Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2011 σχετικά με την κατάσταση των γυναικών που πλησιάζουν την ηλικία συνταξιοδότησης (2011/2091(INI))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως τα άρθρα 2 και 3,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 19,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, και ιδίως τα άρθρα 21, 23 και 25,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 21ης Σεπτεμβρίου 2010 με τίτλο «Στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2010-2015» (CΟΜ(2010)0491),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 29ης Απριλίου 2009 με τίτλο «Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης στην ΕΕ (Έκθεση για τη δημογραφική γήρανση 2009)» (COM(2009)0180),
– έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής, της 3ης Οκτωβρίου 2008, σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας, (2008/867/ΕΚ)(1),
– έχοντας υπόψη την έκθεση που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής στις 22 Ιουλίου 2010, με τίτλο «Access to healthcare and long-term care - Equal for women and men?» («Πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια φροντίδα - Είναι ίση για γυναίκες και άνδρες;»),
– έχοντας υπόψη την έκθεση που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής στις 24 Νοεμβρίου 2009, με τίτλο «Gender mainstreaming active inclusion policies» («Πολιτικές ενεργού ένταξης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου»),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 2011 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων για την περίοδο 2011-2020,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 6ης Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με τον αντίκτυπο της γήρανσης του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού στις πολιτικές απασχόλησης,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 7ης Ιουνίου 2010 για την ενεργό γήρανση,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 30ής Νοεμβρίου 2009 για υγιή και αξιοπρεπή γήρανση,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2009 με θέμα «Ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών: ενεργός και αξιοπρεπής γήρανση»,
– έχοντας υπόψη την έκθεση με τίτλο «Working conditions of an ageing workforce» («Εργασιακές συνθήκες του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού»), η οποία εκπονήθηκε την 1η Μαΐου 2008 από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας,
– έχοντας υπόψη το διεθνές σχέδιο δράσης της Μαδρίτης για τη γήρανση, που εγκρίθηκε κατά τη δεύτερη παγκόσμια συνέλευση για τη γήρανση (A/CONF.197/9 8) στις 12 Απριλίου 2002,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1979 για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 7ης Σεπτεμβρίου 2010 σχετικά με τον ρόλο των γυναικών σε μια γηράσκουσα κοινωνία(2),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A7-0291/2011),
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισότητα των φύλων και η μη εισαγωγή διακρίσεων βασισμένων, μεταξύ άλλων, στην ηλικία, αποτελεί θεμελιώδη αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκαταλέγεται στους στόχους και τα καθήκοντα της Κοινότητας,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θέτει ως στόχο επίσημου ποσοστού απασχόλησης το 75% για άνδρες και γυναίκες, ενώ περιλαμβάνει επίσης τον στόχο της μείωσης του αριθμού των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας κατά 20 εκατομμύρια· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ηλικιακή ομάδα των γυναικών άνω των 50, δεδομένων των υψηλών επιπέδων φτώχειας ανεργίας που χαρακτηρίζουν ιδίως αυτή την ομάδα, αποτελεί, ως εκ τούτου, αποφασιστικής σημασίας ηλικιακή κατηγορία για την επίτευξη και των δύο αυτών στόχων,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εμμονή σε στερεότυπα για τα φύλα, σε συνδυασμό με τις διακρίσεις ως προς την ηλικία που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στην αγορά εργασίας, μειώνει ιδιαιτέρως τις ευκαιρίες απασχόλησης, κατάρτισης και προαγωγής για τις ηλικιωμένες γυναίκες και ευθύνεται εν μέρει για τον αυξημένο κίνδυνο φτώχειας για τους ηλικιωμένους,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διακρίσεις που βασίζονται στο φύλο αποτελούν μια ειδική κατηγορία διακρίσεων διότι είναι συστημική και συστηματική και απαντάται σε όλες τις άλλες μορφές διάκρισης, τις οποίες και επιδεινώνει,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αγορά εργασίας είναι πολύ πιο δυναμική και ρευστή σήμερα από ό,τι σε παλαιότερες εποχές, με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον σίγουρη η ισόβια απασχόληση στον ίδιο τομέα· λαμβάνοντας, συνεπώς, υπόψη ότι αυτό που δείχνει η οικονομική κρίση είναι ότι οι γυναίκες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αγορά εργασίας,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μελλοντική οικονομική ανταγωνιστικότητα, ευημερία και συμμετοχικότητα της Ευρώπης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά της να βελτιώσει αποτελεσματικά τη αξιοποίηση του εργατικού της δυναμικού, όχι μόνον με την παράταση του χρόνου απασχόλησης αλλά και μέσω της δημιουργίας εκείνων των συνθηκών εργασίας και συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης που θα στηρίξουν τόσο την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης όσο και την πρόοδο της οικονομίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι τούτο περιλαμβάνει επίσης κατάλληλες πολιτικές για τον συνδυασμό της επαγγελματικής, της οικογενειακής και της ιδιωτικής ζωής και για την αντιμετώπιση άμεσων και έμμεσων διακρίσεων και γενετήσιων στερεότυπων που οδηγούν στην δημιουργία χασμάτων μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μεταξύ 1990 και 2010 ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (20-64 ετών) στην ΕΕ-27 αυξήθηκε κατά 1,8%, ο πληθυσμός μεγαλύτερης ηλικίας (65 ετών και άνω) αυξήθηκε κατά 3,7%, ενώ το ποσοστό των ατόμων νεότερης ηλικίας (0-19 ετών) μειώθηκε κατά 5,4%· λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω προβλέπεται να αυξηθεί από 17,4% το 2010 σε 30% το 2060(3),
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2008 ο κίνδυνος φτώχειας μεταξύ των ηλικιωμένων γυναικών ανερχόταν στο 22%, έναντι ποσοστού 16% μεταξύ των ηλικιωμένων ανδρών(4),
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται συχνά και με διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς μεταξύ των απομονωμένων ηλικιωμένων, λόγω της αύξησης των διαζυγίων και της μείωσης του προσδόκιμου επιβίωσης των ανδρών· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι χήρες και, γενικότερα, οι μοναχικές γυναίκες μεγάλης ηλικίας διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο φτώχειας, απομόνωσης και κοινωνικού αποκλεισμού,
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ηλικίας 55-64 ετών ήταν 37,8% το 2009, έναντι ποσοστού 54,8% για τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας(5),
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό ανεργίας είναι υψηλότερο για τις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες σε 21 κράτη μέλη και ότι, ενώ το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας είναι υψηλότερο για τους άνδρες από ό,τι για τις γυναίκες σε 12 χώρες, η ανεργία των γυναικών είναι πιθανότερο να μεταμφιέζεται ως «αδράνεια» εάν είναι παντρεμένες ή έχουν παιδιά,
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέσο ωρομίσθιο των γυναικών κάτω των 30 ετών είναι το 92% του μέσου ωρομισθίου των ανδρών, και το 67,5% στην ηλικιακή κατηγορία των 50-59 ετών(6), ενώ το μέσο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ανέρχεται στο 17,5%,
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορές κοινωνικοοικονομικής κατάστασης με βάση το φύλο οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην παραδοσιακή κατανομή των ρόλων, σύμφωνα με την οποία οι άνδρες θεωρείται ότι φέρουν την πρωταρχική ευθύνη για το βιοπορισμό και οι γυναίκες για τη μη αμειβόμενη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας, μαζί με την ευρύτερη φροντίδα της οικογένειας, η οποία έχει τεράστιο αντίκτυπο στην δυνατότητα των γυναικών, σε σύγκριση με τους άνδρες, να κατοχυρώνουν δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης, για παράδειγμα ενόψει συνταξιοδότησης, και συνεπώς και στην κατάστασή τους ως ηλικιωμένων, ιδίως σε περίπτωση διαζυγίου, χωρισμού ή χηρείας,
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες είναι πιθανότερο να έχουν βραδύτερες, βραχύτερες και/ή διακοπτόμενες σταδιοδρομίες και χαμηλότερες μέσες αποδοχές από τους άνδρες, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στο υψηλότερο μισθολογικό χάσμα με βάση το φύλο και οδηγεί σε διαφοροποίηση των συνεισφορών σε ταμεία προσωπικής συνταξιοδότησης με βάση το φύλο, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο φτώχειας για τις ηλικιωμένες γυναίκες,
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι μικρότερο πριν από τη δημιουργία οικογένειας και μεγαλώνει όταν τα άτομα γίνονται ζευγάρια· λαμβάνοντας υπόψη ότι μια μείωση της απασχολησιμότητας των γυναικών παρατηρείται με την γέννηση του πρώτου τους παιδιού και ότι τα μειονεκτήματα ως προς την αγορά εργασίας συσσωρεύονται στα πρώιμα στάδια του κύκλου ζωής τους λόγω της φροντίδας των παιδιών και μετατρέπονται σε μεταγενέστερο στάδιο στη φροντίδα των ηλικιωμένων, με συχνή εξέλιξη το φαινόμενο της φτώχειας στην εργασία,
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, συγκρινόμενες με τους άνδρες, οι μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες συχνά επιλέγουν ή υποχρεούνται να επιλέξουν, τη μερική απασχόληση και πολύ συχνά εγκαταλείπουν την αγορά εργασίας επιλέγοντας, ή επειδή υποχρεούνται να επιλέξουν, την πρόωρη συνταξιοδότηση,
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, ενώ η σπουδαιότητα μιας προσέγγισης με γνώμονα το φύλο όσον αφορά τις ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας αναγνωρίζεται ευρέως σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, οι αξιολογήσεις των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας καταδεικνύουν ότι ο συνυπολογισμός της διάστασης του φύλου παραμένει άνισος και μάλλον περιορισμένος,
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες άνω των 50 ετών συχνά υφίστανται διττή ή πολλαπλή διάκριση που στηρίζεται σε στερεότυπα με βάση το φύλο και την ηλικία, τα οποία συχνά εντείνονται λόγω της συνδεόμενης με το φύλο εργασίας τους και των χαρακτηριστικών της ζωής τους (π.χ. διακοπές στη σταδιοδρομία, μερική απασχόληση, ενδεχόμενη εγκατάλειψη της εργασίας τους προκειμένου να φροντίσουν τις οικογένειές τους ή να εργαστούν στις επιχειρήσεις των συζύγων, ιδίως στον διανεμητικό κλάδο ή στην γεωργία, χωρίς καταβολή μισθού ή ένταξη σε σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών), λαμβάνοντας υπόψη ότι, ως εκ τούτου, οι γυναίκες τείνουν να αντιμετωπίζουν περισσότερα συσσωρευμένα μειονεκτήματα σε σύγκριση με τους άνδρες των ιδίων κατηγοριών· λαμβάνοντας, επιπλέον, υπόψη ότι, σε καιρούς οικονομικής ύφεσης, οι συγκεκριμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο να περιπέσουν στη φτώχεια,
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην αγορά εργασίας οι γυναίκες συχνά θεωρούνται «ηλικιωμένες» σε πολύ μικρότερη ηλικία από ό,τι οι άνδρες· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 58% των Ευρωπαίων θεωρεί ότι οι διακρίσεις με βάση το φύλο είναι εκτεταμένες(7),
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η βία εναντίον των ηλικιωμένων γυναικών αποτελεί ένα σοβαρά παραμελημένο ζήτημα λόγω της ιδιαίτερης απροθυμίας των ηλικιωμένων γυναικών να αποκαλύψουν την κακομεταχείριση, λόγω των στερεοτυπικών αντιλήψεων των κοινωνικών λειτουργών που θεωρούν ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες κινδυνεύουν λιγότερο και λόγω του περιορισμένου αριθμού επιλογών που διαθέτουν οι ηλικιωμένες που πέφτουν θύμα κακομεταχείρισης,
ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση στην ισότητα από τη νηπιακή ηλικία, οι πολιτικές επαγγελματικού προσανατολισμού και οι πολιτικές προαγωγής της απασχόλησης των γυναικών συνιστούν αποτελεσματικούς τρόπους για να δοθεί οριστικό τέρμα σε αυτού του είδους τις διακρίσεις,
Γενικές διατάξεις
1. επικροτεί την απόφαση της Επιτροπής να οριστεί το 2012 «ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης και αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών», και ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν κατάλληλα και αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων, περιλαμβανομένης και της αντιμετώπισης των στερεοτύπων που σχετίζονται με τις διακρίσεις με γνώμονα το φύλο και την ηλικία και της προαγωγής της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών·
2. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ώστε οι πολλαπλές διακρίσεις κατά των γυναικών ηλικίας άνω των 50 ετών να αντικατοπτρίζονται καλύτερα και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά στην ανοικτή μέθοδο συντονισμού όσον αφορά τις συντάξεις, την κοινωνική ένταξη, την απασχόληση, τα μεταβαλλόμενα στερεότυπα με κριτήριο το φύλο και τη συμμετοχή των γυναικών στους φορείς λήψης πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων·
3. καλεί τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν τη διάσταση του φύλου κατά την προετοιμασία και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων των συνταξιοδοτικών συστημάτων, σημείο που θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη στην επικείμενη Λευκή Βίβλο για τα συνταξιοδοτικά συστήματα και άλλες μεταρρυθμίσεις της πολιτικής για την κοινωνική ασφάλιση, να προαγάγουν τη χρήση περισσότερης ισότητας ενισχύοντας τον αναλογικό υπολογισμό των συντάξεων για άνδρες και γυναίκες, να προωθήσουν μέτρα για τη μείωση του κινδύνου φτώχειας, να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια την οποία υφίστανται σήμερα οι ηλικιωμένοι, να βελτιώσουν την ποιότητα, την προσβασιμότητα και την οικονομική βιωσιμότητα όσον αφορά την (υγειονομική) φροντίδα και να θέσουν τέρμα στην πρακτική της υποχρεωτικής συνταξιοδότησης επιτρέποντας στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας μέσω της καταπολέμησης των διακρίσεων·
4. καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν συμπληρωματικές ρυθμίσεις στη νομοθεσία τους περί συντάξεων όσον αφορά τις συντάξεις χηρείας προκειμένου οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας να είναι λιγότερο εκτεθειμένες στον κίνδυνο φτώχειας·
5. επισημαίνει πόση σημασία έχει να ληφθούν μέτρα προώθησης της ενσωμάτωσης των γυναικών που ανήκουν στις πλέον ευάλωτες κατηγορίες, δηλαδή στις μετανάστριες, στις γυναίκες που ανήκουν σε μειονότητες, στις γυναίκες με αναπηρίες, στις γυναίκες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, στις γυναίκες με λίγη επαγγελματική εμπειρία, στις φυλακισμένες γυναίκες κ.λπ., προκειμένου να εξασφαλιστεί το δικαίωμά τους σε μια αξιοπρεπή ζωή·
6. καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα με σκοπό τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς γήρανσης χωρίς ταπεινώσεις, διακρίσεις ή οποιαδήποτε μορφή βίας κατά των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας·
7. επισημαίνει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες αποτελούν οικονομικό πόρο και παρακαταθήκη εμπειρίας και προσφέρουν ζωτικής σημασίας υποστήριξη στην κοινότητα και στις οικογένειες διότι φροντίζουν τα εξαρτώμενα άτομα και διότι μπορούν να παράσχουν συμβουλές σε ζητήματα εργασίας χάρη στην εκτεταμένη επαγγελματική τους εμπειρία, χωρίς να αγνοείται η συμβολή τους στην διαφύλαξη της υπαίθρου·
8. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν την κατανόηση των κωδίκων και της κουλτούρας των νέων τεχνολογιών προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στον ηλικιωμένο γυναικείο πληθυσμό να γεφυρώσει το ψηφιακό χάσμα και να αυξήσει τις διαπροσωπικές και επικοινωνιακές δεξιότητές του, καθώς και την ικανότητά του να διαχειρίζεται την αυτοτέλεια και τα συμφέροντά του·
9. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εκπονήσουν μελέτη, σε στενή συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, σχετικά με την κατάσταση των γυναικών άνω των 50 ετών, εστιάζοντας ιδιαίτερα στις εμπειρίες τους στην αγορά εργασίας, στις εμπειρίες τους ως παρόχων φροντίδας, στο πώς οι γυναίκες και οι άνδρες χρησιμοποιούν το χρόνο τους, καθώς και σε ζητήματα που αφορούν την υγεία και άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν·
Οι γυναίκες στην αγορά εργασίας
10. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διαμορφώσουν συνθήκες που να επιτρέπουν και να βοηθούν τις ηλικιωμένες γυναίκες να παραμείνουν ή/και να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έτους ενεργού γήρανσης και αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών, έτσι ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους στην αγορά εργασίας και να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματά τους· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν επίσης μέτρα παροχής κινήτρων που να ενθαρρύνουν τους εργοδότες να βελτιώσουν τις πολιτικές τους για τις ίσες ευκαιρίες, έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν οι στάσεις διάκρισης έναντι των ηλικιωμένων γυναικών και ώστε οι ηλικιωμένες εργαζόμενες να απολαύουν ίσης πρόσβασης π.χ. στην κατάρτιση, στην προαγωγή και στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας·
11. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καθιερώσουν χωρίς καθυστέρηση μια συνολική, πολυδιάστατη, ευαίσθητη σε θέματα φύλου και ευνοϊκή προς το γήρας προσέγγιση της απασχόλησης και των κοινωνικών πολιτικών, η οποία να διασφαλίζει την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη των γυναικών· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να πραγματοποιήσουν επίσης εμπεριστατωμένη μελέτη της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η γενιά των ηλικιωμένων γυναικών που ήδη ζουν σε συνθήκες φτώχειας και να λάβουν χωρίς χρονοτριβή κατάλληλα και αποτελεσματικά μέτρα προκειμένου να ξεφύγουν οι γυναίκες αυτές από τη φτώχεια·
12. καλεί τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν κατάλληλα τις πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας όταν ζητούν πρόσβαση στην απασχόληση·
13. καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω και να βελτιώσει τη συλλογή και ανάλυση ακριβών, χρήσιμων, συγκριτικών ευρωπαϊκών στοιχείων με γνώμονα το φύλο και την ηλικία, ιδιαίτερα όσον αφορά τα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστριών και των γυναικών με αναπηρίες, την (άτυπη) συμμετοχή των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας στην (μη αμειβόμενη) φροντίδα της οικογενείας τους και των συγγενών τους, καθώς και το ποσοστό των εξαρτώμενων ηλικιωμένων και την κακομεταχείριση των ηλικιωμένων ατόμων, στοιχεία τα οποία θα πρέπει να διέπονται από τη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, που βρίσκεται σήμερα σε ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη·
14. επικροτεί το γεγονός ότι τα κράτη μέλη έχουν ήδη αναγνωρίσει ότι τα χαρακτηριστικά και οι αιτίες της ανισότητας μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας σχετίζονται ευθέως με το στάδιο του κύκλου ζωής, και τονίζει ότι πρέπει, επομένως, να προωθηθεί μια προσέγγιση της εργασίας που θα ερείδεται στον κύκλο ζωής· απευθύνει, ωστόσο, έκκληση στα κράτη μέλη –προκειμένου να αντιμετωπιστούν επαρκώς οι προκλήσεις του κύκλου ζωής– να αντιμετωπίσουν με εστιασμένα μέτρα τη μειονεκτική θέση των νέων και των μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών σε σύγκριση με τους άνδρες της ίδιας ηλικίας στις ενεργητικές πολιτικές τους για την αγορά εργασίας και όχι απλώς να εφαρμόζουν αυτές τις πολιτικές για ενήλικες άνδρες και γυναίκες·
15. καλεί τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές για τη βελτίωση της ποιότητας των συνθηκών εργασίας για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, προκειμένου να δημιουργήσουν γι' αυτές έναν βιώσιμο και υγιή χώρο εργασίας·
16. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες στις διαδικασίες διά βίου μάθησης και να αναπτύξουν περαιτέρω και να υποστηρίξουν ευέλικτα προγράμματα επανακατάρτισης τα οποία θα είναι κατάλληλα για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και ικανότητές τους, με σκοπό την αύξηση της απασχολησιμότητάς τους και με σκοπό να βοηθήσουν τις ηλικιωμένες γυναίκες να διατηρήσουν έναν ανεξάρτητο και ενεργό τρόπο ζωής καθώς και να μοιραστούν τις συσσωρευμένες εμπειρίες και γνώσεις τους με τις νεώτερες γενιές·
17. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ούτως ώστε τα μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, ιδίως όσα οφείλονται σε ευθύνες φροντίδας, να μην τις φέρνουν σε δυσμενή θέση όσον αφορά τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα ή άλλα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης·
18. παροτρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προβλέψουν στα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας ρυθμίσεις συνυπολογισμού που θα επιτρέψουν σε εισφορές που προέρχονται από περιόδους αμειβόμενης απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης, ή από διαφορετικές θέσεις εργασίας, να συναθροίζονται, αν αυτό δεν έχει γίνει ακόμη·
19. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναπτύξουν και προωθήσουν συνταξιοδοτικά συστήματα για τα οποία γίνεται εκτίμηση των επιπτώσεων ανάλογα με το φύλο, ως μέσο παροχής στήριξης και διασφάλισης των ηλικιωμένων γυναικών από τον μεγάλο κίνδυνο φτώχειας που διατρέχουν, λαμβάνοντας υπόψη τις διακοπές της σταδιοδρομίας τους που οφείλονται στις υποχρεώσεις παροχής φροντίδας, προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία νέων παγίδων εξάρτησης·
20. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν χωρίς καθυστέρηση αποτελεσματικά μέτρα για την εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής για ίση εργασία, (π.χ. μέσω συστημάτων υποχρεωτικής αξιολόγησης της εργασίας και σχεδίου δράσης για την ισότητα στον χώρο εργασίας), προκειμένου να εξαλειφθεί το χάσμα των μισθολογικών διαφορών λόγω φύλου, κάτι το οποίο μπορεί επίσης να συμβάλει στο κλείσιμο του συνταξιοδοτικού χάσματος, με στόχο να μειωθεί και τελικώς να εξαλειφθεί ο υψηλότερος κίνδυνος φτώχειας που αντιμετωπίζουν οι - ηλικιωμένες κυρίως - γυναίκες·
21. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν κατάλληλες πολιτικές για τον συνδυασμό της εργασίας, της οικογένειας και της ιδιωτικής ζωής και να ενσωματώσουν τη διάσταση της γήρανσης σε όλες τις συναφείς πολιτικές, μέσω της ενσωμάτωσης της διάστασης της ηλικίας και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά στάδια της ζωής· καλεί το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, που έχει την έδρα του στο Βίλνιους, να εκπονήσει τις απαραίτητες μελέτες έρευνας και αντικτύπου·
22. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως και αποτελεσματικά τα υφιστάμενα μέσα και προγράμματα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, με σκοπό την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας στις αγορές εργασίας και την αντιμετώπιση των διακρίσεων κατά των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας σε όλους τους τομείς·
23. ζητεί από τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας στον επιχειρηματικό τομέα ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας τις γυναίκες που ξεκινούν νέες επιχειρήσεις και διευκολύνοντας την πρόσβαση των γυναικών στη χρηματοδότηση, ιδίως μέσω της μικροπίστωσης, και ζητεί ισότιμη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στους φορείς λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των διοικητικών συμβουλίων των επιχειρήσεων·
24. καλεί τα κράτη μέλη να παροτρύνουν τις επιχειρήσεις ώστε να ενσωματώσουν αρχές και εργαλεία διαχείρισης των προβλημάτων που σχετίζονται με την ηλικία στις πολιτικές τους, ιδίως όσον αφορά το προσωπικό, να υιοθετήσουν μία ευνοϊκή προς το γήρας και ευαίσθητη ως προς το φύλο πολιτική στους χώρους εργασίας, να αναγνωρίσουν με τον δέοντα σεβασμό τη συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία των πλέον ηλικιωμένων γυναικών υπαλλήλων τους και να διαμορφώσουν μία αξιόπιστη και διαφανή πολιτική ενημέρωσης που θα επιτρέπει στους πλέον ηλικιωμένους υπαλλήλους να προετοιμάζονται για τη συνταξιοδότηση μετά λόγου γνώσεως· καλεί επιπλέον την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τις διαδικασίες επιβολής κυρώσεων εις βάρος εργοδοτών που προβαίνουν σε διακρίσεις εναντίον ηλικιωμένων γυναικών υπαλλήλων· εφιστά την προσοχή στην ανάγκη να περιληφθούν οι πολιτικές αυτές στο Small Business Act («νομοθετική πράξη για τις μικρές επιχειρήσεις»)·
Οι γυναίκες ως πάροχοι φροντίδας
25. καλεί τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την πρόοδο προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης των αναγκών των οικογενειών που έχουν αναλάβει την ευθύνη εξαρτωμένων μελών και καλεί την Επιτροπή να εξακολουθήσει να στηρίζει την ανάπτυξη δομών μέριμνας μέσω της χρήσης των διαρθρωτικών ταμείων·
26. καλεί τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την παροχή υπηρεσιών φροντίδας υψηλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της κατ' οίκον φροντίδας των ηλικιωμένων, να εξασφαλίσουν την προσβασιμότητα σε τέτοιου είδους φροντίδα καθώς και την οικονομική της βιωσιμότητα, να βελτιώσουν την αναγνώριση της αξίας του έργου που επιτελούν οι επαγγελματίες πάροχοι φροντίδας και να προσφέρουν στήριξη σε οικογένειες που παρέχουν φροντίδα σε εξαρτώμενα πρόσωπα μεγαλύτερης ηλικίας, λόγου χάρη μέσω της οικονομικής αποζημίωσής τους για τη συνεισφορά τους και μέσω της παροχής συμβουλών και κατάρτισης ούτως ώστε να είναι σε θέση να προσφέρουν υψηλής ποιότητας άτυπη μέριμνα·
27. επισημαίνει την ανάγκη να ληφθούν επαρκείς πρόνοιες προς την κατεύθυνση ενός δεόντως υψηλού επιπέδου μέριμνας για παιδιά, ηλικιωμένους και λοιπά εξαρτώμενα άτομα, μέριμνα που θα διατίθεται με προσιτό τίμημα και θα συνάδει με τα ωράρια πλήρους απασχόλησης ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι οι γυναίκες δεν θα αναγκάζονται να διακόπτουν, εγκαταλείπουν ή να συντομεύουν την σταδιοδρομία τους προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των εξαρτώμενων ατόμων που έχουν υπ` ευθύνη τους·
28. επισημαίνει ότι αυτές οι υπηρεσίες μέριμνας για παιδιά και εξαρτώμενα άτομα αποτελούν μια σημαντική πηγή θέσεων απασχόλησης που θα μπορούσαν να καλυφθούν από ηλικιωμένες γυναίκες που επί του παρόντος έχουν ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης·
29. καλεί τα κράτη μέλη να προσφέρουν προγράμματα κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων με σκοπό τη διασφάλιση υπηρεσιών φροντίδας υψηλής ποιότητας και την αντιστάθμιση των ελλείψεων προσωπικού στον τομέα της περίθαλψης (φροντίδα και υγειονομική περίθαλψη) λόγω των δημογραφικών τάσεων·
30. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να επεκτείνουν την πρόσβαση σε γονικές άδειες και στους παππούδες και τις γιαγιάδες καθώς και στα παιδιά που φροντίζουν τους γονείς τους, να αναγνωρίσουν τη φροντίδα εξαρτώμενων προσώπων, εξετάζοντας παράλληλα και το ενδεχόμενο καθιέρωσης «άδειας φροντίδας» και και παροχής υπηρεσιών, κατάρτισης και συμβουλών σε παρόχους φροντίδας·
31. αντιλαμβάνεται ότι οι γυναίκες που προσεγγίζουν την ηλικία συνταξιοδότησης συχνά είναι γιαγιάδες· αποδέχεται εντούτοις το γεγονός ότι οι γυναίκες που προσεγγίζουν την ηλικία συνταξιοδότησης δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνον ως πάροχοι φροντίδας· ζητεί συνεπώς από τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας υποδομών παιδικής μέριμνας, οι οποίες θα παρέχουν στους παππούδες, εφόσον το επιθυμούν, την ελευθερία επιλογής άλλων δραστηριοτήτων·
32. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να προαγάγουν τη συμμετοχή των πολιτών και την υλοποίηση διαγενεακών προγραμμάτων για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, χρηματοδοτώντας πρωτοβουλίες και προγράμματα·
33. καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα σε όλα τα επίπεδα, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης των συναφών ΜΚΟ, για την κάλυψη των ειδικών αναγκών ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών που ζουν μόνες, ώστε να μειωθεί η απομόνωση και εξάρτησή τους και να προαχθεί η ισότητα, η ασφάλεια και η ευημερία τους·
34. ζητεί από τα κράτη μέλη να μελετήσουν τις δυνατότητες στον τομέα της στέγασης και να στηρίξουν κοινοτικές ομάδες και φορείς αρωγής ως μέσο για την καταπολέμηση της απομόνωσης των ηλικιωμένων γυναικών και τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη διαγενεακή αλληλεγγύη·
35. αναγνωρίζει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες πρέπει να έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν οι ίδιες με αξιοπρέπεια πώς επιθυμούν να ζήσουν, είτε μόνες τους είτε σε χώρους κοινής διαβίωσης·
Ζητήματα υγείας
36. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τη διάσταση του φύλου στον τομέα της υγείας ως αναγκαίο τμήμα των πολιτικών της ΕΕ για την υγεία και, συνεπώς, ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν περαιτέρω τις προσπάθειές τους για την υιοθέτηση μιας διττής στρατηγικής για την ενσωμάτωση των διαστάσεων του φύλου και της ηλικίας, καθώς και ειδικών δράσεων που σχετίζονται με το φύλο, στο πλαίσιο των πολιτικών υγείας τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο·
37. παροτρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν την σημασία που έχει μία θεραπευτική και παρηγορητική υγειονομική περίθαλψη, ευαίσθητη στις παραμέτρους του φύλου και της ηλικίας· καλεί τα κράτη μέλη να διευρύνουν την έρευνα ώστε να επεκταθεί στις σχετικές με το φύλο ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των αιτίων, της ενδεχόμενων τρόπων πρόληψης και των αγωγών για τις ασθένειες αυτές·
38. αναγνωρίζει το ζωτικό ρόλο των προληπτικών εξετάσεων και της προληπτικής ιατρικής για την υγειονομική περίθαλψη και ενθαρρύνει την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει την ανοικτή μέθοδο συντονισμού ώστε να διασφαλιστεί η ανταλλαγή απόψεων επί του θέματος, να προαχθεί η εναρμόνιση των προληπτικών εξετάσεων σε όλη την ΕΕ, να εντοπιστούν βέλτιστες πρακτικές και να θεσπιστούν κατευθυντήριες γραμμές·
39. επικροτεί τις προσπάθειες ορισμένων κρατών μελών τα οποία παρέχουν δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες πρόληψης νόσων που σχετίζονται με το φύλο, και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη τα οποία δεν το έχουν πράξει ακόμη να ενισχύσουν την προληπτική υγειονομική περίθαλψη για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας προβλέποντας, λόγου χάρη, τη διενέργεια προσιτών και τακτικών μαστογραφιών και εξετάσεων κολπικών επιχρισμάτων, να καταργήσουν τα όρια ηλικίας όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική πρόληψη, όπως για παράδειγμα, για τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, και να προωθήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά τη σπουδαιότητα του προληπτικού ελέγχου·
40. παροτρύνει τα κράτη μέλη να εντείνουν περαιτέρω τις προσπάθειές τους προκειμένου να θεσπίσουν μια στρατηγική ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις πολιτικές υγείας και προκειμένου να εξασφαλίσουν ισότητα πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, ιδίως δε για τους ηλικιωμένους και για όσους αντιμετωπίζουν πολλαπλά μειονεκτήματα·
41. ενθαρρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να σχεδιάσουν μέτρα μέσω των οποίων θα διασφαλιστεί η βελτίωση της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, προστατεύοντας έτσι τη δυνατότητα απασχόλησης και τις δεξιότητες των εργαζομένων και προωθώντας την καλύτερη υγεία των ηλικιωμένων·
42. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας, αναγνωρίζοντας ότι υποτίμησαν το πρόβλημα, μέσω της καταπολέμησης των κοινωνικών στερεότυπων και μεριμνώντας ώστε οι πάροχοι υπηρεσιών να είναι σε θέση να λάβουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των πιο ηλικιωμένων θυμάτων βίας, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να επιτευχθεί ισότητα μεταξύ των φύλων, και αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες του προγράμματος DAPHNE·
o o o
43. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.
«Report on Progress on Equality between Women and men in 2010» («Έκθεση σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών το 2010»), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σ. 31.
«The life of women and men in Europe - A statistical portrait» («Η ζωή των γυναικών και των ανδρών στην Ευρώπη - στατιστικό πορτραίτο»), Eurostat, 2008, σ. 196.