Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τη θέση του ψήφισμα της 6ης Φεβρουαρίου 2013 σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη διαφάνεια των μέτρων που ρυθμίζουν τις τιμές των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και την κάλυψη του κόστους τους στο πλαίσιο των δημόσιων συστημάτων ασφάλισης υγείας(1),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), που ορίζει ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης,

–  έχοντας υπόψη την αξιολόγηση REFIT από την Επιτροπή, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 953/2003 του Συμβουλίου για να αποφευχθεί η εκτροπή του εμπορίου ορισμένων βασικών φαρμακευτικών προϊόντων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (SWD(2016)0125),

–  έχοντας υπόψη τις υποχρεώσεις που ορίζονται στο άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΚ για τη διατήρηση κατάλληλου και συνεχούς εφοδιασμού με φαρμακευτικά προϊόντα,

–  έχοντας υπόψη την αρχική εκτίμηση επιπτώσεων(2) της Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ στον τομέα της αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ),

–  έχοντας υπόψη τη στρατηγική του δικτύου ΑΤΥ για τη συνεργασία της ΕΕ στον τομέα της αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ), της 29ης Οκτωβρίου 2014(3),

–  έχοντας υπόψη την τελική έκθεση της έρευνας της Επιτροπής στον φαρμακευτικό κλάδο (SEC(2009)0952),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής του 2013, με τίτλο «Health inequalities in the EU – Final report of a consortium. Consortium lead: Sir Michael Marmot» (Ανισότητες στον τομέα της υγείας στην ΕΕ – τελική έκθεση μιας κοινοπραξίας. Επικεφαλής της κοινοπραξίας: Sir Michael Marmot)(4), σύμφωνα με την οποία τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου φτώχειας ή μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της φτώχειας,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 1ης Δεκεμβρίου 2014 σχετικά με την καινοτομία προς όφελος των ασθενών(5),

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής και Θεμάτων Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή που συνήλθε στις 18 Απριλίου 2016,

–  έχοντας υπόψη την 6η έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την παρακολούθηση της επίλυσης διαφορών για διπλώματα ευρεσιτεχνίας στον φαρμακευτικό κλάδο,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, με τίτλο «Ασφαλή, καινοτόμα και προσβάσιμα φάρμακα: ένα ανανεωμένο όραμα για τον φαρμακευτικό τομέα» (COM(2008)0666),

–  έχοντας υπόψη τις παραγράφους 249 και 250 της απόφασης του Δικαστηρίου της 14ης Φεβρουαρίου 1978 στην υπόθεση 27/76 περί υπερβολικών τιμών,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2016 για την ενίσχυση της ισορροπίας των φαρμακευτικών συστημάτων της ΕΕ και των κρατών μελών της,

–  έχοντας υπόψη την απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 2119/98/ΕΚ(6),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την πρόσβαση στα φάρμακα με τίτλο «Promoting innovation and access to health technologies» (Προώθηση της καινοτομίας και της πρόσβασης σε τεχνολογίες υγείας), που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο 2016,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2006 σχετικά με κοινές αξίες και αρχές στα συστήματα υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών της 6ης Απριλίου 2011 και της 10ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με τη διαδικασία προβληματισμού για σύγχρονα, ευαίσθητα και βιώσιμα συστήματα υγείας,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Για αποτελεσματικά, προσβάσιμα και ανθεκτικά συστήματα υγείας» (COM(2014)0215),

–  έχοντας υπόψη τη μελέτη με τίτλο «Towards Harmonised EU Assessment of Added therapeutic Value of Medicines» (Προς μια εναρμονισμένη ενωσιακή αξιολόγηση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας των φαρμάκων), που δημοσιεύθηκε από το Τμήμα Πολιτικής «Οικονομική και Επιστημονική Πολιτική» του Κοινοβουλίου το 2015(7),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας με τίτλο «WHO Expert Committee on the Selection of Essential Drugs (επιτροπή ειδικών της ΠΟΥ για την επιλογή των βασικών φαρμάκων), 17-21 Οκτωβρίου 1977 –WHO Technical Report Series, No. 615», την έκθεση της Γραμματείας της ΠΟΥ, της 7ης Δεκεμβρίου 2001, με τίτλο «στρατηγική της ΠΟΥ για τα φάρμακα: Αναθεωρημένη διαδικασία για την επικαιροποίηση του προτύπου καταλόγου βασικών φαρμάκων της ΠΟΥ (EB109/8)· την έκθεση της ΠΟΥ, του Μαρτίου του 2015, με τίτλο «Access to new medicines in Europe» (Πρόσβαση σε νέα φάρμακα στην Ευρώπη), και την έκθεση της ΠΟΥ, της 28ης Ιουνίου 2013 με τίτλο «Priority Medicines for Europe and the World» (Φάρμακα προτεραιότητας για την Ευρώπη και τον κόσμο),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 141/2000 για τα ορφανά φάρμακα,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 35 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 6 στοιχείο α) ΣΛΕΕ σχετικά με το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών στην προστασία της υγείας,

–  έχοντας υπόψη τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, που καθορίζουν κανόνες για τον ανταγωνισμό,

–  έχοντας υπόψη τη δήλωση της Ντόχα σχετικά με τη συμφωνία για τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τη δημόσια υγεία (WTO/MIN(01/DEC/2)) και την εφαρμογή της παραγράφου 6 της δήλωσης της Ντόχα, της 1ης Σεπτεμβρίου 2003 (WTO/L/540),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 816/2006 σχετικά με τη χορήγηση υποχρεωτικών αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με την παρασκευή φαρμάκων για εξαγωγή σε χώρες με προβλήματα δημόσιας υγείας,

–  έχοντας υπόψη τη συμφωνία για κοινές συμβάσεις προμηθειών, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 10 Απριλίου 2014(8),

–  έχοντας υπόψη τη διάσκεψη του Ναϊρόμπι του 1985 σχετικά με την ορθολογική χρήση των φαρμάκων,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 726/2004 που εγκρίθηκε από την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (Α8-0035/2016) και τις τροπολογίες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10 Μαρτίου 2016(9),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Σεπτεμβρίου 2015 σχετικά με το Πρόγραμμα Εργασίας της Επιτροπής για το 2016(10),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 11ης Σεπτεμβρίου 2012 σχετικά με την εθελοντική και μη αμειβόμενη δωρεά ιστών και κυττάρων(11),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Ανάπτυξης, της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και της Επιτροπής Αναφορών (A8-0040/2017),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει το θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών στην υγεία και την ιατρική περίθαλψη(12)·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα δημόσιας υγείας έχουν καθοριστική σημασία για τη διασφάλιση καθολικής πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα υγείας στην ΕΕ αντιμετωπίζουν προκλήσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η αυξανόμενη επιβάρυνση των χρόνιων ασθενειών, το υψηλό κόστος ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών, οι υψηλές και αυξανόμενες φαρμακευτικές δαπάνες, καθώς και ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δαπάνες για τον φαρμακευτικό κλάδο στην ΕΕ ανήλθαν στο 17,1% των συνολικών δαπανών για την υγεία και στο 1,41% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2014· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προκλήσεις αυτές καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για ευρωπαϊκή συνεργασία και νέα μέτρα πολιτικής τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της υγειονομικής περίθαλψης και όχι απλό αντικείμενο συναλλαγών, και ότι η ανεπαρκής πρόσβαση σε βασικά φάρμακα και οι υψηλές τιμές των καινοτόμων φαρμάκων συνιστούν σοβαρή απειλή για τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις επιλογές υγειονομικής περίθαλψης και θεραπείας που προτιμούν, συμπεριλαμβανομένων συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών και φαρμάκων·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε βασικά και οικονομικώς προσιτά φάρμακα αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της ΕΕ και του ΠΟΥ, καθώς και τον στόχο 3 των Ηνωμένων Εθνών για βιώσιμη ανάπτυξη· λαμβάνοντας υπόψη ότι η καθολική πρόσβαση στα φάρμακα εξαρτάται από την έγκαιρη διαθεσιμότητά τους και από την οικονομική τους προσιτότητα για όλους, χωρίς γεωγραφικές διακρίσεις·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ανταγωνισμός είναι σημαντικός παράγοντας για τη συνολική ισορροπία της φαρμακευτικής αγοράς και μπορεί να χαμηλώσει το κόστος, να μειώσει τις δαπάνες για φάρμακα και να βελτιώσει την έγκαιρη πρόσβαση σε φάρμακα με προσιτές τιμές, εφαρμόζοντας τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ποιότητας στη διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η είσοδος γενόσημων φαρμάκων στην αγορά αποτελεί σημαντικό μέσο για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη μείωση των τιμών και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η είσοδος γενόσημων φαρμάκων στην αγορά δεν θα πρέπει να καθυστερήσει, ούτε θα πρέπει να νοθευτεί ο ανταγωνισμός·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μια υγιής και ανταγωνιστική αγορά φαρμακευτικών προϊόντων ωφελείται από τον αυστηρό έλεγχο στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι τιμές των νέων φαρμάκων αυξήθηκαν σε τέτοιο βαθμό τις τελευταίες δεκαετίες, που τα καθιστούν οικονομικά απρόσιτα για πολλούς ευρωπαίους πολίτες επηρεάζοντας σοβαρά τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι πέραν των υψηλών τιμών και της έλλειψης διαθεσιμότητας, μεταξύ των υπόλοιπων εμποδίων στην πρόσβαση σε φάρμακα περιλαμβάνονται οι ελλείψεις σε βασικά και άλλα φάρμακα, η κακή σύνδεση μεταξύ των κλινικών αναγκών και της έρευνας, η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και σε επαγγελματίες του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι καθυστερήσεις μεταξύ της έγκρισης της εμπορίας και των συνακόλουθων αποφάσεων για τις τιμές και τις επιστροφές εξόδων, η έλλειψη διαθεσιμότητας προϊόντων, οι κανόνες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και οι δημοσιονομικοί περιορισμοί·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ασθένειες όπως η ηπατίτιδα C μπορούν να καταπολεμηθούν επιτυχώς με την πρόωρη διάγνωσή τους, σε συνδυασμό με παλιά και νέα φάρμακα, ώστε να σωθούν εκατομμύρια ζωές σε ολόκληρη την ΕΕ·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου αυξάνεται κάθε χρόνο, και ότι ο συνδυασμός της αύξησης των κρουσμάτων καρκίνου στον πληθυσμό με τα νέα τεχνολογικά προηγμένα φάρμακα κατά του καρκίνου έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια κατάσταση κατά την οποία το συνολικό κόστος του καρκίνου αυξάνεται, γεγονός που προκαλεί πρωτόγνωρη πίεση στους προϋπολογισμούς υγειονομικής περίθαλψης και καθιστά τη θεραπεία οικονομικά απρόσιτη για πολλούς καρκινοπαθείς, αυξάνοντας τον κίνδυνο, η οικονομική προσιτότητα ή η τιμολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής να καταστεί αποφασιστικός παράγοντας στη θεραπεία των καρκινοπαθών·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1394/2007 για τα φάρμακα προηγμένων θεραπειών θεσπίστηκε με σκοπό την προαγωγή της καινοτομίας σε επίπεδο ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα, και ταυτόχρονα την κατοχύρωση της ασφάλειας, ωστόσο μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί μόνο οκτώ προηγμένες θεραπείες·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή θέσπισε κίνητρα για την προώθηση της έρευνας σε τομείς όπως οι σπάνιες και οι παιδικές ασθένειες· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός για τα ορφανά φάρμακα παρέχει ένα σημαντικό πλαίσιο για την προώθηση της έρευνας σχετικά με τα ορφανά φάρμακα, για τη σημαντική βελτίωση της θεραπείας σπάνιων ασθενειών για τις οποίες δεν υπήρχαν εναλλακτικές θεραπείες προηγουμένως, αλλά και ότι υπάρχουν ωστόσο ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή του·

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι διευρύνεται το χάσμα μεταξύ της αυξανόμενης αντίστασης σε αντιμικροβιακές ουσίες και της ανάπτυξης νέων αντιμικροβιακών ουσιών, και ότι οι ασθένειες που οφείλονται στην αντίσταση στα φάρμακα θα μπορούσαν να φτάσουν, έως το 2050, να προκαλούν δέκα εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο· λαμβάνοντας υπόψη ότι εκτιμάται πως στην ΕΕ πεθαίνουν κάθε χρόνο τουλάχιστον 25 000 άνθρωποι λόγω λοιμώξεων από ανθεκτικά βακτηρίδια, με κόστος 1,5 δισεκατομμύρια EUR, ενώ τα τελευταία 40 χρόνια έχει αναπτυχθεί μόνο μία νέα κατηγορία αντιβιοτικών·

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη θεραπεία προηγουμένως ανίατων ασθενειών, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, να μην πεθαίνουν πλέον στην ΕΕ ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV/AIDS· ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχει βέλτιστη αγωγή (μεταξύ άλλων ο καρκίνος, που προκαλεί σχεδόν 1,3 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο)·

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση σε οικονομικώς προσιτές και κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις και εμβόλια είναι εξίσου κρίσιμη με την πρόσβαση σε ασφαλή, αποτελεσματικά και οικονομικώς προσιτά φάρμακα·

ΙΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα φάρμακα προηγμένης θεραπείας (ATMP) έχουν τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσουν τη θεραπεία μεγάλου φάσματος παθήσεων, ιδίως σε τομείς ασθενειών στους οποίους οι συμβατικές προσεγγίσεις είναι ανεπαρκείς, και ότι μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί λίγα μόνο ATMP·

ΙΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένα βασικά φάρμακα δεν είναι διαθέσιμα σε πολλά κράτη μέλη, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όσον αφορά την περίθαλψη των ασθενών· λαμβάνοντας υπόψη ότι ελλείψεις φαρμάκων μπορούν να σημειωθούν είτε λόγω παράνομων επιχειρηματικών στρατηγικών, όπως η «αντίστροφη πληρωμή» (pay for delay) στον φαρμακευτικό τομέα, είτε λόγω ζητημάτων πολιτικής, παραγωγής ή διανομής, ή λόγω παράλληλου εμπορίου· λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΚ ορίζει μέτρα για την πρόληψη των ελλείψεων φαρμάκων με τη λεγόμενη υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας (ΥΔΥ), που υποχρεώνει τους παραγωγούς και τους διανομείς να διασφαλίζουν τον εφοδιασμό των εθνικών αγορών· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η ΥΔΥ δεν ισχύει για τον εφοδιασμό των διανομέων από τους κατασκευαστές, όπως αναφέρεται σε μελέτη που εκπονήθηκε κατ’ ανάθεση της Επιτροπής·

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα σταθερό και προβλέψιμο ρυθμιστικό πλαίσιο διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως επίσης η ορθή και έγκαιρη εφαρμογή του, είναι ουσιώδους σημασίας για τη δημιουργία ενός φιλικού προς την καινοτομία περιβάλλοντος που να υποστηρίζει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες και αποτελεσματικές θεραπείες·

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι στόχος της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι να ωφελεί την κοινωνία και να προωθεί την καινοτομία, και ότι εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με την κατάχρηση/αθέμιτη χρήση της·

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμφωνία του ΠΟΕ, του 1995, για τις εμπορικές πτυχές των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (συμφωνία TRIPS), προβλέπει στοιχεία ευελιξίας σε σχέση με την ευρεσιτεχνία, όπως η υποχρεωτική αδειοδότηση·

ΚΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα δοκιμαστικό σχέδιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA), γνωστό ως «προσαρμοστικές οδοί», που τέθηκε σε εφαρμογή το 2014 και εφαρμόζεται κυρίως για θεραπείες σε τομείς υψηλής ιατρικής ανάγκης, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις όσον αφορά τον λόγο κινδύνου οφέλους της χορήγησης ταχύτερης πρόσβασης στην αγορά για καινοτόμα φάρμακα με βάση λιγότερα κλινικά δεδομένα·

ΚΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι απαραίτητη όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα, και ότι πρέπει να βρεθούν μηχανισμοί που να συμβάλλουν στην καταπολέμηση του φαινομένου των παραποιημένων φαρμάκων·

ΚΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, πριν από μερικά χρόνια, οι βασικοί φορείς λήψης αποφάσεων και συμφεροντούχοι του τομέα της υγείας συναντήθηκαν σε ευρωπαϊκό διάλογο υψηλού επιπέδου (τον «G10» το 2001-2002, και στη συνέχεια το «Φαρμακευτικό φόρουμ» το 2005-2008), όπου συμφώνησαν να αναπτύξουν ένα κοινό στρατηγικό όραμα και να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φαρμακευτικού τομέα·

ΚΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μόνο το 3% των προϋπολογισμών υγείας διατίθεται για μέτρα πρόληψης και μέτρα προαγωγής της δημόσιας υγείας·

ΚΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η τιμολόγηση και η επιστροφή εξόδων για φαρμακευτικά προϊόντα υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών και ρυθμίζονται σε εθνικό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ παρέχει νομοθεσία για τη διανοητική ιδιοκτησία, τις κλινικές δοκιμές, την έγκριση της διάθεσης στην αγορά, τη διαφάνεια στην τιμολόγηση, τη φαρμακεπαγρύπνηση και τον ανταγωνισμό· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αυξανόμενες δαπάνες στον φαρμακευτικό τομέα, καθώς και η παρατηρούμενη ασυμμετρία μεταξύ φαρμακευτικών εταιριών και κρατών μελών όσον αφορά τις διαπραγματευτικές ικανότητες και τις πληροφορίες για την τιμολόγηση, επιβάλλουν περαιτέρω ευρωπαϊκή συνεργασία και νέα μέτρα πολιτικής τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαπραγμάτευση των τιμών των φαρμάκων γίνεται συνήθως μέσω διμερών και εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ του φαρμακευτικού κλάδου και των κρατών μελών·

ΚΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν στην πλειονότητά τους δικούς τους οργανισμούς αξιολόγησης της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας, που εφαρμόζουν καθένας τα δικά του κριτήρια·

ΚΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 168 ΣΛΕΕ, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν, για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όσον αφορά την ασφάλεια, να θεσπίζουν μέτρα για τον καθορισμό υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας για τα φαρμακευτικά προϊόντα, και ότι σύμφωνα με το άρθρο 114 παράγραφος 3 ΣΛΕΕ, οι νομοθετικές προτάσεις για τον τομέα της υγείας πρέπει να εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας·

Φαρμακευτική αγορά

1.  συμμερίζεται την ανησυχία που εκφράζεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, του 2016, σχετικά με την ενίσχυση της ισορροπίας στα φαρμακευτικά συστήματα της ΕΕ·

2.  χαιρετίζει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2016 σύμφωνα με τα οποία η Επιτροπή καλείται να προβεί σε εμπεριστατωμένη ανάλυση των συνολικών επιπτώσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΙ) στην καινοτομία καθώς και στη διαθεσιμότητα –μεταξύ άλλων όσον αφορά ελλείψεις στον εφοδιασμό της αγοράς και την αναστολή ή την αποτυχία της εμπορικής διάθεσης– και την προσιτότητα των φαρμακευτικών προϊόντων·

3.  επαναλαμβάνει ότι το δικαίωμα στην υγεία αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα που αναγνωρίζεται τόσο από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όσο και από το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα, και ότι το δικαίωμα αυτό αφορά όλα τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι έχουν επικυρώσει διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα οι οποίες αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην υγεία· επισημαίνει ότι για τη διασφάλιση του εν λόγω δικαιώματος πρέπει, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε φάρμακα·

4.  αναγνωρίζει την αξία πρωτοβουλιών πολιτών όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Δικαιωμάτων των Ασθενών, που βασίζεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών, η οποία εορτάζεται στις 18 Απριλίου κάθε έτους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο στα κράτη μέλη της ΕΕ· καλεί την Επιτροπή να θεσμοθετήσει την Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών σε επίπεδο ΕΕ·

5.  επισημαίνει τα συμπεράσματα του άτυπου Συμβουλίου υπουργών Υγείας υπό την ιταλική προεδρία της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου 2014, όπου πολλά κράτη μέλη συμφώνησαν στην ανάγκη να καταβληθούν κοινές προσπάθειες για να διευκολυνθεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και να καταστεί δυνατή η ταχύτερη πρόσβαση για τους ασθενείς·

6.  τονίζει την ανάγκη για συνοχή μεταξύ όλων των πολιτικών της ΕΕ (δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, ανάπτυξη, έρευνα και εμπόριο) και υπογραμμίζει, συνεπώς, ότι το ζήτημα της πρόσβασης σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να εξεταστεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο·

7.  υπογραμμίζει τη σημασία των προσπαθειών Ε&Α τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα για την ανακάλυψη νέων θεραπειών· τονίζει ότι οι ερευνητικές προτεραιότητες πρέπει να έχουν ως γνώμονα τις ανάγκες υγείας των ασθενών, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα το συμφέρον των φαρμακευτικών εταιρειών να δημιουργούν οικονομικές αποδόσεις για τις επενδύσεις τους· υπογραμμίζει ότι το κανονιστικό πλαίσιο πρέπει να διευκολύνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους ασθενείς και το δημόσιο συμφέρον·

8.  τονίζει ότι το υψηλό ποσοστό δημόσιων πόρων που χρησιμοποιούνται για Ε&Α δεν αποτυπώνεται στην τιμολόγηση λόγω της έλλειψης ιχνηλασιμότητας των δημόσιων πόρων στις προϋποθέσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και αδειών χρήσης, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η δίκαιη δημόσια απόδοση των δημόσιων επενδύσεων·

9.  παροτρύνει για αύξηση της διαφάνειας του κόστους Ε&Α, συμπεριλαμβανομένων του ποσοστού της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας και της εμπορίας φαρμάκων·

10.  υπογραμμίζει τον ρόλο των ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων και των ΜΜΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα σε ευρωπαϊκό επίπεδο· υπογραμμίζει εν προκειμένω τον ρόλο του προγράμματος «Ορίζων 2020»·

11.  υπενθυμίζει ότι η φαρμακευτική βιομηχανία της ΕΕ είναι από τις πλέον ανταγωνιστικές βιομηχανίες στην Ένωση· τονίζει ότι η διατήρηση υψηλού επιπέδου ποιότητας της καινοτομίας είναι καθοριστική για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας· τονίζει ότι οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να θεωρούνται δημόσια επένδυση, και ότι τα ποιοτικά φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν τη δημόσια υγεία και επιτρέπουν στους ασθενείς να ζουν περισσότερο και με καλύτερη υγεία·

12.  τονίζει ότι, σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που πλήττεται από κύμα αποβιομηχάνισης, ο φαρμακευτικός τομέας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό πυλώνα και κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία απασχόλησης·

13.  πιστεύει ότι οι απόψεις τις οποίες εκφράζουν οι ευρωπαίοι πολίτες στις αναφορές που υποβάλλουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν θεμελιώδη σημασία και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά προτεραιότητα από τον ευρωπαίο νομοθέτη·

14.  τονίζει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η συμμετοχή των οργανώσεων ασθενών στον καθορισμό των ερευνητικών στρατηγικών για ιδιωτικές και δημόσιες κλινικές δοκιμές, προκειμένου αυτές να καλύπτουν πραγματικά μη καλυπτόμενες ανάγκες των ευρωπαίων ασθενών·

15.  επισημαίνει ότι είναι προς το συμφέρον των ασθενών, σε περίπτωση που δεν ικανοποιούνται οι ιατρικές ανάγκες, να υπάρχει ταχεία πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα· τονίζει, ωστόσο, ότι η επίσπευση των αδειών εμπορίας δεν θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα αλλά να χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις που δεν καλύπτονται σοβαρές ιατρικές ανάγκες, ούτε πρέπει να υπαγορεύονται από εμπορικές επιδιώξεις· υπενθυμίζει ότι απαιτούνται σοβαρές κλινικές δοκιμές και παρακολούθηση φαρμακεπαγρύπνησης, προκειμένου να αξιολογούνται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των νέων φαρμάκων·

16.  επισημαίνει με ανησυχία ότι το 5% του συνόλου των εισαγωγών σε νοσοκομείο στην ΕΕ οφείλεται σε παρενέργειες φαρμάκων (ADR), και ότι οι ADR αποτελούν την πέμπτη βασικότερη αιτία θανάτου στα νοσοκομεία·

17.  υπενθυμίζει τη δήλωση σχετικά με την TRIPS και τη δημόσια υγεία, η οποία εκδόθηκε στην Ντόχα στις 14 Νοεμβρίου 2001, όπου αναφέρεται ότι η συμφωνία TRIPS πρέπει να εφαρμόζεται και να ερμηνεύεται με τρόπο ευνοϊκό για τη δημόσια υγεία –με την ενθάρρυνση τόσο της πρόσβασης σε υπάρχοντα φάρμακα όσο και της δημιουργίας νέων φαρμάκων· λαμβάνει εν προκειμένω υπόψη την απόφαση της 6ης Νοεμβρίου 2015 του Συμβουλίου TRIPS του ΠΟΕ, να παραταθεί η εξαίρεση των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών (ΛAX) από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων μέχρι τον Ιανουάριο 2033·

18.  τονίζει ότι είναι κρίσιμη ανάγκη να αναπτυχθούν οι τοπικές ικανότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες σε ό,τι αφορά την φαρμακευτική έρευνα, ώστε να καλυφθεί το μόνιμο χάσμα στην έρευνα και την παραγωγή φαρμάκων μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη προϊόντων, και με τη δημιουργία ανοικτών κέντρων έρευνας και παραγωγής·

Ανταγωνισμός

19.  εκφράζει την αποδοκιμασία του για τις δικαστικές υποθέσεις που αποσκοπούν στην καθυστέρηση της εισόδου των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά· επισημαίνει ότι, σύμφωνα με την τελική έκθεση της έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον φαρμακευτικό κλάδο, ο αριθμός αυτών των δικαστικών υποθέσεων τετραπλασιάστηκε κατά το διάστημα 2000-2007, σχεδόν το 60% των υποθέσεων αφορούσαν διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεύτερης γενιάς, και η εκδίκασή τους διήρκεσε κατά μέσο όρο δύο έτη·

20.  τονίζει ότι με τη βελτίωση της νομοθεσίας θα προωθηθεί η ανταγωνιστικότητα· αναγνωρίζει επίσης τη σημασία και την αποτελεσματικότητα των μέσων αντιμονοπωλιακής πολιτικής για την καταπολέμηση συμπεριφορών που υπονομεύουν τον ανταγωνισμό, όπως η κατάχρηση ή η εσφαλμένη χρήση των συστημάτων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και του συστήματος έγκρισης φαρμάκων, κατά παράβαση των άρθρων 101 και/ή 102 ΣΛΕΕ·

21.  επισημαίνει ότι τα βιο-ομοειδή φάρμακα επιτρέπουν εντονότερο ανταγωνισμό, χαμηλότερες τιμές και εξοικονόμηση πόρων για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό στη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα για τους ασθενείς· τονίζει ότι η προστιθέμενη αξία και ο οικονομικός αντίκτυπος των βιο-ομοειδών φαρμάκων στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας πρέπει να αναλυθούν, η είσοδός τους στην αγορά δεν θα πρέπει να καθυστερήσει, και, όπου απαιτείται, θα πρέπει να εξεταστεί η λήψη μέτρων για την υποστήριξη της εισαγωγής τους στην αγορά·

22.  τονίζει ότι η τιμολόγηση των φαρμάκων βάσει της αξίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά ως οικονομική στρατηγική μεγιστοποίησης των κερδών, που θα οδηγούσε στον καθορισμό τιμών δυσανάλογων προς τη διάρθρωση κόστους των φαρμάκων, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η βέλτιστη κατανομή των κοινωνικών παροχών·

23.  αναγνωρίζει ότι η χρήση φαρμάκων εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων μπορεί να αποφέρει οφέλη για τους ασθενείς όταν δεν υπάρχουν εγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις· επισημαίνει με ανησυχία ότι οι ασθενείς αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους λόγω της έλλειψης ισχυρής πραγματολογικής βάσης που να αποδεικνύει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της χρήση φαρμάκων εκτός προβλεπόμενων ενδείξεων, της έλλειψης εν επιγνώσει συναίνεσης, και της αυξανόμενης δυσκολίας στην παρακολούθηση των παρενεργειών· υπογραμμίζει ότι ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην εν λόγω πρακτική·

Τιμολόγηση και διαφάνεια

24.  επισημαίνει ότι οι ασθενείς αποτελούν τον πιο αδύναμο κρίκο στην πρόσβαση σε φάρμακα και ότι οι δυσκολίες που σχετίζονται με την πρόσβαση σε φάρμακα δεν πρέπει να έχουν αρνητικές συνέπειες για αυτούς·

25.  τονίζει ότι η πλειονότητα των εθνικών και περιφερειακών οργανισμών αξιολόγησης τεχνολογίας του τομέα της υγείας χρησιμοποιούν ήδη διάφορα κριτήρια κλινικού, οικονομικού και κοινωνικού οφέλους για την αξιολόγηση νέων φαρμάκων, προκειμένου να στηρίξουν τις αποφάσεις τους σχετικά με την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων·

26.  τονίζει ότι είναι σημαντικό να αξιολογείται η πραγματική θεραπευτική προστιθέμενη αξία των νέων φαρμάκων βάσει στοιχείων, σε σύγκριση με τη βέλτιστη διαθέσιμη εναλλακτική λύση·

27.  επισημαίνει με ανησυχία ότι τα στοιχεία που υποστηρίζουν την αξιολόγηση της προστιθεμένης αξίας των καινοτόμων φαρμάκων συχνά σπανίζουν και δεν είναι αρκετά πειστικά για να στηρίξουν τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση·

28.  τονίζει ότι η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας (ΑΤΥ) πρέπει να συνιστά σημαντικό και αποτελεσματικό μέσο για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα, και να συμβάλλει στη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγείας, επιτρέποντας τη δημιουργία κινήτρων για καινοτομία, και προσφέροντας στους ασθενείς τεχνολογίες με υψηλή προστιθέμενη θεραπευτική αξία· επισημαίνει, επιπλέον, ότι με την καθιέρωση κοινών ΑΤΥ σε επίπεδο ΕΕ θα αποφευχθούν ο κατακερματισμός των συστημάτων αξιολόγησης, η επικάλυψη των προσπαθειών και η ανορθολογική διάθεση πόρων εντός της ΕΕ·

29.  επισημαίνει ότι για την ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών πολιτικών υγείας με γνώμονα τον ασθενή, και για να καταστεί η τεχνολογία της υγείας όσο το δυνατόν αποδοτικότερη, η αξιολόγηση της τεχνολογίας αυτής θα πρέπει να αποτελεί πολυεπιστημονική διαδικασία που να συγκεντρώνει ιατρικές, κοινωνικές, οικονομικές και δεοντολογικές πληροφορίες για τη χρήση της τεχνολογίας με την εφαρμογή υψηλών προτύπων, κατά τρόπο συστηματικό, ανεξάρτητο, αντικειμενικό, ποιοτικό, αναπαραγώγιμο και διαφανή·

30.  θεωρεί ότι η τιμή ενός φαρμάκου θα πρέπει να καλύπτει το κόστος της ανάπτυξης και παραγωγής του, και να είναι ενδεδειγμένη για τη συγκεκριμένη οικονομική κατάσταση του κράτους εμπορίας, όπως επίσης να ευθυγραμμίζεται με τη θεραπευτική προστιθέμενη αξία που προφέρει στους ασθενείς, ενώ παράλληλα να εξασφαλίζει την πρόσβαση για τους ασθενείς, τη βιωσιμότητα της περίθαλψης και την ανταμοιβή για την καινοτομία·

31.  υπογραμμίζει ότι ακόμη και όταν η προστιθέμενη αξία ενός νέου φαρμάκου είναι σημαντική, η τιμή δεν πρέπει να εμποδίζει τη βιώσιμη πρόσβαση στο φάρμακο αυτό στην ΕΕ·

32.  πιστεύει ότι η πραγματική θεραπευτική προστιθέμενη αξία ενός φαρμάκου, ο κοινωνικός αντίκτυπος, η σχέση κόστους οφέλους, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις και η αποδοτικότητα για το σύστημα δημόσιας υγείας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο σύνολό τους κατά τον καθορισμό των διαδικασιών τιμολόγησης και επιστροφής εξόδων για τα φάρμακα·

33.  επισημαίνει με ανησυχία ότι, λόγω της μικρότερης διαπραγματευτικής δύναμης των μικρότερων χωρών και των χωρών με χαμηλότερα εισοδήματα, τα φάρμακα είναι συγκριτικά λιγότερο οικονομικώς προσιτά σε αυτά τα κράτη μέλη, ιδίως στον τομέα της ογκολογίας· εκφράζει την αποδοκιμασία του, στο πλαίσιο των διεθνών τιμών αναφοράς, για την έλλειψη διαφάνειας των τιμοκαταλόγων φαρμάκων σε σύγκριση με τις πραγματικές τιμές, και για την ασυμμετρία που συνεπάγεται αυτό όσον αφορά την πληροφόρηση, στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του κλάδου και των εθνικών συστημάτων υγείας·

34.  υπογραμμίζει ότι η οδηγία 89/105/ΕΟΚ («οδηγία για τη διαφάνεια») δεν έχει αναθεωρηθεί εδώ και 20 έτη, μολονότι έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές στο σύστημα φαρμάκων στην Ευρώπη·

35.  υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι απαιτούνται ανεξάρτητες διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, καθώς και διαφάνεια·

36.  επισημαίνει ότι το σχέδιο EURIPID χρειάζεται μεγαλύτερη διαφάνεια από τα κράτη μέλη ώστε να αποτυπώνει τις πραγματικές τιμές που αυτά καταβάλλουν·

37.  πιστεύει ότι απαιτείται στρατηγική καινοτομία στον τομέα της πρόληψης ασθενειών, διότι ο εν λόγω τομέας μπορεί να θεωρηθεί βασικός παράγοντας για τη μείωση της χρήσης φαρμάκων και την παράλληλη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη νομοθεσία που στοχεύει στη στήριξη της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, και να αναλάβουν όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για την προώθηση υγιών και ασφαλών συνηθειών, όπως η υγιεινή διατροφή·

Αρμοδιότητες της ΕΕ και συνεργασία

38.  υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 168 ΣΛΕΕ, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου·

39.  τονίζει ότι είναι σημαντικό να βελτιωθεί η διαφάνεια και να αυξηθεί η εθελοντική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της τιμολόγησης και της επιστροφής εξόδων των φαρμακευτικών προϊόντων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και να διαφυλαχθεί το δικαίωμα των ευρωπαίων πολιτών να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη·

40.  υπενθυμίζει ότι η διαφάνεια σε όλα τα ενωσιακά και εθνικά θεσμικά όργανα και οργανισμούς έχει καθοριστική σημασία για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας, και ότι οι εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης δεν πρέπει να έχουν σύγκρουση συμφερόντων·

41.  επικροτεί πρωτοβουλίες όπως η Πρωτοβουλία για τα καινοτόμα φάρμακα (ΠΚΦ), που φέρνουν σε συνεργασία τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα με στόχο την τόνωση της έρευνας και την επίσπευση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες για την αντιμετώπιση μη καλυπτόμενων αναγκών· εκφράζει, ωστόσο, την αποδοκιμασία του για το χαμηλό επίπεδο δημόσιας απόδοσης των δημοσίων επενδύσεων ελλείψει αιρεσιμότητας στην πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση από την ΕΕ· επισημαίνει, ακόμα, ότι η ΠΚΦ 2, δεύτερο και τρέχον στάδιο εφαρμογής της ΠΚΦ, χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τους φορολογούμενους της ΕΕ, και τονίζει την ανάγκη να ενισχυθεί ο ηγετικός ρόλος της ΕΕ όσον αφορά την ιεράρχηση των αναγκών δημόσιας υγείας στην έρευνα στο πλαίσιο της ΠΚΦ 2, και την ενσωμάτωση ευρείας ανταλλαγής δεδομένων υγείας, κοινών πολιτικών διαχείρισης της διανοητικής ιδιοκτησίας, διαφάνειας και εύλογης απόδοσης των δημόσιων επενδύσεων·

42.  επισημαίνει την ενωσιακή διαδικασία κοινής προμήθειας φαρμάκων που χρησιμοποιείται για την αγορά εμβολίων σύμφωνα με την απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ· παροτρύνει τα κράτη μέλη να κάνουν πλήρη χρήση του συγκεκριμένου μέσου, για παράδειγμα σε περίπτωση ελλείψεων παρασκευασμάτων για παιδικά εμβόλια·

43.  επισημαίνει με ανησυχία ότι η ΕΕ υστερεί έναντι των ΗΠΑ όσον αφορά έναν τυποποιημένο και διαφανή μηχανισμό υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις αιτίες των ελλείψεων φαρμάκων· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προτείνουν και να καθιερώσουν ένα τέτοιο μέσο για την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής·

44.  υπενθυμίζει τη σημασία του θεματολογίου για την ψηφιακή υγεία και την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη και την εφαρμογή λύσεων υγείας μέσω τηλεματικής και κινητών συσκευών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ασφαλών, αξιόπιστων, προσβάσιμων, σύγχρονων και βιώσιμων νέων μοντέλων υγειονομικής περίθαλψης για τους ασθενείς, τους φροντιστές, τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και τους πληρωτές·

45.  υπενθυμίζει ότι οι ΛΑΧ πλήττονται περισσότερο από ασθένειες που σχετίζονται με τη φτώχεια, ιδίως HIV/AIDS, ελονοσία, φυματίωση, παθήσεις των αναπαραγωγικών οργάνων και μολυσματικές και δερματικές νόσους·

46.  επισημαίνει ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες οι γυναίκες και τα παιδιά έχουν μικρότερη πρόσβαση σε φάρμακα από ό,τι οι ενήλικοι άνδρες, εξαιτίας της έλλειψης διαθεσιμότητας, προσβασιμότητας, οικονομικής προσιτότητας και αποδοχής των θεραπειών ως αποτέλεσμα διακρίσεων λόγω πολιτιστικών, θρησκευτικών ή κοινωνικών παραγόντων και χαμηλής ποιότητας υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης·

47.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η φυματίωση έχει καταστεί η κορυφαία λοιμώδης αιτία θανάτου παγκοσμίως, και ότι η πιο επικίνδυνη μορφή της νόσου είναι η πολυανθεκτική στα φάρμακα· υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η αναπτυσσόμενη κρίση μικροβιακής αντοχής (AMR), μεταξύ άλλων, μέσω της χρηματοδότησης της έρευνας και της ανάπτυξης νέων εργαλείων για εμβόλια, διαγνωστικές μεθόδους και θεραπείες της φυματίωσης, με παράλληλη εξασφάλιση βιώσιμης και οικονομικά προσιτής πρόσβασης στα εν λόγω νέα εργαλεία, προκειμένου να μην υστερήσει κανείς·

Διανοητική ιδιοκτησία (ΔΙ) και Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α)

48.  υπενθυμίζει ότι τα δικαιώματα ΔΙ επιτρέπουν μια περίοδο αποκλειστικότητας την οποία οι αρμόδιες αρχές πρέπει να ρυθμίζουν, να παρακολουθούν και να υλοποιούν προσεκτικά και αποτελεσματικά, προκειμένου να αποφεύγεται η σύγκρουση με το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στην προστασία της υγείας, ενώ ταυτόχρονα να προωθούνται η ποιοτική καινοτομία η ανταγωνιστικότητα· τονίζει ότι το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και τα κράτη μέλη θα πρέπει να χορηγούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας μόνο για φαρμακευτικά προϊόντα που πληρούν αυστηρά τα κριτήρια για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, δηλαδή την καινοτομία, την εφευρετική δραστηριότητα και τη δυνατότητα βιομηχανικής εφαρμογής, όπως αυτά παγιώνονται στη σύμβαση για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας·

49.  τονίζει ότι, ενώ ορισμένα νέα φάρμακα αποτελούν παραδείγματα επαναστατικής καινοτομίας, άλλα νέα φάρμακα επιδεικνύουν θεραπευτική προστιθέμενη αξία ανεπαρκή για να χαρακτηριστούν γνήσια καινοτομία (ουσίες ίδιου σκοπού –«me-too»)· υπενθυμίζει ότι η επαυξητική καινοτομία μπορεί επίσης να είναι ευεργητική για τους ασθενείς και ότι η αλλαγή χρήσης και η αναδιάταξη γνωστών μορίων μπορεί να παράξει προστιθέμενη θεραπευτική αξία, η οποία θα πρέπει να αξιολογηθεί με προσοχή· προειδοποιεί για πιθανή αθέμιτη χρήση των κανόνων προστασίας ΔΙ με σκοπό τη διαιώνιση των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας μέσω μικροτροποποιήσεων («evergreening») και την αποφυγή του ανταγωνισμού·

50.  αναγνωρίζει τον θετικό αντίκτυπο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.°141/2000 για την ανάπτυξη ορφανών φαρμάκων, που κατέστησε δυνατόν να διατεθούν στην αγορά πολυάριθμα καινοτόμα προϊόντα για ασθενείς που στερούνταν θεραπευτικής αγωγής· λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα λανθασμένης εφαρμογής των κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ορφανών φαρμάκων και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της στην αύξηση του αριθμού των αδειών για ορφανά φάρμακα· επισημαίνει ότι τα ορφανά φάρμακα μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων ή να υποβάλλονται σε επανεξέταση και να εγκρίνονται για συμπληρωματικές ενδείξεις, ώστε να αυξάνονται οι πωλήσεις τους· καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για την εφαρμογή ισόρροπων κινήτρων χωρίς να αποθαρρύνεται η καινοτομία στον συγκεκριμένο τομέα· τονίζει ότι οι διατάξεις του κανονισμού για τα ορφανά φαρμακευτικά προϊόντα θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνον εφόσον πληρούνται όλα τα σχετικά κριτήρια·

51.  επισημαίνει ότι η συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ προσφέρει ευελιξία όσον αφορά τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, όπως για παράδειγμα μέσω της χορήγησης υποχρεωτικών αδειών, που έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική μείωση των τιμών· επισημαίνει ότι η ευελιξία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποτελεσματικό εργαλείο σε έκτακτες περιστάσεις καθοριζόμενες από το δίκαιο κάθε κράτους μέλους του ΠΟΕ, για την αντιμετώπιση προβλημάτων δημόσιας υγείας, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η παροχή των αναγκαίων φαρμάκων σε προσιτές τιμές στο πλαίσιο εγχώριων προγραμμάτων δημόσιας υγείας, και να προάγεται η δημόσια υγεία·

Συστάσεις

52.  ζητεί να ληφθούν μέτρα σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου να προστατευτεί το δικαίωμα των ασθενών σε καθολική, οικονομικά προσιτή, αποτελεσματική, ασφαλή και έγκαιρη πρόσβαση σε βασικές και καινοτόμες θεραπείες, να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των συστημάτων δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης της ΕΕ και να εξασφαλιστούν μελλοντικές επενδύσεις σε φαρμακευτική καινοτομία· τονίζει ότι η πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα αποτελεί κοινή ευθύνη όλων των συντελεστών του συστήματος υγείας·

53.  ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, να ενισχύσουν τις διαπραγματευτικές ικανότητες των κρατών μελών προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε φάρμακα σε ολόκληρη την ΕΕ·

54.  σημειώνει την έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόσβαση στα Φάρμακα·

55.  επισημαίνει ότι η αλλαγή χρήσης υφιστάμενων φαρμάκων για νέες ενδείξεις μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση τιμής· ζητεί από την Επιτροπή να συγκεντρώσει και να αναλύσει τα δεδομένα σχετικά με τις αυξήσεις τιμών σε περίπτωση αλλαγής χρήσης φαρμάκων και να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την ισορροπία και την αναλογικότητα των κινήτρων που ενθαρρύνουν τη βιομηχανία να επενδύει στην αλλαγή χρήσης φαρμάκων·

56.  καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν στενότερη συνεργασία για να καταπολεμήσουν τον εν λόγω κατακερματισμό της αγοράς, ιδίως με την ανάπτυξη κοινοχρησίας διεργασιών και αποτελεσμάτων ΑΤΥ, και να καταρτίσουν κοινά κριτήρια λήψης αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων σε εθνικό επίπεδο·

57.  καλεί την Επιτροπή να αναθεωρήσει την οδηγία για τη διαφάνεια, με έμφαση στην εξασφάλιση της έγκαιρης εισόδου στην αγορά για γενόσημα και βιο-ομοειδή φάρμακα, στην παύση της σύνδεσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής, στην επίσπευση της λήψης αποφάσεων τιμολόγησης και επιστροφής εξόδων για τα γενόσημα, και στην απαγόρευση της πολλαπλής επαναξιολόγησης των στοιχείων που τεκμηριώνουν την άδεια εμπορίας· πιστεύει ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα μεγιστοποιηθεί η εξοικονόμηση για τους εθνικούς προϋπολογισμούς υγείας, θα βελτιωθεί η οικονομική προσιτότητα, θα επιταχυνθεί η πρόσβαση των ασθενών και θα αποτραπούν οι διοικητικές επιβαρύνσεις για τις εταιρίες γενόσημων και βιο-ομοειδών φαρμάκων·

58.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει νέα οδηγία για τη διαφάνεια των διαδικασιών καθορισμού τιμών και των συστημάτων επιστροφής εξόδων, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της αγοράς·

59.  ζητεί τη θέσπιση νέας πρότασης οδηγίας για τη διαφάνεια, σε αντικατάσταση της οδηγίας 89/105/ΕΟΚ, με σκοπό τη διασφάλιση αποτελεσματικών ελέγχων και πλήρους διαφάνειας για όλες τις διαδικασίες που εφαρμόζονται στον καθορισμό των τιμών και την επιστροφή εξόδων για φαρμακευτικά προϊόντα στα κράτη μέλη·

60.  καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν με δίκαιο τρόπο την οδηγία 2011/24/ΕΕ περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, αποφεύγοντας περιορισμούς στην εφαρμογή των κανόνων επιστροφής εξόδων για διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής εξόδων για φάρμακα, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ή αδικαιολόγητο φραγμό στην ελεύθερη κυκλοφορία·

61.  καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί και να αξιολογεί αποτελεσματικά την εφαρμογή της οδηγίας 2011/24/ΕΕ στα κράτη μέλη, και να προγραμματίσει και να διεξαγάγει επίσημη αξιολόγηση της οδηγίας αυτής, η οποία να καλύπτει τις καταγγελίες, τις παραβάσεις, και όλα τα μέτρα μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο·

62.  καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν Ε&Α εστιασμένη σε μη καλυπτόμενες ανάγκες των ασθενών, όπως έρευνα για νέα αντιμικροβιακά φάρμακα, να συντονίζουν με αποτελεσματικό τρόπο τους δημόσιους πόρους που διατίθενται για έρευνα στον τομέα της υγείας, και να προάγουν την κοινωνική ευθύνη στον φαρμακευτικό τομέα·

63.  καλεί τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν το παράδειγμα των υφιστάμενων πρωτοβουλιών στην ΕΕ που έχουν στόχο την προώθηση της ανεξάρτητης έρευνας σε τομείς ενδιαφέροντος για εθνικές υπηρεσίες υγείας που δεν καλύπτονται επαρκώς από την εμπορική έρευνα (π.χ. AMR), και για ομάδες ασθενών που αποκλείονται συνήθως από τις κλινικές μελέτες, όπως παιδιά, έγκυοι και ηλικιωμένοι·

64.  επισημαίνει ότι η αυξανόμενη απειλή της μικροβιακής αντοχής και ο επείγων χαρακτήρας της απειλής της μικροβιακής αντοχής αναγνωρίστηκαν πρόσφατα από τον ΟΗΕ· καλεί την Επιτροπή να εντείνει τη δράση της για την καταπολέμηση της AMR, με στόχο την προώθηση Ε&Α στον συγκεκριμένο τομέα, και να υποβάλει νέο και διεξοδικό ενωσιακό σχέδιο δράσης με βάση την προσέγγιση «Μία υγεία»·

65.  αναγνωρίζει ότι τα κίνητρα που προτείνονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1901/2006 για τα παιδιατρικά φάρμακα δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στην προώθηση της καινοτομίας σε φάρμακα για παιδιά, ιδίως στους τομείς της ογκολογίας και της νεογνολογίας· καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τα υφιστάμενα εμπόδια και να προτείνει μέτρα για μεγαλύτερη πρόοδο στον συγκεκριμένο τομέα·

66.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί πρωτοβουλίες που στρέφουν τη δημόσια και την ιδιωτική έρευνα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων για τη θεραπεία παιδικών ασθενειών·

67.  καλεί την Επιτροπή να αρχίσει αμέσως την προετοιμασία της έκθεσης δυνάμει του άρθρου 50 του κανονισμού για τα παιδιατρικά φάρμακα, και να τροποποιήσει τη νομοθεσία ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη καινοτομίας στις αγωγές παιδιατρικής ογκολογίας, αναθεωρώντας τα κριτήρια παρέκκλισης για προγράμματα παιδιατρικής έρευνας (ΠΠΕ) και να μεριμνήσει ώστε τα ΠΠΕ να υλοποιούνται στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ενός φαρμάκου έτσι ώστε τα παιδιά να μην περιμένουν περισσότερο από όσο είναι αναγκαίο για να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες νέες θεραπείες·

68.  καλεί την Επιτροπή να προωθήσει δημόσια και ιδιωτική έρευνα σχετικά με φάρμακα για γυναίκες ασθενείς, να άρει τις ανισότητες των δύο φύλων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και να προσφέρει σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα για περισσότερο δίκαιη πρόσβαση σε φάρμακα·

69.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν στρατηγικά σχέδια που να εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε φάρμακα που σώζουν ζωές· ζητεί, εν προκειμένω, τον συντονισμό ενός σχεδίου για την εξάλειψη της ηπατίτιδας C στην ΕΕ, με τη χρήση μέσων όπως η από κοινού ανάθεση συμβάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

70.  ζητεί να εφαρμοστεί το πλαίσιο κανόνων στον τομέα της έρευνας και της πολιτικής φαρμάκων κατά τρόπο ώστε να προάγεται η καινοτομία, ιδίως σε περιπτώσεις ασθενειών, όπως ο καρκίνος, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμα ικανοποιητική θεραπεία·

71.  καλεί την Επιτροπή να λάβει περαιτέρω μέτρα για την προώθηση της ανάπτυξης ATMP και της πρόσβασης των ασθενών σε αυτά·

72.  καλεί την Επιτροπή να αναλύσει τον συνολικό αντίκτυπο της διανοητικής ιδιοκτησίας στην καινοτομία και την πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα, σε μια διεξοδική και αντικειμενική μελέτη, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο στα συμπεράσματα της 17ης Ιουνίου 2016, και, ιδίως, να αναλύσει στο πλαίσιο της μελέτης αυτής τον αντίκτυπο των πιστοποιητικών συμπληρωματικής προστασίας (ΠΣΠ), της αποκλειστικότητας των δεδομένων, και της εμπορικής αποκλειστικότητας στην ποιότητα της καινοτομίας και στον ανταγωνισμό·

73.  καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για τα ορφανά φάρμακα (ιδίως όσον αφορά την έννοια της μη καλυπτόμενης ιατρικής ανάγκης, τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύεται η έννοια αυτή, και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για τον προσδιορισμό των μη καλυπτόμενων ιατρικών αναγκών), να προσφέρει καθοδήγηση σχετικά με μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες προτεραιότητας, να αξιολογήσει τα υφιστάμενα συστήματα παροχής κινήτρων για την προώθηση της ανάπτυξης αποτελεσματικών, ασφαλών και οικονομικά προσιτών φαρμάκων για σπάνιες ασθένειες σε σύγκριση με την βέλτιστη διαθέσιμη εναλλακτική λύση, να προωθήσει το ευρωπαϊκό μητρώο σπάνιων νόσων και κέντρων αναφοράς, και να μεριμνά για την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας·

74.  εκφράζει την ικανοποίησή του σχετικά με τη νομοθεσία για τη φαρμακεπαγρύπνηση, του 2010 και 2012· καλεί την Επιτροπή, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και τα κράτη μέλη να συνεχίσουν την παρακολούθηση και υποβολή αναφορών για την υλοποίηση της νομοθεσίας φαρμακεπαγρύπνησης μετά την έγκριση του φαρμάκου, και για να διασφαλιστεί η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων·

75.  καλεί την Επιτροπή να συνεργαστεί με τον EMA και τους ενδιαφερομένους, στην κατάρτιση κώδικα ορθής πρακτικής για την υποχρεωτική αναφορά των ανεπιθύμητων συμβάντων και των αποτελεσμάτων της χρήσης φαρμάκων εκτός των προβλεπόμενων ενδείξεων, και στη δημιουργία μητρώων ασθενών, προκειμένου να ενισχυθεί η πραγματολογική βάση και να μετριαστούν οι κίνδυνοι για τους ασθενείς·

76.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί τα ανοικτά δεδομένα στη φαρμακευτική έρευνα που χρηματοδοτείται με δημόσιους πόρους, και να ενθαρρύνει την επιβολή όρων όπως η οικονομικά προσιτή τιμολόγηση και η αποκλειστικότητα ή η διανοητική συνιδιοκτησία για έργα που χρηματοδοτούνται με δημόσιες επιχορηγήσεις της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και η ΠΚΦ·

77.  καλεί την Επιτροπή να προωθεί τη δεοντολογική συμπεριφορά και τη διαφάνεια στον φαρμακευτικό τομέα, ιδίως όσον αφορά τις κλινικές δοκιμές και το πραγματικό κόστος Ε&Α, κατά την αδειοδότηση και την αξιολόγηση της διαδικασίας καινοτομίας·

78.  επισημαίνει τη χρήση προσαρμοστικών οδών για την προώθηση της ταχύτερης πρόσβασης σε φάρμακα για τους ασθενείς· υπογραμμίζει τον υψηλότερο βαθμό αβεβαιότητας σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των νέων φαρμάκων που εισέρχονται στην αγορά· επισημαίνει την ανησυχία που έχει εκφραστεί από επαγγελματίες του τομέα της υγείας, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και ρυθμιστικές αρχές, όσον αφορά τις προσαρμοστικές οδούς· τονίζει τη ζωτική σημασία που έχει η σωστή εφαρμογή του συστήματος εποπτείας μετά τη διάθεση στην αγορά· πιστεύει ότι οι προσαρμοστικές οδοί θα πρέπει να περιορίζονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις σοβαρών μη καλυπτόμενων ιατρικών αναγκών, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον EMA να καταρτίσουν κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία της ασφάλειας των ασθενών·

79.  καλεί την Επιτροπή να εγγυάται τη διεξοδική αξιολόγηση της ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας κάθε ταχείας διαδικασίας έγκρισης και να εξασφαλίζει ότι τέτοιες εγκρίσεις είναι δυνατές μέσω της έγκρισης υπό όρους και μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις εντοπισμού σαφούς μη καλυπτόμενης ιατρικής ανάγκης, όπως επίσης να εξασφαλίζει την εφαρμογή διαφανούς διαδικασίας με λογοδοσία για την παρακολούθηση των μετεγκριτικών μελετών ασφάλειας, ποιότητας και αποτελεσματικότητας, καθώς και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης·

80.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν πλαίσιο για την προώθηση, τη διασφάλιση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της χρήσης των γενόσημων και των βιο-ομοειδών φαρμάκων, το οποίο να εγγυάται την ταχύτερη είσοδό τους στην αγορά και να επιτρέπει την παρακολούθηση για αθέμιτες πρακτικές σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, και να υποβάλλουν σχετική εξαμηνιαία έκθεση· καλεί επίσης την Επιτροπή να παρακολουθεί τις συμφωνίες διακανονισμού για διπλώματα ευρεσιτεχνίας μεταξύ των κλάδων αρχέτυπων και γενόσημων φαρμάκων, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά για τον περιορισμό της εισόδου γενόσημων φαρμάκων στην αγορά·

81.  καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει και, όπου είναι δυνατόν, να εντείνει την παρακολούθηση και τη διερεύνηση πιθανών περιπτώσεων κατάχρησης αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων «αντίστροφων πληρωμών», της υπερβολικής τιμολόγησης καθώς και άλλων μορφών περιορισμού της αγοράς που αφορούν συγκεκριμένα τις φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ·

82.  καλεί την Επιτροπή να εισαγάγει στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 469/2009 μια απαλλαγή της παρασκευαστικής δραστηριότητας από το ΣΠΠ, επιτρέποντας την παραγωγή γενόσημων και βιο-ομοειδών φαρμάκων στην Ευρώπη με σκοπό την εξαγωγή τους σε χώρες χωρίς ΣΠΠ ή στις οποίες τα ΣΠΠ έχουν ήδη λήξει, χωρίς να υπονομεύεται η αποκλειστικότητα που παρέχει το καθεστώς των ΣΠΠ στις προστατευμένες αγορές· πιστεύει ότι οι εν λόγω διατάξεις θα μπορούσαν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις ΛΑΧ, και στην αύξηση της παρασκευαστικής δραστηριότητας και της Ε&Α στην ΕΕ, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και τονώνοντας την οικονομική μεγέθυνση·

83.  καλεί την Επιτροπή να τηρεί και να ενισχύει τη νομοθεσία της ΕΕ για τον ανταγωνισμό και τις αρμοδιότητές της στη φαρμακευτική αγορά, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι αθέμιτες συμπεριφορές και να προωθούνται εύλογες τιμές για τους ασθενείς·

84.  καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει τον διάλογο σχετικά με τις μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων, των ασθενών, των επαγγελματιών της υγείας, των ρυθμιστικών φορέων, των οργανισμών ΑΤΥ, των πληρωτών και των παρασκευαστών, σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των φαρμάκων·

85.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει το συντομότερο δυνατόν τη θέσπιση νομοθεσίας για ένα ευρωπαϊκό σύστημα αξιολόγησης της τεχνολογίας υγείας, να εναρμονίσει διαφανή κριτήρια ΑΤΥ για την αξιολόγηση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας των φαρμάκων σε σύγκριση με τις βέλτιστες διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις λαμβανομένου υπόψη του επιπέδου καινοτομίας και αξίας για τους ασθενείς μεταξύ άλλων, να καθιερώσει υποχρεωτικές αξιολογήσεις σχετικής αποτελεσματικότητας σε επίπεδο ΕΕ ως πρώτο βήμα για νέα φάρμακα, και να θέσει σε εφαρμογή ένα ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης για την καταγραφή του επιπέδου προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας τους, εφαρμόζοντας ανεξάρτητη και διαφανή διαδικασία που αποφεύγει τις συγκρούσεις συμφερόντων· θεωρεί ότι η νομοθεσία αυτή θα διασφαλίζει ότι τα αποτελέσματα της ΑΤΥ που έχουν από κοινού παραχθεί σε επίπεδο ΕΕ χρησιμοποιούνται σε εθνικό επίπεδο· καλεί περαιτέρω την Επιτροπή να ενισχύσει τον έγκαιρο διάλογο και να εξετάσει τη δημιουργία συντονιστικού μηχανισμού που θα βασίζεται σε ανεξάρτητο φορέα, ο οποίος θα ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών φορέων ΑΤΥ ενώ παράλληλα θα διασφαλίζουν ότι η εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα ΑΤΥ παραμένει στους εθνικούς (και περιφερειακούς) φορείς ΑΤΥ·

86.  καλεί το Συμβούλιο να εντείνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις διαδικασίες καθορισμού τιμών, προκειμένου να γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών, ιδίως σχετικά με τις συμφωνίες διαπραγμάτευσης και τις ορθές πρακτικές, και να αποφεύγονται περιττές διοικητικές απαιτήσεις και καθυστερήσεις· καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να αναλύσουν τα κλινικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια που εφαρμόζουν ήδη ορισμένοι εθνικοί οργανισμοί ΑΤΥ, χωρίς να θίξουν αρμοδιότητες των κρατών μελών·

87.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν σε έναν κοινό ορισμό της «προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας» των φαρμάκων, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, εκπροσώπων των κρατών μελών· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, τον ορισμό της «προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας» που χρησιμοποιείται για τα παιδιατρικά φάρμακα·

88.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν ή/και να αναπτύξουν πλαίσια, δομές και μεθοδολογίες προκειμένου να ενσωματώσουν με χρήσιμο τρόπο στοιχεία για τους ασθενείς σε όλα τα στάδια του κύκλου Ε&Α για τα φάρμακα, από τον έγκαιρο διάλογο έως την κανονιστική έγκριση, την ΑΤΥ, τις αξιολογήσεις σχετικής αποτελεσματικότητας και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την τιμολόγηση και την επιστροφή εξόδων, με τη συμμετοχή των ασθενών και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους·

89.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν μείζονες δημόσιες επενδύσεις για έρευνα με βάση μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες, να εξασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις αυτές θα αποφέρουν στο δημόσιο οφέλη όσον αφορά την υγεία, και να καθιερώσουν τη χρηματοδότηση υπό όρους στη βάση μη αποκλειστικής αδειοδότησης και οικονομικά προσιτών φαρμάκων·

90.  καλεί το Συμβούλιο να προωθήσει την ορθολογική χρήση των φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ, με την προώθηση εκστρατειών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την ορθολογική χρήση των φαρμάκων, με στόχο την αποφυγή της υπερκατανάλωσης, ιδίως αντιβιοτικών, και την προώθηση της συνταγογράφησης δραστικών ουσιών από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, και της λήψης γενόσημων φαρμάκων·

91.  καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την προσβασιμότητα των φαρμακείων, συμπεριλαμβανομένων της πυκνότητάς τους τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, του αριθμού των επαγγελματιών που τα στελεχώνουν, της καταλληλότητας του ωραρίου λειτουργίας τους, και της παροχής ποιοτικών συμβουλών και καθοδήγησης·

92.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να καταρτίσουν μέτρα που εξασφαλίζουν την οικονομικά προσιτή πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα και αποφέρουν όφελος για την κοινωνία, αποφεύγοντας παράλληλα τις απαράδεκτες επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς για την υγεία, να χρησιμοποιούν διάφορα μέτρα, όπως η διερεύνηση των μελλοντικών τάσεων, ο έγκαιρος διάλογος, τα καινοτόμα μοντέλα τιμολόγησης, οι προαιρετικές κοινές διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και η οικειοθελής συνεργασία στη διαπραγμάτευση των τιμών, όπως στην περίπτωση της πρωτοβουλίας μεταξύ των χωρών της Μπενελούξ και της Αυστρίας, και να διερευνούν τα πολυάριθμα εργαλεία που βασίζονται σε μηχανισμούς αποσύνδεσης του κόστους έρευνας από την τιμή για παραμελημένους τομείς έρευνας όπως η AMR και οι νόσοι που συνδέονται με τη φτώχεια·

93.  καλεί την Επιτροπή να καθορίσει, από κοινού με όλους τους ενδιαφερόμενους, πώς θα μπορούσε το κριτήριο της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς (MEAT) –όπως περιγράφεται στην οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις, και το οποίο δεν συνεπάγεται μόνο κριτήρια χαμηλότερου κόστους– να εφαρμοστεί καλύτερα στις προσφορές φαρμάκων στα νοσοκομεία σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να καταστεί δυνατή η βιώσιμη και υπεύθυνη προμήθεια φαρμάκων· παροτρύνει τα κράτη μέλη να μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία, κατά τον καλύτερο τρόπο, το κριτήριο της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς για τα φαρμακευτικά προϊόντα·

94.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αρχίζουν υψηλού επιπέδου στρατηγικό διάλογο με όλους τους συμφεροντούχους, μαζί με εκπροσώπους της Επιτροπής, του Κοινοβουλίου, των κρατών μελών, των οργανώσεων των ασθενών, των πληρωτών οργανισμών, των επαγγελματιών του τομέα της υγείας και εκπροσώπων από τον ακαδημαϊκό και επιστημονικό κόσμο και τη βιομηχανία, σχετικά με τις τρέχουσες και τις μελλοντικές εξελίξεις στο φαρμακευτικό σύστημα στην ΕΕ, με στόχο τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ολιστικών στρατηγικών για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε φάρμακα και για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και μια ανταγωνιστική φαρμακευτική βιομηχανία, ώστε να επιτευχθούν οικονομικά προσιτές τιμές και ταχύτερη πρόσβαση σε φάρμακα για τους ασθενείς·

95.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να ορίσουν σαφείς κανόνες σχετικά με το ασυμβίβαστο, τις συγκρούσεις συμφερόντων και τη διαφάνεια στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και για τους εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με θέματα σχετικά με τα φάρμακα· καλεί τους εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης να δημοσιοποιούν τα βιογραφικά τους και να υπογράφουν δήλωση απουσίας σύγκρουσης συμφερόντων·

96.  καλεί την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού να παρακολουθούν τις αθέμιτες πρακτικές προκειμένου να προστατεύουν τους καταναλωτές από τεχνητά υψηλές τιμές φαρμάκων·

97.  καλεί την Επιτροπή και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διευκρινίσουν, σύμφωνα με το άρθρο 102 ΣΛΕΕ, τι συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέσω υψηλών τιμών·

98.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τα μέτρα ευελιξίας που περιέχονται στη συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ, όπως επίσης να συντονίζουν και να αποσαφηνίζουν τη χρήση τους όποτε αυτό είναι αναγκαίο·

99.  καλεί την Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση, τουλάχιστον ανά πενταετία, προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, σχετικά με την πρόσβαση σε φάρμακα στην ΕΕ, και να υποβάλλει τακτικότερα εκθέσεις σε περιπτώσεις έκτακτων προβλημάτων όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα·

100.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει μέτρα για τη βελτίωση του ποσοστού εγκρίσεων νέων θεραπειών και διάθεσής τους σε ασθενείς·

101.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να διατυπώσουν καλύτερο ορισμό για την έννοια –και να αναλύσουν τις αιτίες– της έλλειψης φαρμάκων, και, στο πλαίσιο αυτό, να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο του παράλληλου εμπορίου και των ποσοστώσεων στην προσφορά, να καταρτίσουν και να επικαιροποιούν, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τον EMA και τους συμφεροντούχους κατάλογο των βασικών φαρμάκων των οποίων η προσφορά δεν επαρκεί, λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς τον κατάλογο της ΠΟΥ, να παρακολουθούν τη συμμόρφωση προς το άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΚ σχετικά με τις ελλείψεις στον εφοδιασμό, να εξετάσουν τρόπους για να αντιμετωπιστεί η απόσυρση αποτελεσματικών φαρμάκων από την αγορά για καθαρά εμπορικούς σκοπούς, και να λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση αυτών των ελλείψεων·

102.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να καθιερώσουν μηχανισμό βάσει του οποίου θα μπορούσε να καταρτίζεται σε ετήσια βάση έκθεση σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ·

103.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να επανεξετάσουν τη θεσμική βάση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και να διερευνήσουν τη δυνατότητα ενίσχυσης του πεδίου αρμοδιοτήτων του με σκοπό τον συντονισμό πανευρωπαϊκής δραστηριότητας για την αντιμετώπιση των ελλείψεων φαρμάκων στα κράτη μέλη·

104.  τονίζει ότι η ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων παρακολούθησης και διανομής σε όλα τα επίπεδα, από το δημοτικό έως το διαμερισματικό, το επαρχιακό και το εθνικό, με τη στήριξη εργαστηριακών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και ισχυρών συστημάτων εφοδιαστικής, θα μπορούσε να καταστήσει πιο εφικτή την πρόσβαση σε φάρμακα, ενώ η μεταφορά τεχνολογιών της υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες (μέσω συμβάσεων αδειών εκμετάλλευσης, και της παροχής πληροφοριών, τεχνογνωσίας και επαγγελματικών δεξιοτήτων, τεχνικών υλικών και εξοπλισμού) μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις αποδέκτριες χώρες να παράγουν το προϊόν τοπικά και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πρόσβαση στο προϊόν και σε βελτίωση της υγείας·

105.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναπτύξουν ενιαίο οδικό χάρτη για υπηρεσίες υγείας μέσω τηλεματικής και κινητών συσκευών, συμπεριλαμβανομένων, ιδίως, της ανάπτυξης και αξιοποίησης δοκιμαστικών σχεδίων σε εθνικό επίπεδο, του εκσυγχρονισμού των μοντέλων επιστροφής εξόδων ώστε να προωθηθεί μια στροφή προς συστήματα υγειονομικής περίθαλψης με γνώμονα τα αποτελέσματα για την υγεία, του καθορισμού κινήτρων προκειμένου να ενθαρρυνθεί ο κόσμος της υγείας να συμμετέχει σε αυτήν την ψηφιακή επανάσταση, και της βελτίωσης της ενημέρωσης των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, των ασθενών και όλων των συμφεροντούχων ώστε να καταστεί δυνατή η ενδυνάμωσή τους·

106.  παροτρύνει τα κράτη μέλη να αξιολογήσουν τις οδούς και τις πολιτικές υγειονομικής περίθαλψης με στόχο τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς, και της οικονομικής βιωσιμότητας του συστήματος ιδίως μέσω της προώθησης ψηφιακών λύσεων για τη βελτίωση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης στους ασθενείς και τον εντοπισμό της σπατάλης πόρων·

107.  καλεί την ΕΕ να εντείνει τις προσπάθειες για να βελτιώσει τις ικανότητες των αναπτυσσόμενων χωρών και να βοηθήσει τις χώρες αυτές να σχεδιάσουν αποτελεσματικά συστήματα υγείας που να επιδιώκουν τη βελτιωμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ιδίως για τις ευπαθείς κοινότητες·

108.  τονίζει ότι η υπό εξέλιξη διαδικασία REFIT για την αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 953/2003 για την κλιμακωτή τιμολόγηση της ΕΕ θα πρέπει να οδηγήσει στην περαιτέρω προώθηση χαμηλότερων τιμών στις αναπτυσσόμενες χώρες, και καλεί την ΕΕ να ξεκινήσει μια ευρύτερη και διαφανή συζήτηση για την κανονιστική ρύθμιση της τιμολόγησης και για στρατηγικές που εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε ποιοτικά και φθηνά φάρμακα· υπενθυμίζει ότι η κλιμακωτή τιμολόγηση δεν οδηγεί αναγκαστικά σε φθηνές τιμές και έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική πείρα σύμφωνα με την οποία ο ισχυρός ανταγωνισμός στα γενόσημα και οι μεταφορές τεχνολογίας οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές·

109.  καλεί την ΕΕ να εντείνει τη στήριξή της σε παγκόσμια προγράμματα και πρωτοβουλίες που προάγουν την πρόσβαση σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, δεδομένου ότι τα προγράμματα αυτά συντέλεσαν στην προώθηση των στόχων για την υγεία και βελτίωσαν σημαντικά την πρόσβαση σε φάρμακα·

o
o   o

110.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

(1) ΕΕ C 24 της 22.1.2016, σ. 119. (2) http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/docs/2016_sante_144_health_technology_assessments_en.pdf. (3) http://ec.europa.eu/health/technology_assessment/docs/2014_strategy_eucooperation_hta_en.pdf. (4) http://ec.europa.eu/health/social_determinants/docs/healthinequalitiesineu_2013_en.pdf (5) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/145978.pdf. (6) ΕΕ L 293 της 5.11.2013, σ. 1. (7) http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/542219/IPOL_STU(2015)542219_EN.pdf (8) http://ec.europa.eu/health/preparedness_response/docs/jpa_agreement_medicalcountermeasures_en.pdf (9) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0088. (10) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0323. (11) ΕΕ C 353 Ε της 3.12.2013, σ. 31. (12) Tο δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη είναι το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό δικαίωμα σε ένα καθολικό ελάχιστο πρότυπο υγειονομικής περίθαλψης που δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι·