Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 kwietnia 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa – wymiaru wschodniego
Parlament Europejski,
– uwzględniając wnioski z posiedzenia ministrów spraw zagranicznych krajów Partnerstwa Wschodniego z dnia 13 grudnia 2010 r.,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) z dnia 19 stycznia 2006 r.(1), w sprawie wzmocnienia EPS z dnia 15 listopada 2007 r.(2), w sprawie Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) z dnia 6 lipca 2006 r.(3), w sprawie rocznego sprawozdania Rady dla Parlamentu Europejskiego dotyczącego głównych aspektów i podstawowych wyborów w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) z dnia 5 czerwca 2008 r.(4), w sprawie przeglądu ENPI z dnia 19 lutego 2009 r.(5), w sprawie podejścia do polityki regionalnej w regionie Morza Czarnego z dnia 17 stycznia 2008 r.(6) i w sprawie strategii UE na rzecz regionu Morza Czarnego z dnia 20 stycznia 2011 r.(7),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie potrzeby określenia strategii UE dla Zakaukazia(8),
– uwzględniając rozwój EPS od roku 2004, a w szczególności sprawozdania Komisji z postępów we wdrażaniu tej polityki,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Republiki Mołdowy i Ukrainy oraz zalecenia komisji współpracy parlamentarnej z tymi krajami, z wyjątkiem Białorusi,
– uwzględniając ust. 41 powyższej rezolucji z dnia 15 listopada 2007 r., w którym wezwano do ustanowienia Zgromadzenia Parlamentarnego UE-Sąsiedztwo Wschodnie (EURONEST),
– uwzględniając plany działania przyjęte wspólnie z Armenią, Azerbejdżanem, Gruzją i Mołdawią, a także program stowarzyszeniowy z Ukrainą,
– uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych w sprawie EPS z dnia 26 lipca 2010 r.,
– uwzględniając wspólną deklarację przyjętą podczas szczytu Partnerstwa Wschodniego w Pradze w dniu 7 maja 2009 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie podsumowania europejskiej polityki sąsiedztwa z dnia 12 maja 2010 r. (COM(2010)0207),
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie Partnerstwa Wschodniego z dnia 3 grudnia 2008 r. (COM(2008)0823),
– uwzględniając komunikaty Komisji: z dnia 5 grudnia 2007 r. pt. „Silna europejska polityka sąsiedztwa” (COM(2007)0774), z dnia 4 grudnia 2006 r. w sprawie wzmocnienia europejskiej polityki sąsiedztwa (COM(2006)0726), z dnia 12 maja 2004 r. pt. „Europejska polityka sąsiedztwa – dokument strategiczny” (COM(2004)0373) oraz z dnia 11 marca 2003 r. pt. ' Szersza Europa – sąsiedztwo: nowe ramy stosunków z naszymi wschodnimi i południowymi sąsiadami' (COM(2003)0104),
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. określające przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa(9),
– uwzględniając sprawozdanie specjalne nr 13/2010 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. „Czy z powodzeniem uruchomiono nowy Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa oraz czy osiąga on zamierzone rezultaty na Zakaukaziu (Armenia, Azerbejdżan, Gruzja)?”,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Traktat z Lizbony stworzył niezbędne UE warunki do zwiększenia skuteczności i spójności jej stosunków z podmiotami i partnerami, zwłaszcza z jej sąsiadami,
B. mając na uwadze, że zgodnie z art. 8 Traktatu o Unii Europejskiej, Unia musi rozwinąć szczególne stosunki z sąsiednimi krajami, dążąc do utworzenia obszaru dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartego na wartościach Unii i charakteryzujących się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy,
C. mając na uwadze, że od uruchomienia EPS w 2004 r., polityka ta doprowadziła do zacieśnienia stosunków z krajami partnerskimi i przyniosła określone namacalne korzyści; mając na uwadze, że wyzwania wciąż są aktualne i należy obecnie skoncentrować się na realizacji, uwzględniając jasno określone priorytety działania, wyraźne poziomy odniesienia oraz zróżnicowanie na podstawie wyników,
D. mając na uwadze, że Partnerstwo Wschodnie (PW) to ważne ramy polityczne dla zacieśniania stosunków z krajami partnerskimi i między nimi, w oparciu o zasady wspólnej odpowiedzialności oraz warunkowości; mając na uwadze, że pogłębione relacje wymagają większego wspólnego zaangażowania i konkretnych postępów ku dobrym rządom i standardom demokratycznym,
E. mając na uwadze, że PW koncentruje się na czterech tematycznych platformach współpracy, a mianowicie na: demokracji, dobrych rządach i stabilności; integracji gospodarczej i osiąganiu zbieżności z polityką UE; środowisku naturalnym, zmianie klimatu i bezpieczeństwie energetycznym oraz kontaktach międzyludzkich,
F. mając na uwadze, że współpraca w ramach Zgromadzenia Parlamentarnego EURONEST ma na celu osiągnięcie pozytywnych wyników dzięki temu, że służy jako platforma wymiany poglądów, wypracowywania wspólnych stanowisk w sprawie aktualnych światowych wyzwań związanych z demokracją, polityką, ekonomią, bezpieczeństwem energetycznym i sprawami społecznymi, a także wzmacniania powiązań między krajami w regionie a UE oraz pomiędzy samymi krajami PW,
G. mając na uwadze, że UE powinna promować i znacznie wzmocnić podejście oddolne, zwiększając wsparcie ekonomiczne dla społeczeństwa obywatelskiego i propagując wolność prasy i wolność zgromadzeń w celu podtrzymania procesów demokratyzacji, co jest warunkiem wstępnym długotrwałej stabilizacji,
H. mając na uwadze, że nierozstrzygnięte konflikty regionalne w sąsiedztwie UE osłabiają zrównoważony rozwój gospodarczy, społeczny i polityczny tych krajów oraz stanowią poważną przeszkodę dla współpracy regionalnej, stabilności i bezpieczeństwa, mając na uwadze, że stanowią one również poważną przeszkodę dla rozwinięcia pełnego potencjału i priorytetów EPS, mając na uwadze, że konflikty te osłabiają rozwój autentycznego i skutecznego wielostronnego wymiaru EPS; mając na uwadze, że rola, którą w tych krajach mogłoby odgrywać społeczeństwo obywatelskie, pozostaje niedoceniona,
I. mając na uwadze, że ostatnie demonstracje obywateli na Białorusi, w Tunezji i Egipcie przeciwko ustrojowi opartemu na przemocy i ucisku politycznym były jasnym wyrazem ich uzasadnionych aspiracji demokratycznych,
J. mając na uwadze, że prowadzona przez UE i państwa członkowskie polityka wspierania niedemokratycznych ustrojów w Tunezji i Egipcie oraz współpracy z nimi nie sprawdziła się i należy wyciągnąć z tego wnioski w odniesieniu do stosunków UE z Białorusią, oraz mając na uwadze, że cała europejska polityka sąsiedztwa UE powinna opierać się na wartościach,
K. mając na uwadze, że ENPI przyczynił się do uproszczenia finansowania EPS; mając na uwadze, że proces opracowywania nowego instrumentu powinien odzwierciedlać wnioski strategicznego przeglądu EPS oraz przebiegać w drodze szerokich konsultacji,
Przegląd EPS – kwestie ogólne
1. z zadowoleniem przyjmuje rozwój stosunków UE z krajami sąsiadującymi w ramach EPS oraz potwierdza wartości, zasady i zaangażowanie leżące u podstaw EPS, które obejmują demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, gospodarkę rynkową, zrównoważony rozwój i dobre rządy; uważa, że EPS wciąż zapewnia ramy, które mają strategiczne znaczenie dla pogłębiania i zacieśniania stosunków z naszymi najbliższymi partnerami, co służy wspieraniu ich politycznych, społecznych i gospodarczych reform, oraz podkreśla znaczenie zachowania zasady wspólnej odpowiedzialności za opracowywanie i wdrażanie programów i działań;
2. z zadowoleniem przyjmuje trwający przegląd EPS i podkreśla, że proces ten powinien prowadzić do dalszego zacieśniania więzi UE z krajami sąsiadującymi; podkreśla ponadto, że chociaż ich aspiracje i cele mogą się różnić, to wszystkie te kraje mogą stać się najbliższymi sojusznikami politycznymi UE;
3. stwierdza, że dwa wymiary EPS (południowy i wschodni) należy postrzegać jako integralne części tej samej pierwszoplanowej polityki; podkreśla konieczność elastyczności i zróżnicowania naszego podejścia wobec poszczególnych partnerów oraz potrzebę lepszego wydatkowania środków;
4. zaznacza, że strategiczny przegląd EPS powinien odzwierciedlać zwiększone zaangażowanie polityczne ze strony wszystkich partnerów i wzmacniać różnicowanie w zależności od wyników na podstawie jasno określonych poziomów odniesienia;
5. uważa, że szczególnie warto byłoby na bieżąco mierzyć i oceniać nie tylko dotychczasowe wyniki osiągnięte w ramach realizowanych programów, lecz również adekwatność zasobów wykorzystywanych w ramach partnerstwa; jest zdania, że procedura ta zapewni możliwość naprawienia ewentualnych uchybień i skutków nietrafnych decyzji w przyszłości;
6. podkreśla, że należy uznać zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony, w szczególności wzmocnioną rolę wiceprzewodniczącego Komisji/wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (WP/WP), utworzenie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ), powołanie komisarza ds. rozszerzenia i polityki sąsiedztwa oraz nowe uprawnienia Parlamentu Europejskiego, aby nadać większą spójność polityce zagranicznej UE oraz zwiększyć skuteczność i prawowitość jej zewnętrznego wymiaru i działań; oczekuje, że państwa członkowskie nie podejmą dwustronnych inicjatyw z krajami objętymi EPS, które to inicjatywy mogłyby umniejszyć skuteczność działań UE;
7. wzywa ESDZ i delegatury UE na świecie do tego, by znacząco przyczyniły się do zapewnienia większego uwzględniania praw człowieka i założeń politycznych przy analizie sytuacji politycznej w państwach trzecich i wprowadzenia ich do ewentualnych strategii politycznych na rzecz „transformacji” za pomocą projektów pomocowych;
EPS – Wschód
8. z zadowoleniem przyjmuje zainicjowanie PW stanowiącego polityczne ramy dla rozwijania wschodniego wymiaru EPS, którego celem jest pogłębianie i zacieśnianie stosunków pomiędzy UE a jej wschodnimi sąsiadami, promowanie politycznego stowarzyszenia, integracji gospodarczej i zbliżania ustawodawstw, przy jednoczesnym wspieraniu reform politycznych, społecznych i gospodarczych w krajach partnerskich; wzywa Radę, Komisję i ESDZ do opracowania wyraźnych poziomów odniesienia dla monitorowania takich reform, zwracając uwagę, że poziomy te powinny uwzględniać specyfikę poszczególnych partnerów, w tym ich różne cele i możliwości; wzywa Radę, Komisję i ESDZ do zaangażowania Parlamentu w wyznaczanie tych poziomów odniesienia; podkreśla, że reformom gospodarczym muszą towarzyszyć reformy polityczne, a dobre rządy mogą zostać wprowadzone wyłącznie dzięki otwartemu i przejrzystemu procesowi podejmowania decyzji opartemu na instytucjach demokratycznych;
9. podkreśla znaczenie dalszego propagowania stabilności i budowania wielostronnego zaufania w PW, jak uzgodniono we wspólnej deklaracji przyjętej podczas szczytu Partnerstwa Wschodniego w Pradze;
10. podkreśla, że możliwość przystąpienia do UE przewidziana w art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej mogłaby stanowić dla tych krajów siłę napędową do wprowadzania reform i dalszego umacniania przez nie przywiązania do wspólnych wartości i zasad, takich jak demokracja, praworządność, poszanowanie praw człowieka i dobre rządy;
11. przypomina, że wyniki krajów partnerskich powinny być nadal mierzone z perspektywy wspólnych podstawowych wartości, na których opiera się EPS i Partnerstwo Wschodnie, jak demokracja, rządy prawa oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, niezawisłość sądownictwa, zwalczanie korupcji, utrzymanie wolności mediów i promowanie organizacji pozarządowych; w tym celu wzywa wszystkich partnerów objętych EPS do podjęcia konkretnych działań w tym kierunku; dlatego zachęca Komisję i ESDZ do przyjęcia bardziej ambitnego podejścia przy realizowaniu rocznych programów działań w tym zakresie;
12. zwraca uwagę, że od momentu zainicjowania EPS w 2004 r. zanotowano niejednoznaczne wyniki, gdyż w niektórych krajach partnerskich osiągnięto postęp w zakresie praw człowieka i demokratyzacji, a w innych krajach – zwłaszcza na Białorusi – odnotowano negatywny rozwój sytuacji;
13. zauważa, że Białoruś pozostaje jedynym partnerem wschodnim w ograniczonym stopniu uczestniczącym w EPS i dwutorowych działaniach Partnerstwa Wschodniego i której dalsze zaangażowanie w te programy będzie zależało od jej gotowości do poszanowania wspólnych wartości i podstawowych zasad; uważa, że ostatni rozwój sytuacji na Białorusi świadczy o lekceważeniu wizji UE dotyczącej poszanowania praw człowieka, demokracji i rządów prawa; z zadowoleniem przyjmuje konkluzje Rady ds. Zagranicznych z dnia 31 stycznia 2011 r. dotyczące Białorusi; wzywa UE do podjęcia wszystkich niezbędnych kroków w celu pełnej realizacji tych konkluzji, w tym starań na rzecz uzyskania poparcia zwykłych Białorusinów dla idei reform poprzez ograniczenie biurokracji i kosztów związanych z uzyskaniem wizy Schengen oraz ułatwienie kontaktów międzyludzkich; w związku z tym wzywa państwa członkowskie do wykorzystania całej elastyczności, którą umożliwia kodeks wizowy UE, przy wydawaniu wiz Schengen; wzywa Komisję Europejską i innych darczyńców do wsparcia rozwoju demokratycznie ukierunkowanych partii politycznych na Białorusi oraz tworzenia większych organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także wsparcia inicjatyw społecznościowych i obywatelskich w regionach Białorusi;
14. podkreśla, że w niektórych krajach ordynacja wyborcza i sposób przeprowadzenia wyborów nie były zgodne z normami międzynarodowymi; podkreśla znaczenie wolnych i równych wyborów zgodnych z normami i zobowiązaniami międzynarodowymi;
15. podkreśla, że walka z korupcją, zwłaszcza w sądownictwie i policji, powinna być głównym priorytetem UE w rozwoju jej stosunków z partnerami wschodnimi oraz że powinno to znaleźć odzwierciedlenie w ramach kompleksowego rozwoju instytucjonalnego; podkreśla również znaczenie zaostrzenia walki z międzynarodowymi sieciami przestępczości zorganizowanej i wzywa do większej współpracy policji i sądów z agencjami UE;
16. podkreśla znaczenie uzupełnienia dwustronnych stosunków UE z krajami Partnerstwa Wschodniego jego wielostronnym wymiarem poprzez zwiększenie liczby działań i inicjatyw zawartych w platformach tematycznych, przy jednoczesnym zwróceniu szczególnej uwagi na wzmocnienie projektów transgranicznych, intensyfikację programów dotyczących kontaktów międzyludzkich, opracowanie zachęt do współpracy regionalnej i dalsze promowanie aktywnego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim w celu wsparcia utworzenia niezbędnych otwartych instytucji pozarządowych i wzmocnienia spójności społecznej; odnotowuje jednak, że wymiar dwustronny pozostaje dominujący, i wzywa do wyraźniejszego i bardziej rygorystycznego zróżnicowania i warunkowania, w ramach którego ambicja i zaangażowanie przekładałyby się na wdrażanie, a postępowi towarzyszyłyby konkretne kroki w kierunku perspektywy europejskiej; jest głęboko przekonany, że zacieśnianie stosunków z partnerami osiągającymi najlepsze rezultaty będzie miało pozytywny wpływ na inne kraje i mogłoby pogłębić wielostronną współpracę;
17. wzywa Radę Europejską i Komisję do zadbania o to, aby oferta liberalizacji reżimu wizowego skierowana do krajów partnerstwa wschodniego w odniesieniu do harmonogramu i treści była co najmniej równie hojna – jeżeli nie hojniejsza – jak oferta skierowana do innych krajów graniczących z nimi, aby nie tworzyć zachęt do przyznawania zagranicznych paszportów obywatelom krajów partnerstwa wschodniego, co – jak w przypadku Gruzji, Ukrainy i Mołdowy – może wpływać destabilizująco na te kraje, a tym samym działać na niekorzyść bezpieczeństwa i interesów samej UE;
18. podkreśla znaczenie dalszego wspierania współpracy regionalnej w okolicach Morza Czarnego i wzmocnienia polityk UE ukierunkowanych na region Morza Czarnego, w szczególności poprzez zainicjowanie pełnej strategii UE na rzecz regionu Morza Czarnego oraz zapewnienie odpowiednich zasobów finansowych i ludzkich do jej skutecznej realizacji; podkreśla znaczenie wzajemnego uzupełniania się polityk UE dotyczących regionu Morza Czarnego i Partnerstwa Wschodniego oraz wzywa Komisję i ESDZ do pozytywnego wykorzystania różnych sposobów podejścia w ramach tych dwóch inicjatyw i sprecyzowania na wszystkich szczeblach, w jaki sposób ta znaczna komplementarność ma zostać dobrze wykorzystana;
19. zachęca kraje w regionie do ściślejszej współpracy oraz nawiązania pogłębionego i dłuższego dialogu na wszystkich odpowiednich szczeblach, jeśli chodzi o takie obszary jak wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość, a w szczególności zarządzanie granicami, migracja i azyl, walka z przestępczością zorganizowaną, handel ludźmi, nielegalna imigracja, terroryzm, pranie pieniędzy i handel narkotykami oraz współpraca policyjna i sądowa; przypomina, że stosunki dobrosąsiedzkie są jednym z najważniejszych warunków wstępnych postępu na drodze do członkostwa w UE dla wszystkich krajów objętych EPS;
20. podkreśla, że w wielu krajach utrzymują się wciąż poważne problemy, jeśli chodzi o poszanowanie wolności wypowiedzi, zwłaszcza w mediach, wolności zrzeszania się i wolności zgromadzeń oraz że przestrzeń dostępna dla podmiotów społecznych i praw człowieka pozostaje bezzasadnie ograniczona;
21. z zadowoleniem przyjmuje aktywną rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego w promowaniu wartości, na których opiera się EPS, jak prawa człowieka, wolność mediów i demokratyzacja; podkreśla, że trzeba bardziej pomagać im w odgrywaniu tej roli oraz w ich zaangażowaniu w realizowanie i monitorowanie projektów w ramach ENPI i planów działania EPS poprzez przydzielenie im finansowego i instytucjonalnego wsparcia; z zadowoleniem przyjmuje aktywne zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza tych z krajów partnerskich, w forum społeczeństwa obywatelskiego; zachęca forum społeczeństwa obywatelskiego do udziału w oficjalnych spotkaniach platform i pracach tematycznych grup roboczych Partnerstwa Wschodniego;
22. uważa za konieczne przeprowadzenie dokładnej oceny wiarygodności wszystkich organizacji społeczeństwa obywatelskiego biorących udział w tym procesie w celu zapewnienia legitymizacji i efektywności naszych działań;
23. podkreśla znaczenie władz lokalnych dla rozwoju demokratycznego krajów partnerskich i wzywa Komisję Europejską do ich aktywnego wspierania w celu wzmocnienia lokalnej demokracji i lokalnych rządów; zachęca do rozszerzania zakresu programów partnerstw bliźniaczych między władzami lokalnymi w UE i krajach partnerskich, jak również do ustanowienia lokalnego i regionalnego zgromadzenia Europy Wschodniej i Zakaukazia;
24. podkreśla znaczenie związków zawodowych i dialogu społecznego jako części rozwoju demokratycznego partnerów wschodnich; podkreśla, że prawa związków zawodowych są ograniczone i wzywa partnerów wschodnich do zwiększenia praw pracowniczych i praw związków zawodowych; zaleca zintensyfikowanie dialogu społecznego i konsultacji z partnerami społecznymi;
25. podkreśla znaczenie wolności prasy oraz wolnych i niezależnych mediów, w tym internetu, dla rozwoju demokracji oraz jako sposobu promowania wymian i komunikacji między społeczeństwami w regionie oraz między nimi a UE; zachęca UE do dalszego finansowania Biełsatu, Radia Racja i Europejskiego Radia dla Białorusi oraz do wspierania tworzenia i umacniania innych mediów, także dzięki wsparciu finansowemu, m.in. jako środka promowania bezpośrednich kanałów komunikacji między społeczeństwami; podkreśla konieczność cofnięcia pomocy dla kontrolowanych mediów państwowych, takich jak media na Białorusi;
26. przypomina swoje stanowisko, zgodnie z którym układy o stowarzyszeniu są ważnym narzędziem stymulowania reform i powinny zawierać konkretne warunki, harmonogramy i poziomy odniesienia dotyczące wyników oraz powinien im towarzyszyć regularny proces monitorowania w celu skutecznego pogłębienia stosunków dwustronnych z UE w sposób holistyczny oraz w celu zwiększenia spójności pomiędzy wszystkimi aspektami takich układów, tj. politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturowym, a zobowiązaniami w zakresie poszanowania praw człowieka; podkreśla, że należy jak najszybciej zainicjować kompleksowe programy rozwoju instytucjonalnego; podkreśla, że mając na uwadze ambitny charakter układów o stowarzyszeniu i ich decydujące znaczenie dla przyszłości Partnerstwa Wschodniego, UE powinna wspierać te kraje, udzielając im pomocy technicznej i finansowej, tak aby umożliwić im wypełnianie zobowiązań dotyczących wdrażania; przypomina Komisji o jej obowiązku należytego informowania Parlamentu Europejskiego i właściwych sprawozdawców o mandatach do prowadzenia negocjacji w sprawie układów o stowarzyszeniu i o samych negocjacjach;
27. z zadowoleniem przyjmuje prace unijnej grupy doradczej wysokiego szczebla w Armenii oraz rozpoczęcie prac podobnej grupy w Mołdawii; zwraca się do wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Komisji o przedyskutowanie możliwości zaproponowania takiego wsparcia innym wschodnim partnerom;
28. uważa, że ściślejsza integracja gospodarcza może być silnym katalizatorem zmian społecznych i politycznych; podkreśla, że pogłębione i kompleksowe strefy wolnego handlu z UE mogą być ustanowione dopiero po spełnieniu niezbędnych warunków; podkreśla, że pozostają one jedną z głównych zachęt Partnerstwa Wschodniego dla krajów partnerskich i silną zachętą do przeprowadzenia reform, pod warunkiem że w odpowiednim czasie zostanie przeprowadzona pełna ocena ich społecznego i środowiskowego wpływu; uznaje, że koncepcję tych stref należy jednak dostosować do zmieniającej się sytuacji w poszczególnych wschodnich krajach partnerskich;
29. podkreśla znaczenie pogłębionej dwustronnej i wielostronnej współpracy gospodarczej między partnerami objętymi EPS, ponieważ przyniosłoby to wymierne korzyści obywatelom, a także poprawiłoby nastroje polityczne w regionie i przyczyniłoby się do rozwoju gospodarczego krajów partnerskich; w związku z tym zachęca do utworzenia stref wolnego handlu między krajami partnerskimi;
30. zwraca uwagę na coraz większą obecność gospodarczą Chin w krajach Partnerstwa Wschodniego;
31. podkreśla, że duże znaczenie ma wspieranie mobilności obywateli, utrzymanie kontaktów międzyludzkich i zarządzanie przepływami migracyjnymi, przede wszystkim dzięki porozumieniom w sprawie ułatwień wizowych i umowom o readmisji, z myślą o stopniowym przechodzeniu do pełnej liberalizacji wizowej, o ile całkowicie spełnione zostaną wszystkie odpowiednie warunki; zwraca się do UE o aktywne i szybkie przeprowadzenie negocjacji w tym celu, przy jednoczesnym zapewnieniu lepszego wdrażania porozumień w sprawie ułatwień wizowych; zaleca, by dwustronne porozumienia zawierały postanowienia dotyczące uaktualniania krajowych przepisów migracyjnych w krajach objętych EPS; postuluje zapewnienie pełnej zgodności wdrażania takich porozumień i strategii politycznych, w szczególności w odniesieniu do udzielania azylu, z międzynarodowymi obowiązkami i zobowiązaniami oraz normami unijnymi, zwłaszcza w zakresie praw człowieka;
32. podkreśla ponadto, że liberalizację wizową można wykorzystać jako silną zachętę do promowania demokratyzacji i reform w zakresie praw człowieka w krajach partnerskich, a także jako sposób potwierdzenia konkretnych kroków w kierunku stowarzyszenia i integracji gospodarczej z UE w ramach EPS;
33. proponuje, aby Komisja publikowała roczne sprawozdania oceniające europejskie umowy o readmisji;
34. uważa, że między krajami objętymi EPS a FRONTEX konieczna jest pogłębiona współpraca;
35. nalega, aby Komisja zwróciła szczególną uwagę na mobilność studentów, pracowników akademickich, naukowców i przedsiębiorców poprzez zapewnienie dostępności wystarczających środków i pogłębienie istniejących programów stypendialnych i poszerzenie ich zakresu; w związku z tym podkreśla znaczenie opracowania w ramach Partnerstwa Wschodniego nowych projektów koncentrujących się na bardziej zorganizowanej współpracy w dziedzinie kształcenia wyższego i badań, wspierającej wymiany uniwersyteckie i partnerstwa publiczno-prywatne w dziedzinie badań; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie partnerstw na rzecz mobilności z Mołdawią i Gruzją oraz zachęca do zawarcia podobnych partnerstw z innymi partnerami wschodnimi, w ramach unijnego globalnego podejścia do kwestii migracji; w związku z tym uważa, że należy lepiej wykorzystać możliwości elastycznego stosowania kodeksu wizowego Schengen, aby ułatwić mobilność tych grup;
36. potwierdza swoje zdecydowane poparcie dla finansowanego przez KE projektu oferowania stypendiów w Kolegium Europejskim absolwentom szkół wyższych z krajów objętych EPS i z UE; uważa, że umożliwi to wykształcenie przyszłych partnerów do dyskusji w UE i krajach sąsiadujących – tzn. pracowników zajmujących stanowiska związane z EPS – gruntownie i profesjonalnie znających treść i ducha polityki, prawa i instytucji UE;
37. podkreśla znaczenie współpracy sektorowej, zważywszy na coraz większy stopień współzależności, zwłaszcza w obszarach takich jak bezpieczeństwo energetyczne, środowisko naturalne i zmiany klimatu, edukacja, technologie informacji, badania naukowe, transport, rozwój społeczny i integracja społeczna, zatrudnienie i tworzenie miejsc pracy oraz współpraca na rzecz zdrowia; zwraca uwagę, że pogłębiona współpraca sektorowa mogłaby zwiększyć synergię między wewnętrzną polityką UE a EPS; w tym kontekście uważa, że należy zachęcać więcej krajów partnerskich do podpisywania z UE protokołów w sprawie udziału we wspólnotowych programach i agencjach; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje przystąpienie Republiki Mołdowy i Ukrainy do Wspólnoty Energetycznej;
38. uważa, że konieczne jest wzmocnienie współpracy w dziedzinie energetyki, zwiększenie efektywności energetycznej i promowanie odnawialnych źródeł energii, co będzie najważniejszymi celami w zasadach współpracy z partnerami objętymi EPS; podkreśla, że projekt Nabucco ma znaczenie strategiczne i musi zostać szybko zrealizowany, podobnie jak transport transportu skroplonego gazu ziemnego (LNG) w ramach projektu AGRI;
39. podkreśla potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu finansowania przez UE współpracy z sąsiadami i ponownie wskazuje wartość ENPI jako instrumentu finansowania EPS, który powinien rozwijać się w takim kierunku, by bardziej elastycznie reagować na różne potrzeby krajów i regionów sąsiadujących, gwarantować bezpośrednie powiązanie między celami politycznymi EPS i programowaniem ENPI, a także odzwierciedlać charakter przyszłej EPS opartej na wynikach; podkreśla jednak potrzebę zapewnienia większej elastyczności i zdolności reagowania na kryzys oraz lepiej ukierunkowanego wsparcia, przeznaczonego zwłaszcza dla społeczeństwa obywatelskiego i poziomów lokalnych, przy zastosowaniu podejścia oddolnego i niedopuszczeniu do nieuzasadnionego angażowania państwa w udzielanie wsparcia finansowego; podkreśla wartość monitorowania, w jaki sposób zarządzane są i wdrażane różne programy w ramach ENPI, oraz podkreśla, że podstawowym kryterium finansowania projektów musi być wartość dodana, którą wnoszą one w rozwój gospodarki lokalnej, biorąc pod uwagę faktyczne koszty i autentyczny wkład poszczególnych projektów; wzywa Komisję i ESDZ, aby na wczesnym etapie prowadziły konsultacje z Parlamentem i zainteresowanymi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego podczas przyszłego opracowywania kolejnego instrumentu;
40. wzywa do zwiększenia finansowania w ramach instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie oraz do lepszego korzystania z tego instrumentu w celu wzmocnienia zdolności społeczeństwa obywatelskiego do promowania praw człowieka i reform demokratycznych oraz w ramach instrumentu na rzecz podmiotów niepaństwowych wspierającego zakrojoną na niewielką skalę lokalną działalność rozwojową prowadzoną przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności na Białorusi;
41. podkreśla znaczenie utrzymania odpowiednich poziomów finansowania i z zadowoleniem przyjmuje sprawniejszą koordynację prac międzynarodowych instytucji finansowych i innych darczyńców w celu zwiększenia efektywności i uzyskania efektu synergii; podkreśla, że UE powinna również przyczynić się do lepszego wykorzystywania przez kraje partnerskie dostępnych środków, skupiając się bardziej na praktycznej współpracy, tak aby w większym stopniu umożliwić instytucjom tych krajów wprowadzanie reform i realizowanie zobowiązań wynikających z różnych umów zawartych z UE; podkreśla, że trzeba wzmocnić bezpośrednią zależność między wynikami a pomocą finansową (np. instrumentem wspierania systemu rządów w ramach ENPI), zwłaszcza w obszarze demokracji, praw człowieka i rządów prawa;
42. uważa, że wsparcie budżetowe można by omówić jako przydatne rozwiązanie dostarczające prawdziwych zachęt w przyszłości; jednakże jest zdania, że wsparcie to powinno opierać się na zasadzie różnicowania i być uzależnione między innymi od przestrzegania przez kraje z niego korzystające wspólnych wartości i zasad, ich skutecznego zarządzania budżetowego i procedur kontroli, od niskiego poziomu korupcji oraz od zdolności wykorzystania takiego wsparcia w sposób przejrzysty, skuteczny i odpowiedzialny;
43. domaga się znacznego podwyższenia pułapu działu 4 w ramach budżetu ogólnego, w szczególności w przypadku Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI), biorąc pod uwagę fakt, że chociaż w ciągu ostatnich lat osiągnięto postępy w promowaniu pogłębionej współpracy i stopniowej integracji gospodarczej między Unią Europejską a krajami partnerskimi, to konieczne są większe działania, ponieważ pojawiają się nowe wyzwania i obszary współpracy;
44. wzywa Komisję do zwiększenia wsparcia finansowego – co jednak nie może nastąpić kosztem finansowania Unii dla Śródziemnomorza – przeznaczonego dla wschodniego elementu EPS, aby osiągnąć cele i zapewnić skuteczne wprowadzanie w życie Partnerstwa Wschodniego;
45. podkreśla, że mimo iż pomoc może stanowić dźwignię dla krajów objętych EPS, nie jest ona wystarczająca, aby zagwarantować im zrównoważony i długofalowy rozwój; wzywa zatem kraje objęte EPS do wzmocnienia i zmobilizowania środków krajowych, aktywnego zaangażowania sektora prywatnego, władz lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego w realizację programu EPS oraz do zwiększenia ich poczucia odpowiedzialności za projekty realizowane w ramach EPS;
46. zwraca uwagę, że wzmocnienie wymiaru Partnerstwa Wschodniego dotyczącego młodzieży jest istotną inwestycją w przyszłość stosunków UE ze wschodnimi sąsiadami o znacznym przyszłym potencjale oraz w demokratyzację tych partnerów i harmonizację ich ustawodawstwa z normami europejskimi; powtarza, że dodatkowa kwota 1 000 000 euro przydzielona na ENPI na 2011 r. w budżecie UE na 2011 r. powinna zostać wykorzystana przez Komisję do wzmocnienia wymiaru Partnerstwa Wschodniego dotyczącego młodzieży poprzez zapewnienie:
(a)
niewielkich dotacji przyznawanych w ramach zaproszeń do składania wniosków dotyczących wspólnych projektów, ogłaszanych przez Komisję lub przedstawicielstwa UE i skierowanych do organizacji młodzieżowych w krajach UE i krajach Partnerstwa Wschodniego;
(b)
stypendiów dla studentów pochodzących ze wschodnich krajów objętych EPS;
47. z zadowoleniem przyjmuje rezultat konferencji darczyńców na rzecz Białorusi, która została zorganizowana dnia 2 lutego 2011 r., a mianowicie decyzję o przeznaczeniu około 87 mln euro na wsparcie rzeczników praw człowieka oraz wzmocnienie związków zawodowych, ośrodków badawczych i organizacji studenckich;
48. zwraca uwagę na większe zaangażowanie EU w kwestie bezpieczeństwa w sąsiedztwie wschodnim, czego przykładem jest utworzenie misji granicznej UE w Mołdawii i misji obserwacyjnej UE w Gruzji; wzywa wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą i ESDZ do zwiększenia zaangażowania w znalezienie rozwiązania dla przewlekłych konfliktów na Naddniestrzu i Zakaukaziu w oparciu o zasady prawa międzynarodowego – w szczególności niestosowanie siły, samostanowienie i integralność terytorialna – poprzez aktywniejsze zajmowanie stanowiska politycznego, aktywniejszy udział i istotniejszą rolę w stałych strukturach rozwiązywania konfliktów lub w strukturach ad hoc, łącznie z istniejącymi już formami negocjacji, zwłaszcza w strukturach OBWE;
49. wzywa wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą i ESDZ do opracowania większej liczby środków i programów na rzecz budowania zaufania, obejmujących inicjowanie nowych misji i strategii komunikacji publicznej oraz rozpatrywanie pragmatycznych inicjatyw i innowacyjnych podejść, takich jak nieformalne kontakty i konsultacje ze społeczeństwem terytoriów separatystycznych, przy jednoczesnym utrzymaniu polityki UE dotyczącej braku uznawania, w celu wsparcia kultury obywatelskiej i dialogu obywatelskiego; podkreśla znaczenie umocnienia zasady dobrych stosunków sąsiedzkich oraz rozwoju współpracy regionalnej dzięki EPS, Partnerstwu Wschodniemu i negocjacjom w sprawie układów o stowarzyszeniu; jest zdania, że specjalni przedstawiciele UE (SPUE) wciąż mają do odegrania ważną rolę, zwłaszcza jeśli ich mandat ma wymiar regionalny, tak jak ma to miejsce w przypadku Zakaukazia; uważa, że należy zrealizować więcej lepszych działań służących rozwiązywaniu przewlekłych konfliktów w regionie, które są utrudnieniem, jeśli chodzi o osiągnięcie wymiaru wielostronnego;
50. w tym kontekście zwraca uwagę na fakt, że brak postępów w rozwiązywaniu nierozstrzygniętych konfliktów na Zakaukaziu stanowił przeszkodę w rozwoju wszelkich rodzajów współpracy w tym regionie, z wyjątkiem Regionalnego Centrum Ekologicznego, czego skutkiem jest osłabienie EPS; wyraża pogląd, że kwestią najwyższej wagi jest określenie obszarów współpracy, w które można by zaangażować te trzy kraje, co w szczególności dotyczy dialogu między społeczeństwami obywatelskimi, organizacjami młodzieżowymi i niezależnymi mediami oraz interakcji gospodarczych, a ponadto wzywa ESDZ do podjęcia wszelkich wysiłków w celu zaangażowania w tę inicjatywę również Federacji Rosyjskiej i Turcji;
51. uważa, że pożytecznym narzędziem byłoby powołanie SPUE w celu zmniejszenia obciążenia pracą delegatur UE w tych krajach oraz wzmocnienia zaangażowania UE w międzynarodowe negocjacje dotyczące rozwiązań przewlekłych konfliktów, zwłaszcza w przypadku Naddniestrza i Zakaukazia; podkreśla, że Wysoki Przedstawiciel/Wiceprzewodniczący powinien koordynować prace SPUE;
52. wyraża zaniepokojenie faktem, że przymusowo wysiedlone osoby (zarówno uchodźcy, jak i wewnętrzni przesiedleńcy) są nadal pozbawione swoich praw, w tym prawa do powrotu, praw własności i prawa do osobistego bezpieczeństwa, wskutek konfliktów zbrojnych na terytoriach krajów partnerskich; wzywa wszystkie strony do jednoznacznego i bezwarunkowego uznania tych praw, potrzeby ich szybkiego wprowadzenia w życie i szybkiego rozwiązania tego problemu, które będzie zgodne z zasadami prawa międzynarodowego; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie UE do dalszego udzielania i rozszerzenia pomocy i wsparcia finansowego UE dla krajów Partnerstwa Wschodniego, które służą rozwiązywaniu omawianego problemu, w szczególności poprzez pomoc w remontach i budowie niezbędnych budynków i dróg, infrastruktury zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną, szpitali i szkół;
Rola Parlamentu Europejskiego
53. podkreśla kluczowe znaczenie Parlamentu Europejskiego dla pogłębiania debaty politycznej oraz jego rolę w utrwalaniu wolności i demokracji wśród sąsiadujących krajów partnerskich, w tym znaczenie misji obserwacji wyborów parlamentarnych; zwraca uwagę na swoje zobowiązanie do zwiększania spójności zadań swoich organów, do pogłębiania stosunków ze społeczeństwem obywatelskim i do zwiększania skuteczności pracy swoich organów, w tym dzięki lepszemu wykorzystaniu delegacji do organów międzyparlamentarnych;
54. potwierdza zdecydowane poparcie dla Zgromadzenia Parlamentarnego EURONEST i podkreśla jego rolę w umacnianiu demokracji i instytucji demokratycznych oraz jego znaczenie dla pogłębiania parlamentarnego wymiaru Partnerstwa; uważa, że Zgromadzenie wniesie pożyteczny wkład w realizację wzmocnionej EPS i zapewni wartość dodaną wszystkim stronom zainteresowanym wzmocnieniem współpracy, solidarności i wzajemnego zaufania oraz upowszechnianiem sprawdzonych wzorców; stwierdza, że parlamentarzyści białoruscy będą mile widziani w Zgromadzeniu Parlamentarnym EURONEST, ale jedynie wówczas gdy parlament białoruski zostanie wybrany demokratycznie i jako taki uznany przez Unię Europejską;
55. podkreśla rolę Parlamentu Europejskiego na wszystkich etapach i we wszystkich obszarach rozwoju EPS, zarówno przy podejmowaniu wyborów strategicznych, jak i przy kontrolowaniu wdrażania EPS, oraz ponawia swoje zobowiązanie do dalszego korzystania z prawa do kontroli parlamentarnej przy wdrażaniu EPS, także poprzez prowadzenie regularnych debat z Komisją na temat stosowania ENPI; jednakże wyraża ubolewanie z powodu ograniczonego dostępu do dokumentów przy opracowywaniu odpowiednich dokumentów programowych; wzywa do przyznania Parlamentowi dostępu do mandatów wszystkich negocjowanych obecnie umów międzynarodowych z krajami partnerskimi objętymi EPS, zgodnie z art. 218 ust.10 TFUE, który stanowi, że Parlament ma być natychmiast i w pełni informowany na wszystkich etapach procedury;
56. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o zwołaniu drugiego szczytu Partnerstwa Wschodniego w drugiej połowie 2011 r.; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie UE do wykorzystania tej szansy do oceny osiągniętych postępów i dodatkowego przeglądu strategicznego ukierunkowania Partnerstwa Wschodniego, aby w przyszłości mogło ono nadal przynosić znaczące wyniki;
o o o
57. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Komitetowi Regionów, rządom i parlamentom narodowym krajów EPS, OBWE i Radzie Europy.