(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2016)0605),

–  uwzględniając decyzję Konferencji Przewodniczących z dnia 16 listopada 2017 r. o podziale wniosku Komisji oraz uprawnieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi do sporządzenia odrębnego sprawozdania ustawodawczego odnoszącego się do przepisów dotyczących kompetencji tej komisji, a mianowicie art. 267–270 i art. 275 wniosku Komisji,

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i 3 oraz art. 42, art. 43 ust. 2 i art. 168 ust. 4 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 1/2017 z dnia 26 stycznia 2017 r.(1),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 14 grudnia 2016 r.(2),

–  uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 11 maja 2017 r.(3),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej oraz opinię Komisji Kontroli Budżetowej (A8-0211/2017);

–  uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi na podstawie art. 69f ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 15 listopada 2017 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A8-0380/2017),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zatwierdza swoje oświadczenie załączone do niniejszej rezolucji;

3.  przyjmuje do wiadomości oświadczenia Komisji załączone do niniejszej rezolucji;

4.  podkreśla, że podział wniosku Komisji ma na celu umożliwienie wprowadzenia przepisów odnoszących się do zakresu kompetencji Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi od dnia 1 stycznia 2018 r., a pozostałe części wniosku Komisji(4) zostaną przeanalizowane na późniejszym etapie;

5.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

6.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. C 91 z 23.3.2017, s. 1. (2) Dz.U. C 75 z 10.3.2017, s. 63. (3) Dz.U. C 306 z 15.9.2017, s. 64. (4) Procedura nr 2016/0282A(COD).

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2017/2393.)

OŚWIADCZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Nowe przepisy dotyczące organizacji producentów i prawa konkurencji (wspólna organizacja rynku)

Parlament Europejski przypomina, że zgodnie z art. 42 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) reguły konkurencji mają zastosowanie do produkcji rolnej i handlu produktami rolnymi tylko w zakresie określonym przez Parlament i Radę z uwzględnieniem celów wspólnej polityki rolnej (WPR) zapisanych w art. 39 tego traktatu.

Zgodnie z traktatem oraz z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej(1) cele WPR są nadrzędne w stosunku do europejskiej polityki konkurencji. Rynki rolne nie są jednak wyłączone z zakresu stosowania prawa konkurencji. Dostosowanie reguł konkurencji do specyfiki rolnictwa należy do uprawnień współprawodawców, czyli Parlamentu Europejskiego i Rady.

W związku z tym Parlament Europejski w drodze omawianego rozporządzenia proponuje wyjaśnić związek między zasadami WPR, w szczególności rolą i zadaniami organizacji producentów i zrzeszeń organizacji producentów, a stosowaniem europejskiego prawa konkurencji. Takie wyjaśnienie jest niezbędne ze względu na liczne niewiadome w kwestii stosowania tych zasad, a ponadto ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celu Unii, jakim jest umocnienie pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności. Propozycje Parlamentu Europejskiego bazują na zaleceniach zapisanych w sprawozdaniu Grupy Zadaniowej ds. Rynków Rolnych z dnia 14 listopada 2016 r. Zalecenia te opracowano na podstawie szeregu przesłuchań i uwag otrzymanych od wszystkich podmiotów w łańcuchu dostaw żywności: producentów, przetwórców i sprzedawców detalicznych.

Celem Parlamentu Europejskiego jest uproszczenie i wyjaśnienie warunków, na jakich organizacje producentów lub zrzeszenia organizacji producentów we wszystkich sektorach wymienionych w art. 1 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 mogą w imieniu swoich członków planować produkcję, wprowadzać towary do obrotu, negocjować umowy na dostawy produktów rolnych i optymalizować koszty produkcji. Wykonywanie tych zadań wymaga przede wszystkim stosowania przez te podmioty pewnych praktyk, w tym prowadzenia konsultacji wewnętrznych i wewnętrznej wymiany informacji handlowych. Dlatego proponuje się, by praktyki te nie były objęte zakazem zawierania porozumień antykonkurencyjnych, zapisanym w art. 101 ust. 1 TFUE, oraz by organizacje producentów lub zrzeszenia organizacji producentów prowadzące przynajmniej jeden rodzaj działalności gospodarczej mogły korzystać z odstępstwa od stosowania tego artykułu. Odstępstwo to nie jest jednak bezwzględne: organy ochrony konkurencji zachowują możliwość interweniowania, jeżeli uznają, że dane działania mogą uniemożliwiać konkurencję lub zagrażać osiągnięciu celów WPR.

Dlatego wyjaśniono rolę i zadania organizacji producentów lub zrzeszeń organizacji producentów oraz związek między tą rolą i zadaniami a prawem konkurencji. Bez uszczerbku dla prerogatyw instytucjonalnych Komisji Europejskiej Parlament Europejski jest zdania, że nowe przepisy nie wymagają dalszych wyjaśnień w formie wytycznych Komisji Europejskiej.

OŚWIADCZENIA KOMISJI

Dot. art. 1 - rozwój obszarów wiejskich

—  Przedłużenie obowiązywania programów rozwoju obszarów wiejskich

Wydatki związane z programami rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020 zatwierdzonymi zgodnie z art. 10 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 będą nadal kwalifikować się do wkładu z EFRROW, jeżeli zostaną wypłacone beneficjentom najpóźniej dnia 31 grudnia 2023 r. W swym wniosku dotyczącym następnych WRF Komisja uwzględni kontynuację wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich po 2020 r.

—  Zarządzanie ryzykiem

Komisja potwierdza swój zamiar dokonania przeglądu funkcjonowania i skuteczności narzędzi zarządzania ryzykiem, które są obecnie objęte rozporządzeniem (UE) nr 1305/2013, w kontekście swojego wniosku dotyczącego modernizacji i uproszczenia wspólnej polityki rolnej.

—  Kary z tytułu inicjatywy Leader

Komisja potwierdza swój zamiar dokonania przeglądu skuteczności i proporcjonalności kar stosowanych w ramach inicjatywy LEADER objętych rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 809/2014.

Dot. art. 2 - rozporządzenie horyzontalne

—  Rezerwa na wypadek kryzysów

Komisja potwierdza, że funkcjonowanie rezerwy na wypadek kryzysów w sektorze rolnym oraz zwrot środków związanych z dyscypliną finansową, określone w art. 25 i art. 26 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013, zostaną poddane przeglądowi w kontekście opracowywania następnych WRF w celu umożliwienia skutecznej i szybkiej interwencji w sytuacjach kryzysu rynkowego.

—  Jednorazowy audyt

Komisja popiera podejście oparte na jednorazowym audycie, co potwierdza jej wniosek dotyczący art. 123 nowego rozporządzenia finansowego. Komisja potwierdza również, że obecne ramy prawne dotyczące zarządzania wydatkami rolnymi i ich kontroli, ustanowione rozporządzeniem (UE) nr 1306/2013, umożliwiają już takie podejście oraz że zostało to uwzględnione w jej strategii audytu na lata 2014–2020. W szczególności, jeśli opinia jednostki certyfikującej wydana zgodnie z art. 9 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 zostaje uznana za wiarygodną, Komisja uwzględnia ją, oceniając konieczność audytu danej agencji płatniczej.

Dot. art. 3 - płatności bezpośrednie

—  Plan białkowy

Komisja potwierdza swój zamiar dokonania przeglądu sytuacji związanej z popytem i podażą w odniesieniu do białek roślinnych w UE i rozważenia możliwości opracowania „Europejskiej strategii dotyczącej białek roślinnych” w celu dalszego zachęcania do produkcji białek roślinnych w UE w sposób ekonomiczny i przyjazny dla środowiska.

Dot. art. 4 - wspólna organizacja rynków produktów rolnych

—  Dobrowolne programy ograniczania produkcji

Komisja potwierdza, że rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych zawiera już, w art. 219 i 221, niezbędną podstawę prawną pozwalającą jej, z zastrzeżeniem dostępności zasobów budżetowych, na zaradzenie zakłóceniom na rynku oraz innym szczególnym problemom, w tym na szczeblu regionalnym, przy czym istnieje możliwość przyznania rolnikom bezpośredniej pomocy finansowej. Ponadto propozycja Komisji, by do rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich dodać sektorowe narzędzie stabilizacji dochodów, umożliwi państwom członkowskim uwzględnienie w ich programach rozwoju obszarów wiejskich możliwości zrekompensowania rolnikom w określonym sektorze szkód w przypadku znacznego spadku ich dochodów.

Komisja potwierdza ponadto, że w przypadku wystąpienia zakłóceń na rynku lub ryzyka ich wystąpienia art. 219 pozwala jej na wprowadzenie programów, w ramach których pomoc Unii przyznawana jest producentom, którzy zobowiązują się dobrowolnie ograniczyć swoją produkcję, i wskazanie niezbędnych informacji dotyczących funkcjonowania takiego systemu (przykład: rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/1612, Dz.U. L 242 z 9.9.2016, s. 4).

—  Uznawanie transnarodowych organizacji międzybranżowych

Komisja przypomina, że przepisy dotyczące współpracy producentów związanej z uznawaniem transnarodowych organizacji producentów, zrzeszeń organizacji producentów lub organizacji międzybranżowych, w tym niezbędnej współpracy administracyjnej między zainteresowanymi państwami członkowskimi, są obecnie określone w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2016/232. Stosowanie i adekwatność tych przepisów zostaną zweryfikowane w kontekście toczącego się procesu modernizacji i uproszczenia WPR.

—  Nieuczciwe praktyki handlowe

Komisja potwierdza, że uruchomiła inicjatywę dotyczącą łańcucha dostaw żywności, która przechodzi obecnie różne etapy wymagane zgodnie z wytycznymi dotyczącymi lepszego stanowienia prawa. Komisja podejmie decyzję w sprawie ewentualnego przedłożenia wniosku ustawodawczego po zakończeniu tej procedury, w miarę możliwości w pierwszej połowie 2018 r.

—  Współpraca producentów

Komisja przyjmuje do wiadomości porozumienie pomiędzy Parlamentem a Radą dotyczące poprawek do art. 152, 209, 222 i 232. Komisja zauważa, że poprawki uzgodnione przez Parlament i Radę są istotne, a zostały przedstawione bez oceny skutków wymaganej w pkt 15 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa. Prowadzi to do niepożądanego braku pewności prawa i procedur o niemożliwych do przewidzenia skutkach i następstwach.

Ponieważ wszystkie te zmiany w stosunku do pierwotnego wniosku Komisji powodują znaczącą zmianę ram prawnych, Komisja z zaniepokojeniem odnotowuje, że niektóre nowe przepisy na korzyść organizacji producentów mogą wywołać skutek w postaci zagrożenia dla rentowności i dobra drobnych producentów rolnych oraz interesów konsumentów. Komisja potwierdza swoje zobowiązanie do utrzymania skutecznej konkurencji w sektorze rolnym i pełnej realizacji celów WPR określonych w art. 39 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W związku z tym Komisja stwierdza, że zmiany uzgodnione przez współprawodawców przewidują jedynie bardzo ograniczoną rolę zarówno Komisji, jak i krajowych organów ochrony konkurencji w zakresie działania mającego na celu skuteczną ochronę konkurencji.

Ogólna zgoda Komisji w sprawie wniosku zbiorczego, w tym poprawek uzgodnionych przez Parlament i Radę, nie narusza ewentualnych przyszłych wniosków, jakie Komisja może przedstawić w tych dziedzinach w kontekście reformy wspólnej polityki rolnej na okres po 2020 r., i innych inicjatyw, które mają w szczególności rozwiązać niektóre kwestie uwzględnione w obecnym tekście uzgodnionym przez Parlament Europejski i Radę.

Komisja wyraża ubolewanie, że kwestia bardzo ograniczonej roli zarówno Komisji, jak i krajowych organów ochrony konkurencji w zakresie działania mającego na celu skuteczną ochronę konkurencji nie została w satysfakcjonujący sposób uwzględniona przez współprawodawców, oraz wyraża zaniepokojenie możliwymi skutkami tego ograniczenia dla rolników i konsumentów. Komisja zauważa, że tekst prawny należy interpretować w sposób spójny z Traktatem, w szczególności w odniesieniu do możliwości interwencji Komisji i krajowych organów ochrony konkurencji w przypadkach dążenia przez organizacje producentów o dużym udziale w rynku do ograniczenia swobody działania ich członków. Komisja żałuje, że ta możliwość nie jest wyraźnie zagwarantowana w tekście prawnym.

(1) Wyrok w sprawie Maizena, 139/79, EU:C:1980:250, pkt 23; wyrok w sprawie Niemcy przeciwko Radzie, C-280/93, EU:C:1994:367, pkt 61.