Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 29ης Οκτωβρίου 2015 επί συστάσεως του Συμβουλίου σχετικά με την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας (2015/2820(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής, της 17ης Σεπτεμβρίου 2015, σχετικά με τη σύσταση του Συμβουλίου για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας (COM(2015)0462),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Νοεμβρίου 2014 σχετικά με την ετήσια επισκόπηση στον τομέα της ανάπτυξης 2015 (COM(2014)0902),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 11ης Μαρτίου 2015, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών: Απασχόληση και κοινωνικές πτυχές στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2015(1),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την απασχόληση, την κοινωνική πολιτική, την υγεία και τους καταναλωτές (EPSCO) της 9ης Μαρτίου 2015 με τίτλο «Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης για το 2015 και Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση: πολιτική καθοδήγηση για την απασχόληση και την κοινωνική πολιτική»(2),
– έχοντας υπόψη τη θέση του της 8ης Ιουλίου 2015 σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών(3),
– έχοντας υπόψη την ειδική έκθεση αριθ. 3/2015 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Πρόγραμμα της ΕΕ ‘Εγγυήσεις για τη νεολαία’: τα πρώτα βήματα έγιναν, ωστόσο διαφαίνονται κίνδυνοι στο επίπεδο της υλοποίησης»,
– έχοντας υπόψη την έκθεση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κοινωνικής Πολιτικής (ESPN) με τίτλο «Ολοκληρωμένη στήριξη για τους μακροχρόνια ανέργους: μια μελέτη των εθνικών πολιτικών – 2015»,
– έχοντας υπόψη την ερώτηση προς το Συμβούλιο σχετικά με την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας (O-000121/2015 – B8-1102/2015),
– έχοντας υπόψη την πρόταση ψηφίσματος της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 128 παράγραφος 5 και το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και των συνεπειών της, η μακροχρόνια ανεργία έχει διπλασιαστεί από το 2007 και αντιπροσωπεύει το ήμισυ της συνολικής ανεργίας, πλήττοντας περισσότερους από 12 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι αποτελούν το 5% του ενεργού πληθυσμού της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από το 60% των μακροχρόνια ανέργων ήταν άνεργοι επί τουλάχιστον δύο συνεχή έτη το 2014·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας διαφέρει σημαντικά στα κράτη μέλη, κυμαινόμενο από 1,5% στην Αυστρία έως 19,5% στην Ελλάδα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη με τα υψηλότερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας είναι η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Κροατία, η Ισπανία και η Ελλάδα· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να επιταχυνθεί η οικονομική ανάκαμψη, η οποία επί του παρόντος δεν παρέχει επαρκή ώθηση για να μειωθούν σημαντικά τα υψηλά ποσοστά της διαρθρωτικής ανεργίας·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μη καταγραφή μεγάλου μέρους των μακροχρόνια ανέργων καθώς και οι μεθοδολογικές ανεπάρκειες στη συλλογή δεδομένων οδηγούν στην υποτίμηση της κατάσταση από τις επίσημες στατιστικές·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μακροχρόνια ανεργία οδηγεί συχνά σε φτώχεια, σε ανισότητες και σε κοινωνικό αποκλεισμό και πλήττει δυσανάλογα τα ευάλωτα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην αγορά εργασίας·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μακροχρόνια ανεργία αποστασιοποιεί προοδευτικά τους ανθρώπους από την αγορά εργασίας λόγω της διάβρωσης των δεξιοτήτων και των επαγγελματικών δικτύων και της απώλειας εργασιακού ρυθμού, και μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο απομάκρυνσης από την κοινωνία, οικιακών εντάσεων και αισθημάτων αποξένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε χρόνο το ένα πέμπτο των μακροχρόνια ανέργων αποθαρρύνεται και περνά στην αεργία λόγω των ανεπιτυχών προσπαθειών εύρεσης εργασίας·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνέπειες της μακροχρόνιας ανεργίας είναι ιδιαίτερα σοβαρές στα άνεργα νοικοκυριά, οδηγώντας συχνά σε χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, αποστασιοποίηση από τον «χώρο της εργασίας», αυξημένα ψυχικά προβλήματα και προβλήματα υγείας, κοινωνικό αποκλεισμό και, στις χειρότερες περιπτώσεις, στην κληροδότηση της φτώχειας από τη μία γενιά στην επόμενη·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περίοδοι μακροχρόνιας ανεργίας έχουν συχνά αρνητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τις προοπτικές απασχόλησης, την πρόοδο της σταδιοδρομίας, τα εισοδηματικά προφίλ και τις συντάξεις («αρνητικός αντίκτυπος»)·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μακροχρόνια ανεργία έχει τεράστιο κοινωνικό κόστος λόγω της σπατάλης ικανοτήτων και των αυξημένων κοινωνικών δαπανών, πέραν του μη νομισματικού κόστους που προκύπτει από τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων που χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και δεν αξιοποιούν τις προσωπικές τους δυνατότητες, καθώς και από την απώλεια κοινωνικής συνοχής·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συνεχιζόμενα υψηλά επίπεδα μακροχρόνιας ανεργίας θέτουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες για την επίτευξη των πρωταρχικών στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για απασχόληση του 75% της ηλικιακής ομάδας 20-64 ετών και μείωση κατά τουλάχιστον 20 εκατομμύρια των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ή κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διατήρηση των δεξιοτήτων σε περίπτωση απώλειας της εργασίας, μαζί με την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απόκτηση νέων δεξιοτήτων προκειμένου να καλυφθούν προληπτικά οι μελλοντικές ανάγκες σε δεξιότητες, αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την αποφυγή και αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω σύσταση μοιάζει με την Εγγύηση για τη Νεολαία· λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να αντληθούν διδάγματα από τις πρώτες εμπειρίες εφαρμογής της Εγγύησης για τη Νεολαία·
1. χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να προτείνει στο Συμβούλιο να εκδώσει σύσταση σχετικά με την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας· τονίζει ότι αν είχε επιτευχθεί νωρίτερα η πρόταση και η συμφωνία στο Συμβούλιο, θα είχε αποτραπεί μέρος της μακροχρόνιας ανεργίας που καταγράφεται σήμερα· εκφράζει την ανησυχία ότι η σύσταση του Συμβουλίου ίσως να μην αρκεί για να αντιμετωπιστεί ταχέως η κατάσταση των μακροχρόνια ανέργων, και προτρέπει τα κράτη μέλη να ενεργήσουν αποτελεσματικά·
2. υποστηρίζει τις τρεις βασικές συνιστώσες της πρότασης: (i) τη φιλόδοξη αναβάθμιση της καταγραφής των μακροχρόνια ανέργων μέσω μιας υπηρεσίας απασχόλησης που θα στοχεύει στην πλήρη κάλυψη· (ii) την αποτίμηση των ατομικών δυνατοτήτων, αναγκών και εργασιακών προτιμήσεων των μακροχρόνια ανέργων προτού συμπληρωθούν 18 μήνες ανεργίας· (iii) την προσφορά μιας εξατομικευμένης, ισόρροπης και εύληπτης «συμφωνίας εργασιακής ένταξης» μεταξύ των μακροχρόνια ανέργων και των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, το αργότερο με τη συμπλήρωση 18 μηνών ανεργίας του ενδιαφερομένου· τονίζει, ωστόσο, ότι η ατομική αποτίμηση θα πρέπει να διεξάγεται πριν από τη συμπλήρωση 12 μηνών ανεργίας, ώστε να διασφαλίζεται ότι η συμφωνία εργασιακής ένταξης θα μπορεί να συναφθεί πριν από τη συμπλήρωση 18 μηνών ανεργίας· τονίζει ότι, όταν συντρέχει περίπτωση, η προσέγγιση των τριών φάσεων δεν θα πρέπει να παραλείπει την ένταξη στην όλη διαδικασία μη κρατικών φορέων, όπως κοινωνικών ΜΚΟ που εργάζονται με μακροχρόνια ανέργους·
3. τονίζει την ανάγκη απεύθυνσης σε όλους τους μακροχρόνια ανέργους, συμπεριλαμβανομένων των μη καταγεγραμμένων, και όχι μόνο σε όσους είναι άνεργοι επί 18 ή περισσότερους μήνες· θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό, οι πολιτικές των κρατών μελών που στοχεύουν στη βραχυχρόνια ανεργία (κάτω των 12 μηνών) και στην ανεργία των νέων (συμπεριλαμβανομένης της Εγγύησης για τη Νεολαία) να εναρμονίζονται απρόσκοπτα με τις πολιτικές που αποβλέπουν στην αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας·
4. συνυπογράφει την έκκληση για στενότερη συνεργασία και αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ όλων των μερών που συμμετέχουν στην επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων (συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών κατά περίπτωση) και για τη δημιουργία μονοαπευθυντικών θυρίδων εξυπηρέτησης όπου ο άνεργος θα έχει έναν επαγγελματία διαχειριστή υποθέσεων («μονοαπευθυντική διαδικασία»), έτσι ώστε η προσπάθεια επανένταξης να μη διακόπτεται σε περίπτωση αλλαγής του καθεστώτος παροχών για τον άνεργο·
5. υπογραμμίζει την ανάγκη για εξατομικευμένη προσέγγιση κατά την αποτίμηση των ικανοτήτων και των αναγκών των μακροχρόνια ανέργων όσον αφορά την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας, η οποία θα πρέπει να σέβεται τα υφιστάμενα δικαιώματά τους και να λαμβάνει υπόψη την ευρύτερη προσωπική τους κατάσταση και τις συναφείς ανάγκες τους· τονίζει την ανάγκη επαρκούς και υψηλών προσόντων προσωπικού, ικανού να προσφέρει εξατομικευμένη προσέγγιση στους μακροχρόνια άνεργους που συνιστούν μια ετερογενή ομάδα·
6. επισημαίνει τη σύσταση σχετικά με τη θέσπιση μιας γραπτής και εύληπτης «συμφωνίας εργασιακής ένταξης», η οποία θα διευκρινίζει τα αντίστοιχα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τόσο του ανέργου όσο και των αρχών όπως εκπροσωπούνται από τον διαχειριστή υποθέσεων, και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα ορίζει με σαφήνεια τις προσδοκίες όσον αφορά όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, θα είναι δίκαιη για τον άνεργο και θα σέβεται τα προσωπικά του προσόντα και δικαιώματα ως εργαζομένου· ζητεί η συμφωνία αυτή να επικαιροποιείται τακτικά·
7. θεωρεί ότι κάθε πρόγραμμα επανένταξης των μακροχρόνια ανέργων πρέπει απαραιτήτως να προσανατολίζεται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και να εκπονείται σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους· καλεί τα κράτη μέλη να προτρέπουν τους εργοδότες, μεταξύ άλλον με βάση το πνεύμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, να συμμετέχουν ενεργά στην προσφορά θέσεων εργασίας σε μακροχρόνια ανέργους και, όπου χρειάζεται, να ορίζουν καθοδηγητές που θα διευκολύνουν την ομαλή επανένταξη του μακροπρόθεσμα ανέργου στον χώρο εργασίας· καλεί τις υπηρεσίες απασχόλησης των κρατών μελών να συνδράμουν τις ΜΜΕ στη δημιουργία τέτοιων προγραμμάτων καθοδήγησης· υπενθυμίζει ότι οι μακροχρόνια άνεργοι χρειάζονται όχι μόνο θέσεις εργασίας αλλά και παροχή κατανοητών συμβουλών και προετοιμασία για να επανενταχθούν επιτυχώς στην αγορά εργασίας·
8. καλεί τα κράτη μέλη να συνδυάσουν την ενωσιακή χρηματοδότηση – ιδίως μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου – των εθνικών τους πολιτικών για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας με την κατάλληλη εθνική χρηματοδότηση· τονίζει ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζουν ορισμένα κράτη μέλη (ιδιαίτερα όσα υπάγονται σε προγράμματα οικονομικής προσαρμογής) δεν πρέπει να αποτρέψουν την ταχεία υλοποίηση της σύστασης· καλεί την Επιτροπή να διερευνήσει δυνατότητες ταχείας πρόσβασης στη χρηματοδότηση της ΕΕ και να κινητοποιεί, όπου είναι δυνατόν, πρόσθετους πόρους, όπως έγινε στην περίπτωση της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων· τονίζει την ανάγκη να διατεθεί η κατάλληλη χρηματοδότηση σε ορισμένα κράτη μέλη, προκειμένου να ενισχυθεί η διοικητική ικανότητα των υπηρεσιών απασχόλησης·
9. ζητεί ειδικότερα να βελτιωθούν οι οικονομικές και διοικητικές ικανότητες των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, ώστε να είναι σε θέση να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην εφαρμογή της παρούσας πρότασης·
10. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εκτιμήσουν πώς θα στηρίξουν τα ειδικά ενδοεργασιακά προγράμματα κατάρτισης, καθώς και τα σχέδια επιχειρησιακής ανάπτυξης και επενδύσεων που έχουν δημιουργήσει βιώσιμες ποιοτικές θέσεις εργασίας για τους μακροχρόνια ανέργους·
11. τονίζει ότι, για την αποτελεσματική εφαρμογή της σύστασης, είναι ιδιαίτερα σημαντική η στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών, και, σε εθνικό επίπεδο, μεταξύ των (τομεακών) κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που εκπροσωπούν τους ανέργους, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών απασχόλησης, των φορέων παροχής κοινωνικής πρόνοιας και υγειονομικής περίθαλψης, των τοπικών και περιφερειακών ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, όπως είναι επίσης σημαντική η ενεργός συμμετοχή των εργοδοτών για την καλύτερη κατανόηση των επιχειρηματικών απαιτήσεων και αναγκών·
12. υπενθυμίζει τη θέση του όσον αφορά την απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών, στην οποία τονίζει ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν ειδικά μέτρα για την προστασία των μακροχρόνια ανέργων από τον κοινωνικό αποκλεισμό, και για την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας, με τον δέοντα σεβασμό προς τις Συνθήκες·
13. καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη τις περιφερειακές διαφορές, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, κατά τη διαμόρφωση της εθνικής τους προσέγγισης για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας·
14. χαιρετίζει την πρόταση της Επιτροπής για καθιέρωση, μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της Επιτροπής Απασχόλησης, πολυμερούς εποπτείας της εφαρμογής της παρούσας σύστασης· εμμένει στο γεγονός ότι η εποπτεία αυτή πρέπει να είναι διεξοδική και, εφόσον χρειαστεί, να συνοδευθεί από οδηγίες στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις των κρατών μελών· καλεί την Επιτροπή να διευκολύνει τις διαδικασίες αμοιβαίας μάθησης οι οποίες φέρνουν σε επαφή κράτη μέλη με υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας και κράτη μέλη που έχουν σημειώσει επιτυχίες στην ταχεία επανένταξη των (μακροχρόνια) ανέργων στις αγορές εργασίας τους·
15. καλεί τους υπουργούς Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων να εξετάσουν τη θέση του Κοινοβουλίου πριν από τη σύναψη συμφωνίας επί της σύστασης·
16. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.