Il-Parlament Ewropew,

–   wara li kkunsidra l-proposta għal deċiżjoni tal-Kunsill u tal-Kummissjoni (COM(1998)0617),

–   wara li kkunsidra l-Ftehima Interim dwar il-kummerċ u l-aspetti relatati mal-kummerċ bejn il-Komunità Ewropea, il-Komunità Ewropea tal-Faħam u tal-Azzar u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika, min-naħa waħda, u t-Turkmenistan, min-naħa l-oħra (5144/1999),

–   wara li kkunsidra l-Artikoli 133 u 300(2), l-ewwel subparagrafu, tat-Trattat KE,

–   wara li kkunsidra l-Artikolu 300(3), l-ewwel subparagrafu, tat-Trattat KE, skont liema Artikolu l-Kunsill ikkonsulta lill-Parlament (C5-0338/1999),

–   wara li kkunsidara r-riżoluzzjoni tiegħu tal-20 ta' Frar 2008 dwar Strateġija tal-UE għall-Ażja Ċentrali(1),

–   wara li kkunsidra l-pożizzjoni tat-22 ta' April 2009 dwar il-proposta msemmija hawn fuq(2),

–   wara li kkunsidra l-Artikolu 108(5) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.   billi r-relazzjonijiet bejn il-Komunitajiet Ewropej u t-Turkmenistan bħalissa huma mmexxija mill-Ftehima dwar il-Kummerċ u l-Koperazzjoni Kummerċjali u Ekonomika bejn il-Komunità Ekonomika Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Unjoni tar-Repubbliki Sovjetiċi Soċjalistif'Diċembru1989; billi din il-ftehima ma fihiex klawżola dwar id-drittijiet tal-bniedem,

B.   billi l-Ftehima Interim tat-2 ta' Diċembru 1998 dwar il-Kummerċ u dwar Kwistjonijiet marbuta mal-Kummerċ, iffirmata bejn il-Komunità Ewropea, il-Komunità Ewropea tal-Faħam u tal-Azzar u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika, min-naħa, u t-Turkmenistan, min-naħa l-oħra, bħalissa qed tiġi approvata fil-Kunsill,

C.   billi f'Mejju 1997 beda l-proċess lejn Ftehima ta' Sħubija u Koperazzjoni (PCA) mat-Turkmenistan, li ġiet iffirmata fl-1998; billi minn dak iż-żmien, 11-il Stat Membru rratifikaw il-PCA - Franza, l-Irlanda, ir-Renju Unit u l-Greċja għad iridu jagħmlu dan - u t-12-il Stat Membru ġdid se jirratifikawha permezz ta' protokoll wieħed; billi t-Turkmenistan irratifika l-PCA fl-2004,

D.   billi l-PCA, ladarba tiġi ratifikata b'mod sħiħ, se tiġi ffirmata għal perijodu inizjali ta' 10 snin, imbagħad tiġġedded kull sena, sakemm ebda mill-partijiet ma titterminaha; billi l-partijiet jistgħu jespandu jew jemendaw il-PCA jew ikomplu jelaborawha, sabiex iqisu żviluppi ġodda,

E.   billi t-Turkmenistan għandu rwol importanti fir-reġjun tal-Ażja Ċentrali, u b'hekk il-koperazzjoni mill-qrib bejnu u bejn l-Unjoni Ewropea hija mixtieqa,

F.   billi s-sitwazzjoni fit-Turkmenistan tjiebet minn wara l-bidla tal-president; billi l-gvern wera r-rieda tiegħu biex iwettaq riformi ewlenin; billi għad hemm bżonn ta' progress sostanzjali f'bosta oqsma ewlenin, bħad-drittijiet tal-bniedem, l-istat tad-dritt, id-demokrazija u l-libertajiet individwali,

G.   billi l-Ftehima Kummerċjali Interim (ITA) proposta bejn il-Komunitajiet Ewropej u t-Turkmenistan tistipula r-rispett tad-demokrazija u d-drittijiet tal-bniedem bħala kundizzjoni għall-koperazzjoni,

H.   billi l-ITA għalhekk ikollha l-potenzjal li tikkontribwixxi għall-iżvilupp tar-riformi demokratiċi li qed iseħħu fit-Turkmenistan,

I.   billi l-ITA tinkludi mekkaniżmu li jagħti ċ-ċans lil kwalunkwe parti sabiex titterminaha billi tavża lill-parti l-oħra,

1.  Jinnota li wara l-bidla tal-president fit-Turkmenistan, jidher li hemm rieda li jitwettqu riformi f'oqsma ewlenin; jilqa' b'mod partikulari l-ħolqien ta' Istitut Nazzjonali għad-Demokrazija u d-Drittijiet tal-Bniedem; jinnota l-proċess ta' reviżjoni tal-Kostituzzjoni, li għandu l-għan li jsaħħaħ id-demokrazija, il-libertajiet individwali u l-istat tad-dritt; jinnota, barra minn hekk, ir-reviżjoni tal-liġi elettorali; jilqa' l-adeżjoni tat-Turkmenistan għall-konvenzjonijiet internazzjonali bħat-Tieni Protokoll Fakultattiv għall-Konvenzjoni Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi, li jimmira biex jabolixxi l-piena tal-mewt u l-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet Politiċi tan-Nisa; jilqa' r-riformi tas-sistema edukattiva, bil-għan li titjieb il-kwalità u tiżdied l-ugwaljanza għall-istudenti;

2.  Jitlob lill-Gvern tat-Turkmenistan biex jimxi malajr lejn id-demokrazija u r-rispett tal-istat tad-dritt; jitlob, b'mod partikulari, li jsiru elezzjonijiet miftuħa u demokratiċi, li tingħata l-libertà tar-reliġjon, li jseħħ l-iżvilupp ta' soċjetà ċivili ġenwina, il-ħelsien tal-priġunieri politiċi u l-priġunieri ta' kuxjenza kollha, it-tneħħija tar-restrizzjonijiet fuq l-ivvjaġġar, u l-aċċess għal osservaturi indipendenti;

3.  Jisħaq fuq il-ħtieġa li l-Unjoni Ewropea tkompli tħeġġeġ dawn l-iżviluppi; jenfasizza li l-attivitajiet tal-Gvern tat-Turkmenistan iridu jinflew bir-reqqa u b'mod regolari;

4.  Jitlob lill-Kunsill u lill-Kummissjoni biex iżommuh informat, b'mod regolari u sostantiv, dwar il-qagħda tad-drittijiet tal-bniedem fit-Turkmenistan;

5.  Jiddeplora l-fatt li, f'bosta oqsma, b'mod partikulari d-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija, il-qagħda għadha mhix soddisfaċenti; jiġbed l-attenzjoni b'mod partikulari għall-ħtieġa li l-priġunieri politiċi kollha jinħelsu bla kundizzjonijiet; jenfasizza l-importanza tat-tneħħija tal-ostakoli għall-ivvjaġġar ħieles u għall-aċċess ħieles għall-osservaturi indipendenti, fosthom is-Salib l-Aħmar Internazzjonali; jitlob għal aktar titjib fil-libertajiet ċivili, inklużi għall-NGOs; jenfasizza l-ħtieġa li jiġu implimentati riformi fil-livelli kollha u fl-oqsma kollha tal-amministrazzjoni;

6.  Jisħaq fuq l-importanza tar-relazzjonijiet ekonomiċi u kummerċjali għall-ftuħ tas-soċjetà Turkmena u t-titjib tal-qagħda demokratika, ekonomika u soċjali taċ-ċittadini Turkmeni;

7.  Iqis li l-ITA, filwaqt li tistipula regoli dwar ir-relazzjonijiet ekonomiċi, tista' tkun pass lejn relazzjonijiet sodi u sostenibbli bejn l-Unjoni Ewropea u t-Turkmenistan u lieva potenzjali għat-tisħiħ tal-proċess ta' riforma fit-Turkmenistan;

8.  Jenfasizza li l-ITA mhuwiex karta bajda għat-Turkmenistan; jitlob, għalhekk, li jkun hemm monitoraġġ strett u evalwazzjonijiet regolari tal-iżviluppi fl-oqsma ewlenja fit-Turkmenistan u, jekk xieraq, li jiġi sospiż il-ftehim jekk ikun hemm provi li l-kundizzjonijiet mhux qed jiġu sodisfatti; jitlob li jsir aġġornament regolari dwar il-monitoraġġ mill-Kummissjoni u mill-Kunsill;

9.  Jitlob lill-Kunsill u lill-Kummissjoni biex jinkludu klawżola ċara sospensiva dwar id-drittijiet tal-bniedem fil-PCA; jenfasizza li d-Dikjarazzjoni Universali tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Bniedem għandha tiġi rrispettata; jitlob lill-Kunsill sabiex jaċċetta kwalunkwe talba mill-Parlament biex jisspospendi l-ftehima;

10.  Jitlob lill-Kunsill u lill-Kummissjoni biex jinkludu wkoll klawżola ta' reviżjoni fil-PCA; jitlob li jiġi kkonsultat fuq kwalunkwe reviżjoni tal-PCA;

11.  Jirrimarka li l-PCA tirrekjedi l-kunsens tal-Parlament sabiex tidħol fis-seħħ; filwaqt li l-ITA sfortunatament ma tirrikjedix il-kunsens tiegħu, jitlob li l-punti msemmija f'din ir-riżoluzzjoni jitqiesu bis-sħiħ, minħabba li, jekk dan ma jsirx, il-kunsens tiegħu għall-PCA jista' jiġi mxekkel; bl-istess mod, għandu l-ħsieb jibbaża l-opinjoni tiegħu dwar l-ITA fuq it-tweġibiet mogħtija mill-Kunsill u mill-Kummissjoni fl-istqarrijiet tagħhom;

12.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu sabiex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri u l-Gvern u l-Parlament tat-Turkmenistan.

(1) Testi adottati, P6_TA(2008)0059. (2) Testi adottati, P6_TA(2009)0253.