Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Ιουνίου 2013 σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη, μεταξύ ΕΕ και Αφγανιστάν (2013/2665(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τις προηγούμενες εκθέσεις και τα προηγούμενα ψηφίσματά του για το Αφγανιστάν, και ειδικότερα το ψήφισμά του της 16ης Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με μια νέα στρατηγική για το Αφγανιστάν(1), το ψήφισμά του της 15ης Δεκεμβρίου 2011 σχετικά με τον δημοσιονομικό έλεγχο της χρηματοδοτικής συνδρομής της ΕΕ στο Αφγανιστάν(2), και το ψήφισμά του της 15ης Δεκεμβρίου 2011 σχετικά με την κατάσταση των γυναικών στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν(3),
– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για το Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένου του ψηφίσματος 2096, του Μαρτίου του 2013,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα των διεθνών διασκέψεων για το Αφγανιστάν το 2011 και το 2012, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διεξήχθησαν στη Βόννη τον Δεκέμβριο του 2011, στο Σικάγο τον Μάιο του 2012, στην Καμπούλ τον Ιούνιο του 2012 και στο Τόκυο τον Ιούλιο του 2012,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση την οποία εξέδωσε η αντιπροσωπεία της ΕΕ στο Αφγανιστάν, σε συμφωνία με τους επικεφαλής αποστολής της ΕΕ στο Αφγανιστάν, στις 19 Νοεμβρίου 2012, σχετικά με την εκτέλεση θανατοποινιτών,
– έχοντας υπόψη την απόφαση των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, της 27ης Μαΐου 2013, να επεκταθεί η αστυνομική αποστολή της ΕΕ στο Αφγανιστάν (EUPOL) έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ υποστηρίζει την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη του Αφγανιστάν από το 2002 και εξακολουθεί να είναι προσηλωμένη στην ειρηνική μετάβαση του Αφγανιστάν, στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξή του και στη σταθερότητα και την ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παροχή βοήθειας της ΕΕ από το 2011 έως το 2013 έχει επικεντρωθεί σε βασικούς τομείς διακυβέρνησης (συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας), στη γεωργία, στην ανάπτυξη της υπαίθρου, στην υγεία και στην κοινωνική προστασία·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και το Αφγανιστάν πρόκειται να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για συμφωνία συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη, που θα θέσει τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Αφγανιστάν σε νέα, ολοκληρωμένη βάση, με ένα νέο νομικό πλαίσιο·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Κοινοβούλιο έχει ζητήσει ένα πενταετές σχέδιο δράσης για την εξάλειψη της καλλιέργειας όπιου μέσω εναλλακτικών τρόπων ανάπτυξης στο Αφγανιστάν·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ στηρίζει την κατάρτιση των αστυνομικών δυνάμεων και την οικοδόμηση ικανοτήτων στο Αφγανιστάν, και λαμβάνοντας υπόψη ότι από το 2007 η αποστολή EUPOL στηρίζει μια βιώσιμη και αποτελεσματική πολιτική αστυνομική δύναμη, η οποία θα βοηθήσει στην εγκαθίδρυση ενός συστήματος ποινικής δικαιοσύνης υπό αφγανικό έλεγχο·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και την Εγκληματικότητα (UNODC), ο αριθμός των αφγανών πολιτών που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά εξακολουθεί να αυξάνεται, γεγονός που έχει μείζονα κοινωνικό αντίκτυπο στον πληθυσμό·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρά τον ενεργό ρόλο που παίζει η ΕΕ στην υποστήριξη μέτρων καταπολέμησης των ναρκωτικών, τα ουσιαστικά αποτελέσματα είναι πολύ περιορισμένα·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απουσία συντονισμού μεταξύ των χορηγών στο Αφγανιστάν και της Αφγανικής Κυβέρνησης υπονομεύει την αποτελεσματικότητα της συνδρομής της ΕΕ προς το Αφγανιστάν·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Κοινοβούλιο έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο με τη χορήγηση της έγκρισης που απαιτείται για νέες συμφωνίες συνεργασίας·
1. επαναβεβαιώνει τη συνεχιζόμενη στήριξή του στην οικοδόμηση ενός αφγανικού κράτους με ισχυρότερους δημοκρατικούς θεσμούς, ικανό να διασφαλίσει την εθνική κυριαρχία, την ενότητα του κράτους, την εδαφική ακεραιότητα και την ευημερία του λαού του Αφγανιστάν· επαναβεβαιώνει ότι το ειρηνικό μέλλον του Αφγανιστάν εξαρτάται από την οικοδόμηση ενός σταθερού, ασφαλούς και οικονομικά βιώσιμου κράτους, το οποίο θα είναι απαλλαγμένο από την τρομοκρατία και τα ναρκωτικά και θα βασίζεται στο κράτος δικαίου, σε ενισχυμένους δημοκρατικούς θεσμούς, στον σεβασμό της διάκρισης των εξουσιών και σε ένα ισχυρό κοινοβούλιο, καθώς και στην κατοχύρωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων· εκτιμά, σε αυτό το πλαίσιο, τη σημαντική συμβολή της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ και της αποστολής EUPOL στο Αφγανιστάν, η επέκταση της οποίας είναι καλοδεχούμενη·
2. χαιρετίζει τις προσπάθειες και την πρόοδο που έχουν συντελεσθεί την τελευταία δεκαετία· επαναλαμβάνει, ωστόσο, την ανησυχία του για την κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια και τη συνεχιζόμενη βία στο Αφγανιστάν, που έχει ως αποτέλεσμα απειλές για τον τοπικό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, των παιδιών, των εθνικών σωμάτων ασφαλείας και του διεθνούς στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού·
3. ζητεί από την Κυβέρνηση του Αφγανιστάν να ετοιμασθεί να αναλάβει την πλήρη ευθύνη της ασφάλειάς της μετά την αποχώρηση των διεθνών δυνάμεων· ζητεί από την ΕΕ και τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την υποστήριξη της οικοδόμησης στρατιωτικών και πολιτικών ικανοτήτων στο Αφγανιστάν από την κυβέρνηση και από τα εθνικά σώματα ασφαλείας της, προκειμένου να δημιουργηθεί σταθερότητα και ασφάλεια ως ουσιαστική βάση για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και να αποφευχθεί η δημιουργία κενού όταν η χώρα αναλάβει την πλήρη ευθύνη της ασφάλειάς της μετά το 2014· υπογραμμίζει τον κίνδυνο ότι η αποχώρηση των διεθνών δυνάμεων το 2014 ενδέχεται να δημιουργήσει οικονομικό κενό·
4. υποστηρίζει τις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη, και υπογραμμίζει ότι η συγκεκριμένη συμφωνία θα οδηγήσει σε μια περισσότερο στρατηγική προσέγγιση και υποστήριξη των αφγανικών αρχών, τόσο κατά την αποχώρηση των διεθνών δυνάμεων όσο και μετά·
5. τονίζει ότι είναι σημαντικό, η νέα συμφωνία να περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν την ασφάλεια, την οικονομία, τη διακυβέρνηση και την ανάπτυξη στο Αφγανιστάν, που είναι στοιχεία αλληλένδετα·
6. καλεί τις αφγανικές αρχές να μετατρέψουν όλες τις θανατικές ποινές και να επανεισαγάγουν ένα μορατόριουμ στις εκτελέσεις, με προοπτική τη μόνιμη κατάργηση της θανατικής ποινής·
7. θεωρεί λυπηρή την έλλειψη πολιτικής ώθησης για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη της συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη· καλεί, κατά συνέπεια, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και την Κυβέρνηση του Αφγανιστάν να τις ολοκληρώσουν ταχέως·
8. καλεί την ΕΕ, στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας, να συνεχίσει τις προσπάθειές της για τη στήριξη των δημοκρατικών αξιών, του κράτους δικαίου, ενός αξιόπιστου συστήματος διακυβέρνησης (συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της διαφθοράς), ενός ανεξάρτητου δικαστικού τομέα, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημιουργίας μιας πραγματικής κοινωνίας των πολιτών·
9. εκφράζει την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι η ΕΥΕΔ δεν έχει ενημερώσει δεόντως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρά την υποχρέωσή της να το ενημερώνει σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων· υπενθυμίζει τα νέα προνόμιά του στον τομέα των εξωτερικών υποθέσεων, όπως ορίζονται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, και ζητεί την πλήρη συνεργασία της ΕΥΕΔ και του Συμβουλίου σε ένα ζήτημα τόσο μεγάλης σημασίας·
10. επισημαίνει την ανάγκη περαιτέρω κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και οικονομικής διαφοροποίησης· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, τις δυνατότητες τόνωσης της ανάπτυξης με την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων και την ισχυρότερη επικέντρωση στην εξορυκτική βιομηχανία· υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η εξορυκτική βιομηχανία πρέπει να λειτουργεί με διαφάνεια, καθώς και την ανάγκη εφαρμογής των προτύπων της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για τη Διαφάνεια των Εξορυκτικών Βιομηχανιών·
11. επισημαίνει ότι, παρά κάποιο πρόοδο που έχει σημειωθεί στους τομείς της ισότητας των φύλων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την τελευταία δεκαετία, οι γυναίκες στο Αφγανιστάν εξακολουθούν να είναι το πιο ευπαθές κομμάτι της κοινωνίας και να υφίστανται απειλές, εκφοβισμό και βία, και τις συνέπειες διακρίσεων μέσω της νομοθεσίας· υπογραμμίζει την ανάγκη –τόσο από νομική όσο και από πρακτική σκοπιά- για πλήρη ένταξη των γυναικών στην κοινωνία, εξασφάλιση της πλήρους συμμετοχής τους και επίτευξη πραγματικής χειραφέτησης των γυναικών· καταδικάζει έντονα το γεγονός ότι πολλές γυναίκες αποτελούν θύματα συνεχιζόμενων απειλών και βίας και ότι, κατά τα λίγα τελευταία έτη, επιφανείς γυναίκες του αφγανικού δημόσιου βίου έχουν δολοφονηθεί ή υποστεί επιθέσεις κατά της ζωής τους, ενώ οι δράστες δεν έχουν προσαχθεί στη δικαιοσύνη·
12. τονίζει την ανάγκη συνέχισης της στήριξης για την ανάπτυξη της υποδομής σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, των νοσοκομείων, των μεταφορών, των ενεργειακών δικτύων, της γεωργίας και της χειραφέτησης των γυναικών στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με την αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ ακόμη και πριν από την επέμβαση του 2001·
13. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η πρωτοβουλία της ΕΕ κατά των ναρκωτικών δεν είχε ως τώρα ικανοποιητικά αποτελέσματα· επισημαίνει ότι η παραγωγή και το λαθρεμπόριο ναρκωτικών στηρίζουν «εξεγερμένες» ομάδες και τροφοδοτούν τη διαφθορά σε διάφορα επίπεδα· τονίζει ότι η κύρια εστίαση της δράσης κατά των ναρκωτικών θα πρέπει να είναι η στήριξη εναλλακτικών πηγών εισοδήματος για τους γεωργούς· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη μιας ευρύτερης στρατηγικής σχετικά με τη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη και τη διαχείριση των υδάτων·
14. υπενθυμίζει ότι περισσότερο από το 90% της ηρωίνης που διακινείται στην Ευρώπη προέρχεται από το Αφγανιστάν, και ότι το κόστος για τη δημόσια υγεία στις ευρωπαϊκές χώρες ανέρχεται σε δισεκατομμύρια δολάρια· επισημαίνει, ωστόσο, ότι η παραγωγή οπίου είναι βασικό ζήτημα για την κοινωνία, την οικονομία και την ασφάλεια· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το 2011 η παραγωγή οπίου αυξήθηκε κατά 61% σε σύγκριση με το 2010, και αναλογούσε στο 9% του ΑΕΓχΠ του Αφγανιστάν το 2011·
15. επισημαίνει ότι, μεταξύ του 2009 και του 2011, οι ΗΠΑ και η διεθνής κοινότητα δαπάνησαν 1,1 δισ. δολάρια για μέτρα καταπολέμησης των ναρκωτικών, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα όσον αφορά την παραγωγή και το λαθρεμπόριο· υπενθυμίζει ότι το Κοινοβούλιο έχει ζητήσει επανειλημμένως τη θέσπιση πενταετούς προγράμματος εξάλειψης της καλλιέργειας οπίου, με συγκεκριμένες προθεσμίες και στόχους, το οποίο να εκτελεστεί από ειδική υπηρεσία με δικό της προϋπολογισμό και προσωπικό, στη βάση της συνεργασίας μεταξύ ΕΕ, ΗΠΑ και Ρωσικής Ομοσπονδίας, δεδομένου μάλιστα ότι η τελευταία είναι το μεγαλύτερο θύμα της αφγανικής ηρωίνης και η μεγαλύτερη αγορά οπίου στον κόσμο·
16. υπενθυμίζει ότι μεταξύ του 2002 και του 2011 η ΕΕ διέθεσε συνολικά περί τα 2,5 δισ. EUR για βοήθεια στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένων 493 εκατ. EUR σε ανθρωπιστική βοήθεια· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, παρά τα τεράστια ποσά εξωτερικής βοήθειας, ο αντίκτυπος ήταν περιορισμένος· καλεί το Ελεγκτικό Συνέδριο να συντάξει ειδική έκθεση για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας της ΕΕ προς το Αφγανιστάν κατά την τελευταία δεκαετία, παρόμοια με αυτήν για την αποστολή EULEX στο Κοσσυφοπέδιο·
17. εκφράζει τη μεγαλύτερη δυνατή ανησυχία για την αναποτελεσματικότητα της διεθνούς χρηματοδοτικής στήριξης και των αφγανικών κυβερνητικών δομών, καθώς και για την έλλειψη διαφάνειας και τους περιορισμένους μηχανισμούς λογοδοσίας των χορηγών·
18. εκφράζει την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι σημαντική αναλογία ευρωπαϊκών και άλλων διεθνών ενισχύσεων χάνεται στο πλαίσιο της αλυσίδας διανομής, και εφιστά την προσοχή στις τέσσερις βασικές πρακτικές στις οποίες οφείλεται αυτή η απώλεια: κατασπατάληση, υπέρογκες δαπάνες μεσαζόντων και ασφάλειας, υπερτιμολογήσεις και διαφθορά·
19. επαναλαμβάνει ότι είναι καθοριστικό, η βοήθεια που προσφέρει η ΕΕ να συντονίζεται στη βάση μιας κοινής προσέγγισης με τη συμμετοχή των κρατών μελών και διεθνών παραγόντων στο πλαίσιο κοινής στρατηγικής· εκφράζει την ικανοποίησή του για τη στρατηγική συναίνεση μεταξύ της Κυβέρνησης του Αφγανιστάν και της διεθνούς κοινότητας για μια ανανεωμένη και μακρόπνοη εταιρική σχέση για την προσεχή δεκαετία, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα της διάσκεψης του Τόκυο για το Αφγανιστάν και στο Πλαίσιο Αμοιβαίας Λογοδοσίας του Τόκυο·
20. τονίζει τη σημασία μιας ολοκληρωμένης και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγισης, με αφγανική ηγεσία και ευθύνη, για τη συμφιλίωση στο Αφγανιστάν για όλους όσους αποποιούνται τη βία, σέβονται το Σύνταγμα – συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως δε αυτών που αφορούν τα δικαιώματα των γυναικών – και επιθυμούν να συμμετάσχουν στην οικοδόμηση ενός ειρηνικού Αφγανιστάν· τονίζει ότι η ειρηνευτική διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει την πολιτική αντιπολίτευση, την κοινωνία των πολιτών εν γένει και τις γυναίκες ειδικότερα, και να μη χαρακτηρίζεται, κατά το δυνατόν, από αποκλεισμούς· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, να ενδυναμωθεί ο ρόλος του Ανώτατου Συμβουλίου Ειρήνης και να επικεντρωθεί στενότερα στην πραγματική ειρηνευτική διαδικασία·
21. υπενθυμίζει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η κυβέρνηση του Αφγανιστάν κατά τις διεθνείς διασκέψεις για το Αφγανιστάν στην Καμπούλ και στο Τόκυο, για ενίσχυση και βελτίωση της εκλογικής διαδικασίας στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένης της μακροπρόθεσμης εκλογικής μεταρρύθμισης, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι στις μελλοντικές εκλογές θα τηρούνται τα διεθνή πρότυπα· εκφράζει την ικανοποίησή του για την ανακοίνωση της ημερομηνίας των εκλογών του 2014 για την εκλογή Προέδρου και την ανάδειξη περιφερειακών συμβουλίων, και για τις σχετικές προετοιμασίες εκ μέρους του Αφγανιστάν· τονίζει την ανάγκη τόνωσης της συμμετοχής, η οποία μπορεί να εξαρτηθεί από την κατάσταση της ασφάλειας, ιδίως στις νότιες και ανατολικές επαρχίες· υπενθυμίζει στις αφγανικές αρχές την ανάγκη εποπτείας, από εθνικούς και διεθνείς παρατηρητές, του εθνικού εκλογικού καταλόγου και της οργάνωσης και παρακολούθησης της διαδικασίας ψηφοφορίας στις επερχόμενες εκλογές· καλεί την ΕΕ να παράσχει στήριξη, κατόπιν αιτήματος των αφγανικών αρχών, για την οργάνωση των επερχόμενων εκλογών·
22. τονίζει την ανάγκη περιφερειακής συνεργασίας, η οποία θα έχει το στόχο της προώθησης της σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή· τονίζει την ανάγκη ενισχυμένης συνεργασίας με τη Ρωσία, το Πακιστάν, την Κεντρική Ασία, την Ινδία και το Ιράν, ως μέρος ενός περιφερειακού πλαισίου, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις που παρουσιάζουν τα ζητήματα ασφάλειας, η διασυνοριακή διακίνηση ανθρώπων και αγαθών, καθώς και η καταπολέμηση της παράνομης παραγωγής και του λαθρεμπορίου ναρκωτικών·
23. καλεί την ΕΥΕΔ να βελτιώσει τη συνεργασία της με το Κοινοβούλιο όσον αφορά τη βοήθεια της ΕΕ προς το Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένης της προόδου των διαπραγματεύσεων· αναμένει πλήρη ενημέρωση για τους όρους των διαπραγματεύσεων και τακτική υποβολή εκθέσεων αφ’ ης στιγμής εγκριθεί η συμφωνία·
24. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, στην Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο του Αφγανιστάν, στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στον Οργανισμό για την Ασφάλεια κα τη Συνεργασία στην Ευρώπη.