Il-Parlament Ewropew,

–   wara li kkunsidra r-rapport 2009 tal-Kummissjoni dwar il-progress tat-Turkija (SEC(2009)1334),

–   wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu tas-27 ta' Settembru 2006 dwar il-progress tat-Turkija lejn l-adeżjoni(1), tal-24 ta' Ottubru 2007 dwar ir-relazzjonijiet bejn l-UE u t-Turkija(2), tal-21 ta' Mejju 2008 dwar ir-rapport tal-progress tat-Turkija għall-2007(3), u tat-12 ta' Marzu 2009 dwar ir-rapport ta' segwitu tal-2008 dwar it-Turkija(4),

–   wara li kkunsidra l-Qafas ta' Negozjar għat-Turkija tat-3 ta' Ottubru 2005,

–   wara li kkunsidra d-Deċiżjoni tal-Kunsill 2008/157/KE tat-18 ta" Frar 2008 dwar il-prinċipji, il-prijoritajiet u l-kundizzjonijiet li jinsabu fis-Sħubija tal-Adeżjoni mar-Repubblika tat-Turkija(5) ( "ls-Sħubija tal-Adeżjoni"), kif ukoll għad-deċiżjonijiet preċedenti tal-Kunsill dwar is-Sħubija tal-Adeżjoni tal-2001, l-2003 u l-2006,

–   wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-laqgħa tal-Kunsill Ewropew tal-10 u l-11 ta" Diċembru 2009,

–   wara li kkunsidra l-Artikolu 110(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.   billi n-negozjati għall-adeżjoni mat-Turkija nfetħu fit-3 ta' Ottubru 2005 wara l-approvazzjoni mill-Kunsill tal-Qafas tal-Innegozjar, u billi l-ftuħ ta' dawn in-negozjati kien il-punt ta' tluq ta' proċess dewwiemi u li m'għandux limitu ta' żmien,

B.   billi t-Turkija impenjat ruħha li twettaq riformi u li tfittex relazzjonijiet tajba mal-ġirien u l-allinjament progressiv mal-UE, u billi dawn l-isforzi għandhom jitqiesu bħala opportunità għat-Turkija stess biex timmodernizza ruħha,

C.   billi l-konformità sħiħa mal-kriterji kollha ta' Kopenħagen u l-kapaċità ta' integrazzjoni tal-UE, skont il-konklużjonijiet tal-laqgħa tal-Kunsill Ewropew ta' Diċembru 2006, għadhom il-bażi għall-adeżjoni fl-UE, li hija komunità bbażata fuq valuri komuni,

D.   billi l-Kummissjoni kkonkludiet li fl-2009 ftit sar progress konkret rigward ir-riformi politiċi,

E.   billi t-Turkija, għar-raba' sena konsekuttiva, għadha ma implimentatx id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni KE-Turkija u l-Protokoll Addizzjonali tagħha,

F.   billi fir-Rapport tagħha tal-2009 dwar il-Progress tat-Turkija, il-Kummissjoni qieset u elaborat kwistjonijiet enfasizzati mill-Parlament fl-aħħar riżoluzzjoni tiegħu dwar il-progress tat-Turkija,

1.  Jilqa' d-dibattitu pubbliku wiesa' dwar firxa ta' kwistjonijiet tradizzjonalment sensittivi bħar-rwol tal-ġudikatura, id-drittijiet taċ-ċittadini ta' oriġini Kurda, id-drittijiet tal-komunità Alevi, ir-rwol tal-militar u r-relazzjonijiet tat-Turkija mal-ġirien tagħha; ifaħħar lill-Gvern Tork għall-approċċ kostruttiv tiegħu u r-rwol li ħa biex jingħata bidu għal dak id-dibattitu;

2.  Itenni t-tħassib tiegħu dwar il-polarizzazzjoni li għadha għaddejja fis-soċjetà Torka u bejn il-partiti politiċi, u jħeġġeġ lill-Gvern kif ukoll lill-partiti parlamentari kollha biex jiżviluppaw bilanċ xieraq bejn il-kompetizzjoni politika u l-koperazzjoni pragmatika, biex tiġi ffaċilitata r-rikonċiljazzjoni fis-soċjetà Torka u biex ir-riformi ewlenin ikun jistgħu jidħlu fis-seħħ, b'mod partikulari dik tal-Kostituzzjoni;

3.  Jinnota li l-progress f'termini ta' riformi konkreti baqa' limitat fl-2009, u jħeġġeġ lill-Gvern sabiex isarraf l-inizjattivi politiċi tiegħu f'emendi konkreti fil-leġiżlazzjoni u fl-implimentazzjoni sussegwenti tagħhom;

4.  Jiddispjaċih dwar il-fatt li l-leġiżlazzjoni rilevanti tal-kriterji politiċi ta' Kopenħagen li tinsab fis-seħħ għadha mhix qed tkun implimentata biżżejjed; iħeġġeġ lill-Gvern, b'mod partikulari, biex jintensifika l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni fl-oqsma tad-drittijiet tan-nisa, tan-nondiskriminazzjoni, tal-libertà tar-reliġjon, tal-ħsieb u tat-twemmin, tal-libertà tal-kelma u tal-espressjoni, tat-tolleranza żero tat-tortura u tal-ġlieda kontra l-korruzzjoni;

5.  Jistieden lit-Turkija biex tkompli u tintensifika l-isforzi tagħha biex tissodisfa bis-sħiħ il-kriterji ta' Kopenħagen u biex tgħaqqad lis-soċjetà Torka fl-appoġġ għar-riformi meħtieġa, billi tgħaqqadha fuq il-bażi tal-ugwaljanza tal-bnedmin kollha jkunu xi jkunu l-oriġini etnika, it-twemmin, id-diżabilità, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali tagħhom;

L-issodisfar tal-kriterji politiċi ta' Kopenħagen
Id-demokrazija u l-istat ta" dritt

6.  Jiġbed l-attenzjoni mill-ġdid dwar l-importanza kruċjali ta' riforma komplessiva u sustantiva tal-kostituzzjoni li tqiegħed il-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali bħala l-pern tal-Istat Tork u tas-soċjetà tiegħu; jinkuraġġixxi lill-Gvern Tork ikompli x-xogħol fuq dik ir-riforma u jitlob il-koperazzjoni mill-partiti politiċi kollha u l-involviment mis-soċjetà ċivili u l-minoranzi kollha;

7.  Jappella mill-ġdid, kif għamel fir-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu fl-2006 u l-2007, għar-riforma tas-sistema elettorali billi jitnaqqas ir-rekwiżit ta' minimu ta' 10%, biex b'hekk jiġi żgurat il-pluraliżmu tal-partiti, speċjalment sabiex il-partiti li twaqqfu reċentement jitħallew ikollhom l-aċċess għall-proċess politiku, kif ukoll għal rappreżentanza ikbar tal-forzi politiċi u tal-minoranzi fil-Gran Assemblea Nazzjonali;

8.  Jiddispjaċih ħafna dwar id-deċiżjoni mill-Qorti Kostituzzjonali li tagħlaq il-Partit għal Soċjetà Demokratika (DTP) u li tissospendi mill-attività politika għadd ta' rappreżentanti tiegħu li kienu eletti b'mod demokratiku; jiddispjaċih ukoll dwar l-arresti li saru dan l-aħħar ta' membri tad-DTP; itenni mill-ġdid il-kundanna tiegħu għall-vjolenza u t-terroriżmu u jħeġġeġ lill-forzi politiċi kollha biex ifittxu r-rikonċiljazzjoni permezz ta' mezzi paċifiċi u biex jgħaqqdu lis-soċjetà Torka fuq il-bażi ta" drittijiet indaqs għal kull ċittadin; jenfasizza li r-rappreżentanti politiċi tal-popolazzjoni Kurda għandhom ikunu jistgħu jieħdu sehem bis-sħiħ f'dan il-proċess; jiġbed l-attenzjoni dwar l-opinjoni mogħtija mill-Kummissjoni ta' Venezja tal-Kunsill tal-Ewropa f'Marzu 2009, li kkonkludiet li l-leġiżlazzjoni Torka li tirregola l-għeluq tal-partiti politiċi mhix kompatibbli mal-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem (ECHR), u jħeġġeġ lill-Gvern biex jagħmel proposti għar-riformi meħtieġa b'rispett għall-istandards Ewropej;

9.  Huwa tal-fehma li riforma komplessiva u rapida tal-ġudikatura hija vitali għas-suċċess tal-proċess ta' modernizzazzjoni fit-Turkija; jilqa' l-approvazzjoni tal-Gvern tal-istrateġija għar-riforma tal-ġudikatura u jinnota b'sodisfazzjon il-proċess konsultattiv wiesa' li nbniet fuqu; jinkoraġġixxi lill-Gvern biex jimplimenta l-istrateġija mingħajr dewmien, b'attenzjoni partikulari għall-miżuri sistematiċi li jsaħħu l-imparzjalità u l-professjonalità tal-ġudikatura, kif ukoll il-konformità tagħha mal-istandards tal-ECHR; f'dan il-kuntest, jistieden lill-Gvern Tork biex joħroġ gwida għall-prosekuturi dwar il-liġijiet li jintużaw spiss biex jillimitaw il-libertà ta' espressjoni; iħeġġeġ ukoll lill-Gvern biex jirristruttura l-Kunsill Għoli tal-Imħallfin u l-Prosekuturi sabiex jiżgura li dan ikun rappreżentattiv, oġġettiv, imparzjali u trasparenti;

10.  Jiddispjaċih ħafna dwar id-deċiżjoni tal-Qorti Kostituzzjonali li tannulla l-leġiżlazzjoni li tillimita l-ġurisdizzjoni tal-qrati militari u jqisha bħala daqqa ta' ħarta serja fl-isforzi riformatorji tat-Turkija, u jistieden lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex tistabbilixxi konsensus favur ir-riforma kostituzzjonali; huwa mħasseb dwar it-tkomplija tal-involviment tal-militar fil-politika interna u barranija Torka, u jtenni li f'soċjetà demokratika l-militar għandu jkun suġġett bis-sħiħ għas-sorveljanza ċivili; b'mod partikulari jistieden lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex ittejjeb il-monitoraġġ tagħha fuq il-baġit u l-infiq militari u biex tinvolvi ruħha fl-iżvilupp tal-politiki tas-sigurtà u tad-difiża;

11.  Huwa mħasseb dwar l-allegat kobor tan-netwerk kriminali Ergenekon u dwar il-Pjan Sledgehammer;; iħeġġeġ lill-gvern u lill-ġudikatura biex jiżguraw li l-proċedimenti kollha jkun konformi bis-sħiħ mal-applikazzjoni ġusta tal-liġi u li d-drittijiet tal-imputati kollha jkunu rispettati; jaqbel mal-fehma tal-valutazzjoni tal-Kummissjoni li t-Turkija għandha tgħodd dan il-każ b'opportunità biex issaħħaħ il-fiduċja fil-funzjonament xieraq tal-istituzzjonijiet demokratiċi u fl-istat tad-dritt tagħha; iħeġġeġ lill-Gvern Tork biex ma jisfruttax il-proċedimenti legali bħala skuża biex jitfa' pressjoni żejda fuq ġurnalisti, persuni akkademiċi jew politiċi tal-oppożizzjoni;

12.  Jiddispjaċih li ma sar l-ebda progress dwar it-twaqqif tal-kariga ta" Ombudsman; iħeġġeġ lill-Gvern biex jintroduċi, u lill-partiti parlamentari kollha biex jappoġġjaw, il-leġiżlazzjoni meħtieġa li tistabbilixxi mekkaniżmu effettiv u indipendenti relatat ma' sistema tat-tressiq tal-ilmenti li jkun kapaċi jinvestiga allegazzjonijiet ta' ksur tad-drittijiet tal-bniedem;

Id-drittijiet tal-bniedem u r-rispett għall-minoranzi u l-ħarsien tagħhom

13.  Jilqa' b'sodisfazzjon l-inizjattivi meħuda mill-Gvern Tork biex jgħaqqad liċ-ċittadini Torok u biex jippermetti li ċ-ċittadini kollha, huma x'inhuma l-oriġini razzjali u etnika, ir-reliġjon, id-diżabilità, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali tagħhom, igawdu drittijiet indaqs u jkollhom sehem attiv fis-soċjetà Torka; huwa konxju li dan huwa dibattitu storiku, iżda jħeġġeġ bil-qawwa lill-Gvern biex isarraf l-inizjattiva politika tiegħu f'riformi konkreti u jappella lill-partiti politiċi u lill-parteċipanti kollha involuti biex jappoġġjaw dan il-proċess filwaqt li jistinkaw ħalli jegħlbu s-sensittivitajiet li jista' jkollhom għal xulxin; jilqa', f'dan il-kuntest, il-pjan ippreżentat mill-Gvern lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka fit-13 ta' Novembru 2009 u jħeġġu biex jimplimentah, sabiex jiżgura li jkunu garantiti l-libertajiet taċ-ċittadini kollha;

14.  Jilqa' b'sodisfazzjon l-adozzjoni ta' leġiżlazzjoni li tneħħi r-restrizzjonijiet kollha minn fuq ix-xandir bil-lingwa Kurda minn stazzjonijiet privati u pubbliċi fil-livelli lokali u nazzjonali, kif ukoll l-adozzjoni ta' leġiżlazzjoni dwar l-użu tal-lingwa Kurda fil-ħabsijiet; iħeġġeġ lill-Gvern biex jieħu miżuri ulterjuri li jiżguraw opportunitajiet reali ta' tagħlim tal-Kurd fis-sistema skolastika pubblika u privata u li jippermettu li l-Kurd jintuża fil-ħajja politika u fl-aċċess għas-servizzi pubbliċi; jistieden lill-Gvern biex jiżgura li l-liġijiet kontra t-terroriżmu ma jintużawx b'mod abbużiv biex jirrestrinġu l-libertajiet fundamentali, b'mod partikulari l-libertà tal-espressjoni, u biex jabolixxi s-sistema tal-għassiesa tal-irħula fix-Xlokk tat-Turkija;

15.  Jappoġġja l-intenzjoni tal-Gran Assemblea Nazzjonali Torka li tadotta dikment emendi għal-Liġi Kontra Terroriżmu sabiex jitħassru d-dispożizzjonijiet li jippermettu li tfal ta' bejn il-ħmistax-il sena u t-tmintax-il sena jiġu pproċessati bħall-adulti;

16.  Jinkuraġġixxi lill-Gvern Tork biex jintensifika l-isforzi tiegħu ħalli jegħleb in-nuqqasijiet soċjali u ekonomiċi fix-xlokk tal-pajjiż; itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni biex tippreżenta studju dwar il-konsegwenzi tal-Proġett Anatolja tax-Xlokk (GAP); jistieden lill-awtoritajiet Torok biex jippreservaw il-wirt kulturali u ambjentali involuti f'dan il-kuntest, b'referenza partikulari għas-siti arkeoloġiċi ta' Hasankeyf u Allianoi; huwa mħasseb dwar l-ispostament ta' eluf ta' nies ikkaġunat mill-kostruzzjoni tad-digi; iħeġġeġ lill-Gvern biex iwaqqaf ix-xogħol fuq il-proġett tad-diga Ilisu sakemm jitressaq l-istudju tal-Kummissjoni msemmi hawn fuq;

17.  Iħeġġeġ lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex tiżgura li l-immunità parlamentari li tkopri l-espressjoni ta' opinjonijiet politiċi tkun garantita lill-membri kollha tal-parlament, mingħajr l-ebda diskriminazzjoni;

18.  Jikkundanna l-vjolenza kontinwa mwettqa mill-PKK u minn gruppi terroristiċi oħra fl-art Torka, u jħeġġeġ lill-PKK biex jirrispondi għall-inizjattiva politika tal-Gvern Tork billi jċedi l-armi tiegħu u jtemm il-vjolenza;

19.  Jenfasizza l-libertà tar-reliġjon bħala valur fundamentali universali u jistieden lit-Turkija tipproteġih għal kulħadd; jilqa' b'sodisfazzjon id-djalogu li daħal għalih il-Gvern Tork ma' rappreżentanti tal-komunitajiet reliġjużi, fosthom l-Alevis, u jinkuraġġixxi lill-awtoritajiet biex jintensifikaw id-djalogu interreliġjuż, sabiex jistabbilixxu komunikazzjoni regolari u kostruttiva; itenni, mill-ġdid, madankollu, li kull pass u ġest pożittiv irid ikun segwit b'riformi sostanzjali fil-qafas legali, li għandhom jippermettu li dawn il-komunitajiet reliġjużi jiffunzjonaw mingħajr ristrizzjonijiet fiergħa, b'konformità mal-ECHR u mal-każistika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem; jenfasizza b'mod partikulari l-ħtieġa li tingħata personalità legali lill-komunitajiet reliġjużi kollha;

20.  Jilqa' b'sodisfazzjon l-implimentazzjoni tal-Liġi dwar il-Fondazzjonijiet; jiddispjaċih, madankollu, li l-komunitajiet reliġjużi għadhom jiffaċċjaw problemi ta' proprjetà li mhumiex ittrattati minn dik il-liġi, rigward proprjetajiet maħtufa u mibjugħa lil partijiet terzi jew proprjetajiet ta' fondazzjonijiet kostitwiti qabel ġiet adottata l-leġiżlazzjoni l-ġdida; iħeġġeġ lill-Gvern Tork biex jittratta din il-kwistjoni mingħajr dewmien;

21.  Itenni t-tħassib tiegħu dwar l-ostakli li jħabbat wiċċu magħhom il-Patrijarkat Ekumeniku dwar l-istatus legali tiegħu, it-taħriġ tal-kleru tiegħu, u l-elezzjonijiet tal-Patrijarka Ekumenika; itenni s-sejħa tiegħu biex jerġa' jinfetaħ minnufih is-seminarju Grieg Ortodoss ta' Halki u biex jittieħdu miżuri li jippermettu l-użu pubbliku tat-titolu ekkleżjastiku tal-Patrijarka Ekumeniku u b'mod aktar ġenerali biex jinħolqu l-kundizzjonijiet għat-taħriġ bla xkiel tal-kleru tal-komunitajiet Insara fit-Turkija;

22.  Jiddispjaċih li għadha tippersisti inċertezza dwar ir-rikonoxximent tad-djar Cem bħala postijiet ta' qima Aleviti u dwar l-edukazzjoni reliġjuża obbligatorja fl-iskejjel; jitlob lill-Gvern Tork biex jirrimedja b'mod sistematiku din is-sitwazzjoni;

23.  Huwa mħasseb dwar id-diffikultajiet li jiltaqgħu magħhom is-Sirjaki fir-rigward tas-sjieda tal-proprjetà tagħhom; b'mod partikualri, jiġbed l-attenzjoni bi tħassib dwar il-każi tal-qorti dwar l-esproprjazzjoni fir-rigward tal-monasteru Sirjak Ortodoss Mor Gabriel;

24.  Jiddeplora l-fatt li l-Gvern Tork għad għandu riżervi dwar id-drittijiet tal-minoranzi kif imħaddna fid-dritt internazzjonali, li għadu ma ffirmax il-konvenzjonijiet rilevanti tal-Kunsill tal-Ewropa u li għadu ma bediex djalogu mal-Kummissarju Għoli dwar il-Minoranzi Nazzjonali tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u Koperazzjoni fl-Ewropa (OSCE); iħeġġeġ lill-Gvern biex jikkonforma l-politika tiegħu bis-sħiħ mal-istandards internazzjonali u mal-ECHR, u jistieden lill-partiti parlamentari kollha biex jappoġġjaw din il-linja; jinnota, f'dan ir-rigward, id-diffikultajiet amministrattivi li jiffaċċjaw l-iskejjel tal-minoranzi u s-sistema anakronistika ta' presidenza doppja; barra minn hekk, iħeġġeġ lill-Gvern biex irawwem attivament klima ta' rispett sħiħ lejn il-minoranzi, u biex jiżgura li każi ta' ostilità u vjolenza jitressqu quddiem il-qrati;

25.  Jiddispjaċih li ma kien hemm l-ebda żvilupp promettenti mir-rapport dwar il-progress tat-Turkija 2008 rigward il-popolazzjoni Griega tal-gżejjer Gökçeada (Imvros) u Bozcaada (Tenedos), li għadha qed tiffaċċja diversi problemi rigward id-drittijiet tal-proprjetà u l-edukazzjoni; iħeġġeġ lill-Gvern Tork biex ifittex soluzzjonijiet ħalli jippreserva n-natura bikulturali ta' dawn il-gżejjer b'mod konformi mar-riżoluzzjoni tas-27 ta' Ġunju 2008 tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa (PACE) dwar dawn il-gżejjer;

26.  Huwa mħasseb li l-qafas legali Tork għadu ma jipprovdix garanziji suffiċjenti fir-rigward tal-libertà tal-espressjoni u li ċerti liġijiet għadhom qed jintużaw ħażin sabiex tonqos dik il-libertà; jistieden lill-Gvern Tork biex jipproponi riforma komplessiva tal-qafas legali sabiex tiġi żgurata l-kompatibbiltà tagħha mal-ECHR u mal-każistika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem; jinnota li r-reviżjoni tal-Artikolu 301 tal-Kodiċi Kriminali Tork wasslet għal tnaqqis sinifikanti fil-prosekuzzjonijiet apparagun mas-snin preċedenti; madankollu jibqa' tal-fehma li l-Artikoli 301 u 318 għandhom jiġu rrevokati;

27.  Għadu mħasseb dwar in-nuqqas min-naħa tat-Turkija li tagħti d-dritt għall-oġġezzjoni ta' kuxjenza għas-servizz militari obbligatorju u li l-ebda alternattiva ċivili mhija disponibbli; jikkundanna l-fatt li s-sentenza tal-2006 tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem fil-każ Ülke vs it-Turkija, li titlob lit-Turkija biex temenda l-leġiżlazzjoni li tippermetti l-prosekuzzjoni u l-kundanna ripetuti tal-objetturi tal-kuxjenza, għadha ma ġietx implimentata, u jistieden lill-Gvern biex jimplimenta s-sentenza mingħajr dewmien;

28.  Huwa mħasseb dwar ir-restrizzjonijiet kurrenti fuq il-libertà tal-istampa, b'mod partikulari rigward ir-rapportar dwar l-investigazzjonijiet tan-netwerk Ergenekon u fid-dawl tal-impożizzjoni ta' multa bla preċedent fuq grupp tal-midja u tal-projbizzjonijiet frekwenti fuq siti tal-internet; jenfasizza li l-kultivazzjoni tal-libertà tal-istampa hija sinjal importanti ta' kultura politika f'soċjetà pluralistika; jirrakkomanda li f'dan il-kuntest u fid-dawl tar-rabtiet xejn xierqa bejn il-midja, is-settur tan-negozju u l-politika, għandha tiġi adottata liġi tal-midja ġdida;

29.  Jistieden lill-Gvern Tork biex jintensifika l-isforzi tiegħu fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-politika ta' tolleranza zero tat-tortura, u sabiex jenfasizza l-kredibilità ta' dawk l-isforzi, biex jawtorizza l-pubblikazzjoni tar-rapport tal-Kumitat għall-Prevenzjoni tat-Tortura tal-Kunsill tal-Ewropa; għal darba oħra jħeġġeġ lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex tirratifika l-Protokoll Fakultattiv tal-Konvenzjoni kontra t-Tortura tan-NU; iħeġġeġ ukoll lill-Gvern biex jistinka ħalli titnaqqas l-impunità għall-ksur tad-drittijiet tal-bniedem, b'mod partikulari mill-uffiċjali tal-infurzar tal-liġi;

30.  Iħeġġeġ lill-Gvern Tork biex jiddedika aktar attenzjoni għall-qerda tal-korruzzjoni, għaż-żieda fit-trasparenza tal-finanzjament tal-partiti u l-kampanji elettorali u għall-promozzjoni tal-ftuħ tal-amministrazzjoni fil-livelli kollha;

31.  Jinkoraġġixxi lill-Gvern biex iżid l-isforzi tiegħu sabiex l-ugwaljanza bejn is-sessi, kif iggarantita bil-liġi, issir realtà fil-prattika; b'mod partikulari, iqis li għandha titħejja strateġija għall-edukazzjoni u l-impjegar tan-nisa, sabiex jitnaqqas l-involviment tan-nisa fl-ekonomija moħbija; jistieden lill-Gvern biex japprofitta mill-potenzjal tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, speċjalment biex titqajjem kuxjenza dwar id-drittijiet tan-nisa, il-prevenzjoni tal-vjolenza u l-hekk imsejħa 'delitti tal-unur'; jiġbed l-attenzjoni dwar il-ħtieġa li l-Gvern u l-ġudikatura jiżguraw li l-każi kollha ta' vjolenza u diskriminazzjoni kontra n-nisa jitressqu quddiem il-qrati u li dawk li jinstabu ħatja jiġu kkastigati, u li n-nisa u t-tfal li jkunu fil-periklu ta' vjolenza jew delitti tal-unur ikunu mħarsa u appoġġjati mill-awtoritajiet; iħeġġeġ lill-Gvern Tork biex jibda kampanja ta' komunikazzjoni effettiva sabiex iżid il-kuxjenza dwar id-drittijiet tan-nisa fil-pajjiż kollu;

32.  Jirrikonoxxi li l-qafas ġuridiku li jittratta l-vjolenza domestika, l-omiċidji tal-unur u ż-żwiġijiet bikrija sfurzati qiegħed fis-seħħ, iżda jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li hemm tħassib dwar l-implimentazzjoni; għalhekk, jistieden lill-awtoritajiet biex jipprovdu protezzjoni lill-vittmi billi jżidu n-numru ta" kenn u strutturi oħra jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li l-livell ta' impjieg tan-nisa fit-Turkija huwa l-iktar baxx fost il-pajjiżi kollha tal-OECD u li dan għandu jogħla sabiex ikunu promossi d-drittijiet ekonomiċi tan-nisa u l-indipendenza tagħhom;

33.  Huwa mħasseb dwar in-nuqqas ta' garanziji kontra d-diskriminazzjoni li ssir abbażi tal- orjentazzjoni sesswali; jistieden lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex tadotta liġi ġdida li tipprojbixxi d-diskriminazzjoni diretta u indiretta għar-raġunijiet kollha u fl-oqsma kollha, u jistieden lill-Gvern Tork biex jintensifika l-isforzi tiegħu ħalli jrawwem kuxjenza pubblika dwar id-drittijiet individwali tal-bniedem u kontra d-diskriminazzjoni, sabiex jassigura li d-dispożizzjonijiet diskriminatorji jitneħħew mil-leġiżlazzjoni u li l-mibegħda u l-vjolenza bbażati fuq l-omofobija jkunu ikkastigati kif jixraq;

34.  Jiddispjaċih dwar in-nuqqas ta' progress rigward id-drittijiet tat-trejdjunjins u jistieden mill-ġdid lill-Gvern, b'konsultazzjoni mas-sieħba soċjali, biex jippreżenta proposta ġdida lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka sabiex tiġi adottata, mingħajr iżjed dewmien, liġi ġdida dwar it-trejdjunjins li tkun konformi mal-istandards tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol, fosthom il-protezzjoni tad-dritt għall-istrajk u għan-negozjar tal-ftehimiet kollettvi; jesprimi t-tħassib tiegħu dwar l-arrest reċenti (f'nofs Novembru tal-2009) ta' madwar 20 trejdjunjonist Tork, u jitlob li d-drittijiet soċjali tagħhom ikunu strettament irrispettati;

Il-kapaċità li tieħu l-obbligi tas-sħubija

35.  Jiddeplora l-fatt li, għar-raba' sena konsekuttiva, il-Protokoll Addizzjonali għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni KE-Turkija ma kienx implimentat mit-Turkija; jistieden lill-Gvern Tork biex jimplimentah bis-sħiħ mingħajr dewmien u b'mod mhux diskriminatorju, u jfakkar li n-nuqqas li jagħmel dan jista' jaffettwa b'mod aktar serju l-proċess tan-negozjati;

L-impenn għar-relazzjonijiet tajbin mal-viċinat

36.  Itenni l-obbligu inekwivokabbli tat-Turkija li żżomm relazzjonijiet tajbin tal-viċinat kif previst mill-qafas tan-negozjati; jenfasizza l-impenn li ħadet flimkien mal-partijiet l-oħra kollha, li tappoġġja l-isforzi biex tinstab soluzzjoni komplessiva tal-problema ta' Ċipru u biex ikun solvut kwalunkwe tilwim transkonfinali pendenti mal-pajjiżi ġirien b'mod konformi mal-prinċipju tas-soluzzjoni paċifika tat-tilwim skont il-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti;

37.  Jistieden lill-Gvern Tork u lill-partijiet kollha involuti sabiex jappoġġja b'mod attiv in-negozjati li għaddejjin, u biex jikkontribwixxi f'termini konkreti għas-soluzzjoni komplessiva tal-kwistjoni ta' Ċipru, ibbażata fuq federazzjoni biżonali u bikomunali, skont ir-riżoluzzjonijiet rilevanti tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU u l-prinċipji li fuqhom hija msejsa l-UE; jistieden lit-Turkija biex tiffaċilita l-ħolqien ta' klima xierqa għan-negozjati billi tibda tirtira l-forzi tagħha minn Ċipru minnufih, billi tittratta l-kwistjoni tal-isettiljar taċ-ċittadini Torok fil-gżira u wkoll billi tippermetti r-radd lura tat-taqsima magħluqa ta' Famagusta lir-residenti legali tagħha b'mod konformi mar-Riżoluzzjoni 550(1984) tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti;

38.  Jistieden lill-Gvern Tork biex ma jkomplix ixekkel lill-bastimenti ċivili li jkunu qed ifittxu ż-żejt f'isem ir-Repubblika ta' Ċipru fil-Mediterran tal-Lvant;

39.  Iħeġġeġ lit-Turkija biex tiżgura li d-drittijiet tal-persuni spostati kollha f'Ċipru jkunu rrispettati, inklużi dawk tal-minoranzi reliġjużi, u li dawn jitħallew jeżerċitaw liberament id-drittijiet reliġjużi tagħhom; jenfasizza li fil-każ tal-Komunità Kattolika Maronita, għandhom ukoll jingħataw libertajiet lill-erba' rħula Maroniti kollha;

40.  Jilqa' b'sodisfazzjon r-riattivazzjoni tal-Kumitat tal-Persuni Nieqsin (CMP) u jistieden lit-Turkija biex tieħu azzjoni xierqa dwar din il-kwistjoni umanitarja;

41.  Ifaħħar l-isforzi diplomatiċi li saru sabiex ikunu nnormalizzati r-relazzjonijiet mal-Armenja, u jħeġġeġ lill-Gvern Tork biex jiftaħ il-fruntiera mal-Armenja; jistieden lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka u lill-Parlament tal-Armenja biex jirratifikaw il-protokolli rilevanti mingħajr dewmien u mingħajr ma jistabilixxu l-ebda kundizzjoni minn qabel, b'hekk iwittu t-triq għal iktar sigurtà u stabilità reġjonali fir-reġjun tal-Kawkasu tan-Nofsinhar;

42.  Jinnota l-progress limitat miksub fit-titjib tar-relazzjonijiet bilaterali bejn il-Greċja u t-Turkija; jistieden lill-Gran Assemblea Nazzjonali Torka biex tirtira t-theddida tagħha ta' casus belli, u jistenna li l-Gvern Tork itemm il-vjolazzjonijiet kontinwi tal-ispazju tal-ajru Grieg;

43.  Jilqa' b'sodisfazzjon it-titjib kontinwu tar-relazzjonijiet mal-Iraq u mal-gvern reġjonali Kurd; jenfasizza mill-ġdid l-appell tiegħu lill-Gvern Tork biex jiżgura li kwalunkwe operazzjoni kontra t-terroriżmu li jagħmel tkun tirrispetta bis-sħiħ l-integrità territorjali tal-Iraq, id-drittijiet tal-bniedem u l-liġi internazzjonali, u li jevita l-qtil ta' ċittadini ċivili;

L-approfondiment tal-koperazzjoni bejn l-UE u t-Turkija

44.  Jinnota l-bidu tan-negozjati dwar l-adeżjoni tat-Turkija mal-Komunità tal-Enerġija; jilqa' b'sodisfazzjon l-iffirmar min-naħa tat-Turkija tal-Ftehim Intergovernattiv dwar is-sensiela ta' katusi taħt l-art tal-gass imsejħa Nabucco, li l-implimentazzjoni tagħha għadha waħda mill-ogħla prijoritajiet ta' sigurtà tal-enerġija tal-UE, u jitlob li jingħata bidu għall-kapitolu dwar l-enerġija fin-negozjati dwar l-adeżjoni; jinnota fl-istess ħin il-koperazzjoni bejn it-Turkija, ir-Russja u xi Stati Membri oħra tal-UE fuq il-proġett South Stream;

45.  Jenfasizza l-importanza tat-Turkija bħala pajjiż ta' tranżitu u bħala destinazzjoni għall-migrazzjoni irregolari; jistieden lill-Gvern Tork biex jieħu passi urġenti ħalli jiżgura li d-drittijiet internazzjonali għall-protezzjoni u l-ilqugħ tal-migranti u ta' dawk li jkunu qed ifittxu l-ażil ikunu rispettati; jinnota li reġgħu bdew in-negozjati dwar ftehim ta' riammissjoni bejn l-UE u t-Turkija, u jħeġġeġ lit-Turkija biex timplimenta bis-sħiħ, sadanittant, il-ftehimiet bilaterali eżistenti ta' riammissjoni mal-Istati Membri; jistieden lill-Gvern Tork biex iżid il-koperazzjoni tiegħu mal-UE dwar il-ġestjoni tal-migrazzjoni, il-ġlieda kontra l-kriminalità transkonfinali u t-traffikar tal-bnedmin; jinnota f'dan il-kuntest l-isforzi li qed tagħmel it-Turkija biex jiġi konkluż arranġament ta' ħidma mal-Frontex;

46.  Jinnota l-politika barranija dejjem aktar attiva tat-Turkija u japprezza l-isforzi tagħha biex tikkontribwixxi għal soluzzjonijiet f'diversi reġjuni li jinsabu fi kriżi; jistieden lill-Gvern Tork biex jintensifika l-koordinazzjoni tal-politika barranija tiegħu mal-UE, b'mod partikulari fir-rigward tal-Iran; jirrikonoxxi r-rwol tat-Turkija bħala sieħba importanti tal-UE fid-dawl tat-twettiq tal-miri tal-politika barranija tal-UE fir-reġjun tal-Baħar l-Iswed, fl-Asja Ċentrali u fil-Lvant Nofsani f'sens wiesa'; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill biex jisfruttaw aħjar il-potenzjal ta' relazzjonijiet mill-qrib bejn l-UE u t-Turkija f'dawn ir-reġjuni;

47.  Japprezza l-kontribut kontinwu tat-Turkija għall-Politika ta' Sigurtà u Difiża Ewropea u għall-operazzjonijiet tan-NATO; jiddispjaċih, madanakollu, li l-koperazzjoni strateġika bejn in-NATO u l-UE li testendi lil hinn mill-arranġamenti tal-"Berlin Plus" għadha qed tiġi mxekkla mill-oġġezzjonijiet tat-Turkija, u li dan qed ikollu konsegwenzi negattivi fuq il-ħarsien tal-persunal tal-UE li jkun fl-azzjoni, u jħeġġeġ lit-Turkija biex twarrab dawn l-oġġezzjonijiet kemm jista' jkun malajr;

48.  Mill-ġdid jistieden lill-Gvern Tork biex jiffirma u jressaq għar-ratifika l-Istatut tal-Qorti Kriminali Internazzjonali, biex b'hekk ikompli jkabbar il-kontribut u l-impenn tat-Turkija għas-sistema multilaterali globali;

49.  Jitlob lir-Rappreżentant Għoli għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tal-UE biex janalizza s-sinerġiji bejn il-politiki barranin tal-UE u tat-Turkija u biex jużahom b'mod aktar intensiv sabiex jikkontribwixxi għas-sigurtà u l-istabilità fid-dinja;

50.  Iħeġġeġ lit-Turkija biex taġixxi b'mod pragmatiku u tagħmel l-almu tagħha biex tiżgura s-suċċess tan-negozjati bejn il-mexxejja Ċiprijotti Griegi u Torok li issa qed jaslu fi stadju kritiku; jinnota li din hija possibbilment l-aħħar opportunità biex tissolva d-diviżjoni twila tal-gżira jilqa' b'sodisfazzjon l-apprezzament imfisser mis-Segretarju Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti rigward l-isforzi determinati tal-mexxejja taż-żewġ komunitajiet f'Ċipru, is-Sur Christofias u s-Sur Talat, sabiex jintlaħaq ftehim komprensiv;

51.  Jemmen li soluzzjoni għal kwistjoni ta' Ċipru għandha ġġib aktar stabilità, prosperità u sigurtà għall-Mediterran tal-Lvant u li għandha tippermetti t-titjib rapidu tar-relazzjonijiet bejn l-UE u n-NATO kif ukoll tiżblokka l-proċess tal-adeżjoni tat-Turkija nfisha mal-Unjoni Ewropea; jipproponi, għalhekk, li t-Turkija tissieħeb mas-setgħat garanti l-oħra, il-Greċja u r-Renju Unit, fl-impenn li tappoġġja kwalunkwe ftehim li jista' jintlaħaq mis-Sur Christofias u mis-Sur Talat għar-riunifikazzjoni ta' Ċipru li jkollu l-approvazzjoni tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU;

52.  Jieħu nota tar-Rapport Speċjali tal-Qorti tal-Awdituri Nru 16/2009, li identifika sensiela ta' nuqqasijiet fil-ġestjoni tal-għajnuna ta' qabel l-adeżjoni lit-Turkija; madankollu jinnota li fil-valutazzjoni tal-Qorti, il-proġetti vverifikati tabilħaqq ipproduċew ir-riżultati mistennija u li dawn aktarx ser ikunu sostenibbli; jistieden lill-Kummissjoni biex timplimenta r-rakkomandazzjonijiet tar-Rapport tal-Qorti tal-Awdituri meta tipprovdi għajnuna taħt l-Istrument għal Qabel l-Adeżjoni (IPA), b'mod partikulari biex tagħti prijorità lill-objettivi u proġetti b'mod konformi mal-kriterji ta' adeżjoni; jitlob lill-Kummissjoni biex tniedi, b'mod partikulari, valutazzjoni tal-programm sħiħ ta' qabel l-adeżjoni u tar-rapport dwar l-implimentazzjoni tiegħu lill-Parlament Ewropew;

o
o   o

53.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lis-Segretarju Ġenerali tal-Kunsill tal-Ewropa, lill-President tal-Qorti Ewropea għad-Drittijiet tal-Bniedem, lill-gvernijiet u l-parlamenti tal-Istati Membri u lill-Gvern u l-Parlament tar-Repubblika tat-Turkija.

(1) ĠU C 306 E, 15.12.2006, p. 284. (2) ĠU C 263 E, 16.10.2008, p. 452. (3) ĠU C 279 E, 19.11.2009, p. 57. (4) Testi Adottati, P6_TA(2009)0134. (5) ĠU L 51, 26.2.2008, p. 4.