Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 8ης Ιουνίου 2016 σχετικά με τους ενδοκρινικούς διαταράκτες: πώς διαμορφώνεται η κατάσταση μετά την από 16ης Δεκεμβρίου 2015 απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2016/2747(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 528/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2012, σχετικά με τη διάθεση στην αγορά και τη χρήση βιοκτόνων(1),
– έχοντας υπόψη τον χάρτη πορείας της Επιτροπής για τον καθορισμό κριτηρίων με σκοπό τον προσδιορισμό των ενδοκρινικών διαταρακτών στο πλαίσιο της εφαρμογής του κανονισμού για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και του κανονισμού για τα βιοκτόνα(2),
– έχοντας υπόψη την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της 16ης Δεκεμβρίου 2015, στην υπόθεση T-521/14 (προσφυγή που άσκησε η Σουηδία κατά της Επιτροπής, με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας και των Κάτω Χωρών)(3),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 17 παράγραφος 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ),
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 265 και 266 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),
– έχοντας υπόψη την επιστολή, της 22ας Μαρτίου 2016, του Προέδρου Jean-Claude Juncker προς τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ((2016)1416502),
– λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP)/της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) με τίτλο «State of the science of endocrine disrupting chemicals 2012» (Πρόοδος της επιστήμης στον τομέα των ουσιών με ιδιότητες ενδοκρινικής διαταραχής - 2012)(4),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 123 παράγραφοι 2 και 4 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 528/2012, δραστικές ουσίες για τις οποίες θεωρείται ότι έχουν ιδιότητες ενδοκρινικού διαταράκτη που μπορούν να προκαλέσουν επιβλαβείς συνέπειες στους ανθρώπους, είτε με βάση επιστημονικά κριτήρια που πρόκειται να προσδιοριστούν είτε, έως ότου εγκριθούν τα εν λόγω κριτήρια, με βάση προσωρινά κριτήρια, δεν εγκρίνονται, εκτός εάν είναι εφαρμοστέα μία από τις παρεκκλίσεις που εμφαίνονται στο άρθρο 5 παράγραφος 2·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 528/2012 αναφέρει ότι η Επιτροπή εκδίδει, έως τις 13 Δεκεμβρίου 2013 το αργότερο, κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που προσδιορίζουν επιστημονικά κριτήρια για τον καθορισμό των ιδιοτήτων ενδοκρινικού διαταράκτη όσον αφορά δραστικές ουσίες και βιοκτόνα·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή δεν έχει μέχρι σήμερα εγκρίνει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που προσδιορίζουν επιστημονικά κριτήρια, πράγμα που σημαίνει ότι έχει καθυστερήσει ήδη περισσότερο από δυόμισι έτη·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση UNEP/WHO χαρακτηρίζει τους ενδοκρινικούς διαταράκτες (ΕΔ) παγκόσμια απειλή, και αναφέρεται μεταξύ άλλων στην υψηλή συχνότητα και τις αυξανόμενες τάσεις για πολλές ενδοκρινικές διαταραχές στον άνθρωπο, σημειώνοντας παράλληλα την παρουσία ενδοκρινικών επιπτώσεων σε πληθυσμούς άγριων ειδών πανίδας· λαμβάνοντας υπόψη ότι ανακύπτουν αποδεικτικά στοιχεία για δυσμενή αποτελέσματα στον τομέα της αναπαραγωγής (στειρότητα, διάφορες μορφές καρκίνου, παραμορφώσεις) από την έκθεση σε ΕΔ, και πληθαίνουν επίσης τα αποδεικτικά στοιχεία για τις επιπτώσεις αυτών των χημικών ουσιών στη λειτουργία του θυρεοειδούς, τη λειτουργία του εγκεφάλου, την παχυσαρκία και τον μεταβολισμό, και την ινσουλίνη και την ομοιόστασης της γλυκόζης στο αίμα·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσε στην απόφασή του της 16ης Δεκεμβρίου 2015 στην υπόθεση Τ-521/14 ότι η Επιτροπή παραβίασε το δίκαιο της ΕΕ μη εκδίδοντας πράξεις κατ’ εξουσιοδότηση για τον προσδιορισμό επιστημονικών κριτηρίων με σκοπό τον καθορισμό των ιδιοτήτων ενδοκρινικού διαταράκτη·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Γενικό Δικαστήριο έκρινε δια της αποφάσεώς του ότι η Επιτροπή είχε σαφή, συγκεκριμένη και απαλλαγμένη αιρέσεων υποχρέωση να εκδώσει, έως τις 13 Δεκεμβρίου 2013 το αργότερο, κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που προσδιορίζουν τα ως άνω επιστημονικά κριτήρια·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 28 Μαρτίου 2013 η συμβουλευτική ομάδα εμπειρογνωμόνων για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες, την οποία σύστησε η Επιτροπή και συντονίζει το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ), ενέκρινε έκθεση σχετικά με τα κύρια επιστημονικά ζητήματα όσον αφορά την ταυτοποίηση και τον χαρακτηρισμό των ενδοκρινικών διαταρακτών· λαμβάνοντας υπόψη ότι μια πλήρης πρόταση για επιστημονικά κριτήρια ήταν έτοιμη μετά από τριών χρόνων εργασία των υπηρεσιών·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο στην απόφασή του δηλώνει στη συνέχεια ότι καμία διάταξη του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 528/2012 δεν απαιτεί εκτίμηση των επιπτώσεων των επιστημονικών κριτηρίων βάσει κινδύνου, και, ακόμη κι αν η Επιτροπή θεώρησε ότι ήταν απαραίτητη μια τέτοια εκτίμηση των επιπτώσεων, αυτό δεν την απάλλασσε από την υποχρέωση να τηρήσει την προθεσμία που ορίζεται στον κανονισμό (σκέψη 74 της απόφασης)·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο αποφάνθηκε ακόμη ότι ο προσδιορισμός επιστημονικών κριτηρίων μπορεί να επιτευχθεί μόνον με αντικειμενικό τρόπο βάσει επιστημονικών δεδομένων που έχουν σχέση με το ενδοκρινικό σύστημα, ανεξάρτητα από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, ιδιαίτερα οικονομικό (σκέψη 71 της απόφασης)· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο με τον τρόπο αυτό διευκρίνισε ότι δεν χρειάζεται αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων προκειμένου να ληφθεί απόφαση για επιστημονικό ζήτημα·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο αποφάνθηκε επίσης ότι η Επιτροπή, στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων που της ανατίθενται από τον νομοθέτη, δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ισορροπία των ρυθμιστικών διατάξεων που καθόρισε ο νομοθέτης μεταξύ της βελτίωσης της εσωτερικής αγοράς και της προστασίας τόσο της υγείας των ανθρώπων και των ζώων όσο και του περιβάλλοντος (σκέψη 72 της απόφασης)· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο διευκρίνισε με τον τρόπο αυτό ότι δεν χρειάζεται η Επιτροπή να αξιολογήσει τις ρυθμιστικές αλλαγές της τομεακής νομοθεσίας ως μέρος της αξιολόγησης αντικτύπου που έχει σχέση με την έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα προσωρινά κριτήρια που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 528/2012 δεν είναι δυνατόν να θεωρείται ότι παρέχουν επαρκώς υψηλό επίπεδο προστασίας (σκέψη 77 της απόφασης)·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 266 ΣΛΕΕ, το θεσμικό ή λοιπό όργανο ή οργανισμός των οποίων η παράλειψη εκηρύχθη αντίθετη προς τις Συνθήκες, οφείλουν να λαμβάνουν τα μέτρα που συνεπάγεται η εκτέλεση της αποφάσεως του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στη συνεδρίαση ολομέλειας του Κοινοβουλίου του Φεβρουαρίου 2016, ο Vytenis Andriukaitis, Επίτροπος αρμόδιος για θέματα υγείας και ασφάλειας των τροφίμων, ανακοίνωσε ότι η Επιτροπή θα συνεχίσει παρόλα αυτά την εκτίμηση επιπτώσεων την οποία θεωρεί «χρήσιμο, έως και αναγκαίο, μέσο για την καθοδήγηση της μελλοντικής απόφασής της σχετικά με τα κριτήρια»·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή είναι υποχρεωμένη να διενεργεί εκτιμήσεις επιπτώσεων για τις νομοθετικές και μη νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναμένεται να έχουν σημαντικές οικονομικές, περιβαλλοντικές ή κοινωνικές επιπτώσεις προκειμένου να προσδιορίσει εναλλακτικές λύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι οι εκτιμήσεις επιπτώσεων αποτελούν πολύτιμα εργαλεία που βοηθούν τις ρυθμιστικές αρχές να αξιολογούν τις πολιτικές επιλογές, αλλά όχι να καθορίζουν επιστημονικά ζητήματα·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Πρόεδρος Jean-Claude Juncker επιβεβαίωσε, με την επιστολή του της 22ας Μαρτίου 2016 προς τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου Martin Schultz, την πρόθεση της Επιτροπής να ζητήσει, εν πρώτοις, τη γνώμη της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου σχετικά με την εκτίμηση επιπτώσεων προτού λάβει απόφαση για τα επιστημονικά κριτήρια, και στη συνέχεια να εγκρίνει επιστημονικά κριτήρια για τον καθορισμό των ιδιοτήτων ενδοκρινικού διαταράκτη έως τα τέλη Ιουνίου 2016·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχει ως εκ τούτου καμιά αμφιβολία ότι η Επιτροπή δεν έχει ακόμη λάβει μέτρα για να συμμορφωθεί προς την απόφαση του Δικαστηρίου, αλλά, αντίθετα, εμμένει στην παραβίαση του δικαίου της ΕΕ όπως δήλωσε το Δικαστήριο, και τώρα πλέον παραβιάζει και το άρθρο 266 ΣΛΕΕ·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι απολύτως απαράδεκτο η Επιτροπή, ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, να μη συμμορφώνεται με τις Συνθήκες·
1. καταδικάζει την Επιτροπή όχι μόνο διότι δεν τήρησε την υποχρέωσή της να εκδώσει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 528/2012, αλλά επιπλέον και διότι δεν συμμορφώθηκε προς τις θεσμικές υποχρεώσεις της όπως ορίζονται στις Συνθήκες, και συγκεκριμένα στο άρθρο 266 ΣΛΕΕ·
2. σημειώνει την πολιτική δέσμευση της Επιτροπής να προτείνει επιστημονικά κριτήρια για τον καθορισμό των ιδιοτήτων ενδοκρινικού διαταράκτη πριν το καλοκαίρι·
3. τονίζει ότι το Γενικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο προσδιορισμός επιστημονικών κριτηρίων μπορεί να επιτευχθεί μόνον με αντικειμενικό τρόπο βάσει επιστημονικών δεδομένων που έχουν σχέση με το ενδοκρινικό σύστημα, ανεξάρτητα από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, ιδιαίτερα οικονομικό, και ότι η Επιτροπή δεν νομιμοποιείται να αλλάξει τη ρυθμιστική ισορροπία που προβλέπεται σε βασική πράξη μέσω της άσκησης των εξουσιών που της ανατίθενται σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, ζήτημα το οποίο, ωστόσο, αξιολογεί η Επιτροπή στην εκτίμηση επιπτώσεων που διενεργεί·
4. καλεί την Επιτροπή να συμμορφωθεί αμέσως προς τις δυνάμει του άρθρου 266 ΣΛΕΕ υποχρεώσεις της και να εγκρίνει αμέσως επιστημονικά κριτήρια βάσει κινδύνου για τον καθορισμό των ιδιοτήτων ενδοκρινικού διαταράκτη·
5. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στον Πρόεδρο του Συμβουλίου και στον Πρόεδρο της Επιτροπής και να τους ενημερώσει για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην ολομέλεια.