Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6ης Οκτωβρίου 2016 σχετικά με τη Ρουάντα και την υπόθεση της Victoire Ingabire (2016/2910(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 23ης Μαΐου 2013 σχετικά με τη Ρουάντα: η υπόθεση της Victoire Ingabire(1),
– έχοντας υπόψη τον Αφρικανικό Χάρτη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών (ACHPR),
– έχοντας υπόψη τον Αφρικανικό Χάρτη για τη Δημοκρατία, τις Εκλογές και τη Διακυβέρνηση,
– έχοντας υπόψη τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και τη δικαστική συνδρομή στην Αφρική,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων και άλλων μορφών ωμής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας,
– έχοντας υπόψη το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα που κυρώθηκε από τη Ρουάντα το 1975,
– έχοντας υπόψη το αποτέλεσμα της καθολικής περιοδικής εξέτασης της Ρουάντα για το 2015 και τις τελικές παρατηρήσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών του 2016,
– έχοντας υπόψη τη Συμφωνία του Κοτονού,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Ύπατης Εκπροσώπου Federica Mogherini εξ ονόματος της ΕΕ για την αναθεώρηση του Συντάγματος στη Ρουάντα, της 3ης Δεκεμβρίου 2015,
– έχοντας υπόψη την κοινή τοπική δήλωση της ΕΕ σχετικά με το δημοψήφισμα για το σχέδιο Συντάγματος στη Ρουάντα, της 18ης Δεκεμβρίου 2015,
– έχοντας υπόψη το ανακοινωθέν Τύπου της 16ης Μαρτίου 2016 της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων για την εκδίκαση της έφεσης της πολιτικής κρατούμενης Victoire Ingabire Umuhoza,
– έχοντας υπόψη την έκθεση του Freedom House σχετικά με τη Ρουάντα, 2015,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας «Ρουάντα 2015/2016»,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 2013 με τίτλο «Justice in jeopardy: The first instance trial of Victoire Ingabire» (Η Δικαιοσύνη σε κίνδυνο: η πρωτοβάθμια δίκη της Victoire Ingabire),
– έχοντας υπόψη την απάντηση της Αντιπροέδρου/Ύπατης Εκπροσώπου Catherine Ashton, της 4ης Φεβρουαρίου 2013, στη γραπτή ερώτηση Ε-010366/2012 σχετικά με τη Victoire Ingabire,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της οργάνωσης Human Rights Watch με τίτλο «Rwanda: Opposition Activist Missing (Ρουάντα: Αγνοούμενοι αντιφρονούντες ακτιβιστές) της 29ης Σεπτεμβρίου 2016,
– έχοντας υπόψη την έκθεση του ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ του 2014 σχετικά με τα δικαιώματα της ελευθερίας της ειρηνικής συνάθροισης και του συνεταιρίζεσθαι,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 135 παράγραφος 5 και το άρθρου 123 παράγραφος 4 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρουάντα είναι μία από τις λίγες αφρικανικές χώρες που πρωτοστατούν στην επίτευξη των ΑΣΧ, ιδίως σε θέματα που αφορούν την ισότητα των φύλων, την ενδυνάμωση των γυναικών, την καθολική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, την παιδική και μητρική θνησιμότητα, τον επιπολασμό του ιού HIV και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη συνοδεύτηκε από ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, όπως αποδεικνύεται από τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας κατά τα δύο τρίτα και την επίτευξη σχεδόν καθολικής εγγραφής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές και πολιτικές προσπάθειες που καταβάλλονται για τη βελτίωση της οικονομίας της χώρας και για αύξηση της εκβιομηχάνισης και του προσανατολισμού της προς τις υπηρεσίες·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 30 Οκτωβρίου 2012, η Victoire Ingabire, Πρόεδρος των Ενοποιημένων Δημοκρατικών Δυνάμεων (UDF), καταδικάστηκε σε οκταετή φυλάκιση για συνωμοσία κατά των αρχών με τη χρήση τρομοκρατίας και για υποτίμηση της γενοκτονίας του 1994, λόγω σχέσεων με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις για την Απελευθέρωση της Ρουάντα (FDLR)·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, τον Σεπτέμβριο του 2016, δεν επιτράπηκε η πρόσβαση αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη φυλακισμένη αρχηγό της αντιπολίτευσης Victoire Ingabire· λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρόλο που στόχος της επίσκεψης ήταν ο ρόλος των γυναικών στην κοινωνία και η ενίσχυσή του, το Υπουργείο Εξωτερικών και Συνεργασίας έκρινε ότι «δεν υπάρχει ειδικός λόγος η κ. Victoire Ingabire, μια κατάδικη που υπόκειται στις εθνικές κατευθυντήριες γραμμές και τους κανόνες κράτησης, να δεχθεί την επίσκεψη των βουλευτών του Κοινοβουλίου στο πλαίσιο επίσημης αποστολής»·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αποστολή επισήμανε ότι παραμένουν σημαντικές προκλήσεις στον τομέα αυτό, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση στις αγροτικές περιοχές, δικαιότερα δικαιώματα ιδιοκτησίας και καλύτερη πρόσβαση στη μη γεωργική απασχόληση, και ότι η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγκεκριμένα η πολιτική συμμετοχή και η ελευθερία της έκφρασης στη Ρουάντα, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας, ενώ η ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών παραμένει πολύ ανίσχυρη·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν την πρωτοβάθμια δίκη της Victoire Ingabire, δεδομένου ότι υπήρξαν σοβαρές παρατυπίες και άδικη μεταχείριση εις βάρος της· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην έκθεσή της, η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει τις δημόσιες δηλώσεις του Προέδρου της Ρουάντα για την επικείμενη δίκη και τη βαρύτητα που δόθηκε σε ομολογίες κρατουμένων στο στρατόπεδο Kami, όπου εικάζεται ότι γίνεται χρήση βασανιστηρίων· λαμβάνοντας υπόψη ότι, αφού κατέθεσαν κατά της Victoire Ingabire στο δικαστήριο της Ρουάντα το 2012, τέσσερις μάρτυρες κατηγορίας και ένας συγκατηγορούμενος είπαν στο Ανώτατο Δικαστήριο το 2013 ότι οι καταθέσεις τους είχαν παραποιηθεί·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 13 Σεπτεμβρίου 2012, η Victoire Ingabire Umuhoza ήταν, μαζί με δύο άλλες πολιτικές προσωπικότητες της Ρουάντα, τον Bernard Ntaganda και τον Deogratias Mushyayidi, υποψήφια για το Βραβείο Ζαχάρωφ 2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ελευθερία της σκέψης·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2015 η κ. Ingabire προσέφυγε στο Αφρικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων των Λαών, κατηγορώντας την κυβέρνηση της Ρουάντα για παραβίαση των δικαιωμάτων της· λαμβάνοντας υπόψη ότι, τον Μάρτιο του 2015, η Ρουάντα αποσύρθηκε από τη δικαιοδοσία του Αφρικανικού Δικαστηρίου, υποστηρίζοντας ότι τα δικαστήρια της Ρουάντα είναι σε θέση να αναλαμβάνουν όλες τις τοπικές υποθέσεις· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 29 Φεβρουαρίου 2016, η κυβέρνηση της Ρουάντα ανακάλεσε τη δήλωσή της που επέτρεπε σε μεμονωμένα άτομα να υποβάλλουν καταγγελίες απευθείας στο Αφρικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων των Λαών, λίγες μόνο ημέρες προτού οι δικαστές εκδικάσουν υπόθεση της Victoire Ingabire κατά της κυβέρνησης της Ρουάντα·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το κόμμα της Victoire Ingabire, FDU-Inkingi, από τον Απρίλιο του 2016 οι συνθήκες κράτησης της κ. Ingabire έχουν επιδεινωθεί σημαντικά· λαμβάνοντας υπόψη ότι στερείται τα εξωτερικά γεύματα ειδικής διατροφής και ότι το ιατρικό πιστοποιητικό της έπαψε να ισχύει·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μεταξύ άλλων, το κόμμα της Victoire Ingabire, FDU-Inkingi, δεν μπόρεσε να καταχωρισθεί νόμιμα ως πολιτικό κόμμα και ότι πολλά από τα μέλη του έχουν δεχθεί απειλές, έχουν συλληφθεί και τεθεί υπό κράτηση·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά μέλη κομμάτων της αντιπολίτευσης κρατούνται στη φυλακή· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Illuminée Iragena, νοσοκόμα και πολιτική ακτιβίστρια που συνδέεται με το FDU-Inkingi, αγνοείται τους τελευταίους πέντε μήνες και υπάρχουν φόβοι για την ασφάλειά της· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Léonille Gasengayire, ταμίας του FDU-Inkingi, συνελήφθη στις 23 Αυγούστου 2016 και της απαγγέλθηκαν κατηγορίες για υποκίνηση δημόσιας εξέγερσης·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρουάντα κατατάσσεται 161η σε σύνολο 180 κρατών στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2016· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελευθερία του Τύπου εξακολουθεί να επιδεινώνεται, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι υφίστανται παρενοχλήσεις, απειλές και συλλαμβάνονται· λαμβάνοντας υπόψη ότι εξόριστοι και ξένοι δημοσιογράφοι υπόκεινται όλο και περισσότερο σε μη νόμιμες πράξεις εκφοβισμού, βίας και βίαιες εξαφανίσεις διότι στα ρεπορτάζ τους επικρίνουν αξιωματούχους·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, τον Οκτώβριο του 2014, η κυβέρνηση ανέστειλε επ’ αόριστον τη ραδιοφωνική υπηρεσία της British Broadcasting Corporation (BBC) στη γλώσσα Kinyarwanda, μετά τη μετάδοση αμφιλεγόμενου τηλεοπτικού ντοκιμαντέρ του BBC για τη γενοκτονία στη Ρουάντα το 1994·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εδραίωση της δημοκρατίας, όπου συμπεριλαμβάνεται η διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και η συμμετοχή των κομμάτων της αντιπολίτευσης, έχει ζωτική σημασία, ιδίως ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2017·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αδυναμίες του δικαστικού συστήματος της Ρουάντα κατά τη διεξαγωγή της ποινικής δίκης της Victoire Ingabire υπονόμευσαν την ικανότητά του να εκδικάζει σημαντικές πολιτικές υποθέσεις·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρουάντα είναι βασικός παράγοντας στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών και μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία σταθεροποίησης, μεταξύ άλλων με την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου ορυκτών και άλλων φυσικών πόρων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ του 2015 για τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό συνιστά στην κυβέρνηση της Ρουάντα να διερευνήσει και να διώξει τα πρόσωπα που εμπλέκονται στο παράνομο εμπόριο κασσίτερου, ταντάλιου και βολφραμίου, καθώς και τη νομιμοποίηση ορυκτών από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό στη Ρουάντα·
1. καταδικάζει σθεναρά τις πολιτικά υποκινούμενες δίκες, τη δίωξη πολιτικών αντιπάλων και τον προκαθορισμό του αποτελέσματος της δίκης· καλεί την κυβέρνηση της Ρουάντα να επεκτείνει τα οικονομικά και κοινωνικά επιτεύγματα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με στόχο την πλήρη μετάβαση σε μια σύγχρονη δημοκρατία χωρίς αποκλεισμούς· καλεί τις αρχές της Ρουάντα να διασφαλίσουν ότι διαδικασία έφεσης της Victoire Ingabire είναι δίκαιη και πληροί τις προδιαγραφές του δικαίου της Ρουάντα και του διεθνούς δικαίου· υπογραμμίζει ότι η δίκη και οι κατηγορίες που απαγγέλλονται στους κατηγορουμένους δεν μπορούν να βασίζονται σε ασαφείς και ανακριβείς νόμους και στην κατάχρηση των νόμων αυτών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Victoire Ingabire·
2. εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την απόρριψη της έφεσης της Victoire Ingabire από το Ανώτατο Δικαστηρίου της Ρουάντα και την καταδίκη της σε 15ετή φυλάκιση, καθώς και για την επιδείνωση των συνθηκών κράτησής της· πιστεύει ότι η διαδικασία έφεσης που διεξήχθη στη Ρουάντα δεν πληρούσε τα διεθνή πρότυπα, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα της κ. Ingabire στο τεκμήριο αθωότητας·
3. τονίζει ότι η απόσυρση της Ρουάντα, τον Μάρτιο του 2016, από τη δικαιοδοσία του Αφρικανικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων των Λαών (ACHPR), λίγες μόλις ημέρες πριν από τη συζήτηση της έφεσης στην υπόθεση της κ. Ingabire, είναι συγκυριακή και αποσκοπεί στον περιορισμό της άμεσης πρόσβασης των ιδιωτών και των ΜΚΟ στο δικαστήριο·
4. υπενθυμίζει στις αρχές της Ρουάντα ότι η ΕΕ εξέφρασε ανησυχίες για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων για δίκαιη δίκη στο πλαίσιο του επίσημου πολιτικού διαλόγου με τη Ρουάντα βάσει του άρθρου 8 της συμφωνίας του Κοτονού· ζητεί την ταχεία και αμερόληπτη επανεξέταση της υπόθεσης της κ. Ingabire, βάσει των πραγματικών περιστατικών και σύμφωνα με τον νόμο, χωρίς περιορισμούς, αθέμιτες επιρροές, πιέσεις και απειλές· ζητεί την προστασία των δικαιωμάτων της Victoire Ingabire στη φυλακή, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε νομική εκπροσώπηση και επαρκή τροφή και περίθαλψη·
5. καταδικάζει κάθε ενέργεια εκφοβισμού, τις συλλήψεις, τις κρατήσεις και τις διώξεις ηγετών κομμάτων της αντιπολίτευσης, μελών και ακτιβιστών, καθώς και δημοσιογράφων και άλλων που θεωρούνται επικριτές της κυβέρνησης της Ρουάντα, απλώς και μόνο διότι εκφράζουν τις απόψεις τους· προτρέπει εν προκειμένω τις αρχές της Ρουάντα να επανεξετάσουν και να αναπροσαρμόσουν την εθνική τους νομοθεσία ώστε να εγγυάται την ελευθερία της έκφρασης, ιδίως τα άρθρα 463 και 451 του ποινικού κώδικα που περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης·
6. καλεί την κυβέρνηση της Ρουάντα να αποδείξει τη βούλησή της να διερευνήσει εικαζόμενες καταχρήσεις σε βάρος ακτιβιστών της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων και να προσαρμόσει τα στρατιωτικά κέντρα κράτησης στη νομοθεσία της Ρουάντα και στα διεθνή πρότυπα· καλεί τις αρχές της Ρουάντα να ελευθερώσουν αμέσως όσα άτομα και άλλους ακτιβιστές είναι υπό κράτηση ή έχουν καταδικασθεί για τον απλό λόγο ότι άσκησαν τα δικαιώματά τους της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και της ειρηνικής συνάθροισης, και να διασφαλίσουν τη διάκριση των διοικητικών, νομοθετικών και δικαστικών εξουσιών, ιδίως την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας·
7. καλεί τις αρχές της Ρουάντα να εντείνουν τις προσπάθειες για να διερευνήσουν τις υποθέσεις των Illuminée Iragena, John Ndabarasa, Léonille Gasangayire και άλλων ατόμων που είναι πολύ πιθανό να έχουν πέσει θύματα βίαιης εξαφάνισης, ώστε να αποκαλυφθεί πού βρίσκονται και να αποφυλακισθούν ή να δικαστούν, εάν τελούν υπό κράτηση, καθώς και να διασφαλίσει τον δίκαιο χαρακτήρα της δίκης πραγματικών ή εικαζόμενων αντιφρονούντων και επικριτών της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των υποθέσεων των Frank Rusagara, Joel Mutabazi, Kizito Mihigo, και των αντίστοιχων συγκατηγορουμένων τους·
8. καλεί τις αρχές της Ρουάντα να εξασφαλίσουν τη διεξαγωγή ειρηνικών, αξιόπιστων και διαφανών εκλογών το 2017 και ζητεί από την κυβέρνηση να συνεργασθεί με την αντιπολίτευση κατά την προετοιμασία των εκλογών αυτών· εκφράζει την υποστήριξή του σε μια μακροχρόνια αποστολή εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ για τις προεδρικές εκλογές του 2017, που θα εστιάζει στον πολιτικό χώρο και στις θεμελιώδεις ελευθερίες·
9. υπενθυμίζει στις αρχές της Ρουάντα ότι η δημοκρατία θεμελιώνεται στην πλουραλιστική διακυβέρνηση, στην ενεργό αντιπολίτευση, στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και στην ανεξάρτητη δικαιοσύνη, στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων της έκφρασης και του συνέρχεσθαι· καλεί εν προκειμένω τη Ρουάντα να ανοίξει τον πολιτικό της χώρο ώστε να ευθυγραμμιστεί με αυτά τα πρότυπα και να βελτιώσει τις επιδόσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· αναμένει από τη Ρουάντα να εφαρμόσει τις συστάσεις του ειδικού εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για την ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης και του συνεταιρίζεσθαι (2014)·
10. καλεί τις αρχές της Ρουάντα να προχωρήσουν επειγόντως στην επανεξέταση της δήλωσής τους που επιτρέπει σε μεμονωμένα άτομα και ΜΚΟ να υποβάλλουν καταγγελίες απευθείας στο Αφρικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων των Λαών, με στόχο την αποκατάσταση και την επαναφορά της·
11. καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους διεθνείς εταίρους της να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον λαό της Ρουάντα στο έργο τους για την οικοδόμηση ειρήνης και σταθερότητας στη χώρα και σε ολόκληρη την περιοχή·
12. ζητεί από την Επιτροπή να συνεχίσει να αξιολογεί σε τακτική βάση τη στήριξη της ΕΕ στους κυβερνητικούς θεσμούς της Ρουάντα, για να διασφαλιστεί ότι η στήριξη αυτή προωθεί απολύτως τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, τον πολιτικό πλουραλισμό και την ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών·
13. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, την Αντιπρόεδρο/Ύπατη Εκπρόσωπο Federica Mogherini, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, τα θεσμικά όργανα της Αφρικανικής Ένωσης, την Κοινότητα της Ανατολικής Αφρικής, την Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, τα κράτη μέλη της ΕΕ, τους υπερασπιστές της Victoire Ingabire και στον Πρόεδρο της Ρουάντα.