom państw członkowskich UE, rządom Australii i Indonezji, sekretarzowi generalnemu i sekretariatowi ASEAN, sekretarzowi generalnemu ONZ, specjalnemu przedstawicielowi sekretarza generalnego ONZ oraz Radzie Bezpieczeństwa ONZ.