Parlament Europejski,

–   uwzględniając wniosek dotyczący decyzji Rady i Komisji (COM(1998)0617),

–   uwzględniając umowę przejściowej w sprawie handlu i kwestii związanych z handlem pomiędzy Wspólnotą Europejską oraz Europejską Wspólnotą Energii Atomowej z jednej strony, a Turkmenistanem z drugiej strony (5144/1999),

–   uwzględniając art. 133 oraz art. 300 ust. 2 akapit pierwszy Traktatu WE,

–   uwzględniając art. 300 ust. 3 akapit pierwszy Traktatu WE, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C5-0338/1999),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie strategii UE dla Azji Środkowej(1),

–   uwzględniając swoje stanowisko z dnia 22 kwietnia 2009 r. w sprawie wymienionego wyżej wniosku(2),

–   uwzględniając art. 108 ust. 5 Regulaminu,

A.   mając na uwadze, że stosunki pomiędzy Wspólnotami Europejskimi a Turkmenistanem są w chwili obecnej regulowane Umową pomiędzy Wspólnotą Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w sprawie wymiany handlowej i współpracy gospodarczej zawartą w grudniu 1989 r.; mając na uwadze, że porozumienie to nie zawiera klauzuli poszanowania praw człowieka,

B.   mając na uwadze, że tymczasowe porozumienie w sprawie handlu i spraw związanych z handlem z dnia 2 grudnia 1998 r. zawarte pomiędzy Wspólnotą Europejską, Europejską Wspólnotą Węgla i Stali oraz Europejską Wspólnotą Energii Atomowej z jednej strony a Turkmenistanem z drugiej strony podlega obecnie procedurze zatwierdzania przez Radę,

C.   mając na uwadze, że Umowa o partnerstwie i współpracy (UPW) z Turkmenistanem została zainicjowana w maju 1997 r. i podpisana w 1998 r., mając na uwadze, że od tamtej pory UPW ratyfikowało 11 państw członkowskich, Francja, Irlandia, Wielka Brytania i Grecja wciąż mają to uczynić, a 12 nowych państw członkowskich dokona jej ratyfikacji jednym odrębnym protokołem, mając na uwadze, że Turkmenistan ratyfikował UPW w 2004 r.,

D.   mając na uwadze, że UPW, po jej pełnej ratyfikacji, będzie zawarta początkowo na okres 10 lat, po upływie którego będzie corocznie odnawiana na kolejny rok, z zastrzeżeniem wypowiedzenia jej przez którąkolwiek ze stron; mając na uwadze, że strony mogą rozszerzyć lub zmienić UPW lub uszczegółowić ją w celu uwzględnienia nowych wydarzeń,

E.   mając na uwadze, że Turkmenistan odgrywa ważną rolę w regionie Azji Środkowej, a zatem bliska współpraca między tym krajem i Unią Europejską jest pożądana,

F.   mając na uwadze, że sytuacja w Turkmenistanie uległa poprawie od czasu zmiany na urzędzie prezydenta, mając na uwadze, że władze kraju wyraziły gotowość do przeprowadzenia ważnych reform; mając też na uwadze potrzebę poczynienia znacznych postępów w kilku kluczowych dziedzinach, takich jak prawa człowieka, rządy prawa, demokracja i swobody obywatelskie,

G.   mając na uwadze, że proponowana umowa przejściowa (ITA) pomiędzy Wspólnotami Europejskimi a Turkmenistanem przewiduje poszanowanie demokracji i praw człowieka, czyniąc z nich warunek współpracy,

H.   mając na uwadze, że ITA mogłaby tym samym potencjalnie przyczynić się do postępów w prowadzonych obecnie reformach demokratycznych w Turkmenistanie,

I.   mając na uwadze, że w ITA przewidziano mechanizm pozwalający każdej ze stron na wycofanie się z umowy poprzez powiadomienie drugiej strony,

1.   zauważa, że po zmianie na stanowisku prezydenta Turkmenistanu można zaobserwować pragnienie przeprowadzenia reform w najważniejszych dziedzinach; ze szczególnym zadowoleniem wita ustanowienie Krajowego Instytutu na rzecz Demokracji i Praw Człowieka; zauważa proces nowelizacji konstytucji, którego celem jest wzmocnienie demokracji, swobód obywatelskich oraz rządów prawa; odnotowuje też przegląd prawa wyborczego; z zadowoleniem przyjmuje przystąpienie Turkmenistanu do umów międzynarodowych, takich jak drugi protokół fakultatywny do międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, zmierzający do zniesienia kary śmierci czy Konwencja o prawach politycznych kobiet; przychylnie odnosi się do reformy systemu edukacji, zmierzającej do podniesienia jakości oraz zwiększenia równości wśród studentów;

2.   wzywa rząd Turkmenistanu do szybkiego przyjęcia demokracji oraz do poszanowania dla rządów prawa; domaga się w szczególności wolnych i demokratycznych wyborów, swobody wyznania, rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, zwolnienia wszystkich więźniów politycznych i więźniów sumienia, zniesienia ograniczeń w podróżowaniu oraz dostępu dla niezależnych obserwatorów;

3.   podkreśla potrzebę dalszego zachęcania do tych zmian przez Unię Europejską; podkreśla, że należy ostrożnie i regularnie monitorować działania rządu Turkmenistanu;

4.   wzywa Radę i Komisję do regularnego przekazywania Parlamentowi Europejskiemu ważnych informacji dotyczących sytuacji w zakresie praw człowieka w Turkmenistanie;

5.   ubolewa nad faktem, że w kilku dziedzinach sytuacja jest nadal niezadowalająca, zwłaszcza w dziedzinie praw człowieka i demokracji; przypomina zwłaszcza o konieczności bezwarunkowego zwolnienia wszystkich więźniów politycznych; podkreśla znaczenie likwidacji wszelkich przeszkód w swobodnym podróżowaniu oraz dostępu niezależnych obserwatorów, w tym Międzynarodowego Czerwonego Krzyża; wzywa do dalszych postępów w dziedzinie swobód obywatelskich, również na rzecz organizacji pozarządowych; podkreśla potrzebę wdrożenia reform na wszystkich szczeblach oraz we wszystkich obszarach działania administracji;

6.   podkreśla znaczenie, jakie stosunki gospodarcze i handlowe mają dla otwarcia turkmeńskiego społeczeństwa oraz poprawy demokratycznej, gospodarczej i społecznej sytuacji obywateli Turkmenistanu;

7.   uważa, że regulująca stosunki gospodarcze ITA może stanowić jednocześnie kolejny krok naprzód służący stabilnym i zrównoważonym stosunkom pomiędzy Unią Europejską a Turkmenistanem oraz postrzega ją jako potencjalną dźwignię wzmacniającą proces reform w Turkmenistanie;

8.   podkreśla, że ITA nie jest czekiem in blanco wystawionym Turkmenistanowi; domaga się zatem ścisłego monitorowania i regularnych przeglądów rozwoju sytuacji w kluczowych dziedzinach w Turkmenistanie oraz ewentualnego zawieszenia umowy w przypadku dowodów na niespełnianie jej warunków; oczekuje regularnej aktualizacji monitoringu prowadzonego przez Komisję i Radę;

9.   wzywa Radę i Komisję do ujęcia w UPW jednoznacznej klauzuli zawieszającej dotyczącej praw człowieka; podkreśla, że należy respektować Powszechną Deklarację Praw Człowieka ONZ; wzywa Radę do zawieszenia porozumienia w przypadku złożenia takiego wniosku przez Parlament;

10.   wzywa też Radę i Komisję do ujęcia w UPW klauzuli przeglądu; domaga się konsultacji w przypadku jakiegokolwiek przeglądu UPW;

11.   wskazuje, że UPW wymaga zgody Parlamentu, by mogła wejść w życie; mimo że ITA nie wymaga niestety zgody Parlamentu, wzywa on do pełnego uwzględnienia kwestii omówionych w niniejszej rezolucji, gdyż nieuczynienie tego mogłoby negatywnie odbić się na zgodzie Parlamentu na UPW; zamierza zatem oprzeć swą opinię na temat ITA na odpowiedziach uzyskanych od Rady i Komisji w wydanych przez nie oświadczeniach;

12.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, jak również rządowi i parlamentowi Turkmenistanu.

(1) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0059. (2) Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0253.