Parlament Europejski,

–   uwzględniając art. 149 oraz art. 150 Traktatu WE,

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany "Realizacja Programu Modernizacji dla Uniwersytetów: Edukacja, Badania Naukowe i Innowacje", (COM(2006)0208),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany "Mobilizowanie potencjału umysłowego Europy: umożliwianie uniwersytetom wniesienia pełnego wkładu do Strategii Lizbońskiej", (COM(2005) 0152),

–   uwzględniając sprawozdanie zatytułowane "Skoncentrowanie się na strukturach szkolnictwa wyższego w Europie 2006/07: Krajowe tendencje dotyczące procesu bolońskiego", Eurydice, Komisja Europejska, 2007 r.,

–   uwzględniając badanie Eurobarometru z marca 2007 r. na temat "Postrzegania reform szkolnictwa wyższego",

–   uwzględniając swoje stanowisko z pierwszego czytania przyjęte w dniu 25 września 2007 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tworzenia i rozwoju statystyk z dziedziny edukacji i uczenia się przez całe życie(1),

–   uwzględniając rezolucję Rady z dnia 23 listopada 2007 r. w sprawie unowocześniania szkół wyższych, by zwiększyć konkurencyjność Europy w światowej gospodarce opartej na wiedzy,

–   uwzględniając konkluzje Prezydencji przyjęte na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 13 i 14 marca 2008 r.,

–   uwzględniając art. 45 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji oraz opinię Komisji Budżetowej (A6-0302/2008),

A.   mając na uwadze, że proces boloński ma na celu stworzenie do roku 2010 Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, obejmującego reformy szkolnictwa wyższego, zniesienie istniejących przeszkód w mobilności studentów i nauczycieli, a także poprawę jakości, atrakcyjności i konkurencyjności szkolnictwa wyższego w Europie,

B.   mając na uwadze, że mobilność studentów i jakość edukacji powinny pozostać jednymi z podstawowych elementów procesu bolońskiego,

C.   mając na uwadze, że mobilność studentów tworzy nowe wartości kulturalne, społeczne i naukowe oraz oferuje możliwości rozwoju osobistego, a także podnosi standardy naukowe i zwiększa zatrudnienie na szczeblu krajowym i międzynarodowym,

D.   mając na uwadze, że mobilność znajduje się nadal poza zasięgiem wielu studentów, naukowców i innych pracowników, zwłaszcza w nowszych państwach członkowskich, głównie z powodu niewystarczających stypendiów, oraz mając na uwadze że przeszkody są powszechnie znane i różne zainteresowane strony wielokrotnie wskazywały na nie w trakcie dyskusji,

E.   mając na uwadze, że odpowiedniemu finansowaniu kosztów nauki, utrzymania, a także mobilności studentów należy poświęcić szczególną uwagę,

F.   mając na uwadze, że Parlament nieustannie uznaje mobilność studentów za swój budżetowy priorytet i usiłuje zapewnić właściwy poziom środków na programy wspólnoty w zakresie edukacji; mając na uwadze jego nieugięte stanowisko w tej sprawie, które – pomimo cięć dokonanych przez Radę na wniosek Komisji – doprowadziło do zwiększenia środków na programy "Uczenie się przez całe życie" i Erasmus Mundus, wynegocjowanych w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2007-2013 oraz w ramach najnowszych procedur budżetowych,

G.   mając na uwadze, że wiarygodne dane statystyczne dotyczące mobilności studentów są potrzebne w celu obserwowania, porównywania i dokonywania oceny, a także opracowywania odpowiednich kierunków polityki i środków,

H.   mając na uwadze, że tak samo niezbędne dla tego procesu jest uznawanie innych nieformalnych i pozaformalnych form kształcenia, przy czym kształcenie dorosłych odgrywa w tym procesie znaczną rolę,

I.   mając na uwadze, że bariery administracyjne, finansowe czy też językowe nie powinny stać na przeszkodzie mobilności,

J.   mając na uwadze, że mobilność sprzyja uczeniu się języków obcych i poprawie ogólnych umiejętności komunikacyjnych,

K.   mając na uwadze, że pilną kwestią jest zmodernizowanie uniwersytetów i przeprowadzenie reform dotyczących jakości, struktur studiów, innowacji i elastyczności,

L.   mając na uwadze, że jakość nauczania jest tak samo ważna, jak jakość badań naukowych i musi zostać zreformowana i unowocześniona w całej Unii Europejskiej oraz że te dwa elementy są ze sobą ściśle związane,

M.   mając na uwadze, że rozmaitość krajowych systemów uznawania znacznie utrudnia równe traktowanie studentów, tworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego i rynku pracy Unii Europejskiej,

N.   mając na uwadze, że mobilność może być hamowana zarówno z powodu nieuznawania odbytych kursów, jak i braku odpowiedników uzyskanych ocen,

O.   mając na uwadze, że równie pilną kwestią jest wdrożenie, koordynowanie i promowanie spójnego podejścia wśród państw, które podpisały proces boloński,

P.   mając na uwadze, że proces boloński musi prowadzić do powstania nowego, postępowego modelu edukacji gwarantującego powszechny dostęp do kształcenia, którego głównym celem będzie przekazywanie wiedzy i wartości i który stworzy prawdziwe społeczeństwo przyszłości, świadome i wolne od nierówności społecznych,

1.   uważa, że zwiększenie mobilności studentów i poprawa jakości różnych systemów edukacji powinny być priorytetami w kontekście ponownego określenia głównych celów procesu bolońskiego na okres po 2010 r.;

2.   podkreśla, że w celu osiągnięcia mobilności studentów należy podjąć działania z różnych obszarów tej polityki; niektóre aspekty mobilności wykraczają poza zakres szkolnictwa wyższego i dotyczą obszaru spraw społecznych, finansowych, a także polityki imigracyjnej i wiz;

3.   z zadowoleniem przyjmuje starania państw członkowskich podejmowane w ramach współpracy międzyrządowej w celu poprawy jakości i konkurencyjności edukacji w UE, zwłaszcza poprzez propagowanie mobilności, zapewnienie uznawania kwalifikacji i zapewnienie jakości, w szczególności biorąc pod uwagę ograniczone pole manewru wynikające z małej rezerwy pozostawionej w dziale 1a ram finansowych;

4.   jest przekonany, że należy kontynuować konsultacje prowadzone z zainteresowanymi stronami: niezbędna jest współpraca instytucji i przedstawicieli studentów w celu zniesienia pozostałych przeszkód stojących na drodze mobilności i wdrożenia procesu bolońskiego oraz problemów z jakością;

5.   zwraca uwagę, że podczas wdrażania procesu bolońskiego szczególną uwagę należy zwrócić na wzmocnienie współpracy i koordynacji dotyczącej Europejskiej Przestrzeni Badawczej;

Mobilność studentów: jakość i skuteczność

6.   podkreśla pilną potrzebę stworzenia porównywalnych i rzetelnych statystyk na temat mobilności i profilu społeczno-ekonomicznego studentów: wspólnych wskaźników, kryteriów i analiz, w celu przezwyciężenia dotychczasowego braku danych i promowania wymiany dobrych praktycznych wzorców;

7.   wzywa uniwersytety do poprawienia i uproszczenia informacji udostępnianych w Internecie i poza nim zarówno przyjeżdżającym, jak i wyjeżdżającym studentom; wzywa uniwersytety i krajowe agencje programu Erasmus do współpracy z organizacjami studenckimi w celu udostępnienia niezbędnych informacji we właściwym czasie; wzywa uniwersytety do wspierania prawa studentów zgodnie ze zobowiązaniami, których podjęły się przystępując do Karty Uczelni Erasmusa;

8.   podkreśla, że w celu osiągnięcia celów procesu bolońskiego konieczna jest wzajemność w przepływie studentów i wykładowców; podkreśla różnice w obecnych tendencjach, a zwłaszcza słabą mobilność w kierunku państw członkowskich, które przystąpiły do UE w 2004 r. i 2007 r.;

9.   zwraca uwagę na znaczenie wspierania społecznej, kulturalnej i językowej integracji przyjeżdżających studentów;

10.   podkreśla, że poprawa znajomości języków obcych jest znaczącą zaletą i jednym z argumentów przemawiających za mobilnością studentów; podkreśla znaczenie intensywnych kursów językowych dla przyjeżdżających studentów, przed czy też w trakcie poszczególnych okresów studiów odbywanych w ramach programu Erasmus;

Reforma szkolnictwa wyższego i modernizacja uniwersytetów: jakość, innowacja i elastyczność

11.   wzywa uniwersytety w Unii do podjęcia innowacyjnych, dalekosiężnych i zorganizowanych reform programowych, jako że ambitne i wysokiej jakości treści oraz restrukturyzacja organizacji są fundamentalne dla mobilności studentów oraz ich większej elastyczności; postuluje, aby na wszystkich studiach dyplomowych wprowadzono "okres studiów za granicą" w celu umożliwienia studentom zagranicznego wyjazdu;

12.   zwraca się o położenie nacisku na konieczność stworzenia wspólnych europejskich programów doktoranckich w celu wsparcia mobilności doktorantów i promowania europejskiego doktoratu jako renomowanej marki;

13.   podkreśla fundamentalną rolę jakości i doskonałości szkolenia, mając na uwadze, że ich rozwój i kształcenie ustawiczne kwalifikowanych wykładowców ze wszystkich dziedzin są niezbędne w celu zapewnienia atrakcyjności i efektywności tych dziedzin i realizacji celów procesu bolońskiego;

14.   ponownie podkreśla potrzebę prowadzenia bardziej ponadnarodowego dialogu oraz wymiany informacji i doświadczeń w celu ułatwienia konwergencji kształcenia nauczycieli, w tym kształcenia nauczycieli szkół podstawowych i skutecznego ustawicznego rozwoju zawodowego;

Finansowanie i inwestowanie w mobilność studentów oraz wymiar społeczny

15.   należy udzielać specjalnej pomocy studentom z grup społecznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, na przykład oferując im niedrogie i godne warunki mieszkaniowe; mając na uwadze, że często niezbędne jest dodatkowe wsparcie po przybyciu na miejsce;

16.   proponuje wprowadzenie zharmonizowanej europejskiej legitymacji studenckiej ułatwiającej poruszanie się i umożliwiającej studentom uzyskiwanie zniżek na zakwaterowanie i koszty utrzymania;

17.   wzywa państwa członkowskie i właściwe organy do zapewnienia równego i uniwersalnego dostępu do mobilności dzięki prostym, elastycznym i przejrzystym procedurom przyznawania stypendiów oraz dodatkowemu wsparciu finansowemu w przypadku mieszkania w miastach o wysokich kosztach pobytu oraz dla potrzebujących studentów; uważa za kluczowe, aby wsparcie było udzielane przed wyjazdem studenta, tak aby uniknąć jego nadmiernego obciążania;

18.   z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w kontekście średniookresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych przewidzianych w deklaracji załączonej do porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami można by rozważyć zwiększenie puli środków finansowych przewidzianych na programy z zakresu edukacji, a zwłaszcza na stypendia w ramach programu Erasmus w zależności od wyników monitorowania i oceny programu;

19.   zwraca uwagę, że należy wprowadzić i promować nowe środki finansowania mobilności studentów, takie jak pożyczki nieoprocentowane czy dające się przenosić;

20.   wzywa europejskie uniwersytety do współpracy z sektorem prywatnym (np. organizacje ekonomiczne i biznesowe takie jak izby handlowe) w celu znalezienia nowych efektywnych mechanizmów współfinansowania mobilności studentów we wszystkich cyklach (licencjat, magisterium, doktorat) i dokonania w ten sposób poprawy jakości systemów edukacyjnych;

21.   proponuje nawiązanie owocnego dialogu i przeprowadzenie dwustronnej wymiany doświadczeń między przedsiębiorstwami i uniwersytetami w celu rozwinięcia innowacyjnego partnerstwa i rozważenia nowych sposobów współpracy;

Jakość i pełne uznawanie dyplomów

22.   wzywa Komisję i państwa członkowskie do wdrożenia europejskich systemów odniesienia (bolońskie ramy kwalifikacji, europejskie ramy kwalifikacji kształcenia ustawicznego, europejskie normy i wytyczne dotyczące zapewnienia jakości oraz konwencja lizbońska o uznawaniu kwalifikacji) w celu utworzenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego;

23.   podkreśla w związku z tym pilną konieczność wdrożenia zrozumiałego, jednolitego i efektywnego systemu transferu punktów ECTS, tak aby dzięki jednym wspólnym ramom prawnym kwalifikacje studentów i wykładowców mogły być łatwo transferowane w całej Europie;

24.   podkreśla, że system trzech cykli kształcenia (studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie) mógłby stać się bardziej elastyczny zwłaszcza dzięki zastosowaniu systemu "4+1" zamiast "3+2" dla pierwszego i drugiego cyklu; zauważa, że na niektórych kierunkach byłoby to bardziej odpowiednie, aby zwiększyć mobilność i szanse zatrudnienia absolwentów;

25.   wzywa do przyznania punktów – w ramach europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów (ECTS) – za odbycie praktyk i zdobycie podobnych nieformalnych czy pozaformalnych doświadczeń z zakresu mobilności zatwierdzonych przez uniwersytety, uznając je za integralną część programów nauczania;

Wdrażanie procesu bolońskiego we wszystkich zainteresowanych krajach

26.   wzywa właściwe organy państw członkowskich, a także europejskie uniwersytety do zachęcania do wymiany najlepszych praktycznych wzorców i inicjatyw uświadamiających i popierania ich;

27.   domaga się od państw członkowskich ułatwienia i zmniejszenia kosztów procedur wizowych dla mobilnych studentów, szczególnie jeżeli chodzi o państwa członkowskie bardziej wysunięte na wschód i państwa kandydujące zgodnie z dyrektywami UE dotyczącymi wiz;

o
o   o

28.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. C 219 E z 20.8.2008, s. 68.