Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Απριλίου 2009 σχετικά με την κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων της 16ης Ιουνίου 2003 σχετικά με τα Δυτικά Βαλκάνια και το συνημμένο παράρτημα με τίτλο "Ατζέντα της Θεσσαλονίκης για τα Δυτικά Βαλκάνια: πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση" τα οποία εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης της 19ης και 20ής Ιουνίου 2003,
– έχοντας υπόψη τη συμφωνία σταθεροποίησης και σύνδεσης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους αφενός και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αφετέρου που υπεγράφη στις 16 Ιουνίου 2008,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 23ης Οκτωβρίου 2008, σχετικά με τη σύναψη της συμφωνίας σταθεροποίησης και σύνδεσης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, αφετέρου(1),
– έχοντας υπόψη το διορισμό στις 11 Μαρτίου 2009 του Valentin Inzko ως νέου Ειδικού Εκπροσώπου της ΕΕ στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη(2),
– έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση σχετικά με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, την κρατική ιδιοκτησία, την απογραφή του πληθυσμού και την περιφέρεια του Brcko που εξεδόθη στο Prud στις 8 Νοεμβρίου 2008 από τους ηγέτες των κομμάτων HDZ Β-Ε, SNSD και SDA και τις συναντήσεις τους που ακολούθησαν,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 103, παράγραφος 2, του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η σταθερή χειροτέρευση του πολιτικού κλίματος στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποτελεί πηγή σημαντικής ανησυχίας για το Κοινοβούλιο,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κράτος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης όπως αναγνωρίστηκε με την ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον (DPA) αποτελεί απτή μαρτυρία της επιθυμίας να επιτευχθεί διαρκής συμφιλίωση μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων μετά τη βίαιη σύρραξη στη δεκαετία του 90,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία αυτή συμφιλίωσης συνδέεται άρρηκτα με την πορεία της χώρας προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεδομένου ότι βασίζεται ουσιαστικά στις ίδιες αξίες από τις οποίες διαπνέεται η ΕΕ,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η προαναφερθείσα υπογραφή της συμφωνίας σταθεροποίησης και σύνδεσης έδωσε σαφές μήνυμα ότι η υπόσχεση για ένταξη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην ΕΕ είναι πραγματική και εντός των δυνατοτήτων της χώρας, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμμορφωθεί με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και θα προβεί στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις οι οποίες εκτίθενται στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Εταιρικής Σχέσης,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι οιαδήποτε αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, όχι μόνο συνιστά παραβίαση της DPA στο πλαίσιο της οποίας ουδεμία οντότητα έχει το δικαίωμα να αποσχισθεί από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αλλά και αντίκειται στις αρχές της ανοχής και της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των εθνοτικών κοινοτήτων στις οποίες βασίζεται η σταθερότητα των Δυτικών Βαλκανίων στο σύνολό τους,
ΣΤ. λαμβάνοντας ως εκ τούτου υπόψη ότι η διεθνής κοινότητα και η ΕΕ σε καμία περίπτωση δεν θα δεχθούν ή ανεχθούν τυχόν κατακερματισμό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης,
1. θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα του συνόλου του πληθυσμού των Δυτικών Βαλκανίων· εκφράζει επομένως τη λύπη του για την ανικανότητα των πολιτικών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να συμφωνήσουν σε κοινό πολιτικό όραμα για τη χώρα τους θέτοντας έτσι σε κίνδυνο, για λόγους κοντόθωρου εθνικισμού, το στόχο της προσχώρησης στην ΕΕ, ο οποίος θα συνεπαγόταν ειρήνη, σταθερότητα και ευημερία στους πολίτες της χώρας·
2. υπενθυμίζει στους πολιτικούς ηγέτες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ότι η προσχώρηση στην ΕΕ σημαίνει την αποδοχή των αξιών και των κανόνων στους οποίους βασίζεται η ΕΕ, και συγκεκριμένα στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, στην αλληλεγγύη, επίσης και μεταξύ λαών και κοινοτήτων, στην ανοχή, έναντι επίσης των διαφορετικών παραδόσεων και πολιτισμών, στο κράτος δικαίου, περιλαμβανομένου του σεβασμού της ανεξαρτησίας της δικαστικής αρχής, και στη δημοκρατία, περιλαμβανομένης της αποδοχής του κανόνα της πλειοψηφίας και της ελευθερίας της έκφρασης· καλεί επειγόντως τους πολιτικούς ηγέτες να αποφεύγουν το πολιτικό μίσος, την εθνικιστική ατζέντα και τις αποσχιστικές τάσεις καταδικάζοντας ταυτόχρονα τη μονομερή αποχώρηση από τις διαπραγματεύσεις·
3. υπενθυμίζει επίσης ότι η προοπτική της προσχώρησης στην ΕΕ έχει παρασχεθεί στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ως ενιαία χώρα και όχι στα μέρη που την αποτελούν και ότι ως εκ τούτου, οι απειλές για απόσχιση ή άλλες απόπειρες υπονόμευσης της κρατικής κυριαρχίας είναι εντελώς απαράδεκτες·
4. καλεί σχετικά όλες τις ενδιαφερόμενες αρχές και τους πολιτικούς ηγέτες να επικεντρωθούν με πολύ μεγαλύτερη ζέση στη συμφιλίωση, στην αμοιβαία κατανόηση και στα μέτρα οικοδόμησης της ειρήνης προκειμένου να στηρίξουν τη σταθερότητα της χώρας και την ειρήνη μεταξύ των εθνοτήτων·
5. επαναλαμβάνει ότι εάν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη επιθυμεί σοβαρά να ενταχθεί στην ΕΕ θα χρειαστεί να συμμορφωθεί με τις εξής απαιτήσεις:
α)
τα θεσμικά όργανα του κράτους πρέπει να είναι σε θέση να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν στην πράξη τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την προσχώρηση στην ΕΕ
β)
η χώρα θα έπρεπε επομένως να δημιουργήσει δημόσιους θεσμούς βασιζόμενους στο κράτος δικαίου και ικανούς για αποτελεσματική λήψη αποφάσεων· οι θεσμοί αυτοί πρέπει να είναι λειτουργικοί, να έχουν εξουσίες, ανεξάρτητοι από πολιτικές επιρροές και να διαθέτουν τους κατάλληλους πόρους·
6. πιστεύει ότι οι προαναφερθείσες απαιτήσεις είναι δυνατόν να επιτευχθούν μόνο με συνταγματική μεταρρύθμιση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη βασιζόμενη στα εξής κριτήρια:
α)
το κράτος πρέπει να διαθέτει επαρκείς νομοθετικές, οικονομικές, εκτελεστικές και δικαστικές εξουσίες προκειμένου να λειτουργεί ως μέλος της ΕΕ, να διαμορφώσει και να διατηρήσει λειτουργική ενιαία αγορά, να προωθήσει την οικονομική και κοινωνική συνοχή και να εκπροσωπεί τη χώρα στο εξωτερικό προστατεύοντας τα συμφέροντά της·
β)
ο αριθμός των διοικητικών επιπέδων που εμπλέκονται στη διαχείριση της χώρας πρέπει να είναι ανάλογος με τους οικονομικούς της πόρους και να βασίζεται στον επαρκή και αποτελεσματικό καταμερισμό των ευθυνών·
γ)
η προάσπιση των ζωτικών εθνικών συμφερόντων σε εσωτερικό πλαίσιο θα έπρεπε να είναι συμβατή με την ικανότητα της χώρας να ενεργήσει·
δ)
όλες οι μειονοτικές κοινότητες πρέπει να απολαμβάνουν των ιδίων δικαιωμάτων ως λαοί που απαρτίζουν τη χώρα και τούτο περιλαμβάνει την κατάργηση των περιορισμών με βάση την εθνότητα όσον αφορά το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, κατά συμμόρφωση με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις σχετικές γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής επιτροπής για τη δημοκρατία διά του νόμου (Επιτροπή της Βενετίας) και του Συμβουλίου της Ευρώπης·
7. υπογραμμίζει στο πλαίσιο αυτό την ανάγκη εξεύρεσης σαφούς λύσης στο θέμα της κρατικής ιδιοκτησίας, συμβατής με τα συνταγματικά προνόμια της κεντρικής κυβέρνησης·
8. υπενθυμίζει στους πολιτικούς της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ότι είναι καθήκον τους να καταλήξουν σε συμφωνία επί των προαναφερθέντων θεμάτων και ότι, στην περίπτωση που δεν το επιτύχουν, θα καταδικάσουν τη χώρα τους και τους πολίτες της σε αποτελμάτωση και απομόνωση σε καιρούς που η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση πλήττει με δριμύ τρόπο τη χώρα με αποτέλεσμα τη σημαντική απώλεια θέσεων εργασίας·
9. επισημαίνει ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση της χώρας και η ευρωπαϊκή προοπτική της πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ευρείας και εις βάθος συζήτησης με τη συμμετοχή όλων των συνιστωσών της κοινωνίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η οποία δεν θα έπρεπε να μονοπωληθεί από τους ηγέτες των κυρίων πολιτικών κομμάτων και των εθνοτικών κοινοτήτων·
10. καλεί επειγόντως το Υπουργικό Συμβούλιο και την Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να προβούν σε μεγαλύτερες και πιο αποτελεσματικές προσπάθειες προκειμένου να εγκριθεί η αναγκαία νομοθεσία για να πληρωθούν οι απαιτήσεις της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ενθαρρύνει τους διαφόρους φορείς και αρχές της χώρας να βελτιώσουν το συντονισμό επί θεμάτων που άπτονται της ΕΕ·
11. ζητεί να διορισθεί επιτέλους ο νέος Διευθυντής του Γραφείου Ενσωμάτωσης στην ΕΕ και υπενθυμίζει στις αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ότι η επιλογή του υποψηφίου πρέπει να πραγματοποιηθεί με αμερόληπτο τρόπο και να βασίζεται αποκλειστικά στη σχετική επαγγελματική πείρα, σε αποδεδειγμένες δεξιότητες και στη βαθειά γνώση των σχετικών με την ΕΕ θεμάτων·
12. καλεί τις αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να εκπληρώσουν τάχιστα τις απαιτήσεις που εκτίθενται στο χάρτη πορείας για την κατάργηση της αδείας εισόδου προκειμένου να εξασφαλισθεί η άρση των ισχυουσών σήμερα υποχρεώσεων σε σχέση με την άδεια εισόδου εντός του 2009·
13. εκφράζει την ανησυχία του για τις πολιτικές παρεμβάσεις στα μέσα ενημέρωσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την ανάμειξη των επιχειρηματικών, πολιτικών και επικοινωνιακών συμφερόντων· καλεί σχετικά τις αρχές να σεβασθούν πλήρως τα δικαιώματα των δημοσιογράφων και την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης·
14. επαναλαμβάνει ταυτόχρονα ότι η διεθνής κοινότητα και ο Valentin Inzko, Ύπατος Εκπρόσωπός της θα κρατήσουν άκαμπτη στάση απέναντι σε κάθε προσπάθεια υπονόμευσης των θεμελίων της DPA ιδίως όσον αφορά την ειρηνική συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών κοινοτήτων σε ένα ενιαίο κράτος·
15. θεωρεί ως εκ τούτου ότι το Γραφείο του Υπάτου Εκπροσώπου θα έπρεπε να βοηθήσει τις αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης για την επίτευξη των πέντε στόχων και των δύο όρων που προβλέπονται από το Συμβούλιο Εφαρμογής της Ειρηνευτικής Διαδικασίας (PIC) και ότι μέχρι τότε, το Γραφείο θα έπρεπε να παραμείνει στη θέση του και να εξασφαλίζει την ορθή εφαρμογή της DPA·
16. υπογραμμίζει ότι είναι επίσης αναγκαία η πρόοδος σε σχέση με τους πέντε στόχους και τους δύο όρους που έθεσε το PIC προκειμένου να προωθηθεί η ατζέντα της ΕΕ·
17. εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη προσοχής εκ μέρους του Συμβουλίου για τη χειροτέρευση του πολιτικού κλίματος στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την έλλειψη αποφασιστικότητας που επέδειξαν μέχρι σήμερα τα κράτη μέλη σε σχέση με την αντιμετώπιση της κατάστασης στη χώρα με σοβαρό και συντονισμένο τρόπο·
18. καλεί το Συμβούλιο να προσυπογράψει τις επιβαλλόμενες στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη απαιτήσεις όπως παρατίθενται στο παρόν ψήφισμα και να δεσμευθεί στην προώθηση της εφαρμογής τους· πιστεύει στο πλαίσιο αυτό ότι το Συμβούλιο θα έπρεπε να παράσχει στο νέο Ειδικό Εκπρόσωπο της ΕΕ:
α)
ισχυρή και σαφώς προσδιορισμένη εντολή προκειμένου να διευκολυνθεί η έγκριση των μεταρρυθμίσεων που εκτίθενται στο παρόν ψήφισμα και η προώθηση του διαλόγου στο πλαίσιο της κοινωνίας των πολιτών επί των θεμάτων αυτών, μεταξύ άλλων και με εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού με σαφείς στόχους και δραστηριότητες προκειμένου να υποστηριχθεί ο διαπολιτισμικός και διαθρησκευτικός διάλογος·
β)
τα μέσα για την κινητοποίηση όλων των μηχανισμών της EE για την προώθηση της πραγματικής προόδου στη χώρα, περιλαμβανομένων των εξουσιών επιβολής κυρώσεων (όπως διακοπή της οικονομικής βοηθείας της ΕΕ)·
γ)
πλήρη και διαρκή πολιτική στήριξη και εξουσία να εξασφαλίζει το γενικό συντονισμό των παραγόντων και μηχανισμών της ΕΕ που έχουν αναπτυχθεί στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη διασφαλίζοντας έτσι τη συνέπεια και συνοχή όλων των δράσεων της ΕΕ, καθώς και το συντονισμό με τους σχετικούς εκτός της ΕΕ διεθνείς παράγοντες που δρουν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη·
δ)
το δικαίωμα να ενημερώνει την Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας σε μηνιαία βάση σχετικά με τις εξελίξεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και να προβαίνει στις δέουσες συστάσεις σχετικά με τις κυρώσεις με σαφείς στόχους·
19. καλεί τον Javier Solana, Ύπατο Εκπρόσωπο ΚΕΠΠΑ της ΕΕ και τον Olli Rehn, αρμόδιο για τη διεύρυνση Επίτροπο, να αναλάβουν ενεργότερο και πιο ορατό ρόλο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη με την πραγματοποίηση τακτικών επισκέψεων στη χώρα και με την αποτελεσματικότερη προώθηση του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών·
20. συγχαίρει την κοινωνία των πολιτών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης για την επίδειξη περισσότερης καλής θέλησης σε σχέση με τους πολιτικούς της ηγέτες και επειδή αποτελεί θετικό παράγοντα για την αλλαγή και τη συμφιλίωση στη χώρα·
21. πιστεύει επιπλέον, ότι η διεθνής στρατιωτική παρουσία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη πρέπει να συνεχίσει να είναι ουσιαστική και θα έπρεπε να έχει δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης εις τρόπον ώστε να δείχνει την αποφασιστικότητα της διεθνούς κοινότητας να διαφυλάξει την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης·
22. επαναλαμβάνει τα αιτήματά του για την άμεση σύλληψη των απομενόντων κατηγορουμένων που καταζητούνται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία και ζητεί από τις αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να προβούν σε αποφασιστικές ενέργειες για την εκρίζωση των εγκληματικών δικτύων που βοηθούς τους εν λόγω κατηγορουμένους·
23. ζητεί, τέλος, ενισχυμένο διάλογο μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ καθώς και μεταξύ των λοιπών σχετικών διεθνών παραγόντων προκειμένου να επιτευχθεί ευρεία υποστήριξη της συνεπούς προσέγγισης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και να προληφθεί η περαιτέρω χειροτέρευση της πολιτικής κατάστασης στη χώρα και η αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής· υπογραμμίζει την ανάγκη αυξημένης περιφερειακής συνεργασίας για τη μεγαλύτερη πρόοδο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης·
24. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και των οντοτήτων της.
Κοινή Δράση του Συμβουλίου 2009/181/ΚΕΠΠΑ της 11ης Μαρτίου 2009 για το διορισμό του Ειδικού Εκπροσώπου της ΕΕ στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (ΕΕ L 67, 12.3.2009, σ. 88).