Indeks 
Teksty przyjęte
Czwartek, 9 lipca 2015 r. - Strasburg
Oszczędne gospodarowanie zasobami: przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
 Maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności i pasz po awarii jądrowej ***I
 Tworzenie unii rynków kapitałowych
 Europejska agenda bezpieczeństwa
 Sytuacja w Jemenie
 Wyzwania w zakresie bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i perspektywy na stabilność polityczną
 Przegląd europejskiej polityki sąsiedztwa
 Harmonizacja niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym
 Ocena działalności Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji (EED) od momentu jego utworzenia
 Sytuacja w Burundi
 Obchody rocznicy masakry w Srebrenicy
 Projekt kambodżańskiej ustawy o organizacjach pozarządowych i związkach zawodowych
 Demokratyczna Republika Konga, w szczególności sprawa dwóch zatrzymanych działaczy na rzecz praw człowieka Yves's Makwambali i Freda Baumy
 Bahrajn, a w szczególności sprawa Nabeela Rajaba
 Sytuacja dwóch chrześcijańskich pastorów w Sudanie

Oszczędne gospodarowanie zasobami: przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
PDF 535kWORD 157k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie oszczędnego gospodarowania zasobami: ku gospodarce o obiegu zamkniętym (2014/2208(INI))
P8_TA(2015)0266A8-0215/2015

Parlament Europejski,

‒  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program »zero odpadów« dla Europy” (COM(2014)0398),

‒  uwzględniając komunikat Komisji w sprawie możliwości efektywnego gospodarowania zasobami w sektorze budowlanym (COM(2014)0445),

–  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Plan działań ekologicznych dla MŚP: umożliwienie MŚP przekształcenia wyzwań związanych z ochroną środowiska w możliwości biznesowe” (COM(2014)0440),

–  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu” (COM(2015)0080),

‒  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Tworzenie jednolitego rynku dla produktów ekologicznych: poprawa sposobu informowania o efektywności środowiskowej produktów i organizacji” (COM(2013)0196),

–  uwzględniając komunikat Komisji pt. „Innowacje w służbie zrównoważonego wzrostu: biogospodarka dla Europy” (COM(2012)0060),

‒  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” (COM(2011)0571),

‒  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020«” (COM(2011)0021),

‒  uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „EUROPA 2020: strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie ekoinnowacji – tworzenia miejsc pracy i generowania wzrostu dzięki polityce ochrony środowiska(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 stycznia 2014 r. w sprawie europejskiej strategii dotyczącej odpadów z tworzyw sztucznych w środowisku(2),

‒  uwzględniając rezolucję z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie Europy efektywnie korzystającej z zasobów(3),

‒  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2011 r. w sprawie skutecznej strategii europejskiej w zakresie surowców(4),

‒  uwzględniając siódmy unijny program działań w zakresie środowiska,

–  uwzględniając strategię UE na rzecz zrównoważonego rozwoju (2006) oraz przegląd z 2009 r.,

‒  uwzględniając konkluzje Rady ds. Środowiska z dnia 28 października 2014 r. zatytułowane „Zazielenianie europejskiego semestru i strategia »Europa 2020« – przegląd śródokresowy”,

–  uwzględniając sprawozdanie podsumowujące Europejskiej Agencji Środowiska zatytułowane „Środowisko Europy 2015 — stan i prognozy”,

‒  uwzględniając Konwencję o różnorodności biologicznej (CBD),

‒  uwzględniając badanie UNEP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska) dotyczące opracowania stabilnego systemu finansowego,

‒  uwzględniając konkluzje Międzynarodowego Panelu UNEP ds. Zasobów zatytułowane „Zagrożenia i wyzwania dla środowiska związane z antropogenicznymi przepływami i cyklami metali” (Environmental Risks and Challenges of Anthropogenic Metals Flows and Cycles) (2013 r.),

‒  uwzględniając konkluzje Międzynarodowego Panelu UNEP ds. Zasobów zatytułowane „Oddzielenie wykorzystania zasobów naturalnych i wpływu na środowisko od wzrostu gospodarczego” (Decoupling natural resource use and environmental impacts from economic growth) (2011 r.),

‒  uwzględniając petycję „Przestać marnotrawić żywność w Europie!ˮ,

‒  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 10 grudnia 2014 r.(5),

‒  uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 12 lutego 2015 r.(6),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, a także Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A8-0215/2015),

A.  mając na uwadze, że nadmierna eksploatacja zasobów jest podstawową przyczyną różnych zagrożeń dla środowiska, takich jak zmiana klimatu, pustynnienie, wylesianie, utrata różnorodności biologicznej czy pogorszenie usług ekosystemowych; mając na uwadze, że światowa gospodarka wykorzystuje równowartość zasobów 1,5 planety do generowania produkcji globalnej i pochłaniania odpadów, przy czym szacuje się, że do lat 30. XXI wieku liczba ta wzrośnie do równowartości zasobów dwóch planet;

B.  mając na uwadze, że Europa jest zależna od importowanych zasobów w stopniu większym niż jakikolwiek inny region na świecie oraz że wiele zasobów w relatywnie krótkim czasie wyczerpie się; mając na uwadze, że konkurencyjność Europy można znacząco zwiększyć dzięki uzyskaniu większej wartości dodanej z zasobów w gospodarce i promowaniu zrównoważonych dostawy surowców ze źródeł europejskich; mając ponadto na uwadze, że aby przyczynić się do zapewnienia dostaw surowców, należałoby wzmocnić partnerstwa innowacyjne między przemysłem a sektorem gospodarowania odpadami i badań nad możliwością recyklingu ważnych surowców;

C.  mając na uwadze, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym jest zasadniczo działaniem ekonomicznym, w którym chodzi o dostęp do surowców lub o ich zrównoważoną dostępność, reindustrializację i dalszą cyfryzację Europy, tworzenie nowych miejsc pracy oraz wyzwania dotyczące zmiany klimatu, braku bezpieczeństwa energetycznego oraz ograniczonych zasobów; mając na uwadze, że inwestowanie w gospodarkę o obiegu zamkniętym może być zatem w pełni zgodne z programem Komisji na rzecz zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności oraz może zapewnić korzyści wszystkim zaangażowanym stronom;

D.  mając na uwadze, że oszczędne gospodarowanie zasobami musi uwzględniać szersze obawy dotyczące zrównoważonego rozwoju oraz być z nimi spójne, co obejmuje wymiar środowiskowy, etyczny, ekonomiczny i społeczny;

E.  mając na uwadze wiążący charakter celów i priorytetowych ostatecznych działań określonych w siódmym programie działań w zakresie środowiska;

F.  mając na uwadze, że w programie ochrony środowiska Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) stwierdzono, że „skuteczność w ochronie środowiska za pomocą dobrowolnych środków budzi często wątpliwości, a ich efektywność ekonomiczna jest ogólnie niska”(7);

G.  mając na uwadze, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym wymaga zmiany systemowej, oddziałującej na wszystkie zainteresowane podmioty w łańcuchu wartości, oraz istotnych innowacji w zakresie technologii, działalności gospodarczej oraz ogółu społeczeństwa;

H.  mając na uwadze, że obywatele, małe przedsiębiorstwa oraz lokalne organy publiczne odgrywają specjalną rolę w zapewnieniu oszczędnego gospodarowania zasobami oraz w promowaniu oddzielenia wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów;

I.  mając na uwadze, że w dobrze funkcjonującej gospodarce o obiegu zamkniętym potrzebne są konkurencyjne firmy oraz że przedsiębiorstwa są same w sobie siłą napędową podczas przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

J.  mając na uwadze, że MŚP powinny stanowić trzon strategii UE w zakresie oszczędnego gospodarowania zasobami, gdyż stanowią one 99 % przedsiębiorstw UE i zatrudniają 2/3 siły roboczej;

K.  mając na uwadze, że ambitny pakiet dotyczący europejskiej gospodarki o obiegu zamkniętym stwarza możliwości dla przedsiębiorstw, zapewnia dostęp do surowców pierwotnych, przedłuża ich wydajne stosowanie (przez ponowne wykorzystywanie, wtórne wytwarzanie, recykling lub wykorzystywanie jako części zamienne), gwarantuje wysokiej jakości procesy recyklingu po zakończeniu ich okresu przydatności do użycia, a także traktuje wszystkie produkty uboczne oraz odpady jako wartościowe strumienie zasobów do ponownego wykorzystania;

L.  mając na uwadze, że zrównoważone i odpowiedzialne pozyskiwanie surowców pierwotnych ma zasadnicze znaczenie dla uzyskania oszczędnego gospodarowania zasobami oraz osiągania celów związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym;

M.  mając na uwadze, że rozwój rynków surowców wtórnych jest niezbędny do osiągnięcia celów związanych z termomodernizacją i wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym;

N.  mając na uwadze, że Parlament wielokrotnie wzywał Komisję do wyznaczenia wskaźników i celów w zakresie oszczędnego gospodarowania zasobami;

O.  mając na uwadze, że wyeliminowanie toksycznych substancji chemicznych, dla których istnieją lub zostaną opracowane bezpieczniejsze alternatywy zgodne z obowiązującymi przepisami w zakresie produktów chemicznych, odgrywa centralną rolę w budowaniu gospodarki o obiegu zamkniętym;

P.  mając na uwadze, że dane Eurostatu na temat przetwarzania odpadów komunalnych w UE-28 jednoznacznie wskazują, iż nadal nie ma równych warunków działania w obszarze polityki dotyczącej opadów oraz że wdrażanie i stosowanie istniejącego prawodawstwa stwarza poważne wyzwania;

Q.  mając na uwadze, że zaledwie 40% odpadów stałych podlega ponownemu wykorzystaniu lub recyklingowi, a pozostała część trafia na składowisko odpadów lub jest spalana;

R.  mając na uwadze, że produkcja i zużycie rolnych produktów spożywczych ma istotny udział w zużyciu zasobów, co ma istotny wpływ na środowisko, zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i ich dobrostan; mając na uwadze, że konieczne są zrównoważone rozwiązania, by w sposób całościowy zająć się kwestią niedoboru zasobów żywieniowych;

S.  mając na uwadze, że zniesienie dotacji szkodliwych dla środowiska, w tym bezpośrednich i pośrednich dotacji do paliw kopalnych, przyniosłoby znaczącą redukcję emisji gazów cieplarnianych, przyczyniłoby się do przeciwdziałania zmianie klimatu oraz umożliwiłoby wprowadzenie w praktyce gospodarki o obiegu zamkniętym;

1.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program »zero odpadów« dla Europy” (COM(2014)0398); popiera opisane w komunikacie podejście Komisji do projektów i innowacji na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, opracowania ram polityki na rzecz wsparcia oszczędnego gospodarowania zasobami, ustalenia celu w zakresie zasobooszczędności oraz opracowania szczegółowych ram polityki w celu umożliwienia MŚP przekształcenia wyzwań związanych z ochroną środowiska w możliwości biznesowe; podkreśla, że potrzebne są środki ustawodawcze na rzecz przejścia ku gospodarce o obiegu zamkniętym i wzywa Komisję do przedstawienia ambitnego wniosku dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym do końca 2015 r., zgodnie z zapowiedzią zawartą w programie prac Komisji na 2015 r.;

2.  podkreśla, że rozwiązanie kwestii niedoboru zasobów wymaga zmniejszenia wydobycia i wykorzystywania zasobów oraz całkowitego oddzielenia wzrostu gospodarczego od wykorzystywania zasobów naturalnych – systemowej zmiany, która wymaga prognozowania wstecznego niezbędnych działań z perspektywy zrównoważoności na 2050 r. oraz podjęcia natychmiastowych działań;

3.  wskazuje na produkcję i zużycie jako obszary wymagające działań zapewniających spójność z szerszymi celami w zakresie zrównoważonego rozwoju;

4.  przypomina, że mimo dotychczasowej poprawy w obszarze efektywnego wykorzystania zasobów, ciągły wzrost produkcji zniwelował ten wzrost efektywności, a wydobycie surowców wzrasta w zastraszającym tempie na całym świecie, stąd pilna potrzeba ogólnej redukcji wydobycia i wykorzystania surowców w celu pokonania efektu odbicia; wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich środków;

5.  przypomina, że woda jako zasób naturalny wykorzystywany w procesach produkcji, jak i dobro publiczne, powinna być uwzględniania przy obliczaniu zużycia surowców, a także wykorzystywana w wydajny sposób;

6.  podkreśla, że poprawa wykorzystania zasobów przez ustanowienie lepszych wymogów w zakresie projektowania produktów i przepisów w zakresie odpadów, które gwarantują ruch w górę na szczeblach hierarchii odpadów (wspierając w ten sposób zapobieganie powstawaniu odpadów, ich ponowne wykorzystanie, przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling), mogłaby przynieść unijnym przedsiębiorstwom, organom publicznym i konsumentom znaczne oszczędności netto, szacowane na 600 mld EUR lub 8% rocznego obrotu, prowadząc jednocześnie do ograniczenia łącznych rocznych emisji gazów cieplarnianych o 2–4%; podkreśla, że zwiększenie produktywności zasobów o 30% do 2030 r. mogłoby przyczynić się do wzrostu PKB o blisko 1% i powstania 2 mln dodatkowych trwałych miejsc pracy(8) przypomina, że efektywne gospodarowanie zasobami jest pierwszoplanowym celem siódmego programu działań w zakresie środowiska, w ramach którego podkreśla się konieczność pobudzenia produkcji i popytu konsumenckiego na ekologiczne produkty i usługi poprzez prowadzenie polityki wspierającej ich dostępność, przystępność cenową, funkcjonalność i atrakcyjność;

7.  jest przekonany, że poprawa w obszarze oszczędnego gospodarowania zasobami wymaga zarówno środków o charakterze ustawodawczym, jak i zachęt gospodarczych, internacjonalizacji kosztów zewnętrznych, dalszego finansowania badań i innowacji, a także zmian społecznych i stylu życia; podkreśla, że konieczne są różne instrumenty na różnych szczeblach polityki, z uwzględnieniem pomocniczości;

8.  uważa, że wdrożenie na szeroką skalę gospodarki o obiegu zamkniętym wymaga zaangażowania wszystkich właściwych zainteresowanych stron, regionów, miast, społeczności lokalnych, MŚP, organizacji pozarządowych, przedstawicieli przemysłu, związków zawodowych i obywateli;

9.  wzywa Komisję do zaangażowania lokalnych i regionalnych władz w prace nad pakietem dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym;

10.  podkreśla, że dla pomyślnego przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym zasadnicze znaczenie mają świadomość społeczna oraz postrzeganie tej problematyki przez obywateli i ich zaangażowanie w nią; zauważa, że należy zwrócić właściwą uwagę i przeznaczyć odpowiednie zasoby na edukację i działania informacyjne, aby promować modele zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz podkreślać korzyści wynikające z przejścia na zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym;

11.  podkreśla, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym wymaga wykwalifikowanej siły roboczej, i że w edukacji i szkoleniach należy uwzględniać zapotrzebowanie na umiejętności ekologiczne;

12.  podkreśla, że na poziomie europejskim wdrożono już pewne postanowienia finansowe na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, w szczególności za pośrednictwem programu „Horyzont 2020” i „Life +”, które, jeśli zostaną należycie zastosowane, mogłyby umożliwić promowanie innowacji ekologicznych i ekologii przemysłowej w państwach członkowskich i regionach Europy;

13.  podkreśla, że pewność prawa i jego przewidywalność w ujęciu długoterminowym są kluczowe dla odblokowania potencjału Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych dla gospodarki o obiegu zamkniętym, by kierować inwestycje w stronę zrównoważonej gospodarki;

14.  podkreśla, że przejście na zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym powinno łączyć w sobie ambitne cele z dziedziny ochrony środowiska naturalnego z rygorystycznymi wymogami społecznymi, w tym promowaniem godziwej pracy oraz zdrowych i bezpiecznych warunków pracy (tzn. poprzez zapewnienie, że pracownicy nie będą narażeni w miejscu pracy na kontakt ze szkodliwymi substancjami);

15.  podkreśla potrzebę utworzenia bardziej spójnych ram prawnych dla zrównoważonej produkcji i konsumpcji, obejmujących pełny cykl produkcji od zrównoważonego korzystania z zasobów po odzysk pod koniec cyklu życia;

Wskaźniki i cele

16.  podkreśla, że do 2050 r. UE musi zacząć wykorzystywać zasoby w sposób zrównoważony i że wymaga to m.in.: całkowitej redukcji zużycia zasobów do zrównoważonych poziomów na podstawie wiarygodnych pomiarów zużycia zasobów w całym łańcuchu dostaw, ścisłego stosowania hierarchii postępowania z odpadami, wdrożenia kaskadowego wykorzystywania zasobów – zwłaszcza w odniesieniu do biomasy, zrównoważonego i odpowiedzialnego pozyskiwania, utworzenia zamkniętego obiegu zasobów nieodnawialnych, większego korzystania z odnawialnych źródeł energii w granicach ich odnawialności, stopniowego wycofywania toksycznych substancji chemicznych, zwłaszcza jeżeli istnieją lub zostaną opracowane bezpieczniejsze alternatywy zgodne z obowiązującymi przepisami w zakresie produktów chemicznych, w celu zapewnienia rozwoju nietoksycznych cyklów materiałowych, a także poprawy jakości usług ekosystemowych;

17.   przypomina, że w 2012 r. Parlament wzywał już do ustalenia jasnych, solidnych i wymiernych wskaźników działalności gospodarczej, uwzględniających zmianę klimatu, różnorodność biologiczną i zasobooszczędność z punktu widzenia cyklu życia, oraz do stosowania tych wskaźników jako podstawy inicjatyw ustawodawczych i konkretnych celów dotyczących redukcji;

18.  wzywa Komisję, aby do końca 2015 r. zaproponowała główny wskaźnik oraz zestaw wskaźników pomocniczych dotyczących oszczędnego gospodarowania zasobami, w tym dotyczących usług ekosystemowych; zauważa, że stosowanie tych zharmonizowanych wskaźników powinno być prawnie wiążące od 2018 r. i powinny one umożliwiać pomiar zużycia zasobów, włącznie z przywozem i wywozem, na szczeblu UE, państw członkowskich oraz na poziomie przemysłu, a także uwzględniać cały cykl życia produktów i usług, oraz powinny one opierać się na metodologii dotyczącej śladu oraz mierzyć co najmniej wykorzystanie gruntów, wody i materiałów, a także węgla;

19.  wzywa Komisję, aby do końca 2015 r. zaproponowała cel zakładający zwiększenie oszczędnego gospodarowania zasobami na szczeblu UE o 30% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2014 r., a także indywidualne cele dla poszczególnych państw członkowskich; podkreśla, że zanim możliwe będzie wdrożenie celów dotyczących oszczędnego gospodarowania zasobami, muszą one być poparte wskaźnikami;

20.  wzywa Komisję, aby propagowała stosowanie wskaźników oszczędnego gospodarowania zasobami w drodze konwencji międzynarodowych, tak aby umożliwić porównywanie sektorów i gospodarek, zapewnić równe warunki działania oraz wspierać dialog i współpracę z państwami trzecimi;

21.  podkreśla, że wskaźniki te należy uwzględnić w europejskim semestrze oraz we wszystkich ocenach skutków;

Polityka produktowa i ekoprojekt

22.  podkreśla znaczenie przemyślanej polityki produktowej, która wydłuża spodziewany okres trwałości produktu, zwiększa jego trwałość, przydatność do ponownego wykorzystania i możliwość poddania recyklingowi; zwraca uwagę, że ilość zasobów, jakie produkt zużywa w swoim czasie życia, a także jego naprawialność, ponowne wykorzystanie i możliwość poddania recyklingowi w dużej mierze są determinowane już w fazie projektowania; wzywa Komisję do promowania podejścia uwzględniającego cykl życia w strategiach politycznych dotyczących produktów, w szczególności poprzez opracowanie zharmonizowanych metodologii na potrzeby oceny śladu środowiskowego produktów;

23.  w związku z tym wzywa Komisję do przedstawienia ambitnego programu prac oraz do wszechstronnego i ambitnego wdrożenia wymogów dotyczących ekoprojektu zawartych w dyrektywie w sprawie ekoprojektu w nowych i aktualizowanych środkach wykonawczych, począwszy od bezzwłocznego przyjęcia już opracowanych środków;

24.  wzywa Komisję do przedstawienia do końca 2016 r. wniosku dotyczącego przeglądu ustawodawstwa w zakresie ekoprojektu i innego odnośnego ustawodawstwa w dziedzinie polityki produktowej, w oparciu o ocenę skutków, z uwzględnieniem następujących istotnych zmian: rozszerzenie zakresu wymogów dotyczących ekoprojektu na wszystkie główne grupy produktów, nie zaś tylko na produkty związane z energią; stopniowe uwzględnienie wszystkich istotnych cech w zakresie zasobooszczędności w obowiązkowych wymogach dotyczących projektowania produktu; wprowadzenie obowiązkowego paszportu produktu na podstawie tych wymogów; wprowadzenie monitorowania wewnętrznego oraz audytu prowadzonego przez podmiot zewnętrzny z myślą o zapewnieniu zgodności produktów z tymi normami; oraz określenie wymogów horyzontalnych dotyczących między innymi trwałości, możliwości naprawy, przydatności do ponownego wykorzystania i możliwości poddawania recyklingowi;

25.   wzywa Komisję do oceny, na podstawie analizy kosztów i korzyści, możliwości określenia minimalnych ilości materiałów pochodzących z recyklingu w nowych produktach w związku z planowanym przeglądem dyrektywy w sprawie ekoprojektu;

26.  wzywa Komisję do opracowania środków wymierzonych w planowane postarzanie oraz do dalszego opracowywania zestawu norm dotyczących produktów dla gospodarki o obiegu zamkniętym, obejmujących renowację i naprawę, łatwiejszy demontaż i efektywne wykorzystywanie surowców, zasobów odnawialnych i materiałów pochodzących z recyklingu w produktach;

27.  przypomina, że w planowaniu skutecznej gospodarki o obiegu zamkniętym ważną rolę odgrywają również dostępność standardowych i modułowych komponentów, projektowanie z uwzględnieniem procesu demontażu oraz długiej trwałości produktów, a także wydajne procesy produkcyjne; wzywa Komisję do podjęcia istotnych działań w celu zapewnienia, aby produkty były trwałe i łatwe do modernizacji, ponownego wykorzystania, odremontowania, naprawy, poddania recyklingowi i rozmontowania na potrzeby pozyskania nowych zasobów, a części zawierające niebezpieczne substancje były wyraźnie określone w instrukcjach obsługi produktów w celu ułatwienia oddzielenia tych części przed poddaniem produktów recyklingowi;

28.  zauważa, że istotne jest zwiększenie świadomości konsumentów i ich aktywnej roli;

29.  apeluje do Komisji o zaproponowanie rozszerzenia minimalnych gwarancji na wyroby konsumpcyjne trwałego użytku w celu wydłużenia oczekiwanego okresu trwałości produktów oraz o wyjaśnienie, że zgodnie z dyrektywą 1999/44/WE sprzedawcy towarów konsumpcyjnych powinni przeanalizować wady w ciągu pierwszych dwóch lat gwarancji prawnej i pobierać od klienta opłatę tylko wówczas, gdy wada wynika z niewłaściwego użytkowania;

30.  wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich środków w zakresie dostępności części zamiennych, tak aby zapewnić naprawialność produktów w trakcie ich cyklu życia;

31.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i Europejską Agencję Chemikaliów (ECHA) do zwiększenia wysiłków w zakresie zastąpienia substancji stanowiących bardzo duże zagrożenie oraz ograniczenia substancji, które stanowią niedopuszczalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub środowiska w kontekście dyrektywy REACH, zwłaszcza jako środek do spełnienia wymogu 7. programu działań na rzecz środowiska dotyczącego opracowania cykli życia nietoksycznych materiałów, aby poddane recyklingowi odpady mogły być wykorzystywane jako główne, wiarygodne źródło surowców w Unii; wzywa w tym zakresie Komisję do natychmiastowego zaprzestania jednostronnego moratorium w sprawie przetwarzania rekomendacji ECHA dotyczących włączenia substancji stanowiących bardzo duże zagrożenie do załącznika XIV dyrektywy REACH, a zamiast tego dokonać niezwłocznie włączenia takich substancji; podkreśla, że zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami zapobieganie ma priorytet nad recyklingiem, a zatem recykling nie powinien usprawiedliwiać ciągłego wykorzystywania niebezpiecznych substancji;

32.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków w zakresie zastąpienia niebezpiecznych substancji w kontekście dyrektywy 2011/65/UE w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z myślą o wprowadzeniu cykli życia materiałów nietoksycznych;

33.  wzywa państwa członkowskie do skutecznej kontroli rynku w celu zapewnienia, że zarówno produkty europejskie, jak i pochodzące z importu są zgodne z wymogami, jeżeli chodzi o politykę produktową i ekoprojekt; wzywa państwa członkowskie, aby w celu zapewnienia skutecznego nadzoru rynku zaangażowały się niezwłocznie w procedurę legislacyjną w sprawie przeglądu rozporządzenia w sprawie nadzoru rynku; zauważa, że każde dalsze opóźnienie byłoby szkodliwe dla interesów przedsiębiorstw i obywateli;

Cel: zero odpadów

34.  zwraca uwagę na analizę przeprowadzoną przez Komisję, z której wynika, że przyjęcie nowych wartości docelowych dla odpadów doprowadziłoby do powstania 180 000 miejsc pracy, poprawiłoby konkurencyjność UE oraz zmniejszyłoby popyt na kosztowne i ograniczone zasoby(9); wyraża ubolewanie z powodu wycofania wniosku ustawodawczego dotyczącego odpadów(10), ale upatruje w oświadczeniu wiceprzewodniczącego Timmermansa na posiedzeniu plenarnym w Parlamencie w grudniu 2014 r. szansy na nowy i ambitniejszy pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym;

35.  wzywa Komisję do przedłożenia do końca 2015 r. zapowiadanego wniosku dotyczącego przeglądu przepisów w zakresie odpadów, ze starannym zastosowaniem hierarchii postępowania z odpadami, oraz do uwzględnienia w nich następujących elementów:

   jasne i jednoznaczne definicje;
   opracowanie środków zapobiegania powstawaniu odpadów;
   określenie wiążących wartości docelowych w zakresie ograniczania odpadów komunalnych, handlowych i przemysłowych, do osiągnięcia do 2025 r.;
   ustanowienie jasnych minimalnych standardów dla wymogów w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta w celu zapewnienia przejrzystości i opłacalności programów rozszerzonej odpowiedzialności producenta;
   zastosowanie zasady stosowania opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów dla odpadów resztkowych w połączeniu z obowiązkowymi systemami selektywnego zbierania papieru, metalu, plastiku i szkła w celu ułatwienia osiągania wysokiej jakości surowców pozyskiwanych z recyklingu; wprowadzenie obowiązkowego selektywnego zbierania bioodpadów do 2020 r.;
   zwiększenie wartości docelowych dla recyklingu/ przygotowania do ponownego wykorzystania do poziomu co najmniej 70% stałych odpadów komunalnych i do 80 % dla recyklingu odpadów opakowaniowych do 2030 r. na podstawie rzetelnej metody sprawozdawczej uniemożliwiającej zgłaszanie odpadów wyrzuconych (takich, które trafiły na składowiska lub zostały spalone) jako odpadów poddanych recyklingowi, z zastosowaniem tej samej ujednoliconej metody we wszystkich państwach członkowskich, których dane statystyczne zostały zweryfikowane zewnętrznie; obowiązek zgłaszania przez podmioty zajmujące się recyklingiem ilości odpadów przyjmowanych do sortowni oraz ilości recyklatów opuszczających zakłady recyklingu;
   ścisłe ograniczenie do 2020 r. spalania – z odzyskiem i bez odzysku energii – do odpadów nienadających się do recyklingu i nieulegających biodegradacji;
   wiążące stopniowe ograniczanie wszelkiego składowania, wprowadzane spójnie z wymogami dla recyklingu, w trzech etapach (2020 r., 2025 r. i 2030 r.), prowadzące do zakazu wszelkiego składowania odpadów, z wyjątkiem niektórych odpadów niebezpiecznych i resztkowych, w przypadku których składowanie jest rozwiązaniem najbardziej przyjaznym dla środowiska;
   zachęcenie państw członkowskich do wprowadzenia opłat za składowanie i spalanie;

36.  podkreśla znaczenie i wartość dodaną europejskich celów w zakresie polityki dotyczącej odpadów – nie tylko pod względem pewności prawa, przewidywalności oraz tworzenia równych warunków działania na rynku wewnętrznym, lecz także zapewnienia ochrony i poprawy warunków życia wszystkich obywateli UE;

37.  wzywa Komisję do ustalenia takich samych wartości docelowych dla wszystkich państw członkowskich, aby zapewnić jednakowo wysoki poziom ochrony środowiska w całej UE i nie podważać jednolitego rynku;

38.  apeluje do Komisji o dopilnowanie, aby istniejące przepisy i cele w zakresie odpadów zostały w całości i prawidłowo wdrożone, szczególnie włączając w to obowiązkowe systemy selektywnego zbierania, o zapewnienie, aby państwa członkowskie zwiększyły wysiłki w kierunku osiągnięcia istniejących wartości docelowych, oraz o ustanowienie środków wspierających wprowadzanie przez państwa członkowskie odpowiednich instrumentów do osiągnięcia wartości docelowych w przewidzianych terminach;

39.  podkreśla, że w celu jak najpełniejszego wykorzystania dostępnych zdolności w zakresie gospodarowania odpadami w UE nieodzowne są lepsze planowanie i wymiana informacji, tak aby uniknąć nadmiernych zdolności przetwórczych;

40.  wzywa Komisję do dalszego sprawdzenia możliwości zaproponowania ram regulacyjnych dla „usprawnionego przetwarzania odpadów przemysłowych, górniczych i komunalnych”, tak aby umożliwić odzyskiwanie surowców wtórnych znajdujących się w istniejących składowiskach, oraz do zbadania opracowania systemu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przemysłu recyklingowego;

41.  apeluje do Komisji o zapewnienie większej przejrzystości i lepszych środków kontroli, aby unikać wysyłania odpadów do krajów o niższych standardach środowiskowych i społecznych niż obowiązujące w UE;

42.  wzywa Komisję, aby razem z państwami członkowskimi zwiększyła wysiłki w celu przeciwdziałania nielegalnemu eksportowi odpadów pokonsumpcyjnych;

43.  wzywa Komisję do zawarcia w dyrektywie ramowej o odpadach minimalnych wymogów dotyczących krajowych programów zapobiegania powstawaniu odpadów, jak również do określenia zestawu celów i wskaźników umożliwiających porównanie indywidualnych wyników uzyskiwanych w państwach członkowskich;

44.  wzywa Komisję do zajęcia się szczególnymi problemami związanymi z odpadami oraz do podjęcia działań zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym (COM(2014)0398); zachęca państwa członkowskie i Komisję do zapewnienia, że uruchomione zostaną unijne środki finansowe na pomoc w osiągnięciu celów z zakresu zintegrowanego gospodarowania odpadami, w tym na selektywne zbieranie i rozwój infrastruktury recyklingowej;

45.  wzywa Komisję, aby zaproponowała cel ograniczenia odpadów morskich o 50% do 2025 r. w porównaniu z poziomami z 2014 r.;

46.  podkreśla konieczność sformułowania celów dotyczących zbierania i recyklingu określonych krytycznych metali w świetle ich rosnącego niedoboru i w dążeniu do zmniejszenia zależności;

47.  wzywa Komisję, aby do końca 2015 r. zaproponowała cele, środki i instrumenty w zakresie skutecznego postępowania z odpadami spożywczymi, włącznie z określeniem wiążącego celu ograniczenia odpadów spożywczych o co najmniej 30% do 2025 r. w sektorach produkcji, handlu detalicznego/ dystrybucji, usług gastronomicznych/ hotelarskich oraz w sektorze gospodarstw domowych; wzywa Komisję do promowania tworzenia w państwach członkowskich zwyczaju, zgodnie z którym sektor artykułów spożywczych rozdaje niesprzedane produkty organizacjom charytatywnym; wzywa Komisję, aby dokonując oceny skutków nowych odnośnych wniosków ustawodawczych, oceniała ich potencjalny wpływ na odpady żywnościowe;

Zrównoważone budownictwo

48.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany „Możliwości efektywnego gospodarowania zasobami w sektorze budowlanym” (COM(2014)0445); uważa, że konieczne jest podejście do budownictwa oparte na planie działania i na długoterminowych celach;

49.  apeluje do Komisji o przedłożenie wniosku dotyczącego pełnego wdrożenia zasad i wymogów gospodarki o obiegu zamkniętym w sektorze budowlanym oraz do dalszego opracowywania ram polityki w zakresie oszczędnego gospodarowania zasobami w budynkach – powyższe obejmuje opracowanie wskaźników, norm i metod odnoszących się do użytkowania terenu i miejskiego planowania przestrzennego, architektury, inżynierii budowlanej, budownictwa, konserwacji, przystosowalności, efektywności energetycznej, renowacji oraz ponownego wykorzystania i recyklingu; podkreśla, że wskaźniki dotyczące zrównoważonego budownictwa powinny również obejmować zieloną infrastrukturę, na przykład zielone dachy; podkreśla znaczenie całościowej koncepcji europejskich zasobów budownictwa, w której zawarte zostaną jasne i ambitne cele średnio- i długoterminowe oraz plany realizacji tej koncepcji;

50.  jest zdania, że w zakresie oceny zrównoważonego charakteru budynków należy ująć jakość powietrza wewnątrz budynków, dobrostan i potrzeby społeczne;

51.  wzywa Komisję, by w ramach ogólnych wskaźników dotyczących oszczędnego gospodarowania zasobami opracowała wskaźniki oceny zrównoważonego charakteru budynków w ich całym cyklu życia, z wykorzystaniem istniejących norm i metod oraz w oparciu o zrównoważone podejście społeczne, ekonomiczne i środowiskowe;

52.  zwraca się do Komisji o określenie, czy zasady i normy BAT (najlepsze dostępne technologie) mogłyby zostać rozszerzone w celu objęcia wszystkich materiałów i części budynków oraz o opracowanie paszportu budynku na podstawie jego całego cyklu życia;

53.  uważa, że ponieważ 90% środowiska zbudowanego przewidzianego na rok 2050 już istnieje, należy wyznaczyć specjalne wymogi i zachęty dla sektora remontowego, aby do 2050 r. poprawić bilans energetyczny budynków; wzywa zatem Komisję, by opracowała długoterminową strategię renowacji istniejących budynków oraz zwiększyła rolę strategii dotyczących renowacji wprowadzonych przez dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej;

54.  wzywa państwa członkowskie do pomocy w usprawnieniu recyklingu poprzez utworzenie infrastruktury selektywnego zbierania i recyklingu w budownictwie;

55.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjrzenia się potencjałowi audytów przedrozbiórkowych (oceny budynku przed jego rozbiórką lub zburzeniem w celu opisania zastosowanych materiałów oraz określenia frakcji do segregacji na potrzeby recyklingu) oraz sortowania na miejscu materiałów nadających się do recyklingu (sortowanie na miejscu zazwyczaj pozwala na uzyskanie surowców wtórnych o wyższej czystości niż w recyklingu poza miejscem budowy oraz pomaga zmniejszyć wpływ transportu na środowisko, m.in. za sprawą kruszenia/zagęszczania na miejscu);

56.  zauważa, że beton należy do najczęściej stosowanych materiałów w budownictwie; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny możliwości zwiększenia recyklingu betonu w budownictwie, jak ma to miejsce w Niemczech i Szwajcarii;

Rozwój rynków surowców wtórnych

57.  wzywa Komisję do opracowania środków sprzyjających rozwojowi rynków dostaw surowców wtórnych wysokiej jakości oraz rozwojowi działalności opierającej się na ponownym wykorzystywaniu surowców wtórnych;

58.  uważa, że długoterminowe i przewidywalne ramy polityczne pomogą stymulować poziom inwestycji i działań koniecznych do pełnego rozwoju rynków dla zielonych technologii i promowania zrównoważonych rozwiązań biznesowych; podkreśla, że wskaźniki oraz cele w zakresie efektywności gospodarowania zasobami poparte solidnym zbiorem danych zapewniłyby decydentom publicznym i prywatnym niezbędne wytyczne w zakresie transformacji gospodarki;

59.  podkreśla, jak ważne jest, by Komisja i państwa członkowskie propagowały tworzenie programów symbiozy przemysłowej wspierających synergie przemysłowe w zakresie ponownego wykorzystywania i recyklingu oraz pomagających przedsiębiorstwom – a zwłaszcza MŚP – ustalić, w jaki sposób ich energia, odpady i produkty uboczne mogą służyć innym jako zasoby; zwraca uwagę na podobne koncepcje, takie jak „od kołyski do kołyski” i ekologia przemysłowa;

Inne środki

60.  zachęca Komisję do przedłożenia wniosku w sprawie obowiązkowych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, w których należy nadawać pierwszeństwo ponownie wykorzystanym, naprawionym, przerobionym, odnowionym i innym zrównoważonym i zasobooszczędnym produktom i rozwiązaniom, natomiast w przeciwnym wypadku zastosowanie powinno mieć podejście „przestrzegaj lub wyjaśnij”;

61.  podkreśla potrzebę stworzenia ram podatkowych zgodnych z zasadą „zanieczyszczający płaci” i tym samym odpowiedniego pobudzenia inwestycji w efektywne gospodarowanie zasobami, modernizację procesów produkcji i wytwarzanie trwalszych i łatwiejszych do naprawienia produktów; apeluje do państw członkowskich o dążenie do osiągnięcia postępu w tym obszarze w ramach procesu europejskiego semestru(11);

62.  wzywa Komisję do zbadania i zaproponowania środków związanych z opodatkowaniem, m.in. obniżonych stawek VAT na produkty pochodzące z recyklingu, ponownie wykorzystane i zasobooszczędne;

63.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego wdrożenia planu działań ekologicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw;

64.  wzywa Komisję do opracowania ram polityki dla substancji biogennych w celu promowania recyklingu, stymulowania innowacji, poprawy warunków rynkowych oraz uwzględnienia zagadnienia zrównoważonego stosowania substancji biogennych w prawodawstwie UE dotyczącym nawozów, żywności, wody i odpadów;

65.  wzywa Komisję do przyjęcia w drugim półroczu 2016 r. komunikatu w sprawie zrównoważonej żywności, kilkakrotnie przekładanego od 2013 r.; podkreśla, że skoro produkcja oraz konsumpcja żywności wiąże się ze znacznym zużyciem zasobów, komunikat powinien całościowo poruszyć problem niedoborów zasobów w łańcuchu żywnościowym oraz zachęcić do opracowania zrównoważonej polityki żywnościowej; apeluje do Komisji o ocenę korzystania z przyjaznych środowisku opakowań żywności, w tym o rozważenie możliwości stopniowego zastępowania opakowań spożywczych opakowaniami ulegającymi biodegradacji i nadającymi się do kompostowania zgodnie ze standardami europejskimi;

66.  apeluje do Komisji o ustanowienie stałej platformy oszczędnego gospodarowania zasobami, skupiającej wszystkie zainteresowane podmioty, z myślą o promowaniu i ułatwieniu zastosowania w praktyce wyników najnowszych badań, wymiany najlepszych praktyk i powstania nowej syntezy przemysłowej i nowych ekosystemów przemysłowych;

67.  wzywa Komisję do ustanowienia międzysektorowej, międzydyrekcyjnej grupy roboczej ds. zrównoważonego finansowania z myślą o uwzględnieniu wskaźników oszczędnego gospodarowania zasobami w zintegrowanej sprawozdawczości i rachunkowości na szczeblu przedsiębiorstwa, z jednoczesnym poszanowaniem poufności niektórych informacji handlowych; ponadto wzywa Komisję do zbadania – wraz z należytą oceną skutków – w jaki sposób można uwzględnić oszczędne gospodarowanie zasobami i ryzyko środowiskowe między innymi w ratingach kredytowych i wymogach kapitałowych banków, aby opracować kompleksowy system ubezpieczeń od zagrożeń dla środowiska oraz aby wyznaczyć wymogi informacyjne w odniesieniu do produktów inwestycyjnych; jest przekonany, że w tej mierze Komisja skorzysta na współpracy z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, czerpiąc z wyników badania dotyczącego opracowania stabilnego systemu finansowego; wzywa Komisję do sprawdzenia istniejących inicjatyw dobrowolnych w państwach członkowskich z myślą o ewentualnej wymianie najlepszych praktyk;

68.  jako że zrównoważone i odpowiedzialne pozyskiwanie surowców pierwotnych ma krytyczne znaczenie dla zaprowadzenia oszczędnego gospodarowania zasobami oraz osiągnięcia celów gospodarki o obiegu zamkniętym, wzywa Komisję do przeprowadzenia przeglądu zaleceń politycznych Europejskiej Platformy Efektywnego Gospodarowania Zasobami w celu sformułowania norm zrównoważonego pozyskiwania dla surowców i towarów o znaczeniu priorytetowym; w związku z tym podkreśla wspólne poparcie przez Parlament i Radę wniosków Komisji w sprawie odpowiedzialnego pozyskiwania metali i minerałów z obszarów objętych konfliktem;

69.  wzywa Komisję do zweryfikowania definicji „krytycznych” surowców, uwzględniając w większym zakresie wpływ na środowisko i ryzyko związane z ich wydobyciem oraz przetwarzaniem, a także potencjał do ich zastąpienia surowcami wtórnymi;

70.  podkreśla, że trzeba uruchomić wszystkie rodzaje finansowania ze środków unijnych, w tym finansowanie z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), programu „Horyzont 2020”, funduszy spójności i Europejskiego Banku Inwestycyjnego, żeby wesprzeć efektywne gospodarowanie zasobami, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie, by stopniowo wycofywały środowiskowo lub ekonomicznie szkodliwe subsydia, w tym służące uzyskiwaniu energii ze spalania biodegradowalnej części odpadów komunalnych i przemysłowych zgodnie z dyrektywą 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, oraz pośrednie i bezpośrednie subsydia na paliwa kopalne;

71.  wzywa, by środki finansowe z Programu UE na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME), programu „Horyzont 2020” oraz europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych były przeznaczane w większym stopniu na rozwój zrównoważonych, innowacyjnych i zasobooszczędnych rozwiązań oraz nowych modeli biznesowych (takich jak systemy usług leasingowych i produktowych), a także poprawę projektowania produktów, zwiększenie wydajności materiałowej produktów i wydajności procesów;

72.  podkreśla, że badania i innowacyjność to kluczowe elementy w procesie wspierania przejścia w Europie na gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz że konieczny jest wkład – w ramach programu Horyzont 2020 – na rzecz projektów dotyczących badań i innowacyjności, które mogą wykazać i sprawdzić w praktyce zrównoważony charakter gospodarki o obiegu zamkniętym pod względem gospodarczym i środowiskowym; jednocześnie podkreśla, że dzięki przyjęciu podejścia systemowego, projekty te mogą ułatwić sporządzanie przepisów sprzyjających innowacyjności i łatwych we wdrożeniu, dzięki określeniu ewentualnych wątpliwości, barier lub luk regulacyjnych, które mogą szkodzić rozwojowi modeli biznesowych opartych na wydajności zasobów;

73.  zwraca się do Komisji o wykorzystanie pełnego potencjału agendy cyfrowej oraz technologii informacyjnych w celu promowania oszczędnego gospodarowania zasobami oraz przechodzenia do gospodarki o obiegu zamkniętym;

74.  podkreśla, że UE jest gospodarką otwartą uczestniczącą w imporcie i eksporcie na rynku światowym; zwraca uwagę na potrzebę zajęcia się światowym wyzwaniem wyczerpywania się zasobów również na szczeblu międzynarodowym; wzywa Komisję i państwa członkowskie do aktywnego wspierania działań międzynarodowego panelu ds. zasobów istniejącego w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), zbadania kwestii związanych ze światowymi zasobami o znaczeniu krytycznym i opracowywania praktycznych rozwiązań dla decydentów politycznych, przemysłu i społeczeństwa;

75.  wzywa Komisję do podjęcia koniecznych działań na szczeblu międzynarodowym w celu poprawy identyfikowalności produktów;

76.  podkreśla, że zwiększenie efektywności energetycznej może zmniejszyć zależność UE od zasobów oraz ograniczy ubóstwo energetyczne, którym dotkniętych jest nawet 125 mln europejskich obywateli; stwierdza, że efektywność energetyczną warto postrzegać jako odrębne źródło energii i że jej poprawa w dużym stopniu przyczynia się do rozwoju unijnego przemysłu oraz zmniejszenia rachunków ludności za energię;

77.  wzywa Komisję do zbadania, czy obecnie obowiązujące i planowane przepisy utrudniają funkcjonowanie gospodarki o obiegu zamkniętym, istnienie lub powstawanie innowacyjnych modeli biznesowych, takich jak gospodarka oparta na dzierżawie lub gospodarka społecznościowa/dzielenia, oraz czy istnieją w tym względzie przeszkody finansowe lub instytucjonalne; wzywa Komisję do poprawy takich przepisów i w razie potrzeby do zaradzenia takim przeszkodom; wzywa Komisję do przeglądu powiązanego ustawodawstwa w celu poprawy efektywności środowiskowej i zasobooszczędności produktów w całym cyklu ich życia, zwiększenia spójności między istniejącymi instrumentami oraz opracowania pionierskiego podejścia;

78.  zwraca się do Komisji o wyjaśnienie odpowiednich aspektów unijnej polityki konkurencji w odniesieniu do gospodarki o obiegu zamkniętym, mianowicie o wyjaśnienie współzależności między ryzykiem zmowy rynkowej a potrzebą pogłębienia współpracy między producentami i ich dostawcami;

79.  apeluje do Komisji o przedłożenie Parlamentowi sprawozdania na temat wszystkich przedstawionych powyżej środków oraz o zaproponowanie kolejnych kroków do 2018 r.;

o
o   o

80.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także parlamentom państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0584
(2) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0016.
(3) Dz.U. C 264 E z 13.9.2013, s. 59.
(4) Dz.U. C 51 E z 22.2.2013, s. 21.
(5) Dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym.
(6) Dz.U. C 140 z 28.4.2015, s. 37.
(7) Program ochrony środowiska OECD „Voluntary approaches to environmental policy”, 2003.
(8) Komunikat Komisji z dnia 2 lipca 2014 r. zatytułowany „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program »zero odpadów« dla Europy” (COM(2014)0398).
(9) Dokument roboczy służb Komisji z dnia 2 lipca 2014 r. zawierający streszczenie oceny skutków i towarzyszący wnioskowi dotyczącemu dyrektywy zmieniającej dyrektywy w sprawie odpadów (SWD(2014)0208).
(10) Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów, 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji, 2006/66/WE w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów i 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (COM(2014)0397).
(11) Green Budget Europe, 2015, Zalecenia dla poszczególnych państw wspierające proces europejskiego semestru, s. 6, http://www.foes.de/pdf/2015-02-25_CSR%20Recommendations_FINAL.pdf.


Maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności i pasz po awarii jądrowej ***I
PDF 256kWORD 219k
Rezolucja
Tekst skonsolidowany
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady ustanawiającego maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności i pasz po awarii jądrowej lub w innym przypadku zdarzenia radiacyjnego (COM(2013)0943 – C7-0045/2014 – 2013/0451(COD))
P8_TA(2015)0267A8-0176/2015

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Radzie (COM(2013)0943),

–  uwzględniając art. 31 i 32 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, na mocy których Rada skonsultowała się z Parlamentem (C7‑0045/2014),

–  uwzględniając opinię Komisji Prawnej w sprawie proponowanej podstawy prawnej,

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 oraz art. 168 ust. 4 lit. b) i art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 25 marca 2014 r.(1),

–  uwzględniając art. 59 i 39 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A8-0176/2015),

1.  zatwierdza poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o odpowiednią zmianę jej wniosku, zgodnie z art. 293 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

3.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 9 lipca 2015 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/… ustanawiającego maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności i pasz po awarii jądrowej lub w innym przypadku zdarzenia radiacyjnego [Popr. 1. Ta poprawka dotyczy całego tekstu.]

P8_TC1-COD(2013)0451


PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 31 i 32 168 ust. 4 lit. b) i art. 114, [Popr. 2]

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej, sporządzony po uzyskaniu opinii grupy osób mianowanych przez Komitet Naukowo-Techniczny spośród ekspertów naukowych państw członkowskich(2),

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(3),

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego(4) stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą(5), [Popr. 3]

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)  Dyrektywa Rady 96/29/Euratom 2013/59/Euratom(6) ustanawia podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie celu ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego. [Popr. 4]

(1a)  Artykuł 168 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przewiduje konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego przy określaniu i realizacji wszystkich strategii politycznych i działań Unii. [Popr. 5]

(2)  W następstwie awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu dnia 26 kwietnia 1986 r. znaczne ilości materiałów promieniotwórczych zostały uwolnione do atmosfery, powodując w kilku krajach europejskich skażenie środków spożywczych i pasz o znaczących poziomach mających znaczenie z punktu widzenia zdrowia, wywołujących zagrażające życiu choroby i warunki zdrowotne. Wysoki poziom skażenia promieniotwórczego utrzymuje się do dzisiaj. Zważywszy na to, że uwolniony materiał radioaktywny skaził powietrze, wodę, glebę i roślinność, przyjęto środki w celu zapewnienia, że aby niektóre produkty rolne były wprowadzane na terytorium Unii  wyłącznie w ramach wspólnych ustaleń, chroniących zdrowie w celu ochrony zdrowia ludności, a jednocześnie podtrzymujących jednolity charakter przy utrzymaniu jednolitego charakteru rynku i zapobiegających zapobieganiu zakłóceniom handlu. [Popr. 6]

(2a)  Państwa członkowskie są odpowiedzialne za kontrolowanie stosowania się do poziomów określonych w niniejszym rozporządzeniu, przede wszystkim poprzez nadzór nad normami bezpieczeństwa odnoszącymi się do żywności i pasz. Artykuł 168 ust. 4 lit. b) TFUE przewiduje przyjęcie wspólnych środków w dziedzinie weterynaryjnej, których bezpośrednim celem jest ochrona zdrowia ludzkiego. Z kolei art. 114 TFUE gwarantuje właściwą harmonizację na rzecz prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. [Popr. 7]

(2b)  Udowodniono, że podwyższone dawki promieniowania wywierają szkodliwy i niszczący wpływ na komórki ciała i mogą powodować choroby nowotworowe. [Popr. 8]

(2c)  Ważne jest ustalenie niskich progów maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego żywności, aby uwzględnić wyższą skumulowaną dawkę w wyniku spożywania skażonej żywności przez dłuższy okres. [Popr. 9]

(3)  Rozporządzenie Rady (Euratom) nr 3954/87(7), zmienione rozporządzeniem Rady (Euratom) nr 2218/89(8), ustanawia maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego, które mają być stosowane po awarii jądrowej lub w każdym innym przypadku zdarzenia radiacyjnego, które może doprowadzić lub doprowadziło do znacznego skażenia żywności i pasz. Te maksymalne dozwolone poziomy pozostają w zgodzie z najnowszymi zaleceniami naukowymi dostępnymi obecnie na skalę międzynarodową międzynarodową i należy dokonywać okresowo ich przeglądu i aktualizacji, aby uwzględnić nowe dowody naukowe. Maksymalne dozwolone poziomy skażenia ujęte w załącznikach I–III zostały zmienione i ujęte w publikacji Międzynarodowej Komisji Ochrony Radiologicznej nr 105. Oparto je w szczególności na poziomie odniesienia równym zwiększeniu spożywanej dawki indywidualnej o 1 mSv/rok i na założeniu, że ok. 10% spożywanej rocznie żywności ulega skażeniu [Popr. 10].

(4)  W następstwie awarii w elektrowni jądrowej Fukushima, która miała miejsce w dniu 11 marca 2011 r., Komisja została poinformowana, że poziomy radionuklidów w niektórych produktach żywnościowych pochodzących z Japonii przekroczyły mające zastosowanie w Japonii progi podejmowania działań w odniesieniu do wartości progowe dla żywności. Takie skażenie może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt w Unii, dlatego przyjęto środki wprowadzające specjalne warunki regulujące przywóz paszy i żywności pochodzących lub wysyłanych z Japonii, zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt. Należy również wprowadzić środki w celu monitorowania i minimalizowania ryzyka spożycia produktów żywnościowych z innych krajów, w których wystąpił opad radioaktywny w wyniku awarii jądrowej w innym kraju. [Popr. 11]

(5)  Powstała potrzeba ustanowienia systemu umożliwiającego Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej  Unii ustalenie maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony ludności zdrowia publicznego po awarii jądrowej lub w innym przypadku zdarzenia radiacyjnego, które może doprowadzić lub doprowadziło do znacznego skażenia promieniotwórczego żywności i pasz. [Popr. 12]

(6)  Maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego powinny mieć zastosowanie do żywności i pasz pochodzących z Unii lub przywożonych z państw trzecich w zależności od lokalizacji i okoliczności awarii jądrowej lub zdarzenia radiacyjnego, z uwzględnieniem efektu naturalnego promieniowania skumulowanego w miarę przesuwania się w górę łańcucha żywnościowego. Należy wprowadzić okresowe przeglądy tych poziomów. [Popr. 13]

(7)  Komisja powinna być informowana o wystąpieniu awarii jądrowej lub niezwykle wysokich poziomów promieniowania zgodnie z decyzją Rady 87/600/Euratom(9) lub na podstawie Konwencji MAEA o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej z dnia 26 września 1986 r.

(8)  W celu uwzględnienia faktu, że sposób odżywiania niemowląt podczas pierwszych sześciu miesięcy życia może znacznie się różnić, oraz w celu uwzględnienia niepewności związanych z metabolizmem niemowląt podczas kolejnych sześciu miesięcy życia, korzystne jest rozszerzenie stosowania niższych maksymalnych dozwolonych poziomów w odniesieniu do żywności dla niemowląt na całe pierwsze 12 miesięcy życia. Niższe maksymalne dozwolone poziomy skażenia żywności powinny mieć zastosowanie do kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią. [Popr. 14]

(9)  W celu ułatwienia dostosowania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia, w szczególności w odniesieniu do wiedzy naukowej, procedury dotyczące ustalania naukowej i postępu technicznego na szczeblu międzynarodowym, Komisja powinna przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie nowy wniosek w celu dostosowania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia powinny obejmować konsultacje z grupą ekspertów, o której mowa w art. 31 Traktatu. [Popr. 15]

(9a)  W celu ułatwienia dostosowania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia należy opracować procedury umożliwiające przeprowadzanie regularnych konsultacji z ekspertami. Komisja powinna powołać grupę ekspertów w oparciu o kryteria naukowe i deontologiczne. Skład grupy, jak i oświadczenia o braku konfliktu interesów jej członków powinny zostać podane przez Komisję do publicznej wiadomości. Przy dostosowywaniu maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia Komisja powinna również zasięgać opinii ekspertów organów międzynarodowych kompetentnych w dziedzinie ochrony radiologicznej. [Popr. 16]

(9b)  Grupa ekspertów powinna również ocenić skumulowany efekt skażenia promieniotwórczego. [Popr. 17]

(9c)  Maksymalne dozwolone poziomy skażenia należy podawać do publicznej wiadomości i poddawać regularnie przeglądowi, aby należycie uwzględnić najnowsze postępy i zalecenia naukowe dostępne w danym czasie na szczeblu międzynarodowym, odzwierciedlić potrzebę uspokojenia ludności i zapewnienia jej wysokiego poziomu ochrony oraz aby uniknąć rozbieżności w międzynarodowej praktyce regulacyjnej. [Popr. 18]

(10)  W celu zapewnienia, że żywność i pasza przekraczające maksymalne dozwolone poziomy skażenia nie są wprowadzane do obrotu w UE Unii, przestrzeganie tych poziomów powinno być przedmiotem stosownych dokładnych kontroli przeprowadzanych przez państwa członkowskie i Komisję. Za niestosowanie się do przepisów powinny być nakładane kary, które należy podawać do publicznej wiadomości. [Popr. 19]

(10a)  Zasady sprawdzania zgodności ze środkami mającymi na celu zapobieganie wystąpieniu zagrożenia skażeniem dotyczącego ludzi lub zwierząt, jego wyeliminowanie lub ograniczenie do dopuszczalnych poziomów zostały określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 882/2004(10). [Popr. 20]

(11)  Aby zapewnić jednolite warunki wykonywania przepisów niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do wymagania stosowania ustanowionych wcześniej maksymalnych dozwolonych poziomów, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011(11).

(12)  W przypadku przyjmowania aktów wymagających stosowania ustanowionych wcześniej maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego żywności i pasz należy stosować procedurę sprawdzającą. W przypadku awarii jądrowej lub jakiegokolwiek innego zdarzenia radiacyjnego konieczne jest jednak należyte uwzględnienie okoliczności i warunków szczególnych każdej awarii, a zatem ustanowienie procedury umożliwiającej szybkie obniżenie tych uprzednio ustalonych maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia i w razie konieczności wprowadzenie maksymalnych dozwolonych poziomów innych radionuklidów (w szczególności trytu) związanych z awarią, aby zagwarantować możliwie najwyższy poziom ochrony ludności. Środek i maksymalne poziomy skażenia powinny być bezzwłocznie podawane do publicznej wiadomości. [Popr. 21]

(12a)  Komisję powinien wspomagać Stały Komitet ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz ustanowiony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002(12). Państwa członkowskie powinny zadbać o to, by ich przedstawiciele w tym komitecie dysponowali dostateczną wiedzą w zakresie ochrony radiologicznej. [Popr. 22]

(13)  Komisja powinna przyjąć akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie, jeżeli jest to uzasadnione szczególnie pilną potrzebą wynikłą z niektórych zdarzeń radiacyjnych, które mogą doprowadzić lub doprowadziły do znacznego skażenia promieniotwórczego żywności i pasz. Środek i maksymalne poziomy skażenia powinny być bezzwłocznie podawane do publicznej wiadomości. [Popr. 23]

(13a)  Przyjęcie maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia na mocy niniejszego rozporządzenia powinno opierać się na wymogach ochrony ludności najbardziej narażonej i podatnej, w szczególności dzieci oraz osób, które mogą się znajdować na odizolowanych geograficznie obszarach lub które spożywają wytworzone przez siebie produkty. Maksymalne dozwolone poziomy skażenia powinny być takie same dla całego społeczeństwa i opierać się na najniższych poziomach. [Popr. 24]

(13b)  W razie gdyby żywność lub pasze pochodzące z Unii lub przywiezione do Unii z państw trzecich stwarzały poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska, Komisja Europejska powinna przyjąć w drodze aktów wykonawczych dodatkowe środki zgodne z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002, aby zagwarantować wysoki poziom ochrony zdrowia ludzi i zwierząt. W miarę możliwości stosowne maksymalne dozwolone poziomy skażenia i dodatkowe środki nadzwyczajne powinny zostać ujęte w jednym rozporządzeniu wykonawczym. [Popr. 25]

(13c)  Przy opracowywaniu lub zmianie aktów wykonawczych Komisja Europejska powinna w szczególności mieć na względzie następujące okoliczności: miejsce, charakter i zasięg awarii jądrowej lub jakiegokolwiek innego zdarzenia radiacyjnego; charakter i zasięg przedostania się substancji promieniotwórczych do powietrza, wody lub gleby oraz do żywności i pasz, niezależnie od tego, czy nastąpiło to na obszarze Unii czy poza nim; stwierdzone lub potencjalne ryzyko skażenia promieniotwórczego żywności i pasz oraz wynikająca z niego dawka promieniowania; rodzaj i ilość skażonej żywności i pasz, które mogą znaleźć się na rynku Unii, oraz maksymalne dozwolone poziomy skażenia dla skażonej żywności i pasz w państwach trzecich. [Popr. 26]

(13d)  W przypadku awarii jądrowej lub jakiegokolwiek innego zdarzenia radiacyjnego wymagających zastosowania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia, ludność powinna zostać poinformowana o obowiązujących poziomach zarówno przez Komisję, jak i przez każde państwo członkowskie. Ponadto należy powiadomić ludność o żywności i paszach, które mogły pochłonąć wyższą dawkę promieniowania. [Popr. 27]

(13e)  Przestrzeganie maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia powinno być przedmiotem stosownych kontroli i należy przewidzieć kary za rozmyślny wywóz, przywóz lub wprowadzanie do obrotu środków spożywczych, których skażenie przekracza maksymalne dozwolone poziomy, [Popr. 28]

PRZYJMUJE PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Niniejsze rozporządzenie ustanawia maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności określonej w załączniku I, maksymalne dozwolone poziomy skażenia żywności o mniejszym znaczeniu określonej w załączniku II oraz maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego pasz określonych w załączniku III, które mogą być wprowadzone do obrotu po awarii jądrowej lub w każdym innym przypadku zdarzenia radiacyjnego, które może doprowadzić lub doprowadziło do znacznego skażenia promieniotwórczego żywności i pasz, a także procedury stosowania tych maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia. [Popr. 54]

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1)  „żywność” oznacza jakąkolwiek substancję lub produkt, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi, lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać, w tym napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, celowo dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki; „żywność” nie obejmuje: zdefiniowane w art. 2 rozporządzenia (WE) nr 178/2002;

a)  pasz;

b)  zwierząt żywych, chyba że mają być one wprowadzone do obrotu w celu spożycia przez ludzi;

c)  roślin przed dokonaniem zbiorów;

d)  produktów leczniczych w rozumieniu art. 1 pkt 2 dyrektywy 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady(13);

e)  produktów kosmetycznych w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009(14);

f)  tytoniu i wyrobów tytoniowych w rozumieniu dyrektywy 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady(15);

g)  środków odurzających lub substancji psychotropowych w rozumieniu Jednolitej konwencji Narodów Zjednoczonych o środkach odurzających z 1961 r. oraz Konwencji o substancjach psychotropowych z 1971 r.;

h)  pozostałości i zanieczyszczeń; [Popr. 29]

2)  „żywność o mniejszym znaczeniu” oznacza żywność o mniejszym znaczeniu w diecie, mającą jedynie marginalny wkład w całkowitą konsumpcję żywności przez ludność; [Popr. 55]

3)  „pasza” oznacza jakąkolwiek substancję lub produkt, w tym dodatki, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do bezpośredniego karmienia zwierząt zdefiniowane w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 178/2002; [Popr. 30]

4)  „wprowadzanie do obrotu” oznacza posiadanie żywności lub paszy do celu sprzedaży, w tym oferowania do sprzedaży lub innej formy rozporządzania, bezpłatnego lub nie, oraz sprzedaż, dystrybucję i inne formy rozporządzania. operację zdefiniowaną w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 178/2002; [Popr. 31]

4a)  „materiał przeznaczony do kontaktu z żywnością/paszą” oznacza opakowanie i inne materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością; [Popr. 32]

4b)  „zdarzenie radiacyjne” oznacza nadzwyczajne zdarzenie, w którym występuje źródło promieniowania i które wymaga natychmiastowej interwencji, aby ograniczyć wszelkie poważne zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa bądź wszelki niekorzystny wpływ na jakość życia, mienie lub środowisko, albo które stwarza zagrożenie mogące wywołać taki niekorzystny wpływ. [Popr. 33]

Artykuł 2a

Praktyki polegające na mieszaniu środków spożywczych o stężeniu wyższym niż przewidują przepisy dotyczące maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego żywności i pasz ze środkami nieskażonymi lub tylko w niewielkim stopniu skażonymi, aby uzyskać produkty spełniające wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu, są zakazane. [Popr. 34]

Artykuł 3

1.  W przypadku gdy Komisja otrzyma – w szczególności na podstawie ustaleń Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej dotyczących wczesnej wymiany informacji w przypadku zdarzenia radiacyjnego lub na podstawie Konwencji MAEA o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej z dnia 26 września 1986 r. – oficjalne informacje o awarii jądrowej lub o jakimkolwiek innym zdarzeniu radiacyjnym, potwierdzające, że doszło lub może dojść do osiągnięcia maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia dla które spowodowały skażenie żywności, żywności o mniejszym znaczeniu lub i paszy, jeśli wymagają tego okoliczności, przyjmuje ona rozporządzenie wykonawcze wymagające stosowania tych maksymalnych dozwolonych poziomów w jak najkrótszym czasie akt wykonawczy ustanawiający maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego, które nie będą mogły być wyższe niż poziomy przewidziane w załącznikach do niniejszego rozporządzenia. Ten akt wykonawczy przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 5 ust. 2. [Popr. 35]

1a.  Maksymalne dozwolone poziomy skażenia są podawane do publicznej wiadomości i poddawane regularnym przeglądom, aby należycie uwzględnić najnowsze postępy i zalecenia naukowe dostępne w danym czasie na szczeblu międzynarodowym, odzwierciedlić potrzebę uspokojenia ludności i zapewnić jej wysoki poziom ochrony oraz aby uniknąć rozbieżności z międzynarodowymi praktykami regulacyjnymi ustanawiającymi wyższe poziomy ochrony. [Popr. 36]

2.  W przypadku należycie uzasadnionej szczególnie pilnej potrzeby związanej z okolicznościami awarii jądrowej lub zdarzenia radiacyjnego, Komisja przyjmuje rozporządzenie wykonawcze mające akt wykonawczy mający natychmiastowe zastosowanie zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 5 ust. 3. [Popr. 37]

3.  Przygotowując projekt aktu wykonawczego akty wykonawcze, o którym których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, oraz omawiając go je z komitetem, o którym mowa w art. 5, Komisja bierze pod uwagę podstawowe normy, ustanowione zgodnie z art. 30 i 31 Traktatu dyrektywą 2013/59/Euratom, włącznie z zasadą, że wszelkie narażenie na promieniowanie ma być utrzymywane na najniższym rozsądnie osiągalnym poziomie, uwzględniając aspekt z uwzględnieniem przede wszystkim aspektu ochrony zdrowia ludności oraz czynniki gospodarcze i społeczne czynników gospodarczych i społecznych, a w szczególności najbardziej narażonych grup społecznych. Przy przygotowywaniu tych aktów Komisję wspomaga niezależna grupa ekspertów w zakresie zdrowia publicznego powołanych ze względu na ich wiedzę i doświadczenie w zakresie ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa żywności (zwana dalej „grupą ekspertów”). Komisja podaje do publicznej wiadomości skład grupy ekspertów oraz oświadczenia jej członków o braku konfliktu interesów. [Popr. 38]

3a.  Akty wykonawcze przewidziane w ust. 1 i 2 przyjmuje się zgodnie z charakterem i zasięgiem promieniowania oraz mogą być zmieniane tyle razy, ile razy zajdzie taka potrzeba w świetle rozwoju sytuacji związanej ze skażeniem. Komisja przystępuje do przeprowadzenia pierwszego przeglądu najpóźniej w ciągu miesiąca po awarii jądrowej lub zdarzeniu radiacyjnym, aby w razie potrzeby dokonać zmiany maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego i wykazu radionukleidów. [Popr. 39]

Artykuł 4

1.  Jak tylko Komisja przyjmie rozporządzenie wykonawcze wymagające akt wykonawczy wymagający stosowania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia, żywność lub pasza niestosujące się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia nie mogą być wprowadzane do obrotu. [Popr. 40

Komisja wprowadza system odpowiedzialności za szkodę jądrową w celu rozwiązywania problemów wszystkich państw członkowskich, które mogły ucierpieć w wyniku awarii jądrowej. System ten przewiduje odpowiednie odszkodowanie w przypadku awarii jądrowej.] [Popr. 41]

Do celów stosowania niniejszego rozporządzenia żywność lub pasza przywożone z państw trzecich są uważane za wprowadzane do obrotu, jeżeli na obszarze celnym Unii podlegają procedurze celnej innej niż procedura tranzytu. [Popr. 42]

Państwa członkowskie monitorują stosowanie się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego na swym terytorium. W tym celu państwa członkowskie utrzymują system oficjalnych kontroli środków spożywczych i pasz oraz podejmują inne stosowne do okoliczności działania, w tym publiczne komunikaty o bezpieczeństwie żywności i pasz oraz o zagrożeniach, zgodnie z art. 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002. [Popr. 43]

2.  Każde państwo członkowskie dostarcza Komisji wszelkich informacji dotyczących stosowania niniejszego rozporządzenia, w szczególności dotyczących przypadków niestosowania się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia.:

a)  okresowego programowania dotyczącego kontroli maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia na własnym terytorium krajowym;

b)  przypadków niestosowania się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia;

c)  wskazania właściwych służb krajowych odpowiedzialnych za kontrole.

Komisja w jak najkrótszym czasie przekazuje te informacje pozostałym państwom członkowskim.

O przypadkach niestosowania się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia powiadamia się za pośrednictwem systemu wczesnego ostrzegania przewidzianego w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002.

Komisja nakłada kary na państwa członkowskie, jeżeli one same nie zastosują kar w przypadku wprowadzenia do obrotu lub wywozu pasz, których poziom skażenia przekracza maksymalne dozwolone poziomy. [Popr. 44]

3.  Państwa członkowskie podają do publicznej wiadomości, przede wszystkim za pośrednictwem internetu, informacje o maksymalnych dozwolonych poziomach skażenia, sytuacjach nadzwyczajnych i przypadkach niestosowania się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia. Powiadamia się także opinię publiczną o środkach spożywczych, które mogły pochłonąć większą dawkę promieniowania, a zwłaszcza o rodzaju produktu, marce, miejscu pochodzenia oraz dacie przeprowadzenia badania. [Popr. 45]

4.  Maksymalne dozwolone poziomy skażenia, określone w załącznikach do niniejszego rozporządzenia uwzględniają efekt połowicznego rozpadu izotopów promieniotwórczych w czasie przechowywania konserwowanych produktów spożywczych. W zależności od typu skażenia, na przykład skażenia izotopami jodu, konserwowane produkty spożywcze muszą być w sposób ciągły monitorowane pod kątem aktywności promieniotwórczej. [Popr. 46]

5.  Do dnia 31 marca 2017 r. Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat zasadności systemu odszkodowań dla rolników, których produkty spożywcze zostały skażone powyżej ustalonych maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego, przez co nie mogą zostać dopuszczone do sprzedaży. Taki system musi opierać się na zasadzie „zanieczyszczający płaci”. Do powyższego sprawozdania dołączony będzie w stosownym przypadku wniosek ustawodawczy wprowadzający taki system. [Popr. 47]

Artykuł 4a

1.  Do dnia 31 marca 2017 r. Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie w sprawie zasadności maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego określonych w załącznikach.

2.  Sprawozdanie to pozwoli sprawdzić, czy maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego gwarantują przestrzeganie pułapu dawki efektywnej 1 mSv rocznie dla ludzi i powodują, że dawki dla tarczycy są wystarczająco poniżej dawki referencyjnej w wysokości 10 mGy, od której WHO zaleca podawanie jodu stabilnego najbardziej narażonym grupom.

3.  Sprawozdanie przewiduje możliwość przeglądu klasyfikacji radionuklidów oraz ujęcia w załącznikach do niniejszego rozporządzenia trytu i węgla 14. Przy ocenianiu tych maksymalnych dozwolonych poziomów w sprawozdaniu położony zostanie nacisk na ochronę najbardziej narażonych grup społeczeństwa, w szczególności dzieci, i zbadane zostanie, czy na tej podstawie byłoby właściwie określenie maksymalnych dozwolonych poziomów dla wszystkich grup społecznych. [Popr. 48]

Artykuł 5

1.  Komisję wspiera wspomaga Stały Komitet ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt utworzony Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz ustanowiony na mocy art. 58 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady(16). Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011. [Popr. 49]

2.  W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

3.  W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 8 rozporządzenia (UE) nr 182/2011 w związku z jego art. 5.

Artykuł 6

Aby zapewnić uwzględnienie wszelkich nowych lub dodatkowych ważnych dostępnych danych w odniesieniu do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia określonych w załącznikach I, II i III do niniejszego rozporządzenia, w szczególności w odniesieniu do najnowszej wiedzy naukowej, zmiany Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, do którego będzie w razie potrzeby dołączony wniosek dotyczący dostosowania tych załączników są proponowane przez Komisję i w razie potrzeby zmiany wykazu radionukleidów, po konsultacjach z grupą ekspertów, o której mowa w art. 31 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej art. 3 ust. 3. [Popr. 50]

Artykuł 6a

W razie awarii jądrowej lub jakiegokolwiek innego zdarzenia radiacyjnego, które spowodują skażenie żywności i pasz, Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, w którym wyszczególni środki przyjęte zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz informacje zgłoszone zgodnie z art. 4 ust. 2. [Popr. 51]

Artykuł 7

Rozporządzenie (Euratom) nr 3954/87, zmienione rozporządzeniem (Euratom) nr 2218/1989, i rozporządzenia Komisji (Euratom) nr 944/89(17) i 770/90(18) tracą moc.

Odesłania do uchylonych rozporządzeń odczytuje się jako odesłania do niniejszego rozporządzenia zgodnie z tabelą korelacji w załączniku V.

Artykuł 8

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w …,

W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady

Przewodniczący Przewodniczący

ZAŁĄCZNIK I

MAKSYMALNE DOZWOLONE POZIOMY SKAŻENIA PROMIENIOTWÓRCZEGO ŻYWNOŚCI

Maksymalne dopuszczalne poziomy mające zastosowanie do żywności są następujące:

Żywność (Bq/kg)(19)

 Żywność dla niemowląt(20)

Produkty mleczarskie(21)

Pozostała żywność, z wyjątkiem żywności o mniejszym znaczeniu(22)

Żywność w postaci płynnej(23)

Izotopy strontu, głównie

Sr-90

75

125

750

125

Izotopy jodu, głównie I-131

150

500

2 000

500

Alfa-promieniotwórcze izotopy plutonu i pierwiastków transplutonowych, głównie Pu-239, Am-241

1

20

80

20

Wszystkie inne nuklidy o okresie połowicznego rozpadu dłuższym niż 10 dni, głównie Cs-134, Cs-137(24)

400

1 000

1 250

1 000

ZAŁĄCZNIK II

MAKSYMALNE DOZWOLONE POZIOMY SKAŻENIA PROMIENIOTWÓRCZEGO ŻYWNOŚCI O MNIEJSZYM ZNACZENIU

1.  Wykaz żywności o mniejszym znaczeniu

Kod CN

Wyszczególnienie

0703 20 00

Czosnek (świeży lub schłodzony)

0709 59 50 

Trufle (świeże lub schłodzone)

0709 99 40

Kapary (świeże lub schłodzone)

0711 90 70 

Kapary (zakonserwowane tymczasowo, ale nienadające się w tym stanie do bezpośredniego spożycia)

ex 0712 39 00

Trufle (suszone, całe, cięte w kawałki, w plasterkach, łamane lub w proszku, ale dalej nieprzetworzone)

0714

Maniok, maranta, salep, topinambur, słodkie ziemniaki i podobne korzenie i bulwy o wysokiej zawartości skrobi lub inuliny, świeże, schłodzone, zamrożone lub suszone, nawet w plastrach lub w postaci granulek; rdzeń sagowca

0814 00 00

Skórki owoców cytrusowych lub melonów (włącznie z arbuzami), świeże, zamrożone, suszone lub zakonserwowane tymczasowo w solance, w wodzie siarkowej lub w innych roztworach konserwujących

0903 00 00

Maté (herbata paragwajska)

0904

Pieprz z rodzaju Piper; owoce z rodzaju Capsicum lub z rodzaju Pimenta, suszone lub, rozgniatane, lub mielone

0905 00 00

Wanilia

0906

Cynamon i kwiaty cynamonowca

0907 00 00

Goździki (całe owoce, kwiaty i szypułki)

0908

Gałka muszkatołowa, kwiat muszkatołowy i kardamony

0909

Nasiona anyżku, badianu, kopru, kolendry, kminu lub kminku; jagody jałowca

0910

Imbir, szafran, kurkuma, tymianek, liście laurowe, curry i pozostałe przyprawy korzenne

1106 20 

Mąka, mączka i proszek z sago lub z korzeni, lub z bulw, objętych pozycją 0714

1108 14 00

Skrobia z manioku (cassava)

1210

Szyszki chmielowe, świeże lub suszone, nawet mielone, sproszkowane lub w formie granulek; lupulina

1211

Rośliny i części roślin (włącznie z nasionami i owocami), w rodzaju stosowanych głównie w perfumerii, farmacji lub stosowane do celów owadobójczych, grzybobójczych lub podobnych, świeże lub suszone, nawet krojone, kruszone lub proszkowane

1301

Szelak; gumy naturalne, żywice, gumożywice i oleożywice (na przykład balsamy)

1302

Soki i ekstrakty roślinne; substancje pektynowe, pektyniany i pektany; agar-agar i pozostałe śluzy i zagęszczacze, nawet modyfikowane, pochodzące z produktów roślinnych

1504

Tłuszcze i oleje i ich frakcje, z ryb lub ze ssaków morskich, nawet rafinowane, ale niemodyfikowane chemicznie

1604 31 00 

Kawior

1604 32 00

Namiastki kawioru

1801 00 00

Ziarna kakao, całe lub łamane, surowe lub palone

1802 00 00

Łuski kakao, łupiny, osłonki i pozostałe odpady kakao

1803

Pasta kakaowa, nawet odtłuszczona

2003 90 10

Trufle (przetworzone lub zakonserwowane inaczej niż octem lub kwasem octowym)

2006 00 

Warzywa, owoce, orzechy, skórki z owoców i pozostałe części roślin, zakonserwowane cukrem (odsączone, lukrowane lub kandyzowane)

2102

Drożdże (aktywne lub nieaktywne); pozostałe mikroorganizmy jednokomórkowe, martwe (z wyłączeniem szczepionek objętych pozycją 3002); gotowe proszki do pieczenia

2936

Prowitaminy i witaminy, naturalne i syntetyczne (włącznie z naturalnymi koncentratami), ich pochodne stosowane głównie jako witaminy, oraz mieszaniny wymienionych substancji, nawet w dowolnym rozpuszczalniku

3301

Olejki eteryczne (nawet pozbawione terpenów), włącznie z konkretami i absolutami; rezinoidy; wyekstrahowane oleożywice; koncentraty olejków eterycznych w tłuszczach, ciekłych olejach, woskach lub tym podobnych, otrzymanych w procesie maceracji tłuszczami (enfleurage) lub maceracji; terpenowe produkty uboczne deterpenacji olejków eterycznych; wodne destylaty i wodne roztwory olejków eterycznych

2.  Maksymalne dopuszczalne poziomy mające zastosowanie do żywności o mniejszym znaczeniu wymienionej w ust. 1 są następujące:

(Bq/kg)

Izotopy strontu, głównie Sr-90

7500

Izotopy jodu, głównie I-131

20000

Alfa-promieniotwórcze izotopy plutonu i pierwiastków transplutonowych, głównie Pu-239, Am-241

800

Wszystkie inne nuklidy o okresie połowicznego rozpadu dłuższym niż 10 dni, głównie Cs-134, Cs-137(25)

12500

[Popr. 57]

ZAŁĄCZNIK III

Maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego pasz

Maksymalne dozwolone poziomy dla cezu‑134 i cezu-137 są następujące:

Zwierzę

Bq/kg(26), (27)

Świnie

1 250

Drób, jagnięta, cielęta

2 500

Inne

5 000

ZAŁĄCZNIK IV

ROZPORZĄDZENIA, KTÓRE UTRACIŁY MOC

Rozporządzenie Rady (Euratom) nr 3954/87

(Dz.U. L 371 z 30.12.1987, s. 11)

Rozporządzenie Rady (Euratom) nr 2218/89

(Dz.U. L 211 z 22.7.1989, s. 1)

Rozporządzenie Komisji (Euratom) nr 944/89

(Dz.U. L 101 z 13.4.1989, s. 17)

Rozporządzenie Komisji (Euratom) nr 770/90

(Dz.U. L 83 z 30.3.1990, s. 78)

ZAŁĄCZNIK V

Tabela korelacji

Rozporządzenie (Euratom) nr 3954/87

Rozporządzenie (Euratom) nr 944/89

Rozporządzenie (Euratom) nr 770/90

Niniejsze rozporządzenie

art. 1 ust. 1

art. 1

art. 1

art. 1

art. 1 ust. 2

art. 2

art. 2 ust. 1

art. 3 ust. 1 i art. 3 ust. 2

art. 2 ust. 2

-

art. 3 ust. 1

-

art. 3 ust. 2

art. 3 ust. 3

art.3 ust. 3 i art. 3 ust. 4

-

art. 4

-

art. 5 ust. 1

art. 6

art. 5 ust. 2

-

art. 6 ust. 1

art. 4 ust. 1

art. 6 ust. 2

art. 4 ust. 2

art. 2

załącznik II pkt 2

---

---

art. 1

---

załącznik III

art. 5

art. 7

-

---

---

---

art. 7

art. 8

art. 8

załącznik

załącznik I

załącznik

załącznik II pkt 1

załącznik

załącznik III

---

---

---

załącznik IV

---

---

---

załącznik V

(1) Dz.U. C 226 z 16.7.2014, s. 68.
(2)Dz.U. C [...] z [...] s. [...].
(3)Dz.U. C [...] z [...] s. [...].
(4)Dz.U. C [...] z [...] s. [...].
(5) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz stanowisko Rady z dnia ...
(6)Dyrektywa Rady 96/29/Euratom 2013/59/Euratom z dnia 13 maja 1996 r. 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie celu ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego (Dz.U. L 159 z 29.6.1996, s. 1) jonizującego oraz uchylająca dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom (Dz.U. L 13 z 17.1.2014, s. 1).
(7)Rozporządzenie Rady (Euratom) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia 1987 r. ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym lub w każdym innym przypadku zdarzenia radiacyjnego (Dz.U. L 371 z 30.12.1987, s. 11).
(8)Rozporządzenie Rady (Euratom) nr 2218/89 z dnia 18 lipca 1989 r. zmieniające rozporządzenie (Euratom) nr 3954/87 ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz.U. L 211 z 22.7.1989, s. 1).
(9)Decyzja Rady 87/600/Euratom z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie wspólnotowych warunków wczesnej wymiany informacji w przypadku zdarzenia radiacyjnego (Dz.U. L 371 z 30.12.1987, s. 76).
(10) Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.U. L 165 z 30.4.2004, s. 1.).
(11)Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).
(12) Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 1.2.2002, s. 1.).
(13)Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.U. L 311 z 28.11.2001, s. 67).
(14)Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych (Dz.U. L 342 z 22.12.2009, s. 59).
(15)Dyrektywa 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych (Dz.U. L 194 z 18.7.2001, s. 26).
(16)Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 1.2.2002, s. 1).
(17)Rozporządzenie Komisji (Euratom) nr 944/89 z dnia 12 kwietnia 1989 r. ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego w środkach spożywczych o mniejszym znaczeniu w następstwie wypadku jądrowego lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz.U. L 101 z 13.4.1989, s. 17).
(18)Rozporządzenie Komisji (Euratom) nr 770/90 z dnia 29 marca 1990 r. ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego pasz w następstwie wypadku jądrowego lub wszelkich innych przypadków pogotowia radiologicznego (Dz.U. L 83 z 30.3.1990, s. 78).
(19)Poziom stosowany do produktów zagęszczonych lub suszonych jest obliczany na podstawie produktu odtworzonego w postaci gotowej do spożycia. Państwa członkowskie mogą formułować zalecenia dotyczące warunków rozcieńczania, tak by zapewnić przestrzeganie maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia, ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu.
(20)Żywność dla niemowląt oznacza środki spożywcze przeznaczone do karmienia niemowląt podczas pierwszych dwunastu miesięcy życia, same w sobie spełniające potrzeby pokarmowe tej kategorii osób, kierowane do sprzedaży detalicznej w wyraźnie oznakowanych opakowaniach opatrzonych jedną z następujących nazw: „preparat do początkowego żywienia niemowląt”, „preparat do dalszego żywienia niemowląt”, „mleko początkowe” i „mleko następne”, zgodnie z art. 11 i 12 dyrektywy Komisji 2006/141/WE.
(21)Produkty mleczarskie oznaczają produkty występujące pod następującymi pozycjami CN, włącznie z dokonanymi w nich później, w miarę potrzeb, zmianami: 0401, 0402 (oprócz 0402 29 11).
(22)Żywność o mniejszym znaczeniu i mające do niej zastosowanie poziomy skażenia są określone w załączniku II.
(23)Żywność w postaci płynnej, jak określono w pozycji 2009 i dziale 22 Nomenklatury scalonej. Wartości są obliczone z uwzględnieniem spożycia wody wodociągowej; te same wartości należy stosować do zasobów wody pitnej.
(24)Węgiel 14, tryt i potas 40 nie zostały ujęte w tej grupie.
(25)Węgiel 14, tryt i potas 40 nie zostały ujęte w tej grupie.
(26)Poziomy te maja na celu przyczynienie się do przestrzegania maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia promieniotwórczego żywności; same w sobie nie gwarantują takiego przestrzegania we wszystkich okolicznościach i nie osłabiają wymogów monitoringu poziomów skażeń w produktach zwierzęcych przeznaczonych do spożycia przez ludzi.
(27)Poziomy te stosuje się do pasz gotowych do spożycia.


Tworzenie unii rynków kapitałowych
PDF 449kWORD 133k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie tworzenia unii rynków kapitałowych (2015/2634(RSP))
P8_TA(2015)0268B8-0655/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając zieloną księgę Komisji Europejskiej z dnia 18 lutego 2015 r. zatytułowaną „Tworzenie unii rynków kapitałowych” (COM(2015)0063),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 maja 2014 r. zatytułowany „Zreformowany europejski sektor finansowy” (COM(2014)0279),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2014 r. zawierającą zalecenia dla Komisji dotyczące oceny Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (ESNF)(1),

–  uwzględniając sprawozdania Komisji dotyczące oceny Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (COM(2014)0509 w sprawie Europejskich Urzędów Nadzoru i ERRS: COM(2014)0508 w sprawie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ERRS)),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie finansowania długoterminowego gospodarki europejskiej (COM(2014)0168),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie długoterminowego finansowania gospodarki europejskiej(2),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 listopada 2014 r. pt. „Plan inwestycyjny dla Europy” (COM(2014)0903),

–  uwzględniając pytanie do Komisji w sprawie zielonej księgi zatytułowanej „Tworzenie unii rynków kapitałowych(O-000075/2015 – B8‑0564/2015),

–  uwzględniając art. 128 ust. 5 i art. 123 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że w rezolucji z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie długoterminowego finansowania gospodarki europejskiej Parlament podkreślił „potrzebę zwiększenia dostępu do rynków kapitałowych za pośrednictwem nowych źródeł finansowania”, a zarazem zwrócił uwagę, że „banki komercyjne prawdopodobnie pozostaną głównym źródłem finansowania oraz że ustanowienie nowych źródeł finansowania jest dla państw członkowskich kluczowe, aby uzupełnić istniejące mechanizmy i zapełnić lukę w finansowaniu, przy jednoczesnym zapewnieniu stosownych ram regulacji i nadzoru, dostosowanych do potrzeb gospodarki realnej”;

B.  mając na uwadze, że w swoim komunikacie z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie długoterminowego finansowania gospodarki europejskiej Komisja przeanalizowała możliwości podjęcia konkretnych działań w celu dywersyfikacji finansowania, rozwoju europejskich rynków kapitałowych i poprawy dostępu do finansowania, szczególnie dla MŚP, np. w odniesieniu do rynków akcji i obligacji korporacyjnych, prostej i przejrzystej sekurytyzacji, obligacji zabezpieczonych i ofert na rynku niepublicznym;

C.  mając na uwadze, że – jak oświadczył przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker – pierwszym priorytetem strategicznym Komisji jest „zwiększenie konkurencyjności Europy i pobudzenie inwestycji w celu tworzenia miejsc pracy”;

D.  mając na uwadze, że niewystarczająco uregulowane i kontrolowane rynki kapitałowe były główną przyczyną wybuchu kryzysu finansowego; mając na uwadze, że wszelkie nowe propozycje, zwłaszcza w odniesieniu do sekurytyzacji, muszą należycie uwzględniać ten fakt;

E.  mając na uwadze, że w następstwie kryzysu finansowego instytucje UE wprowadziły szereg przepisów prawnych mających na celu zapobieżenie powtórzeniu się podobnego kryzysu oraz zapewnienie stabilności finansowej, która jest niezbędna dla rzeczywiście trwałego wzrostu; mając na uwadze, że przepisy te należy postrzegać jako ramy dla unii rynków kapitałowych, a nie jako przeszkodę na drodze do jej utworzenia;

F.  mając na uwadze, że zmniejszenie fragmentacji rynków kapitałowych może doprowadzić do niższych kosztów kapitału i usprawnienia jego alokacji, a tym samym wesprzeć rozwój przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, oraz tworzenie miejsc pracy w UE;

G.  mając na uwadze, że obecnie różne instytucje UE i sektor prywatny opracowują rozwiązania lub zalecenia w celu dalszego rozwoju rynków kapitałowych, np. w odniesieniu do prostej i przejrzystej sekurytyzacji, ofert na rynku niepublicznym, finansowania kapitałem własnym, europejskich obligacji zabezpieczonych i pierwszych ofert publicznych (IPO);

H.  mając na uwadze, że unia rynków kapitałowych musi uzupełniać wcześniejsze działania regulacyjne (dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych (CRD), druga dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID II) / rozporządzenie w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFIR)) i rozwijać je

Kontekst gospodarczy

1.  zwraca uwagę, że w ostatnich kilku dziesięcioleciach pomimo ogromnego rozwoju europejskiego i światowego sektora finansowego poziom inwestycji w realną gospodarkę w Europie uległ relatywnemu obniżeniu; zwraca uwagę, że gospodarka realna wciąż w ogromnym stopniu opiera się na bankach, co sprawia, że odczuwa skutki ograniczenia akcji kredytowej ze strony banków;

2.  zwraca uwagę, że ogromne interwencje państwowe, do jakich doszło od początku kryzysu w wyniku problemów sektora finansowego, zapewniły dużą płynność, a mimo to nie doprowadziły do wzrostu popytu na finansowanie ze strony gospodarki realnej;

3.  zwraca uwagę, że przed kryzysem w Europie nie było niedoboru przepływów transgranicznych, miały one jednak głównie postać kredytów międzybankowych i długu znajdującego się często w rękach inwestorów stosujących dużą dźwignię finansową, co doprowadziło do transferu ryzyka w ramach rynku wewnętrznego;

4.  zwraca uwagę, że przywrócenie stabilności sektora bankowego w UE stało się priorytetem względem finansowania długoterminowych inwestycji i gospodarki realnej;

5.  zwraca uwagę, że w sektorze ubezpieczeniowym znajduje się duża ilość martwego kapitału, który należałoby wykorzystać w sposób bardziej efektywny dzięki poprawie ram regulacyjnych poprzez ponowną analizę wymogów kapitałowych dla niektórych inwestycji dokonywanych przez sektor ubezpieczeniowy;

6.  zwraca uwagę, że pomimo możliwości, jakie oferuje dobrze skonstruowany unijny rynek kapitałowy, nie można pominąć faktu, że istnieją znaczące przeszkody w innych obszarach, takich jak opodatkowanie, zwłaszcza praktyki, które zachęcają do finansowania długiem, a nie kapitałem, a także przepisy dotyczące niewypłacalności i rachunkowości; uważa, że w tych obszarach harmonizacja na poziomie UE nie przyniosłaby automatycznie dodatkowych korzyści i że w tym kontekście nie ma potrzeby rozszerzania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) w Europie;

7.  podkreśla, że od czasu kryzysu zmniejszył się stopień integracji finansowej, gdyż banki i inwestorzy powrócili na swoje rodzime rynki;

8.  podkreśla, że popyt i podaż można zwiększyć poprzez wzbudzenie zaufania do gospodarki realnej dzięki wyraźnym zobowiązaniom na szczeblu państw członkowskich i UE do wspierania pozytywnego otoczenia inwestycyjnego i pewności prawa dla inwestorów, do sformułowania długoterminowych celów w zakresie ram legislacyjnych sprzyjających stabilizacji, konkurencyjności i wzrostowi, a także do wspierania i dywersyfikacji inwestycji w infrastrukturę, co umożliwi firmom planowanie długoterminowe;

9.  uważa, że przyszłość Europy jest uzależniona od jej zdolności do innowacji; jest zdania, że kluczem do zapewnienia inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu jest – oprócz ram regulacyjnych ukierunkowanych na innowacje – łatwy, odpowiedni i zróżnicowany dostęp do finansowania dla przedsiębiorstw;

10.  zwraca uwagę, że poprawa warunków finansowania dla firm europejskich musi opierać się na większej stabilności gospodarczej i finansowej, co obejmuje wdrożenie reform we wszystkich państwach członkowskich;

11.  podkreśla, że niedoskonałe rynki kapitałowe doprowadziły do błędnej oceny ryzyka oraz utraty związku między oczekiwanymi zyskami a rzeczywistym ryzykiem, co spowodowało, że rynki były uprzedzone do takich podmiotów jak MŚP; uważa, że jednym z celów unii rynków kapitałowych powinna być poprawa efektywności rynków oraz zapewnienie uczciwej, odpowiedniej i wiarygodnej ekonomicznie relacji ryzyko-zysk na rynkach kapitałowych UE;

Prawdziwie europejskie podejście

12.  uważa, że choć na przykład USA szybciej przezwyciężyły kryzys finansowy niż UE, co po części wynika z bardziej zróżnicowanego systemu finansowego, UE musi stworzyć swoją własną prawdziwą wersję unii rynków kapitałowych, która może korzystać z rozwiązań stosowanych w innych częściach świata, lecz nie może stanowić ich kopii; podkreśla zarazem, że należy przyjąć rozsądne podejście do uznawania równych lub podobnych standardów stosowanych w krajach trzecich, aby zagwarantować kompatybilność między europejskim i międzynarodowym rynkiem finansowym;

13.  uważa, że prawdziwie europejskie podejście do rynków kapitałowych powinno należycie uwzględniać rozwój sytuacji międzynarodowej, aby Europa pozostała atrakcyjna dla inwestorów międzynarodowych, dzięki unikaniu niepotrzebnych rozbieżności i powtórzeń w prawodawstwie;

14.  podkreśla, że choć Europa oszczędza więcej niż USA, jeżeli wziąć pod uwagę udział procentowy w PKB (odpowiednio 20% i 17%), oszczędności ulokowane w unijnych funduszach wspólnego inwestowania stanowią jedynie 50% poziomu w USA, a oszczędności w funduszach emerytalnych zaledwie 35%; ponadto zwraca uwagę, że unijne rynki akcji, obligacji korporacyjnych i sekurytyzacji stanowią odpowiednio 60%, 35% i 20% wartości ich amerykańskich odpowiedników;

15.  podkreśla, że Komisja musi uwzględnić odmienną strukturę gospodarczą i kulturalną sektora MŚP w poszczególnych państwach członkowskich, aby zapobiec wszelkim niezamierzonym konsekwencjom wdrożenia unii rynków kapitałowych, które mogą uwypuklać istniejące nierówności w dostępie do finansowania między państwami członkowskimi;

16.  wzywa Komisję do doprowadzenia w skali europejskiej do zwiększenia dywersyfikacji źródeł finansowania i inwestycji w firmy europejskie za pomocą unii rynków kapitałowych, która bazuje na cechach i wzajemnych zależnościach europejskiego sektora bankowego i rynków kapitałowych, przy czym należy pamiętać o szczególnych właściwościach europejskiego modelu finansowania przedsiębiorstw, o potrzebie rozwinięcia pozabankowych źródeł finansowania na rzecz wzrostu oraz ich uzupełnienia możliwością pozyskiwania finansowania dłużnego, finansowania kapitałowego i kapitału venture bezpośrednio z rynku; podkreśla, że Komisja nie powinna polegać jedynie na ocenach wzajemnych z innymi jurysdykcjami; zwraca uwagę Komisji, że nie należy pomijać różnic kulturowych i że należy znaleźć odpowiednie sposoby ich przezwyciężenia; uważa ponadto, że w reformach rynków kapitałowych Komisja powinna uwzględnić najnowsze osiągnięcia technologiczne;

17.  wzywa Komisję do uznania różnorodności modeli biznesowych i rynków finansowych państw członkowskich za zaletę wartą ochrony w całej Europie;

18.  podkreśla, że wprowadzenie unii rynków kapitałowych i związane z tym prawodawstwo powinno być ukierunkowane na funkcjonowanie rynków kapitałowych w całej UE, zakończenie tworzenia jednolitego rynku i zwiększenie zrównoważonego wzrostu; podkreśla, że w następstwie kryzysu podjęto działania dotyczące nadzoru nad sektorem bankowym, które jak dotąd nie zostały rozszerzone na rynki kapitałowe; podkreśla, że istnieją różnice między sektorami finansowymi, a zatem konieczne jest zastosowanie różnorodnych rozwiązań; podkreśla jednak, że należy zapewnić uczestnikom rynku równe warunki działania w przypadku podobnych działania finansujących oraz że głównym celem wszystkich sektorów musi być lepsza alokacja kapitału w gospodarce europejskiej oraz lepsze wykorzystanie zasobów kapitałowych, które obecnie pozostają martwe;

19.  podkreśla, że w tym celu należy dokonać podsumowania obecnej sytuacji pod kątem łącznych skutków wszystkich aktów prawnych przyjętych w ostatnich latach dla europejskich rynków kapitałowych; zwraca uwagę, że oznacza to również dokładną ocenę tego, czy surowe wymogi kapitałowe stosowane w sektorach bankowym i ubezpieczeniowym wymagają ponownego rozpatrzenia;

20.  podkreśla, że inicjatywy na rzecz unii rynków kapitałowych nie powinny próbować wynaleźć koła na nowo, lecz powinny bazować na założeniu, że finansowanie przedsiębiorstw w Europie opiera się na dobrze rozwiniętych, ukształtowanych historycznie strukturach, które pomimo swych ograniczeń dowiodły swej skuteczności i odporności na kryzysy, oraz że dalsza dywersyfikacja i rozwój nowych kanałów finansowania mogą być wartościowe ze względu na zapewnienie różnego rodzaju firmom dodatkowy dostęp do środków finansowych;

21.  zauważa, że tradycyjne kanały finansowania za pośrednictwem banków często niechętnie wspierają innowacyjne przedsięwzięcia i MŚP; podkreśla, że brak dostępu do finansowania dla MŚP jest jedną z największych przeszkód dla wzrostu w UE; podkreśla, że z uwagi na fakt, że MŚP wciąż trudno jest uzyskać kredyt bankowy, konieczne jest zapewnienie alternatyw dla finansowania bankowego, szczególnie poprzez poprawę otoczenia biznesowego dla funduszy venture capital, funduszy społecznościowych, ofert na rynku niepublicznym, sekurytyzacji pożyczek dla MŚP i promowania spółdzielni kredytowych, ale także poprzez standaryzację przepisów dotyczących partnerstw publiczno-prywatnych w całej UE;

22.  podkreśla fakt, że bardziej efektywna alokacja kapitału w ramach UE nie musi zawsze prowadzić do wyższych transgranicznych przepływów kapitałowych; przypomina, że powstanie baniek na rynkach nieruchomości w niektórych państwach członkowskich przed kryzysem wynikało do pewnego stopnia z napływu zbyt dużej ilości kapitału;

23.  podkreśla konieczność identyfikacji istniejących struktur finansowych, które okazały się skuteczne i które w związku z tym należy utrzymać, a także struktur, które wymagają znacznych usprawnień; jest zdania, że należy promować skuteczne struktury również dla lokalnych i zdecentralizowanych instytucji finansowych;

24.  przypomina o sukcesie niektórych ogólnounijnych inicjatyw, takich jak inicjatywa w sprawie przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), która umożliwiła rozwój unijnych funduszy inwestycyjnych uprawnionych do funkcjonowania we wszystkich państwach członkowskich, z aktywami o wartości prawie 8 trylionów EUR; uważa, że dobrym przykładem jest również dyrektywa w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ZAFI);

25.  z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie rozporządzenia w sprawie europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych (ELTIF); uważa, że fundusze te mogą powtórzyć sukces UCITS i zachęcić do lokowania większej ilości kapitału w projekty długoterminowe potrzebujące środków finansowych, takie jak projekty infrastrukturalne i projekty w sektorze energetycznym, szczególnie w wymiarze transgranicznym; wzywa Komisję do zbadania, w jaki sposób w dłuższej perspektywie nadzwyczajne programy inwestycyjne, takie jak Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), mogą być skuteczne powiązane ze zwykłymi funduszami unijnymi; uważa, że należy zachęcić inwestorów instytucjonalnych do kierowania zarządzanych przez nich funduszy na europejskie rynki kapitałowe; jest zdania, że inwestorzy instytucjonalni oraz warunki, na jakich mogą wejść na rynek, muszą odgrywać istotną rolę w rozwoju unii rynków kapitałowych;

26.  przypomina poprzednie próby integracji rynków finansowych, np. plan działań w zakresie usług finansowych z 1999 r., sprawozdanie Giovanniniego i sprawozdanie de Larosière'a, i wzywa Komisję, aby oparła swój plan działań na rzecz unii rynków kapitałowych na tych sprawozdaniach;

27.  wzywa Komisję do dogłębnego przeanalizowania, kraj po kraju, obecnej sytuacji na rynkach kapitałowych, do dokonania – na podstawie kompleksowej analizy ekonomicznej – oceny, gdzie i w jakim zakresie istnieją ogólnounijne przeszkody dla inwestycji za pośrednictwem rynków kapitałowych, a także do wskazania, za pomocą jakich środków, w tym nielegislacyjnych i rynkowych, można zlikwidować lub zminimalizować te przeszkody; uważa, że taka analiza jest warunkiem wstępnym udanego utworzenia unii rynków kapitałowych; wzywa Komisję do przyspieszenia tego procesu;

28.  wzywa Komisję do identyfikacji zagrożeń o charakterze transgranicznym na rynkach finansowych i kapitałowych w UE spowodowanych różnicami instytucjonalnymi, prawnymi i regulacyjnymi między państwami członkowskimi, a także do przeciwdziałania tym zagrożeniom za pomocą skutecznych środków, aby usprawnić transgraniczne przepływy kapitałowe i zmniejszyć istniejącą wśród inwestorów tendencję do inwestowania głównie na rynku krajowym;

29.  wzywa Komisję do zwrócenia uwagi również na stronę podażową, a w szczególności do analizy podstawowych przyczyn tego, dlaczego inwestorzy detaliczni i instytucjonalni nie są w stanie zgromadzić i przekształcić wystarczającej ilości kapitału, aby wzmocnić indywidualne usługi finansowe i długoterminowe inwestycje w realną gospodarkę, oraz do podjęcia działań w celu rozwiązania tego problemu;

30.  wzywa Komisję do wspierania edukacji finansowej zarówno inwestorów, jak i firm jako uczestników rynków kapitałowych, a także do zwiększenia dostępności unijnych danych i badań dzięki standaryzacji i poprawie gromadzenia danych, aby zarówno firmy, jak i inwestorzy mogli zrozumieć komparatywne koszty i korzyści różnych usług świadczonych przez uczestników rynków kapitałowych;

31.  wzywa Komisję do zbadania sposobów redukcji asymetrii informacji na rynkach kapitałowych dla MŚP poprzez analizę rynku agencji ratingowych oraz barier dla nowych podmiotów wchodzących na ten rynek; zwraca uwagę na pomysł utworzenia niezależnych europejskich agencji ratingowych oferujących oceny kredytowe opłacalne z punktu widzenia małych inwestycji;

32.  z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji dotyczącą przeglądu dyrektywy w sprawie prospektu emisyjnego w celu wyeliminowania braków w aktualnych ramach prawnych w tym zakresie; podkreśla znaczenie uproszczenia procedur dzięki proporcjonalnemu zniesieniu obciążeń administracyjnych dla emitentów i notowań spółek, w szczególności w odniesieniu do MŚP i spółek o średniej kapitalizacji; uważa, że warto przeanalizować sposoby lepszego dostosowania wymogów do poszczególnych typów aktywów, inwestorów i emitentów; zwraca uwagę, że standaryzacja przekazywanych informacji i ich udostępnianie w formie cyfrowej zwiększyłoby przejrzystość i obniżyłoby koszty transakcji;

33.  wzywa Komisję do wyjaśnienia, w jaki sposób unia rynków kapitałowych będzie powiązana i pozostałymi dwoma filarami europejskiego planu inwestycyjnego, tj. Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych i Europejskim Centrum Doradztwa Inwestycyjnego;

34.  podkreśla znaczenie zintegrowania inicjatyw dotyczących rynków kapitałowych z innymi działaniami politycznymi, takimi jak działania na rzecz rozwoju jednolitego rynku cyfrowego i trwające reformy w obszarze prawa spółek i ładu korporacyjnego, aby zapewnić spójność i zgodność rozmaitych inicjatyw regulacyjnych i nieregulacyjnych, a tym samym zmaksymalizować pozytywne skutki dodatkowe różnych strategii politycznych ukierunkowanych na wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy;

Podstawowe elementy unii rynków kapitałowych

35.  jest zdania, że tworzenie unii rynków kapitałowych powinno następować stopniowo w oparciu o trzy priorytety, którymi są: po pierwsze – zachęcenie do jak najbardziej efektywnej alokacji oszczędności poprzez pogłębienie i dywersyfikację źródeł finansowania dostępnych dla przedsiębiorstw oraz zapewnienie oszczędzającym i inwestorom większego wyboru inwestycyjnego, większej przejrzystości i dywersyfikacji portfela; po drugie – umożliwienie większego ograniczenia ryzyka poprzez utworzenie głębszych rynków transgranicznych, zwiększenie odporności systemu finansowego na negatywne skutki poważnych kryzysów finansowych oraz łagodzenie skutków szoków idiosynkratycznych; po trzecie – zapewnienie skutecznego uzupełniającego kanału finansowania gospodarki realnej;

36.  zwraca się do Komisji, aby w razie potrzeby wystąpiła z wnioskami dotyczącymi przeglądu obecnego prawodawstwa, zwłaszcza w odniesieniu do agencji ratingowych i firm audytorskich, w celu zwiększenia i uzupełnienia ochrony inwestorów;

37.  podkreśla konieczność wyeliminowania istniejących barier dla finansowania transgranicznego, zwłaszcza dla MŚP, aby spotęgować korzyści płynące z unii rynków kapitałowych dla firm każdej wielkości na wszystkich obszarach geograficznych;

38.  podkreśla, że główną zasadą przy tworzeniu unii rynków kapitałowych musi być większe ukierunkowanie na użytkowników końcowych rynków kapitałowych, tj. firmy i inwestorów, oraz założenie, że rynki istnieją dla firm i inwestorów; dlatego uważa, że unijne strategie polityczne muszą przede wszystkim mieć na celu zadbanie o to, by rynki kapitałowe zapewniały firmom lepszy dostęp do kapitału, a inwestorom różnorodne, przejrzyste i opłacalne możliwości lokowania środków;

39.  wzywa Komisję do przedstawienia spójnych propozycji w celu zadbania o to, by unii rynków kapitałowych towarzyszyła jasna strategia przeciwdziałania kontrproduktywnym skutkom równoległego systemu bankowego;

40.  podkreśla, że aby przyczynić się do realizacji określonych powyżej priorytetów, inicjatywy dotyczące unii rynków kapitałowych powinny mieć na celu ograniczenie stopnia złożoności, a zarazem zwiększenie wydajności i obniżenie kosztów łańcucha pośrednictwa między oszczędzającymi a inwestycjami, popularyzację wśród użytkowników końcowych wiedzy na temat łańcucha pośrednictwa i jego struktury kosztowej, zwiększenie ochrony inwestorów, zapewnienie stabilności łańcucha pośrednictwa dzięki odpowiednim zasadom ostrożnościowym, a także zadbanie o to, by pośrednicy mogli upadać i być zastępowani przy minimalnych zakłóceniach systemu finansowego i gospodarki realnej;

41.  z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziany przez Komisję plan przeanalizowania ogólnych skutków przepisów finansowych, szczególnie prawodawstwa z ostatnich pięciu lat; podkreśla konieczność uwzględnienia wymienionych wyżej priorytetów przy dokonywaniu przeglądów istniejących przepisów finansowych;

42.  podkreśla, że finansowanie bankowe i rola banków jako pośrednika na rynkach kapitałowych stanowią istotne filary finansowania przedsiębiorstw; podkreśla, że unia rynków kapitałowych powinna zakładać uzupełnienie podstawowej roli banków, a nie ich wyparcie, gdyż finansowanie bankowe powinno wciąż odgrywać kluczową rolę w finansowaniu gospodarki europejskiej; podkreśla istotną rolę bankowości relacyjnej w finansowaniu mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, co można również wykorzystać do zapewniania alternatywnych metod finansowania; przypomina o wymiarze strategicznym istnienia silnego i zróżnicowanego europejskiego sektora bankowego; wzywa Komisję do zbadania dostępu MŚP do finansowania bankowego w całej Unii i do wyeliminowania nieodpowiednich barier;

43.  podkreśla, że MŚP powinny mieć jak najszerszy wybór struktur finansowania, aby same dokonywały wyboru opcji finansowania o różnych kosztach i poziomach złożoności, w tym kredytów hipotecznych i finansowania opartego na sekurytyzacji;

44.  podkreśla konieczność stworzenia takich warunków, w których więcej oszczędności gospodarstw domowych i przedsiębiorstw popłynie do instrumentów inwestujących na rynkach kapitałowych, a inwestorzy będą zachęcani do alokacji kapitału poza granicami państw członkowskich; podkreśla konieczność zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń, szczególnie dla gospodarstw domowych, aby zadbać o pełną wiedzę na temat zalet i wad inwestycji na rynkach kapitałowych; podkreśla znaczenie zwiększenia dostępności edukacji finansowej, aby zwiększyć zaufanie inwestorów do rynków kapitałowych, szczególnie inwestorów detalicznych; podkreśla również, że edukacja finansowa powinna być skierowana do MŚP, aby nauczyć je, w jaki sposób korzystać z rynków kapitałowych;

45.  podkreśla, że inicjatywy dotyczące unii rynków kapitałowych powinny umożliwić pożyczkobiorcom dostęp do środków finansowych ze źródeł rynkowych, wspierając większą różnorodność form pożyczek, np. akcje i obligacje korporacyjne, a także pośrednie formy finansowania, w przypadku których banki i rynki współpracują ze sobą;

46.  podkreśla znaczenie ułatwienia zrozumiałego porównania możliwości inwestycyjnych dostępnych podmiotom finansowym, aby stworzyć efektywną unię rynków kapitałowych; w tym kontekście domaga się wzmocnienia wspólnych ram na rzecz zagwarantowania porównywalności i przejrzystości między różnymi instrumentami finansowymi, w szczególności za pomocą należytego wdrożenia środków przewidzianych w tym celu w MiFID, dyrektywie w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz PRIIP; podkreśla znaczenie spójności legislacyjnej, zarówno w ujęciu ogólnym, jak i między wspomnianymi wyżej dossier, aby uniknąć arbitrażu regulacyjnego i zagwarantować najwyższe standardy ochrony inwestorów na rynkach;

47.  uważa, że unia rynków kapitałowych powinna doprowadzić do stworzenia odpowiedniego otoczenia regulacyjnego, które ułatwi transgraniczny dostęp do informacji na temat przedsiębiorstw poszukujących instrumentów kredytowych, quasi-kapitałowych i kapitałowych, aby promować rozwój pozabankowych modeli finansowania, w tym finansowania społecznościowego i pożyczek społecznościowych; uważa, że ujawnianie takich informacji powinno być dobrowolne dla MŚP; podkreśla, że przepisy dotyczące ochrony inwestorów powinny mieć zastosowanie do wszystkich modeli finansowania w takim samym zakresie, niezależnie od tego, czy stanowią część bankowego czy niebankowego modelu finansowania; uważa, że takie otoczenie regulacyjne wymagałoby również większej odporności systemowej i nadzoru pośredników finansowych o znaczeniu systemowym poza sektorem bankowym;

48.  uważa, że standaryzacja niektórych instrumentów finansowych i ich dostępność na całym rynku wewnętrznym może być odpowiednim narzędziem przyczyniającym się do zwiększenia płynności, wzmocnienia funkcjonowania jednolitego rynku oraz umożliwienia kompleksowego przeglądu i nadzoru europejskich rynków kapitałowych, przy odpowiednim uwzględnieniu najlepszych praktyk w istniejących standardach państw członkowskich; podkreśla konieczność utrzymania możliwości emitowania indywidualnych instrumentów finansowych dostosowanych do potrzeb poszczególnych emitentów i inwestorów;

49.  przypomina, że patrząc z perspektywy historycznej na plan działań w zakresie usług finansowych, należy uwzględnić dwie luki, które pojawiły się w następstwie jego wdrożenia: konieczność uważnego przyjrzenia się szczególnym skutkom środków opracowanych w ramach rynku wewnętrznego na funkcjonowanie strefy euro oraz konieczność równoległej poprawy integracji rynku i nadzoru; wzywa Komisję, aby przy przygotowywaniu planu działań wyciągnęła wnioski z tych wcześniejszych doświadczeń;

50.  podkreśla, że ramy prawne i nadzorcze powinny odgrywać podstawową rolę w unikaniu nadmiernego podejmowania ryzyka i niestabilności na rynkach finansowych; podkreśla, że silna unia rynków kapitałowych wymaga silnego ogólnounijnego i krajowego nadzoru, w tym odpowiednich instrumentów makroostrożnościowych; uważa, że jedną z opcji może być przyznanie silniejszej roli Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) w działaniach na rzecz poprawy konwergencji nadzorczej;

51.  wzywa Komisję, aby uważnie oceniła ryzyko związane z finansowaniem kredytowym opartym na rynku kapitałowym oraz odnośne doświadczenia z okresu wystąpienia kryzysu finansowego w latach 2007-2008, a także aby zajęła się wszelkimi wynikającymi z tego problemami;

Zbliżenie rynków kapitałowych do MŚP

52.  zwraca uwagę, że ewentualne zmiany i uzupełnienia w istniejących ramach regulacyjnych dotyczących pośredników finansowych powinny mieć na celu usunięcie barier wejścia dla małych i średnich pośredników oraz poprawę dostępu do finansowania, szczególnie dla innowacyjnych start-upów i małych i średnich przedsiębiorstw, a także powinny zagwarantować standardy ostrożnościowe współmierne do ryzyka;

53.  z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący dyrektywy w sprawie zmiany dyrektywy 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania oraz zmiany dyrektywy 2013/34/UE w zakresie określonych elementów oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego(COM(2014)0213); w szczególności uważa, że wniosek ten może być narzędziem zapewniającym akcjonariuszom bardziej korzystne warunki działania dzięki poprawie efektywności łańcucha inwestycji kapitałowych; podkreśla, że solidne i możliwe do zrealizowania ramy ładu korporacyjnego wzmocniłyby unię rynków kapitałowych;

54.  podkreśla, że wysoki stopień złożoności rynków kapitałowych nie powinien doprowadzić do wykluczenia MŚP, które są przedsiębiorstwami najbardziej potrzebującymi dostępu do dodatkowego finansowania, szczególnie w państwach członkowskich, które zmagają (zmagały) się z trudnościami gospodarczymi; podkreśla, że warunki sprzyjające efektywnemu finansowaniu MŚP wymagają przyjaznego dla MŚP otoczenia gospodarczego i regulacyjnego, zarówno w UE, jak i na szczeblu krajowym; podkreśla w szczególności konieczność zwrócenia uwagi na ewentualne uproszczenie procedur dostępu MŚP i spółek o średniej kapitalizacji do IPO, a jednocześnie utrzymania ścisłych kryteriów oceny odporności i kwalifikowalności przedsiębiorstw do IPO; apeluje do Komisji, aby sprawdziła, co jeszcze można zrobić, aby pomóc MŚP przyciągnąć inwestycje;

55.  przypomina, że brak informacji o sytuacji finansowej MŚP stanowi jedną z głównych barier dla inwestycji w przedsiębiorstwa tego typu; wzywa do dokonania dogłębnej analizy sposobów i środków poprawy dostępu inwestorów do przejrzystych i porównywalnych danych dotyczących MŚP, przy czym należy w jak największym stopniu unikać nakładania dodatkowych obowiązków na te przedsiębiorstwa;

56.  opowiada się za zróżnicowaną i atrakcyjną bazą finansowania na europejskich rynkach publicznych dla przedsiębiorstw każdej wielkości, a jednocześnie popiera zasadę „najpierw myśl na małą skalę” w unijnych przepisach finansowych dotyczących firm wschodzących oraz przegląd unijnych przepisów finansowych w celu zmniejszenia kosztów administracyjnych notowań spółek o 30-50%;

57.  mając na względzie znaczenie MŚP i przedsiębiorstw o średniej kapitalizacji dla tworzenia nowych miejsc pracy, uważa, że należy lepiej wykorzystywać istniejące pozabankowe możliwości finansowania, takie jak rozwój wyspecjalizowanych rynków wtórnych (np. rynków wzrostu MŚP) oraz prosta, przejrzysta i ustandaryzowana sekurytyzacja; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę utworzenia zrównoważonego, przejrzystego rynku sekurytyzacji poprzez opracowanie konkretnych ram regulacyjnych bazujących na jednolitej definicji wysokiej jakości sekurytyzacji oraz przewidujących skuteczne metody monitorowania ryzyka, jego pomiaru i zarządzania nim; podkreśla zarazem, że MŚP stanowią grupę bardzo zróżnicowaną i że sekurytyzacja nie jest jedynym dostępnym instrumentem; dlatego wzywa Komisję do stosowania szerokiego wachlarza środków i do rozważenia rozmaitych sposobów na usprawnienie finansowania MŚP;

58.  popiera propozycje dotyczące zwiększenia możliwości dostępu do danych dla firm europejskich, szczególnie MŚP; jednocześnie zwraca uwagę na fakt, że koszty danych rynkowych są niewielkie w porównaniu z ogólnymi kosztami transakcji;

59.  pilnie wzywa Komisję do bardziej intensywnego monitorowania rodzajów, wolumenów i trendów pośrednictwa o charakterze bankowym prowadzonego poza regulowanym sektorem bankowym oraz do wdrożenia odpowiednich środków gwarantujących, że podlegają one zasadzie „takie samo ryzyko – takie same zasady”;

60.  podkreśla, że kapitał private equity i kapitał venture stanowią interesujące alternatywne źródła finansowania, szczególnie dla start-upów; wzywa Komisję do opracowania dodatkowych instrumentów w oparciu o doświadczenia nabyte przy europejskim funduszu venture capital i europejskim funduszu na rzecz przedsiębiorczości społecznej, aby zaradzić głównym problemom na rynkach wysokiego ryzyka w UE, takim jak brak informacji dla inwestorów; uważa, że specjalna baza danych gromadząca, na zasadzie dobrowolności, informacje na temat MŚP i start-upów może stanowić przydatne narzędzie informacyjne dla inwestorów, co rozszerzy grupę uczestników rynku i wzmocni inne rynki kapitału wysokiego ryzyka w państwach członkowskich;

61.  z zadowoleniem przyjmuje działania na rzecz wsparcia rozwoju rynków ofert niepublicznych za pomocą ustandaryzowanych dokumentów i definicji, przy czym należy zagwarantować, że potencjalni inwestorzy będą w wystarczającym zakresie informowani o ryzyku i zyskach z tej formy inwestycji;

62.  wzywa Komisję do zadbania o to, by opracowanie nowych propozycji dotyczących funduszy funduszy w ramach unii rynków kapitałowych nie spowodowało luk w ogólnej ocenie i zarządzaniu ryzykiem systemowym i szczególnym;

63.  podkreśla, że przy tworzeniu unii rynków kapitałowych należy koniecznie wzmocnić i poprawić koordynację działań UE na szczeblu międzynarodowym, szczególnie na forum G20, w Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO), Radzie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) oraz Bazylejskim Komitecie Nadzoru Bankowego;

Stworzenie spójnego unijnego otoczenia regulacyjnego dla rynków kapitałowych

64.  podkreśla znaczenie finansowania kapitałem własnym, które pomoże ograniczyć ryzyko i obniżyć nadmierne poziomy długu i dźwigni w systemie finansowym; dlatego wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeanalizowania i zmiany nadmiernie obciążających uregulowań kwestii finansowania kapitałem własnym przedsiębiorstw prywatnych; podkreśla znaczenie zajęcia się problemem polegającym na tym, że system podatkowy sprzyja finansowaniu dłużnemu względem finansowania kapitałem własnym;

65.  jest świadomy tego, że heterogeniczność przepisów dotyczących niewypłacalności komplikuje tworzenie transgranicznych pakietów aktywów, a tym samym proces sekurytyzacji; w związku z tym zwraca uwagę na propozycję Komisji, aby kwestię niewypłacalności w kontekście transgranicznym uregulować w zakresie niezbędnym do osiągnięcia dobrze funkcjonującej unii rynków kapitałowych; apeluje o ustanowienie ram dotyczących naprawy, restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podmiotów innych niż banki, w szczególności kontrahentów centralnych (CCP);

66.  przypomina o roli systemów płatności i rozrachunku papierów wartościowych dla rynku sekurytyzacji i domaga się ustanowienia w tym celu europejskiej infrastruktury rynkowej, a także skoordynowanego i bardziej zharmonizowanego monitorowania kluczowej infrastruktury rynkowej, zwłaszcza możliwości utworzenia repozytorium danych dotyczących sekurytyzacji, w którym rejestrowano by uczestników każdej sekurytyzacji i za pomocą którego można by śledzić zagregowane ekspozycje i przepływy między uczestnikami rynku, monitorować skuteczność i efektywność inicjatyw politycznych oraz wykrywać ewentualne pojawiające się bańki i zmniejszyć asymetryczność informacji;

67.  mając na uwadze rolę technologii informacyjno-komunikacyjnych, podkreśla potrzebę przeciwdziałania zagrożeniu cyberatakami oraz zapewnienia odporności całego systemu finansowego na takie ataki;

68.  zachęca Komisję do zwiększenia porównywalności i jakości informacji finansowych poprzez analizę obecnych ram dotyczących standardów rachunkowości, w tym również w perspektywie globalnej i w odniesieniu do konserwatywnych modeli wyceny i proporcjonalności wymogów; przyznaje, że niedawno zmienione europejskie prawo w zakresie rachunkowości musi być najpierw ocenione w praktyce;

69.  podkreśla konieczność przeprowadzania oceny skutków i analizy kosztów i korzyści w przypadku każdego dodatkowego aktu prawnego, w tym aktów delegowanych i wykonawczych; zwraca uwagę, że nowe prawodawstwo może czasami nie stanowić odpowiedniej reakcji politycznej na te wyzwania oraz że należy rozważyć zastosowanie instrumentów nieustawodawczych i rynkowych, a w niektórych przypadkach także już istniejących rozwiązań krajowych; wzywa Komisję do stosowania zasady proporcjonalności w odnośnym prawodawstwie, aby zwiększyć pozytywne skutki dla MŚP oraz spółek o średniej kapitalizacji;

70.  uważa, że podstawowe elementy w pełni funkcjonalnej unii rynków kapitałowych powinny być gotowe najpóźniej w 2018 r.; raz jeszcze domaga się kompleksowej analizy obecnej sytuacji na rynkach kapitałowych UE oraz istniejących ogólnounijnych przeszkód; wzywa Komisję do przyspieszenia prac nad planem działań oraz do jak najszybszego przedstawienia wniosków ustawodawczych i nieustawodawczych, aby osiągnąć cel w pełni zintegrowanego jednolitego unijnego rynku kapitałowego do końca 2018 r.;

71.  zwraca uwagę, że rozwijające się środowisko cyfrowe należy postrzegać jako szansę na poprawę wyników i wartości sektora rynków kapitałowych dla przedsiębiorstw, inwestorów i ogólnie dla społeczeństwa;

o
o   o

72.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji i Radzie.

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0202.
(2) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0161.


Europejska agenda bezpieczeństwa
PDF 451kWORD 141k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie Europejskiej agendy bezpieczeństwa (2015/2697(RSP))
P8_TA(2015)0269B8-0676/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2, 3, 6, 7 i  21 Traktatu o Unii Europejskiej, a także art. 4, 16, 20, 67, 68, 70–72, 75, 82–87 i 88 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 6, 7, 8, art. 10 ust. 1, art. 11, 12, 21, 47–50, 52 i 53,

–  uwzględniając Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, konwencje, zalecenia, rezolucje i sprawozdania Zgromadzenia Parlamentarnego, Komitetu Ministrów, Komisarza Praw Człowieka i Komisji Weneckiej Rady Europy,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie Europejskiej agendy bezpieczeństwa (COM(2015)0185),

–  uwzględniając komunikaty Komisji w sprawie strategii w zakresie skutecznego wprowadzania w życie Karty praw podstawowych przez Unię Europejską (COM(2010)0573) oraz Wytyczne operacyjne w sprawie uwzględniania praw podstawowych w ocenach skutków przeprowadzanych przez Komisję (SEC(2011)0567),

–  uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 kwietnia 2014 r. w sprawach połączonych C-293/12 i C-594/12, w którym stwierdzono nieważność dyrektywy 2006/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie zatrzymywania generowanych lub przetwarzanych danych w związku ze świadczeniem ogólnie dostępnych usług łączności elektronicznej lub udostępnianiem publicznych sieci łączności,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 513/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiające, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, instrument na rzecz wsparcia finansowego współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego oraz uchylające decyzję Rady 2007/125/WSiSW(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 grudnia 2011 r. w sprawie unijnej polityki przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie sytuacji praw podstawowych w Unii Europejskiej (2012)(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie realizowanych przez NSA amerykańskich programów nadzoru, organów nadzoru w różnych państwach członkowskich oraz ich wpływu na prawa podstawowe obywateli UE oraz na współpracę transatlantycką w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie odnowienia strategii bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie środków zwalczania terroryzmu(6),

–  uwzględniając swoją debatę plenarną w dniu 28 kwietnia 2015 r. w sprawie Europejskiej agendy bezpieczeństwa,

–  uwzględniając pytania do Rady i Komisji na temat Europejskiej agendy bezpieczeństwa (O–000064/2015 – B8-0566/2015 i O-000065/2015 – B8-0567/2015),

–  uwzględniając projekt rezolucji Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,

–  uwzględniając art. 128 ust. 5 i art. 123 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego Unii stały się bardziej złożone, hybrydowe, asymetryczne, niekonwencjonalne i międzynarodowe, szybko ewoluują, są trudne do przewidzenia i wykraczają poza zdolności poszczególnych państw członkowskich, a zatem wymagają bardziej niż kiedykolwiek spójnej, kompleksowej, wielopoziomowej i skoordynowanej reakcji UE, uwzględniającej w pełni poszanowanie praw podstawowych;

B.  mając na uwadze, że rozwijanie unijnej polityki bezpieczeństwa stanowi wspólny obowiązek, który wymaga skoordynowanych i spójnych działań ze strony wszystkich państw członkowskich, instytucji i agencji UE, społeczeństwa obywatelskiego i organów ścigania, zakłada wspólne cele i jest oparty na praworządności i poszanowaniu praw podstawowych; mając na uwadze, że aby można było uzyskać optymalne rezultaty, konkretna realizacja tych wspólnych celów i priorytetów powinna być połączona z wyraźnym podziałem zadań między szczebel UE i szczebel krajowy w oparciu o zasadę pomocniczości oraz przy silnym i skutecznym nadzorze parlamentarnym i sądowym;

C.  mając na uwadze, że wyjątek uzasadniany bezpieczeństwem narodowym, zapisany w art. 4 ust. 2 TUE, nie może być wykorzystywany do umożliwiania krajowym agencjom bezpieczeństwa naruszania interesów, w tym ekonomicznych, innych państw członkowskich, praw ich obywateli i rezydentów oraz ogólniej – prawa i strategii politycznych Unii Europejskiej i państw trzecich;

D.  mając na uwadze, że należy zwrócić uwagę na konieczność wyciągania wniosków z licznych przypadków naruszania europejskich i powszechnych norm i wartości w kontekście współpracy dotyczącej bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego po atakach z 11 września;

E.  mając na uwadze, że wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość to cele, które należy realizować równolegle; mając w związku z tym na uwadze, że aby zapewnić wolność i sprawiedliwość, środki bezpieczeństwa powinny zawsze szanować demokrację, praworządność i być zgodne z prawami podstawowymi, zasadami konieczności i proporcjonalności oraz podlegać właściwemu nadzorowi demokratycznemu oraz być odpowiednio rozliczane; mając na uwadze, że Europejska agenda bezpieczeństwa nie uwzględnia w wystarczającym stopniu wymiaru sądowego;

F.  mając na uwadze, że wieloma podstawowymi przyczynami przestępczości, jak powiększające się nierówności, ubóstwo, przemoc na tle rasowym i ksenofobicznym oraz przestępstwa z nienawiści, nie można zająć się za pomocą samych tylko środków bezpieczeństwa, ale należy do nich podejść w szerszym kontekście politycznym obejmującym usprawnioną politykę społeczną, zatrudnienia, edukacji, kultury i politykę zewnętrzną;

G.  mając na uwadze, że zapobiegawczy aspekt Europejskiej agendy bezpieczeństwa ma szczególne znaczenie w okresie rosnących nierówności ekonomicznych i społecznych, które zagrażają paktowi społecznemu i poszanowaniu praw podstawowych oraz wolności obywatelskich; mając na uwadze, że środki alternatywne do kary więzienia z jednej strony i środki reintegracyjne z drugiej strony, zwłaszcza w przypadku drobnych wykroczeń, powinny być ważnym elementem takich strategii zapobiegawczych;

H.  mając na uwadze, że po upłynięciu okresu przejściowego przewidzianego w Protokole nr 36 załączonym do Traktatów Komisja i Europejski Trybunał Sprawiedliwości otrzymały pełne uprawnienia w odniesieniu do instrumentów prawnych dawnego trzeciego filaru, dzięki czemu rozszerzono rozliczalność demokratyczną i w zakresie praw podstawowych w odniesieniu do przyjętych środków, które odegrały ważną rolę w kształtowaniu obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;

I.  mając na uwadze, że cyberprzestępczość i przestępczość, którą ułatwia korzystanie z internetu, zagrażają bezpieczeństwu obywateli UE, rynkowi wewnętrznemu oraz własności intelektualnej i dobrobytowi Unii Europejskiej; mając na uwadze, że na przykład botnety, jako jedna z form cyberprzestęczości, infekują miliony komputerów i tysiące celów w tym samym czasie;

J.  mając na uwadze, że granice między bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym coraz bardziej się zacierają, co wymaga ściślejszej współpracy i koordynacji między państwami członkowskimi, aby wypracować kompleksowe i wielowymiarowe podejście;

K.  mając na uwadze, że szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie i ochronę wszystkich ofiar przestępstw i terroryzmu w UE jako jedną z głównych części agendy bezpieczeństwa;

1.  odnotowuje zaproponowaną przez Komisję Europejską agendę bezpieczeństwa na okres 2015–2020 oraz określone w niej priorytety; uważa, że w obliczu wyzwań, przed jakimi stoi obecnie Unia Europejska, terroryzm, brutalny ekstremizm, transgraniczna przestępczość zorganizowana i cyberprzestępczość stanowią najpoważniejsze zagrożenia wymagające skoordynowanych działań na szczeblu krajowym, unijnym i globalnym; wskazuje, że agenda powinna być elastyczna, aby można było podjąć ewentualne nowe wyzwania w przyszłości;

2.  przypomina o potrzebie dalszego badania i zwalczania podstawowych przyczyn przestępczości, w tym nierówności, ubóstwa i dyskryminacji; ; podkreśla ponadto potrzebę zapewnienia odpowiednich zasobów pracownikom socjalnym, lokalnym i krajowym funkcjonariuszom policji oraz urzędnikom sądowym, których budżety zostały zredukowane w niektórych państwach członkowskich;

3.  wzywa do poszukiwania właściwej równowagi między polityką prewencyjną i środkami represji w celu ochrony wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości; podkreśla, że środki bezpieczeństwa powinny być zawsze wprowadzane zgodnie z zasadami praworządności i ochrony praw podstawowych, takich jak prawo do prywatności i do ochrony danych, wolności słowa i zrzeszania się oraz do rzetelnego procesu sądowego; wzywa w związku z tym Komisję, by przy wdrażaniu Europejskiej agendy bezpieczeństwa należycie uwzględniła niedawny wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie dyrektywy o zatrzymywaniu danych (wyrok w sprawach połączonych C-293/12 i C-594/12), na mocy którego wszystkie instrumenty mają być zgodne z zasadami proporcjonalności, konieczności i legalności, a także by uwzględniła odpowiednie gwarancje rozliczalności i dochodzenia roszczeń na drodze sądowej; apeluje do Komisji o dokonanie pełnej oceny wpływu tego wyroku na każdy instrument wymagający zatrzymywania danych do celów egzekwowania prawa;

4.  przypomina, że aby być wiarygodnym podmiotem promującym prawa podstawowe zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, Unia Europejska powinna opierać swoją politykę bezpieczeństwa, walkę z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną oraz swoje partnerstwa z państwami trzecimi w zakresie bezpieczeństwa na kompleksowym podejściu obejmującym wszystkie czynniki skłaniające ludzi do angażowania się w działania terrorystyczne czy przestępczość zorganizowaną, a zatem na podejściu uwzględniającym gospodarcze i społeczne strategie polityczne opracowane i wdrażane przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych i podlegające kontroli sądowej i demokratycznej oraz dogłębnym ocenom;

5.  z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja postanowiła przyjąć za podstawę agendy zasady pełnego poszanowania praworządności i praw podstawowych, co powinno zostać zagwarantowane dzięki odpowiedniemu nadzorowi sądowemu; większej przejrzystości, rozliczalności i kontroli demokratycznej; lepszego stosowania i wdrażania istniejących instrumentów prawnych; bardziej zintegrowanego międzyagencyjnego i międzysektorowego podejścia; oraz większych powiązań między wewnętrznym a zewnętrznym wymiarem bezpieczeństwa; zwraca się do Komisji i Rady o ścisłe przestrzeganie tych zasad podczas wdrażania agendy; wskazuje, że Parlament będzie się kierował tymi zasadami przy monitorowaniu wdrażania agendy;

6.  z zadowoleniem przyjmuje położenie specjalnego nacisku w agendzie na prawa podstawowe, a zwłaszcza zobowiązanie się Komisji do dokładnego oceniania każdego proponowanego przez nią środka bezpieczeństwa, nie tylko pod względem stopnia, w jakim dany środek realizuje przypisane mu cele, ale również pod kątem jego zgodności z prawami podstawowymi; podkreśla, że Komisja powinna zaangażować w swoją ocenę wszystkie właściwe organy i agencje, a zwłaszcza Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, Europol i Eurojust; zwraca się do Komisji o dostarczenie wszystkich informacji i dokumentów dotyczących tej oceny, aby Parlament mógł zapewnić skuteczny nadzór demokratyczny;

7.  przypomina w tym względzie, że potępił środki wiążące się z zakrojonym na szeroką skalę, regularnym i powszechnym gromadzeniem danych niewinnych osób, zwłaszcza z uwagi na potencjalnie poważne skutki dla prawa do rzetelnego procesu sądowego, niedyskryminacji, prywatności i ochrony danych, wolności prasy, myśli i słowa oraz wolności zrzeszania się i zgromadzeń, a także środki wiążące się z istotną możliwością niewłaściwego wykorzystywania zgromadzonych informacji przeciwko przeciwnikom politycznym; wyraża poważne wątpliwości dotyczące przydatności środków masowego nadzoru, jako że często stosowane są one na zbyt szeroką skalę i w związku z tym otrzymuje się zbyt wiele wyników fałszywie pozytywnych i fałszywie negatywnych; ostrzega, że środki masowego nadzoru mogą przesłonić konieczność zainwestowania w być może mniej kosztowne, skuteczniejsze i mniej inwazyjne środki egzekwowania prawa;

8.  zwraca się do państw członkowskich o dopilnowanie, by we wszystkich przepisach związanych z bezpieczeństwem przestrzegana była zasada dobra dziecka;

9.  zauważa, że w UE brakuje uzgodnionej definicji „bezpieczeństwa narodowego”, co stwarza nieokreśloną lukę w instrumentach prawnych UE zawierających odniesienia do „bezpieczeństwa narodowego”;

10.  uważa, że aby obywatele mieli większe zaufanie do polityki bezpieczeństwa, instytucje i agencje UE oraz państwa członkowskie powinny zapewnić przejrzystość, rozliczalność i kontrolę demokratyczną w procesie formułowania i wdrażania polityki; z zadowoleniem przyjmuje, że Komisja ma zamiar regularnie przedstawiać Parlamentowi i Radzie aktualne informacje na temat wdrażania agendy; przypomina o swoim zamiarze organizowania – we współpracy z parlamentami narodowymi – regularnego monitorowania właściwego wdrażania i postępów agendy; z zainteresowaniem odnotowuje propozycję Komisji dotyczącą utworzenia unijnego forum konsultacyjnego w zakresie bezpieczeństwa; apeluje, by na forum tym zapewniono zrównoważoną reprezentację wszystkich stosownych zainteresowanych stron, i oczekuje na bardziej szczegółowe informacje na ten temat, zwłaszcza na temat jego dokładnej roli, zadań, składu i uprawnień oraz zaangażowania Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych;

11.  podkreśla konieczność usprawnienia demokratycznego i sądowego nadzoru nad służbami wywiadowczymi państw członkowskich; zwraca uwagę, że Parlament, Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich nie mają wystarczających uprawnień do zapewniania skutecznej kontroli europejskiej polityki bezpieczeństwa;

12.  wzywa Komisję i Radę do jak najszybszego opracowania planu działania – lub podobnego mechanizmu – w celu zapewnienia skutecznego i operacyjnego wdrożenia agendy, do przedstawienia tego planu Parlamentowi i do rozpoczęcia jego realizacji w ciągu następnych sześciu miesięcy; uważa, że podejście oparte na cyklu polityki unijnej (obejmujące identyfikację i ocenę wspólnych zagrożeń i słabości, ustalanie priorytetów politycznych i opracowywanie planów strategicznych i operacyjnych, skuteczne wdrażanie z wyraźnymi założeniami, terminami i wynikami, a także ocenę) mogłoby zapewnić konieczną spójność i ciągłość przy wdrażaniu agendy, pod warunkiem że Parlament będzie odpowiednio zaangażowany w ustalanie priorytetów politycznych i celów strategicznych; oczekuje na dalsze dyskusje na te tematy z Komisją i Stałym Komitetem Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (COSI);

13.  z zadowoleniem przyjmuje, że agenda opiera się na podstawowej zasadzie, zgodnie z którą przed zaproponowaniem nowych instrumentów w obszarze bezpieczeństwa w pełni stosuje się i wdraża instrumenty już istniejące; podkreśla potrzebę szybszego i skuteczniejszego dzielenia się odnośnymi danymi i informacjami, z zastrzeżeniem właściwej ochrony danych i prywatności; ubolewa jednak nad tym, że pomimo licznych apeli Parlamentu wciąż nie przeprowadzono oceny skuteczności istniejących instrumentów UE, również w świetle nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa, z jakimi boryka się UE; uważa, że należy przeprowadzić taką ocenę, aby zapewnić skuteczny, konieczny, proporcjonalny, spójny i kompleksowy charakter europejskiej polityki bezpieczeństwa; zwraca się do Komisji o przedstawienie takiej oceny operacyjnej istniejących unijnych instrumentów, zasobów i środków finansowych w obszarze bezpieczeństwa wewnętrznego jako priorytetowego elementu planu działania na rzecz wdrażania agendy; ponownie apeluje do Rady i Komisji, by z zastosowaniem procedury przewidzianej w art. 70 TFUE dokonały kompleksowej oceny stosowania środków przyjętych w obszarze bezpieczeństwa wewnętrznego przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony;

14.  z zadowoleniem przyjmuje skoncentrowanie się Komisji na zarządzaniu granicami jako kluczowym aspekcie zapobiegania transgranicznej przestępczości i terroryzmowi; podkreśla, że należy zwiększyć bezpieczeństwo granic UE za pomocą systematycznych kontroli w istniejących bazach danych takich jak SIS; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się Komisji do przedstawienia zmienionego wniosku w sprawie inteligentnych granic do początku 2016 r.;

15.  popiera apel Komisji o bardziej zintegrowane, międzyagencyjne i międzysektorowe podejście, a także zaproponowane środki służące usprawnieniu wymiany informacji i dobrych praktyk oraz zacieśnieniu współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi i z agencjami UE; ponownie wzywa do szerszego wykorzystywania istniejących instrumentów i baz danych, jak SIS i ECRIS, oraz wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych; zwraca się do Komisji o podjęcie wszystkich działań koniecznych do przyspieszenia zawarcia porozumień roboczych między agencjami; zauważa z ubolewaniem, że w agendzie nie przewidziano wystarczająco dużo konkretnych środków z myślą o umocnieniu jej wymiaru sądowego; wzywa do włączenia i dalszego rozwinięcia wszystkich aspektów współpracy sądowej w sprawach karnych, również poprzez umocnienie praw osób podejrzanych lub oskarżonych, ofiar i świadków oraz poprzez lepsze wdrażanie istniejących unijnych instrumentów wzajemnego uznawania;

16.  w pełni popiera priorytet Komisji polegający na wsparciu państw członkowskich w dalszym rozwijaniu wzajemnego zaufania, pełnym wykorzystaniu istniejących narzędzi wymiany informacji i umacnianiu transgranicznej współpracy operacyjnej między właściwymi organami; podkreśla znaczenie takiej transgranicznej współpracy operacyjnej, zwłaszcza w regionach przygranicznych;

17.  zwraca się do Komisji, aby szybko przedstawiła wniosek ustawodawczy zmieniający rozporządzenie (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II)(7), aby zharmonizować kryteria wpisu i wprowadzić obowiązek dokonywania wpisów dotyczących osób, które zostały skazane za terroryzm lub są podejrzane o działalność terrorystyczną;

18.  z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź przeprowadzenia oceny konieczności i potencjalnej wartości dodanej europejskiego systemu przekazywania informacji z akt policyjnych (EPRIS) w celu ułatwienia transgranicznego dostępu do informacji przechowywanych w krajowych aktach policyjnych oraz całkowicie popiera uruchomienie projektu pilotażowego zaplanowanego przez grupę państw członkowskich w celu stworzenia mechanizmów zautomatyzowanego, transgranicznego wyszukiwania na zasadzie ustalenia, czy poszukiwana informacja znajduje się w krajowych wykazach czy też nie; podkreśla znaczenie transgranicznego dostępu do informacji, zwłaszcza w regionach przygranicznych;

19.  podkreśla znaczenie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych badających szczególne sprawy o charakterze transgranicznym i apeluje do państw członkowskich o bardziej regularne korzystanie z tego skutecznego narzędzia; wzywa Komisję do opracowania propozycji ram prawnych, które umożliwiłyby utworzenie półstałych lub stałych zespołów dochodzeniowo-śledczych zajmujących się nieustannymi zagrożeniami, zwłaszcza w regionach przygranicznych, takimi jak przemyt narkotyków, handel ludźmi oraz gangi motocyklowe;

20.  ubolewa, że nie stosuje się dotychczas systematycznie instrumentów takich jak zamrażanie i konfiskata mienia przestępców we wszystkich sprawach transgranicznych, w których instrumenty takie można by zastosować, oraz wzywa państwa członkowskie i Komisję do aktywniejszego działania w tym zakresie;

21.  podkreśla, że istnieją różnice pod względem nadzoru demokratycznego i sądowego w zakresie współpracy transgranicznej między krajowymi agencjami wywiadowczymi; jest zaniepokojony faktem, że zasada nieudostępniania informacji stronom trzecim znacznie utrudnia nadzór demokratyczny i sądowy;

22.  zauważa, że granice między bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym zacierają się, i dlatego z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się przez Komisję do dopilnowania, aby wymiar wewnętrzny i zewnętrzny polityki bezpieczeństwa współgrały ze sobą; wzywa Komisję i państwa członkowskie do regularnego sporządzania oceny wpływu Europejskiej agendy bezpieczeństwa na unijną strategię bezpieczeństwa zewnętrznego i odwrotnie, w tym w odniesieniu do poszanowania i propagowania wolności i praw podstawowych oraz wartości i zasad demokratycznych zawartych w konwencjach i umowach międzynarodowych, które podpisały; podkreśla potrzebę dalszego wzmacniania powiązań, synergii i spójności między agendą i strategią, zwłaszcza w zakresie postępowania w przypadku nowych, przekrojowych i hybrydowych zagrożeń, przed którymi stoi Europa, przy jednoczesnym poszanowaniu wartości Unii i praw podstawowych; zwraca się do Komisji o informowanie Parlamentu o wszelkich dalszych działaniach mających na celu rozwinięcie powiązania między wewnętrznym i zewnętrznym wymiarem polityki bezpieczeństwa oraz o współpracy z państwami trzecimi w sprawach bezpieczeństwa, aby umożliwić Parlamentowi wykonywanie wraz z parlamentami narodowymi prawa do kontroli demokratycznej;

23.  podkreśla znaczenie, w tym czasowe, trwającego przeglądu strategicznego, który Rada Europejska powierzyła wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel w grudniu 2013 r. i który powinien doprowadzić do przyjęcia nowej europejskiej strategii bezpieczeństwa; szeroka strategia obejmująca zagadnienia polityki zagranicznej i bezpieczeństwa powinna wskazać i opisać interesy, priorytety i cele UE, istniejące i zmieniające się zagrożenia, wyzwania i możliwości oraz unijne instrumenty i środki służące ich realizacji;

24.  apeluje o zawieranie bardzo rygorystycznych klauzul praw człowieka w porozumieniach dotyczących współpracy z państwami trzecimi, zwłaszcza współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa z krajami Afryki Północnej i Zatoki Perskiej; apeluje o ponowne zastanowienie się nad współpracą z krajami niedemokratycznymi, w których panuje zła sytuacja w zakresie praw człowieka;

25.  podkreśla zasadnicze znaczenie zajęcia się głównymi przyczynami konfliktów zbrojnych, ekstremizmu i ubóstwa w państwach trzecich, gdyż stanowią one wyzwanie dla bezpieczeństwa UE; apeluje do wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Komisji i państw członkowskich o intensywniejsze działania na rzecz wspierania integracyjnych, pluralistycznych i sprawnie funkcjonujących państw, w których prężnie działa społeczeństwo obywatelskie zdolne do zapewnienia obywatelom wolności, bezpieczeństwa, sprawiedliwości i zatrudnienia;

26.  apeluje do wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel o przedstawienie stanowiska Komisji na temat stosowania uzbrojonych dronów zgodnie z rezolucją Parlamentu z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie stosowania uzbrojonych dronów(8);

27.  odnotowuje pilny apel Komisji o zakończenie prac nad przyjęciem dyrektywy o PNR; przypomina o swoim zaangażowaniu w realizację tego celu przed końcem roku; podkreśla, że dyrektywa o PNR powinna być zgodna z prawami podstawowymi i standardami ochrony danych, w tym z odnośnym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, zapewniając jednocześnie skuteczność na szczeblu UE; apeluje do Komisji o dalsze wspieranie tego procesu przez zapewnianie wszelkich dodatkowych aspektów związanych z koniecznością i proporcjonalnością unijnej dyrektywy o PNR; chciałby, aby każdy przyszły wniosek dotyczący tworzenia nowych narzędzi w dziedzinie bezpieczeństwa, takich jak PNR, obejmował systematycznie mechanizmy wymiany informacji i współpracy między państwami członkowskimi;

28.  zgadza się z Komisją co do zasadniczego znaczenia wspierania działań związanych ze szkoleniami, badaniami naukowymi i innowacjami oraz co do wagi prac Europejskiego Kolegium Policyjnego (CEPOL) w tym zakresie; uważa, że programy w zakresie szkoleń i wymiany dla urzędników organów ścigania są niezmiernie istotne dla dalszego rozwoju europejskiej kultury egzekwowania prawa i dobrych praktyk w tej dziedzinie; uważa, że konieczne są dalsze inwestycje w badania naukowe i innowacje związane z bezpieczeństwem, w tym z prewencją;

29.  zwraca uwagę, że szybko zmieniająca się sytuacja w zakresie bezpieczeństwa wymaga elastycznego podejścia opartego na dostosowywaniu się do nowych warunków i na reagowaniu na nie, rozwoju możliwości technicznych oraz regularnego przeglądu działań priorytetowych określonych w agendzie; zauważa, że w tym przypadku można by zastosować art. 222 TFUE, który nakłada na Radę Europejską obowiązek regularnego przeprowadzania oceny zagrożeń dla Unii, m.in. w oparciu o istniejące oceny zagrożeń sporządzone przez państwa członkowskie i Europol, oraz informowania Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych o wynikach tej oceny i podjętych w związku z nią działaniach;

Terroryzm

30.  z zadowoleniem przyjmuje określone w agendzie środki na rzecz walki z terroryzmem, rozwiązania kwestii finansowania działalności terrorystycznej, przeciwdziałania zagrożeniom, jakie stanowią obywatele i mieszkańcy UE wyjeżdzający za granicę w celach terrorystycznych („obcy bojownicy”), oraz zapobiegania radykalizacji; zwraca uwagę na zaproponowaną nową strukturę Europejskiego Centrum ds. Walki z Terroryzmem, które ma powstać w ramach Europolu, i apeluje do Komisji o doprecyzowanie jego faktycznej roli, zadań, uprawnień i zasad nadzoru, zwłaszcza w kontekście konieczności zapewnienia odpowiedniego nadzoru demokratycznego i sądowego na stosownych szczeblach, m.in. przy okazji trwającego przeglądu mandatu Europolu; podkreśla, że w walce z terroryzmem kluczowe znaczenie ma zwiększona wymiana informacji między państwami członkowskimi oraz że powinna ona przybrać bardziej ustrukturyzowaną formę;

31.  potępia wszelkie analizy prowadzące do mieszania pojęć terroryzm, brak bezpieczeństwa, islam i migranci;

32.  przypomina, w świetle ostatnich ataków terrorystycznych w Brukseli, Paryżu, Kopenhadze i Saint-Quentin-Fallavier, o pilnej potrzebie skuteczniejszego oceniania przez UE zagrożeń dla bezpieczeństwa UE i skoncentrowania się na pilnych obszarach priorytetowych w walce z terroryzmem: wzmocnieniu bezpieczeństwa na granicach UE, zwiększeniu zdolności do zgłaszania podejrzanych treści w internecie, zwalczaniu przemytu broni palnej oraz nasileniu dzielenia się informacjami i współpracy operacyjnej pomiędzy krajowymi organami ścigania i służbami wywiadowczymi;

33.  przypomina o ogromnym znaczeniu śledzenia i przerwania przepływów finansowych, tym przepływów poza systemem SWIFT, w walce z sieciami terrorystycznymi i zorganizowanymi grupami przestępczymi; z zadowoleniem przyjmuje starania podejmowane w celu zapewnienia sprawiedliwego i wyważonego uczestnictwa w programie śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (TFTP);

34.  podkreśla, że groźba ze strony własnego terroryzmu w UE osiąga niebezpieczny nowy wymiar, odkąd islamscy fundamentaliści przejęli kontrolę nad częścią Syrii i Iraku oraz prowadzą ogólnoświatową kampanię propagandową w celu połączenia sił z dżihadystami i przeprowadzania ataków w UE;

35.  podkreśla, że poradzenie sobie z zagrożeniem stwarzanym przez zagranicznych bojowników i terroryzm ogólnie wymaga wielopłaszczyznowego podejścia obejmującego: zajęcie się wszystkimi podstawowymi czynnikami, takimi jak radykalizacja, pogłębienie spójności społecznej i integracji oraz ułatwianie ponownej integracji poprzez propagowanie tolerancji politycznej i religijnej, analizowanie zjawiska podburzania w internecie do popełniania aktów terrorystycznych i przeciwdziałanie mu, zapobieganie wyjazdom w celu wstąpienia do organizacji terrorystycznych, zapobieganie rekrutacji i angażowaniu się w konflikty zbrojne i ograniczanie tych zjawisk, uniemożliwianie przekazywania wsparcia finansowego organizacjom terrorystycznym i osobom chcącym do nich wstąpić, zapewnianie w razie potrzeby zdecydowanych środków prawnych oraz wyposażanie organów ścigania w odpowiednie narzędzia do wykonywania ich obowiązków z pełnym poszanowaniem praw podstawowych;

36.  apeluje do Komisji o opracowanie wraz z państwami członkowskimi prawdziwej strategii dotyczącej europejskich bojowników – której brakuje obecnie w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa – w szczególności osób powracających z obszarów objętych konfliktami, które pragną wystąpić z organizacji terrorystycznych, które je zrekrutowały, i wykazują chęć ponownej integracji ze społeczeństwem; uważa, że na względzie trzeba mieć w szczególności sytuację młodych bojowników europejskich;

37.  przypomina o swoim zaangażowaniu na rzecz zapewnienia – w drodze otwartych i przejrzystych dochodzeń – rozliczalności masowych naruszeń praw podstawowych pod pozorem walki z terroryzmem, w szczególności w kontekście transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów w krajach europejskich przez CIA; apeluje o ochronę osób ujawniających takie naruszenia, w tym dziennikarzy;

Radykalizacja

38.  zgadza się, że zapobieganie radykalizacji powinno stanowić dla UE priorytet; ubolewa nad brakiem w agendzie bardziej konkretnych środków walki z radykalizacją postaw w Europie i wzywa Komisję do niezwłocznego podjęcia kompleksowego działania w celu intensyfikacji środków służących zapobieganiu radykalizacji i brutalnemu ekstremizmowi, zapobieganiu rozprzestrzenianiu się ekstremistycznych ideologii oraz umacnianiu integracji i włączenia; apeluje do Komisji o wzmocnienie sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw, która skupia wszystkie odnośne podmioty zaangażowane w inicjatywy służące walce z radykalizacją na najniższym szczeblu, oraz o określenie mandatu, zadań i zakresu zaproponowanego nowego ośrodka doskonałości sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw; zaleca, aby jego struktura obejmowała również lokalnych i krajowych decydentów, co zapewniłoby praktyczne wykonywanie zaleceń opracowanych przez ekspertów i zainteresowane strony; wzywa do podjęcia bardziej odważnych środków w walce z radykalizacją w internecie i z wykorzystywaniem stron internetowych czy mediów społecznościowych do szerzenia radykalnych ideologii w Europie; pozytywnie ocenia utworzenie w Europolu jednostki ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie, która ma wspierać państwa członkowskie w wykrywaniu i usuwaniu pełnych przemocy treści ekstremistycznych w internecie we współpracy z sektorem, oraz apeluje do Komisji o przeznaczenie dodatkowych zasobów niezbędnych do funkcjonowania tej jednostki; ubolewa nad brakiem konkretnych środków na rzecz zwiększenia roli internetu jako narzędzia upowszechniania wiedzy w celu walki z radykalizacją, a w szczególności na rzecz rozpowszechniania w internecie w sposób proaktywny kontrwypowiedzi w celu przeciwdziałania propagandzie terrorystycznej;

39.  zwraca uwagę, że skuteczna polityka bezpieczeństwa musi podejmować kwestie leżące u podstaw ekstremizmu, takie jak radykalizacja, nietolerancja i dyskryminacja, poprzez propagowanie tolerancji politycznej i religijnej, pogłębienie spójności społecznej i integracji oraz ułatwianie ponownej integracji;

40.  jest zdania, że należy prowadzić rozległe badania naukowe i opracować konkretne środki – przy finansowym i operacyjnym wsparciu ze strony Komisji – aby propagować i dzielić z wszystkimi obywatelami Europy, przez skuteczne kanały komunikacji, nasze wspólne wartości tolerancji, pluralizmu, poszanowania wolności słowa i sumienia oraz ogólnie nasze prawa podstawowe; uważa, że w agendzie należy też położyć nacisk na konieczność zwalczania błędnego pojmowania religii, zwłaszcza islamu, które jako takie nie odgrywają roli w radykalizacji i terroryzmie;

41.  jest zaniepokojony pojawiającymi się ostatnio przypadkami przestępstw z nienawiści popełnianych przeciw obywatelom europejskim, również w internecie; apeluje do państw członkowskich, aby chroniły swoich obywateli przed atakami oraz by zapobiegały podżeganiu do nienawiści i wszelkim innym przejawom nietolerancji ze względu na pochodzenie, przekonania lub wyznanie m.in. poprzez działalność edukacyjną skierowaną do młodych ludzi i propagowanie otwartego dialogu;

Przestępczość zorganizowana

42.  przyznaje, że handel ludźmi jest zjawiskiem, którym należy zająć się skuteczniej na szczeblu europejskim, zdecydowanie odrzuca jednak wiązanie nieuregulowanej migracji z turystyką; zwraca uwagę, że brak legalnych sposobów dotarcia do UE w poszukiwaniu ochrony powoduje stałe zapotrzebowanie na nielegalne sposoby, co z kolei naraża na niebezpieczeństwo migrantów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji i potrzebujących ochrony międzynarodowej;

43.  podkreśla znaczny udział przestępczości zorganizowanej w handlu ludźmi; zwraca uwagę na skrajny stopień przemocy i brutalności przestępców wobec tej szczególnie bezbronnej grupy; pozytywnie ocenia obecne ramy i zgadza się, że niezbędna jest strategia na okres po 2016 r. uwzględniająca szczególną wiedzę Europolu i Eurojustu w tej dziedzinie;

44.  przyznaje, że walka z przestępczością zorganizowaną wymaga od Europy zdecydowanych działań; wyraża poparcie dla Komisji w dążeniu do rozwiązania tej kwestii; apeluje do Komisji, by w szczególności ustanowiła solidną współpracę w zakresie walki z handlem ludźmi, ale i nawiązała współpracę z państwami trzecimi w celu zapobiegania przemytowi migrantów i kolejnym tragediom na Morzu Śródziemnym;

45.  zaznacza, że więcej uwagi należy poświęcać transgranicznej przestępczości zorganizowanej obejmującej handel bronią, handel ludźmi oraz produkcję narkotyków i handel nimi; zauważa z zadowoleniem, że w agendzie uznano dynamiczny charakter problemu narkotyków, a w szczególności jego związek z przestępczością zorganizowaną oraz ewoluujące zagrożenia związane z innowacyjnością na rynku produkcji i sprzedaży zarówno nowych, jak i znanych narkotyków; podkreśla konieczność szybkiego przyjęcia zaproponowanego pakietu dotyczącego nowych substancji psychoaktywnych i wzywa Radę do poczynienia postępów w tej kwestii;

46.  uważa, że oprócz instrumentów UE na rzecz walki z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem Europejska agenda bezpieczeństwa powinna obejmować mechanizmy ochrony ofiar tych poważnych przestępstw w celu zapobiegania dalszej wiktymizacji; zaznacza, że ochronę ofiar należy postrzegać jako ważne narzędzie w walce z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, ponieważ stanowi ona jasny sygnał dla przestępców, że społeczeństwo nie ulegnie przemocy i będzie zawsze bronić ofiar i ich godności;

Cyberprzestępczość

47.  podkreśla, że organizacje terrorystyczne i zorganizowane grupy przestępcze w coraz większym stopniu wykorzystują cyberprzestrzeń, aby ułatwić sobie popełnianie wszelkich form przestępstw, oraz że cyberprzestępczość i przestępczość wspomagana korzystaniem z internetu stanowią poważne zagrożenie dla obywateli i dla gospodarki UE; zauważa, że w dobie cyfrowej cyberprzestępczość wymaga nowego podejścia do egzekwowania prawa i współpracy organów wymiaru sprawiedliwości; zwraca uwagę, że nowe zmiany technologiczne zwiększają skalę i tempo oddziaływania cyberprzestępczości, i w związku z tym wzywa Komisję do przeprowadzenia dogłębnej analizy uprawnień organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości oraz ich prawnych i technicznych możliwości działania online i offline, aby umożliwić im skuteczną walkę z cyberprzestępczością, podkreślając, że wszystkie środki egzekwowania prawa muszą być ściśle zgodne z prawami podstawowymi, muszą być niezbędne, proporcjonalne i spójne z prawem UE i państw członkowskich; apeluje w szczególności do Komisji o dopilnowanie, by prawo do posługiwania się szyfrem pozostało niezmienione w całej Unii Europejskiej oraz by, jakkolwiek przechwytywanie komunikacji w kontekście śledztwa policyjnego lub postępowania sądowego może być zawsze możliwe na podstawie odpowiedniego zezwolenia sądowego, państwa członkowskie nie podejmowały środków naruszających prawo osób fizycznych do stosowania szyfrowania; zwraca się do Komisji o udzielenie jednostce Europolu ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie dodatkowych zasobów niezbędnych do jej funkcjonowania zamiast dokonywać wewnętrznych przesunięć stanowisk, w tym pracowników Europejskiego Centrum ds. Walki z Cyberprzestępczością (EC3), które nie może cierpieć na braki kadrowe;

48.  podkreśla, że aby Unii Europejskiej znane były na bieżąco zmieniające się potrzeby w zakresie bezpieczeństwa, niezmiernie istotne są badania naukowe i innowacje; podkreśla znaczenie konkurencyjnego sektora bezpieczeństwa UE przyczyniającego się do niezależności UE w zakresie bezpieczeństwa; ponawia apel o zwiększenie niezależności UE pod względem bezpieczeństwa informatycznego i przypomina o konieczności zastanowienia się nad stworzeniem własnych urządzeń i usług UE związanych z bezpieczeństwem na użytek infrastruktury krytycznej i usług publicznych;

49.  wzywa Komisję do uruchomienia odpowiedniej kampanii informacyjnej i przygotowującej poświęconej zagrożeniom związanym z poważną cyberprzestępczością w celu zwiększenia odporności na cyberataki;

50.  pozytywnie ocenia prace EC3 w walce z poważną międzynarodową cyberprzestępczością i przestępczością wspomaganą korzystaniem z internetu; podkreśla kluczową rolę EC3 we wspieraniu państw członkowskich, przede wszystkim w walce z seksualnym wykorzystywaniem dzieci; powtarza zapowiedziane przez Komisję wsparcie EC3 w postaci niezbędnych ekspertów i środków budżetowych w celu pobudzenia tych obszarów współpracy europejskiej, którymi nie zajmowano się od stworzenia EC3 w 2013 r.;

51.  wzywa Komisję do przeprowadzenia pełnej oceny istniejących środków związanych ze zwalczaniem wykorzystywania seksualnego dzieci w internecie, aby ustalić, czy konieczne są dodatkowe narzędzia prawne oraz zbadać, czy EUROPOL dysponuje wystarczającą wiedzą ekspercką, zasobami i personelem, by być w stanie przeciwdziałać temu przerażającemu przestępstwu;

Finansowanie

52.  ubolewa nad faktem, że projekt budżetu Komisji na 2016 r. przewiduje zwiększenie budżetu Europolu jedynie o około 1,5 mln EUR, co nie zapewni mu zasobów niezbędnych do utworzenia – w myśl założeń agendy – Europejskiego Centrum ds. Walki z Terroryzmem oraz jednostki ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie;

53.  z zadowoleniem przyjmuje oświadczenie wygłoszone w Parlamencie przez pierwszego wiceprzewodniczącego Komisji Fransa Timmermansa o tym, że Komisja dostosuje dostępne zasoby do priorytetów agendy; ponownie podkreśla w związku z tym znaczenie dopilnowania, by odnośne agencje UE dysponowały odpowiednimi zasobami ludzkimi i finansowymi umożliwiającymi wykonywanie ich bieżących i przyszłych zadań związanych z agendą; zamierza bacznie kontrolować wdrażanie Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego na szczeblu UE i państw członkowskich oraz oceniać jego przyszłe potrzeby;

o
o   o

54.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. L 150 z 20.5.2014, s. 93.
(2) Dz.U. C 168 E z 14.6.2013, s. 45.
(3) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0173.
(4) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0230.
(5) Teksty przyjęte, P8_TA(2014)0102.
(6) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0032.
(7) Dz.U. L 381 z 28.12.2006, s. 4.
(8) P7_TA(2014)0172.


Sytuacja w Jemenie
PDF 260kWORD 96k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie sytuacji w Jemenie (2015/2760(RSP))
P8_TA(2015)0270RC-B8-0680/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Jemenu,

–  uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie sytuacji w Jemenie,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini i komisarza ds. pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego Christosa Stylianidesa z dnia 1 kwietnia 2015 r. w sprawie skutków walk w Jemenie,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini i komisarza ds. pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego Christosa Stylianidesa z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie proponowanego rozejmu w Jemenie,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini i komisarza ds. pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego Christosa Stylianidesa z dnia 3 lipca 2015 r. w sprawie kryzysu w Jemenie,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie Jemenu,

–  uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych 2014 (2011), 2051 (2012), 2140 (2014), 2201 (2015) i 2216 (2015),

–  uwzględniając oświadczenie współprzewodniczących 24. wspólnego posiedzenia Rady Współpracy Państw Zatoki i Unii Europejskiej (RWPZ–UE) na szczeblu rady i ministrów z dnia 24 maja 2015 r.,

–  uwzględniając komunikat prasowy Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie sytuacji w Jemenie,

–  uwzględniając porozumienie w sprawie pokoju i partnerstwa narodowego z dnia 21 września 2014 r., dokument zawierający wyniki konferencji dialogu narodowego z dnia 25 stycznia 2014 r. oraz inicjatywę Rady Współpracy Państw Zatoki z dnia 21 listopada 2011 r.,

–  uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,

–  uwzględniając art. 123 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że obecny kryzys w Jemenie jest wynikiem tego, iż kolejnym rządom nie udało się zaspokoić uzasadnionych dążeń narodu jemeńskiego do demokracji, rozwoju gospodarczo-społecznego, stabilności i bezpieczeństwa; mając na uwadze, że to niepowodzenie stworzyło warunki do wybuchu gwałtownego konfliktu z powodu niesformowania pluralistycznego rządu i niedokonania uczciwego podziału władzy oraz z powodu ciągłego braku reakcji na liczne napięcia międzyplemienne w kraju, powszechny brak bezpieczeństwa i paraliż gospodarczy;

B.  mając na uwadze, że obecny konflikt w Jemenie ogarnął 20 spośród 22 prowincji; mając na uwadze, że według najnowszych skonsolidowanych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co najmniej 1 439 osób zostało zabitych w okresie od 19 marca do 5 maja 2015 r., a kolejnych 5 951 osób zostało rannych, w tym wielu cywilów; mając na uwadze, że od rozpoczęcia działań wojennych zginęło ponad 3 000 osób, a ponad 10 000 odniosło rany;

C.  mając na uwadze, że Jemen jest jednym z najbiedniejszych państw na Bliskim Wschodzie, charakteryzującym się wysoką stopą bezrobocia i wysokim wskaźnikiem analfabetyzmu oraz brakiem podstawowych usług; mając na uwadze, że 20 milionów ludzi potrzebuje obecnie pomocy humanitarnej, w tym około 9,4 miliona jemeńskich dzieci, ponad 250 000 uchodźców i 335 000 osób wewnętrznie przesiedlonych;

D.  mając na uwadze, że ostatnie wydarzenia niosą ze sobą poważne zagrożenie dla stabilności w regionie, w szczególności w Rogu Afryki, regionie Morza Czerwonego i całego Bliskiego Wschodu;

E.  mając na uwadze, że w dniu 26 marca 2015 r. koalicja pod przywództwem Arabii Saudyjskiej, w której skład weszły Bahrajn, Egipt, Jordania, Kuwejt, Maroko, Katar, Sudan i Zjednoczone Emiraty Arabskie, rozpoczęła na prośbę prezydenta Jemenu Abd Rabu Mansura Hadiego operację wojskową w Jemenie przeciwko rebeliantom Huti; mając na uwadze, że według doniesień koalicja ta używa w Jemenie zakazanych w skali międzynarodowej bomb kasetowych oraz mając na uwadze, że sprawę tę bada obecnie Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka;

F.  mając na uwadze, że działania zbrojnych ugrupowań Hutich i sprzymierzonych z nimi sił spowodowały wiele ofiar cywilnych w Jemenie w wyniku stosowania między innymi pocisków przeciwlotniczych, które eksplodują po trafieniu w zamieszkałe tereny, zabijając i okaleczając ludność cywilną;

G.  mając na uwadze, że wskutek ataków lotniczych koalicji wojskowej pod przywództwem Arabii Saudyjskiej w Jemenie wielokrotnie ginęli cywile, co oznacza pogwałcenie międzynarodowego prawa humanitarnego, które nakłada obowiązek podjęcia wszelkich możliwych kroków, by zapobiec stratom wśród ludności cywilnej lub je zminimalizować;

H.  mając na uwadze, że oprócz ataków lotniczych Arabia Saudyjska wprowadziła blokadę morską Jemenu, co przyniosło dramatyczne skutki dla ludności cywilnej – 22 miliony ludzi, tj. prawie 80% ludności, pilnie potrzebuje żywności, wody i środków medycznych;

I.  mając na uwadze, że w dniu 15 czerwca 2015 r., w związku z rozmowami pokojowymi ONZ, sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon wezwał do ponownego wstrzymania walk ze względów humanitarnych na co najmniej dwa tygodnie podczas ramadanu, aby wszyscy cierpiący niedostatek Jemeńczycy mogli otrzymać niezbędną pomoc, mając jednak na uwadze, że nie osiągnięto porozumienia; mając na uwadze, że w dniu 19 czerwca 2015 r. w toku rozmów dyplomatycznych, w których pośredniczył specjalny wysłannik ONZ Ismail Ould Szejk Ahmed, walczące strony w Jemenie nie zdołały osiągnąć porozumienia o zawieszeniu broni;

J.  mając na uwadze, że w dniu 30 czerwca 2015 r. około 1 200 więźniów, w tym podejrzanych o przynależność do Al-Kaidy, zbiegło z centralnego więzienia w mieście Taiz; mając na uwadze, że w kwietniu 2015 r. około 300 więźniów zbiegło z innego więzienia w prowincji Hadramaut; mając na uwadze, że w Jemenie dochodzi do zamachów terrorystycznych, takich jak ataki z dnia 17 czerwca 2015 r. w Sanie, których celem były między innymi trzy meczety i w wyniku których wiele osób zostało rannych lub poniosło śmierć;

K.  mając na uwadze, że w dniu 1 lipca 2015 r. ONZ ogłosiła w Jemenie trzeci, najwyższy stopień kryzysu humanitarnego; mając na uwadze, że w ramach planu nadzwyczajnego ONZ postara się dotrzeć do 11,7 miliona najbardziej potrzebujących; mając na uwadze, że według doniesień służba zdrowia stoi w obliczu „bliskiego załamania” z uwagi na zamknięcie co najmniej 160 placówek zdrowotnych z powodu braku bezpieczeństwa, paliwa i dostaw;

L.  mając na uwadze, że 15,9 miliona osób w Jemenie potrzebuje pomocy humanitarnej; mając na uwadze, że z powodu powszechnego braku bezpieczeństwa najbardziej narażone dzieci nie będą miały dostępu do opieki zdrowotnej ani do dożywiania, którego potrzebują;

M.  mając na uwadze, że konflikt poważnie dotknął 9,9 miliona dzieci, przy czym od marca 2015 r. 279 dzieci straciło życie, a 402 odniosło rany; mając na uwadze, że z powodu zamknięcia szkół ze względu na konflikt co najmniej 1,8 miliona dzieci straciło dostęp do nauki, co naraża je na większe ryzyko werbunku lub wykorzystania przez grupy zbrojne oraz na inne formy niegodziwego traktowania; mając na uwadze, że według UNICEF-u dzieci stanowią nawet jedną trzecią wszystkich bojowników w Jemenie, a co najmniej 140 zwerbowano w samym tylko okresie od 26 marca do 24 kwietnia 2015 r.; mając na uwadze, że w 2014 r. odnotowano 156 potwierdzonych przypadków zwerbowania i wykorzystania dzieci przez grupy zbrojne; mając na uwadze, że w 2015 r. liczba ta zwiększyła się już dwukrotnie;

N.  mając na uwadze, że według szacunków UNICEF-u ponad pół milionowi dzieci w wieku poniżej pięciu lat zagraża poważne ostre niedożywienie, a 1,2 miliona dzieci poniżej piątego roku życia zagrożonych jest umiarkowanym ostrym niedożywieniem, co oznacza blisko dwukrotny wzrost od początku kryzysu;

O.  mając na uwadze, że system opieki zdrowotnej znajduje się na skraju załamania, a przerwanie szczepień powoduje, że około 2,6 miliona dzieci poniżej 15 lat zagrożonych jest zachorowaniem na odrę, a około 2,5 miliona dzieci – zachorowaniem na biegunkę, potencjalnie śmiertelną chorobę, która szybko się rozprzestrzenia w okresach konfliktów i przesiedlania ludności; mając na uwadze, że rośnie liczba przypadków dengi, choroby przewlekłe nie są leczone, dostawy podstawowych środków medycznych i personel medyczny nie mogą dotrzeć do osób, które ich potrzebują;

P.  mając na uwadze, że w kraju szybko kończy się paliwo, co już poważnie utrudnia dystrybucję pomocy i wkrótce doprowadzi do zagrażającego życiu braku wody, ponieważ dotknięty suszą Jemen jest całkowicie zależny od napędzanych paliwem pomp głębinowych koniecznych do zapewnienia dostaw wody;

Q.  mając na uwadze, że Jemen odczuwa bezpośrednio również kryzys humanitarny w Rogu Afryki, ponieważ ponad 250 000 uchodźców, głównie z Somalii, utknęło w tym kraju i żyje w niepewnych warunkach; mając ponadto na uwadze, że według szacunków rządowych w Jemenie przebywa ponadto około miliona migrantów z Etiopii;

R.  mając na uwadze, że ze względu na pogarszający się stan bezpieczeństwa organizacje humanitarne przeniosły większość zagranicznych pracowników poza Jemen; mając na uwadze, że niewiele organizacji jest jeszcze w stanie działać w Jemenie, a ich działalność jest istotnie ograniczona;

S.  mając na uwadze, że Al-Kaida Półwyspu Arabskiego (AQAP) zdołała odnieść korzyści w wyniku pogorszenia sytuacji politycznej i stanu bezpieczeństwa w Jemenie, rozszerzając zasięg swej obecności oraz zwiększając liczbę i skalę zamachów terrorystycznych;

T.  mając na uwadze, że tzw. Państwo Islamskie (ISIS)/ Daisz ugruntowało swoją obecność w Jemenie i przeprowadza zamachy terrorystyczne na meczety szyickie, w których giną setki ludzi; mając na uwadze, że oczekuje się, iż AQAP i ISIS/ Daisz wykorzystają brak bezpieczeństwa w Jemenie, by zwiększyć swoje zdolności i zaplanować ataki przeciwko jemeńskim siłom bezpieczeństwa, Hutim i obecności Zachodu;

U.  mając na uwadze, że eskalacja konfliktu zbrojnego zagraża dziedzictwu kulturowemu Jemenu; mając na uwadze, że w dniu 2 lipca 2015 r. Komitet Światowego Dziedzictwa umieścił dwa obiekty w Jemenie na liście zagrożonego dziedzictwa światowego: Stare Miasto w Sanie i otoczone murem zabytkowe miasto Szibam;

V.  mając na uwadze, że UE wprowadziła embargo na broń oraz dalsze ukierunkowane sankcje przeciwko przywódcy Hutich i synowi byłego prezydenta Alego Abdullaha Saleha; mając na uwadze, że dwaj inni członkowie ruchu Hutich, a także były prezydent objęci są od grudnia 2014 r. takimi samymi restrykcjami;

W.  mając na uwadze, że w 2015 r. Dyrekcja Generalna Komisji ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO) przyznała 25 milionów EUR na pomoc dla społeczności w całym kraju cierpiących z powodu ostrego niedożywienia, konfliktu i przymusowych przesiedleń; mając na uwadze, że w 2014 r. łączne fundusze UE, tj. państw członkowskich i Komisji razem, na pomoc humanitarną w Jemenie wyniosły 100,8 miliona EUR, z czego 33 miliony EUR pochodziły od ECHO;

X.  mając na uwadze, że zmieniony apel humanitarny ONZ dotyczy kwoty 1,6 miliarda USD, lecz jedynie około 10% tej sumy jest obecnie finansowane;

1.  jest poważnie zaniepokojony gwałtownym pogorszeniem się sytuacji politycznej, stanu bezpieczeństwa i sytuacji humanitarnej w Jemenie; domaga się od wszystkich walczących stron natychmiastowego zaprzestania stosowania przemocy; składa kondolencje rodzinom ofiar; podkreśla, że UE potwierdziła zobowiązanie do dalszego wspierania Jemenu i narodu jemeńskiego,

2.  potwierdza swoje zdecydowane poparcie dla jedności, suwerenności, niezależności i integralności terytorialnej Jemenu oraz stoi u boku narodu jemeńskiego;

3.  potępia destabilizujące i gwałtowne jednostronne działania podejmowane przez Hutich i jednostki zbrojne lojalne wobec byłego prezydenta Saleha; potępia również ataki lotnicze prowadzone przez koalicję pod przywództwem Arabii Saudyjskiej i wprowadzoną przez nią blokadę morską Jemenu, które spowodowały tysiące ofiar śmiertelnych, pogłębiły destabilizację Jemenu, stworzyły warunki jeszcze bardziej sprzyjające ekspansji organizacji terrorystycznych i ekstremistycznych, takich jak ISIS/ Daisz i AQAP, i doprowadziły do pogorszenia już i tak krytycznej sytuacji humanitarnej;

4.  wzywa wszystkie strony konfliktu w Jemenie, w szczególności Hutich, by działały na rzecz rozwiązania sporów w drodze dialogu i konsultacji; wzywa wszystkie podmioty regionalne do podjęcia konstruktywnych kontaktów ze stronami konfliktu w Jemenie, aby umożliwić deeskalację kryzysu i zapobiec dalszej niestabilności w regionie; wzywa wszystkie strony, by powstrzymały się od kierowania ostrzału i ataków lotniczych na obiekty i budynki dziedzictwa kulturowego oraz od wykorzystywania tych obiektów do celów wojskowych;

5.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że UE ponownie wyraziła swoje zdecydowane zaangażowanie i determinację, by stawić czoła zagrożeniom, jakie stwarzają ugrupowania ekstremistyczne i terrorystyczne, takie jak AQAP, oraz by powstrzymać je od czerpania dalszych korzyści z obecnej sytuacji;

6.  potępia wszelką przemoc oraz próby lub groźby użycia przemocy w celu zastraszenia stron uczestniczących w konsultacjach, w których ONZ jest mediatorem; podkreśla, że pluralistyczny dialog polityczny, w którym ONZ występuje w roli mediatora, musi być procesem realizowanym pod przywództwem Jemenu z zamiarem wypracowania w drodze mediacji opartego na konsensusie, politycznego rozwiązania kryzysu jemeńskiego, zgodnie z inicjatywą RWPZ i mechanizmem jej wdrożenia, wynikami wszechstronnej konferencji dialogu narodowego, porozumieniem w sprawie pokoju i partnerstwa narodowego i odnośnymi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ;

7.  potępia w najostrzejszych słowach przeprowadzone przeze ISIS/ Daisz zamachy terrorystyczne na meczety szyickie w Sanie i w Sadzie, w których zginęło i odniosło rany setki ludzi, a także upowszechnianie ekstremistycznej sekciarskiej ideologii leżącej u podłoża tych przestępczych aktów;

8.  jest zaniepokojony zdolnością AQAP do wykorzystywania pogarszającej się sytuacji politycznej i stanu bezpieczeństwa w Jemenie; nalega na wszystkie strony konfliktu, by wykazały zdecydowane zaangażowanie i determinację w walce z grupami ekstremistycznymi i terrorystycznymi, takimi jak ISIS/ Daisz i AQAP, uznając ją za najwyższy priorytet;

9.  potępia werbowanie i wykorzystywanie dzieci przez strony konfliktu;

10.  wyraża pełne poparcie dla wysiłków ONZ i specjalnego wysłannika Sekretarza Generalnego ONZ do Jemenu Ismaila Oulda Szejka Ahmeda, by pośredniczyć w negocjacjach pokojowych między stronami; popiera starania Omanu, by doprowadzić do zawieszenia broni między Hutimi i siłami lojalnymi wobec rządu jemeńskiego, co stanowiłoby pierwszy krok w kierunku wynegocjowania rozwiązania politycznego;

11.  podkreśla, że konflikt można rozwiązać jedynie drogą polityczną, przy udziale wszystkich stron i w drodze negocjacji; wzywa w związku z tym wszystkie strony w Jemenie, by dążyły do rozwiązania sporów w drodze dialogu, kompromisu i podziału władzy prowadzącego do sformowania rządu jedności narodowej w celu przywrócenia pokoju, uniknięcia gospodarczego i finansowego upadku oraz zaradzenia kryzysowi humanitarnemu;

12.  apeluje o przerwę w walkach ze względów humanitarnych, aby umożliwić dostarczenie Jemeńczykom w trybie pilnym ratującej życie pomocy; wzywa wszystkie strony, by ułatwiły jak najszybsze dostarczenie pomocy humanitarnej do wszystkich części Jemenu oraz by umożliwiły podmiotom świadczącym pomoc humanitarną szybki, bezpieczny i nieograniczony dostęp do osób potrzebujących pomocy humanitarnej, w tym pomocy medycznej, zgodnie z zasadami bezstronności, neutralności i niezależności; przypomina również, że w związku z tym konieczna jest dalsza poprawa dostępu statków żeglugi handlowej do Jemenu;

13.  wzywa wszystkie strony do przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka, do zapewnienia ochrony ludności cywilnej i powstrzymania się od bezpośrednich ataków na infrastrukturę cywilną, w szczególności na obiekty medyczne i systemy zaopatrzenia w wodę, a także od wykorzystywania budynków cywilnych do celów wojskowych, a ponadto wzywa je do jak najszybszego podjęcia współpracy z ONZ i organizacjami humanitarnymi w celu dostarczenia pomocy osobom znajdującym się w potrzebie;

14.  podkreśla potrzebę skoordynowanych działań humanitarnych pod kierownictwem ONZ oraz wzywa wszystkie państwa, aby przyczyniły się do zaspokojenia potrzeb humanitarnych; wzywa społeczność międzynarodową do wsparcia zrewidowanego apelu humanitarnego ONZ;

15.  wzywa do przeprowadzenia niezależnego dochodzenia międzynarodowego w sprawie wszelkich domniemanych naruszeń międzynarodowych praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego;

16.  odnotowuje postępy poczynione przez komisję ds. opracowania konstytucji i apeluje o uwzględniającą wszystkie strony i przejrzystą konstytucję spełniającą uzasadnione dążenia narodu jemeńskiego i odzwierciedlającą wyniki konferencji dialogu narodowego, apeluje także o przeprowadzenie referendum w sprawie projektu konstytucji i terminowych wyborów powszechnych, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się sytuacji humanitarnej i stanu bezpieczeństwa w Jemenie;

17.  przypomina, że wolność religii i przekonań to jedno z praw podstawowych i stanowczo potępia wszelkie formy przemocy lub dyskryminacji ze względu na religię i przekonania w Jemenie; ponownie wyraża poparcie dla wszelkich inicjatyw mających na celu wspieranie dialogu i wzajemnego szacunku między wspólnotami religijnymi i innymi społecznościami; wzywa wszystkie władze religijne do propagowania tolerancji i podejmowania inicjatyw przeciwko nienawiści, sekciarstwu oraz naznaczonej przemocą i ekstremizmem radykalizacji postaw;

18.  wzywa wiceprzewodniczącą/ wysoką przedstawiciel, aby we współpracy z państwami członkowskimi w trybie pilnym zdobyła poparcie na forum ONZ dla szeroko zakrojonego międzynarodowego planu na rzecz zabezpieczenia dostaw wody w Jemenie, gdyż taki krok mógłby mieć decydujące znaczenie dla pomyślnego zakończenia ewentualnego procesu pokojowego oraz dać ludności widoki na poprawę stanu rolnictwa, zapewnienie żywności i odbudowę kraju;

19.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, sekretarzowi generalnemu Rady Współpracy Państw Zatoki, sekretarzowi generalnemu Ligi Państw Arabskich oraz rządowi Jemenu.


Wyzwania w zakresie bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i perspektywy na stabilność polityczną
PDF 488kWORD 184k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie wyzwań w zakresie bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i perspektyw na stabilność polityczną (2014/2229(INI))
P8_TA(2015)0271A8-0193/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 8 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej,

–  uwzględniając Umowę o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a Republiką Iraku, a także swoje stanowisko z dnia 17 stycznia 2013 r. dotyczące tej umowy(1),

–  uwzględniając europejską strategię bezpieczeństwa z dnia 12 grudnia 2003 r. oraz oświadczenie Rady UE w sprawie wzmocnienia zdolności z dnia 11 grudnia 2008 r.,

–  uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 8 marca 2011 r. zatytułowany „Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu z południowym regionem Morza Śródziemnego”(COM(2011)0200),

–  uwzględniając partnerstwo z Deauville zainicjowane przez G8 podczas szczytu szefów państw lub rządów w dniu 21 maja 2011 r. w Deauville;

–  uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 25 maja 2011 r. zatytułowany „Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie”(COM(2011)0303),

–  uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji Europejskiej z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie elementów strategii regionalnej UE dla Syrii i Iraku oraz zagrożenia ze strony Da’isz” (JOIN(2015)0002),

–  uwzględniając deklarację przyjętą na trzecim posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych Unii Europejskiej i Ligi Państw Arabskich (LPA) w Atenach w dniu 11 czerwca 2014 r. oraz protokół ustaleń podpisany w Brukseli w dniu 19 stycznia 2015 r. między Europejską Służbą Działań Zewnętrznych a Sekretariatem Generalnym Ligi Państw Arabskich,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 30 sierpnia 2014 r. w sprawie Iraku i Syrii,

–  uwzględniając wyniki Międzynarodowej konferencji w sprawie pokoju i bezpieczeństwa w Iraku, która odbyła się w Paryżu w dniu 15 września 2014 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 17 listopada 2014 r. w sprawie procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie,

–  uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2014 r. dotyczące unijnej strategii regionalnej dla Syrii i Iraku,

–  uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 9 lutego 2015 r. dotyczące zwalczania terroryzmu,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie stosunków Unii Europejskiej z Radą Współpracy Państw Zatoki(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie podejścia UE do Iranu(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 14 grudnia 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 maja 2012 r. w sprawie handlu na rzecz przemian: strategii handlowej i inwestycyjnej UE dla krajów południowego regionu Morza Śródziemnego w następstwie arabskiej wiosny(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie Arabii Saudyjskiej – jej stosunków z UE oraz jej roli na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 września 2014 r. w sprawie sytuacji w Iraku i Syrii oraz ofensywy Państwa Islamskiego, w tym prześladowań mniejszości(7),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie sytuacji w Libii(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2015 r. w sprawie kryzysu humanitarnego w Iraku i Syrii, w szczególności w związku z Państwem Islamskim(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie stosunków UE z Ligą Państw Arabskich i współpracy w zwalczaniu terroryzmu(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie ostatnich ataków i uprowadzeń dokonanych przez Państwo Islamskie/Daisz na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza wobec Asyryjczyków(11),

–  uwzględniając konkluzje z posiedzenia przedstawicieli samorządowych władz miejskich z Libii, które zostało zwołane w dniu 23 marca 2015 r. w Brukseli przez misję ONZ ds. wspierania Libii i zorganizowane przez Unię Europejską,

–  uwzględniając odbyte w dniu 13 kwietnia 2015 r. w Barcelonie posiedzenie ministrów spraw zagranicznych państw UE i krajów południowego basenu Morza Śródziemnego, zorganizowane przez Hiszpanię, prezydencję łotewską i UE w celu omówienia przyszłości sąsiedztwa europejskiego,

–  uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2139 (z 2014 r.), 2165 (z 2014 r.) i 2191 (z 2014 r.), w których upoważniono ONZ i jego partnerów do udzielania transgranicznej humanitarnej pomocy i po obu stronach linii frontu w Syrii bez zgody państwa syryjskiego,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A8-0193/2015),

A.  mając na uwadze, że konflikty w Syrii, Iraku, Jemenie i Libii oraz rosnące napięcia w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA) stanowią główne źródła destabilizacji tego regionu; mając na uwadze, że istnieje połączenie pomiędzy frontami Sahelu i Bliskiego Wschodu w walce z terroryzmem oraz że fronty te znajdują się w pobliżu wrażliwego regionu Rogu Afryki; mając na uwadze, że konsekwencje takiej sytuacji dla bezpieczeństwa w całym regionie są katastrofalne, ponieważ trwale szkodzą rozwojowi politycznemu i gospodarczemu, kluczowym infrastrukturom i spójności demograficznej w regionie; mając na uwadze, że wydarzenia te stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa europejskiego, dla obywateli i ich interesów; mając na uwadze dużą liczbę ofiar wśród ludności cywilnej i akty terroru wymierzone przeciwko ludności; mając na uwadze poważne naruszenia praw człowieka i prawa humanitarnego, w szczególności wobec mniejszości etnicznych i religijnych; mając na uwadze, że konflikty te prowadzą do poważnego kryzysu humanitarnego i masowych przemieszczeń ludności oraz powodują wyjątkowo trudne warunki życia dla uchodźców i przyjmujących ich wspólnot; mając na uwadze utrzymujące się trudności z określeniem spójnej strategii rozwiązywania konfliktów i zorganizowaniem pluralistycznych dialogów z uprawomocnionymi do tego i wiarygodnymi stronami konfliktów;

B.  uwzględniając, że różne skutki arabskiej wiosny w krajach, w których ona nastąpiła, oraz stopień kompleksowości i konieczność walki przeciwko Państwu Islamskiemu i innym organizacjom terrorystycznym powodują, że konieczny jest przegląd działań UE w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, opierający się na nowo powstałych założeniach; mając na uwadze, że konieczne jest nasilenie presji na autorytarne reżimy w celu wprowadzenia integracyjnych strategii politycznych; uwzględniając, że cel stabilizacji w tym regionie jest wyzwaniem nie tylko z zakresu bezpieczeństwa, lecz stanowi też wyzwanie gospodarcze, polityczne i społeczne, co wymaga od UE i jej państw członkowskich wypracowania strategicznej, całościowej i wieloczynnikowej polityki oraz pełnej współpracy z zainteresowanymi stronami z tego regionu w perspektywie średnio- i długoterminowej;

C.  mając na uwadze, że organizacja terrorystyczna ISIL/Daisz rozpoczęła systematyczne kampanie czystek etnicznych na północy Iraku i Syrii, dopuszczając się wobec mniejszości etnicznych i wyznaniowych zbrodni wojennych obejmujących masowe doraźne zabójstwa i uprowadzenia; mając na uwadze, że ONZ informowała już o ukierunkowanych zabójstwach, przymusowych nawróceniach, uprowadzeniach, sprzedawaniu kobiet, niewolnictwie kobiet i dzieci, rekrutowaniu dzieci do samobójczych zamachów bombowych oraz o wykorzystywaniu seksualnym i nadużyciach fizycznych i torturach; mając na uwadze, że celem ISIL/Daisz były społeczności chrześcijan, jazydów, Turkmenów, Szabaków, jarsenitów, Sabejczyków i szyitów, a także wielu Arabów i muzułmańskich sunnitów;

D.  mając na uwadze fakt, że na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej nastąpiła poważna zmiana sytuacji geopolitycznej, która może naruszyć w zasadniczy i w nieprzewidywalny sposób równowagę regionalną; mając na uwadze, że kryzysy i konflikty nabierają tempa, nasila się ich wymiar polityczny, etniczny i wyznaniowy, grupy paramilitarne rosną w siłę, a niektóre państwa lub rządy w regionie są coraz słabsze lub chylą się ku upadkowi; mając na uwadze liczne naruszenia praw człowieka, które z tego wynikają; mając na uwadze, że kraje regionu MENA mają wraz ze społecznością międzynarodową wspólny interes w zakresie bezpieczeństwa, polegający na zwalczaniu terroryzmu i wspieraniu prawdziwych demokratycznych reform obejmujących wszystkich obywateli w regionie;

E.  mając na uwadze, że konflikty w Iraku i w Syrii, a także konflikt w Jemenie i Libii, wzmagają napięcia w regionie i na skalę międzynarodową; mając na uwadze, że kwestie religijne i etniczne podlegają instrumentalizacji i są wykorzystywane do osiągania celów politycznych i władzy; mając na uwadze, że stwarza to ryzyko konfrontacji między sunnitami i szyitami poza ich bezpośrednim obszarem geograficznym;

F.  mając na uwadze, że Tunezja jest najdoskonalszym przykładem demokratyzacji po powstaniach w krajach arabskich, ale że padła ofiarą ataku terrorystycznego ISIL/Daisz w dniu 18 marca 2015 r., co przypomina o konieczności silnego i nieustającego wsparcia dla krajów w regionie, a zwłaszcza Tunezji;

G.  mając na uwadze, że zgodnie z wytycznymi UE z 2008 r. w sprawie aktów przemocy wobec kobiet i dziewcząt promowanie praw kobiet i równości płci powinno stanowić podstawowy element dialogu dotyczącego polityki i praw człowieka między UE a krajami regionu Bliskiego Wchodu i Afryki Północnej (MENA); mając na uwadze, że zaangażowanie i wzmacnianie pozycji kobiet w sferze publicznej, politycznej, ekonomicznej i kulturalnej w krajach regionu MENA ma kluczowe znaczenie dla wspierania stabilności, pokoju i dobrobytu gospodarczego w dłuższym okresie; mając na uwadze, że wzmacnianie pozycji kobiet i dziewcząt poprzez edukację ma kluczowe znaczenie dla wspierania ich roli we wszystkich tych sferach; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego działające na rzecz praw kobiet i równouprawnienia płci mogą odgrywać ważną rolę we wzmacnianiu pozycji kobiet w krajach regionu MENA;

H.  mając na uwadze, że wpływy państw członkowskich w regionie są bardzo nierówne; mając na uwadze, że zachodzi potrzeba zwiększenia wpływu Unii Europejskiej; mając na uwadze, że długofalowa stabilność polityczna i gospodarcza regionu MENA to kwestia o strategicznym znaczeniu dla UE; mając na uwadze, że Unia musi w związku z tym odgrywać pierwszoplanową rolę w promowaniu rozwiązywania konfliktów i demokratycznego sprawowania rządów w regionie MENA;

I.  mając na uwadze, że w przeszłości pomoc UE dla krajów regionu MENA była zbyt fragmentaryczna i nie dostosowywano jej wystarczająco szybko do potrzeb politycznych i gospodarczych tych krajów, co niekorzystnie wpłynęło na zdolność UE do odgrywania ważnej roli w tym regionie;

J.  mając na uwadze, że w przeszłości pomoc UE dla krajów regionu MENA, w szczególności w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS), zbyt często opierała się na tej samej niezróżnicowanej koncepcji strategicznej, bez uwzględnienia w wystarczający sposób specyficznej sytuacji poszczególnych państw i bez identyfikowania partnerów społeczeństwa obywatelskiego wymagających wsparcia i pomocy w zakresie budowania potencjału; mając na uwadze, że próby przemian demokratycznych podjęte w następstwie arabskiej wiosny wymagają aktywnego wsparcia w oparciu o zorganizowane, długoterminowe podejście;

K.  mając na uwadze, że poważne zmiany w regionie MENA mają wpływ na zdolność UE w zakresie promowania jej wartości politycznych i demokratycznych; mając na uwadze, że takie zmiany mają wpływ na rozwój stosunków gospodarczych UE z odnośnymi krajami i mogą stanowić zagrożenie dla jej bezpieczeństwa energetycznego;

L.  mając na uwadze, że zmuszona do podjęcia nagłych środków w odpowiedzi na kolejne kryzysy, których nie udało się przewidzieć w krajach regionu MENA pomimo pewnych sygnałów, UE nie była w stanie przeanalizować kluczowych elementów lub uporać się ze złożonością sytuacji, oczekiwaniami i perspektywami powstałymi w wyniku powstań w krajach arabskich w 2011 r.; mając na uwadze, że przede wszystkim UE nie odpowiedziała na konieczność długofalowej strategii w celu utrzymania i wsparcia przemian demokratycznych, rozwoju gospodarczego i stabilności politycznej; mając na uwadze, że na podstawie mandatu udzielonego przez Radę Europejską w grudniu 2013 r. wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (wiceprzewodnicząca/wysoka przedstawiciel) rozpoczęła istotny proces strategicznej refleksji; mając na uwadze, że w celu dokonania przeglądu Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS) Komisja Europejska i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) zainicjowały szeroki proces konsultacji; mając na uwadze, że ustanowienie ESDZ umożliwia analizę polityczną i strategiczną w odniesieniu do poszczególnych krajów, co powinno stanowić kluczowy element planowania pomocy dla krajów w regionie, w tym w ramach EPS;

M.  mając na uwadze, że UE, aby móc wywierać pozytywny wpływ na kraje regionu MENA, musi być w stanie zaoferować więcej niż tylko perspektywę współpracy gospodarczej, zwłaszcza oferują partnerstwo polityczne i strategiczne na dużą skalę;

N.  mając na uwadze, że w atakach, do których doszło między 26 a 30 czerwca 2015 r. w Tunezji, Kuwejcie i Jemenie i do których przyznał się ISIL/Daisz, śmierć poniosło 92 osoby, a kilka setek innych zostało rannych; mając na uwadze, że ataki te ponownie uwidaczniają konieczność skutecznego zajęcia się wyzwaniami w dziedzinie bezpieczeństwa oraz brakiem politycznej stabilności w regionie;

Reagowanie na zagrożenia i poprawa sytuacji w zakresie bezpieczeństwa

1.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do zajęcia się głębokimi przyczynami szybko pogarszającej się sytuacji w regionie MENA za pomocą kompleksowego i ambitnego podejścia; popiera międzynarodową kampanię przeciwko ISIL/Daisz i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie partnerów koalicyjnych do współpracy nad wspólną strategią; z zadowoleniem przyjmuje w szczególności działania państw członkowskich UE, które uczestniczą w koalicji międzynarodowej przeciw ISIS, zarówno poprzez bezpośrednie ostrzały, jak i poprzez uczestnictwo w działaniach o charakterze logistycznym, finansowym i humanitarnym; wzywa jednak do większej mobilizacji we wszystkich sferach i kładzie nacisk na konieczność lepiej skoordynowanych działań; zauważa, że działania te mogłyby być w użyteczny sposób koordynowane pod auspicjami UE, w razie konieczności jako część operacji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), i w tym celu apeluje do UE o zapewnienie wystarczającej zdolności operacyjnej oraz o ustanowienie prawdziwej wspólnej obrony europejskiej; podkreśla jednak, że należy znaleźć dostosowaną do sytuacji odpowiedź, opartą na zróżnicowanych uwarunkowaniach politycznych i międzyregionalnych, na kwestię zwalczania ISIL/Daisz, Frontu Obrony Ludności Lewantu i innych ugrupowań terrorystycznych; wzywa UE, by odgrywała rolę głównego inicjatora regionalnego dialogu obejmującego wszystkie zainteresowane strony w regionie, w szczególności LPA, Arabię Saudyjską, Egipt, Turcję i Iran; przypomina o znaczeniu zaspokajania uzasadnionych żądań ludności lokalnej, zwłaszcza wyrażonych podczas Arabskiej Wiosny w 2011 r., w celu zapewnienia długoterminowej stabilności w regionie; odnotowuje niedawne oświadczenie LPA o utworzeniu stałej jednostki szybkiego reagowania, ze szczególnym naciskiem na zwalczanie ISIS i innych powstających ugrupowań terrorystycznych;

2.  podkreśla znaczenie stałej obecności politycznej UE, na możliwie najwyższym poziomie, dla zapewnienia długoterminowego strategicznego dialogu politycznego i wspólnej prawdziwej refleksji z krajami regionu MENA na temat tego, czego potrzebują do osiągnięcia wewnętrznej stabilności regionalnej; podkreśla, że jedynie zdolność Unii Europejskiej do przemawiania jednym głosem spowoduje, że Unia stanie się skutecznym graczem na arenie międzynarodowej; wzywa zatem UE do pilnego ustanowienia prawdziwej wspólnej polityki zagranicznej obejmującej ścisłą koordynację działań zewnętrznych i wewnętrznych; apeluje do wiceprzewodniczącej/wysokiej przedstawiciel o działanie we współpracy z ministrami spraw zagranicznych lub polityków uznanych przez podmioty tego regionu, aby – pod jej przewodnictwem i w imieniu Unii – zapewnić stały dialog na wysokim szczeblu z państwami tego regionu; przypomina i konieczności zidentyfikowania głównych krajów partnerskich i polegania na nich w celu zapewnienia stabilności politycznej i bezpieczeństwa w perspektywie długoterminowej;

3.  podkreśla znaczenie i konieczność skutecznego wdrożenia w 2015 r. następujących inicjatyw: projektów w zakresie wspierania budowania potencjału we współpracy z krajami Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, przeciwdziałania radykalizacji i ekstremizmowi odwołującemu się do przemocy, wspierania współpracy międzynarodowej, zajmowania się przyczynami bieżących kryzysów i zacieśnienia partnerstwa z kluczowymi krajami, w tym zintensyfikowania dialogu politycznego z LPS, Organizacją Współpracy Islamskiej (OWI), Unią Afrykańską (UA) i innymi odnośnymi regionalnymi strukturami koordynującymi, np. z Grupą Pięciu na rzecz Sahelu;

4.  kładzie nacisk na fakt, że stabilność i bezpieczeństwo w krajach regionu MENA mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa UE; przypomina, że ISIL/Daisz i inne organizacje terrorystyczne są zakorzenione w Iraku i Syrii od wielu lat i dążą do uzyskania wpływu w regionie; zauważa, że zwycięstwa tego ugrupowania są wynikiem kryzysów instytucjonalnych, demokratycznych i w dziedzinie bezpieczeństwa w tych krajach oraz nieszczelności ich wspólnej granicy; podkreśla, że zdolność rekrutacji i ekspansja ISIL/Daisz oraz Frontu Obrony Ludności Lewantu są napędzane kryzysami gospodarczymi, politycznymi, społecznymi i kulturowymi dotykającymi ten region; wzywa UE do oceny głębokich przyczyn zjawiska radykalizacji i do przyjęcia globalnego podejścia nastawionego na bezpieczeństwo, zdolność sprawowania demokratycznych rządów, rozwój polityczny, gospodarczy, społeczny i kulturowy, przy czym wiodącą zasadą powinien być pluralizm; wyraża przekonanie, że o ile nie znalezione zostanie praktyczne i trwałe rozwiązanie tych problemów, to wszelkie działanie mające na celu neutralizację zagrożenia, jakie stanowi ISIL/Daisz i inne ugrupowania terrorystyczne, napotka na zwiększone i utrzymujące się trudności;

5.  przyjmuje do wiadomości przeznaczenie 400 mld EUR na strategię UE zatytułowaną „Elementy unijnej strategii regionalnej dla Syrii i Iraku, a także zagrożenie stwarzane przez ISIL/Daisz”, z czego 400 mln EUR przeznaczono na pomoc humanitarną; z zadowoleniem przyjmuje starania UE na rzecz dostosowania unijnej pomocy humanitarnej do konkretnych potrzeb wynikających z płci i wieku; wzywa do poświęcenia szczególnej uwagi Jordanii i Libanowi, które to kraje przyjmują największą liczbę uchodźców w stosunku do liczby ludności; podkreśla znaczenie tego, by oba te kraje ułatwiały bezpieczne dotarcie uchodźców na ich terytorium i przestrzegały zasady non-refoulement; przypomina również o konsekwencjach kryzysu związanego z uchodźcami dla Regionalnego Rządu Kurdystanu w Iraku; wyraża zaniepokojenie faktem, że obozy dla uchodźców, wskutek panującego tam skrajnego ubóstwa i nędzy, mogą stać się źródłem radykalizacji postaw; wyraża przekonanie, że stanowią one na dłuższą metę czynniki destabilizacyjne dla krajów przyjmujących uchodźców i dlatego domaga się znalezienia długofalowych rozwiązań, które okażą się pomocne zarówno dla uchodźców, jak i krajów przyjmujących; wzywa UE do współpracy z innymi partnerami, szczególnie UNHCR i UNICEF, w celu zajęcia się utrzymującymi się problemami w obozach dla uchodźców i przesiedleńców wewnętrznych w Iraku, Jordanii, Libanie i Turcji, szczególnie w odniesieniu do braku szkolnictwa dla młodzieży i dzieci; z zadowoleniem przyjmuje środki na rzecz ludności krajów przyjmujących przewidziane w nowej strategii oraz Instrumencie na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju (IcSP); wzywa wszystkie państwa członkowskie UE, aby w odniesieniu do kryzysu związanego z uchodźcami zwiększyły swoje zaangażowanie w postaci zasobów finansowych i przesiedlania uchodźców w szczególnie trudnej sytuacji;

6.  zwraca uwagę na stały wzrost wniosków o azyl z Syrii i Iraku; wzywa państwa członkowskie UE do wzmożenia wysiłków w odniesieniu do przyjmowania osób ubiegających się o azyl oraz szybkiego uporania się z nawarstwionymi nierozstrzygniętymi sprawami;

7.  z zadowoleniem przyjmuje udział niektórych krajów regionu MENA w międzynarodowej koalicji przeciw ISIL/Daisz; wzywa rządy tych państw i społeczność międzynarodową do podwojenia wysiłków w celu zwalczania finansowania terroryzmu międzynarodowego i wojen w Syrii i Libii; ponownie wzywa rządy wszystkich krajów regionu do zapobiegania finansowaniu lub ułatwianiu finansowania przez osoby fizyczne oraz prywatne i publiczne podmioty organizacji terrorystycznych bądź osób lub firm powiązanych z syryjskim rządem, objętym sankcjami UE, które muszą być wystarczająco surowe; wzywa do ich udziału w systemach współpracy regionalnej na rzecz monitorowania ruchów finansowych, dzięki nawiązaniu współpracy z Radą Współpracy Państw Zatoki (RWPZ), LPA, OIC i instytucjami UE; podkreśla pilną potrzebę wprowadzenia skutecznego systemu kar w koordynacji z LPA, OIC i RWPZ, tak by położyć kres finansowaniu ISIL/Daisz przez podmioty międzynarodowe i komercjalizacji nielegalnie produkowanej ropy przez organizacje terrorystyczne; podkreśla również w tym względzie pilną potrzebę większej współpracy pomiędzy organami celnymi na granicy Turcji, Iraku i Syrii, aby uniemożliwić ISIL/Daisz sprzedawanie nielegalnej ropy;

8.  podkreśla znaczenie długoterminowego strategicznego i zorganizowanego dialogu z LPA, OIC i RWPZ; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje oświadczenie przyjęte w Atenach w dniu 11 czerwca 2014 r. oraz protokół ustaleń ze stycznia 2015 r. i wzywa do ich pełnej realizacji; podkreśla kluczowe znaczenie organizacji częstych szczytów między UE a LPA, OIC i RWPZ; podkreśla kluczową rolę, jaką ma do odegrania LPA w zakresie wychodzenia z kryzysów; jest przekonany, że wspomniane kryzysy uwypuklają potrzebę przekształcenia LPA, decyzją jej państw członkowskich, w prawdziwy organ decyzyjny, dysponujący możliwością przyjmowania wiążących decyzji; odnotowuje współpracę strategiczną między Unią Europejską a RWPZ; podkreśla, że RWPZ może wywierać pozytywny i polityczny wpływ na zarządzanie kryzysami i konfliktami w krajach regionu MENA;

9.  podkreśla również znaczenie regionalnych dialogów z Turcją i Iranem; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie osiągnięte niedawno przez państwa UE3+3 i Iran w sprawie irańskiego programu jądrowego i ma nadzieję, że przekształci się ono w uzgodnionym terminie w ostateczne kompleksowe porozumienie; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel i państwa członkowskie do przeprowadzenia, w razie ostatecznego porozumienia w sprawie kwestii jądrowej, gruntownych konsultacji z Iranem i zapewnienia jednocześnie jego zobowiązania do nierozprzestrzeniania do czasu potwierdzenia przez odpowiednie organy międzynarodowe, w tym MAEA; w tym celu wzywa UE do aktywnego zaangażowania się w promowanie działań służących budowanie zaufania pomiędzy Iranem i Arabią Saudyjską; podkreśla konieczność zacieśnienia współpracy z Turcją w zakresie walki z terroryzmem; kładzie nacisk na kluczową rolę, jaką Turcja, jako członek NATO, może odegrać w walce z ISIL/Daisz i w stabilizacji Iraku i Syrii; wzywa Turcję do wyjaśnienia pewnych niejasności i do odgrywania w pełni roli siły stabilizującej w regionie dzięki skutecznym kontrolom granicy z Syrią i bardziej aktywnemu udziałowi w walce z ISIL/Daisz we współpracy z UE;

10.  wzywa kraje w regionie do powstrzymania się od eksportowania terroryzmu i broni do krajów sąsiadujących, ponieważ mogłoby to jeszcze bardziej destabilizująco wpłynąć na tamtejszą sytuację;

11.  przypomina o potrzebie stworzenia warunków dla wznowienia negocjacji pokojowych między Izraelem a Autonomią Palestyńską w celu osiągnięcia docelowego rozwiązania konfliktu w oparciu o koncepcję dwóch państw współistniejących obok siebie w pokoju i bezpieczeństwie, w oparciu o granice z 1967 r. i z Jerozolimą jako stolicą obu państw zgodnie z prawem międzynarodowym; ponownie wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu gwałtownie pogarszającej się sytuacji humanitarnej w Stefie Gazy; jest głęboko zaniepokojony izraelską polityką zasiedlania na Zachodnim Brzegu; jest głęboko zaniepokojony impasem w rozmowach i narastającymi napięciami między Izraelczykami i Palestyńczykami; wzywa w związku z tym do podjęcia poważnych i wiarygodnych starań przez obie strony oraz UE i wspólnotę międzynarodową; z zadowoleniem przyjmuje i popiera determinację wysokiej przedstawiciel F. Mogherini, by UE zwiększyła swe zaangażowanie w proces pokojowy na Bliskim Wschodzie i potwierdziła swoją rolę pośrednika procesu pokojowego; wzywa wszystkie strony do powstrzymania się od wszelkich działań, które mogłyby pogorszyć sytuację, takich jak podżeganie, prowokacje, nadmierne użycie siły czy odwet; ponawia swoje pełne poparcie dla arabskiej inicjatywy pokojowej z 2002 r. i wzywa kraje LPA i Izrael do wprowadzenia jej w czyn; podkreśla, że jakiekolwiek dyskusje w sprawie wznowienia procesu pokojowego i kontroli administracyjnej i politycznej Strefy Gazy przez Autonomię Palestyńską byłyby zdecydowanie bardziej owocne, jeśli udział w nich wzięłaby również LPA; podkreśla kluczową rolę odegraną przez Egipt w uzyskaniu ostatecznego zawieszenia broni w konflikcie między Hamasem a Izraelem latem 2014 r.; wzywa międzynarodowych darczyńców do przestrzegania zobowiązań podjętych na konferencji w Kairze w październiku 2014 r.;

12.  wyraża pełne i całkowite poparcie dla konkretnych działań podejmowanych przez UE w ramach stanowczej WPBiO dążącej do propagowania stabilności i bezpieczeństwa krajów regionu MENA; wyraża ubolewanie w związku z tym, że misje i operacje WPBiO podjęte w tym regionie (EUBAM Libya, EUPOL COPPS i EUBAM Rafah) prowadzone są na zbyt małą skalę i nie nadążają za kwestiami bezpieczeństwa w tym regionie oraz wzywa do ponownej strategicznej oceny tych działań; zwraca uwagę na ważną rolę, jaką UE mogłaby odegrać w ramach tego zaangażowania w przestrzeganie praw człowieka i rządów prawa, udzielając konkretnej pomocy i szkoleń w zakresie szczególnych umiejętności w dziedzinie reformy sądownictwa karnego, SSR i DDR, kontroli granic, walki z terroryzmem i radykalizacją oraz zapobiegania handlowi bronią, narkotykami i ludźmi; wzywa do poświęcenia szczególnej uwagi Libii; podkreśla znaczenie, jakie ma dialog i współpraca z LPA i Unią Afrykańską, aby kraje partnerskie mogły rozwijać umiejętności i wyposażyć się w konieczne zasoby wojskowe i ludzkie w celu zwalczania terroryzmu;

13.  stanowczo sprzeciwia się wykorzystywaniu dronów do pozasądowego i eksterytorialnego zabijania podejrzanych o terroryzm i domaga się wprowadzenia zakazu wykorzystywania dronów do tego celu;

14.  zwraca się do władz w państwach członkowskich UE i w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej o utrzymanie zakazu tortur, jak określono przede wszystkim w Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, którą większość z nich podpisała i ratyfikowała; ponownie podkreśla, że zeznania wymuszone torturami są nieważne, i potępia tę praktykę;

15.  jest szczególnie zaniepokojony faktem, że kolejne kryzysy polityczne w tym regionie obniżyły zdolności wywiadowcze państw członkowskich; przypomina, jak duże znaczenie ma propagowanie lepszej współpracy między państwami członkowskimi UE a krajami regionu MENA w zakresie walki z terroryzmem z zastrzeżeniem praw człowieka i ram prawa międzynarodowego; wzywa do systematycznej i efektywnej współpracy tych krajów z Europolem i Interpolem, w celu wspierania tych państw w tworzeniu niezbędnych struktur i mobilizowaniu zasobów w dziedzinie walki z terroryzmem, zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, w tym handlu ludźmi, poprzez opracowanie zintegrowanych systemów obronnych mających na celu przede wszystkim ochronę praw człowieka każdej zainteresowanej osoby, z zastrzeżeniem istnienia odpowiednich gwarancji dotyczących praw człowieka; podkreśla znaczenie dialogu 5+5, który uzupełnia działania Unii na rzecz regionu śródziemnomorskiego i umożliwia działanie na polu współpracy na rzecz bezpieczeństwa; podkreśla konieczność wyeliminowania utrzymujących się braków we współpracy z krajami pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia zagranicznych bojowników; wzywa państwa członkowskie UE do łączenia swoich zasobów, do wzmocnienia istniejących mechanizmów (Frontex, EUROSUR) oraz do utworzenia europejskiego systemu PNR w celu poprawy kontroli na granicach zewnętrznych UE; podkreśla, że należy pogłębić aktywną współpracę między ministrami spraw zagranicznych i ministrami spraw wewnętrznych, w szczególności w dziedzinie współpracy sądowej i policyjnej oraz wymiany informacji;

16.  podkreśla pilną potrzebę znalezienia politycznego rozwiązania konfliktu w Syrii; utrzymuje, że osiągnięcie trwałego rozwiązania wymaga prowadzonego przez Syryjczyków pluralistyczny procesu politycznego prowadzącego do transformacji, na podstawie komunikatu z Genewy z dnia 30 czerwca 2012 r. i zgodnie z odnośnymi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ, tak aby zachować jedność, suwerenność i integralność terytorialną tego kraju; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Narodowej Koalicji Syryjskich Sił Rewolucyjnych i Opozycyjnych, by rozszerzyć jej skład i podjąć współpracę z innymi grupami opozycyjnymi, w tym dzięki niedawnemu spotkaniu z Krajową Komisją Koordynacyjną, którego celem było określenie poglądów opozycji na transformację polityczną; popiera wysiłki specjalnego wysłannika ONZ Staffana de Mistury na rzecz zaprzestania konfliktów zbrojnych i wznowienia dialogu politycznego; podkreśla znaczenie zabezpieczenia i wspierania demokratycznej opozycji syryjskiej; przypomina o konieczności rozliczenia się ze zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i rażących przypadków łamania praw człowieka, których dopuścił się reżim Baszara Al-Assada podczas tego konfliktu;

17.  domaga się, by wszelkie inicjatywy zmierzające do zaprzestania walk w Syrii brały pod uwagę wymogi międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa praw człowieka, które ma zastosowanie zarówno podczas wojny, jak i pokoju, a także międzynarodowego prawa karnego; wzywa Unię Europejską do zwiększenia presji na reżim Baszara al-Assada, tak aby przestrzegał on rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2139 (2014), 2165 (2014) i 2191 (2014), oraz do wzmożenia wysiłków na rzecz udzielania pomocy humanitarnej, w tym na obszarach kontrolowanych przez umiarkowaną opozycję syryjską, i do wspierania budowania jej potencjału; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania podjęte podczas trzeciej konferencji w Kuwejcie i wzywa UE oraz innych międzynarodowych darczyńców do wypełnienia swoich zobowiązań finansowych w odpowiedzi na kryzys syryjski; popiera zalecenie Komisji, aby wesprzeć przywrócenie administracji i usług publicznych w zdewastowanych regionach Syrii, i pilnie wzywa do wspomagania odbudowy miasta Kobane;

18.  wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się od czterech lat sytuacją humanitarną w Syrii; odnotowuje pogorszenie się dostępu do pomocy humanitarnej w rezultacie celowego blokowania pomocy, któremu należy bezzwłocznie położyć kres; z dużym zaniepokojeniem zauważa, że w ostatnich dwóch latach prawie podwoiła się liczba osób żyjących na terenach, które są trudno dostępne lub wręcz niedostępne dla agencji pomocowych;

19.  zauważa, że gwałty wojenne na kobietach i dziewczynkach zostały udokumentowane, zwłaszcza w Syrii, Iraku i na terytoriach kontrolowanych przez Daisz; usilnie wzywa do zaoferowania kobietom, które padły ofiarą gwałtu w kontekście konfliktu zbrojnego, pełnego wachlarza usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym aborcji, w finansowanych przez UE ośrodkach humanitarnych zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym, rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ i wspólnym artykułem 3 konwencji genewskich, gwarantującym wszelką niezbędną opiekę medyczną rannym i chorym, bez dyskryminacji;

20.  podkreśla, że rząd Iraku powinien wspierać system podziału odpowiedzialności politycznej, władzy i zysku z ropy naftowej w sposób pluralistyczny, czyli z uwzględnieniem wszystkich religijnych i etnicznych społeczności w kraju, a zwłaszcza mniejszości sunnickich; apeluje, by taki systemu podziału był zasadniczym warunkiem realizacji umowy o partnerstwie i współpracy między UE a Irakiem; wzywa rząd Iraku, by bezzwłocznie zapewnił ochronę mniejszościom etnicznym i religijnym, zapobiegł przemocy stosowanej przez bojówki szyickie wobec mniejszości sunnickich oraz udzielił uchodźcom uciekającym przed terrorem ISIS bezpiecznego schronienia i podstawowej pomocy; odnotowuje porozumienie osiągnięte przez rząd Iraku i Regionalny Rząd Kurdystanu w Iraku i wzywa do jego pełnego wdrożenia, a także apeluje do Iraku o pełne poszanowanie uprawnień finansowych Regionalnego Rządu Kurdystanu, przewidzianych w konstytucji; podkreśla znaczenie dalszego zacieśniania współpracy między Bagdadem a Irbilem i zachęca do dalszych wysiłków w tym kierunku z myślą o zapewnieniu bezpieczeństwa i dobrobytu gospodarczego w Iraku i w regionie; zachęca UE do przyczyniania się do budowania politycznego, administracyjnego i wojskowego potencjału rządu irackiego, w szczególności w celu stawienia czoła wyzwaniom, jakie stwarza kryzys społeczno-gospodarczy i niewystarczająca ochrona praw człowieka;

21.  jest przekonany, że w celu osiągnięcia długotrwałego bezpieczeństwa w regionach, z których wyparto już ISIS lub inne grupy terrorystyczne, konieczna jest dalsza stabilizacja tych obszarów; zwraca uwagę, że w tym celu należy zapewnić pomoc humanitarną, programy rozminowywania i działania policyjne;

22.  zdecydowanie potępia atak na muzeum Bardo w Tunisie w dniu 18 marca 2015 r., do którego przyznaje się Państwo Islamskie; jest zaniepokojony zdolnością sieci terrorystycznych do stymulowania rekrutacji w kraju zarządzanym przez rząd jedności narodowej, w którego skład wchodzi umiarkowana partia islamistyczna Ennhada; jest także zaniepokojony nieszczelną granicą Tunezji z Libią, która jest ewidentnie wykorzystywana do przemytu broni i narkotyków, oraz z zadowoleniem przyjmuje współpracę w ostatnim czasie między Tunezją a UE i jej państwami członkowskimi w tym względzie; wyraża zaniepokojenie w związku z masowym napływem uchodźców libijskich do Tunezji, wywierającym silną presję na stabilność tego kraju, oraz z zadowoleniem przyjmuje organizację ich przyjęcia ze strony Tunezji, gdzie obecnie przebywa ponad milion uchodźców libijskich; podkreśla znaczenie kontynuowania i zacieśniania współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa dla UE i Tunezji, w szczególności poprzez tworzenie wspólnych programów na rzecz bezpieczeństwa; uważa, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie większego wsparcia dla kwestia Tunezji poprzez podjęcie konkretnych zobowiązań również z punktu widzenia gospodarczego i inwestycyjnego, aby wspomóc kruchy proces transformacji demokratycznej, zważywszy że powodzenie doświadczenia tunezyjskiego leży w interesie całego regionu i UE; apeluje do Komisji, by podkreśliła znaczenie demokratyzacji oraz wykonała symboliczny gest po zakończeniu powstań arabskich, organizując w Tunisie szczyt UE–MENA;

23.  wyraża głębokie zaniepokojenie pogorszeniem się warunków bezpieczeństwa i sytuacji humanitarnej w Libii; wyraża głębokie zaniepokojenie ekspansją grup terrorystycznych w kraju, zwłaszcza ugrupowania ISIL/Daisz, które wykorzystuje próżnię polityczną i eskalację przemocy; podkreśla, jak ważne są pilne działania w celu ograniczenia i wyeliminowania wpływu organizacji terrorystycznych na terytorium Libii; jest poruszony szczególnie poważną sytuacją na południu kraju, ponieważ obszar ten wykorzystywany jest jako baza dla przestępczości zorganizowanej i uzbrojonych ugrupowań; podkreśla potrzebę zachowania integralności terytorialnej i jedności państwowej Libii, co możliwe jest tylko dzięki polityce angażującej wszystkie odpowiednio określone podmioty; potwierdza swoje poparcie dla rozmów prowadzonych pod auspicjami ONZ przez specjalnego przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ Bernardino Léona, których celem jest wynegocjowanie rozwiązania prowadzącego do utworzenia libijskiego rządu jedności narodowej; z zadowoleniem przyjmuje starania Algierii i Maroka na rzecz wspierania dialogu wewnątrzlibijskiego; podkreśla, że UE wyraziła już gotowość do wprowadzenia środków ograniczających wobec podmiotów zakłócających proces dialogu, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2174 (2014); podkreśla, że UE powinna być gotowa do udzielenia wsparcia instytucjom w Libii, gdy tylko znalezione zostanie rozwiązanie polityczne i zawarte zostanie zawieszenie broni; podkreśla, że UE powinna przyczyniać się do reform z zakresu SSR (reforma sektora bezpieczeństwa) i DDR (rozbrojenie, demobilizacja, reintegracja) w Libii po utworzeniu rządu jedności narodowej i na jego wniosek; ostrzega jednak, że w razie impasu w negocjacjach politycznych i nasilenia konfliktu zbrojnego UE musi być gotowa do udziału w interwencji pod auspicjami Rady Bezpieczeństwa ONZ, której celem będzie utrzymanie pokoju;

24.  wyraża zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją pod względem bezpieczeństwa w Jemenie; podkreśla, że kryzys polityczny przekształcił się w kryzys bezpieczeństwa i kryzys humanitarny, który destabilizuje cały Półwysep Arabski, a także wszystkie kraje regionu MENA; wspiera ONZ w jej działaniach na rzecz wznowienia negocjacji; podkreśla, że jedynie szeroki konsensus polityczny, osiągnięty w drodze pokojowych negocjacji między głównymi siłami politycznymi, w atmosferze wolnej od strachu, może doprowadzić do trwałego rozwiązania obecnego kryzysu oraz zachowania jedności i integralności terytorialnej tego kraju; wzywa UE i państwa członkowskie do podjęcia praktycznych działań w celu udzielenia pomocy ludności cywilnej i położenia kresu kryzysowi;

25.  stanowczo potępia ataki na cywilną infrastrukturę i ludność w Jemenie, które przyniosły wiele ofiar i doprowadziły do znacznego pogorszenia już i tak tragicznej sytuacji humanitarnej; wzywa UE oraz podmioty międzynarodowe i regionalne, by pośredniczyły w zawarciu natychmiastowego zawieszenia broni oraz położeniu kresu przemocy wobec ludności cywilnej; wzywa do udostępnienia dodatkowych funduszy w porozumieniu z innymi międzynarodowymi darczyńcami z myślą o zapobieganiu kryzysowi humanitarnemu i zapewnieniu podstawowej pomocy osobom będącym w potrzebie;

26.  wzywa Komisję, by wraz z krajami regionu MENA znalazła strukturalne rozwiązanie problemu młodych ludzi, którzy opuszczają UE, aby walczyć po stronie ISIL/Daisz i innych organizacji terrorystycznych w Syrii i Iraku; wzywa państwa członkowskie, by przyjęły odpowiednie środki w celu uniemożliwienia bojownikom opuszczenia ich terytorium, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2170 (2014), oraz by opracowały dla służb bezpieczeństwa i agencji UE wspólną strategię monitorowania i kontrolowania dżihadystów; apeluje o współpracę w ramach UE i na szczeblu międzynarodowym w celu wszczęcia odpowiednich postępowań sądowych przeciwko wszelkim osobom podejrzewanym o udział w aktach terrorystycznych oraz z myślą o opracowaniu innych środków zapobiegawczych służących wykrywaniu i powstrzymywaniu radykalizacji; nawołuje państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy i wymiany informacji między sobą, a także z organami UE;

27.  podkreśla, że prowadząc walkę z terroryzmem, rząd Egiptu musi przestrzegać podstawowych praw człowieka i swobód politycznych, zaprzestać regularnego aresztowania pokojowo nastawionych demonstrantów i działaczy oraz szanować prawo do rzetelnego procesu sądowego; zwraca uwagę, że z zadowoleniem przyjąłby zakaz wykonywania kary śmierci, z którego skorzystaliby ci członkowie organizacji politycznych i społecznych, którzy w ostatnim czasie otrzymali taki wyrok;

28.  z zadowoleniem przyjmuje wstępne porozumienie w sprawie biegu Nilu zawarte między Egiptem, Sudanem i Etiopią w dniu 23 marca 2015 r.; podkreśla, że wspólnie uzgodnione korzystanie z wód Nilu jest podstawą bezpieczeństwa wszystkich krajów leżących nad Nilem; podkreśla, że UE powinna być gotowa ułatwiać dalszy dialog między wszystkimi stronami, jeżeli zostanie to uznane za przydatne w negocjacjach;

Wzmocnienie globalnej strategii na rzecz demokracji i praw człowieka

29.  jest przekonany, że brak demokracji jest jedną z podstawowych przyczyn niestabilności politycznej w tym regionie i że przestrzeganie praw człowieka i podstawowych zasad demokratycznych jest w długiej perspektywie najskuteczniejszym zabezpieczeniem przed chroniczną niestabilnością w krajach regionu MENA; zwraca się do UE i jej państw członkowskich, by nie postrzegały regionu MENA jedynie przez pryzmat krótkoterminowych zagrożeń dla bezpieczeństwa i by aktywnie i trwale wspierały demokratyczne aspiracje społeczeństw tego regionu; podkreśla potrzebę podjęcia wyważonych działań w ramach holistycznego i ambitnego podejścia do demokracji, aby połączyć politykę w zakresie bezpieczeństwa z polityką w zakresie praw człowieka, która jest jednym z priorytetów UE; podkreśla znaczenie umacniania długoterminowej stabilności w regionie MENA dzięki kontynuowaniu wsparcia UE dla społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka oraz Instrumentu na rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego Krajów Sąsiedztwa ENI, a także dzięki nowym instrumentom wspierającym demokrację, jak Europejski Fundusz na rzecz Demokracji; wzywa państwa członkowskie, aby w duchu solidarności i zaangażowania zapewniły wystarczające środki finansowe budżetowi tego funduszu w celu zagwarantowania najbardziej elastycznego i skutecznego wsparcia lokalnym podmiotom działającym na rzecz przemian demokratycznych w regionie; wzywa ESDZ do podwojenia wysiłków na rzecz rozpowszechniania i wyjaśniania wartości europejskich, w szczególności poprzez regularne kontakty z władzami, a także, równolegle, z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego;

30.  z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie przez wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel i Komisję Europejską szeroko zakrojonych konsultacji w sprawie przeglądu EPS; wzywa Komisję, ESDZ, Radę i państwa członkowskie do opracowania skuteczniejszego i bardziej innowacyjnego politycznego i strategicznego wymiaru EPS; z zadowoleniem przyjmuje posiedzenie ministrów spraw zagranicznych państw UE i krajów południowego basenu Morza Śródziemnego; przypomina, że było to pierwsze posiedzenie ministrów spraw zagranicznych od siedmiu lat; jest zdania, że takie posiedzenia powinny odbywać się co roku; wzywa ESDZ i Komisję do dalszego wspierania reform demokratycznych i demokratycznych podmiotów w regionie MENA, zwłaszcza w krajach sąsiadujących z UE; podkreśla znaczenie zachowania obecnej równowagi w dystrybucji środków przy przydziale funduszy w ramach EPS; przypomina, że krajom dokonującym postępów w realizacji reform i postępującym zgodnie z polityką europejską należy udzielać zdecydowanego dodatkowego wsparcia, ze szczególnym uwzględnieniem Tunezji, a także podkreśla potrzebę promowania praw kobiet;

31.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do stworzenia specjalnego programu mającego na celu wspieranie i rehabilitację kobiet i dziewcząt będących ofiarami przemocy seksualnej i niewolnictwa na obszarach ogarniętych konfliktami w regionie MENA, zwłaszcza w Syrii i Iraku; wzywa rządy krajów regionu MENA, a także ONZ, UE oraz zainteresowane organizacje pozarządowe, aby uwzględniały szczególnie trudną sytuację kobiet i dziewcząt na uchodźstwie, zwłaszcza tych, które są odseparowane od rodzin, aby zapewniły im odpowiednią ochronę oraz nasiliły działania mające na celu pomoc osobom, które przeżyły akty przemocy seksualnej, przy jednoczesnym wdrażaniu polityki socjalnej pozwalającej im na reintegrację ze społeczeństwem; wzywa strony konfliktów zbrojnych, aby przestrzegały postanowień rezolucji nr 1325 (2000) Rady Bezpieczeństwa ONZ, przyjęły środki w celu ochrony kobiet i dziewcząt, w szczególności przed wykorzystywaniem seksualnym, przemytem ludzi i handlem ludźmi do celów seksualnych, oraz walczyły z bezkarnością sprawców; wzywa rządy krajów regionu MENA do podpisania i ratyfikowania konwencji stambulskiej, która jest silnym instrumentem służącym kompleksowemu zwalczaniu przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym przemocy domowej i okaleczania żeńskich narządów płciowych;

32.  podkreśla szansę na to, że negocjacje dotyczące układów o stowarzyszeniu przyczynią się do przyspieszenia reform; podkreśla, że wszystkie wymiary działania powinny być ze sobą powiązane, aby pozwolić UE na pogłębianie stosunków z danym krajem w kompleksowy i spójny sposób; podkreśla, że układy te powinny zawierać rzeczywiste i konkretne zachęty dla partnerów w celu uatrakcyjnienia ścieżki reform i uczynienia jej bardziej skuteczną i widoczną dla ludności cywilnej;

33.  podkreśla, że UE i kraje regionu MENA powinny zacieśnić współpracę w oparciu o możliwe do zaakceptowania dla obu stron cele, których podstawą są wspólne interesy; podkreśla korzyści, jakie przyniosłaby koordynacja pomocy UE na rzecz krajów regionu MENA z innymi międzynarodowymi darczyńcami; zwraca się do Komisji o przedstawienie propozycji w celu poprawy takiej koordynacji i podkreśla, że konieczna jest koordynacja doraźnej pomocy z długoterminową pomocą rozwojową;

34.  jest głęboko przekonany, że rozwój lokalnej demokracji i skuteczne sprawowanie władzy na szczeblu lokalnym mają kluczowe znaczenie dla stabilizacji krajów regionu MENA, dlatego wzywa do instytucjonalizacji i budowania zdolności stowarzyszeń samorządów lokalnych i regionalnych w tych krajach;

35.  potępia ciągłe naruszenia prawa do wolności religii lub przekonań w tym regionie i powtarza, że UE przywiązuje do tej kwestii duże znaczenie; ponownie podkreśla, że prawo do wolności myśli, sumienia i religii jest jednym z podstawowych praw człowieka; dlatego podkreśla, że trzeba skutecznie zwalczać wszelkie formy dyskryminacji mniejszości religijnych; wzywa rządy krajów regionu MENA do obrony pluralizmu religijnego; wzywa Unię Europejską do nasilenia wysiłków na rzecz aktywnej ochrony mniejszości religijnych i zapewnienia stref bezpieczeństwa; wyraża zadowolenie z przyjęcia w ciągu roku sprawozdawczego 2013 wytycznych UE w sprawie propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań i wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do zwracania szczególnej uwagi na realizację tych wytycznych zarówno na forach międzynarodowych i regionalnych, jak i w stosunkach dwustronnych z państwami trzecimi; zachęca wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel oraz ESDZ do zaangażowania się w stały dialog z organizacjami pozarządowymi, grupami religijnymi lub światopoglądowymi oraz przywódcami religijnymi;

36.  jest przekonany, że współpraca i dyplomacja kulturalna, a także współpraca akademicka i dialog religijny, mają zasadnicze znaczenie w walce z terroryzmem oraz wszelkimi formami radykalizmu; podkreśla, że zarówno dla Europy, jak i dla regionu MENA edukacja i rozwój ducha krytycznego są również sposobem na przeciwdziałanie radykalizacji postaw i wzywa zatem UE i jej państwa członkowskie do wspierania niezbędnych inwestycji w tym zakresie; podkreśla najwyższą wagę promowania wymiany kulturalnej i akademickiej, w tym również z przedstawicielami islamu w krajach regionu MENA i wspólnotami islamskimi w Europie; zachęca kraje partnerskie do udziału w programach kulturalnych UE; wzywa Komisję, aby przystąpiła do prac nad wnioskiem Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia ambitnego eurośródziemnomorskiego programu Erasmus, odrębnego od programu Erasmus+; wzywa Komisję, by w najbliższym czasie zwróciła szczególną uwagę na programy Erasmus + opracowane dla południowej części regionu Morza Śródziemnego; zachęca, aby programy wymiany były skierowane także do uczestników z krajów regionu MENA, które nie są objęte EPS;

37.  podkreśla potrzebę wypracowania skutecznej europejskiej odpowiedzi, wspólnej dla wszystkich państw członkowskich, na propagandę dżihadystów oraz radykalizację w samej UE, z uwzględnieniem wykorzystania narzędzi cyfrowych, internetu i serwisów społecznościowych oraz przy udziale europejskich władz lokalnych i we współpracy ze społecznościami obywateli europejskich, które utrzymują silne więzi kulturowe z krajami regionu MENA; uważa, że ta alternatywna narracja powinna opierać się na promowaniu wspólnych wartości zakładających powszechność praw człowieka i powinna dyskredytować ideę konfliktu między religiami czy cywilizacjami; apeluje o zatrudnienie w ESDZ pracowników mówiących językami regionu MENA w celu poprawy skuteczności komunikacji; podkreśla potrzebę rozpowszechniania pozytywnych informacji – wraz z konkretnymi przykładami – na temat stosunków i współpracy między Unią Europejską a krajami regionu MENA; wskazuje na konieczność zapewnienia większej widoczności Unii Europejskiej i jej państw członkowskich w tym regionie;

38.  wskazuje na możliwości stwarzane przez EPS w zakresie dialogu kulturowego i międzywyznaniowego; podkreśla związek, jaki istnieje, z jednej strony między wymianą i współpracą między UE i krajami zrzeszonymi w ramach EPS w dziedzinie kultury i edukacji, a z drugiej strony – rozwojem i wzmocnieniem otwartego społeczeństwa obywatelskiego, demokracji, rządów prawa, a także propagowaniem podstawowych wolności i praw człowieka;

39.  podkreśla znaczenie rozwijania bezpośredniego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim w krajach regionu MENA w celu lepszego zrozumienia oczekiwań ludności; wyraża poparcie dla utworzenia systemu konsultacji i nadania większego znaczenia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego i nowym pokoleniom w ramach EPS; kładzie w szczególności nacisk na znaczenie zaangażowania młodych ludzi z tych krajów w dialog oparty na szczerych, bezpośrednich i równoprawnych stosunkach; przypomina, jak duże znaczenie mają misje obserwacji wyborów, i wzywa Parlament Europejski oraz ESDZ do wysyłania ich do wszystkich krajów tego regionu, na zaproszenie rządów tych krajów, jeżeli pojawią się realne perspektywy przeprowadzenia prawdziwie demokratycznych wyborów oraz pod warunkiem że skutkiem takich misji nie będzie legitymizacja zmanipulowanych działań; apeluje o regularne działania następcze w odniesieniu do wydanych przez te misje zaleceń;

40.  podkreśla konieczność potwierdzenia kluczowej roli Unii dla Śródziemnomorza, która, będąc jedynym forum dialogu na temat partnerstwa między Unią Europejską a wszystkimi krajami basenu Morza Śródziemnego, powinna stać się motorem inwestycji w trwały rozwój społeczno-gospodarczy tego regionu; zauważa, że powinna ona być w stanie samodzielnie pozyskiwać fundusze niezbędne do realizacji tych projektów; wspiera dynamiczny proces posiedzeń na szczeblu ministerialnym; wzywa do szerszego nagłaśniania jej programów i działań, w tym wspólnych misji obserwacji wyborów i wspólnych misji oceniających, a także do zacieśnienia współpracy z Unią Europejską; przypomina znaczenie ożywienia Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego i nadania mu ambicji politycznych w celu rzeczywiście wspólnego zmierzenia się z wyzwaniami związanymi z bezpieczeństwem i stabilnością w regionie Morza Śródziemnego;

41.  wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu naruszeń praw człowieka, zwłaszcza wobec najbardziej zagrożonych grup w krajach regionu MENA, w których toczą się konflikty; uważa, że jedną z najbardziej zagrożonych grup są dzieci, dlatego ponownie podkreśla potrzebę nasilenia działań na rzecz realizacji zmienionej strategii wdrożenia wytycznych UE w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych; zachęca UE do dalszego pogłębiania współpracy ze specjalnym przedstawicielem ONZ ds. dzieci w konfliktach zbrojnych, wspierając powiązane plany działania oraz mechanizmy monitorowania i sprawozdawczości;

Pogłębienie współpracy na rzecz rozwoju gospodarczego

42.  zwraca uwagę, że region MENA jest szczególnie dotknięty ubóstwem i nierównościami; jest przekonany, że rozwój gospodarczy i społeczny oraz umacnianie demokracji i sprawiedliwości są niezbędnymi czynnikami pozwalającymi na osiągnięcie stabilności politycznej; jest zaniepokojony sytuacją młodych ludzi i uważa, że należy jej zaoferować godziwe i słuszne perspektywy na przyszłość; podkreśla fundamentalne znaczenie walki z korupcją w krajach regionu MENA, nie tylko po to, by przyciągnąć inwestycje europejskie i umożliwić zrównoważony rozwój gospodarczy, ale także sprostać wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa; podkreśla stały związek między przejrzystością, praworządnością i zwalczaniem terroryzmu, które to zagadnienia należy koniecznie traktować całościowo; wzywa ESDZ, Komisję i państwa członkowskie UE, by pogłębiły współpracę w dziedzinie zwalczania korupcji w krajach regionu MENA, co powinno stanowić priorytet w walce z terroryzmem;

43.  jest zdania, że dialog strategiczny UE z krajami regionu MENA powinien być uzupełniony nowym impulsem na rzecz trwałego rozwoju gospodarczego, który będzie w stanie rozwiązać problem nierówności i stworzyć możliwości zatrudnienia i kształcenia, przede wszystkim dla młodzieży; podkreśla znaczenie ułatwienia krajom regionu MENA dostępu do jednolitego rynku UE, ze wszelkimi niezbędnymi dla nich zabezpieczeniami; podkreśla znaczenie wspierania europejskich inwestycji w krajach regionu MENA, obejmujących projekty energetyczne i infrastrukturalne, których strategicznym celem jest promowanie zrównoważonego rozwoju i demokratycznej rozliczalności;

44.  przypomina, że rok 2015 jest Europejskim Rokiem na rzecz Rozwoju, którego celem jest zachęcenie większej liczby Europejczyków do zaangażowania się w eliminację ubóstwa na świecie i który pokrywa się z planami ustanowienia przez społeczność międzynarodową celów zrównoważonego rozwoju; wzywa władze publiczne wszystkich szczebli rządowych w krajach regionu MENA, aby realizacja tych celów była dla nich priorytetem;

45.  podkreśla, że pogłębiony dialog na temat kwestii energetycznych w regionie Morza Śródziemnego może pobudzić regionalną współpracę, wspierać stabilność w regionie i zapewnić integralność środowiskową; sugeruje zatem, by UE zaangażowała się bardziej w dyplomację energetyczną w regionie MENA, tak jak określono w unii energetycznej; podkreśla znaczenie, zarówno z punktu widzenia strategicznego, jak i gospodarczego, jakie ma dla Unii Europejskiej zaopatrywanie się w energię w południowych państwach sąsiednich; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie eurośródziemnomorskiej platformy na rzecz gazu i podkreśla potrzebę rozwoju eurośródziemnomorskich wzajemnych połączeń w sektorze gazu i energii elektrycznej;

46.  wspiera finansowanie kształcenia akademickiego i szkoleń zawodowych w krajach regionu MENA w celu stworzenia szerokiego kompendium umiejętności zawodowych; zauważa, że unijny program mobilności wahadłowej na rzecz szkolenia zawodowego należy rozszerzyć w jak największym stopniu na wszystkie kraje regionu MENA za pomocą elastycznych i rozwojowych narzędzi, takich jak partnerstwa na rzecz mobilności;

47.  wzywa UE do potwierdzenia swojego zaangażowania na wszystkich etapach rozwoju gospodarczego państw tego regionu, z wykorzystaniem wszelkich dostępnych jej narzędzi; przypomina, że narzędzia te zaczynają się od pomocy humanitarnej, a kończą się na pogłębionych i kompleksowych umowach o wolnym handlu i pozwalają objąć proces rozpoczynający się wychodzeniem z kryzysu i kończący się ustanowieniem stabilnych instytucji;

48.  ubolewa nad faktem, że do odblokowania pomocy makrofinansowej dla krajów, w których sytuacja budżetowa jest szczególnie napięta, niezbędny jest minimalny okres jednego roku; podkreśla, że potrzebne jest bardzo szybkie wykorzystanie lub przekierowanie środków przez UE; wzywa do ustanowienia nowego wymiaru proceduralnego pomocy UE, zarówno w ramach pomocy świadczonej na podstawie instrumentów finansowych działań zewnętrznych UE, jak i na poziomie pomocy makrofinansowej; podkreśla w kontekście pomocy makrofinansowej, że UE powinna dokonać odpowiedniej oceny społeczno-gospodarczych skutków środków, jakich wymaga się od państw beneficjentów, a także wpływu tych środków na przestrzeganie praw człowieka, tak aby tego typu pomoc nie była czynnikiem destabilizującym, np. podważając ochronę socjalną; wzywa podmioty udzielające pomocy pochodzące ze świata arabskiego do koordynacji pomocy w ramach LPA i RWPZ oraz, o ile to możliwe, z UE;

49.  wzywa Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) do koordynowania ich strategii inwestycyjnych z Unią dla Śródziemnomorza, tak aby stworzyć pozytywne synergie;

50.  wzywa UE do rozwijania partnerstw z tymi krajami w regionie, które nie leżą w jej bezpośrednim sąsiedztwie; popiera zawarcie konwencji mającej na celu ustanowienie strefy wolnego handlu między UE a RWPZ, o ile znalezione zostanie korzystne dla obu stron porozumienie, które pozwoli UE na większą obecność i stworzenie dodatkowego efektu dźwigni w tym regionie, szczególnie poprzez wznowienie negocjacji w sprawie nowego wspólnego programu działania; przypomina, że takie porozumienie weszło w życie między RWPZ i EFTA w dniu 1 lipca 2014 r.;

51.  zachęca UE do kontynuowania rozmów w sprawie rozpoczęcia negocjacji dotyczących kompleksowych i pogłębionych umów o wolnym handlu z niektórymi krajami w tym regionie, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi przez Unię Europejską w następstwie partnerstwa z Deauville; przypomina, że rozwój stosunków handlowych jest częścią polityki zewnętrznej UE i przyczynia się do realizacji celów w zakresie pokoju, dobrobytu i stabilności;

52.  podkreśla, że integracja regionalna krajów regionu MENA pozwoliłaby na zacieśnienie więzi politycznych oraz wspierałaby handel i rozwój; wzywa kraje regionu MENA do dywersyfikacji swoich sektorów gospodarki i importu; zauważa, że kraje regionu MENA w przeważającej mierze prowadzą handel z krajami spoza tego regionu; wyraża ubolewanie z powodu blokady działań Unii Maghrebu Arabskiego; zachęca UE do dołożenia wszelkich starań, na szczeblu dyplomatycznym, politycznym i finansowym, w celu wprowadzenia w życie koncepcji regionalnej integracji krajów Maghrebu, w ramach Unii Maghrebu Arabskiego lub porozumień z Agadiru, mających szerszy zakres geograficzny;

53.  z zadowoleniem przyjmuje wsparcie ze strony Rady do Spraw Zagranicznych dla inicjatywy na rzecz koordynacji inwestycji w południowym regionie Morza Śródziemnego (AMICI); podkreśla znaczenie inicjatyw na rzecz większej spójności i skuteczności działań zewnętrznych Unii Europejskiej;

54.  popiera dalszą współpracę w sektorze transportu, w tym dzięki ściślejszemu powiązaniu sieci infrastruktury Unii Europejskiej z krajami partnerskimi w celu ułatwienia przepływu osób i towarów;

o
o   o

55.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiemu Komitetowi Regionów, rządom i parlamentom wszystkich państw członkowskich UE, sekretarzowi generalnemu Ligi Państw Arabskich oraz Unii dla Śródziemnomorza, a także rządom i parlamentom ich państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0023.
(2) Dz.U. C 247 E z 17.8.2012, s. 1.
(3) Dz.U. C 199 E z 7.7.2012, s. 163.
(4) Dz.U. C 168 E z 14.6.2013, s. 26.
(5) Dz.U. C 261 E z 10.9.2013, s. 21.
(6) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0207.
(7) Teksty przyjęte, P8_TA(2014)0027.
(8) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0010.
(9) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0040.
(10) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0077.
(11) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0071.


Przegląd europejskiej polityki sąsiedztwa
PDF 553kWORD 168k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa (2015/2002(INI))
P8_TA(2015)0272A8-0194/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2, art. 3 ust. 5 oraz art. 8 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej,

–  uwzględniając wspólny dokument konsultacyjny Komisji i wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel pt. „W stronę nowej europejskiej polityki sąsiedztwa”, opublikowany dnia 4 marca 2015 r.(1),

–  uwzględniając komunikaty wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel pt. „Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu z południowym regionem Morza Śródziemnego” (COM(2011)0200)(2) z dnia 8 marca 2011 r. oraz „Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie” (COM(2011)0303)(3) z dnia 25 maja 2011 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego pt. „Szersza Europa – sąsiedztwo: nowe ramy dla stosunków z naszymi wschodnimi i południowymi sąsiadami” z dnia 11 marca 2003 r. (COM(2003)0104)(4),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa(5) oraz z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa,

–  uwzględniając wytyczne Unii Europejskiej na rzecz promowania i ochrony wszystkich praw człowieka przysługujących lesbijkom, gejom, osobom biseksualnym, transpłciowym i interseksualnym (LGBTI), przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 24 czerwca 2013 r.,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa: z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie stosunków z naszymi wschodnimi i południowymi sąsiadami(6), z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie szerszej Europy – nowej polityki sąsiedztwa(7), z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa(8), z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie wzmocnienia europejskiej polityki sąsiedztwa(9), z dnia 7 kwietnia 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa – wymiaru wschodniego(10), z dnia 7 kwietnia 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa – wymiaru południowego(11), z dnia 14 grudnia 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa(12), z dnia 23 października 2013 r. w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa: dążenie do wzmocnienia partnerstwa: stanowisko Parlamentu Europejskiego w sprawie sprawozdań za rok 2012(13) oraz z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie oceny i wyznaczenia priorytetów w stosunkach UE z państwami Partnerstwa Wschodniego(14),

–  uwzględniając deklarację z Rygi przyjętą podczas unijnego szczytu Partnerstwa Wschodniego w dniu 22 maja 2015 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie grupy analitycznej wysokiego szczebla w sprawie wspólnoty energetycznej dla przyszłości,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0194/2015),

A.  mając na uwadze, że europejska polityka sąsiedztwa (EPS) została stworzona z myślą o zacieśnieniu stosunków, pogłębieniu współpracy i wzmocnieniu partnerstwa między UE a państwami sąsiadującymi w celu rozwijania obszaru wspólnej stabilności oraz wspólnego bezpieczeństwa i dobrobytu, jak podkreślono w art. 8 TUE; mając na uwadze, że cel pozostaje ten sam;

B.  mając na uwadze, że sąsiedztwo podlega ciągłym zmianom ze względu na coraz liczniejsze – zarówno zadawnione, jak i nowe – wyzwania w zakresie bezpieczeństwa oraz charakteryzuje się niższym poziomem stabilności i znacznie niższym poziomem bezpieczeństwa, a także stoi w obliczu głębszego kryzysu gospodarczego niż w momencie ustanowienia EPS;

C.  mając na uwadze, że zmieniona polityka powinna opierać się na wzajemnej odpowiedzialności oraz wspólnym zobowiązaniu na rzecz unijnych wartości i zasad, takich jak demokracja, praworządność, prawa człowieka oraz skuteczne, odpowiedzialne i przejrzyste instytucje publiczne; mając na uwadze, że wartości te leżą w interesie społeczeństw sąsiadujących państw tak samo, jak w naszym własnym, mając na względzie zapewnienie stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu; mając na uwadze, ze pomimo złożoności i wyzwań występujących w praktyce UE musi nadal stanowczo wspierać procesy transformacji we wszystkich państwach popierających demokratyzację, poszanowanie praw człowieka i praworządność;

D.  mając na uwadze, że duża część obszaru sąsiedztwa pozostaje dotknięta zbrojnymi lub zamrożonymi konfliktami oraz kryzysami; mając na uwadze, że kraje partnerskie muszą dążyć do pokojowego rozwiązania trwających konfliktów; mając na uwadze, że istnienie konfliktów, w tym konfliktów zamrożonych lub przedłużających się, utrudnia transformację gospodarczą, społeczną i polityczną oraz regionalną współpracę, stabilność i bezpieczeństwo; mając na uwadze, że UE powinna odgrywać bardziej aktywną rolę w pokojowym rozwiązywaniu toczących się konfliktów;

E.  mając na uwadze, że konflikty te osłabiają rozwój autentycznego i skutecznego wielostronnego wymiaru EPS; mając na uwadze, że pokój i stabilność stanowią fundamentalne elementy EPS; mając na uwadze, że kraje partnerskie muszą przestrzegać tych zasad;

F.  mając na uwadze, że UE stanowczo potępia wszelkie formy naruszeń praw człowieka, w tym przemoc wobec kobiet i dziewcząt, gwałty, niewolnictwo, zbrodnie honorowe, przymusowe małżeństwa, pracę dzieci i okaleczanie żeńskich narządów płciowych;

G.  mając na uwadze, że rozwój wydarzeń w regionie od 2004 r., zwłaszcza zaś w ciągu ostatnich kilku lat, pokazał, iż EPS nie jest w stanie odpowiednio i szybko reagować na gwałtownie zmieniające się okoliczności i pojawiające się wyzwania;

H.  mając na uwadze, że EPS pozostaje priorytetem strategicznym polityki zagranicznej UE; mając na uwadze, że konieczne jest przeprowadzenie przeglądu EPS w celu jej wzmocnienia oraz w duchu konsekwentnego dążenia do kompleksowej i skutecznej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE w ujęciu całościowym;

I.  mając na uwadze, że Komisja i ESDZ – wraz z Radą i Parlamentem – starały się nadać EPS nowy kształt, usunąć jej wady i dostosować ją do zmienionych warunków międzynarodowych i krajowych, zwłaszcza po wydarzeniach arabskiej wiosny; mając na uwadze, że znalazło to swoje odzwierciedlenie w nowym instrumencie finansowym EPS na lata 2014–2020, czyli w Europejskim Instrumencie Sąsiedztwa (ENI); mając na uwadze, że przegląd EPS powinien uwzględniać bieżące wyzwania, jakie stanowią kryzys we wschodniej Ukrainie, zajęcie Krymu i Daisz;

J.  mając na uwadze, że brak bezpieczeństwa, niestabilność i niekorzystne warunki społeczno-gospodarcze w państwach sąsiadujących mogą wywierać negatywny wpływ i odwrócić wcześniejsze tendencje demokratyczne;

K.  mając na uwadze, że od momentu wprowadzenia w 2011 r. nowego podejścia przemiany polityczne zachodzące w sąsiedztwie pokazały, że UE musi ponownie przemyśleć stosunki ze swoimi sąsiadami, uwzględniając przy tym różne realia zewnętrzne i wewnętrzne; mając na uwadze, że UE musi odpowiedzieć na nowe wyzwania w swoim sąsiedztwie i dostosować swoją strategię, analizując własne interesy i priorytety oraz oceniając własne narzędzia polityki, zachęty i dostępne zasoby, a także ich atrakcyjność dla swoich partnerów;

L.  mając na uwadze, iż przegląd EPS z 2011 roku potwierdził, że nowe podejście powinno opierać się na wzajemnej odpowiedzialności oraz wspólnym zobowiązaniu na rzecz uniwersalnych wartości praw człowieka, demokracji oraz praworządności;

M.  mając na uwadze, że UE powinna odgrywać bardziej aktywną rolę w pokojowym rozwiązywaniu trwających konfliktów, w szczególności zamrożonych lub przedłużających się konfliktów, które obecnie stanowią niemożliwą do pokonania przeszkodę dla pełnego rozwoju EPS zarówno na wschodzie, jak i na południu, utrudniając stosunki dobrosąsiedzkie i współpracę regionalną;

N.  mając na uwadze, że w zakres EPS wchodzą różne „sąsiedztwa” obejmujące kraje o różnych interesach, ambicjach i możliwościach;

O.  mając na uwadze, że konieczne jest zróżnicowane podejście oraz polityka dostosowana do każdego kraju, zwłaszcza dlatego, że sąsiedztwo UE jest rozdrobnione bardziej niż kiedykolwiek, a poszczególne państwa różnią się od siebie pod wieloma względami, w tym w zakresie własnych ambicji i oczekiwań w stosunku do UE oraz wyzwań, przed jakimi stoją, i uwarunkowań zewnętrznych; mając na uwadze, że stosunki dwustronne UE z państwami objętymi EPS znajdują się na różnych etapach rozwoju; mając na uwadze, że skuteczne stosowanie zasady „więcej za więcej” ma podstawowe znaczenie dla kształtowania i różnicowania stosunków z krajami partnerskimi oraz że UE powinna „nagradzać” kraje podejmujące wzmocnioną współpracę z UE i dokonujące postępów w realizowaniu europejskich wartości zarówno pod względem zasobów, jak i innych zachęt w ramach EPS; mając na uwadze, że państwa sąsiadujące z UE powinny mieć możliwość określania swojej przyszłości bez zewnętrznych nacisków;

P.  mając na uwadze, że postępy w rozwiązywaniu konfliktów i sporów między krajami EPS należy uznać za kryterium podlegające ocenie w corocznych sprawozdaniach z postępów;

Q.  mając na uwadze, że poszanowanie integralności terytorialnej suwerennych państw jest podstawową zasadą w stosunkach miedzy krajami w europejskim sąsiedztwie, a okupowanie terytorium jednego kraju przez inny kraj jest niedopuszczalne;

R.  mając na uwadze, że środki dostępne dla UE, przewidziane w wieloletnich ramach finansowych do 2020 r., dzięki którym może ona podejmować działania w charakterze „globalnego gracza”, stanowią jedynie 6% całkowitego budżetu i obejmują wszystkie powiązane programy, w tym pomoc na rzecz rozwoju i współpracy;

S.  mając na uwadze, że EPS przyczynia się do formułowania wspólnego stanowiska UE w całym sąsiedztwie; mając na uwadze, że państwa członkowskie powinny odgrywać ważną rolę w europejskim sąsiedztwie, koordynując swoje wysiłki oraz zwiększając wiarygodność i zdolność UE do działania poprzez zajmowanie wspólnego stanowiska;

T.  mając na uwadze, że proces konsultacji przeprowadzony przez Komisję i ESDZ powinien mieć charakter kompleksowy i integrujący, tak aby zapewnić konsultacje ze wszystkimi zainteresowanymi stronami; mając na uwadze, że ważne jest, aby zachęcać organizacje kobiece i organizacje działające na rzecz równości płci do uczestniczenia w tych konsultacjach; mając na uwadze, że należy podejmować dalsze wysiłki w celu zwiększenia widoczności EPS oraz szerszego informowania na jej temat wśród opinii publicznej krajów partnerskich;

U.  mając na uwadze, że sąsiedztwo wschodnie i południowe napotyka różne problemy, a ich skuteczne rozwiązanie wymaga elastyczności EPS i dostosowania jej do określonych potrzeb i wyzwań każdego regionu;

1.  podkreśla znaczenie, konieczność i aktualność przeglądu EPS; zaznacza, że zmieniona EPS powinna dawać możliwość szybkiej, elastycznej i adekwatnej reakcji na sytuacje zaistniałe na danym terenie, a także przedstawiać ambitną wizję strategiczną rozwoju dwustronnych i wielostronnych stosunków z państwami sąsiadującymi, zgodnie ze zobowiązaniem do promowania podstawowych wartości leżących u podstaw EPS;

2.  podkreśla, że EPS stanowi kluczowy element polityki zagranicznej UE i musi pozostać jednolitą polityką; ocenia, że EPS wpisuje się w działania zewnętrzne UE, których potencjał i wyjątkowość wynika z dostępności szerokiego wachlarza instrumentów w obszarze dyplomacji, bezpieczeństwa, obrony, gospodarki, handlu, rozwoju i działań humanitarnych; stwierdza, że skuteczna EPS ma zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia wiarygodności polityki zagranicznej UE i jej globalnej pozycji oraz że EPS musi demonstrować prawdziwie wiodącą rolę UE w sąsiedztwie i w relacjach z naszymi partnerami na świecie;

3.  uważa, że nadal ma znaczenie określony pierwotnie cel EPS, jakim jest stworzenie obszaru dobrobytu, stabilności, bezpieczeństwa i dobrego sąsiedztwa opartego na wspólnych wartościach i zasadach Unii, który to cel można zrealizować dzięki zapewnieniu wsparcia oraz bodźców dla głębokich reform strukturalnych w państwach sąsiadujących – przeprowadzonych na ich własną odpowiedzialność i uzgodnionych z nimi – co umożliwi pogłębione zaangażowanie we współpracę z UE; w związku z tym podkreśla potrzebę wyciągnięcia wniosków oraz powrotu do punktu wyjścia EPS i ponownego nadania tym celom priorytetowego znaczenia w planie działań;

4.  podkreśla strategiczne znaczenie EPS jako polityki budującej wielowarstwowe stosunki oraz silne współzależności między UE a jej partnerami w sąsiedztwie; podkreśla, że podstawowe wyzwanie EPS polega na wprowadzeniu namacalnych i konkretnych udogodnień dla obywateli krajów partnerskich; uważa, że EPS powinna stać się silniejsza, bardziej polityczna i skuteczna również przez wzmocnienie jej pozytywnych elementów, takich jak większa koncentracja na partnerstwie ze społeczeństwami, zróżnicowaniu i podejściu „więcej za więcej”;

5.  podkreśla, że poszanowanie podstawowych uniwersalnych wartości, na których opiera się UE, takich jak prawa człowieka, praworządność, demokracja, wolność, równość i godność ludzka musi pozostać w centrum zmienionej polityki, jak stanowi art. 2 układów o stowarzyszeniu zawieranych między UE a krajami trzecimi; przypomina, że wzmocnienie praworządności oraz wspieranie demokracji i praw człowieka leży w interesie krajów partnerskich, a także wzywa do zaostrzenia warunków dotyczących poszanowania tych wspólnych podstawowych wartości; podkreśla w tym kontekście rolę specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka oraz Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji;

6.  podkreśla, że odnowiona polityka musi mieć bardziej strategiczny, ukierunkowany, elastyczny i spójny charakter oraz musi być kształtowana przez czynniki polityczne; wzywa UE do sformułowania jasnej i ambitnej wizji politycznej dotyczącej EPS oraz do zwrócenia szczególnej uwagi na własne priorytety polityczne w południowym i wschodnim sąsiedztwie przy uwzględnieniu różnych wyzwań stojących przed krajami w każdym regionie oraz ich różnych aspiracji i ambicji politycznych; podkreśla zasadnicze znaczenie Partnerstwa Wschodniego i Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego; wzywa do powołania specjalnych przedstawicieli dla Wschodu i Południa, których zadaniem byłaby polityczna koordynacja zmienionej polityki oraz angażowanie się we wszystkie działania UE w sąsiedztwie;

7.  podkreśla ważną rolę państw członkowskich, ich wiedzy specjalistycznej i ich stosunków dwustronnych z krajami EPS w kształtowaniu spójnej polityki UE; podkreśla potrzebę odpowiedniej koordynacji między wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel, komisarzem ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia, delegacjami UE i specjalnymi przedstawicielami UE w celu unikania powielania działań; podkreśla, że główną rolę we wdrażaniu EPS mają do odegrania delegacje UE;

8.  wzywa wiceprzewodniczącą / wysoką przedstawiciel do opracowania propozycji współpracy z zainteresowanymi tym europejskimi sąsiadami wzorowanej na Europejskim Obszarze Gospodarczym, która mogłaby stanowić dalszy etap ich dążenia do integracji europejskiej, w oparciu o pogłębioną współpracę z UE pod względem swobód i pełnej integracji ze wspólnym rynkiem, a także ściślejszą współpracę w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB);

9.  domaga się zdefiniowania krótko-, średnio- i długoterminowych priorytetów oraz celów strategicznych, mając na uwadze, że celem EPS ma być stworzenie zróżnicowanego podejścia z myślą o wspieraniu współpracy w różnych obszarach, zarówno między państwami objętymi EPS, jak i z tymi państwami; podkreśla, że przy definiowaniu swojego podejścia UE powinna przyjrzeć się swoim interesom i priorytetom oraz priorytetom poszczególnych zainteresowanych państw, a także ich poziomowi rozwoju, uwzględniając przy tym interesy i aspiracje społeczeństw, ambicje polityczne i środowisko geopolityczne;

10.  zaznacza, że lokalna odpowiedzialność, przejrzystość, wzajemna rozliczalność i integracja powinny stanowić kluczowe aspekty nowego podejścia, tak aby korzyści płynące z EPS były odczuwane przez wszystkie grupy społeczne w danym państwie, a nie wyłącznie przez niektóre z tych grup;

11.   wyraża przekonanie, że wzmocnienie własnych potencjałów rozwoju krajów partnerskich wymaga wyjścia poza dominujący obecnie w EPS dialog polityczny i poszerzenia go o dialog społeczny, gospodarczy i kulturowy z uwzględnieniem całej różnorodności politycznej, społecznej, etnicznej i kulturowej krajów partnerskich; podkreśla znaczenie postępów uzyskanych dzięki współpracy terytorialnej z bezpośrednim zaangażowaniem samorządów lokalnych;

12.  wyraża ubolewanie z powodu ograniczonych środków przeznaczonych na współpracę UE z jej partnerami z sąsiedztwa, szczególnie w porównaniu ze znacznie wyższymi środkami inwestowanymi w krajach objętych EPS przez zainteresowane strony z krajów trzecich; zauważa, że osłabia to możliwości UE w zakresie promowania i wdrażania polityk zgodnych z interesami strategicznymi UE w jej sąsiedztwie; podkreśla potrzebę usprawnienia wsparcia i zwiększenia funduszy, aby skutecznie nagradzać i wspierać kraje partnerskie, które – jak stwierdzono – są rzeczywiście zaangażowane w przeprowadzenie reform, demokratyzację i poszanowanie praw człowieka oraz osiągają namacalne postępy w tym zakresie;

13.  podkreśla potrzebę wzmocnienia mechanizmów odpowiedzialności i przejrzystości w krajach partnerskich, tak aby zagwarantować, że są one w stanie absorbować i wydawać środki w skuteczny i sensowny sposób; w związku z tym wzywa Komisję do zapewnienia skutecznych mechanizmów monitorowania i nadzorowania wydatkowania wsparcia UE w państwach objętych EPS, w tym poprzez kontrolę przez społeczeństwo obywatelskie;

14.  nalega, aby UE poprawiła koordynację z innymi darczyńcami i międzynarodowymi instytucjami finansowymi – w tym przez inicjatywę AMICI – zgodnie ze swoim zobowiązaniem dotyczącym osiągnięcia statusu bardziej spójnego, szanowanego i skutecznego podmiotu globalnego, a także podkreśla potrzebę wspólnego programowania z państwami członkowskimi UE oraz między nimi; podkreśla, że w celu wypracowania i stosowania wspólnego, spójnego i skutecznego podejścia do krótko- i średnioterminowych celów współpracy UE z państwami sąsiadującymi niezbędna jest lepsza koordynacja z państwami członkowskimi oraz władzami regionalnymi i lokalnymi, a także wzywa do otwarcia dyskusji na ten temat z Radą;

15.  podkreśla, że UE powinna dostosować ambicje dotyczące wzmocnionego zaangażowania w sąsiedztwo do wystarczającego finansowania; jest zdania, że w ramach przeglądu śródokresowego zewnętrznych instrumentów finansowych należy uwzględnić zmienioną politykę i że ENI powinien w związku z tym odzwierciedlać ambicję zwiększenia skuteczności EPS oraz zapewniać przewidywalność i trwałość zaangażowania UE w relacje z jej partnerami oraz odpowiedni poziom elastyczności proceduralnej; wzywa ponadto do zapewnienia większej spójności i zgodności między różnymi zewnętrznymi instrumentami finansowymi UE;

16.  podkreśla rolę wspierającą Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji uzupełniającego dotychczasowe instrumenty UE o nowe podejście, które charakteryzuje się większą elastycznością, pozwala lepiej reagować na zmieniającą się sytuację, eliminuje luki i jest opłacalne finansowo; wzywa Komisję, by przeznaczyła więcej środków na Europejski Fundusz na rzecz Demokracji;

17.  uznaje, że nastawienie do Europy i UE w państwach sąsiadujących ma rzeczywisty wpływ na konflikt, jednak odrzuca wszelkie zarzuty o współudział w represjach i łamaniu praw człowieka w państwach sąsiadujących w rezultacie mylnie pojmowanego dążenia do stabilności w perspektywie krótkoterminowej;

Wartość dodana działania na szczeblu UE

Nadawanie nowego kształtu europejskiej polityce sąsiedztwa

18.  podkreśla potrzebę nadania EPS nowego kształtu w celu zbudowania silnych, strategicznych i trwałych partnerstw z państwami objętymi EPS w oparciu o pielęgnowanie i przestrzeganie wartości i zasad UE oraz wspieranie wzajemnych interesów; wzywa do wsparcia technicznych aspektów tej polityki jasną wizją polityczną;

19.  zwraca uwagę, że EPS powinna wykorzystywać własną metodologię i własne narzędzia, które powinny odpowiadać poziomowi ambicji oraz potrzebom i celom, do jakich dążą poszczególne państwa objęte EPS oraz UE;

20.  wzywa Komisję do skoncentrowania się na sektorach zidentyfikowanych wspólnie z jej partnerami na podstawie wspólnych interesów, w których to sektorach można osiągnąć postęp i uniwersalną wartość dodaną, a także do stopniowego rozszerzania współpracy opartej na postępie i ambicjach, zwłaszcza po to, by przyczynić się do wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego, koncentrując się na nowych pokoleniach; podkreśla, że reformom gospodarczym muszą towarzyszyć reformy polityczne, a dobre rządy mogą zostać wprowadzone wyłącznie dzięki otwartemu, rozliczalnemu i przejrzystemu procesowi decyzyjnemu opartemu na instytucjach demokratycznych;

21.  podkreśla, że polityka rozszerzenia i polityka sąsiedztwa to dwie odrębne polityki, które mają różne cele; przypomina jednak, że państwa europejskie objęte EPS, tak jak każdy kraj europejski, mogą ubiegać się o członkostwo w UE, jeżeli spełnią kryteria oraz warunki kwalifikowalności i przyjęcia określone w art. 49 TUE; uznając, że reforma i transformacja muszą nastąpić pierwsze, ale nie chcąc przy tym wzbudzać nierealistycznych oczekiwań, uważa, że należy utrzymać perspektywę członkostwa będącą zachętą dla wszystkich kwalifikujących się krajów, które jasno wyraziły europejskie aspiracje i ambicje;

Wsparcie na rzecz demokracji, reformy sądownictwa, praworządności, dobrych rządów i tworzenia potencjału instytucjonalnego

22.  uważa, że wsparcie na rzecz demokracji, praworządności, dobrych rządów, budowania państwowości i praw człowieka oraz podstawowych wolności ma zasadnicze znaczenie dla EPS; podkreśla, że w ramach EPS nie należy przyjmować żadnych strategii przyczyniających się do zagrożenia tych podstawowych wartości; podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie powinny oferować zachęty i wiedzę fachową, tak aby podejmować i wspierać reformy demokratyczne oraz przezwyciężać wyzwania polityczne, gospodarcze i społeczne;

23.  podkreśla ciągłą potrzebę koncentrowania się na wzmacnianiu i ugruntowywaniu demokracji, praworządności, dobrych rządów, niezawisłości wymiaru sprawiedliwości, zwalczaniu korupcji, szacunku dla różnorodności i poszanowania praw mniejszości, w tym grup wyznaniowych, praw osób LGBTI, praw osób niepełnosprawnych oraz praw osób należących do mniejszości etnicznych; zwraca uwagę, że tworzenie potencjału instytucji krajowych, w tym zgromadzeń narodowych, połączone ze wsparciem dla społeczeństwa obywatelskiego, prodemokratycznych grup i partii politycznych, wzmocni dialog polityczny i pluralizm;

24.  podkreśla, że prawa kobiet, równość płci i prawo do niedyskryminacji stanowią podstawowe prawa i kluczowe zasady, którymi kieruje się UE w działaniach zewnętrznych; podkreśla znaczenie promowania praw dzieci i młodzieży oraz równości płci, a także umocnienia pozycji kobiet pod względem ekonomicznym i politycznym, tak aby budować integracyjne, dobrze prosperujące i stabilne społeczeństwa w sąsiedztwie UE;

25.  zwraca uwagę, że zmieniona EPS powinna wzmacniać promowanie podstawowych wolności w krajach nią objętych poprzez pielęgnowanie wolności wypowiedzi, stowarzyszania się i pokojowych zgromadzeń, a także wolności prasy i mediów, jako praw umożliwiających realizację praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych;

26.  podkreśla znaczenie kształtowania społecznego wymiaru EPS poprzez angażowanie się wraz z partnerami w walkę z ubóstwem i wykluczeniem, stymulowanie zatrudnienia i sprawiedliwego wzrostu, wspieranie zdrowych stosunków pracy oraz promowanie edukacji i godnej pracy, a tym samym zwalczanie niektórych źródłowych przyczyn nielegalnej migracji;

27.  uznaje znaczenie dialogu kulturowego między UE a państwami sąsiadującymi w takich obszarach, jak zapobieganie konfliktom i budowanie pokoju, rozwój branż kreatywnych, umacnianie wolności wypowiedzi, wsparcie rozwoju społeczno-gospodarczego, wzmocnienie dialogu ze społeczeństwem obywatelskim oraz dialog międzykulturowy i międzyreligijny, również w celu przeciwdziałania coraz większej dyskryminacji i prześladowaniu grup mniejszościowych i religijnych; wzywa do wzmocnienia ram dla stosunków kulturalnych, umożliwiających rozwój programów mobilności, szkoleń, budowy potencjału i wymiany w obszarze kultury i edukacji;

28.  podkreśla, że należy wzmacniać i promować podejście oparte na „partnerstwie ze społeczeństwami”; wzywa do zdefiniowania wspólnych interesów i celów polityki w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami reprezentującymi różne społeczeństwa, a nie tylko z władzami;

29.  podkreśla, że w procesie transformacji i demokratyzacji istotny jest rozwój energicznego i aktywnego społeczeństwa obywatelskiego, obejmującego partnerów społecznych i środowisko biznesu; wzywa do dalszego wspierania społeczeństwa obywatelskiego, lokalnych MŚP oraz innych podmiotów niepaństwowych, ponieważ stanowią one siłę napędzającą proces reform, a także do aktywniejszego dialogu i partnerstwa między poszczególnymi podmiotami i sektorami społeczeństwa obywatelskiego w UE oraz w państwach sąsiadujących w ramach EPS; podkreśla znaczenie przedsiębiorstw europejskich oraz ich roli w promowaniu i upowszechnianiu międzynarodowych standardów dla biznesu, w tym społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

Zróżnicowanie i warunkowość

30.  wzywa do tego, aby EPS rozwijała się w bardziej dopasowanych do indywidualnych potrzeb i elastycznych ramach polityki, które umożliwiałyby dostosowanie się do istniejącej różnorodności między krajami partnerskimi; wzywa do spójnego wdrożenia „zróżnicowanego podejścia”; podkreśla, że zróżnicowanie powinno występować między krajami objętymi EPS;

31.  podkreśla potrzebę stosowania skutecznej warunkowości w odniesieniu do procesów reform, a także potrzebę spójnego podejścia ze strony UE między zajmowanym stanowiskiem a warunkowością przyznawanych środków finansowych; zaznacza, że UE nie może sprzeniewierzać się swoim podstawowym wartościom i prawom oraz powinna unikać tworzenia podwójnych standardów; podkreśla, że UE powinna udzielać silniejszego wsparcia i wykazywać silniejsze zaangażowanie na rzecz państw, które dokonują postępów w realizacji reform mających dalekosiężne skutki polityczne, gospodarcze i społeczne oraz dążą do zacieśnienia stosunków politycznych z UE, a państwa te powinny być oceniane na podstawie indywidualnych osiągnięć w procesie reform; podkreśla znaczenie pełnego stosowania zasady „więcej za więcej”;

32.  podkreśla, że układy o stowarzyszeniu stanowią najbardziej zaawansowany, ale nie ostateczny etap w stosunkach między UE a jej sąsiadami;

33.  jest zdania, że UE powinna zaprosić niestowarzyszone kraje partnerskie do angażowania się we współpracę sektorową, w tym umożliwiać zawieranie nowych lub wzmacnianie istniejących porozumień sektorowych, takich jak Wspólnota Energetyczna, które ułatwiałyby integrację takich krajów w ramach określonych części sektorowych jednolitego obszaru czterech podstawowych swobód UE;

34.  jest zdania, że podczas realizacji EPS należy zwrócić szczególną uwagę na współpracę w zakresie zarządzania gospodarką i zrównoważony charakter finansów publicznych w państwach objętych EPS;

Wymiar bezpieczeństwa

35.  zauważa, że zachowanie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności stanowi zasadniczy problem występujący w sąsiedztwie oraz że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa gwałtownie się pogarsza; wzywa do uwzględnienia w ramach EPS silnego elementu bezpieczeństwa, wyposażonego w odpowiednie narzędzia, którego dotąd niestety brakowało; podkreśla, że UE powinna skupić się na poprawie efektywności i skuteczności posiadanych obecnie instrumentów zarządzania kryzysowego w celu stworzenia możliwości rozszerzenia spektrum interwencji kryzysowych; podkreśla, że bezpieczeństwo, stabilność i rozwój stanowią nierozłączne elementy oraz że należy zastosować kompleksowe podejście, by rozwiązać problemy w zakresie bezpieczeństwa w regionie oraz zlikwidować ich przyczyny;

36.  zauważa, że stabilność regionu Sahelu i Sahary należy postrzegać jako kluczowy element bezpieczeństwa zarówno na północy, jak i na południu Afryki oraz że brak stabilności w tym regionie wynika z rozprzestrzeniania się sieci handlu bronią, narkotykami, ludźmi, czego konsekwencją jest zmniejszenie się stabilności w Europie;

37.  wzywa do ściślejszej koordynacji między działaniami podejmowanymi w ramach EPS i w ramach szerszej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), które dotyczą różnych aspektów bezpieczeństwa państw objętych EPS oraz UE, wraz ze wzmacnianiem więzów między polityką wewnętrzną a zewnętrzną; podkreśla potrzebę spójności i pełnej koordynacji między przeglądem EPS a przeglądem europejskiej strategii bezpieczeństwa;

38.  podkreśla potrzebę stworzenia nadrzędnej strategii politycznej, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnego poszanowania prawa międzynarodowego i zobowiązań międzynarodowych zgodnie z aktem końcowym KBWE z 1975 r., która to strategia byłaby oparta na poszanowaniu praw człowieka, praw mniejszości i podstawowych wolności, niezależności, suwerenności i integralności terytorialnej państw, nienaruszalności granic, równości praw i prawie narodów do samostanowienia oraz zakładałaby pokojowe rozwiązywanie konfliktów; zauważa, że Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), która jest największą regionalną organizacją odpowiedzialną za kwestie bezpieczeństwa, może odgrywać w tym zakresie ważną rolę, i jest zdania, że OBWE powinna otrzymać nowy bodziec, podejmując się roli mediatora; popiera prawo partnerów do podejmowania niezależnych i suwerennych wyborów w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa, bez ulegania zewnętrznej presji i przymusowi;

39.  apeluje, aby w ramach zmienionej polityki wspierać kraje partnerskie w budowaniu odpowiednich struktur państwowych odpowiedzialnych za kwestie bezpieczeństwa, takie jak skuteczne egzekwowanie prawa, terroryzm i przestępczość zorganizowana, wywiad i bezpieczeństwo, w tym cyberbezpieczeństwo, które to struktury powinny być tworzone przy pełnym poszanowaniu praw człowieka i podlegać odpowiedniej, demokratycznej kontroli parlamentarnej; podkreśla, że UE powinna angażować się w takie dziedziny, jak reforma sektora bezpieczeństwa, a także – po wygaśnięciu konfliktów – w rozbrojenie, demobilizację i reintegrację; wzywa UE do skoncentrowania się na budowaniu potencjału kontroli granicznej w krajach partnerskich; uznaje wysiłki podjęte już w tym kierunku przez część z tych krajów; zwraca się do państw sąsiadujących o wsparcie stosownych misji w ramach WPBiO; wzywa UE do promowania wspólnych inicjatyw państw sąsiadujących w obszarze bezpieczeństwa, by umożliwić im podejmowanie większej odpowiedzialności i wnoszenie pozytywnego wkładu w bezpieczeństwo w ich regionie;

40.  przypomina państwom członkowskim o ich zobowiązaniach wynikających ze wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB w sprawie wywozu broni, które między innymi zobowiązuje je do odrzucenia wniosku o udzielenie zezwolenia na wywóz technologii wojskowej lub sprzętu wojskowego do kraju sąsiedniego, jeśli zachodzi wyraźne ryzyko, że objęta wywozem technologia lub sprzęt wojskowy mogą być wykorzystane do represji wewnątrz kraju, do ciężkich naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego, mogą prowokować konflikty zbrojne lub powodować ich przedłużenie, lub też potęgować istniejące napięcia bądź konflikty w kraju końcowego przeznaczenia, lub że ich wywóz ma na celu działanie zaczepne wobec innego kraju bądź zagarnięcie siłą terytorium stanowiącego przedmiot roszczeń;

41.  podkreśla potrzebę aktywnego promowania i wspierania pokojowego rozwiązywania konfliktów, jak również polityki pojednania po zakończeniu konfliktu w sąsiedztwie UE przy użyciu różnych narzędzi i instrumentów, w oparciu o wartość dodaną, jaką mogą one zapewniać; jest zdania, że tego typu działania powinny obejmować pracę specjalnych przedstawicieli UE, programy na rzecz budowy zaufania, przywrócenie dialogu, mediację promującą kontakty międzyludzkie, a także misje w ramach WPBiO; wzywa wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą oraz ESDZ do opracowania innowacyjnych działań i koncepcji, w tym strategii komunikacji publicznej i nieformalnych konsultacji w celu wspierania dialogu i pojednania; zauważa, że delegacje UE odgrywają kluczową rolę w tworzeniu mechanizmów wczesnego ostrzegania, tworząc zacieśnione sieci prewencyjne we współpracy z różnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego;

42.  przypomina o swoim wsparciu dla suwerenności, integralności terytorialnej i niezależności politycznej krajów partnerskich; jest zdania, że EPS powinna przyczyniać się do urzeczywistnienia tych wartości i wspierać je w praktyce; podkreśla, że zamrożone lub przedłużające się konflikty utrudniają pełen rozwój EPS; w związku z tym ubolewa, że od początku istnienia EPS nie poczyniono żadnych postępów, by rozwiązać trwające konflikty; przypomina swoje stanowisko, zgodnie z którym okupacja terytorium kraju partnerskiego stanowi pogwałcenie podstawowych zasad i celów EPS; podkreśla potrzebę jak najwcześniejszego, pokojowego rozwiązania zamrożonych konfliktów na bazie norm i zasad prawa międzynarodowego; wzywa wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą do odgrywania bardziej aktywnej roli, dając wyraźnie do zrozumienia, że pogłębienie stosunków dwustronnych jest powiązane z pokojowym rozwiązywaniem konfliktów i przestrzeganiem prawa międzynarodowego; w tym kontekście podkreśla wagę realizowania pryncypialnej polityki pociągania do odpowiedzialności za wszelkie naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego oraz unikania stosowania podwójnych standardów, zwłaszcza w tym zakresie;

43.  wzywa UE do postępowania wobec konfliktów regionalnych zgodnie z duchem i doświadczeniami wynikającymi z historii integracji europejskiej, ponieważ dwustronne kwestie muszą być rozwiązywane pokojowo, a stosunki dobrosąsiedzkie i współpraca regionalna są zasadniczymi elementami EPS; w tym kontekście wzywa do angażowania obywateli i instytucji publicznych w partnerstwa horyzontalne oraz współpracę bliźniaczą z partnerami z UE, a także angażowanie społeczeństw i młodego pokolenia, co stanowi czynnik będący motorem zmian;

Wspieranie integracji regionalnej

44.  podkreśla znaczenie regionalnego wymiaru EPS oraz potrzebę promowania i przyczyniania się do regionalnych synergii i integracji regionalnej poprzez programy współpracy regionalnej; zwraca uwagę, że pogłębiona współpraca gospodarcza między państwami objętymi ESP jest konieczna do osiągnięcia stabilności i dobrobytu w europejskim sąsiedztwie;

45.  w tym kontekście wzywa do uzupełnienia dwustronnych stosunków UE z państwami objętymi EPS o wymiar wielostronny, poprzez zwiększenie liczby działań i inicjatyw w tym obszarze, przy jednoczesnym zwróceniu szczególnej uwagi na wzmocnienie projektów transgranicznych, intensyfikację programów dotyczących kontaktów międzyludzkich, opracowanie zachęt do współpracy regionalnej i dalsze promowanie aktywnego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim; uważa, że przyszła EPS powinna stanowić integracyjną, regionalną platformę do omawiania problemów praw człowieka, zgodnie z podstawowymi wartościami EPS;

46.  wzywa do prowadzenia systematycznych ocen oddziaływania na prawa człowieka umów handlowych oraz wsparcia finansowego UE na rzecz programów i projektów w ramach EPS, a także ujęcia w nich perspektywy płci;

47.  apeluje, by zmieniona polityka wzmocniła istniejące platformy współpracy, a mianowicie Unię dla Śródziemnomorza i Partnerstwo Wschodnie, tak aby dalej wspierać integrację regionalną, w przypadku gdy priorytety określone przez partnerów są do siebie podobne w konkretnym obszarze polityki, rozwiązywać konkretne problemy wewnątrz regionów, takie jak mobilność, energia lub bezpieczeństwo, a także zbliżać partnerów do siebie w dziedzinie standardów gospodarczych i ustawodawstwa; uważa, że te wielostronne struktury EPS należy skonsolidować i rozwijać w bardziej strategiczny sposób;

48.  podkreśla znaczenie roli zgromadzeń wielostronnych, takich jak Euronest i Unia dla Śródziemnomorza, jako forów dialogu politycznego i instrumentów wspierania odpowiedzialności za politykę sąsiedztwa, oraz w zdecydowany sposób zachęca je do większego zaangażowania się w tę politykę w odpowiedni i skuteczny sposób;

49.  zwraca uwagę na korzyści płynące z dyplomacji parlamentarnej oraz regularnych, dwustronnych spotkań międzyparlamentarnych, jakie PE odbywa wraz z parlamentami z państw sąsiadujących, co stanowi narzędzie wymiany doświadczeń i oceny stanu relacji poszczególnych krajów z UE; zachęca parlamenty krajowe państw członkowskich do organizacji dwustronnych spotkań międzyparlamentarnych w ramach EPS, co pozwoli na zapewnienie spójnego podejścia;

50.  podkreśla znaczenie Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego (CORLEAP) i Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM), które umożliwiają przedstawicielom lokalnym i regionalnym nawiązanie dialogu z instytucjami Unii i rozwijanie współpracy gospodarczej, społecznej, lokalnej i regionalnej;

51.  podkreśla, że rozwój regionalnych platform społeczeństwa obywatelskiego, takich jak Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego i Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Południowego, wzmacnia zaangażowanie wielu interesariuszy stanowiących koło zamachowe programu demokratyzacji i reform gospodarczych w sąsiedztwie;

Sąsiedzi sąsiadów

52.  zwraca uwagę na potrzebę budowania silnych partnerstw z państwami sąsiadującymi; podkreśla, że należy zadbać o to, by EPS stanowiła część szerszej polityki zagranicznej UE, a także uznać innych strategicznych graczy mających wpływ na sąsiedztwo – „sąsiadów sąsiadów” – oraz organizacje międzynarodowe i regionalne, między innymi poprzez zajęcie się w stosownych przypadkach kwestiami wspólnego zainteresowania i wspólnymi problemami, w tym także dotyczącymi regionalnego i globalnego bezpieczeństwa, w ramach istniejących ram współpracy dwustronnej lub dialogu wielostronnego;

53.  podkreśla, że UE powinna realistycznie rozważyć różne opcje polityczne stojące przed jej partnerami, możliwości porozumienia na różnych szczeblach ze swoimi sąsiadami, a także metody reagowania na politykę zagraniczną państw trzecich w swoim sąsiedztwie, gwarantując, że decyzja o tym, w jaki sposób dalej rozwijać wzajemne stosunki, należeć będzie do UE i jej suwerennych partnerów;

54.  ponownie daje wyraz swojemu przekonaniu, że postanowienia DCFTA nie stanowią wyzwań handlowych dla Federacji Rosyjskiej, oraz że układy o stowarzyszeniu nie powinny być postrzegane jako przeszkoda w dobrych relacjach partnerów wschodnich z którymkolwiek z ich sąsiadów;

55.  wzywa UE do opracowania skutecznych mechanizmów wspierania krajów partnerskich objętych EPS, które realizują ambitny program integracji europejskiej, w wyniku czego są obiektem działań odwetowych, przymusu w handlu lub bezpośredniej agresji wojskowej ze strony państw trzecich; ponownie wyraża pogląd, że mimo tego, iż EPS nie jest wymierzona przeciwko innym strategicznym graczom i odrzuca koncepcję konkurencji geopolitycznej w sąsiedztwie jako gry o sumie zerowej, UE musi przedstawić wiarygodne zobowiązania i okazać silne wsparcie polityczne swoim partnerom, którzy pragną większego zbliżenia z UE;

56.  wzywa UE do wykorzystania specjalistycznej wiedzy organizacji regionalnych, których członkami są jej sąsiedzi, takich jak Rada Europy, OBWE, Unia Afrykańska, odpowiednie biura regionalne Organizacji Narodów Zjednoczonych i Liga Państw Arabskich, oraz do aktywnego angażowania się we współpracę z nimi w celu rozwiązania konfliktów regionalnych; przypomina, że są to ważne fora umożliwiające angażowanie partnerów w przeprowadzanie reform, rozwiązywanie problemów dotyczących praw człowieka i kwestii regionalnych – za które powinni oni wziąć większą odpowiedzialność – oraz wspieranie demokratyzacji;

Cele i narzędzia polityki

Zróżnicowana oferta: sektory priorytetowe

57.  wzywa UE, aby wraz ze swoimi partnerami zbadała i zidentyfikowała priorytety dotyczące pogłębionej współpracy i integracji w różnych obszarach polityki, takich jak rozwój gospodarczy i społeczny, zapobieganie konfliktom i klęskom żywiołowym, rozwój infrastruktury i rozwój regionalny, środowisko, polityka konkurencji handlowej, MŚP, migracja, bezpieczeństwo, energia i efektywność energetyczna, w celu utworzenia obszaru dobrobytu, stabilności i dobrego sąsiedztwa;

58.  jest zdania, że cel dotyczący spójności polityki wewnętrznej i zewnętrznej UE, jak również ścisłe i coraz silniejsze powiązania między pewnymi wewnętrznymi a zewnętrznymi wyzwaniami powinny znaleźć odzwierciedlenie w nowej EPS;

59.  uważa, że większa współpraca w obszarze przyszłego jednolitego rynku cyfrowego, wsparcie reform w zakresie e-administracji oraz rozwiązania w ramach otwartej administracji stanowią instrument angażowania obywateli;

60.  podkreśla znaczenie swobodnego przepływu osób oraz popiera zwiększanie mobilności w sąsiedztwie, w bezpiecznym i dobrze zarządzanym środowisku, w formie ułatwień wizowych i liberalizacji systemu wizowego, szczególnie w odniesieniu do studentów, młodzieży, artystów i naukowców; wzywa Komisję, aby we współpracy z państwami członkowskimi dalej rozwijała partnerstwa na rzecz mobilności w sąsiedztwie, a także opracowała możliwości systemów migracji cyrkulacyjnej, które otworzyłyby bezpieczne i legalne szlaki dla migrantów; wzywa UE do wyraźnego rozróżnienia między osobami ubiegającymi się o azyl ze względu na prześladowania a nieregularnymi imigrantami z pobudek ekonomicznych; potępia handel ludźmi, którego większość ofiar stanowią kobiety, a także podkreśla znaczenie zacieśnienia współpracy z krajami partnerskimi na rzecz zwalczania tego procederu;

61.  wzywa Komisję do zwrócenia uwagi na kwestie równości płci podczas promowania szkoleń zawodowych i naukowych, a także w ramach programów z zakresu migracji cyrkulacyjnej z państwami sąsiadującymi, tak aby zwiększyć udział kobiet w gospodarkach tych państw;

62.  zauważa, że wysoki poziom bezrobocia, zwłaszcza wśród młodzieży, brak swobodnego dostępu do informacji, wykluczenie społeczne i ubóstwo, a także brak ochrony praw mniejszości, w połączeniu z niskim wskaźnikiem uczestnictwa kobiet w życiu politycznym i społeczno-gospodarczym, złym sprawowaniem rządów i wysokim poziomem korupcji stanowią podstawowe przyczyny niestabilności; domaga się zaangażowania wykraczającego poza pogłębione i kompleksowe strefy wolnego handlu (DCFTA); zauważa, że sama perspektywa umowy handlowej i umowy o wolnym handlu nie jest już wystarczająca, aby wzmocnić nasze partnerstwo z państwami sąsiadującymi, w szczególności z państwami południowego brzegu Morza Śródziemnego; zauważa brak regionalnej współpracy gospodarczej między państwami sąsiadującymi z UE i wzywa do ustanowienia wewnątrzregionalnych inicjatyw na rzecz zwiększenia wymiany handlowej między nimi;

63.  podkreśla znaczenie inwestowania w projekty skierowane do młodzieży, kobiet i przyszłych liderów, z wykorzystaniem pełnej gamy możliwości stypendialnych w ramach programu Erasmus+, tak aby wspierać wymianę studentów i wykładowców między krajami objętymi EPS a państwami członkowskimi UE, mającą na celu tworzenie przyszłych kadr liderów w krajach objętych EPS oraz państwach członkowskich UE, a także znaczenie dalszego promowania projektów akademickich i edukacyjnych, które do tej pory sprawdziły się w tej dziedzinie, takich jak Kolegium Europejskie;

64.  wzywa Komisję do zbadania i zaoferowania państwom objętym EPS różnych poziomów uczestnictwa, współpracy i zaangażowania w unijne strategie polityczne, programy i działalność agencji, takich jak Europol, Frontex i obsługa celna, w obszarach zwalczania handlu ludźmi oraz przestępczości gospodarczej i transgranicznej oraz w ramach Wspólnoty Energetycznej, która – jako udana umowa na rzecz integracji – może odgrywać istotniejszą rolę w EPS; podkreśla znaczenie bezpieczeństwa energetycznego i bliższej współpracy energetycznej w ramach europejskiego sąsiedztwa dla osiągnięcia wspólnego celu niezakłóconych dostaw taniej, zrównoważonej, efektywnej i ekologicznej energii; wzywa do stopniowego otwierania Unii Energetycznej na kraje objęte EPS; zachęca Komisję do promowania budapesztańskiej Konwencji w sprawie zwalczania cyberprzestępczości wśród państw objętych EPS i wezwania ich do przystąpienia do niej, o ile jeszcze tego nie zrobiły;

65.  uważa, że należy położyć większy nacisk na wykorzystywanie programów pomocy technicznej, takich jak TAIEX i Twinning, oraz że partnerzy powinni uczestniczyć w programach UE, takich jak Erasmus i Horyzont 2020, gdyż przyczyniają się one do dzielenia się wiedzą i do tworzenia sieci na różnych poziomach, a także stanowią podstawę dla utworzenia obszaru wspólnego sąsiedztwa;

66.  jest zdania, że parlamentarny wymiar polityki musi zostać wzmocniony przez zwiększenie efektywności posiedzeń międzyparlamentarnych oraz wspólnych organów parlamentarnych powołanych na mocy porozumień z UE, a także zgromadzeń parlamentarnych; w tym kontekście wyraża zadowolenie z przyjęcia przez Parlament nowego podejścia do wspierania demokracji parlamentarnej; podkreśla rolę parlamentów państw objętych EPS w egzekwowaniu odpowiedzialności władzy wykonawczej i zachęca do wzmocnienia ich możliwości monitorowania; oczekuje, że Parlament zostanie włączony w realizację nowej EPS i będzie regularnie informowany i konsultowany w sprawie stanu jej zaawansowania w krajach partnerskich; jest zdania, że europejskie partie polityczne i grupy polityczne w parlamentach państw członkowskich i w Parlamencie Europejskim mogą odgrywać istotną rolę oraz ponosić kluczową odpowiedzialność za promowanie kultury politycznej w oparciu o dojrzałe instytucje demokratyczne, praworządność, demokrację wielopartyjną i pełne uczestnictwo kobiet w procesie decyzyjnym;

67.  zaznacza, że skuteczność EPS zależy także od odpowiedzialności państw członkowskich, w tym w ramach rozszerzania inicjatyw flagowych; w związku z tym wzywa Komisję do wzmocnienia koordynacji polityki i wspólnego programowania pomocy finansowej, a także do ustanowienia mechanizmów wspierających wymianę informacji dotyczących państw objętych EPS między państwami członkowskimi a strukturami UE, a także konsultacje między państwami członkowskimi, strukturami UE i państwami sąsiadującymi; uważa, że pomoc finansowa i techniczna ze strony UE powinna zależeć od osiągnięcia konkretnych wskaźników w procesie reform, na podstawie czego przyznawane byłoby dalsze wsparcie;

Ocena i widoczność

68.  podkreśla, że plany działania ustanowione w ścisłej współpracy z władzami krajów partnerskich i w porozumieniu z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego powinny zawierać ograniczoną liczbę realistycznych priorytetów, których realizacja powinna podlegać ocenie w regularnych odstępach czasu lub w razie wystąpienia nowych okoliczności, z uwzględnieniem wspólnie uzgodnionych wariantów politycznych; wskazuje na znaczenie rozwijania procesu konsultacji z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego w zakresie definiowania wskaźników;

69.  podkreśla, że sprawozdania z postępów powinny skupiać się na realizacji priorytetów określonych w planach działania oraz odzwierciedlać poziom zaangażowania kraju partnerskiego; ponownie wzywa, aby dane zawarte w tych sprawozdaniach były ujęte w odpowiedniej perspektywie, z uwzględnieniem kontekstu krajowego oraz tendencji z lat poprzednich; jest zdania, że wszystkie główne zainteresowane podmioty z krajów objętych EPS, w tym społeczeństwo obywatelskie, powinny być rzeczywiście angażowane i należy przeprowadzać z nimi konsultacje przed sporządzeniem tych sprawozdań; wzywa do udostępniania na stronach internetowych odpowiednich delegacji UE najważniejszych dokumentów, takich jak sprawozdania z postępów, przetłumaczonych na język danego kraju; wzywa UE do zastosowania większej liczby jakościowych mierników postępów w krajach partnerskich oraz do wdrożenia skutecznych środków warunkowości w odniesieniu do postępów partnerów w obszarach praw człowieka, państwa prawa oraz demokracji;

70.  jest zdania, że należy zwiększyć widoczność pomocy UE w celu unaocznienia mieszkańcom krajów partnerskich i państw członkowskich UE korzyści wynikających z unijnego wsparcia; wzywa Komisję do opracowania specjalnego mechanizmu na rzecz świadczenia pomocy humanitarnej przez UE państwom sąsiadującym, który różniłby się od modelu stosowanego wobec krajów trzeciego świata i zapewniałby oprócz innych celów dużą widoczność UE i jej programu politycznego; podkreśla wagę i konieczność wprowadzenia mechanizmu zapewniającego przejrzystość pomocy finansowej udzielanej przez UE;

71.  wzywa UE do wzmocnienia swoich zdolności w zakresie przeciwdziałania dezinformacji i kampaniom propagandowym skierowanym przeciwko UE i jej państwom członkowskim, których celem jest osłabienie ich jedności i solidarności; wzywa UE do zwiększenia swojej widoczności, tak aby unaocznić wsparcie UE i jej zaangażowanie na rzecz krajów partnerskich oraz w tych krajach; podkreśla znaczenie promowania obiektywnych, niezależnych i bezstronnych informacji oraz wolności mediów w krajach objętych EPS, a także potrzebę strategicznych działań komunikacyjnych w sąsiedztwie, w tym na temat korzyści i celów tej polityki, dzięki opracowaniu kompleksowej, skutecznej i uporządkowanej strategii komunikacji będącej elementem zmienionej polityki;

72.  wzywa UE do zwiększenia jej obecności w krajach partnerskich poprzez wykorzystanie bardziej interaktywnych środków przekazu audiowizualnego oraz mediów społecznościowych w odnośnych językach lokalnych w celu dotarcia do całego społeczeństwa; wzywa Komisję do przygotowania jasnej strategii komunikacji dla społeczeństw w krajach objętych EPS w celu wyjaśnienia korzyści płynących z układów o stowarzyszeniu, w tym z pogłębionych i kompleksowych stref wolnego handlu (DCFTA), co pozwoli na modernizację ich systemów politycznych i gospodarki;

o
o   o

73.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw objętych EPS, zgromadzeniom parlamentarnym Euronest i Unii dla Śródziemnomorza, Lidze Państw Arabskich, Unii Afrykańskiej, Radzie Europy oraz OBWE.

(1) JOIN(2015)0006 http://ec.europa.eu/enlargement/neighbourhood/consultation/consultation.pdf.
(2) http://eeas.europa.eu/euromed/docs/com2011_200_en.pdf.
(3) http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0303:FIN:pl:PDF.
(4) http://eeas.europa.eu/enp/pdf/pdf/com03_104_en.pdf.
(5) Konkluzje Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych z dnia 18 lutego 2008 r., http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/gena/98818.pdf.
(6) Dz.U. C 87E z 7.4.2004, s. 506.
(7) Dz.U. C 104E z 30.4.2004, s. 127.
(8) Dz.U. C 287E z 24.11.2006, s. 312.
(9) Dz.U. C 282E z 6.11.2008, s. 443.
(10) Dz.U. C 296E z 2.10.2012, s. 105.
(11) Dz.U. C 296E z 2.10.2012, s. 114.
(12) Dz.U. C 168E z 14.6.2013, s. 26.
(13) Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0446.
(14) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0229.


Harmonizacja niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym
PDF 531kWORD 138k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (2014/2256(INI))
P8_TA(2015)0273A8-0209/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 4, 26, 34, 114, 118 oraz 167 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  – uwzględniając art. 27 Powszechnej deklaracji praw człowieka,

–  – uwzględniając Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS) z 1994 r.,

–  uwzględniając konwencję UNESCO z dnia 20 października 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego,

–  uwzględniając art. 11, 13, 14, 16, 17, 22 i 52 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

–  uwzględniając dyrektywę 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym(1),

–  uwzględniając konwencję berneńską o ochronie dzieł literackich i artystycznych, a w szczególności test trzystopniowy,

–  uwzględniając traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) o prawie autorskim z dnia 20 grudnia 1996 r.,

–  uwzględniając traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach z dnia 20 grudnia 1996 r.,

–  uwzględniając traktat WIPO o artystycznych wykonaniach audiowizualnych przyjęty podczas konferencji dyplomatycznej WIPO w sprawie ochrony widowisk audiowizualnych w Pekinie dnia 24 czerwca 2012 r.,

–  uwzględniając badanie dotyczące praw własności intelektualnej przeprowadzone wspólnie przez Europejski Urząd Patentowy oraz Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego pt. „Sektory intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej: wkład w wyniki gospodarcze i zatrudnienie w UE” z września 2013 r.,

–  uwzględniając Traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, niedowidzącym i cierpiącym na inne zaburzenia odczytu druku,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym(2),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniającą dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego(3),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych(4),

–  uwzględniając dyrektywę 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych(5),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/77/UE z dnia 27 września 2011 r. dotyczącą zmiany dyrektywy 2006/116/WE w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych(6),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową(7),

–  uwzględniając dyrektywę 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej(8),

–  uwzględniając dyrektywę 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej(9), która zmienia dyrektywę Rady 92/100/EWG(10),

–  uwzględniając dyrektywę 2001/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki(11),

–  uwzględniając swą rezolucję z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie opłat licencyjnych za kopie na użytek prywatny(12),

–  uwzględniając swą rezolucję z dnia 12 września 2013 r. w sprawie promowania europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego na rzecz wzrostu gospodarczego i wzrostu zatrudnienia(13),

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 11 września 2012 r. w sprawie internetowej dystrybucji utworów audiowizualnych w UE(14),

–  uwzględniając swą rezolucję z dnia 22 września 2010 r. w sprawie poprawy egzekwowania praw własności intelektualnej na rynku wewnętrznym(15),

–  uwzględniając konsultacje publiczne w sprawie przeglądu przepisów UE dotyczących praw autorskich prowadzone przez Komisję w okresie od 5 grudnia 2013 r. do 5 marca 2014 r.,

–  uwzględniając swą rezolucję z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie petycji 0942/2011, którą złożył Dan Pescod (Wielka Brytania) w imieniu Europejskiej Unii Niewidomych (EBU) i Królewskiego Narodowego Instytutu Niewidomych (RNIB), w sprawie dostępu osób niewidomych do książek i innych materiałów drukowanych(16),

–  uwzględniając zieloną księgę Komisji dotyczącą dystrybucji utworów audiowizualnych w Internecie w Unii Europejskiej: możliwości i wyzwania związane z jednolitym rynkiem cyfrowym (COM(2011)0427),

–  uwzględniając zieloną księgę Komisji na temat praw autorskich w gospodarce opartej na wiedzy (COM(2008)0466),

–  uwzględniając komunikat Komisji pt. „Jednolity rynek w obszarze praw własności intelektualnej – Wspieranie kreatywności i innowacji celem zapewnienia wzrostu gospodarczego, atrakcyjnych miejsc pracy oraz wysokiej jakości produktów i usług w Europie” (COM(2011)0287),

–  uwzględniając Protokół ustaleń z dnia 20 września 2011 r. w sprawie podstawowych zasad digitalizacji i udostępniania niedostępnych utworów w celu ułatwienia digitalizacji i udostępniania książek i periodyków naukowych bibliotekom europejskim i innym podobnym instytucjom,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz opinie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, jak również Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A8-0209/2015),

A.  mając na uwadze, że zmiana dyrektywy 2001/29/WE ma kluczowe znaczenie dla promowania kreatywności, innowacji, różnorodności kulturowej, wzrostu gospodarczego, konkurencyjności, jednolitego rynku cyfrowego oraz dla dostępu do wiedzy i informacji, a tym samym dla zapewniania autorom utworów literackich i artystycznych właściwego uznania i ochrony przysługujących im praw własności intelektualnej;

B.  mając na uwadze, że art. 167 TFUE stanowi, że Unia Europejska przyczynia się do rozkwitu i różnorodności kultury państw członkowskich, co przejawia się w szczególności w twórczości artystycznej i literackiej;

C.  mając na uwadze, że celem dyrektywy 2001/29/WE w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym było dostosowanie ustawodawstwa w sprawie praw autorskich i pokrewnych w celu uwzględnienia w nim postępu technologicznego;

D.  mając na uwadze, że dyrektywa 2001/29/WE dotyczy również szeregu zobowiązań UE na mocy prawa międzynarodowego, w tym przepisów Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, traktatu WIPO o prawie autorskim i traktatu WIPO o wykonaniach artystycznych i fonogramach;

E.  mając na uwadze, że Komisja Europejska i państwa członkowskie czynią znaczne inwestycje w digitalizację oraz udostępnianie w internecie bogatych zbiorów europejskich instytucji dziedzictwa kulturowego, aby obywatele mogli mieć do nich dostęp wszędzie, za pomocą dowolnego urządzenia;

F.  mając na uwadze, że europejski sektor kultury i branża twórcza są siłą napędową wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy w UE i mają ogromny udział w gospodarce UE, gdyż zatrudniają ponad 7 mln osób i zgodnie z najnowszymi szacunkami wytwarzają ponad 4,2% PKB, w trakcie kryzysu gospodarczego w latach 2008–2012 w sektorze kultury nadal powstawały miejsca pracy;

G.  mając na uwadze, że ze wspólnej ekspertyzy EPO i UHRW z września 2013 r. wynika, że ok. za 39% ogólnej działalności gospodarczej w UE (wartości ok. 4 700 mld EUR rocznie) odpowiadają sektory intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej, a także zapewniają 26% bezpośredniego zatrudnienia (a więc 56 mln), zaś zatrudnienie pośrednie stanowi dalsze 9% ogólnej liczby miejsc pracy w UE;

H.  mając na uwadze, że rewolucja cyfrowa przyniosła ze sobą nowe technologie i środki komunikacji i umożliwiła nowe formy ekspresji, które – kwestionując trójstronny układ łączący tradycyjnie twórcę z odbiorcą za pośrednictwem przedsiębiorcy z branży kulturalnej – przyczyniły się do powstania gospodarki opartej na wiedzy, tworząc nowe miejsca pracy i sprzyjając promowaniu kultury i innowacji;

I.  mając na uwadze, że wszelkie inicjatywy polityczne dotyczące jednolitego rynku cyfrowego muszą być zgodne z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, a zwłaszcza z jej art. 11, 13, 14, 16, 17 i 22;

J.  mając na uwadze, że różnorodność kulturowa i językowa wykracza poza granice państwowe, a niektórymi językami europejskimi posługują się mieszkańcy wielu krajów;

K.  mając na uwadze, że Karta praw podstawowych UE chroni wolności słowa i informacji, sztuki i nauki oraz gwarantuje ochronę danych osobowych, ochronę różnorodności kulturowej i językowej, prawo do własności i ochrony własności intelektualnej, prawo do nauki i wolność prowadzenia działalności gospodarczej;

L.  mając na uwadze, że również w dobie cyfrowej autorowi musi przysługiwać prawo do ochrony jego twórczości;

M.  mając na uwadze, że należy uwzględnić środki, które przyczyniają się do dalszego rozwoju wymiany kulturalnej i poprawy pewności prawnej w sektorze; mając na uwadze, że wdrożenie dyrektywy 2001/29/WE umożliwiło rozwój licznych usług kreatywnych w internecie oraz że konsumenci nigdy dotąd nie mieli dostępu do tak szerokiej gamy wytworów pracy twórczej i kulturalnej; mając na uwadze, że dla użytkowników ważny jest dostęp do szerokiego wachlarza różnorodnych i wysokiej jakości treści kulturalnych;

N.  mając na uwadze, że harmonijny i systematyczny rozwój Europeany, biblioteki cyfrowej utworzonej w 2008 roku w ramach inicjatywy UE, sprawił, że dzieła z bibliotek państw członkowskich stały się ogólnodostępne;

O.  mając na uwadze, że wytwory pracy twórczej to jedno z podstawowych źródeł zasilających gospodarkę cyfrową i elementy sektora technologii informacyjnych, takie jak wyszukiwarki, media społecznościowe i platformy gromadzące treści tworzone przez użytkowników, jednak prawie cała wartość wygenerowana przez takie wytwory jest przekazywana tym pośrednikom cyfrowym, którzy odmawiają wynagradzania autorów lub negocjują nadzwyczaj niskie wynagrodzenia;

P.  mając na uwadze, że dyrektywa 2011/77/UE oraz dyrektywa 2006/116/WE harmonizują warunki ochrony na mocy prawa autorskiego i praw pokrewnych poprzez wprowadzenie całkowitej harmonizacji okresu ochrony dla każdego rodzaju utworu oraz każdego odnośnego prawa w państwach członkowskich;

Q.  mając na uwadze, że obowiązkiem prawodawcy unijnego jest propagowanie jasnych przepisów dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych, które byłyby zrozumiałe dla wszystkich podmiotów, a w szczególności przez ogół społeczeństwa, a także gwarantowały pewność prawa;

R.  mając na uwadze przewagę konkurencyjną i rosnącą potęgę niektórych pośredników w internecie, a także negatywny wpływ takiej sytuacji na potencjał twórczy autorów oraz rozwój usług oferowanych przez innych dystrybutorów wytworów pracy twórczej;

S.  mając na uwadze, że przy określaniu ram prawnych w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych należy uwzględnić konieczność zachęcania do tworzenia innowacyjnych modeli przemysłowych i handlowych, wykorzystujących możliwości oferowane przez nowe technologie, aby uczynić przedsiębiorstwa UE bardziej konkurencyjnymi;

T.  mając na uwadze, że stymulowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy w Europie stanowi priorytet dla Komisji i zajmuje centralne miejsce w jej programie politycznym na lata 2014–2019;

1.  zwraca uwagę, że prawo autorskie jest konkretnym środkiem zagwarantowania wynagrodzenia twórcom oraz finansowania twórczości;

2.  z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą przeprowadzenia konsultacji w sprawie prawa autorskiego, która spotkała się z ogromnym zainteresowaniem wielu różnych podmiotów, w tym sektora kultury i ogółu społeczeństwa(17);

3.  z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się Komisji do dalszego rozwoju agendy cyfrowej UE, w tym kwestii praw autorskich, w ramach nowego mandatu Komisji; z zadowoleniem przyjmuje program prac Komisji na 2015 r., w którym obiecano przedłożenie pakietu w sprawie jednolitego rynku cyfrowego, obejmującego wniosek ustawodawczy określający cel zmodernizowania przepisów dotyczących praw autorskich, aby dostosować je do epoki cyfrowej;

4.  przypomina, że prawo autorskie i prawa pokrewne chronią i wspierają rozwój i wprowadzanie do obrotu nowych produktów i usług, jak również tworzenie i wykorzystanie ich twórczej treści, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu konkurencyjności, zatrudnienia i innowacji w wielu gałęziach przemysłu w UE;

5.  podkreśla, że prawo autorskie jest tylko tak skuteczne jak środki służące egzekwowaniu jego ochrony oraz że zapewnienie dobrze prosperującego i innowacyjnego sektora kreatywnego wymaga zdecydowanego egzekwowania prawa autorskiego;

6.  przypomina, że terytorialność jest nierozerwalnie związana z istnieniem prawa autorskiego i praw pokrewnych; podkreśla, że zasada ta nie stoi w sprzeczności ze środkami gwarantującymi przenoszenie treści;

7.  podkreśla, że wszelkie zmiany dyrektywy 2001/29/WE powinny utrzymać ochronę zasady sprawiedliwego wynagrodzenia dla podmiotów prawa autorskiego; domaga się potwierdzenia zasady terytorialności, która umożliwia poszczególnym państwom członkowskim gwarantowanie tej zasady w ramach ich polityki kulturalnej;

8.  odnotowuje, że od czasu wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE oferta dzieł legalnie dostępnych konsumentom powiększyła się; zauważa ponadto, że transgraniczny dostęp do różnorodności zastosowań, jakie postęp techniczny oferuje konsumentom, może wymagać opartego na dowodach usprawnieniach obecnych ram prawnych, aby jeszcze bardziej rozszerzyć legalną ofertę różnorodnych treści kulturalnych i kreatywnych w internecie w celu zapewnienia dostępu do europejskiej różnorodności kulturowej;

9.  przypomina, że niektóre usługi dotyczące treści są zbyt często niedostępne dla konsumentów z powodów geograficznych, co jest sprzeczne z celem dyrektywy 2001/29/WE, czyli urzeczywistnieniem czterech wolności rynku wewnętrznego; z tego względu wzywa Komisję, by zaproponowała odpowiednie rozwiązania dotyczące lepszego transgranicznego dostępu konsumentów do usług i treści chronionych prawem autorskim;

10.  jest zdania, że podejście przyjęte w dyrektywie 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawem autorskim może być źródłem cennych wniosków w odniesieniu do innych rodzajów treści, ale że problemów dotyczących możliwości przenoszenia oraz blokowania geograficznego nie da się rozwiązać za pomocą jednego, uniwersalnego rozwiązania; kwestia ta może wymagać szeregu różnych interwencji, zarówno regulacyjnych, jak i rynkowych;

11.  podkreśla, że twórczość w UE jest jednym z jej najbogatszych zasobów i osoby, które chcą z niej korzystać powinny mieć ku temu możliwość za opłatą, nawet jeśli twórczość ta sprzedawana wyłącznie w innym państwie członkowskim;

12.  przypomina o możliwości wykorzystywania licencji wieloterytorialnych, co przewiduje dyrektywa 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, w przypadku gdyby dystrybutorzy chcieli objąć zasięgiem terytorium całej Europy;

13.   zwraca uwagę, że finansowanie, produkcja i koprodukcja filmów i treści telewizyjnych w dużej mierze zależą od wyłącznych licencji terytorialnych, przyznawanych lokalnym dystrybutorom na różnorodnych platformach odpowiadających specyfice kulturowej poszczególnych rynków europejskich; podkreśla w związku z tym, że oparta na zasadzie swobody zawierania umów możliwość wyboru zasięgu terytorialnego i rodzaju platformy dystrybucji sprzyja inwestowaniu w filmy i treści telewizyjne, a także wspieraniu różnorodności kulturowej; apeluje do Komisji o zagwarantowanie, by każdą inicjatywę dotyczącą unowocześnienia prawa autorskiego poprzedzała obszerna analiza jego wpływu na produkcję, finansowanie i dystrybucję filmów i treści telewizyjnych, a także różnorodność kulturową;

14.  podkreśla, że stosowane w sektorze praktyki blokowania geograficznego nie powinny uniemożliwiać mniejszościom kulturowym zamieszkującym UE dostępu do treści lub usług w ich własnym języku, zarówno bezpłatnych, jak i dostępnych za opłatą;

15.  popiera inicjatywy mające na celu rozszerzenie możliwości przenoszenia w obrębie Unii legalnie nabytych usług internetowych i legalnie udostępnionych treści przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu prawa autorskiego oraz interesów podmiotów tego prawa;

16.  przypomina, że europejskie rynki produktów kultury są w sposób naturalny zróżnicowane z powodu różnorodności kulturowej i językowej Europy; zauważa, że różnorodność tę powinno się uważać raczej za atut niż przeszkodę dla jednolitego rynku;

17.  zauważa znaczenie licencji terytorialnych w Unii, zwłaszcza w odniesieniu do produkcji audiowizualnej i filmowej, która opiera się głównie na systemach wcześniejszych zakupów lub wcześniejszego finansowania przez nadawców;

18.  zauważa z niepokojem mnożenie się nielegalnych usług w internecie i rozwój piractwa, a także generalnie naruszania własności intelektualnej, co stanowi poważne zagrożenie dla gospodarek państw członkowskich i działalności twórczej w Unii Europejskiej;

19.  podkreśla, że podstawą wszelkich reform prawa autorskiego powinien być wysoki poziom ochrony, ponieważ prawo to ma podstawowe znaczenie dla twórczości intelektualnej i zapewnia stabilną, jasną i elastyczną podstawę prawną napędzającą inwestycje oraz wzrost w sektorze kultury i branży kreatywnej, a jednocześnie likwidują niepewność prawa i niespójności, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego;

20.  podkreśla, że oprócz rozbudowy funkcjonujących struktur dla jednolitego rynku cyfrowego trzeba również podjąć działania na rzecz zagwarantowania dalszego prawidłowego funkcjonowania analogowego rynku wewnętrznego;

21.  zauważa, że sektory intensywnie korzystające z prawa autorskiego zatrudniają ponad 7 mln osób w UE; apeluje zatem do Komisji o dopilnowanie, aby każdą inicjatywę ustawodawczą dotyczącą modernizacji prawa autorskiego poprzedzała wyczerpująca ocena ex ante jej skutków dla wzrostu i zatrudnienia, a także kosztów i zalet ewentualnie wynikłych z takiej inicjatywy, zgodnie z zasadą lepszego stanowienia prawa;

22.  podkreśla, że wszelkie przyszłe zmiany prawa autorskiego muszą być ukierunkowane i opierać się na wiarygodnych danych, aby zapewnić dalszy rozwój branży twórczej w Europie;

23.  uznaje, że działalność handlowa z naruszeniem prawa autorskiego stanowi poważne zagrożenie dla funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego oraz dla rozwoju legalnej oferty zróżnicowanych kulturalnych i twórczych treści internetowych;

24.  uważa za niezbędne umocnienie pozycji autorów i twórców oraz polepszenie ich wynagrodzenia w związku z cyfrową dystrybucją i eksploatacją ich utworów;

Prawa wyłączne

25.  przyznaje, że konieczne jest zapewnienie autorom i wykonawcom ochrony prawnej ich twórczości i pracy artystycznej; uznaje, że rozpowszechnianie kultury i wiedzy leży w interesie publicznym; uznaje rolę producentów i wydawców we wprowadzaniu utworów na rynek oraz konieczność zapewnienia właściwego wynagrodzenia wszystkim kategoriom podmiotów praw autorskich; apeluje o poprawę wynikającej z umowy pozycji autorów i wykonawców wobec innych podmiotów praw autorskich i pośredników – zwłaszcza poprzez rozważenie ustanowienia rozsądnego terminu na użytkowanie prawa przekazanego przez autora osobom trzecim, po którego upływie te prawa by wygasały – ponieważ wymiany umowne charakteryzują się często brakiem równowagi podkreśla przy tym znaczenie swobody umów;

26.  zaznacza, że również z kulturalnego punktu widzenia bardzo ważne jest otoczenie proporcjonalną ochroną utworów chronionych przez prawo autorskie i przedmiotów ujętych w prawach pokrewnych oraz że na mocy art. 167 TFUE Unia ma obowiązek uwzględniania w swoim działaniu aspektów kulturalnych;

27.  podkreśla, że autor i wykonawca muszą w równym stopniu w środowisku cyfrowym co w świecie analogowym otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie;

28.  zwraca się do Komisji, by oceniła ukierunkowane i odpowiednie środki zmierzające do zwiększenia pewności prawnej, zgodnie z wyznaczonym przez Komisję celem dotyczącym lepszego stanowienia prawa; wzywa Komisję do przeanalizowania wpływu jednolitego europejskiego tytułu uprawniającego do korzystania z praw autorskich na zatrudnienie i innowacje, interesy twórców, wykonawców i innych uprawnionych, a także na wspieranie dostępu konsumentów do regionalnej różnorodności kulturowej;

29.  przypomina, że prawa wyłączne i swoboda umów mają zasadnicze znaczenie dla kruchego ekosystemu twórczości i jego finansowania, ponieważ umożliwiają lepszą dywersyfikację ryzyka, zaangażowanie różnych podmiotów we wspólne przedsięwzięcia z korzyścią dla kulturowo zróżnicowanych odbiorców, a także zachęcanie do inwestycji w produkcję profesjonalnych treści;

30.  zaleca, by unijny ustawodawca rozważył – w celu ochrony interesu publicznego przy jednoczesnej ochronie informacji osobistych – w jaki sposób dalej zmniejszyć przeszkody w ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego; zauważa, że takie dostosowanie prawa powinno odbyć się przy należytym uwzględnieniu dyrektywy 2013/37/UE, podstawowych zasad prawa autorskiego oraz odpowiedniego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

31.  apeluje do Komisji o skuteczne zabezpieczenie utworów stanowiących własność publiczną, które z definicji nie podlegają ochronie prawa autorskiego; w związku z tym apeluje do Komisji o uściślenie, że po digitalizacji utwór należący wcześniej do domeny publicznej, który nie stanowi nowego, przekształconego utworu, pozostaje w tej domenie; apeluje do Komisji także o sprawdzenie, na ile można przyznać podmiotom praw autorskich prawo przeznaczenia utworów w całości lub w części do domeny publicznej;

32.  wzywa Komisję do dalszego zharmonizowania czasu obowiązywania ochrony prawa autorskiego, nie dopuszczając do dalszego przedłużenia okresu ochrony, zgodnie z międzynarodowymi standardami ustanowionymi w konwencji berneńskiej; zachęca państwa członkowskie do sprawnego ukończenia transpozycji i wdrożenia dyrektyw 2006/116/WE i 2011/77/UE;

Wyjątki i ograniczenia

33.  apeluje do unijnego ustawodawcy o to, by pozostał wierny wyznaczonemu w dyrektywie 2001/29/WE celowi otoczenia właściwą ochroną prawa autorskiego i praw pokrewnych jako jednemu z głównych sposobów zapewniających powstawanie twórczości kulturalnej w Europie i zapewnienia sprawiedliwej równowagi między różnymi kategoriami podmiotów prawa autorskiego i użytkownikami utworów objętych ochroną, a także między poszczególnymi kategoriami podmiotów praw autorskich; podkreśla ponadto, że wszelkie zmiany prawodawstwa w tej dziedzinie powinny zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do dzieł i usług chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi we wszelkich formatach;

34.  podkreśla, że prawo autorskie i prawa pokrewne stanowią ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego, jak również dla sektora edukacji i badań oraz dla sektora czerpiącego korzyści z wyjątków i ograniczeń tych praw, a także tworzą podstawę aktywności i zatrudnienia;

35.  zwraca uwagę, że wyjątki i ograniczenia należy stosować w taki sposób, by uwzględnić cele, dla jakich zostały przewidziane, oraz cechy charakterystyczne środowiska cyfrowego i środowiska analogowego, przy jednoczesnym utrzymaniu równowagi między interesami podmiotów prawa autorskiego i interesem publicznym; dlatego wzywa Komisję, by zbadała możliwość dokonania przeglądu szeregu istniejących wyjątków i ograniczeń, żeby lepiej je dostosować do środowiska cyfrowego, z uwzględnieniem obecnych zmian w środowisku cyfrowym i potrzeby konkurencyjności;

36.  podkreśla znaczenie wyjątków i ograniczeń dostępnych dla osób niepełnosprawnych; w związku z tym zwraca uwagę na zawarcie traktatu z Marrakeszu, który ułatwi osobom niewidomym i słabowidzącym dostęp do książek, oraz zachęca do szybkiej ratyfikacji tego traktatu i nieuzależniania jego ratyfikacji od przeglądu unijnych ram prawnych; uważa, że traktat z Marrakeszu to pozytywny krok naprzód, ale wiele należy jeszcze zrobić, aby otworzyć dostęp do treści dla osób dotkniętych różnymi rodzajami niepełnosprawności;

37.  odnotowuje znaczenie europejskiej różnorodności kulturowej oraz zauważa, że występujące w państwach członkowskich różnice we wdrażaniu wyjątków mogą stanowić utrudnienie w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego zmierzającego do rozwoju transgranicznej działalności oraz światowej konkurencyjności i innowacyjności UE, a także skutkować niepewnością prawną dla twórców i użytkowników; jest zdania, że dlatego niektóre wyjątki i ograniczenia mogą zyskać na bardziej wspólnym charakterze przepisów; zaznacza jednak, że różnice mogą być uzasadnione umożliwieniem państwom członkowskim stanowienia prawa zgodnie z ich szczególnymi interesami kulturalnymi i gospodarczymi, zgodnie z zasadami proporcjonalności i pomocniczości;

38.  apeluje do Komisji o zbadanie zastosowania norm minimalnych w przypadku wszystkich wyjątków i ograniczeń oraz o dalsze zapewnianie właściwego wdrożenia wyjątków i ograniczeń przewidzianych w dyrektywie 2001/29/WE oraz równego dostępu do różnorodności kulturowej na rynku wewnętrznym w wymiarze transgranicznym i zwiększenia pewności prawa;

39.  uważa za konieczne rozszerzenie wyjątków, z których mogą korzystać instytucje działające w interesie publicznym, takie jak biblioteki, muzea czy archiwa, aby sprzyjać szerokiemu dostępowi do dziedzictwa kulturowego również za pośrednictwem platform internetowych;

40.  zwraca się do Komisji, by z zachowaniem ostrożności rozważyła ochronę praw podstawowych, a w szczególności zwalczanie dyskryminacji lub ochrona wolności prasy; w tym kontekście przypomina, że dla wyjątków należy przewidzieć sprawiedliwe rekompensaty;

41.  przypomina o znaczeniu małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w branży kulturalnej i twórczej w odniesieniu do tworzenia miejsc pracy i wzrostu w UE; podkreśla, że zdecydowana większość MŚP sektora kultury i sektora kreatywnego funkcjonuje na zasadzie elastyczności w odniesieniu do prawa autorskiego przy produkcji i dystrybucji utworów kulturalnych i utworów pracy twórczej, a także przy inwestowaniu w te utwory, ale również w celu wypracowania nowatorskich rozwiązań umożliwiających użytkownikom internetowy dostęp do utworów branży twórczej dostosowany do preferencji i specyfiki lokalnych rynków;

42.  odnotowuje z zainteresowaniem rozwój nowych form wykorzystania utworów w sieciach cyfrowych, w szczególności w celu ich przekształcenia, oraz podkreśla, że trzeba zbadać rozwiązania umożliwiające pogodzenie skutecznej ochrony zapewniającej twórcom godziwe wynagrodzenie i rekompensatę z realizacją celu publicznego związanego z dostępem do dóbr kultury i wiedzy;

43.  podkreśla, że jeżeli wyjątek lub ograniczenie już znajduje zastosowanie, nowe rodzaje korzystania z treści, umożliwione przez postęp technologiczny, lub nowe rodzaje korzystania z technologii należy – dla poprawy pewności prawnej – uznawać za zgodne z istniejącym wyjątkiem lub ograniczeniem, pod warunkiem że nowy rodzaj korzystania jest podobny do dotychczasowego; w takiej sytuacji należy przeprowadzić trzystopniowy test; stwierdza, że taka elastyczność w wykładni wyjątków i ograniczeń może umożliwić dostosowanie danych wyjątków i ograniczeń do specyfiki kraju i odmiennych krajowych potrzeb społecznych;

44.  podkreśla potrzebę zapewnienia neutralności technologicznej i przyszłej zgodności wyjątków i ograniczeń z należytym uwzględnieniem skutków konwergencji mediów, przy jednoczesnym działaniu na rzecz interesu publicznego przez wspieranie zachęt do tworzenia, finansowania i dystrybucji nowych utworów oraz ich udostępniania odbiorcom w sposób nowatorski, innowacyjny i atrakcyjny;

45.  sugeruje przegląd odpowiedzialności usługodawców i pośredników w celu jasnego określenia ich statusu prawnego i odpowiedzialności w odniesieniu do prawa autorskiego, aby zapewnić należytą staranność w procesie tworzenia i łańcuchu dostaw oraz godziwe wynagrodzenie dla twórców i podmiotów prawa autorskiego w UE.

46.  podkreśla, że rozwój rynku technologii cyfrowej nie jest możliwy bez rozwoju branży kultury i branży twórczej;

47.  podkreśla znaczenie wyjątków dotyczących karykatury, parodii i pastiszu dla żywotności debaty demokratycznej; podkreśla, że taki wyjątek powinien zmierzać do zachowania sprawiedliwej równowagi między interesami i prawami twórców i stworzonych przez nich oryginalnych postaci a wolnością wypowiedzi użytkownika utworu chronionego, który korzysta z wyjątku dotyczącego karykatury, parodii lub pastiszu

48.  podkreśla, że należy odpowiednio ocenić umożliwienie zastosowania zautomatyzowanych technik analitycznych dla tekstów i danych (np. eksploracja tekstów i danych lub eksplorowanie treści) do celów badawczych, pod warunkiem że wydano zgodę na zapoznanie się z danym utworem;

49.  podkreśla, że rozwój rynku technologii cyfrowej jest ściśle powiązany z rozwojem branży kultury i branży twórczej, w związku z czym osiągnięcie trwałego dobrobytu jest możliwe jedynie przez zrównoważony równoległy rozwój obu tych dziedzin;

50.  zauważa, że prawo do własności prywatnej jest jednym z fundamentów nowoczesnego społeczeństwa; zauważa również, że ułatwianie dostępu do materiałów edukacyjnych i dóbr kultury ma kapitalne znaczenie dla rozwijania społeczeństwa opartego na wiedzy i że musi ono zostać uwzględnione przez ustawodawców;

51.  domaga się wprowadzenia wyjątku w odniesieniu do celów badawczych i edukacyjnych, który powinien dotyczyć nie tylko placówek edukacyjnych, lecz także akredytowanej działalności edukacyjnej lub badawczej, w tym działalności online i transgranicznej, związanej z placówką edukacyjną uznawaną przez właściwe organy lub odpowiednie prawodawstwo, lub prowadzonej w ramach programu edukacyjnego;

52.  podkreśla, że wszelkie nowe wyjątki lub ograniczenia wprowadzane do unijnego systemu prawa autorskiego wymagają właściwego uzasadnienia na mocy rozsądnej i obiektywnej analizy ekonomicznej i prawnej;

53.  uznaje znaczenie bibliotek w dostępie do wiedzy oraz wzywa Komisję, by oceniła przyjęcie wyjątku umożliwiającego bibliotekom publicznym i naukowym legalne, publiczne wypożyczanie utworów w formatach cyfrowych do osobistego użytku, na ograniczony okres, przez internet lub sieci biblioteczne, żeby można było skutecznie i w nowoczesny sposób wypełniać leżący w publicznym interesie obowiązek upowszechniania wiedzy; zaleca, aby autorzy byli sprawiedliwie wynagradzani za wypożyczanie książek elektronicznych w takim samym zakresie jak w przypadku wypożyczania książek na nośniku fizycznym, zgodnie z krajowymi ograniczeniami terytorialnymi;

54.  apeluje do Komisji o ocenę przyjęcia wyjątku przyznającego bibliotekom prawo digitalizacji treści przeznaczonych do zapoznawania się z nimi na miejscu, katalogowania i archiwizacji;

55.  podkreśla znaczenie uwzględniania wniosków z licznych eksperymentów podejmowanych w branży książkowej w celu ustanowienia sprawiedliwych, zrównoważonych i wykonalnych modeli biznesowych;

56.  zauważa, że w niektórych państwach członkowskich wprowadzono ustawowe licencje w celu ustanowienia systemów rekompensat; podkreśla, że trzeba zapewnić, by działania dopuszczalne na mocy wyjątku zachowały swoją dopuszczalność; przypomina, że rekompensata za wykonywanie wyjątków i ograniczeń powinna być rozważona tylko w przypadkach, gdy działania uznane za wchodzące w zakres wyjątku przyniosą szkodę podmiotowi prawa autorskiego; ponadto wzywa europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej, by przeprowadziło pełną ocenę naukową tych środków wprowadzonych przez dane państwo członkowskie oraz ich skutków dla każdego podmiotu prawa autorskiego, którego one dotyczą;

57.  przypomina o znaczeniu wyjątku dotyczącego kopii prywatnej, która nie może być ograniczana pod względem technicznym, a wiąże się ze sprawiedliwym wynagrodzeniem dla twórców; zwraca się do Komisji, by na gruncie dowodów naukowych przeanalizowała rezolucję Parlamentu z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie opłat licencyjnych za kopie na użytek prywatny(18), wyniki ostatniego procesu mediacji prowadzonego przez Komisję(19) oraz skuteczność istniejących środków dotyczących sprawiedliwej rekompensaty dla podmiotów prawa autorskiego w związku ze zwielokrotnianiem dokonywanym przez osoby fizyczne na użytek prywatny, w szczególności w odniesieniu do środków dotyczących przejrzystości;

58.  zauważa, że opodatkowanie kopiowania na użytek prywatny należy tak sformułować, aby informować obywateli o rzeczywistym charakterze, celu i sposobach wykorzystywania tego podatku;

59.  podkreśla, że opłaty licencyjne za korzystanie z wersji cyfrowych powinny być bardziej przejrzyste i zoptymalizowane w celu zagwarantowania praw podmiotów prawa autorskiego i konsumentów oraz poprzez uwzględnienie dyrektywy 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym;

60.  podkreśla, że należy zwiększyć jasność i przejrzystość systemu prawa autorskiego dla jego użytkowników, w szczególności w odniesieniu do treści generowanych przez użytkownika i opłat za prawa autorskie, aby wspierać kreatywność i dalszy rozwój platform internetowych oraz zapewnić odpowiednie wynagrodzenie podmiotom prawa autorskiego;

61.  odnotowuje znaczenie art. 6 ust. 4 dyrektywy 2001/29/WE i podkreśla, że umowy i ich warunki nie powinny utrudniać skutecznego stosowania wyjątków lub ograniczeń oraz dostępu do treści niepodlegających ochronie na mocy prawa autorskiego i praw pokrewnych;

62.  zwraca się do nadawców o publikowanie wszystkich informacji dotyczących środków technologicznych niezbędnych do zapewnienia interoperacyjności ich treści;

63.  podkreśla potrzebę promowania większej interoperacyjności, w szczególności oprogramowania i terminali, ponieważ jej brak utrudnia innowacje, ogranicza konkurencję i szkodzi konsumentom; uważa, że brak interoperacyjności może prowadzić do uzyskania pozycji dominującej przez jeden konkretny produkt lub usługę, co z kolei dławi konkurencję i ogranicza wybór konsumentów w UE;

64.  zauważa, że szybki postęp technologiczny na rynku cyfrowym wymaga technologicznie neutralnych ram prawnych dotyczących prawa autorskiego;

65.  podkreśla rolę proporcjonalnej i skutecznej egzekucji we wspieraniu twórców, podmiotów prawa autorskiego i konsumentów;

66.  zwraca się do Komisji i do prawodawcy unijnego o przeanalizowanie rozwiązań dotyczących przeniesienia wartości z treści na usługi; podkreśla konieczność dostosowania definicji statusu pośrednika w obecnym środowisku cyfrowym;

67.  podkreśla, że konsumenci często napotykają różnorodne ograniczenia, a pojęcie praw konsumentów w ramach odnoszących się do prawa autorskiego jest bardzo często nieobecne; wzywa Komisję do ocenienia efektywności obowiązującego prawa autorskiego z perspektywy konsumentów oraz do opracowania zestawu jasnych i kompleksowych praw konsumentów.

o
o   o

68.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 167 z 22.6.2001, s. 10.
(2) Dz.U. L 84 z 20.3.2014, s. 72.
(3) Dz.U. L 175 z 27.6.2013, s. 1.
(4) Dz.U. L 299 z 27.10.2012, s. 5.
(5) Dz.U. L 372 z 27.12.2006, s. 12.
(6) Dz.U. L 265 z 11.10.2011, s. 1.
(7) Dz.U. L 248 z 6.10.1993, s. 15.
(8) Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45.
(9) Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 28.
(10) Dz.U. L 346 z 27.11.1992, s. 61.
(11) Dz.U. L 272 z 13.10.2001, s. 32.
(12) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0179.
(13) Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0368.
(14) Dz.U. C 353 E z 3.12.2013, s. 64.
(15) Dz.U. C 50 E z 21.2.2012, s. 48.
(16) Dz.U. C 249 E z 30.8.2013, s. 49.
(17) Komisja Europejska, DG MARKT, Sprawozdanie w sprawie odpowiedzi uzyskanych w wyniku konsultacji publicznych na temat przeglądu przepisów UE dotyczących prawa autorskiego, lipiec 2014 r.
(18)Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0179.
(19) Zalecenia Antónia Vitorina z dnia 31 stycznia 2013 r. przedstawione w wyniku ostatniego procesu mediacji prowadzonego przez Komisję w sprawie opłat licencyjnych za kopiowanie i zwielokrotnianie na użytek prywatny.


Ocena działalności Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji (EED) od momentu jego utworzenia
PDF 593kWORD 111k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie nowego podejścia UE do praw człowieka i demokracji – ocena działalności Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji (EED) od początku jego utworzenia (2014/2231(INI))
P8_TA(2015)0274A8-0177/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2, 6, 8 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej,

–  uwzględniając swoje zalecenie dla Rady z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie warunków ewentualnego utworzenia Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji (EED)(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie polityki zewnętrznej UE na rzecz demokratyzacji(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie strategii wolności cyfrowej w polityce zagranicznej UE(3),

–  uwzględniając roczne sprawozdanie UE dotyczące praw człowieka i demokracji na świecie w 2013 r., przyjęte przez Radę w dniu 23 czerwca 2014 r.,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie rocznego sprawozdania dotyczącego praw człowieka i demokracji na świecie za rok 2013 oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 235/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające instrument finansowy na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie(6),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 18 maja 2009 r. pt. „Wspieranie demokratycznych rządów – w kierunku wzmocnionych ram UE”(7),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 17 listopada 2009 r. w sprawie wspierania demokracji w stosunkach zewnętrznych Unii Europejskiej(8),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 13 grudnia 2010 r. zawierające sprawozdanie z postępów w 2010 r. i listę proponowanych krajów pilotażowych(9),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa(10),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 1 grudnia 2011 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji(11),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 25 czerwca 2012 r. dotyczące praw człowieka i demokracji(12) oraz strategiczne ramy i plan działania UE dotyczące praw człowieka i demokracji, również przyjęte przez Radę w dniu 25 czerwca 2012 r.(13),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie wsparcia UE dla trwałych zmian w społeczeństwach w trakcie transformacji(14),

–  uwzględniając wspólny dokument konsultacyjny Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 4 marca 2015 r. pt. „W stronę nowej europejskiej polityki sąsiedztwa” (JOIN(2015)0006),

–  uwzględniając przegląd Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z 2013 r.(15),

–  uwzględniając wspólny dokument konsultacyjny Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 25 maja 2011 r. pt. „Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie: przegląd europejskiej polityki sąsiedztwaˮ (COM(2011)0303),

–  uwzględniając pismo popierające utworzenie EED, skierowane w dniu 25 listopada 2011 r. do ówczesnego przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Jerzego Buzka oraz ówczesnej wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Catherine Ashton,

–  uwzględniając decyzję rady zarządzającej EED z dnia 3 grudnia 2014 r. o zniesieniu początkowych ograniczeń geograficznych funduszu,

–  uwzględniając art. 52 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0177/2015),

A.  mając na uwadze, że promowanie i wspieranie demokracji, państwa prawa oraz respektowania powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności jest jednym z podstawowych celów polityki zagranicznej UE, jak zapisano w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej oraz w Karcie praw podstawowych UE;

B.  mając na uwadze, że UE uważa, iż zasada samoodpowiedzialności w odniesieniu do procesu budowania demokracji ma kluczowe znaczenie w tworzeniu prawdziwej kultury demokratycznej;

C.  mając na uwadze, że w ostatnich dekadach wiele państw członkowskich UE pomyślnie przeszło proces transformacji demokratycznej i zgromadziło duże doświadczenie w tej dziedzinie, co może być ważne dla działalności EED oraz co można i należy wykorzystać na szczeblu eksperckim i politycznym do działań w ramach EED;

D.  mając na uwadze, że wydarzenia związane z arabską wiosną i sąsiedztwem wschodnim doprowadziły do przekształcenia instrumentów polityki UE na rzecz promowania praw człowieka i wspierania demokracji;

E.  mając na uwadze, że w wielu krajach, w których funkcjonuje EED, kurczy się przestrzeń dla legalnego działania społeczeństwa obywatelskiego i zagranicznego finansowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ponieważ autorytarne reżimy coraz częściej korzystają z wyrafinowanych środków – w tym z prawodawstwa – w celu ograniczenia działalności organizacji pozarządowych i podmiotów prodemokratycznych, co obejmuje też beneficjentów EED;

F.  mając na uwadze, że w ostatnich latach kraje sąsiadujące z UE stanęły w obliczu wielu wyzwań politycznych, gospodarczych i związanych z bezpieczeństwem, które wywarły poważną presję na wysiłki związane z demokratyzacją oraz przestrzeganiem praw człowieka i podstawowych wolności;

G.  mając na uwadze, że należy propagować udzielanie obiektywnych i niezależnych informacji oraz wzmocnić środki przekazu, w tym internet i media społecznościowe, w tych krajach, w których funkcjonuje EED, chroniąc wolność środków przekazu i wolność słowa oraz zwalczając wszelkie formy cenzury społecznej i politycznej; mając na uwadze, że zachodzi również potrzeba wspierania w tych krajach starań na rzecz demokratyzacji, w tym umocnienia rządów prawa i zwalczania korupcji;

H.  mając na uwadze, że ustanowienie EED, wraz z innymi programami UE, takimi jak Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR) oraz Instrument na rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa, uzupełnia tradycyjne podejście skupione na państwie niezbędnym i bardziej zrównoważonym podejściem długoterminowym skupionym na bezpośrednim zaangażowaniu się w działania oddolne na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz współpracę z demokratycznymi podmiotami sceny politycznej;

I.  mając na uwadze, że ocena wpływu działań w zakresie wspierania demokracji, takich jak te realizowane przez EED, jest z natury trudnym zadaniem, zwłaszcza ze względu na nieliniowy i długoterminowy charakter przemian politycznych w danych krajach oraz często poufny charakter prowadzonych działań;

J.  mając na uwadze, że nowe technologie informacyjne i media społeczne stały się ważnymi instrumentami w dążeniu do demokracji i dlatego powinny zająć dominujące miejsce w ramach europejskiego programu wspierania demokracji;

K.  mając na uwadze, że do dnia 30 czerwca 2015 r. EED sfinansował 186 inicjatyw na łączną kwotę ponad 5,2 mln EUR w południowych krajach sąsiedzkich i ponad 5,3 mln EUR w ramach sąsiedztwa wschodniego i poza nim;

L.  mając na uwadze, że EED korzysta z unikalnej formy współfinansowania, w której budżet administracyjny jest przydzielany przez Komisję, a działania w terenie są finansowane z wkładów państw członkowskich i państw trzecich;

Ogólna ocena

1.  z zadowoleniem przyjmuje wyniki funduszu w obliczu obecnej trudnej sytuacji międzynarodowej i uważa, że realizuje on główny cel wspierania i zachęcania do demokratyzacji oraz głębokiej i trwałej demokracji w krajach przechodzących przemiany polityczne i w społeczeństwach walczących o demokratyzację(16), , w tym poprzez „wsparcie niewspieranych”, walkę z korupcją, promowanie dialogu w warunkach różnorodności i braku przemocy, zachęcanie do zaangażowania społecznego i politycznego oraz ochronę aktywistów i dziennikarzy, którzy w lokalnej skali dokładają wszelkich starań, aby zagwarantować i przyspieszyć zainicjowanie procesu demokratycznego, zwiększając dostęp do wymiaru sprawiedliwości;

2.  z zadowoleniem przyjmuje do wiadomości, że pomimo krótkiego okresu działalności i ograniczonych środków finansowych, a także wyzwań nieodłącznie związanych z oceną oddziaływania prac wspierających demokrację, EED realizuje zalecenia Parlamentu i wnosi wartość dodaną do istniejących działań UE na rzecz wsparcia demokracji poprzez szybkie, elastyczne, oddolne i kierowane popytem finansowanie, udzielane bezpośrednio beneficjentom w sposób efektywny pod względem finansowym i uzupełniający inne środki UE, a to wszystko dzięki niewielkiemu obciążeniu administracyjnemu oraz uproszczonym procedurom ustanowionym dla EED przez jego radę zarządzającą;

3.  jest zdania, że EED jako narzędzie wspierania demokracji pomaga zmniejszać ryzyko zarówno na szczeblu politycznym, jak i osobistym;

4.  podkreśla swoje pełne i stałe wsparcie dla wielostronnych wysiłków UE mających na celu wspieranie na całym świecie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ruchów społecznych i aktywistów; ponownie podkreśla znaczenie unikania powielania działań oraz kontynuowania komplementarności działań EED z istniejącymi instrumentami finansowymi UE przeznaczonymi na działania zewnętrzne, zwłaszcza EIDHR oraz Europejskim Instrumentem Sąsiedztwa (ENI), ponieważ wszystkie one mają na celu promowanie zasad demokracji oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności w sąsiedztwie UE;

5.  z zadowoleniem przyjmuje konsekwentne zaangażowanie EED na rzecz wolności słowa i zrzeszania się, wolności mediów, budowania i wzmacniania praworządności, walki z korupcją oraz społecznego i politycznego pluralizmu, gdyż zaangażowanie to jest budowane z myślą o wspieraniu demokratycznych rządów w krajach sąsiadujących z UE na wschodzie i południu;

6.  jest zdania, że inicjatywy podejmowane w ramach EED udowodniły wyjątkowe zdolności tego funduszu w zakresie łączenia i zmniejszania luk w przypadkach, w których finansowanie ze strony państw członkowskich UE oraz państw spoza UE było niemożliwe do uzyskania;

7.  wzywa UE i państwa członkowskie do wypracowania całościowego podejścia do wspierania transformacji politycznej i demokratyzacji w krajach trzecich, co obejmuje poszanowanie praw człowieka, promowanie sprawiedliwości, przejrzystości, odpowiedzialności, pojednania, praworządności oraz wzmocnienie instytucji demokratycznych, w tym organów ustawodawczych;

Finansowanie

8.  apeluje do podmiotów finansujących EED, a zwłaszcza wszystkich państw członkowskich UE i Komisji, by wniosły lub zwiększyły swój wkład w EED, zgodnie z zobowiązaniami, których same się podjęły;

9.  przypomina, że zgodnie ze stanem w dniu 26 kwietnia 2015 r., następujące państwa zobowiązały się do wniesienia wkładu do EED oraz wniosły go: Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Estonia, Niemcy, Węgry, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Holandia, Polska, Rumunia, Słowacja, Hiszpania, Szwecja i Szwajcaria, podczas gdy 12 pozostałych państw członkowskich jeszcze tego nie uczyniło;

10.  podkreśla, że aby utrzymać i dalej rozwijać skuteczność EED, należy zapewnić długoterminowe, wystarczające, stabilne, przejrzyste i przewidywalne finansowanie;

11.  wzywa wiceprzewodniczącą Komisji/ wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz komisarza ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji dotyczących rozszerzenia do zastanowienia się nad wartością dodaną EED w trakcie nowo rozpoczętego przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa oraz do przemyślenia, jak zapewnić temu funduszowi trwałe finansowanie;

12.  wzywa Belgię do dokonania analizy możliwości zwrotu części lub całego podatku dochodowego, pobranego z EED i pensji jego pracowników, w formie środków finansowych na projekty EED; przypomina, że EED funkcjonuje jako prywatna fundacja na mocy prawa belgijskiego;

13.  z zadowoleniem przyjmuje wkład finansowy z państw członkowskich Europy Północnej i Środkowej oraz niektórych państw członkowskich Europy Południowej; wzywa pozostałe południowe państwa członkowskie, z których niektóre utrzymują szczególnie bliskie więzi historyczne, gospodarcze lub kulturowe z południowymi krajami sąsiedzkimi, do dołożenia szczególnych starań na rzecz wnoszenia wkładu w EED w postaci środków finansowych lub oddelegowania;

14.  z zadowoleniem przyjmuje wkład finansowy w EED wnoszony przez takich partnerów UE, jak Szwajcaria czy Kanada; zachęca inne państwa członkowskie, a w szczególności państwa Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, do wsparcia EED;

15.  wzywa wszystkich darczyńców EED do zapewnienia pełnej niezależności komitetu wykonawczego EED przy wyborze beneficjentów na podstawie planu prac zatwierdzanego przez radę zarządzającą i apeluje o położenie kresu przydzielaniu przez darczyńców funduszy poszczególnym krajom lub projektom;

Potencjał w zakresie zasobów ludzkich

16.  wzywa do wzmocnienia zdolności sekretariatu EED, co powinno przełożyć się na odpowiednie zasoby ludzkie, pozwalające funduszowi uporać się z nowymi zadaniami;

17.  zachęca państwa członkowskie do realizacji zgłoszonego zamiaru oddelegowania ekspertów krajowych do sekretariatu EED;

Rozszerzenie mandatu geograficznego EED i równowaga pomiędzy Wschodem a Południem

18.  z zadowoleniem przyjmuje zniesienie początkowych ograniczeń geograficznych EED, przyjęte na posiedzeniu rady zarządzającej w dniu 3 grudnia 2014 r.;

19.  wyraża uznanie dla EED w związku z zachowaniem równowagi geograficznej w finansowaniu projektów we wschodnim i południowym sąsiedztwie UE;

Dotacje i beneficjenci

20.  uważa, że istotne jest zapewnienie trwałego finansowania dla odbiorców pomocy z EED w perspektywie długofalowej poprzez zwiększenie komplementarnych powiązań z innymi darczyńcami dwustronnymi oraz europejskimi instrumentami finansowymi przeznaczonymi na działania zewnętrzne, w szczególności EIDHR, które − w razie potrzeby − mogłyby przejąć średnioterminowe wsparcie finansowe na rzecz „dojrzałych” beneficjentów EED, i w tym celu:

   a) zwraca się do EED i Komisji o utworzenie grupy kontaktowej w celu określenia najlepszego sposobu przejścia beneficjentów EED na wsparcie finansowe z EIDHR; oraz
   b) wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych do przedstawienia konkretnych propozycji dotyczących mechanizmów programowania płaszczyzny porozumienia i współpracy z EED w celu zapewnienia spójności i równowagi w perspektywie długoterminowej;

21.  zwraca się do EED o dalsze aktywne zaangażowanie w krajach, w których poważnie ogranicza się możliwości udzielania zewnętrznego wsparcia na rzecz społeczeństwa obywatelskiego lub w których finansowanie państwowe jest dyskryminujące i przyznawane wyłącznie niektórym organizacjom lub sektorom społeczeństwa obywatelskiego; popiera działania EED mające na celu badanie innowacyjnych sposobów wspierania katalizatorów zmian w szczególnie trudnych warunkach politycznych;

22.  zdecydowanie apeluje do rady zarządzającej o dalsze wspieranie demokratycznych działaczy politycznych i zapewnianie finansowania integracyjnych procesów politycznych; uważa, że EED powinien zaangażować się na rzecz powstawania i umacniania partii politycznych głęboko przywiązanych do zasad demokratycznych, a także udzielać im wsparcia, w miarę możliwości w ramach partnerstwa z istniejącymi fundacjami politycznymi;

23.  z zadowoleniem przyjmuje wytyczne EED dotyczące monitorowania i oceny; podkreśla jednak, że te wytyczne wykonawcze powinny być proporcjonalne do rozmiaru EED i jego potencjału w zakresie zasobów ludzkich;

24.  zachęca EED do dalszego korzystania z nowych technologii poprzez ujmowanie wsparcia technologicznego w ramy dotacji;

25.  pozytywnie ocenia dotacje EED oferowane podmiotom ukraińskim, ponieważ stanowiły one dobry przykład szybkiego wsparcia działaczy politycznych i obywatelskich, którzy z czasem stali się demokratycznie wybranymi przedstawicielami narodu; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie EED oferowane wszystkim prodemokratycznym działaczom zaangażowanym w krajach sąsiadujących z UE, starając się w ten sposób podtrzymać rozwój ugruntowanych demokratycznych rządów;

26.  z zadowoleniem przyjmuje dotacje EED oferowane działaczom w południowych krajach sąsiedzkich, ponieważ dowodzą one wartości dodanej działań EED na rzecz demokracji w szczególnie nieprzyjaznym środowisku;

27.  zdecydowanie zachęca EED do położenia większego nacisku na grupy borykające się z wykluczeniem społecznym lub polityczną marginalizacją poprzez wspieranie, między innymi, ruchów kobiecych mających na celu zwiększenie praw kobiet i ich udziału w życiu publicznym, mniejszości etnicznych i językowych, działaczy na rzecz praw człowieka osób LGBTI, prześladowanych mniejszości religijnych i działaczy obywatelskich związanych ze wspólnotami religijnymi, jak również oddolnych ruchów obywatelskich, narażonych lub powstających ruchów politycznych, związków zawodowych, blogerów i aktywistów w nowych środkach przekazu;

28.  zwraca się do EED o rozwijanie, w stosownych przypadkach, współpracy z grupami aktywistów obywatelskich związanymi ze wspólnotami religijnymi, co obejmuje też prześladowane mniejszości religijne; przypomina, że Kościół odegrał zasadniczą rolę w sprzeciwianiu się reżimowi komunistycznemu oraz w procesie przemian demokratycznych w Europie Środkowej i Wschodniej;

29.  zachęca EED do zwiększenia swego wsparcia dla nowych młodych liderów i nowo wybranych kobiet, przedstawicieli młodzieży lub mniejszości w krajach, w których zachodzą przemiany polityczne;

30.  wzywa państwa członkowskie do kontynuowania wsparcia finansowego dla rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego i mediów za pomocą EED; zwraca uwagę, że niedawne wydarzenia, takie jak ograniczenia nałożone na organizacje społeczeństwa obywatelskiego, represje w stosunku do opozycji oraz ukierunkowane, agresywne kampanie dezinformacyjne prowadzone przez środki przekazu kontrolowane przez państwo, wydają się mieć na celu tworzenie podstaw skrajnie nacjonalistycznego klimatu politycznego naznaczonego retoryką antydemokratyczną, represjami oraz mową nienawiści;

Współpraca między Parlamentem a EED

31.  z zadowoleniem przyjmuje przedstawienie pierwszego sprawozdania rocznego EED przed Komisją Spraw Zagranicznych, zgodnie z art. 8 ust. 4 statutu EED; podkreśla, jak ważne jest, by procedura taka odbywała się co roku, oraz zaznacza, że stanowi to dobrą okazję do podsumowania działań i rozwoju nowej synergii;

32.  apeluje o skuteczne powiązania między EED, Zespołem ds. Wspierania Demokracji i Koordynacji Wyborów (DEG) a właściwymi komisjami parlamentarnymi i stałymi delegacjami; zachęca swoich członków do wspierania EED i podkreślania jego działań w stosownych wystąpieniach oraz podczas wizyt delegacji PE w państwach trzecich, obejmujących też spotkania z beneficjentami;

33.  wzywa do dalszego rozwijania współpracy między EED, jego beneficjentami oraz siecią Nagrody im. Sacharowa;

34.  zwraca się do EED o dalsze rozwijanie współpracy z Forum Młodych Przywódców pod egidą Parlamentu;

Spójność i koordynacja strategii politycznej

35.  zachęca zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje UE do zapewnienia rzeczywistej spójności wewnętrznej i zewnętrznej działań prodemokratycznych oraz do uznania roli, jaką w tym zakresie odgrywa EED;

36.  zachęca delegatury UE i misje dyplomatyczne państw członkowskich w krajach, w których EED prowadzi działalność, do powiadamiania EED o potencjalnych beneficjentach oraz informowania tych beneficjentów o istnieniu EED; zachęca personel EED do ścisłej współpracy z odpowiednim personelem dyplomatycznym UE i państw członkowskich w odniesieniu do potencjalnych beneficjentów, którzy nie mogą być wspierani przez EED, wykazując się wzajemnym poszanowaniem poufności informacji i bezpieczeństwa wszystkich stron;

37.  nakłania delegatury UE i przedstawicielstwa dyplomatyczne państw członkowskich do zorganizowanej współpracy w celu usprawnienia procedury składania wniosków wizowych przez beneficjentów EED, którzy zostali zaproszeni do Unii Europejskiej;

38.  przychylnie odnosi się do działań ESDZ i Komisji upowszechniających informacje na temat EED wśród swoich pracowników, zwłaszcza w delegaturach UE;

39.  wzywa do ustanowienia odbywających się co trzy lata posiedzeń rady zarządzającej EED na szczeblu ministerialnym w celu zastanowienia się nad unijną polityką w zakresie wspierania demokracji oraz przyszłymi strategicznymi priorytetami EED;

Współpraca z innymi podmiotami wspierającymi demokrację

40.  zwraca się do EED o kontynuację współpracy z organizacjami mającymi siedzibę w Europie, takimi jak Rada Europy, IDEA (Międzynarodowy Instytut Demokracji i Pomocy Wyborczej) oraz Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zgodnie ze statutem EED;

41.  zwraca się do EED o rozwijanie współpracy z kluczowymi podmiotami oraz międzynarodowymi, regionalnymi i krajowymi organizacjami działającymi na rzecz wspierania demokracji, zarówno z tymi, które mają siedzibę w UE, jak i z tymi działającymi w krajach, w których funkcjonuje EED;

42.  zachęca EED do określenia możliwych sposobów współpracy z międzynarodowymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, między innymi z Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego i fundacją im. Anny Lindh;

Dalsze zalecenia

43.  zwraca się do EED o dalsze rozwijanie nowych, innowacyjnych sposobów i instrumentów wspierania demokracji, w tym podmiotów lub działaczy politycznych, oraz do wymiany najlepszych praktyk w celu dostosowania się do nasilających się ograniczeń w wielu państwach rządzonych przez reżimy autorytarne, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków przekazu i inicjatyw oddolnych w tych krajach; w tym kontekście podkreśla znaczenie opracowania odrębnych strategii dla poszczególnych krajów;

44.  powołując się na swój demokratyczny charakter apeluje o zagwarantowanie, że skład rady zarządzającej EED będzie odzwierciedlał reprezentację grup politycznych w oparciu o system D' Hondta, zapewniając tym samym co najmniej jedno miejsce dla każdej grupy politycznej;

45.  z zadowoleniem przyjmuje upublicznienie dotychczasowych osiągnięć EED i uważa, że dalsze podkreślanie wyjątkowości i wartości dodanej EED oraz obszerne i regularne informowanie o nim zwiększyłoby zdolności pozyskiwania przez niego funduszy;

o
o   o

46.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Europejskiemu Funduszowi na rzecz Demokracji.

(1) Dz.U. C 257 E z 6.9.2013, s. 13.
(2) Dz.U. C 33 E z 5.2.2013, s. 165.
(3) Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0470.
(4) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0076.
(5) Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 95.
(6) Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 85.
(7) http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=pl&f=ST%209908%202009%20INIT
(8) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/gena/111250.pdf
(9) https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/118433.pdf
(10) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/foraff/122917.pdf
(11) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/126505.pdf
(12) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/131171.pdf
(13) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/131181.pdf
(14) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/135130.pdf
(15) http://eeas.europa.eu/library/publications/2013/3/2013_eeas_review_pl.pdf.
(16)Art.2 statutu EED – dostępny pod adresem: https://www.democracyendowment.eu/about-eed/


Sytuacja w Burundi
PDF 262kWORD 100k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi (2015/2723(RSP))
P8_TA(2015)0275RC-B8-0657/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Burundi,

–  uwzględniając umowę z Kotonu,

–  uwzględniając oświadczenie Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie sytuacji w Burundi,

–  uwzględniając porozumienie z Aruszy w sprawie pokoju i pojednania w Burundi,

–  uwzględniając konstytucję Burundi,

–  uwzględniając oświadczenie wydane przez szefów państw Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej w dniu 31 maja 2015 r. w Dar es Salaam (Tanzania),

–  uwzględniając pilny apel byłych szefów państwa, partii politycznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Burundi wystosowany w dniu 28 maja 2015 r. w Bużumburze,

–  uwzględniając decyzje w sprawie sytuacji w Burundi przyjęte na szczycie Unii Afrykańskiej w dniu 13 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady w sprawie Burundi z dnia 22 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej/wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini z dnia 28 maja 2015 r. w sprawie zawieszenia unijnej misji obserwacji wyborów w Burundi oraz oświadczenie rzecznika wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej z dnia 29 czerwca 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,

–  uwzględniając decyzję prezydium Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE z dnia 14 czerwca 2015 r. w sprawie zawieszenia organizowanej przez Zgromadzenie misji obserwacji wyborów w Burundi ze względu na sytuację w kraju,

–  uwzględniając wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka i wytyczne UE w sprawie praw człowieka dotyczące wolności wypowiedzi, a także konkluzje Rady z czerwca 2014 r., w których zobowiązała się ona do zintensyfikowania działań na rzecz obrońców praw człowieka;

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

–  uwzględniając Afrykańską kartę na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

–  uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

–  uwzględniając art. 123 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że art. 96 konstytucji Burundi oraz art. 7 ust. 3 porozumienia z Aruszy w sprawie pokoju i pojednania stanowią, że prezydent może urzędować przez tylko dwie kadencje; mając na uwadze, że prezydent Pierre Nkurunziza sprawuje ten urząd od 2005 r., a w 2010 r. został ponownie wybrany w wyborach zbojkotowanych przez opozycję, która oskarżyła rząd o zastraszanie;

B.  mając na uwadze, że w dniu 26 kwietnia 2015 r. prezydent Nkurunziza ogłosił, iż będzie ubiegał się o trzecią kadencję – twierdząc, że jest do tego uprawniony, gdyż na pierwszą kadencję został wybrany przez władzę ustawodawczą – w wyniku czego kraj pogrążył się w chaosie, rozpoczęły się masowe protesty, a w maju 2015 r. doszło do nieudanego wojskowego zamachu stanu;

C.  mając na uwadze, że po tym, jak decyzja ta została ogłoszona, w dniu 14 maja 2015 r. aresztowano 17 oficerów w związku z nieudanym zamachem stanu pod przywództwem byłego generała majora Godefroida Niyombare’a, który zbiegł z kraju, w następstwie czego ponad 70 osób zginęło w zamieszkach i w atakach z użyciem granatów;

D.  mając na uwadze, że dwóch wysokich rangą członków Niezależnej Krajowej Komisji Wyborczej uciekło z kraju, podobnie jak wysoki rangą sędzia Trybunału Konstytucyjnego odpowiedzialny za wydanie orzeczenia w sprawie legalności trzeciej kadencji prezydenta oraz przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, przy czym wszyscy jako powód podali obawy o swoje bezpieczeństwo; mając na uwadze, że w dniu 25 czerwca 2015 r. wiceprezydent Burundi Gervais Rufyikiri również uciekł z kraju po tym, jak podał w wątpliwość możliwość ubiegania się przez prezydenta o trzecią kadencję;

E.  mając na uwadze, że policja użyła nadmiernej siły podczas tłumienia pokojowych protestów, co spowodowało ofiary śmiertelne; mając na uwadze, że według danych policji w dniach 26 kwietnia - 12 maja 2015 r. aresztowano w związku z protestami 892 osoby, a następnie zwolniono 568 z nich; mając na uwadze, że 280 aresztowanych zostało przekazanych prokuraturze;

F.  mając na uwadze, że przemoc jeszcze się nasila się w wyniku działań bojówek związanych z władzą; mając na uwadze, że organizacje pozarządowe i obrońcy praw człowieka potępiają infiltrację policji i wojska przez bojówkę Narodowej Rady na rzecz Obrony Demokracji – Sił na rzecz Obrony Demokracji (CNDD-FDD);

G.  mając na uwadze, że partie opozycyjne i społeczeństwo obywatelskie zbojkotowały wybory, jako powody podając stronnicze wykorzystywanie instytucji państwowych, przemoc i zastraszanie ze strony młodzieżowej bojówki (Imbonerakure) działającej przy CNDD-FDD, brak zaufania do burundyjskiej Niezależnej Krajowej Komisji Wyborczej oraz strategie rządu zmierzające do ograniczenia pluralizmu procesu wyborczego, w tym utrudnienia przy rejestracji wyborców oraz zmianę granic okręgów wyborczych na korzyść partii rządzącej; mając na uwadze, że sytuacja doprowadziła też Kościół Katolicki w Burundi do odwołania księży wyznaczonych wcześniej do pomocy przy organizacji wyborów, gdyż kościół stwierdził, że „nie może popierać wyborów, które są pełne niedociągnięć”;

H.  mając na uwadze, że partia rządząca zbojkotowała wznowienie rozmów mediacyjnych pod egidą mediatora ONZ Abdoulaye Bathily’ego, którego wezwano do ustąpienia, oraz grupy „mediacyjnej” składającej się z przedstawicieli ONZ, Unii Afrykańskiej (UA), Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (EAC) i Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu Wielkich Jezior;

I.  mając na uwadze, że wspólnota międzynarodowa odgrywa znaczącą rolę w regionie jako gwarant porozumień z Aruszy oraz że instytucje takie jak Międzynarodowy Trybunał Karny mają wielkie znaczenie przy prowadzeniu niezależnych dochodzeń w sprawie aktów przemocy i przestępstw popełnionych w Burundi;

J.  mając na uwadze, że pomimo wezwań ze strony wspólnoty międzynarodowej, aby przełożyć termin wyborów, oraz pomimo bojkotu ze strony społeczeństwa obywatelskiego i opozycji wybory parlamentarne odbyły się 29 czerwca 2015 r., a wybory prezydenckie zaplanowano na 15 lipca 2015 r.;

K.  mając na uwadze, że w dniu 29 czerwca 2015 r. UE wycofała swoją misję obserwacji wyborów w Burundi, ponieważ uznała, że przeprowadzenie wyborów parlamentarnych bez stworzenia minimalnych warunków zapewniających ich wiarygodność, przejrzystość i pluralizm mogłoby tylko zaostrzyć kryzys;

L.  mając na uwadze, że obserwatorzy ONZ oświadczyli, że wybory z dnia 29 czerwca 2015 r. odbyły się „w warunkach ostrego kryzysu politycznego oraz w atmosferze powszechnego lęku i zastraszenia w niektórych częściach kraju”, w związku z czym stwierdzili, że „panujące warunki nie sprzyjały wolnym, wiarygodnym i pluralistycznym wyborom”;

M.  mając na uwadze, że proces wyborczy jest wciąż poważnie zakłócany ograniczeniami nałożonymi na niezależne media, nadmiernym stosowaniem siły wobec demonstrantów, atmosferą zastraszania partii opozycyjnych i społeczeństwa obywatelskiego oraz brakiem zaufania do organów wyborczych, co doprowadziło UE do podjęcia decyzji o zawieszeniu misji obserwacji wyborów;

N.  mając na uwadze, że EAC i UA oświadczyły, że obecne warunki nie sprzyjają przeprowadzeniu wyborów i że stworzenie odpowiednich warunków nie będzie możliwe w terminie określonym w konstytucji Burundi;

O.  mając na uwadze, że Biuro ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) poinformowało, że około 127 000 osób uciekło z Burundi do państw ościennych, co spowodowało nadzwyczajne sytuacje humanitarne w Demokratycznej Republice Konga, Rwandzie i Tanzanii, gdzie odnotowano wybuch epidemii cholery;

P.  mając na uwagę, że impas polityczny w Burundi oraz pogarszający się stan bezpieczeństwa i gospodarki kraju wiążą się z poważnymi konsekwencjami dla jego mieszkańców i stanowią zagrożenie dla całego regionu, przez co kraj ten stoi w obliczu najpoważniejszego kryzysu od czasów dwunastoletniej wojny domowej, w której do roku 2005 zginęło około 300 000 osób;

Q.  mając na uwadze, że w reakcji na poprzednie rezolucje Parlamentu Europejskiego, a zwłaszcza na zawarte w nich odniesienia do art. 96 umowy z Kotonu, przedstawiciele UE podkreślali znaczenie pluralistycznego uczestnictwa wszystkich sił politycznych kraju w procesie wyborczym, zgodnie z planem działania dotyczącym wyborów i kodeksem postępowania w kwestiach wyborczych (Code de bonne conduite en matière électorale);

R.  mając na uwadze, że UE zawiesiła wypłacanie pozostającej do przekazania kwoty 1,7 mln EUR na wsparcie wyborów w Burundi, ponieważ obecnie nie są spełnione warunki wstępne konieczne do zapewnienia wiarygodności oraz sprawnego przebiegu procesu wyborczego w sposób pokojowy, pluralistyczny i przejrzysty oraz nienaruszający wolności politycznych, w tym wolności wypowiedzi;

S.  mając na uwadze, że również Belgia ogłosiła zawieszenie wsparcia na rzecz wyborów, decydując się na wstrzymanie wypłaty połowy z kwoty 4 mln EUR przeznaczonej na wybory oraz wycofując się z finansowanego wspólnie z Holandią funduszu na wsparcie współpracy policyjnej w wysokości 5 mln EUR; mając na uwadze, że również Francja zawiesiła współpracę z Burundi w dziedzinie bezpieczeństwa, a Niemcy ogłosiły wycofanie się ze wszelkiej współpracy dwustronnej z rządem Burundi;

T.  mając na uwadze, że prawo do wolności wypowiedzi jest zagwarantowane w burundyjskiej konstytucji oraz w traktatach międzynarodowych i regionalnych ratyfikowanych przez Burundi, stanowi część krajowej strategii dobrych rządów i walki z korupcją oraz jest istotnym warunkiem przeprowadzenia wolnych, uczciwych, przejrzystych i pokojowych wyborów; mając jednak na uwadze, że wolność mediów została całkowicie zlikwidowana, gdyż w połowie maja zamknięto prywatne stacje nadawcze w połowie maja, dziennikarze masowo opuszczają kraj, a ci, którzy pozostali w Burundi, otrzymują ciągłe pogróżki;

U.  mając na uwadze, że UE znacząco zasila roczny budżet Burundi, w około połowie pochodzący z pomocy międzynarodowej, a niedawno przyznała Burundi – należącemu do najuboższych krajów świata – 432 mln EUR z Europejskiego Funduszu Rozwoju na lata 2014–2020, m.in. w celu pomocy w lepszym sprawowaniu rządów i w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego;

V.  mając na uwadze, że obecna sytuacja wpływa na życie ekonomiczne i społeczne wszystkich obywateli Burundi; mając na uwadze, że większość szkół i kampusów uniwersyteckich zamknięto z powodu gwałtownych demonstracji w stolicy, Bużumburze, lokalna waluta straciła na wartości, wzrosło bezrobocie i spadły dochody z podatków ze względu na zamknięcie centrów handlowych i zastój w handlu z krajami ościennymi;

1.  wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją polityczną i humanitarną w Burundi i całym regionie; wzywa do natychmiastowego zaprzestania przemocy i politycznego zastraszania przeciwników oraz do niezwłocznego rozbrojenia wszystkich młodzieżowych grup zbrojnych powiązanych z partiami politycznymi; kieruje wyrazy współczucia do osób, które ucierpiały wskutek przemocy, oraz wyraża ubolewanie z powodu ofiar śmiertelnych, a także wzywa do udzielenia natychmiastowej pomocy humanitarnej osobom, które zostały zmuszone do opuszczenia swoich domów;

2.  potępia decyzję rządu Burundi o przeprowadzeniu wyborów pomimo panującej krytycznej sytuacji politycznej i krytycznego stanu bezpieczeństwa, a także faktem, iż proces wyborczy został poważnie zakłócony restrykcjami wobec niezależnych mediów, nadmiernym użyciem siły wobec manifestantów, atmosferą zastraszania partii opozycyjnych i społeczeństwa obywatelskiego oraz brakiem zaufania do organów wyborczych; apeluje do władz Burundi o odroczenie wyborów prezydenckich zaplanowanych na 15 lipca 2015 r. zgodnie z postulatem UA oraz o zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron w wysiłki na rzecz stworzenia warunków umożliwiających przeprowadzenie pokojowych, wiarygodnych, wolnych i uczciwych wyborów;

3.  wzywa wszystkich uczestników procesu wyborczego, w tym organy odpowiedzialne za organizację wyborów i siły bezpieczeństwa, do dotrzymania zobowiązań podjętych w porozumieniu z Aruszy oraz przypomina, że porozumienie to zakończyło wojnę domową i stanowi podstawę burundyjskiej konstytucji; podkreśla, że istotne znaczenie ma osiągnięcie konsensualnego porozumienia w sprawie harmonogramu wyborów na podstawie oceny technicznej, którą ma sporządzić ONZ;

4.  ponownie podkreśla, że trwałe rozwiązanie polityczne w interesie bezpieczeństwa i demokracji wszystkich obywateli Burundi może nastąpić jedynie w drodze dialogu i konsensusu z udziałem burundyjskiego rządu, opozycji i społeczeństwa obywatelskiego, zgodnie z porozumieniem z Aruszy i konstytucją Burundi; wzywa wszystkie zainteresowane strony w Burundi do wznowienia dialogu na temat wszystkich zagadnień będących przedmiotem rozbieżności; w związku z tym popiera wysiłki mediacyjne prowadzone przez UA, EAC i ONZ oraz jest gotowy wspierać realizację konkretnych działań zapowiedzianych ostatnio przez UA;

5.  ponownie wyraża poparcie dla nieustających wysiłków EAC i podkreśla, że istotne znaczenie mają środki uzgodnione na szczytach w Dar es Salaam w dniach 13 i 31 maja 2015 r. – w tym apel o odroczenie wyborów i natychmiastowe zaprzestanie użycia siły, rozbrojenie młodzieżowych ugrupowań powiązanych z partiami politycznymi, rozpoczęcie dialogu politycznego między zainteresowanymi stronami w Burundi oraz zobowiązanie się państw regionu do aktywnych działań w razie pogorszenia się sytuacji – stanowiące ramy opartego na konsensusie politycznego rozwiązania kryzysu;

6.  przypomina, że partnerstwo UE z Burundi podlega umowie z Kotonu i że wszystkie jej strony zobowiązane są do przestrzegania i wykonywania jej postanowień, w szczególności w odniesieniu do praw człowieka; zauważa, że Burundi podpisało też i ratyfikowało Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz Afrykańską kartę praw człowieka i ludów, w związku z czym zobowiązane jest do respektowania uniwersalnych praw człowieka i wolności wypowiedzi; wzywa zatem rząd Burundi, aby umożliwił przeprowadzenie rzeczywistej i otwartej debaty politycznej, której uczestnicy nie musieliby obawiać się zastraszania, oraz powstrzymał się od nadużywania władzy sądowniczej do eliminacji przeciwników politycznych;

7.  odnotowuje dialog, który odbył się między UE a burundyjskimi władzami na mocy art. 8 umowy z Kotonu; uważa jednak, że dochodzi do ustawicznych naruszeń kluczowych i podstawowych elementów umowy z Kotonu, w szczególności w zakresie podstawowych praw człowieka i zasad demokracji, w związku z czym wzywa Komisję do wszczęcia procedury na mocy art. 96 umowy z Kotonu z myślą o przyjęciu odpowiednich środków;

8.  wzywa Komisję, aby w tym celu w trybie pilnym dokonała ponownej oceny pomocy UE z myślą o jej przekierowaniu, o zwiększeniu wsparcia finansowego dla społeczeństwa obywatelskiego i o skoncentrowaniu się na pomocy humanitarnej, a nie na wspieraniu centralnego budżetu, pamiętając przy tym o godnej najwyższego uznania roli, jaką burundyjskie wojsko odegrało podczas misji pokojowej w Somalii;

9.  przyłącza się do apelu Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 22 czerwca 2015 r., wzywając wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, aby sporządziła wykaz ukierunkowanych środków ograniczających oraz przedstawiła zakazy wydawania wiz i zakazy podróżowania wobec osób odpowiedzialnych za akty przemocy, represje i poważne naruszenia praw człowieka, jak również osób czynnie blokujących rozwiązanie polityczne w ramach zaproponowanych przez UA i EAC, a także zwraca się do wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel o przyjęcie niezbędnych środków mających na celu zamrożenie aktywów wszystkich tych osób w państwach członkowskich UE;

10.  wyraża głębokie zaniepokojenie odnotowaną od początku kryzysu liczbą ofiar i liczbą przypadków poważnych naruszeń praw człowieka, szczególnie tymi nadużyciami, których mieli się dopuścić członkowie Imbonerakure; zwraca uwagę na zastraszanie i ryzyko grożące obrońcom praw człowieka, działaczom politycznym i dziennikarzom oraz na arbitralne aresztowania członków partii opozycyjnej; wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich osób aresztowanych za korzystanie z przysługującego im prawa do pokojowego gromadzenia się i do wypowiedzi;

11.  żąda natychmiastowego położenia kresu przemocy i zastraszaniu ze strony Imbonerakure; wzywa CNDD-FDD do podjęcia natychmiastowych działań celem rozbrojenia młodzieżowej bojówki i uniemożliwienia jej członkom zastraszania i atakowania oponentów, a także do zadbania o to, by osoby odpowiedzialne za nadużycia zostały postawione przed sądem; wzywa do przeprowadzenia niezależnego dochodzenia międzynarodowego w sprawie doniesień, jakoby partia CNDD-FDD zbroiła i szkoliła swoją młodzieżówkę; apeluje również do przywódców partii opozycyjnych o zapobieganie przemocy wobec oponentów;

12.  powtarza, że nie można dopuszczać do bezkarności osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka i że osoby te muszą zostać pociągnięte do osobistej odpowiedzialności i stanąć przed sądem; uważa, że niezwykle ważne jest, aby zapowiedziane przez UA wysyłanie obserwatorów praw człowieka i ekspertów wojskowych rozpoczęło się natychmiast;

13.  zauważa, że podejmowane przez pewne siły próby przekształcenia zamieszek w konflikt etniczny są bezskuteczne i że podziały polityczne w Burundi nie mają wyraźnie etnicznego charakteru; uważa, że świadczy to o sukcesie porozumień z Aruszy pod względem zapewnienia równowagi etnicznej w wojsku i policji; w związku z tym zwraca się do prokuratora Międzynarodowego Trybunału Karnego o ścisłe monitorowanie mediów pod kątem podżegania do nienawiści etnicznej, a także do monitorowania wypowiedzi przywódców politycznych;

14.  w tym kontekście ponownie podkreśla znaczenie przestrzegania kodeksu postępowania w kwestiach wyborczych i wynegocjowanego z pomocą ONZ planu działania dotyczącego wyborów, podpisanego przez decydentów politycznych w 2013 r., oraz w pełni popiera wysiłki ONZ i państw regionu mające na celu zapobieżenie eskalacji przemocy politycznej;

15.  wzywa do natychmiastowego zniesienia ograniczeń dotyczących mediów i dostępu do internetu oraz ponownie potępia powtarzające się ataki na Radio Publique Africaine, będące jednym z głównym serwisów informacyjnych w kraju; uznaje, że legalne wybory nie mogą się odbyć, o ile media nie będą mogły działać bez ograniczeń, a dziennikarze – informować bez lęku;

16.  wyraża uznanie dla roli, jaką odgrywają organizacje humanitarne i władze krajów ościennych, zaspokajając potrzeby osób, które uciekły z kraju w wyniku kryzysu, i oferując ochronę uchodźcom; z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji o przeznaczeniu dodatkowego 1,5 mln EUR na poprawę sytuacji humanitarnej; ostrzega jednak, że zarówno UE, jak i państwa członkowskie powinny pilnie podwoić oferowaną pomoc, ze względu na masowy napływ uchodźców do i tak już osłabionego regionu, informacje o zachorowaniach na cholerę oraz niepokojące doniesienia o przemocy seksualnej; podkreśla znaczenie opracowania długoterminowej strategii dotyczącej nie tylko pomocy medycznej i żywnościowej, ale również ponownej integracji i wsparcia psychologicznego dla osób, które zostały zmuszone do uchodźstwa;

17.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do realizacji wszystkich zobowiązań wynikających z opracowanego przez ONZ regionalnego planu działań w sprawie uchodźców z Burundi, który wymaga przeznaczenia 207 mln USD do września 2015 r. na pomoc dla spodziewanych 200 000 uchodźców z Burundi, również poprzez podwyższenie obecnych dotacji dla regionu;

18.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom państw członkowskich, rządowi Burundi i rządom krajów Regionu Wielkich Jezior, rządom Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federice Mogherini, Unii Afrykańskiej, sekretarzowi generalnemu ONZ, współprzewodniczącym Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE oraz Parlamentowi Panafrykańskiemu.


Obchody rocznicy masakry w Srebrenicy
PDF 317kWORD 74k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie obchodów rocznicy masakry w Srebrenicy (2015/2747(RSP))
P8_TA(2015)0276RC-B8-0716/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje rezolucje z dnia 7 lipca 2005 r.(1) oraz z dnia 15 stycznia 2009 r.(2) w sprawie Srebrenicy,

–  uwzględniając postanowienia Powszechnej deklaracji praw człowieka, europejskiej konwencji praw człowieka oraz Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, uznające prawo każdego człowieka do życia, wolności, bezpieczeństwa, wolności myśli, sumienia i religii,

–  uwzględniając Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi a Bośnią i Hercegowiną, który został podpisany w Luksemburgu w dniu 16 czerwca 2008 r. i wszedł w życie z dniem 1 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 827 z dnia 25 maja 1993 r., nr 1551 z dnia 9 lipca 2004 r. i nr 1575 z dnia 22 listopada 2004 r.,

–  uwzględniając art. 123 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że w dniu 11 lipca 2015 r. przypada 20. rocznica aktu ludobójstwa i czystki etnicznej, do jakich doszło w Srebrenicy i jej okolicach podczas wojny w Bośni, co przypomina nam o zagrożeniu, jakim są dla społeczeństwa radykalne odmiany nacjonalizmu i nietolerancji nasilające się w czasie wojny;

B.  mając na uwadze, że w dniu 11 lipca 1995 r. bośniackie miasto Srebrenica, ogłoszone strefą bezpieczeństwa na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 819 z dnia 16 kwietnia 1993 r., zostało opanowane przez siły dowodzone przez generała Ratko Mladicia, działającego z upoważnienia ówczesnego prezydenta Republiki Serbskiej Radovana Karadżicia;

C.  mając na uwadze, że po upadku Srebrenicy, w ciągu trwającej kilka dni rzezi ponad 8 tys. muzułmańskich mężczyzn i chłopców, którzy szukali bezpieczeństwa na tym terenie chronionym przez Siły Ochronne ONZ (UNPROFOR), zostało bezwzględnie zamordowanych przez siły bośniackich Serbów dowodzone przez generała Mladicia i paramilitarne jednostki, w tym serbskie nieregularne oddziały policji; mając na uwadze, że prawie 30 tys. kobiet, dzieci i osób starszych zostało deportowanych w ramach masowej kampanii czystek etnicznych, co sprawiło, że była to największa zbrodnia wojenna, do jakiej doszło w Europie od końca II wojny światowej,

D.  mając na uwadze, że tragiczne wydarzenia w Srebrenicy pozostawiły w ocalałych głębokie blizny emocjonalne i przyczyniły się do utworzenia trwałych przeszkód politycznych utrudniających pojednanie między grupami etnicznymi w Bośni i Hercegowinie (BiH);

E.  mając na uwadze, że masakra w Srebrenicy została uznana za ludobójstwo zarówno przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla Byłej Jugosławii (MTKJ) w wyroku z dnia 19 kwietnia 2004 r. wydanym w ramach postępowania odwoławczego, Prokurator przeciwko Radislavowi Krsticiowi, sprawa nr IT-99-33, jak i przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 27 lutego 2007 r. wydanym w sprawie dotyczącej stosowania Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Bośnia i Hercegowina przeciwko Serbii i Czarnogórze), s. 217 ust. 297 (MTS);

F.  mając na uwadze, że doszło do licznych przypadków naruszenia konwencji genewskiej przez oddziały bośniackich Serbów wobec cywilnej ludności Srebrenicy, w tym do deportacji tysięcy kobiet, dzieci i osób starszych oraz gwałtów na wielu kobietach;

G.  mając na uwadze, że pomimo starań poczynionych w celu odnalezienia i ekshumacji grobów zbiorowych i indywidualnych, nadal nie odnaleziono i nie zidentyfikowano ciał prawie 1200 mężczyzn i chłopców ze Srebrenicy;

H.  mając na uwadze, że w 1999 r. sekretarz generalny ONZ w sprawozdaniu dotyczącym upadku Srebrenicy oświadczył, że ONZ nie wypełniło powierzonego mu mandatu, zwłaszcza jeżeli chodzi o ochronę tak zwanych „stref bezpieczeństwa”, a więc ponosi część odpowiedzialności;

I.  mając na uwadze, że UE powstała w oparciu o pokojową koegzystencję i rzetelną współpracę między swoimi członkami; mając na uwadze, że jednym z przewodnich motywów procesu integracji europejskiej jest pragnienie, by nigdy więcej nie dopuścić w Europie do wojen i zbrodni według międzynarodowego prawa humanitarnego;

J.  mając na uwadze, że w dniu 30 stycznia 2015 r. MTKJ utrzymał w mocy wyroki skazujące pięciu wysokiej rangi oficerów wojskowych, bośniackich Serbów, za ich udział w ludobójstwie, które miało miejsce w Srebrenicy w 1995 r.; mając na uwadze, że niektórzy skazani oficerowie podlegali bezpośrednio byłemu dowódcy armii, bośniackiemu Serbowi Ratko Mladiciowi, w którego sprawie toczy się obecnie postępowanie przed MTKJ,

1.  czci pamięć ofiar ludobójstwa w Srebrenicy oraz wszystkich okrucieństw popełnionych podczas wojen w byłej Jugosławii i oddaje im cześć; przekazuje wyrazy współczucia i solidarności rodzinom ofiar, z których wiele nie ma ostatecznej pewności co do losu swoich krewnych;

2.  z całą możliwą mocą potępia ludobójstwo w Srebrenicy; uroczyście oświadcza, że tak straszliwa zbrodnia nie może się zdarzyć nigdy więcej i oznajmia, że uczyni wszystko co w jego mocy, aby zapobiec takim aktom w przyszłości; sprzeciwia się wszelkiemu wyparciu ludobójstwa, jego relatywizacji i błędnej interpretacji;

3.  podkreśla, że polityczni przedstawiciele Bośni i Hercegowiny muszą pogodzić się z przeszłością, aby pomyślnie współpracować na rzecz lepszej przyszłości dla wszystkich obywateli tego państwa; podkreśla istotną rolę, jaką odgrywają w tym trudnym procesie państwa ościenne, władze religijne, społeczeństwo obywatelskie, sztuka, kultura, środki przekazu i system edukacji;

4.  ponownie podkreśla znaczenie, jakie mają prace dokonane w tym celu przez MTK oraz potrzebę podjęcia działań niezbędnych, aby przyspieszyć procesy i postępowania odwoławcze oraz aby zakończyć je bez zbędnych opóźnień; ponownie podkreśla, że należy dołożyć większych starań, aby przeprowadzić procesy o zbrodnie wojenne na szczeblu krajowym;

5.  potwierdza zaangażowanie UE na rzecz europejskich perspektyw i kontynuowania procesu akcesyjnego Bośni i Hercegowiny oraz państw Bałkanów Zachodnich; uważa, że współpraca regionalna i proces integracji europejskiej są najlepszą drogą do promowania pojednania oraz przezwyciężenia nienawiści i podziałów;

6.  usilnie wzywa do opracowania programów edukacyjno-kulturalnych propagujących zrozumienie przyczyn tych okrucieństw i zwiększenie świadomości, że należy pielęgnować pokój, propagować prawa człowieka i tolerancję religijną; wyraża poparcie dla stowarzyszeń takich jak „Matki Srebrenicy” i „Enklawy Žepa” ze względu na ich decydującą rolą w podnoszeniu świadomości i budowaniu szerszych podstaw do pojednania między obywatelami kraju;

7.  wyraża ubolewanie z powodu faktu, że Rada Bezpieczeństwa ONZ, która ponosi główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, nie przyjęła rezolucji upamiętniającej ludobójstwo w Srebrenicy; jest to szczególnie godne ubolewania ze względu na fakt, że Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, główny organ sądowniczy ONZ, stwierdził, że zbrodnie popełnione w Srebrenicy były ludobójstwem;

8.  z dużym zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady Ministrów Bośni i Hercegowiny, podjętą jednogłośnie, o ogłoszeniu dnia 11 lipca Dniem Żałoby w Bośni i Hercegowinie;

9.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, rządom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Bośni i Hercegowiny i jej organom oraz rządom i parlamentom krajów Bałkanów Zachodnich.

(1) Dz.U. C 157 E z 6.7.2006, s. 468.
(2) Dz.U. C 46 E z 24.2.2010, s. 111.


Projekt kambodżańskiej ustawy o organizacjach pozarządowych i związkach zawodowych
PDF 329kWORD 76k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie projektu kambodżańskiej ustawy o NGO i związkach zawodowych (2015/2756(RSP))
P8_TA(2015)0277RC-B8-0689/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Kambodży,

–  uwzględniając oświadczenie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się z dnia 22 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając uwagi podsumowujące Komisji Praw Człowieka ONZ z dnia 27 kwietnia 2015 r. w sprawie drugiego sprawozdania okresowego z Kambodży,

–  uwzględniając sprawozdanie z dnia 15 sierpnia 2014 r. przedłożone przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Kambodży,

–  uwzględniając liczne konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), zwłaszcza Konwencję nr 87 dotyczącą wolności związkowej i ochrony praw związkowych i Konwencję nr 98 dotyczącą stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z dnia 10 grudnia 1948 r.,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.,

–  uwzględniając umowę o współpracy między Wspólnotą Europejską a Królestwem Kambodży z 1997 r.,

–  uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że dynamiczne społeczeństwo obywatelskie Kambodży – zwłaszcza aktywiści zajmujący się kwestią prawa do ziemi, członkowie związków zawodowych, dziennikarze i członkowie partii opozycyjnej – odgrywa ważną rolę naprawczą,

B.  mając na uwadze, że w dniu 5 czerwca 2015 r. rząd Kambodży przyjął projekt ustawy o stowarzyszeniach i organizacjach pozarządowych (LANGO); mając na uwadze, że projekt ustawy został przekazany Zgromadzeniu Narodowemu Kambodży w celu zaopiniowania w dniu 16 czerwca 2015 r.,

C.  mając na uwadze, że UE jest największym partnerem Kambodży jeśli chodzi o pomoc rozwojową: nowy przydział na ten cel w latach 2014-2020 wynosi 410 mln EUR; mając na uwadze, że UE wspiera szeroki wachlarz inicjatyw w zakresie praw człowieka realizowanych przez kambodżańskie organizacje pozarządowe i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego, a także obserwowała wybory krajowe i samorządowe, zapewniając jednocześnie wsparcie podczas procesu wyborczego; mając na uwadze, że Kambodża w znacznym stopniu zależy od pomocy rozwojowej,

D.  mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się stwierdził, że społeczeństwo obywatelskie Kambodży zostało wykluczone z procesu przygotowawczego LANGO,

E.  mając na uwadze, że niektóre znane NGO podkreślają, że LANGO jest następstwem wcześniejszych prób – później cofniętych w związku z krajowym i międzynarodowym protestem – wcielenia w życie ustawy, która nałoży nieuzasadnione ograniczenia na wolność zrzeszania się i wolność słowa i stworzy podstawę prawną do arbitralnego zamykania lub odmowy rejestracji politycznie źle widzianych NGO, w tym tych, które zatrudniają obrońców praw człowieka,

F.  mając na uwadze, że wolność słowa jest zapisana w art. 41 kambodżańskiej konstytucji, a w jej art. 35 prawo do udziału w życiu politycznym,

G.  mając na uwadze, że prawo do swobody pokojowych zgromadzeń zapisano w konstytucji Kambodży, w art. 20 Powszechnej deklaracji praw człowieka i w art. 21 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych,

H.  mając na uwadze, że prawo do udziału w prowadzeniu spraw publicznych zapisano w art. 25 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz mając na uwadze, że prawo do wolności zrzeszania się, chronione art. 22 tego paktu jest niezbędnym uzupełnieniem, a często drogą do takiego udziału; mając na uwadze, że jawność i odpowiedzialność to kluczowe elementy funkcjonującej demokracji,

I.  mając na uwadze, że oczekuje się iż kraj ten straci 600-700 mln USD w postaci projektów rozwojowych rocznie po przyjęciu tej ustawy; mając na uwadze, że LANGO narzuca ograniczenia budżetowe, które zagrożą zdolności międzynarodowych NGO do realizowania opłacalnych projektów,

J.  mając na uwadze, że projekt ustawy regulującej związki zawodowe naruszy prawo do organizowania się i poważnie ograniczy prawa niezależnych związków zawodowych, w tym związków już istniejących; mając na uwadze, że projekt ustawy określa zbyt wysoki próg minimalny dotyczący liczby pracowników, którzy muszą przystąpić do związku, aby można go było założyć (20%); mając na uwadze, że projekt ustawy daje szerokie uprawnienia urzędnikom ministerstwa pracy jeśli chodzi o wydawanie zgody na strajk i zawieszenie rejestracji związku w oparciu o wątłe argumenty i bez sprawiedliwości proceduralnej; mając na uwadze, że projekt ustawy wyklucza pracowników domowych z prawa do zrzeszania się w związkach zawodowych, narzuca przywódcom związkowym wymogi w zakresie umiejętności czytania i pisania, które powodują dyskryminację kobiet i cudzoziemców, zakazuje kontaktów z NGO i wyznacza bezskutecznie niskie kary dla pracodawców, którzy łamią prawo pracy;

K.  mając na uwadze, że od konsultacji z maja 2014 r., w których brały udział na zaproszenie lokalne grupy broniące praw pracowniczych, kambodżańskie władze nie odbyły żadnych publicznych konsultacji w sprawie kolejnych wersji ustawy; mając na uwadze, że okresowe ogłoszenia w mediach zamieszczane przez urzędników państwowych wskazują na to, że ustawa o związkach zawodowych wejdzie w życie w 2015 r.,

L.  mając na uwadze, że w Kambodży zarejestrowanych jest około 5 tys. NGO, które świadczą pomoc w dziedzinach takich jak prawa człowieka, opieka zdrowotna, społeczeństwo obywatelskie i rolnictwo,

M.  majac na uwadze, że w dniu 16 czerwca 2015 r. premier Hun Sen oświadczył na spotkaniu z ambasadorem z ramienia UE do Kambodży Jeanem-François Cautainem, że Zgromadzenie Narodowe planuje przeprowadzić konsultacje w sprawie projektu ustawy o NGO oraz wyraził swe życzenie, aby do tych konsultacji włączono społeczeństwo obywatelskie i partnerów na rzecz rozwoju,

1.  wzywa rząd Kambodży do wycofania projektu LANGO;

2.  apeluje do rządu Kambodży, by uznał uprawnioną i pożyteczną rolę, jaką odgrywa społeczeństwo obywatelskie, związki zawodowe i opozycja polityczna, przyczyniając się do ogólnego rozwoju gospodarczego i politycznego Kambodży; przypomina, że społeczeństwo obywatelskie to jeden z głównych filarów rozwoju każdego kraju; podkreśla, że ustawa o stowarzyszeniach i NGO powinna stwarzać sprzyjające warunki, aby społeczeństwo obywatelskie nadal mogło wnosić wkład w rozwój Kambodży;

3.  wzywa rząd Kambodży do wycofania projektu ustawy regulującej związki zawodowe, do publicznego ujawnienia bieżącego projektu i konsultacji z ekspertami i członkami związków zawodowych z myślą o jego rewizji, zgodnie z prawem międzynarodowym i konwencjami MOP, zwłaszcza Konwencją nr 87 dotyczącą wolności związkowej i ochrony praw związkowych i Konwencją nr 98 dotyczącą stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, zanim projekt zostanie ponownie przedłożony do rozpatrzenia;

4.  popiera oświadczenie specjalnego sprawozdawcy ONZ, że takie przepisy powinny być przyjmowane tylko w ramach szeroko zakrojonego procesu partycypacyjnego, który jest na tyle szeroki, że zapewnia, iż wszystkie zainteresowane strony biorą odpowiedzialność za ich treść;

5.  apeluje, aby społeczeństwo obywatelskie i ludność Kambodży miała wystarczającą ilość czasu na przegląd i konsultacje w sprawie wszelkich przepisów oraz aby mieli możliwość zgłaszania uwag swym wybranym przedstawicielom zanim przepisy zostaną poddane pod głosowanie;

6.  apeluje, aby każdy projekt ustawodawstwa respektował uznawane międzynarodowo wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzenia, do których przestrzegania Kambodża zobowiązała się dzięki ratyfikacji Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, oraz nie powinien nakładać nieuzasadnionych ograniczeń na zdolność społeczeństwa obywatelskiego do skutecznego i swobodnego działania;

7.  zachęca rząd Kambodży do dalszego umacniania demokracji, praworządności, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, w szczególności wolności słowa i zgromadzeń;

8.  wzywa wysoką przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącą Komisji do wsparcia apelu o wycofanie projektu LANGO i projektu ustawy regulującej związki zawodowe oraz do niezwłocznego poruszenia tej kwestii z rządem Kambodży;

9.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, sekretariatowi Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej, Radzie Praw Człowieka ONZ, rządowi i Zgromadzeniu Narodowemu Królestwa Kambodży.


Demokratyczna Republika Konga, w szczególności sprawa dwóch zatrzymanych działaczy na rzecz praw człowieka Yves's Makwambali i Freda Baumy
PDF 344kWORD 88k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie Demokratycznej Republiki Konga, w szczególności w sprawie dwóch zatrzymanych działaczy na rzecz praw człowieka Yves'a Makwambali i Freda Baumy (2015/2757(RSP))
P8_TA(2015)0278RC-B8-0690/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Demokratycznej Republiki Konga (DRK), zwłaszcza rezolucję z dnia 12 września 2013 r.(1) oraz rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE,

–  uwzględniając oświadczenia rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych w sprawie sytuacji w Demokratycznej Republice Konga, zwłaszcza oświadczenie z dnia 21 stycznia 2015 r.,

–  uwzględniając oświadczenia delegatury UE w Demokratycznej Republice Konga w sprawie sytuacji praw człowieka w tym kraju, zwłaszcza oświadczenie z dnia 11 lutego 2015 r.,

–  uwzględniając coroczne sprawozdanie UE na temat praw człowieka i demokracji, przyjęte przez Radę w dniu 22 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 19 stycznia 2015 r. w sprawie Demokratycznej Republiki Konga,

–  uwzględniając oświadczenie międzynarodowych wysłanników w Regionie Wielkich Jezior z dnia 22 stycznia 2015 r. w sprawie sytuacji w Demokratycznej Republice Konga,

–  uwzględniając wspólny komunikat prasowy specjalnego sprawozdawcy Unii Afrykańskiej (UA) ds. obrońców praw człowieka oraz specjalnego sprawozdawcy UA ds. więzień i warunków przetrzymywania w Afryce z dnia 12 lutego 2015 r. w sprawie sytuacji po wydarzeniach związanych ze zmianą prawa wyborczego w Demokratycznej Republice Konga,

–  uwzględniając umowę o partnerstwie z Kotonu podpisaną w czerwcu 2000 r.,

–  uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka oraz Wytyczne UE w sprawie praw człowieka dotyczące wolności wypowiedzi w internecie i poza nim,

–  uwzględniając Powszechną Deklarację Praw Człowieka z 1948 r. oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r.,

–  uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów ratyfikowaną przez Demokratyczną Republikę Konga w 1982 r.,

–  uwzględniając konstytucję Demokratycznej Republiki Konga, zwłaszcza jej art. 22, 23, 24 i 25,

–  uwzględniając apel o uwolnienie działaczy ruchu Filimbi wystosowany przez ponad 200 grup działających na rzecz praw człowieka w dniu 15 czerwca 2015 r.,

–  uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że między 19 a 21 stycznia 2015 r. w całym kraju wybuchły protesty w związku z projektem prawa wyborczego, które zezwalałoby wbrew przepisom konstytucyjnym na przedłużenie kadencji prezydenta, i wymagałoby przeprowadzenia przed wyborami krajowymi potencjalnie długotrwałego spisu obywateli;

B.  mając na uwadze, że według władz w protestach zginęło 27 osób, mimo że inne źródła donoszą o 42 ofiarach śmiertelnych; mając na uwadze, że aresztowano 350 osób, przy czym niektóre z nich wciąż przebywają w więzieniach bez procesu, a niektóre zostały uprowadzone;

C.  mając na uwadze, że podczas protestów w styczniu 2015 r. rząd zablokował dostęp do internetu i usługi wysyłania wiadomości tekstowych przez telefony komórkowe;

D.  mając na uwadze, że ostatecznie uchwalone przez parlament prawo wyborcze nie zawierało kontrowersyjnego przepisu;

E.  mając na uwadze, że natychmiast po rozpoczęciu protestów władze zaczęły represjonować działaczy na rzecz praw człowieka i polityków opozycji biorących udział w pokojowej demonstracji przeciwko wprowadzeniu wspomnianego przepisu, w tym takich działaczy jak Christopher Ngoyi, Jean-Claude Muyambo, Vano Kiboko i Cyrille Dowe, którzy wciąż są przetrzymywani, najprawdopodobniej z pobudek politycznych;

F.  mając na uwadze, że w dniu 15 marca 2015 r. krajowa agencja wywiadowcza (ANR) Demokratycznej Republiki Konga aresztowała bez postawienia zarzutów ponad 30 osób podczas inauguracji prodemokratycznego ruchu młodzieżowego Filimbi, w tym międzynarodowych uczestników oraz kongijskich działaczy, muzyków, przedsiębiorców i dziennikarzy;

G.  mając na uwadze, że większość aktywistów i zwolenników zostało uwolnionych, a obcokrajowcy zostali wydaleni z kraju; mając na uwadze, że Yves Makwambala i Fred Bauma wciąż przebywają w więzieniu Makala w Kinszasie i zostali oskarżeni o przynależność do stowarzyszenia utworzonego w celu przeprowadzania ataków na ludzi i nieruchomości, prowadzenia działań konspiracyjnych przeciwko głowie państwa i usiłowania obalenia lub zmiany ustroju konstytucyjnego, a także podżegania do zbrojnego występowania przeciwko władzy państwowej; mając na uwadze, że władze oskarżyły także Freda Baumę o zakłócanie spokoju, a Yves'a Makwambalę o publiczne znieważenie głowy państwa, gdy korzystali oni ze swojego prawa do wolności słowa, pokojowych zgromadzeń i zrzeszania się;

H.  mając na uwadze, że ruch Filimbi został utworzony jako platforma służąca do zachęcania młodych obywateli Demokratycznej Republiki Konga do pokojowego i odpowiedzialnego wypełniania swoich obowiązków obywatelskich;

I.  mając na uwadze, że w marcu i kwietniu 2015 r. w mieście Goma (we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga) władze aresztowały, a następnie wypuściły co najmniej 15 działaczy ruchu młodzieżowego LUCHA, którzy prowadzili pokojową demonstrację, domagając się wypuszczenia swoich kolegów przetrzymywanych w Kinszasie; mając na uwadze, że czterem z tych aktywistów postawiono zarzuty podżegania do niesubordynacji wobec organów publicznych;

J.  mając na uwadze, że w dniu 27 marca 2015 r. Zgromadzenie Narodowe DRK ustanowiło parlamentarną misję informacyjną, aby uzyskać informacje i opracować sprawozdanie na temat aresztowanych; mając na uwadze, że zgodnie z zawartymi w sprawozdaniu wnioskami misji brakowało dowodów na to, by przywódcy ruchu Filimbi i jego działacze byli zamieszani lub planowali jakiekolwiek ataki terrorystyczne bądź inne brutalne zbrodnie oraz że w sprawozdaniu zaapelowano o polityczne rozwiązanie umożliwiające ich natychmiastowe uwolnienie;

K.  mając na uwadze, że w dniu 15 czerwca 2015 r. 14 organizacji międzynarodowych i 220 organizacji z Demokratycznej Republiki Konga działających na rzecz praw człowieka wezwało do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia dwóch działaczy;

L.  mając na uwadze w tym kontekście, że w Maluku, około 80 km od centrum Kinszasy, odkryto masowy grób, w którym znajdowało się około 421 ciał;

M.  mając na uwadze, że minister sprawiedliwości przyznał ostatnio, że wymiar sprawiedliwości DRK boryka się z wieloma problemami, w tym z klientelizmem, walką o wpływy, płatną protekcją, korupcją, bezkarnością i stronniczością przy wydawaniu orzeczeń sądowych;

N.  mając na uwadze, że wolność prasy jest ograniczana przez groźby wobec dziennikarzy i ataki na nich, a wiele środków masowego przekazu zostało zamkniętych lub nielegalnie ocenzurowanych;

O.  mając na uwadze, że kolejne krajowe wybory zaplanowano na listopad 2016 r., przy czym ich organizacja i finansowanie będą trudnym zadaniem;

P.  mając na uwadze, że społeczeństwo obywatelskie odegrało istotną rolę w DRK w kontekście przemian politycznych w 2003 r., wyborów w 2006 i 2011 r., przeglądu umów górniczych, zawieszenia udziału DRK w Inicjatywie przejrzystości w branżach wydobywczych w 2013 r. oraz opracowywaniu w 2013 r. prawa wyborczego i przepisów przeciwko przemocy seksualnej;

Q.  mając na uwadze, że reakcja rządu na zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego jest próbą traktowania działaczy i organizacji wspierających jako opozycji politycznej w celu ich osłabienia;

R.  mając na uwadze, że w czerwcu 2014 r. UE w ramach działań następczych wysłała misję obserwacji wyborów, która podkreśliła potrzebę aktualizacji spisu wyborców, stworzenia warunków uczciwej konkurencji wśród kandydatów oraz wzmocnienia ochrony wolności obywatelskich, systemu rozwiązywania sporów wyborczych i walki z bezkarnością;

S.  mając na uwadze, że krajowy program orientacyjny na rzecz DRK w wysokości 620 mln EUR, finansowany z 11. Europejskiego Funduszu Rozwoju, na pierwszym miejscu stawia wzmocnienie zarządzania i praworządności, w tym reformy wymiaru sprawiedliwości, policji i armii;

1.  ubolewa z powodu ofiar śmiertelnych i samowolnej przemocy wobec demonstrantów oraz ich aresztowań podczas protestów w styczniu 2015 r., a także represji wobec działaczy i przeciwników politycznych, zwłaszcza z powodu wydarzeń, jakie miały miejsce podczas inauguracji ruchu Filimbi w marcu 2015 r.;

2.  apeluje do władz DRK o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie Yves'a Makwambali i Freda Baumy oraz o wycofanie wszystkich zarzutów wobec nich i wobec innych przywódców ruchu Filimbi, a także wszelkich innych działaczy, więźniów sumienia i przeciwników politycznych arbitralnie aresztowanych i przetrzymywanych wyłącznie za ich poglądy polityczne lub za zaangażowanie w działalność pokojową;

3.  wspiera apele Zgromadzenia Narodowego DRK o szybkie wypracowanie rozwiązania politycznego pozwalającego członkom ruchu Filimbi i innym pokojowym stowarzyszeniom społeczeństwa obywatelskiego korzystać z wolności słowa i zrzeszania się bez obaw o ściganie lub prześladowanie;

4.  wzywa władze, by dopilnowały, aby więźniowie nie byli poddawani jakimkolwiek torturom lub brutalnemu traktowaniu, oraz by władze zagwarantowały im pełną ochronę i dostęp do ich rodzin i prawników;

5.  uważa fakt, iż krajowa agencja wywiadowcza przetrzymywała więźniów, nie przedstawiwszy im żadnych zarzutów przez ponad 48 godzin, odmawiając im dostępu do pomocy prawnej i nie doprowadzając ich przed właściwy organ sądowy, za rażące pogwałcenie praw gwarantowanych w konstytucji DRK;

6.  apeluje do rządu DRK o przeprowadzenie wspólnie z międzynarodowymi partnerami pełnego, szczegółowego i przejrzystego dochodzenia w sprawie wydarzeń ze stycznia i marca 2015 r. oraz o zidentyfikowanie nielegalnych działań lub odmowy uznania praw bądź wolności; nalega, by każdy urzędnik podejrzewany o ponoszenie odpowiedzialności za pogwałcenie praw lub wolności zapisanych w krajowych i międzynarodowych aktach musiał stanąć przed sądem;

7.  jest poważnie zaniepokojony nieustającymi próbami ograniczania wolności słowa, pokojowego zrzeszania się i zgromadzeń oraz narastającą liczbą przypadków naruszeń tych wolności przez władze, mając na uwadze, że do osiągnięcia pomyślnego cyklu wyborczego w DRK w przyszłym roku konieczna jest właściwa atmosfera polityczna;

8.  szczególnie ubolewa nad faktem, że pogwałcenia te wymierzone są szczególnie w przywódców opozycji i ruchy młodzieżowe;

9.  apeluje do władz DRK o zapewnienie, by wyżej wymienione swobody były niezwłocznie i bezwarunkowo przestrzegane, zwłaszcza w okresie wyborczym, co jest zagwarantowane w konstytucji DRK i międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka;

10.  przypomina, że poszanowanie różnorodności politycznej i opozycji, otwarta i pokojowa debata polityczna oraz pełne korzystanie z konstytucyjnej wolności słowa, pokojowych zgromadzeń, zrzeszania się i informacji są niezbędne do zagwarantowania wiarygodnych, pokojowych i terminowych demokratycznych wyborów niewykluczających nikogo; podkreśla, że gwarancje takie mają fundamentalne znaczenie w szczególnie niestabilnym Regionie Wielkich Jezior, a także zależą od pomyślnego wdrożenia porozumienia o pokoju, bezpieczeństwie i współpracy z Addis Abeby; popiera w tym kontekście starania międzynarodowych wysłanników w Regionie Wielkich Jezior;

11.  zachęca parlament i senat DRK oraz prezydenta Josepha Kabilę do wdrożenia wszelkich środków niezbędnych do ugruntowania demokracji i do zapewnienia rzeczywistego udziału w sprawowaniu rządów w kraju wszystkim siłom politycznym, przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i ruchów prodemokratycznych wyrażających wolę mieszkańców DRK, na podstawie przepisów konstytucyjnych i ustawowych, a także wolnych i uczciwych wyborów;

12.  zachęca do tworzenia takich platform, jak ruch Filimbi, które dają siłom prodemokratycznym możliwość wysłuchania, i opowiada się za udziałem młodych ludzi w procesie wyborczym, z którego zostali niesprawiedliwie wykluczeni;

13.  przypomina, że w umowie z Kotonu DRK zobowiązała się do poszanowania zasad demokracji i praworządności oraz praw człowieka, co obejmuje wolność słowa, wolność mediów, dobre rządy oraz przejrzystość w sprawowaniu funkcji politycznych; apeluje do rządu DRK o dotrzymanie tych zobowiązań zgodnie z art. 11 lit. b) oraz art. 96 i 97 umowy z Kotonu, a jeśli zobowiązania te nie zostaną dotrzymane, apeluje do Komisji o wszczęcie stosownej procedury zgodnie z art. 8, 9 i 96 umowy z Kotonu;

14.  podkreśla, że charakter i wysokość dalszego wsparcia UE dla procesu wyborczego w DRK musi zależeć od postępów we wdrażaniu zaleceń unijnej misji obserwacji wyborów z 2011 r. i misji powyborczej z 2014 r., od przestrzegania kalendarza wyborczego i od przedstawienia wiarygodnego budżetu;

15.  apeluje do delegatury UE o monitorowanie sytuacji i sięganie po wszelkie odpowiednie narzędzia i instrumenty, w tym Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka na świecie, w celu wspierania obrońców praw człowieka i ruchów prodemokratycznych;

16.  apeluje do organów sądowych DRK o zaznaczenie, że nie poddają się żadnej politycznej instrumentalizacji, i o zapewnienie ochrony praw uznanych w instrumentach prawnych, np. prawa dostępu do wymiaru sprawiedliwości i prawa do rzetelnego procesu sądowego;

17.  apeluje do władz DRK, by przestały minimalizować znaczenie masowych grobów w pobliżu Kinszasy, i przyłącza się do apeli UE i ONZ o pilne wszczęcie przejrzystego i wiarygodnego śledztwa w celu uspokojenia rodzin osób zaginionych i położenia kresu rozmaitym domniemaniom;

18.  potępia nielegalne zamknięcie środków masowego przekazu i nadużycia w cenzurze, a także czasowe przerywanie usług telekomunikacyjnych;

19.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Unii Afrykańskiej, rządom krajów Regionu Wielkich Jezior, prezydentowi, premierowi i parlamentowi DRK, sekretarzowi generalnemu ONZ, Radzie Praw Człowieka ONZ i Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP-UE.

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0388.


Bahrajn, a w szczególności sprawa Nabeela Rajaba
PDF 338kWORD 88k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie Bahrajnu, w szczególności sprawy Nabila Radżaba (2015/2758(RSP))
P8_TA(2015)0279RC-B8-0703/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Bahrajnu, w szczególności rezolucję z 6 lutego 2014 r. w sprawie Bahrajnu, w szczególności sytuacji Nabila Radżaba, Abdulhadiego Al-Chawadży i Ibrahima Szarifa(1),

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini z dnia 17 czerwca 2015 r. w sprawie skazania sekretarza generalnego al-Wefaq Alego Salmana w Bahrajnie,

–  uwzględniając 24. posiedzenie Wspólnej Rady UE-RWPZ i posiedzenie ministerialne, które odbyły się w Ad-Dausze w Katarze w dniu 24 maja 2015 r.,

–  uwzględniając decyzję rady ministerialnej Ligi Arabskiej, która spotkała się w Kairze w dniu 1 września 2013 r., o utworzeniu panarabskiego trybunału praw człowieka w stolicy Bahrajnu Manamie,

–  uwzględniając sprawozdanie wyszczególniające wdrożenie przez rząd Bahrajnu zaleceń niezależnej komisji śledczej z lutego 2014 r. i uaktualniony powszechny okresowy przegląd praw człowieka przedstawiony przez rząd Bahrajnu we wrześniu 2014 r.,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r., Konwencję ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, Konwencję o prawach dziecka a także Arabską kartę praw człowieka, których Bahrajn jest stroną,

–  uwzględniając wytyczne Unii Europejskiej w sprawie obrońców praw człowieka, przyjęte w czerwcu 2004 r. i zmienione w 2008 r.,

–  uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o ograniczaniu bezpaństwowości,

–  uwzględniając nowe ramy strategiczne i plan działania UE na rzecz praw człowieka, które mają na celu umieścić w centrum zainteresowania wszystkich strategii politycznych UE ochronę praw człowieka i nadzór nad nimi i które zawierają specjalną sekcję poświęconą ochronie obrońców praw człowieka,

–  mając na uwadze wizytę specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka Stavrosa Lambrinidisa w Bahrajnie pod koniec maja 2015 r.,

–  uwzględniając art. 5 i 19 Powszechnej deklaracji praw człowieka,

–  uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że w następstwie opublikowania sprawozdania bahrajńskiej niezależnej komisji śledczej (BICI) w dniu 23 listopada 2011 r. i sprawozdania uzupełniającego w dniu 21 listopada 2012 r. Bahrajn obiecał poczynić postępy w reformach dotyczących sytuacji praw człowieka,

B.  mając na uwadze, że powołanie przez Bahrajn rzecznika praw obywatelskich przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, komisji ds. praw więźniów i zatrzymanych oraz specjalnej jednostki dochodzeniowej jest obiecujące; mając na uwadze, że te instytucje powinny stać się bardziej bezstronne, przejrzyste i niezależne od organów rządowych,

C.  mając na uwadze, że od początku powstania z 2011 r. władze Bahrajnu zwiększały stosowanie środków represji przeciw działaczom społeczeństwa obywatelskiego i pokojowej opozycji; mając na uwadze, że w dniu 10 czerwca 2014 r. 47 państw, w tym wszystkie 28 państw członkowskich UE, podpisało wspólne oświadczenie na 26. sesji Rady Praw Człowieka ONZ, zgłaszając poważne obawy co do sytuacji praw człowieka w Bahrajnie; mając na uwadze, że wspólne oświadczenie wyraźnie wymieniało kwestie budzące obawy, jak długie wyroki za korzystanie z prawa do wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się, brak wystarczających gwarancji sprawiedliwego procesu, tłumienie demonstracji, stałe nękanie i więzienie osób korzystających z prawa do wolności wyrażania opinii i wolności słowa, maltretowanie i tortury w zakładach karnych, arbitralne pozbawianie obywatelstwa bez sprawiedliwego procesu i niewystarczająca odpowiedzialność za łamanie praw człowieka,

D.  mając na uwadze, że bahrajński obrońca praw człowieka i przewodniczący Bahrajńskiego Centrum Praw Człowieka (BCHR), zastępca sekretarza generalnego Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka (FIDH) i członek Komitetu Doradczego Sekcji Bliskowschodniej Human Rights Watch Nabil Radżab został skazany na sześć miesięcy więzienia za samo pokojowe korzystanie z wolności słowa; mając na uwadze, że Nabil Radżab został aresztowany w dniu 1 października 2014 r. po wizycie w Podkomisji Praw Człowieka Parlamentu Europejskiego na podstawie oskarżeń o wysyłanie tweetów o grupie rodaków rzekomo współpracujących z IS/Daisz; mając na uwadze, że oskarżono go o znieważanie instytucji publicznej i wojska; mając na uwadze, że w listopadzie 2013 r. Grupa Robocza ONZ ds. Arbitralnych Zatrzymań uznała zatrzymanie Nabila Radżaba za arbitralne,

E.  mając na uwadze, że Nabil Radżab odsiedział już kilka wyroków więzienia od momentu utworzenia w 2002 r. Bahrajńskiego Centrum Praw Człowieka; mając na uwadze, że Nabilowi Radżabowi postawiono dalsze zarzuty związane z wolnością słowa i obecnie grozi mu 10 lat więzienia za rzekome znieważenie organu publicznego i rozsiewanie plotek w czasie wojny,

F.  mając na uwadze, że jak Nabil Radżab wielu obrońców praw człowieka – takich jak Nadżi Fatil, duński obrońca praw człowieka Abdulhadi-Al-Chawadża, szwedzki działacz polityczny Mohammed Habib Al-Muqdad i inni z tzw. 13 z Bahrajnu – zostało zatrzymanych, stało się ofiarami sądowego prześladowania, przebywa w więzieniu lub odsiaduje długie lub dożywotnie wyroki w ramach represji za ich działalność na rzecz obrony praw człowieka; mając na uwadze, że większość z nich była według doniesień ofiarami przemocy, maltretowania i fizycznych oraz psychicznych tortur;

G.  mając na uwadze, że według Bahrajńskiego Centrum Praw Człowieka ponad 3 tys. więźniów jest arbitralnie przetrzymywanych, wielu z nich jest obrońcami praw człowieka, których uwięziono i którzy odsiadują długie lub dożywotnie wyroki w ramach represji za swoją działalność; mając na uwadze, że większość z nich była według doniesień ofiarami przemocy, maltretowania i fizycznych oraz psychicznych tortur;

H.  mając na uwadze, że w dniu 16 czerwca 2015 r. sekretarz generalny głównej partii opozycyjnej Bahrajnu al-Wefaq szejk Ali Salman został skazany na cztery lata więzienia w kontekście antyrządowych protestów, które wybuchły w 2011 r. na fali powstań arabskiej wiosny w regionie; mając na uwadze, że według doniesień jego prawnikom uniemożliwiono w sądzie przedstawienie ustnych argumentów i nie dano im żadnej okazji, aby zbadać dowody; mając na uwadze, że grupa niezależnych ekspertów Narodów Zjednoczonych, której część znana jest jako Specjalne Procedury Rady Praw Człowieka, wezwała władze Bahrajnu do uwolnienia szejka Alego Salmana,

I.  mając na uwadze, że od 2012 r. Bahrajn nadużywa przepisów antyterrorystycznych, aby arbitralnie odbierać obywatelstwo działaczom i członkom opozycji w odwecie za występowanie przeciw panującemu rządowi, przy czym środek ten zastosowano wobec co najmniej 9 osób małoletnich; mając na uwadze, że według szeregu sprawozdań w samym tylko roku 2015 odebrano obywatelstwo ponad 100 działaczom, uczestnikom protestów i politykom, w wyniku czego większość z nich stała się bezpaństwowcami, z naruszeniem Konwencji ONZ o ograniczaniu bezpaństwowości;

J.  mając na uwadze, że od 2011 r. coraz częstsze staje się stosowanie kary śmierci w sprawach o tle politycznym; mając na uwadze, że od 2011 r. wyrok śmierci w sprawach politycznych wydano na co najmniej siedem osób, z czego na cztery wyrok taki wydano w samym tylko roku 2015;

K.  mając na uwadze, że bahrajńska niezależna komisja śledcza powołana dekretem królewskim, aby przeprowadzić dochodzenie i przedstawić sprawozdanie w sprawie wydarzeń, do których doszło w Bahrajnie w lutym 2011 r., wydała szereg zaleceń dotyczących praw człowieka i reform politycznych; mając na uwadze, że osiągnięto postępy, jeśli chodzi o przegląd systemu prawnego i systemu egzekwowania prawa, jednak rząd nie wdrożył w pełni głównych zaleceń tej komisji, zwłaszcza dotyczących uwolnienia przywódców protestu skazanych za to, że korzystali z przysługującego im prawa do wolności słowa i pokojowych zgromadzeń; mając na uwadze, że rozmowy pojednawcze – nazywane dialogiem narodowym – znalazły się w impasie; mając na uwadze, że niektóre grupy nadal nie są reprezentowane w systemie politycznym, a siły bezpieczeństwa nadal nie ponoszą odpowiedzialności za swoje czyny;

1.  domaga się, aby oczyszczono z zarzutów oraz natychmiast i bezwarunkowo uwolniono wszystkich obrońców praw człowieka, działaczy politycznych i inne osoby zatrzymywane i oskarżone o domniemane naruszenia związane z prawem do wypowiedzi, pokojowych zgromadzeń i stowarzyszania się, wśród nich Nabila Radżaba, szejka Alego Salmana i tzw. 13 z Bahrajnu;

2.  uznaje zobowiązania władz bahrajńskich do wdrożenia zaleceń bahrajńskiej niezależnej komisji śledczej z 2011 r. oraz zaleceń wynikających z przeprowadzonego przez ONZ powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka, a także zaleceń wydanych przez inne mechanizmy ONZ, jak również niedawne uwolnienie pewnej liczby więźniów oskarżonych o przestępstwa związane ze stowarzyszeniami i wypowiedziami politycznymi; apeluje do rządu Bahrajnu o szybkie wdrożenie wszystkich zaleceń zawartych w sprawozdaniu bahrajńskiej niezależnej komisji śledczej oraz wynikających z powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka, zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami w zakresie praw człowieka;

3.  wyraża głębokie zaniepokojenie tym, iż w Bahrajnie nadużywa się praw/przepisów antyterrorystycznych z naruszeniem praw człowieka, w tym poprzez odbieranie obywatelstwa;

4.  potępia stałe stosowanie przez władze Bahrajnu tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania wobec więźniów, pokojowych manifestantów i członków opozycji oraz apeluje do rządu Bahrajnu, aby wypełniał swoje obowiązki i zobowiązania wynikające z Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur;

5.  zachęca rząd Bahrajnu, aby współpracował ze specjalnymi sprawozdawcami ONZ (w szczególności do spraw tortur, do spraw wolności zgromadzeń, do spraw niezależności sędziów i prawników oraz do spraw obrońców praw człowieka) i wystosował do nich stałe zaproszenie;

6.  zauważa obecne wysiłki rządu Bahrajnu w celu zreformowania kodeksu karnego i procedur prawnych oraz zachęca do kontynuowania tego procesu; apeluje do rządu Bahrajnu, aby poczynił wszelkie kroki mające na celu zagwarantowanie bezstronnego i sprawiedliwego systemu sądowego, zapewniającego rzetelne procesy, a także zagwarantowanie bezstronności rzecznika praw obywatelskich, specjalnej jednostki dochodzeniowej i Krajowego Instytutu ds. Praw Człowieka;

7.  apeluje, aby natychmiast ratyfikowano protokół fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur, drugi protokół fakultatywny do Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych dotyczącego zniesienia kary śmierci, Międzynarodową konwencję o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem oraz Międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin;

8.  wzywa władze Bahrajnu, aby kontynuowały dialog służący osiągnięciu ogólnonarodowego konsensusu z myślą o doprowadzeniu do trwałego i szerokiego pojednania narodowego oraz o wypracowaniu zrównoważonych politycznych rozwiązań kryzysu; zauważa, że w ramach zrównoważonego procesu politycznego powinna istnieć możliwość swobodnego wyrażania zasadnej i pokojowej krytyki; w tym kontekście przypomina władzom Bahrajnu, że zaangażowanie większości szyickiej i jej pokojowych politycznych przedstawicieli zgodnie z zasadami godności ludzkiej, szacunku i sprawiedliwości powinno stanowić niezbędny element jakiejkolwiek wiarygodnej strategii pojednania narodowego i trwałych reform;

9.  z zadowoleniem przyjmuje szybkie zwolnienie z więzienia przywódcy opozycji Ibrahima Szarifa w czerwcu 2015 r., po ułaskawieniu go przez króla; uważa, że ta decyzja stanowi pożądany i ważny krok w procesie działania na rzecz zaufania i pewności w Bahrajnie;

10.  apeluje do wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel, aby we wszystkich kontaktach z rządem Bahrajnu zwracała uwagę na znaczenie reformy i pojednania; zdecydowanie zachęca do utworzenia grupy roboczej ds. praw człowieka, zauważa jednak, że dialog dotyczący praw człowieka między UE a Bahrajnem nie może zastąpić kompleksowego dialogu między rządem a opozycją w samym Bahrajnie;

11.  odnotowuje zalecenia rzecznika praw obywatelskich, komisji ds. praw więźniów i zatrzymanych oraz Krajowego Instytutu ds. Praw Człowieka, w szczególności dotyczące praw osób zatrzymanych oraz warunków panujących w więzieniach, w tym w odniesieniu do domniemanego brutalnego traktowania i tortur; zachęca te organy, aby nadal pracowały w sposób niezależny, bezstronny i przejrzysty, oraz wzywa władze Bahrajnu do pełnego wdrożenia tych zaleceń;

12.  wzywa do szybkiego podjęcia zbiorowych działań UE w celu opracowania kompleksowej strategii dotyczącej tego, w jaki sposób UE i Komisja mogą aktywnie domagać się uwolnienia uwięzionych działaczy i więźniów sumienia; wzywa ESDZ i państwa członkowskie, aby zapewniły właściwe wdrożenie wytycznych UE w sprawie praw człowieka, w szczególności w odniesieniu do obrońców praw człowieka i do tortur, za pośrednictwem delegatury UE w Rijadzie i ambasad państw członkowskich w Bahrajnie, oraz przedstawiły sprawozdanie z ich wdrożenia;

13.  wzywa UE do wprowadzenia zakazu eksportu gazu łzawiącego i sprzętu przeznaczonego do kontroli tłumu do czasu, gdy przeprowadzone zostanie dochodzenie w sprawie ich niewłaściwego użycia, a sprawcy takiego niewłaściwego użycia zostaną pociągnięci do odpowiedzialności;

14.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Królestwa Bahrajnu oraz Radzie Współpracy Państw Zatoki.

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0109.


Sytuacja dwóch chrześcijańskich pastorów w Sudanie
PDF 329kWORD 76k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie sytuacji dwóch chrześcijańskich pastorów w Sudanie (2015/2766(RSP))
P8_TA(2015)0280RC-B8-0707/2015

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Sudanu,

–  uwzględniając sprawozdanie ekspertów ds. praw człowieka z dnia 19 maja 2014 r. sporządzone w ramach specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r. oraz deklarację ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania,

–  uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

–  uwzględniając umowę z Kotonu z 2000 r.,

–  uwzględniając wytyczne UE w sprawie wolności religii lub przekonań z 2013 r.,

–  uwzględniając przyjęty w 2013 r. sudański narodowy plan w zakresie praw człowieka oparty na zasadach uniwersalności i równości wszystkich ludzi,

–  uwzględniając rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ, zwłaszcza rezolucje nr 62/149 z dnia 18 grudnia 2007 r., 63/168 z dnia 18 grudnia 2008 r., 65/206 z dnia 21 grudnia 2010 r., 67/176 z dnia 20 grudnia 2012 r. oraz 3/69 z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie wydania moratorium na wykonywanie kary śmierci, w których zaapelowano do krajów, gdzie nadal obowiązuje kara śmierci, o wprowadzenie moratorium na jej wykonywanie z myślą o jej zniesieniu,

–  uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że pastor Michael Yat z Prezbiteriańskiego Kościoła Ewangelickiego Sudanu Południowego został aresztowany przez sudańskie narodowe służby wywiadowcze, po tym jak podczas wizyty w Sudanie w dniu 21 grudnia 2014 r. wygłosił on kazanie w Kościele Chartumu Północnego, który jest odłamem sudańskiego Prezbiteriańskiego Kościoła Ewangelickiego; mając na uwadze, że został on aresztowany natychmiast po kazaniu, w którym podobno potępił kontrowersyjną sprzedaż gruntów i własności kościoła oraz traktowanie chrześcijan w Sudanie;

B.  mając na uwadze, że pastor Peter Yen Reith został aresztowany dnia 11 stycznia 2015 r., po tym jak przekazał sudańskiemu urzędowi spraw religijnych pismo, dopytując się o pastora Michaela Yata i prosząc o więcej informacji na temat jego aresztowania;

C.  mając na uwadze, że obaj mężczyźni byli przetrzymywani w odosobnieniu do dnia 1 marca 2015 r., zaś dnia 4 maja 2015 r. oskarżono ich o popełnienie różnych przestępstw w rozumieniu sudańskiego kodeksu karnego z 1991 r., w tym o: wspólne przestępstwo (art. 21), podważenie system konstytucyjnego (art. 51), prowadzenie wojny przeciwko państwu (art. 50), szpiegostwo (art. 53), bezprawne pozyskiwanie lub ujawnianie dokumentów oficjalnych (art. 55), propagowanie nienawiści (art. 64), zakłócanie spokoju (art. 69) oraz bluźnierstwo (art. 125);

D.  mając na uwadze, że zarzuty na podstawie art. 50 i 53 sudańskiego kodeksu karnego pociągają za sobą karę śmierci w przypadku wyroku skazującego;

E.  mając na uwadze, że dnia 1 lipca 2015 r. władze sudańskie przystąpiły do zniszczenia części kompleksu Kościoła Ewangelickiego Bahri; mając na uwadze, że adwokat kościoła Mohamed Mustafa, który jest również adwokatem obu aresztowanych pastorów, oraz pastor Hafez Kościoła Ewangelickiego Bahri poskarżyli się, że pracownik rządowy niszczył niewłaściwą część kompleksu; mając na uwadze, że obaj zostali aresztowani za uniemożliwianie urzędnikowi wykonywania obowiązków; mając na uwadze, że urzędnik rządowy nadal niszczył nieodpowiednią część kompleksu;

F.  mając na uwadze, że od odłączenia się Sudanu Południowego w 2011 r. w Sudanie nie ustają, a nawet odnotowywane są coraz częściej zachowania takie jak pogróżki pod adresem przywódców kościelnych, zastraszanie wspólnot chrześcijańskich i niszczenie własności kościoła;

G.  mając na uwadze, że dnia 25 czerwca 2015 r. aresztowano dwanaście chrześcijańskich dziewcząt z Gór Nubijskich, gdy wychodziły z kościoła baptystycznego, i oskarżono je o nieprzyzwoity ubiór; mając na uwadze, że dwie z tych dziewcząt uwolniono następnego dnia bez postawienia im zarzutów, natomiast pozostałe dziesięć zwolniono za kaucją;

H.  mając na uwadze, że chrześcijańskie dziewczęta będą musiały stawić się przed sądem i odpowiedzieć na zarzut na podstawie art. 152 sudańskiego kodeksu karnego, który stanowi, że: „ktokolwiek dopuszcza się w miejscu publicznym czynu nieprzyzwoitego lub czynu sprzecznego z moralnością publiczną bądź ubrany jest nieprzyzwoicie, w sposób godzący w moralność publiczną i dobre obyczaje podlega karze chłosty, która nie może przekroczyć czterdziestu batów, lub karze grzywny bądź obu karom”;

I.  mając na uwadze, że ratyfikowana przez Sudan Afrykańska karta praw człowieka i ludów obejmuje prawo do życia oraz zakaz tortur i okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego karania i traktowania, jednakże za niektóre przestępstwa kryminalne w tym kraju nadal stosuje się karę śmierci, jak również obcinanie części ciała, chłostę i inne kary cielesne;

J.  mając na uwadze, że ustanowienie powszechnego moratorium na wykonywanie kary śmierci w celu jej całkowitego zniesienia musi pozostać jednym z zasadniczych celów społeczności międzynarodowej, o czym przypomniało Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 18 grudnia 2014 r.;

1.  wzywa władze Sudanu do wycofania wszystkich zarzutów przeciw pastorowi Michaelowi Yatowi i pastorowi Peterowi Yenowi Reithowi oraz apeluje o ich natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie; wzywa też rząd Sudanu do dopilnowania, by do czasu uwolnienia obaj pastorzy nie byli poddawani torturom ani innemu złemu traktowaniu i aby należycie szanowano ich integralność cielesną i psychiczną;

2.  zwraca się do delegatury UE w Sudanie o monitorowanie procesów sądowych pastorów i udzielenie im pomocy; apeluje do UE, aby stała się głównym podmiotem, który podkreśla i potępia poważne i rozpowszechnione przypadki łamania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w kraju;

3.  przypomina władzom Sudanu o spoczywających na nich obowiązkach państwowych i międzynarodowych związanych z ochroną wolności religii i przekonań; przypomina, że wolność religii, sumienia i przekonań jest powszechnym prawem człowieka, które należy chronić wszędzie i w przypadku wszystkich osób; zdecydowanie potępia wszelkie formy przemocy i zastraszania, które podważają prawo do wyznawania lub niewyznawania dowolnie wybranej religii, lub też do jej przyjęcia, w tym stosowanie gróźb, siły fizycznej lub kar, aby zmusić osoby wierzące lub niewierzące do wyrzeczenia się własnej religii lub do nawrócenia;

4.  potępia aresztowanie dwunastu chrześcijańskich dziewcząt; wzywa rząd Sudanu, by wstrzymał postępowania przeciwko dziesięciu dziewczętom, które jeszcze nie zostały oczyszczone z zarzutów;

5.  wzywa sudański rząd, by uchylił wszystkie przepisy o charakterze dyskryminującym ze względu na religię oraz by chronił tożsamość mniejszości, w tym wszystkich grup wyznaniowych;

6.  potępia nękanie chrześcijan i ingerowanie w sprawy kościoła; wzywa rząd Sudanu do zaniechania takich działań; apeluje do Sudanu o uchylenie przepisów o apostazji i zarzucenie zamykania kościołów i innych obiektów religijnych;

7.  wzywa rząd Sudanu do zreformowania systemu prawnego zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka w celu ochrony podstawowych praw człowieka i podstawowych wolności, a także zapewnienia każdej osobie ochrony jej praw człowieka, zwłaszcza w przypadku dyskryminacji kobiet, mniejszości religijnych i grup znajdujących się w trudnej sytuacji;

8.  ponownie potępia karę śmierci niezależnie od okoliczności oraz podkreśla potrzebę wprowadzenia ogólnoświatowego moratorium w celu jej zniesienia; w związku z tym apeluje do rządu Sudanu o zniesienie kary śmierci i chłosty, która nadal obowiązuje, oraz o złagodzenie wydanych wyroków skazujących na karę śmierci;

9.  wyraża zaniepokojenie z powodu wzmożonych represji w stosunku do członków opozycji; stanowczo sprzeciwia się decyzji sądu w Omdurmanie z dnia 6 lipca 2015 r. skazującej na 20 uderzeń batem do natychmiastowego wykonania Mastura Ahmeda Mohameda, wiceprzewodniczącego Partii Kongresowej i dwóch innych jej przywódców, Assema Omara i Ibrahima Mohameda; popiera wysiłki podejmowane przede wszystkim przez ONZ, UE, Unię Afrykańską i trojkę (Norwegia, Zjednoczone Królestwo i USA) w celu znalezienia w drodze negocjacji rozwiązania sytuacji w Sudanie, popiera też starania społeczeństwa obywatelskiego i partii opozycyjnych na rzecz propagowania otwartego procesu pokojowego;

10.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi Republiki Sudanu, Unii Afrykańskiej, Sekretarzowi Generalnemu ONZ, współprzewodniczącym Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE oraz Parlamentowi Panafrykańskiemu.

Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności