Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie zatwierdzenia nominacji Mariyi Gabriel na członka Komisji (C8-0166/2017 - 2017/0805(NLE))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 246 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

–  uwzględniając pkt 6 Porozumienia ramowego w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską(1),

–  uwzględniając rezygnację Kristaliny Georgievej ze stanowiska członka Komisji,

–  uwzględniając pismo Rady z dnia 29 maja 2017 r., w drodze którego Rada skonsultowała się z Parlamentem w sprawie decyzji, która ma zostać przyjęta za wspólnym porozumieniem z przewodniczącym Komisji, dotyczącej nominacji Mariyi Gabriel na członka Komisji (C8-0166/2017),

–  uwzględniając wysłuchanie Mariyi Gabriel z dnia 20 czerwca 2017 r. przeprowadzone przed Komisją Przemysłu, Badań Naukowych i Energii i Komisją Kultury i Edukacji, przy współudziale Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, Komisji Prawnej i Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, oraz oświadczenie w sprawie oceny wydane po przeprowadzeniu wysłuchania;

–  uwzględniając art. 118 i załącznik VI do Regulaminu,

1.  zatwierdza nominację Mariyi Gabriel na członka Komisji na okres pozostały do zakończenia kadencji Komisji do dnia 31 października 2019 r.;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji Radzie, Komisji i rządom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 304 z 20.11.2010, s. 47.

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej Umowy ramowej między Unią Europejską a Kosowem(1) dotyczącej ogólnych zasad uczestnictwa Kosowa w programach unijnych (13391/2016 – C8-0491/2016 – 2013/0115(NLE))

P8_TA(2017)0276 A8-0207/2017

(Zgoda)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając projekt decyzji Rady (13391/2016),

–  uwzględniając projekt Umowy ramowej między Unią Europejską a Kosowem(2) dotyczącej ogólnych zasad uczestnictwa Kosowa w programach unijnych (13393/2016),

–  uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 212 i art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) oraz art. 218 ust. 7 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C8-0491/2016),

–  uwzględniając art. 99 ust. 1 i 4, a także art. 108 ust. 7 Regulaminu,

–  uwzględniając zalecenie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0207/2017),

1.  wyraża zgodę na zawarcie umowy;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Kosowa.

(1) * Użycie tej nazwy nie ma wpływu na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244(1999) oraz opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa. (2) * Użycie tej nazwy nie ma wpływu na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244(1999) oraz opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (wniosek Hiszpanii – EGF/2017/001 ES/Castilla y León mining) (COM(2017)0266 – C8-0174/2017 – 2017/2079(BUD))

P8_TA(2017)0277 A8-0248/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2017)0266 – C8-0174/2017),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1309/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (2014–2020) i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1927/2006(1) (rozporządzenie w sprawie EFG),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. ustanawiające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020(2), w szczególności jego art. 12,

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami(3) (porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 2 grudnia 2013 r.), w szczególności jego pkt 13,

–  uwzględniając procedurę rozmów trójstronnych przewidzianą w pkt 13 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r.,

–  uwzględniając pismo Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,

–  uwzględniając pismo Komisji Rozwoju Regionalnego,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A8-0248/2017),

A.  mając na uwadze, że Unia opracowała instrumenty ustawodawcze i budżetowe w celu udzielenia dodatkowego wsparcia pracownikom dotkniętym skutkami istotnych zmian w strukturze światowego handlu lub światowego kryzysu finansowego i gospodarczego oraz z myślą o ułatwieniu im powrotu na rynek pracy;

B.  mając na uwadze, że pomoc finansowa Unii dla zwolnionych pracowników powinna być dynamiczna i powinno się jej udzielać jak najszybciej i jak najskuteczniej, zgodnie ze wspólną deklaracją Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, przyjętą na posiedzeniu pojednawczym w dniu 17 lipca 2008 r., a także przy należytym uwzględnieniu porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. w odniesieniu do przyjmowania decyzji o uruchomieniu Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG);

C.  mając na uwadze, że przyjęcie rozporządzenia w sprawie EFG odzwierciedla porozumienie osiągnięte przez Parlament i Radę w sprawie ponownego wprowadzenia kryterium uruchomienia z powodu kryzysu, ustalenia wkładu finansowego Unii na poziomie 60% łącznych szacunkowych kosztów proponowanych działań, poprawy skuteczności rozpatrywania wniosków o uruchomienie EFG przez Komisję oraz przez Parlament i Radę dzięki skróceniu czasu oceny i zatwierdzania, w sprawie rozszerzenia zakresu kwalifikowalnych działań i beneficjentów poprzez włączenie osób samozatrudnionych i osób młodych oraz w sprawie finansowania środków zachęcających do zakładania własnej działalności gospodarczej;

D.  mając na uwadze, że Hiszpania złożyła wniosek EGF/2017/001 ES/Castilla y León o przyznanie wkładu finansowego z EFG w związku ze zwolnieniami w sektorze gospodarki zaklasyfikowanym do działu 5 według NACE Rev. 2 (Górnictwo węgla kamiennego i brunatnego) w zaliczanym do poziomu NUTS 2 regionie Kastylia i León (ES41), a także mając na uwadze, że zgodnie z założeniami ze środków skorzysta 339 zwolnionych pracowników oraz maksymalnie 125 osób poniżej 30. roku, niekształcących się, niepracujących ani nieszkolących się (młodzież NEET); mając na uwadze, że zwolnienia miały miejsce w przedsiębiorstwach Hullera Vasco Leonesa SA, Centro de Investigación y Desarrollo SA, Hijos de Baldomero García SA, Minas del Bierzo Alto SL i Unión Minera del Norte SA;

E.  mając na uwadze, że wniosek złożono na podstawie kryteriów interwencji przewidzianych w art. 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie EFG, stanowiących odstępstwo od kryteriów kwalifikowalności określonych w art. 4 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia, zgodnie z którymi wymagane jest zwolnienie co najmniej 500 pracowników w dziewięciomiesięcznym okresie odniesienia w przedsiębiorstwach działających w tym samym sektorze gospodarki według klasyfikacji NACE Rev. 2 i zlokalizowanych w jednym regionie lub w dwóch sąsiadujących ze sobą regionach zaliczonych do poziomu NUTS 2;

1.  zgadza się z Komisją, że warunki wymienione w art. 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie EFG zostały spełnione i że w związku z tym Hiszpania ma prawo do wkładu finansowego w wysokości 1 002 264 EUR na mocy tego rozporządzenia, co stanowi 60% łącznych kosztów wynoszących 1 670 440 EUR;

2.  zauważa, że władze Hiszpanii przedłożyły wniosek o wkład finansowy z EFG w dniu 20 stycznia 2017 r., a dnia 2 czerwca 2017 r. Komisja sfinalizowała ocenę wniosku i przekazała ją tego dnia Parlamentowi;

3.  przypomina, że w ciągu ostatnich 10 lat produkcja węgla w Unii oraz ceny węgla na świecie gwałtownie spadły, w związku z czym wzrasta ilość węgla importowanego z państw spoza UE, a wiele kopalni węgla na terenie Unii staje się nierentownych i konieczne okazuje się ich zamknięcie; zauważa, że trendy te są jeszcze bardziej widoczne w Hiszpanii, co prowadzi do reorganizacji i restrukturyzacji sektora górnictwa węgla kamiennego; podkreśla, że poważny wpływ na bezrobocie w regionie Kastylia i León miały skutki kryzysu w sektorze górnictwa i zaznacza, iż tylko w latach 2010–2016 w regionie tym trzeba było zamknąć dziesięć przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem węgla;

4.  zauważa, że Hiszpania wnosi o dopuszczenie odstępstwa od art. 4 ust. 1 lit. b) z uwagi na to, że terytorium, na którym miały miejsce zwolnienia, składa się z szeregu małych, odizolowanych od siebie miast położonych w odległej, słabo zaludnionej kantabryjskiej dolinie górskiej. Większość tych miast jest w dużym stopniu zależna od wydobycia węgla i boryka się z problemem ograniczonej sieci połączeń, w związku z czym można uznać je za niewielki rynek pracy w rozumieniu art. 4 ust. 2;

5.  w szczególności podkreśla bardzo niską gęstość zaludnienia, problemy wynikające z górskiego charakteru regionu, a także trudną sytuację pod względem zatrudnienia na północy prowincji León i Palencia; wyraża zaniepokojenie z powodu gwałtownego spadku liczby ludności, który jest proporcjonalnie najwyższy wśród osób poniżej 25. roku życia;

6.  zauważa, że wkład finansowy zostanie wykorzystany na rzecz 339 zwolnionych pracowników, spośród których 97% to mężczyźni;

7.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję Hiszpanii o świadczeniu na rzecz maksymalnie 125 osób poniżej 30. roku, zaliczanych do młodzieży NEET, zindywidualizowanych usług współfinansowanych przez EFG; rozumie, że usługi te będą obejmować wsparcie dla osób zainteresowanych podjęciem własnej działalności gospodarczej;

8.  odnotowuje, że środki będą się opierać na badaniu dotyczącym tworzenia miejsc pracy i działalności produkcyjnej w regionie Kastylia i León w celu lepszego określenia inicjatyw, o których mowa w przedmiotowym pakiecie;

9.  zauważa, że Hiszpania planuje wdrożyć sześć rodzajów środków na rzecz zwolnionych pracowników i młodzieży NEET objętych wnioskiem: (i) sesje powitalne i informacyjne, (ii) poradnictwo i doradztwo zawodowe, (iii) intensywna pomoc w poszukiwaniu pracy, (iv) szkolenie w zakresie umiejętności i kompetencji interdyscyplinarnych oraz szkolenie zawodowe, (v) promowanie przedsiębiorczości oraz (vi) wsparcie przy zakładaniu działalności gospodarczej, a także program zachęt.

10.  zauważa, że zachęty będą stanowiły 19,53% ogólnego pakietu zindywidualizowanych środków, a więc nie zostanie osiągnięty maksymalny poziom 35%, określony w rozporządzeniu w sprawie EFG; odnotowuje też, że działania te są uzależnione od tego, czy objęci pomocą beneficjenci w sposób czynny zaangażują się w poszukiwanie pracy lub szkolenia;

11.  zauważa, że wśród oferowanych kursów znajdą się warsztaty na temat technik szukania pracy, a także szkolenia z zakresu umiejętności osobistych i społecznych, technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz języków obcych, natomiast szkolenie zawodowe będzie ukierunkowane na doskonalenie umiejętności związanych z górnictwem, które mogą być istotne dla innych sektorów gospodarki, bądź na rozwijanie umiejętności przydatnych w innych sektorach, takich jak turystyka i hotelarstwo na obszarach wiejskich, renaturalizacja zagłębi górniczych, ponowne zalesianie i architektura krajobrazu;

12.  z zadowoleniem przyjmuje konsultacje z zainteresowanymi stronami, w tym ze związkami zawodowymi, stowarzyszeniami przedsiębiorców, regionalną agencją rozwoju gospodarczego, innowacji, finansowania oraz umiędzynarodowiania przedsiębiorstw, a także fundacją publiczną działającą przy regionalnych publicznych służbach zatrudnienia; wyraża zadowolenie, że konsultacje te odbyły się na szczeblu regionalnym w celu opracowania skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług oraz że na poszczególnych etapach wdrażania EFG i w ramach dostępu do finansowanych przezeń środków stosowana będzie polityka równości kobiet i mężczyzn oraz zasada niedyskryminacji;

13.  przypomina, że zgodnie z art. 7 rozporządzenia w sprawie EFG przy opracowywaniu skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług należy przewidywać przyszłe perspektywy rynku pracy i potrzebne umiejętności, a pakiet ten powinien wpisywać się w strategię przechodzenia na zasobooszczędną i zrównoważoną gospodarkę;

14.  z zadowoleniem przyjmuje, że w oferowanych zachętach uwzględniono wsparcie finansowe przeznaczone na pokrycie kosztów ponoszonych przez opiekunów osób niesamodzielnych z myślą o tym, że wsparcie to może pozytywnie wpłynąć na równowagę płci; wzywa Komisję do przedstawienia szczegółowych informacji dotyczących tego, jak wykorzystuje się tę możliwość;

15.  podkreśla potrzebę szybkiego przekształcenia gospodarek Unii oraz wspierania odpowiednich miejsc pracy w świetle porozumienia paryskiego przyjętego na konferencji COP 21;

16.  zwraca uwagę, jak ważne jest rozpoczęcie kampanii informacyjnej, mającej na celu dotarcie do młodzieży NEET, która mogłaby kwalifikować się do otrzymania wspomnianych środków, przy równoczesnym zapewnieniu równowagi płci tam, gdzie jest to możliwe;

17.  zwraca się do Komisji, by w przyszłych wnioskach podawała więcej informacji o sektorach mających potencjał wzrostu, a więc mogących zatrudniać pracowników, oraz by gromadziła potwierdzone dane dotyczące wpływu finansowania z EFG, w tym w odniesieniu do współczynnika reintegracji i jakości miejsc pracy uzyskanych dzięki EFG;

18.  zauważa, że władze hiszpańskie potwierdzają, iż działania kwalifikowalne nie są objęte pomocą w ramach innych instrumentów finansowych UE, oraz że będzie się zapobiegać wszelkim przypadkom podwójnego finansowania, a działania kwalifikowalne uzupełnią działania finansowane z funduszy strukturalnych;

19.  ponownie podkreśla, że wsparcie z EFG nie może zastępować działań, za podjęcie których – na mocy prawa krajowego lub układów zbiorowych – odpowiedzialne są przedsiębiorstwa, ani środków restrukturyzacji przedsiębiorstw lub sektorów;

20.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że plan interwencji będzie obejmować inicjatywę monitorowania, w której powinny móc uczestniczyć podmioty społeczne i której celem jest zagwarantowanie, że wniosek jest wdrażany zgodnie z zaleceniami badania będącego częścią działań zawartych w inicjatywie, dotyczącego zapotrzebowania na szkolenia zawodowe i możliwości prowadzenia działalności, a także zagwarantowanie należytego zarządzania odnośnym budżetem;

21.  ponownie apeluje do Komisji o zapewnienie publicznego dostępu do wszystkich dokumentów związanych z pomocą z EFG;

22.  zatwierdza decyzję załączoną do niniejszej rezolucji;

23.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do podpisania wraz z przewodniczącym Rady niniejszej decyzji i zapewnienia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

24.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wraz z załącznikiem Radzie i Komisji.

ZAŁĄCZNIK

DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji w następstwie wniosku Hiszpanii – EGF/2017/001 ES/Castilla y León mining

(Tekst tego załącznika nie został powtórzony w tym miejscu, ponieważ odpowiada on końcowej wersji decyzji (UE) 2017/1372.)

(1) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 855. (2) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884. (3) Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie norm europejskich dla XXI wieku (2016/2274(INI))

P8_TA(2017)0278 A8-0213/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie normalizacji europejskiej, zmieniające dyrektywy Rady 89/686/EWG i 93/15/EWG oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/9/WE, 94/25/WE, 95/16/WE, 97/23/WE, 98/34/WE, 2004/22/WE, 2007/23/WE, 2009/23/WE i 2009/105/WE oraz uchylające decyzję Rady 87/95/EWG i decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1673/2006/WE,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1148 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii (dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 1 czerwca 2016 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 w latach 2013–2015 (COM(2016)0212),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. pt. „Analiza wykonania rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 w latach 2013–2015 i noty faktograficzne” (SWD(2016)0126),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. „Normy europejskie dla XXI wieku” (COM(2016)0358),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. pt. „Wykorzystanie potencjału norm europejskich dotyczących usług w celu wspierania europejskich konsumentów i przedsiębiorstw” (SWD(2016)0186),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. pt. „Roczny program prac Unii w zakresie normalizacji europejskiej na 2017 r.” (COM(2016)0357),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. pt. „Wdrażanie działań przewidzianych w programie prac Unii z 2016 r. w zakresie normalizacji europejskiej, w tym aktów wykonawczych i zleceń przesłanych europejskim organizacjom normalizacyjnym” (SWD(2016)0185),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 kwietnia 2016 r. pt. „Priorytety w normalizacji ICT na jednolitym rynku cyfrowym” (COM(2016)0176),

–  uwzględniając wspólną inicjatywę dotyczącą normalizacji w ramach strategii jednolitego rynku, o której mowa w komunikacie Komisji z dnia 28 października 2015 r. pt. „Usprawnianie jednolitego rynku: więcej możliwości dla obywateli i przedsiębiorstw” (COM(2015)0550),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 października 2010 r. w sprawie przyszłości europejskiej normalizacji(1),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego pt. „Normy europejskie dla XXI wieku”,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego pt. „Normalizacja europejska na rok 2016”,

–  uwzględniając strategię Komisji na lata 2014–2017 w zakresie otwartego oprogramowania(2),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz opinie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, jak również Komisji Transportu i Turystyki (A8-0213/2017),

A.  mając na uwadze, że system normalizacji europejskiej jest głównym elementem budowy jednolitego rynku; mając na uwadze, że działanie Komisji ukierunkowane na wypracowanie wspólnej wizji normalizacji europejskiej stanowi bezpośredni rezultat dziesięciu priorytetów Komisji Junckera, a w szczególności priorytetów dotyczących połączonego jednolitego rynku cyfrowego oraz strategii jednolitego rynku;

B.  mając na uwadze, że otwarty, angażujący wszystkich, przejrzysty i napędzany przede wszystkim przez rynek system normalizacji europejskiej oparty na zaufaniu i poszanowaniu zasad odgrywa kluczową rolę w pozytywnym procesie zaspokajania zwiększonego zapotrzebowania w europejskiej polityce przemysłowej, gospodarczej, społecznej i środowiskowej oraz ustawodawstwie na normy, które zwiększą bezpieczeństwo, innowacyjność, interoperacyjność, trwałość i dostępność produktów wśród osób niepełnosprawnych, i poprawią jakość życia obywateli, konsumentów i pracowników;

C.  mając na uwadze, że wydajny system normalizacji europejskiej powinien opierać się na ścisłym partnerstwie i współpracy między przemysłem, organami publicznymi, organami normalizacyjnymi i innymi zainteresowanymi stronami, takimi jak organizacje, o których mowa w załączniku III do rozporządzenia (UE) nr 1025/2012;

D.  mając na uwadze, że europejskie normy należy opracowywać w ramach otwartego, angażującego szerokie grono podmiotów i przejrzystego systemu, który zbudowany jest na wspólnym stanowisku wszystkich zainteresowanych stron, z myślą o zdefiniowaniu strategicznych wymogów technicznych lub jakościowych, którym mogą odpowiadać obecne lub przyszłe produkty, procesy produkcji, usługi lub metody;

E.  mając na uwadze, że w komunikacie Komisji dotyczącym priorytetów w normalizacji ICT na jednolitym rynku cyfrowym doceniono znaczenie standardów otwartych, ale nie podano definicji standardu otwartego; mając na uwadze, że standardy otwarte okazały się być istotne w tworzeniu i rozwoju internetu i usług internetowych, które sprzyjają rozwojowi innowacyjności oraz perspektyw społecznych i ekonomicznych;

F.  mając na uwadze, że rozwiązania w zakresie licencji na otwarte oprogramowanie i sprzęt powinny i mogą pomagać europejskim przedsiębiorstwom i administracjom w zagwarantowaniu lepszego dostępu do cyfrowych towarów i usług;

G.  mając na uwadze, że nowoczesny i elastyczny system normalizacji europejskiej jest kluczowym elementem nowej ambitnej europejskiej polityki przemysłowej i obsługi jednolitego rynku; mając na uwadze, że normy mogą zwiększyć europejską konkurencyjność, wzrost gospodarczy, uczciwą konkurencję i innowacyjność, jak również wspierać jakość, przedsiębiorstwa oraz zwłaszcza wyniki MŚP i ochronę konsumentów, pracowników i środowiska;

H.  mając na uwadze, że w Europie współistnieją dwa różne systemy opracowywania norm – jeden obejmujący normy wdrożone przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) i Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) na podstawie zasady delegacji krajowej, a drugi oparty na płatnym członkostwie zainteresowanych stron, opracowany przez Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ETSI); mając na uwadze, że zachodzi potrzeba oceny systemów opracowywania norm w odniesieniu do rozporządzenia (UE) nr 1025/2012, tak aby rozpoznać bieżące wyzwania i dobre praktyki;

I.  mając na uwadze, że rozporządzenie (UE) nr 1025/2012 przyczyniło się do udoskonalenia procesu normalizacji przez włączenie po raz pierwszy zainteresowanych podmiotów społecznych i MŚP do podstawy prawnej systemu normalizacji europejskiej;

J.  mając na uwadze, że normy ICT, w większości opracowywane na szczeblu globalnym, umożliwiają opracowanie interoperacyjnych rozwiązań dla produktów komplementarnych oraz dla różnych części danego produktu, co ma szczególne znaczenie dla rozwoju tzw. internetu rzeczy; mając na uwadze, że rozdrobnienie norm i znaczna liczba rozwiązań zamkniętych i półotwartych utrudnia rozwój internetu rzeczy i ogranicza korzystanie z niego, w związku z czym pojawia się konieczność opracowania strategicznego podejścia do normalizacji ICT, aby nadal była ona skuteczna i odpowiadała potrzebom nadchodzącego dziesięciolecia, umożliwiając UE utrzymanie pozycji lidera w światowym systemie normalizacji;

K.  mając na uwadze, że publikacja dokumentacji i danych oznacza wypełnianie obowiązków administracji publicznej i osiąganie celów w zakresie zapewniania przejrzystości, w tym odpowiedzialności, powtarzalności, trwałości i wiarygodności działań administracji; mając na uwadze, że publikowanie dokumentów i danych musi opierać się na otwartych i znormalizowanych formatach, aby uniknąć uzależnienia od jednego dostawcy w sytuacji, gdy oprogramowanie nie będzie dostępne na rynku lub jego dostawca przestanie funkcjonować na rynku, oraz aby umożliwić niezależnym podmiotom wdrażanie tych formatów w ramach zróżnicowanych modeli rozwojowych i biznesowych, w tym z wykorzystaniem otwartego oprogramowania, co zapewni ciągłość procesów realizowanych przez organy rządowe i administracyjne;

L.  mając na uwadze, że sektor transportu odgrywa pierwszoplanową rolę w opracowywaniu i wdrażaniu norm niezbędnych do utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu;

Uwagi ogólne

1.  z zadowoleniem przyjmuje szeroko zakrojony pakiet normalizacyjny Komisji, który wraz z komunikatem dotyczącym norm ICT oraz wspólną inicjatywą dotyczącą normalizacji ma na celu zapewnienie spójności i prostoty systemu normalizacji europejskiej przez zachowanie jego sprawdzonych elementów, poprawienie niedoskonałości oraz osiągnięcie lepszej równowagi pomiędzy wymiarami europejskim, krajowym i międzynarodowym; podkreśla, że każdy przyszły przegląd systemu normalizacji europejskiej należy oprzeć na zaletach istniejącego systemu, które stanowią solidną bazę dla wprowadzania ulepszeń, a także unikać wszelkich radykalnych zmian, które mogą podważyć podstawowe wartości systemu;

2.  dostrzega specyfikę i znaczenie systemu normalizacji europejskiej z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych stron, w tym przemysłu, MŚP, konsumentów i pracowników, oraz wzywa Komisję do zapewnienia, by europejski system nadal istniał i otrzymywał zasoby wystarczające do osiągnięcia celów rozporządzenia (UE) nr 1025/2012, dzięki czemu zwiększa on interoperacyjność, pewność prawa i stosowanie odpowiednich zabezpieczeń z korzyścią dla przedsiębiorców i konsumentów oraz swobody przepływu technologii informacyjnych; wzywa Komisję do zagwarantowania zrównoważonego budżetu dla systemu normalizacji europejskiej podczas rewizji wieloletnich ram finansowych (WRF);

3.  przyjmuje z zadowoleniem działalność okrągłego stołu poświęconego znaczeniu rynkowemu norm (SMARRT) w ramach wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji, co umożliwia dialog pomiędzy Komisją a branżą z zachowaniem pełnej przejrzystości programu działań komitetu ds. norm dla zainteresowanych stron;

4.  zauważa, że normy stanowią dobrowolne, oparte na zapotrzebowaniu rynkowym narzędzie zapewniające wymogi techniczne i wytyczne, których stosowanie może ułatwić przestrzeganie europejskiego prawodawstwa i strategii politycznych, jeśli opracowuje się je w sposób przejrzysty i angażujący szerokie grono podmiotów; podkreśla jednak, że norm nie można traktować na równi z przepisami UE, ponieważ ustawodawstwo i strategie polityczne dotyczące poziomu ochrony konsumentów, zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska i danych oraz poziom włączenia społecznego pozostają w gestii prawodawcy;

5.  dostrzega znaczenie otwartych, znormalizowanych formatów dla wypełniania obowiązków rządów, administracji oraz instytucji europejskich w zakresie przejrzystości; wzywa państwa członkowskie do podejmowania prób stosowania wspólnych norm w odniesieniu do administracji cyfrowej, skupiając się w szczególności na organach sądowniczych i władzach lokalnych; podkreśla, że standardy otwarte są konieczne do dalszego rozwijania strategii politycznych dotyczących otwartych danych rządowych oraz inteligentnych miast, dlatego też dokumenty i dane muszą być publikowane w otwartych, znormalizowanych formatach, które mogą zostać łatwo wdrożone, ułatwiając ponowne wykorzystanie danych; podkreśla rolę zamówień publicznych i standardów otwartych w unikaniu uzależnienia od jednego dostawcy;

6.  wyraża stanowcze przekonanie, że otwarte dane mają nadal, szczególnie w sektorze transportu, zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia pełnych korzyści z jednolitego rynku cyfrowego, takich jak promowanie i rozwój transportu multimodalnego; podkreśla zatem, że niezbędna jest większa pewność prawa, głównie w odniesieniu do własności i odpowiedzialności; w związku z tym wzywa Komisję do niezwłocznego opublikowania planu działania dotyczącego opracowania norm mających na celu harmonizację danych na temat transportu i interfejsów programowania, które są finansowane ze środków publicznych, aby pobudzić innowacje związane z przetwarzaniem dużych ilości danych oraz świadczenie nowych usług transportowych;

7.  podkreśla, że obecny system akredytacji instytucji certyfikujących nie zawsze gwarantuje, że znajdujące się na rynku produkty i usługi dobrowolnie stosujące europejskie normy przestrzegają tych norm; ubolewa, że we wspólnej inicjatywie dotyczącej normalizacji i w rocznym programie prac Unii na rzecz normalizacji europejskiej nie poświęcono uwagi akredytacji instytucji certyfikujących i normom oraz wzywa Komisję do uwzględnienia tego aspektu podczas proponowania nowych inicjatyw;

8.  jest zdania, że standardy otwarte muszą bazować na otwartości procesu normalizacji i rozwoju oraz na dostępności norm wdrażania i stosowania, zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1025/2012 i zasadami WTO;  dostrzega wyrażony w planie działania w sprawie patentów koniecznych dla spełnienia normy zamiar Komisji polegający na doprecyzowaniu kwestii związanych z licencjonowaniem FRAND i patentów koniecznych dla spełnienia normy; zachęca Komisję, aby wraz z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi i środowiskami otwartego oprogramowania znalazła odpowiednie metody współpracy;

9.  podkreśla, że europejski system normalizacji musi pozytywnie wpływać na europejską innowacyjność, zwiększać konkurencyjność Unii, umacniać pozycję Europy w handlu międzynarodowym i sprzyjać dobrobytowi jej obywateli; uważa w związku z tym za istotne, aby Europa zachowała kluczową rolę w międzynarodowym systemie normalizacji i podkreśla znaczenie promocji norm europejskich na szczeblu globalnym podczas negocjowania umów handlowych z państwami trzecimi; podkreśla, że europejski system normalizacji może także odnieść korzyści z umów partnerskich zawieranych przez europejskie organizacje normalizacyjne z organizacjami normalizacyjnymi z państw trzecich, oraz stwierdza, że art. 13 i 14 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 już przewiduje udział organizacji opracowujących normy w dziedzinie zamówień publicznych w branży ICT; zaleca, aby europejskie organizacje normalizacyjne rozważyły bliższą współpracę z krajowymi jednostkami normalizacyjnymi z państw trzecich, w tym ze stowarzyszonymi organami normalizacyjnymi, w przypadkach, gdzie istnieje możliwość zbieżności; zachęca Komisję, państwa członkowskie i europejskie organizacje normalizacyjne do dalszych prac nad tworzeniem globalnych norm i do zwracania uwagi na kontekst regionalny i znaczenie danej normy podczas angażowania się w prace normalizacyjne;

10.  podkreśla, że międzynarodowa współpraca w zakresie normalizacji pomaga zapewnić przejrzystość, efektywność i spójność oraz tworzy przyjazne pod względem konkurencji otoczenie dla sektora przemysłowego – dobrym przykładem, stworzonym dla sektora ICT, jest Światowe Forum na rzecz Harmonizacji Przepisów dotyczących Pojazdów w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNECE) (grupa robocza nr 29);

11.  podkreśla, że normy przyjmowane przez organizacje międzynarodowe opracowuje się zwykle poza zakresem stosowania rozporządzenia (UE) nr 1025/2012, oraz zaleca, by europejskie organizacje normalizacyjne zatwierdzały je wyłącznie po przeprowadzeniu wewnętrznego procesu zatwierdzenia z uwzględnieniem przedstawicieli zainteresowanych stron, takich jak organizacje wymienione w załączniku III, w szczególności w odniesieniu do zharmonizowanych norm wspierających wdrażanie prawodawstwa europejskiego;

12.  jest zdania, że europejskie organizacje normalizacyjne powinny w każdych okolicznościach opracowywać angażujące szerokie grono podmiotów, zrównoważone i bezpieczne normy o wysokiej jakości, zapewniając przy tym sprawiedliwy dostęp wszystkim zainteresowanym stronom i ich równe traktowanie, ograniczając do minimum oddziaływanie na środowisko oraz gwarantując odpowiednią ochronę danych osobowych i prywatności;

13.  uważa, że współpraca Komisji i państw członkowskich z podmiotami przemysłowymi w UE w zasadniczy sposób ułatwia przyjmowanie globalnych norm noszących w definicji znamię europejskie oraz wdrażanie technologii 5G;

14.  wyraża ubolewanie, że różnice między normami krajowymi, na przykład w sektorze logistyki i transportu towarowego, nadal stanowią barierę dla rynku wewnętrznego, w związku z czym apeluje do Komisji i europejskich organizacji normalizacyjnych o opracowanie odpowiednich norm, aby harmonizować warunki na szczeblu krajowym – zawsze gdy zostanie to uznane za konieczne – w celu usunięcia wszelkich możliwych barier dla rynku wewnętrznego; w związku z tym podkreśla konieczność poszukiwania międzymodalnej harmonizacji norm;

15.  wskazuje ponadto, że oprócz zapobiegania rozdrobnieniu rynku normalizacja może przyczynić się znacząco do zmniejszenia obciążeń administracyjnych i kosztów transportu dla wszystkich przedsiębiorstw (np. dzięki e-dokumentom), a w szczególności dla MŚP, oraz może ułatwić właściwe egzekwowanie przepisów UE (np. dzięki cyfrowym tachografom lub elektronicznym systemom pobierania opłat);

16.  zauważa, że dzięki rozporządzeniu (UE) nr 1025/2012 zwiększyło się zaangażowanie szerokiego grona podmiotów w system normalizacji europejskiej, dzięki czemu MŚP, konsumenci, pracownicy i organizacje środowiskowe mogą aktywnie uczestniczyć w procesie normalizacji, oraz zachęca do podążania w tym kierunku, aby zapewnić wszystkim odpowiednią reprezentację i udział w systemie normalizacji, a co za tym idzie pełne korzyści z normalizacji; wzywa Komisję, europejskie organizacje normalizacyjne i krajowe jednostki normalizacyjne do znalezienia najlepszych metod osiągnięcia tego celu i sprostania wyzwaniom, takim jak brak świadomości problemu, przed którymi stoi dalszy rozwój;

17.  z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane przez ETSI na rzecz ułatwienia dostępu europejskim MŚP, a także długoterminową strategię instytutu na lata 2016–2021 ukierunkowaną w szczególności na współpracę międzysektorową;

18.  przyznaje, że zwiększyła się szybkość wydawania norm, oraz przypomina, jak ważne jest znalezienie odpowiedniej równowagi między koniecznością zapewnienia terminowego opracowywania norm, z jednej strony, i koniecznością zapewnienia ich wysokiej jakości, z drugiej strony;

19.  stoi na stanowisku, że – jako uzupełnienie istniejących najlepszych praktyk stosowanych przez środowiska normalizacyjne – zwiększenie świadomości publicznej w zakresie proponowanych norm, wczesne i odpowiednie uczestnictwo wszystkich zainteresowanych stron oraz poprawa jakości wniosków o normalizację mogą dodatkowo zwiększyć przejrzystość i rozliczalność systemu normalizacji;

20.  ponadto wzywa Komisję do zwrócenia uwagi na państwa kandydujące oraz zapewnienia im wsparcia w działaniach na rzecz dostosowania ich norm do norm europejskich w celu ograniczenia do minimum istniejących wąskich gardeł;

Normy ICT

21.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat w sprawie priorytetów w normalizacji ICT, w którym ustanowiono strategiczne podejście do normalizacji w odniesieniu do technologii ICT, niemniej wzywa Komisję, by wyraźnie określiła dostosowania między komunikatem a planem działań na rzecz normalizacji ICT, pakietem „Norm europejskich dla XXI wieku” i rocznym programem prac;

22.  odnotowuje, że niedawna konwergencja technologii i cyfryzacja społeczeństwa, przedsiębiorstw i usług publicznych skutkują rozmyciem tradycyjnego podziału na normalizację ogólną i normalizację ICT; uważa, że proces normalizacji ICT powinien być częścią europejskiej strategii cyfrowej mającej na celu osiągnięcie korzyści skali, wypracowanie oszczędności budżetowych oraz poprawę konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw europejskich, jak również zwiększenie międzysektorowej i transgranicznej interoperacyjności towarów i usług przez szybsze określenie, w sposób otwarty i konkurencyjny, dobrowolnych norm, które mogą zostać łatwo wdrożone przez MŚP;

23.  podkreśla potrzebę zacieśnienia współpracy w środowisku związanym z normalizacją ICT, zwłaszcza między europejskimi organizacjami normalizacyjnymi, oraz wzywa te organizacje do sporządzania wspólnych rocznych programów prac, w których wskazane będą przekrojowe obszary wspólnego zainteresowania;

24.  podkreśla, że otwarte, dobrowolne, angażujące szerokie grono podmiotów i ukierunkowane na osiągnięcie konsensusu procesy normalizacji są skuteczne jako siła napędowa dla innowacji, interoperacyjności i wdrożenia technologii, oraz przypomina o znaczeniu zapewnienia odpowiednich inwestycji i wiedzy fachowej w obszarze najnowocześniejszych technologii, a także o znaczeniu rozwijania tych technologii i wspierania MŚP;

25.  zwraca się do Komisji o zaapelowanie do europejskich organizacji normalizacyjnych, by zapewniły wkład w wysokiej jakości, interoperacyjne i otwarte standardy z myślą o unikaniu rozdrobnienia oraz zachęcały do ich powszechnego przyjmowania, oraz uznały istniejący ekosystem i zróżnicowane modele biznesowe wspierające rozwój technologii cyfrowych, co zapewni wkład w zrównoważenie społeczne, gospodarcze i środowiskowe łańcuchów wartości ICT oraz potwierdzi zaangażowanie na rzecz interesu publicznego, jakim jest zapewnianie prywatności i ochrona danych;

26.  podkreśla bezwzględną konieczność dostosowania polityki normalizacyjnej w zakresie ICT do ewolucji rynku i polityki, co pozwoli na osiągnięcie ważnych europejskich celów politycznych wymagających interoperacyjności, takich jak dostępność, bezpieczeństwo, e-przedsiębiorczość, e-administracja, e-zdrowie i transport; zaleca, aby Komisja i europejskie organizacje normalizacyjne priorytetowo traktowały normy w zakresie 5G, chmury obliczeniowej, internetu rzeczy, bezpieczeństwa danych i cyberbezpieczeństwa, a także dziedzin wertykalnych, takich jak „automatyczne i podłączone do sieci kierowanie pojazdami i inteligentne systemu transportu”, „inteligentne miasta”, „inteligentna energia”, „zaawansowane technologie produkcyjne” czy „inteligentne środowisko życia”;

27.  podkreśla, że należy stworzyć otwarty, interoperacyjny ekosystem ICT oparty na pięciu priorytetowych normach ICT, zachęcający do konkurencji w budowaniu wartości, co sprzyjałoby rozwojowi innowacji; uważa, że:

28.  przyznaje, że wydajne sieci łączności 5G w zasadniczy sposób zależą od wspólnych norm zapewniających interoperacyjność i bezpieczeństwo, lecz przypomina, że rozwój sieci o bardzo wysokiej przepustowości stanowi podstawę niezawodnej sieci 5G;

29.  zwraca uwagę, że powodzenie gospodarki opartej na danych zależy od szerszego ekosystemu ICT, w tym od wysoko wykwalifikowanych ekspertów oraz osób o odpowiednich umiejętnościach, dzięki czemu możliwe będzie wyeliminowanie przepaści cyfrowej i wykluczenia cyfrowego;

30.  zachęca Komisję do sporządzania statystyk w celu lepszej oceny skutków cyfryzacji i ICT dla sektorów transportu i turystyki;

31.  jest świadomy rosnącej liczby platform, grup, spotkań i kanałów komunikacji dotyczących norm ICT; wzywa Komisję do zracjonalizowania liczby platform i mechanizmów koordynacji służących normalizacji oraz włączenia organizacji normalizacyjnych w nowe inicjatywy w celu uniknięcia powielania wysiłków na rzecz zainteresowanych stron; podkreśla konieczność lepszej koordynacji norm ICT i priorytetów normalizacji między różnymi organizacjami i wzywa Komisję do szybkiego poinformowania zainteresowanych stron o etapie, na jakim znalazły się będące w toku inicjatywy dotyczące norm ICT;

32.  podkreśla, że cyfryzacja postępuje bardzo szybko i stanowi ważną siłę napędową gospodarki; podkreśla, że ważne jest, by przeprowadzić skuteczną cyfryzację branż pionowych, z korzyścią dla MŚP, a zwłaszcza dla konsumentów na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym, oraz że należy odpowiednio uwzględniać ich problemy w ramach międzynarodowej normalizacji ICT;

33.  popiera zamiar przeanalizowania przez Komisję inicjatyw takich jak zaufana etykieta internetu rzeczy i system certyfikacji, które mogą pomóc zwiększyć poziom prywatności i zapewnienia kompleksowego bezpieczeństwa urządzeń internetu rzeczy, dzięki mierzalnym i porównywalnym ocenom potencjalnego ryzyka związanego z obsługą i użytkowaniem urządzeń lub usług należących do internetu rzeczy; uważa, że należy je opracowywać zależnie od potrzeb i w razie gdy urządzenia internetu rzeczy mogą wywierać wpływ na ważną infrastrukturę na podstawie wymogów określonych w dyrektywie w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji, która powinna stanowić podstawę do określenia wymogów bezpieczeństwa; stwierdza, że każda tego typu etykieta powinna umożliwiać jej dostosowanie do przyszłych zmian technologicznych i uwzględniać, w stosownych przypadkach, normy globalne;

34.  wzywa Komisję do przyjęcia przewodniej roli w promowaniu wielojęzycznych norm międzysektorowych oraz do wspierania usług, które są rzetelne, bezpieczne i świadczone z poszanowaniem prywatności;

35.  popiera w związku z tym określenie konkretnych i mierzalnych minimalnych wymogów uwzględniających długoterminową zrównoważoność i solidność urządzeń i usług internetu rzeczy, jak również branżowych norm w zakresie bezpieczeństwa komputerowego i zrównoważoności; wykaz takich norm powinien przykładowo obejmować zobowiązanie do udostępniania aktualizacji przez określony minimalny okres od dnia zakupu oraz zobowiązanie producenta lub dostawcy do przekazania w określonym terminie aktualizacji w razie stwierdzenia i zgłoszenia podatności na dany problem; w tym celu Komisja powinna dokonać oceny możliwości samoregulacji branży, uwzględniając tempo, w jakim w sektorze ICT opracowywane są normy i technologie, oraz różnorodność modeli rozwojowych i biznesowych, w tym modeli opartych na otwartym oprogramowaniu, przedsiębiorstw typu start-up oraz MŚP;

36.  odnotowuje obawy związane z bezpieczeństwem cybernetycznym i specyficzny charakter zagrożeń w sektorze transportu; wzywa Komisję, by uwzględniła tę specyfikę w oczekiwanych przed końcem 2017 r. zaleceniach w sprawie norm dotyczących bezpieczeństwa cybernetycznego, co stanowiłoby pierwszy krok w kierunku kompleksowej strategii w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego w sektorze transportu;

37.  stwierdza, że normalizacja ICT będzie korzystna dla rozwoju usług związanych z transportem i turystyką, a także multimodalnych rozwiązań w dziedzinie transportu; wzywa Komisję, aby wraz z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi przywiązywała większą wagę do tego rozwoju podczas wdrażania planu działań w sprawie priorytetów w normalizacji ICT, a w szczególności do zbadania potencjalnej roli normalizacji we wspieraniu zmian technologicznych i nowych modeli biznesowych pojawiających się w sektorze turystyki; wzywa Komisję do podjęcia pilnych działań promujących rozwój zintegrowanych systemów inteligentnej sprzedaży biletów i usług informacyjnych oraz nowych koncepcji mobilności, takich jak mobilność jako usługa;

38.  odnotowuje, że wraz z coraz bardziej powszechnym korzystaniem z internetu, bankowości internetowej, sieci społecznościowych i inicjatyw w zakresie e-zdrowia rosną obawy dotyczące bezpieczeństwa i prywatności oraz że normy ICT muszą odzwierciedlać zasady ochrony osób fizycznych w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu danych;

39.  wzywa Komisję, aby cyfrowa integracja produkcji stała się jednym z priorytetów normalizacji ICT, oraz zachęca do opracowywania standardów otwartych w odniesieniu do protokołów komunikacji i formatów danych zapewniających cyfrową integrację sprzętu produkcyjnego, co zapewni pełną interoperacyjność między maszynami i urządzeniami;

40.  dostrzega, że istnieją pewne obawy – w szczególności w odniesieniu do ICT i patentów koniecznych dla spełnienia normy – oraz przyznaje, że solidna, sprawiedliwa i rozsądna polityka w zakresie praw własności intelektualnej zachęci do inwestycji i innowacji oraz ułatwi tworzenie jednolitego rynku cyfrowego i przyjmowanie nowych technologii, zwłaszcza jeśli chodzi o uruchamianie urządzeń w sieci 5G i w internecie rzeczy, gdyż są one w dużym stopniu zależne od normalizacji; podkreśla, że w przypadku patentów koniecznych dla spełnienia normy należy utrzymać zrównoważone ramy normalizacyjne i skuteczne praktyki licencyjne oparte na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach licencjonowania oraz uwzględniać uzasadnione obawy zarówno licencjodawców, jak i licencjobiorców w odniesieniu do patentów koniecznych dla spełnienia normy oraz zapewnić, by proces normalizacji odbywał się w równych warunkach działania, umożliwiających współpracę przedsiębiorstw różnej wielkości, w tym MŚP, w sposób przynoszący wzajemne korzyści; zachęca Komisję do wysiłków na rzecz zapewnienia interoperacyjności komponentów cyfrowych, którą można osiągnąć dzięki różnym metodom licencjonowania i modelom biznesowym;

41.  wzywa Komisję do niezwłocznego wyjaśnienia najważniejszych elementów sprawiedliwej, skutecznej i możliwej do wyegzekwowania metody licencjonowania opartej na zasadach FRAND, z uwzględnieniem interesów zarówno posiadaczy praw, jak i podmiotów wdrażających normy, które obejmują patenty konieczne dla spełnienia normy, godziwego zwrotu z inwestycji oraz szerokiego dostępu do technologii powstałych podczas zrównoważonego i otwartego procesu normalizacji; zwraca się do Komisji o uwzględnienie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-170/13 (Huawei vs ZTE), które zapewnia właściwą równowagę między posiadaczami patentów koniecznych dla spełnienia normy a podmiotami wdrażającymi normy, o rozwiązanie problemu naruszeń patentów i o zadbanie o skuteczny system rozstrzygania sporów; zachęca ponadto Komisję do udoskonalenia definicji informacji na temat zakresu patentu i odniesienia się do problemu asymetrii informacyjnej pomiędzy MŚP a dużymi przedsiębiorstwami, zwiększania przejrzystości deklaracji patentów koniecznych dla spełnienia normy, jak również do poprawy jakości informacji na temat stosunku patentów koniecznych dla spełnienia normy do produktów; jest zdania, że rekompensata dla podmiotów opracowujących patenty konieczne dla spełnienia normy powinna opierać się na sprawiedliwych, proporcjonalnych i niedyskryminujących warunkach oraz na przejrzystych, rozsądnych, przewidywalnych i zrównoważonych stawkach opłat licencyjnych, chyba że podmioty te zdecydują się na bezpłatne udostępnienie normy; stwierdza jednak, że istnieją różne modele biznesowe, takie jak bezpłatne udzielanie licencji lub stosowanie otwartego oprogramowania, w związku z czym w prawodawstwie i dyskusjach należy uznać prawa wszystkich sektorów rynku i posiadaczy praw własności intelektualnej do stosowania tych modeli;

42.  zauważa, że konieczne jest oparte na dowodach podejście do monitorowania oraz dalszy rozwój ram udzielania licencji, aby zapewnić dynamiczny ekosystem tworzący wartość dodaną i miejsca pracy;

43.  wzywa Komisję, aby dwa razy w roku publikowała sprawozdania dokumentujące rzeczywiste przypadki: a) nielicencjonowanego korzystania z patentów koniecznych dla spełnienia normy (tj. naruszeń) trwających co najmniej 18 miesięcy oraz b) problemów z dostępem do norm z powodu systematycznego nieprzestrzegania zobowiązań FRAND;

44.  wzywa Komisję do zakończenia rozmów na temat „postrzeganej potrzeby” utworzenia chmury do celów naukowych oraz podjęcia – w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi – natychmiastowych działań w sprawie europejskiej otwartej chmury do celów naukowych, która powinna sprawnie łączyć istniejące sieci, dane i wysoce wydajne systemy obliczeniowe oraz elektroniczne usługi infrastrukturalne w poszczególnych dziedzinach nauki, w ramach wspólnej polityki i wspólnych norm ICT;

Normy europejskie dla XXI wieku

45.  z zadowoleniem przyjmuje pakiet normalizacyjny Komisji „Normy europejskie dla XXI wieku” oraz jest zdania, że system normalizacji powinien być bardziej przejrzysty i otwarty oraz powinien bardziej angażować szerokie grono podmiotów, tak aby w pełni uwzględnić obawy obywateli, konsumentów i MŚP;

46.  ubolewa, że nie przeprowadzono z nim konsultacji przed przyjęciem pakietu, oraz wzywa instytucje Unii Europejskiej do dostosowania różnych inicjatyw do jednego, strategicznego i całościowego programu prac, tak aby uniknąć powielania działań i strategii politycznych; podkreśla, że właściwa komisja Parlamentu Europejskiego może odegrać istotną rolę w kontroli publicznej zharmonizowanych norm opracowanych na zlecenie Komisji;

47.  wzywa do dalszego wzmocnienia, zapewnienia większej spójności i zwiększenia ścisłości rocznego programu prac Unii na rzecz normalizacji europejskiej;

48.  podkreśla, że następny roczny program prac Unii na rzecz normalizacji europejskiej musi w szczególności uwzględnić działania ukierunkowane na poprawę koordynacji między systemami norm ICT i spoza ICT, udoskonalenie zasad stosowanych przez różne krajowe organy normalizacyjne oraz zwiększenie zaangażowania europejskich organizacji normalizacyjnych dzięki zwróceniu większej uwagi na rolę zainteresowanych stron, o których mowa w art. 5;

49.  podkreśla znaczenie dialogu międzyinstytucjonalnego dla przygotowania rocznego programu prac Unii na rzecz normalizacji europejskiej oraz zachęca do podejmowania wysiłków mających na celu zaangażowanie, przed przyjęciem rocznego programu prac Unii na rzecz normalizacji europejskiej, wszystkich właściwych zainteresowanych stron w doroczne forum w dziedzinie normalizacji, aby omówić nowe obszary, istniejące wyzwania i konieczne udoskonalenia procesu normalizacji;

50.  zachęca państwa członkowskie do inwestowania w krajowe strategie normalizacyjne, które będą również stanowić pomoc i zachętę dla sektora publicznego, jednostek normalizacyjnych, zainteresowanych grup społecznych, MŚP oraz środowisk naukowych w zakresie opracowywania i wdrażania na szczeblu krajowym indywidualnych planów działań normalizacyjnych;

51.  z zadowoleniem przyjmuje wspólną inicjatywę dotyczącą normalizacji i zaleca, by Parlament także został zaproszony do udziału w niej i zapewnienia w nią wkładu, oraz podkreśla, że wszystkie zainteresowane strony, w tym instytucje UE, muszą przestrzegać zasad takich partnerstw publiczno-prywatnych; wzywa Komisję do przyjęcia przewodniej roli we wdrażaniu kluczowych działań i zaleceń wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji oraz do przedłożenia Parlamentowi do końca 2017 r. sprawozdania na temat postępów w tym zakresie;

52.  z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie, podjęte w kontekście wspólnej inicjatywy dotyczącej normalizacji, do przeprowadzenia badania na temat gospodarczych i społecznych skutków norm i ich stosowania, w tym informacji o strategiach politycznych, ryzyku i wynikach pod kątem jakości życia, aspektów społecznych i dotyczących pracowników; zachęca Komisję, by oparła to badanie na danych ilościowych i jakościowych oraz by przeanalizowała zarówno modele biznesowe procesu normalizacji, jak i różne modele finansowe – uwzględniając przy tym szanse i wyzwania – na potrzeby zapewniania łatwego dostępu do norm zharmonizowanych;

53.  podkreśla, że normalizacja jest coraz częściej uznawana za ważny czynnik przyczyniający się do badań i rozwoju oraz że odgrywa ona istotną rolę w zmniejszaniu luki między badaniami a rynkiem, wspiera upowszechnianie i wykorzystywanie wyników badań oraz stwarza podstawę dla dalszych innowacji;

54.  zwraca się do Komisji o przyjęcie strategii politycznych, które wyeliminują zbędne bariery w sektorach innowacyjnych, z myślą o pobudzaniu inwestycji w badania i rozwój, oraz w ogólnounijną normalizację; zauważa, że branże pionowe powinny wypracować własny plan działania na rzecz normalizacji, oparty na procesach realizowanych przez daną branżę, które – jeśli będą usilnie zmierzać do osiągnięcia wspólnych norm – miałyby potencjał umożliwiający przekształcenie ich w normy ogólnoświatowe; uważa, że unijne jednostki normalizacyjne powinny odegrać szczególną rolę w tym procesie;

55.  zwraca się do stron wspólnej inicjatywy, aby zadbały o lepsze dostosowanie badań naukowych i innowacji do priorytetów ustalania norm;

56.  uważa, że wiedza otwarta i otwarte licencje to najlepsze instrumenty stymulowania innowacji i rozwoju technologii; zachęca instytucje badawcze otrzymujące fundusze unijne, aby korzystały z europejskich otwartych patentów i licencji, dzięki czemu odegrają większą rolę w ustanawianiu norm;

57.  popiera działania mające na celu poprawę synergii między środowiskami normalizacyjnymi i badawczymi oraz promowanie norm na wczesnym etapie projektów badawczych; zachęca krajowe jednostki normalizacyjne do promowania normalizacji w środowiskach badawczych i zajmujących się innowacjami, w tym wśród odpowiednich organizacji rządowych i agencji finansujących, oraz zaleca opracowanie rozdziału poświęconego normalizacji w ramach programu „Horyzont 2020”;

58.  wzywa Komisję do zachęcania europejskich organizacji normalizacyjnych o zadbanie, by normy dotyczące usług odzwierciedlały zwiększoną serwicyzację gospodarki, i by opracowywano je z myślą o poprawie bezpieczeństwa i jakości usług oraz z myślą o nadaniu priorytetu obszarom przynoszącym największą szkodę konsumentom, z poszanowaniem istniejących krajowych wymogów regulacyjnych, w szczególności przepisów prawa pracy, porozumień zbiorowych i negocjacji zbiorowych; dostrzega ponadto, że normy dotyczące usług mają niejednokrotnie specyficzny charakter wynikający z uwarunkowań krajowych oraz że ich opracowywanie jest powiązane z potrzebami rynku, a także interesem konsumentów i interesem publicznym; podkreśla, że wprowadzenie europejskich norm dotyczących usług powinno wnosić wkład w funkcjonowanie wewnętrznego rynku usług oraz zwiększać przejrzystość, jakość i konkurencyjność oraz promować konkurencję, innowacyjność i ochronę konsumentów;

59.  podkreśla, że proces normalizacji w Europie musi obejmować normy zwiększające pozbawiony barier dostęp osób niepełnosprawnych i osób starszych do transportu i usług transportowych;

60.  jest zdania, że szybko zmieniający się świat i zwiększona złożoność techniczna prowadzą do znacznego wzrostu liczby norm i platform, które służą do opracowywania specyfikacji, które nie odpowiadają organizacjom normalizacyjnym uznawanym w rozporządzeniu (UE) nr 1025/2012, co oznacza konieczność większego zaangażowania MŚP i mikroprzedsiębiorstw; podkreśla znaczenie działań uzupełniających w celu poprawy dostępu MŚP do środków opracowywania i stosowania norm;

61.  podkreśla znaczenie, jakie ma łączenie platform i baz danych na szczeblu europejskim, umożliwiające poprawę interoperacyjności sieci i systemów;

62.  uważa, że normalizacja ICT oznacza nie tylko ustanawianie wymogów dotyczących produktów, ale również opracowywanie innowacyjnych technologii;

63.  podkreśla, że jednolite ustalenia (techniczne) przyczyniają się do zmniejszenia kosztów rozwoju, produkcji i certyfikacji oraz uniknięcia powielania pracy;

64.  podkreśla, że starzenie się społeczeństwa Europy wymaga systematycznego uwzględniania potrzeb osób starszych, osób niepełnosprawnych oraz innych słabszych członków społeczeństwa przy opracowywaniu norm, które są odpowiednim narzędziem tworzenia aktywnego i zdrowego społeczeństwa w Europie oraz zwiększania dostępności produktów i usług dla ludności;

65.  wskazuje, że innowacje w sektorach transportu i turystyki stwarzają ogromne możliwości oraz mają pozytywny wpływ zarówno na społeczeństwo, jak i na przedsiębiorstwa w UE, zwłaszcza MŚP i firmy typu start-up, a ponadto podkreśla potrzebę rozwoju nowych norm – w miarę możliwości z zastosowaniem podejścia przekrojowego – i podtrzymania normalizacji w celu zapewnienia odpowiedniej realizacji inicjatyw UE w dziedzinie digitalizacji, takich jak współdziałające inteligentne systemy transportowe (C-ITS) oraz rozwój zastosowań transportowych w ramach unijnych systemów nawigacji satelitarnej (Galileo i EGNOS);

Europejskie organizacje normalizacyjne

66.  z zadowoleniem przyjmuje rolę odgrywaną przez europejskie organizacje normalizacyjne, zachęca jednak do podejmowania dalszych inicjatyw, aby poprawić otwartość, dostępność i przejrzystość norm, oraz zaleca, by w swoich pracach organizacje te kierowały się interesem europejskim;

67.  uznaje, że zasada delegacji krajowej ma zasadnicze znaczenie dla europejskiego systemu, lecz ostrzega, że istnieją różnice pod względem zasobów, technicznej wiedzy fachowej i zaangażowania zainteresowanych stron na szczeblu krajowym, oraz zaleca, by uzupełniać prace delegacji krajowych;

68.  uznaje znaczenie terminowego wdrażania norm, a także podawania odniesień w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U.)w przypadku norm zharmonizowanych; zdaje sobie sprawę z coraz rzadszego przytaczania powoływanych norm w Dz.U. oraz wzywa Komisję do zbadania tego stanu rzeczy i zaradzenia jego przyczynom oraz zlikwidowania niepotrzebnych barier; zaleca w związku z tym szerszy udział ekspertów Komisji i „konsultantów nowego podejścia” w procesie normalizacji oraz wzywa Komisję do opracowania, wspólnie z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi wytycznych w zakresie oceny procesu normalizacji, tak aby pomóc poszczególnym departamentom Komisji, europejskim organizacjom normalizacyjnym i „konsultantom nowego podejścia” w dokonywaniu oceny norm w spójny sposób;

69.  powtarza, że przejrzyste i dostępne mechanizmy odwoławcze zwiększają zaufanie do europejskich organizacji normalizacyjnych oraz procesu ustanawiania norm;

70.  zachęca do wykorzystywania nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, takich jak opracowane przez CEN i CENELEC narzędzie e-uczenia się dla MŚP, w celu zwiększenia dostępności i przejrzystości procesu normalizacji; uważa, że stosowanie narzędzi cyfrowych może ułatwić zainteresowanym stronom udział w opracowywaniu norm oraz zapewnić informacje o planowanych, trwających i zakończonych pracach normalizacyjnych;

Zalecenia strategiczne

71.  wzywa Komisję do wzmocnienia synergii i koordynacji między instytucjami Unii Europejskiej, europejskimi organizacjami normalizacyjnymi, krajowymi organami normalizacyjnymi i wszystkimi właściwymi organizacjami zainteresowanych stron w ramach dorocznego forum w dziedzinie normalizacji, przy jednoczesnym uznaniu międzynarodowego kontekstu norm; dostrzega i popiera fakt, że zdecydowana większość norm jest opracowywana dobrowolnie w odpowiedzi na potrzeby rynku i konsumentów;

72.  wzywa do rygorystycznego stosowania rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 w odniesieniu do uznawania organizacji, o których mowa w załączniku III, oraz publikacji sprawozdań zgodnie z art. 24 rozporządzenia;

73.  wzywa Komisję do pełnego zharmonizowania warunków dla organizacji, o których mowa w załączniku III, oraz usunięcia faktycznych przeszkód dla ich skutecznego zaangażowania w proces normalizacji;

74.  zaleca, aby status członka, prawa i obowiązki organizacji wymienionych w załączniku III, takie jak prawo do odwołania, uprawnienia konsultacyjne, prawo do wyrażenia opinii przed przyjęciem normy oraz dostępu do komitetów technicznych i grup roboczych, zostały poddane przeglądowi w europejskich organizacjach normalizacyjnych pod kątem spełniania wymogów rozporządzenia (UE) nr 1025/2012;

75.  wzywa europejskie organizacje normalizacyjne do zapewnienia, by porozumienie wiedeńskie między ISO i CEN oraz porozumienie frankfurckie między IEC i CENELEC nie utrudniały uczestnictwa w procesie normalizacji organizacjom, o których mowa w załączniku III, lub krajowym organom normalizacyjnym;

76.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania, ułatwiania finansowania i przyspieszenia upowszechnienia niezbędnej infrastruktury, w tym dzięki modernizacji i adaptowaniu, na potrzeby przyjęcia przez rynek nowych technologii, dla których wsparciem będą normy europejskie (np. infrastruktura paliw alternatywnych), zgodnie z wymaganiami w dziedzinie bezpieczeństwa, zdrowia i środowiska; podkreśla, że inwestycje w infrastrukturę są inwestycjami długoterminowymi, dlatego też jej normalizacja powinna zapewnić maksymalną interoperacyjność oraz umożliwić przyszły rozwój technologiczny i jego zastosowanie;

77.  zwraca się do Komisji, by podjęła współpracę z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi oraz krajowymi jednostkami normalizacyjnymi w celu promowania łatwych w użyciu kontaktowych punktów dostępu do norm, które mogą zapewnić użytkownikom norm wsparcie i informacje na temat dostępnych norm i ich ogólnej specyfikacji oraz pomóc użytkownikom w znalezieniu norm najbardziej odpowiadających ich potrzebom, a także wytycznych co do ich stosowania; zaleca ponadto zorganizowanie na szczeblu krajowym i unijnym kampanii informacyjnych i edukacyjnych w celu promowania znaczenia norm oraz zachęca państwa członkowskie do włączenia do krajowych systemów kształcenia odpowiednich zawodowych kursów edukacyjnych dotyczących norm;

78.  zwraca się do Komisji o opracowanie działań polegających na śledzeniu rozwoju technologii, aby wskazać obszary dalszego rozwoju ICT, w których normalizacja może przynieść korzyści, o ułatwienie przepływu informacji i zapewnienia ich jawności niezbędnej do penetracji rynku oraz funkcjonowania tych technologii, a także o promowanie w związku z tym łatwo dostępnych i przyjaznych użytkownikom mechanizmów oceny za pośrednictwem internetu;

79.  zaleca, aby krajowe jednostki normalizacyjne zbadały, czy możliwe jest zapewnienie dostępu do norm w zakresie umożliwiającym użytkownikom norm dokonanie oceny istotności danej normy; zdecydowanie zaleca, aby krajowe jednostki normalizacyjne i europejskie organizacje normalizacyjne przy określaniu poziomu opłat za dostęp do norm uwzględniały potrzeby MŚP oraz niekomercyjnych zainteresowanych stron;

80.  wzywa Komisję do sporządzenia rejestru istniejących norm europejskich we wszystkich językach urzędowych UE, który będzie zawierał informacje na temat bieżących prac normalizacyjnych prowadzonych w europejskich organizacjach normalizacyjnych, istniejących zleceń normalizacji, postępów prac oraz decyzji zawierających formalne zastrzeżenia;

81.  wzywa Komisję, by monitorowała międzynarodowe procesy normalizacji w obszarze ICT oraz, w razie konieczności, wspierała uczestnictwo i koordynację europejskich zainteresowanych stron na stanowiskach kierowniczych w odpowiednich jednostkach normalizacyjnych oraz w projektach normalizacyjnych o strategicznym znaczeniu, tak aby promować europejski model regulacyjny i interesy europejskie; zachęca do wykorzystania wielostronnej platformy ds. normalizacji ICT w celu zbliżenia europejskich organizacji normalizacyjnych i międzynarodowych jednostek normalizacyjnych w dziedzinie ICT;

82.  zachęca do przyjęcia w UE referencyjnego modelu architektury oprogramowania dla przemysłu 4.0 w celu cyfryzacji europejskiego przemysłu;

83.  wzywa państwa członkowskie do stosowania norm europejskich ICT w procedurach udzielania zamówień publicznych w celu poprawy jakości usług publicznych oraz propagowania nowatorskich technologii; podkreśla jednak, że stosowanie norm nie powinno skutkować powstawaniem dodatkowych barier, w szczególności dla małych przedsiębiorstw pragnących uczestniczyć w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego;

84.  wzywa instytucje UE, rządy krajowe i europejskie organizacje normalizacyjne do opracowania wytycznych szkoleniowych dla podmiotów kształtujących politykę, aby pomóc im w poradzeniu sobie z niespójnościami wynikającymi ze stosowania odmiennych metod pracy w różnych wydziałach i instytucjach, a także do zapewnienia kultury normalizacji i zrozumienia, w jaki sposób działają procesy normalizacji i kiedy można je stosować;

o
o   o

85.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

(1) Dz.U. C 70 E z 8.3.2012, s. 56. (2) https://ec.europa.eu/info/european-commissions-open-source-strategy_en

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. W kierunku ogólnoeuropejskich ram dotyczących obligacji zabezpieczonych (2017/2005(INI))

P8_TA(2017)0279 A8-0235/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając sprawozdanie EUNB z dnia 20 grudnia 2016 r. w sprawie obligacji zabezpieczonych: zalecenia dotyczące harmonizacji ram obligacji zabezpieczonych w UE (EBA-Op-2016-23),

–  uwzględniając dokument konsultacyjny Komisji z dnia 30 września 2015 r. w sprawie obligacji zabezpieczonych w Unii Europejskiej i dokument Komisji nieopatrzony datą „Summary of contributions to the public consultation on »Covered Bonds«” [Podsumowanie opinii otrzymanych w ramach konsultacji społecznych na temat „obligacji zabezpieczonych”],

–  uwzględniając sprawozdanie komisji z dnia 20 października 2015 r. na podstawie art. 503 rozporządzenia (UE) nr 575/2013: Wymogi kapitałowe w odniesieniu do obligacji zabezpieczonych (COM(2015)0509),

–  uwzględniając opinię EUNB z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie preferencyjnego ujmowania w kapitale obligacji zabezpieczonych (EBA/Op/2014/04),

–  uwzględniając sprawozdanie EUNB z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie unijnych ram obligacji zabezpieczonych i sposobu ich ujmowania w kapitale: „Odpowiedź na wniosek o doradztwo wystosowany przez Komisję w grudniu 2013 r. w związku z art. 503 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i zaleceniem E wydanym przez ERRS w grudniu 2012 r. w sprawie finansowania instytucji kredytowych (ERRS/12/2)”,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/91/UE z dnia 23 lipca 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) w zakresie funkcji depozytariusza, polityki wynagrodzeń oraz sankcji(1), w szczególności jej art. 52 ust. 4 (zwaną dalej „dyrektywą UCITS”),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012(2), w szczególności jego art. 129 (zwane dalej „rozporządzeniem CRR”),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012(3), w szczególności art. 44 ust. 2 tej dyrektywy,

–  uwzględniając art. 1 ust. 2 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2205 z dnia 6 sierpnia 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących obowiązku rozliczania(4),

–  uwzględniając art. 1 ust. 2 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2016/1178 z dnia 10 czerwca 2016 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących obowiązku rozliczania(5),

–  uwzględniając rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wymogu pokrycia wypływów netto dla instytucji kredytowych(6) (zwane dalej „aktem delegowanym w sprawie LCR”),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A8-0235/2017),

A.  mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone są instrumentami o długoletniej historii charakteryzującymi się niskim współczynnikiem niewykonania zobowiązań i rzetelnością spłat, które pomagają finansować około 20 % europejskich kredytów hipotecznych, a w 2015 r. kwota wynikających z nich zobowiązań wyniosła w Europie ponad 2000 mld EUR; mając na uwadze, że ok. 90 % obligacji zabezpieczonych na całym świecie emitowanych jest w dziewięciu krajach europejskich;

B.  mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone odgrywają kluczową rolę w finansowaniu instytucji kredytowych, w szczególności podczas kryzysu finansowego; mając na uwadze, że w czasie tego kryzysu obligacje zabezpieczone utrzymywały wysoki poziom bezpieczeństwa i płynności, co należy uznać za efekt wysokiej jakości przepisów krajowych; mając na uwadze, że odnotowany w latach 2008–2014 okres rosnących spreadów w cenach obligacji zabezpieczonych w poszczególnych państwach członkowskich nie stanowi rozstrzygającego dowodu na fragmentację rynku, ponieważ spready te były w wysokim stopniu skorelowane ze spreadami obligacji państwowych i były raczej jedynie odzwierciedleniem ryzyka związanego z pulą aktywów stanowiących zabezpieczenie; mając na uwadze, że odpowiednia wrażliwość na ryzyko cen obligacji zabezpieczonych w poszczególnych państwach członkowskich stanowi dowód odpowiedniego funkcjonowania i dobrej integracji rynków;

C.  mając na uwadze znaczne transgraniczne inwestycje w europejskie rynki obligacji zabezpieczonych; mając na uwadze bardzo zróżnicowaną bazę inwestorską obligacji zabezpieczonych, w której ważne miejsce zajmują banki z udziałem w rynku wynoszącym ok. 35 % w okresie 2009–2015; mając na uwadze spadek udziału w rynku podmiotów zarządzających aktywami, firm ubezpieczeniowych i funduszy emerytalno-rentowych wynoszący prawie 20 punktów procentowych i zastąpienie tego udziału zasadniczo większymi inwestycjami banku centralnego w obligacje zabezpieczone;

D.  mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone stanowią atrakcyjne instrumenty dłużne, ponieważ są one – do poziomu zabezpieczenia w puli aktywów stanowiących zabezpieczenie – wyłączone z zakresu stosowania instrumentu umorzenia lub konwersji długu określonego w art. 44 dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków; mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone, które spełniają wymogi art. 129 rozporządzenia CRR, korzystają z preferencyjnego traktowania w odniesieniu do wagi ryzyka;

E.  mając na uwadze, że jednym z czynników w ramach bankowego popytu na obligacje zabezpieczone jest preferencyjne traktowanie regulacyjne obligacji zabezpieczonych w akcie delegowanym dotyczącym wskaźnika pokrycia wpływów netto, którego przepisy pozwalają bankom na uwzględnianie obligacji zabezpieczonych w buforze płynnościowym, nawet jeśli nie kwalifikują się one do tego wskaźnika na podstawie zasad z Bazylei;

F.  mając na uwadze, że programy obligacji zabezpieczonych są, pod pewnymi warunkami, zwolnione z początkowych wymogów depozytowych zabezpieczających przed ryzykiem kredytowym kontrahenta w transakcjach na instrumentach pochodnych;

G.  mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone mogą – w zależności od decyzji krajowych – zostać zwolnione z unijnych wymogów dotyczących dużych ekspozycji;

H.  mając na uwadze, że na pozycje niezabezpieczonych wierzycieli banku negatywnie wpływa obciążenie aktywów wynikające z wymogów dotyczących nadzabezpieczenia, a nie zasada finansowania długu wyodrębnionymi pulami aktywów stanowiących zabezpieczenie; mając na uwadze, że takie operacje charakteryzujące się współczynnikami pokrycia należności zabezpieczeniem (współczynnikami LTV) na poziomie dużo niższym niż 100 % z zasady poprawiają pozycje niezabezpieczonych wierzycieli banku w takim stopniu, że rezerwy te nie są potrzebne do pokrycia roszczeń względem puli aktywów stanowiących zabezpieczenie;

I.  mając na uwadze, że obligacje zabezpieczone zajmują ważne miejsce po stronie aktywów w bilansach wielu banków; mając na uwadze, że dla stabilności finansowej ważne jest, aby aktywa te pozostały maksymalnie bezpieczne i płynne; mając na uwadze, że na cel ten nie powinny mieć negatywnego wpływu innowacje w dziedzinie obligacji zabezpieczonych, w wyniku których emitentom pozwala się na przenoszenie ryzyka na inwestorów według własnego uznania;

J.  mając na uwadze, że emisje obligacji zabezpieczonych z warunkowym przedłużeniem okresu zapadalności (tzw. struktur soft bullet i conditional pass-through) wzrosły o 8 % w ciągu 12 miesięcy i osiągnęły w kwietniu 2016 r. udział w rynku na poziomie 45 %; mając na uwadze, że takie opcje zmniejszają ryzyko utraty płynności w niedopasowanych pulach aktywów stanowiących zabezpieczenie, obniżają wymogi dotyczące nadzabezpieczenia oraz pomagają uniknąć gwałtownych wyprzedaży; mając jednak na uwadze, że przedłużenie okresu zapadalności przenosi ryzyko emitenta na inwestorów; mając na uwadze, że preferencyjne traktowanie regulacyjne powinno być przyznawane wyłącznie instrumentom dłużnym, które są szczególnie bezpieczne;

K.  mając na uwadze, że w prawie UE nie ma precyzyjnej definicji obligacji zabezpieczonych;

L.  mając na uwadze, że rynki obligacji zabezpieczonych rozwijają się wolniej w państwach członkowskich, w których nie ma krajowej tradycji emitowania takich obligacji lub których rozwój utrudnia ryzyko związane z niewypłacalnością państwa bądź trudne uwarunkowania makroekonomiczne;

M.  mając na uwadze, że uznaje się powszechnie wysoki poziom zróżnicowania krajowych ram w zakresie obligacji zabezpieczonych, w szczególności w odniesieniu do aspektów technicznych dotyczących poziomu nadzoru publicznego;

N.  mając na uwadze, że w przypadku unijnych ram dotyczących obligacji zabezpieczonych należy kierować się najwyższymi standardami;

O.  mając na uwadze istnienie kilku bardzo pomyślnie funkcjonujących krajowych ram dotyczących obligacji zabezpieczonych, których podstawą są względy historyczne i prawne oraz które są częściowo zakorzenione w prawie krajowym; mając na uwadze wspólne podstawowe cechy charakterystyczne tych ram krajowych, w szczególności zasadę podwójnego regresu, wyodrębnienie puli zabezpieczeń obejmujących aktywa o niskim ryzyku oraz szczególny nadzór publiczny; mając na uwadze, że korzystne może być rozszerzenie tych zasad na inne rodzaje instrumentów dłużnych;

P.  mając na uwadze, że harmonizacja nie powinna opierać się na podejściu uniwersalnym, ponieważ może to skutkować znaczącym ograniczeniem zróżnicowania produktów i negatywnie wpływać na jak dotąd skutecznie funkcjonujące rynki krajowe; mając na uwadze, że harmonizacja powinna przebiegać zgodnie z zasadą pomocniczości;

Q.  mając na uwadze, że uczestnicy rynku podjęli inicjatywy na rzecz sprzyjania rozwojowi rynków obligacji zabezpieczonych, takie jak utworzenie w 2013 r. znaku obligacji zabezpieczonych i zharmonizowanego wzorca przejrzystości;

R.  mając na uwadze, że po przeglądzie nadzorczym EUNB wskazał najlepsze praktyki w dziedzinie emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru nad nimi oraz dokonał oceny dostosowania ram krajowych do tych praktyk;

S.  mając na uwadze, że w odpowiedzi na konsultacje publiczne Komisji zdecydowana większość zainteresowanych stron wyraziła sprzeciw wobec pełnej harmonizacji, a inwestorzy podkreślali wartość zróżnicowania produktów; mając na uwadze, że zainteresowane strony wyraziły ostrożne poparcie dla wprowadzenia unijnego prawodawstwa, pod warunkiem że będzie oparte na zasadach i istniejących ramach oraz będzie uwzględniać w szczególności cechy charakterystyczne ram krajowych;

Ogólne spostrzeżenia i stanowiska

1.  podkreśla, że krajowe i transgraniczne inwestycje w obligacje zabezpieczone dotychczas funkcjonowały dobrze na rynkach UE w obrębie aktualnych ram ustawodawczych; podkreśla, że należy utrzymać zróżnicowanie prawidłowo skonstruowanych i bezpiecznych produktów;

2.  zwraca uwagę, że obowiązkowa harmonizacja krajowych modeli lub ich zastąpienie jednym modelem europejskim może prowadzić do niezamierzonych negatywnych konsekwencji na rynkach, których obecny sukces zależy od ustawodawstwa dotyczącego obligacji zabezpieczonych uwzględnionego w przepisach krajowych; nalega, by bardziej zintegrowane ramy europejskie ograniczały się do opartego na zasadach podejścia określającego cele, lecz pozwalającego na wskazanie sposobów i środków ich realizacji w ramach transpozycji do prawa krajowego; podkreśla, że ramy te powinny opierać się na wysokiej jakości normach i uwzględniać najlepsze praktyki oraz czerpać wzory z należycie funkcjonujących systemów krajowych bez zakłócania ich funkcjonowania; podkreśla, że potencjał nowych europejskich ram dotyczących obligacji zabezpieczonych, dostosowanych do najlepszych praktyk, powinien stanowić punkt odniesienia dla młodych rynków i podnieść jakość obligacji zabezpieczonych;

3.  wzywa się do opracowania dyrektywy UE, w której zostaną wyraźnie rozróżnione dwa rodzaje istniejących obecnie obligacji zabezpieczonych, a mianowicie:

podkreśla, że uprzywilejowane obligacje zabezpieczone powinny nadal korzystać z preferencyjnego traktowania regulacyjnego w stosunku do zwykłych obligacji zabezpieczonych, a te ostatnie powinny korzystać z preferencyjnego traktowania regulacyjnego w stosunku do innych form długu zabezpieczonego; uznaje potencjał wszystkich instrumentów dłużnych zgodnych z dyrektywą UCITS dla osiągnięcia celów unii rynków kapitałowych;

4.  wzywa państwa członkowskie do ochrony znaku „obligacji zabezpieczonej” (zarówno w odniesieniu do uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, jak i zwykłych obligacji zabezpieczonych) przez zapewnienie w prawodawstwie krajowym, że obligacje zabezpieczone będą wysoce płynne i zbliżone do instrumentów dłużnych pozbawionych ryzyka; zdecydowanie zaleca, by instrumenty dłużne zabezpieczone aktywami, które zasadniczo są obarczone większym ryzykiem niż dług publiczny i kredyty hipoteczne (np. inwestycje infrastrukturalne niepokrywane ze środków publicznych czy kredyty dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)) nie były oznakowane jako „obligacje zabezpieczone”, lecz ewentualnie jako „europejskie zabezpieczone papiery dłużne”; popiera zasadę, zgodnie z którą pule aktywów stanowiących zabezpieczenie dla uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych i zwykłych obligacji zabezpieczonych powinny być w pełni zabezpieczone aktywami o charakterze długoterminowym, które można wycenić i przejąć;

5.  zwraca się do Komisji o włączenie do dyrektywy takich zasad ram prawnych dotyczących europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych jak podwójny regres, szczególny nadzór publiczny, wyłączenie z masy upadłościowej i wymogi w zakresie przejrzystości; wzywa państwa członkowskie do włączenia tych zasad do przepisów krajowych i krajowych postępowań upadłościowych; podkreśla, że prawidłowo skonstruowane ramy prawne europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych mogłyby przyczynić się do zwiększenia przejrzystości, płynności i opłacalności tego instrumentu w stosunku do papierów wartościowych korzystających z ustaleń umownych; zauważa, że może to pomóc europejskim zabezpieczonym papierom dłużnym w finansowaniu bardziej ryzykownych działań, takich jak kredyty dla MŚP, kredyty konsumenckie lub inwestycje infrastrukturalne, które nie są objęte gwarancjami rządowymi; odnotowuje, że europejskie zabezpieczone papiery dłużne zostałyby wyłączone z zakresu stosowania instrumentu umorzenia lub konwersji długu określonego w art. 4 dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków;

6.  popiera włączenie do dyrektywy minimalnych norm nadzorczych, które będą odzwierciedlać stwierdzone najlepsze praktyki dotyczące obligacji zabezpieczonych; zachęca do konwergencji praktyk nadzorczych w całej UE;

7.  apeluje, aby dzięki dyrektywie zwiększyła się przejrzystość informacji dotyczących puli aktywów stanowiących zabezpieczenie oraz ram prawnych zapewniających podwójny regres i wyodrębnienie składników tych aktywów w przypadku niewypłacalności emitenta lub jego restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji; w związku z tym nalega też, aby dyrektywa opierała się na zasadach i skupiała wyłącznie na wymogach informacyjnych;

Definicje uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych oraz określenie ich ram regulacyjnych

8.  wzywa Komisję do przedstawienia wniosku dotyczącego ram europejskich obligacji zabezpieczonych (dyrektywa) definiujących równocześnie uprzywilejowane obligacje zabezpieczone, zwykłe obligacje zabezpieczone i europejskie zabezpieczone papiery dłużne w celu uniknięcia zakłóceń rynku podczas faz przejściowych; wzywa Komisję do włączenia do tej definicji wszystkich poniższych wspólnych zasad, które można zrealizować podczas cyklu życia tego wyemitowanego instrumentu niezależnie od potencjalnego preferencyjnego traktowania:

9.  wzywa Komisję do uwzględnienia w określonej w dyrektywie definicji uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych następujących zasad dodatkowych:

10.  podkreśla, że wagi ryzyka przypisywane obligacjom zabezpieczonym w prawodawstwie europejskim muszą odzwierciedlać oceny rynkowe ryzyka; zauważa, że te same wymogi nie mają zastosowania do wszystkich innych rodzajów instrumentów dłużnych objętych preferencyjnym traktowaniem regulacyjnym z uwagi na pewne cechy charakterystyczne;

11.  wzywa Komisję, by upoważniła europejskie organy nadzoru do oceny spełniania kryteriów dotyczących uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych w celu uzupełnienia, a nawet zastąpienia wykazów przewidzianych w art. 52 ust. 4 dyrektywy UCITS przez oficjalny wykaz spełniających wymogi systemów uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych na szczeblu europejskim;

12.  wzywa EUNB do wydania zaleceń dla systemów uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych w odniesieniu do kryteriów kwalifikacji aktywów (w tym aktywów zastępczych), współczynników LTV oraz minimalnych skutecznych poziomów nadzabezpieczenia dla różnych rodzajów aktywów, a także w odniesieniu do ewentualnych zmian rozporządzenia CRR; wzywa EUNB do zapewnienia niezbędnych wytycznych dotyczących ustanowienia ram szczególnego nadzoru publicznego i administracji;

13.  zaleca, by bariery w dostępie do rynku dla emitentów na rozwijających się rynkach obligacji zabezpieczonych poza EOG były eliminowane przez zapewnienie równorzędnego traktowania wspomnianych obligacji pochodzących od emitentów z państw trzecich, przy założeniu przeprowadzenia dokładnej oceny równoważności warunków prawnych, instytucjonalnych i nadzorczych przez właściwą instytucję europejską; zaleca propagowanie kluczowych zasad prawodawstwa europejskiego w celu określenia potencjalnego punktu odniesienia dla rynków obligacji zabezpieczonych na całym świecie;

14.  wzywa Komisję, by zaproponowała przegląd europejskiego prawodawstwa w dziedzinie usług finansowych, w którym określone zostanie podejście regulacyjne do uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych;

15.  wzywa Komisję, aby przy ocenie obowiązujących przepisów w dziedzinie usług finansowych uwzględniła potencjał uprzywilejowanych obligacji zabezpieczonych, zwykłych obligacji zabezpieczonych i europejskich zabezpieczonych papierów dłużnych w zakresie realizacji celów unii rynków kapitałowych;

16.  wzywa Komisję do zidentyfikowania ewentualnych przeszkód na szczeblu krajowym utrudniających rozwój systemów obligacji zabezpieczonych oraz do opublikowania wytycznych w celu usunięcia tych barier bez uszczerbku dla prawidłowego i ostrożnego prowadzenia działalności przez banki;

17.  wzywa Komisję i EUNB do ponownej oceny (być może w ramach oceny wpływu) kwalifikowania zastawów morskich pod statki do puli aktywów stanowiących zabezpieczenie zgodnie z art. 129 ust. 1 lit. g) rozporządzenia CRR; jest zaniepokojony, że preferencyjne traktowanie statków powoduje zakłócenia konkurencji z innymi środkami transportu; wzywa Komisję i EUNB do zbadania, czy obligacje zabezpieczone statków są traktowane na równi z innymi obligacjami zabezpieczonymi spełniającymi wymogi rozporządzenia CRR pod względem ich płynności oraz ocen ryzyka dokonywanych przez niezależne agencje ratingowe i czy w związku z tym uzasadnione jest preferencyjne traktowanie takich obligacji na podstawie kwalifikowalności do wskaźnika pokrycia wpływów netto i niższych wag ryzyka w ramach rozporządzenia CRR;

18.  wzywa państwa członkowskie, by przewidziały w prawie krajowym możliwość tworzenia odrębnych pul aktywów stanowiących zabezpieczenie, z których każda będzie obejmować jednorodną klasę aktywów (np. kredyty na nieruchomości mieszkalne); wzywa państwa członkowskie, by dopuściły wszystkie aktywa stanowiące zabezpieczenie określone w art. 129 lit. a), b) i c) rozporządzenia CRR jako aktywa zastępcze, co przyczyni się do spełnienia wymogu pokrycia, a ponadto wzywa je do jasnego określenia ograniczeń w zakresie jakości kredytowej, wielkości ekspozycji i górnych granic udziałów w zabezpieczeniu dla aktywów zastępczych;

Wspieranie przejrzystości rynku i dobrowolnej konwergencji

19.  z zadowoleniem przyjmuje usprawnienia w metodach ratingu obligacji zabezpieczonych oraz rozszerzenie rynków ratingowych dla tych obligacji;

20.  podkreśla znaczenie równych warunków działania dla zapewnienia uczciwej konkurencji na rynkach finansowych; podkreśla, że prawodawstwo europejskie nie może nierówno traktować różnych rodzajów instrumentów zobowiązań zabezpieczonych, chyba że istnieją uzasadnione powody pozwalające przypuszczać, że różnią się one pod względem poziomu bezpieczeństwa lub płynności;

21.  z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy rynkowe związane z opracowaniem zharmonizowanych standardów i wzorców dotyczących ujawniania danych (np. zharmonizowanego wzorca przejrzystości) w celu ułatwienia porównania i analizy różnic między obligacjami zabezpieczonymi w całej UE;

22.  popiera opracowanie przez EUNB zaleceń dotyczących standardów rynkowych i przewodników dobrych praktyk; zachęca do osiągania dobrowolnej konwergencji w tym zakresie;

23.  zachęca do systematycznego przeprowadzania testów warunków skrajnych dla puli aktywów stanowiących zabezpieczenie i do publikacji ich wyników;

o
o   o

24.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Bankowego.

(1) Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 186. (2) Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1. (3) Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 190. (4) Dz.U. L 314 z 1.12.2015, s. 13. (5) Dz.U. L 195 z 20.7.2016, s. 3. (6) Dz.U. L 11 z 17.1.2015, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie roli turystyki związanej z rybołówstwem w dywersyfikacji rybołówstwa (2016/2035(INI))

P8_TA(2017)0280 A8-0221/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające rozporządzenia Rady (WE) nr 1954/2003 i (WE) nr 1224/2009 oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2371/2002 i (WE) nr 639/2004 oraz decyzję Rady 2004/585/WE(1),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011(2),

–  uwzględniając dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki wodnej(3) (ramowa dyrektywa wodna UE),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i tradycyjnego rybołówstwa przybrzeżnego oraz reformy wspólnej polityki rybołówstwa(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 lipca 2013 r. w sprawie „niebieskiego wzrostu” – wspieranie zrównoważonego wzrostu w unijnym sektorze żeglugi, transportu morskiego i turystyki(5),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 maja 2014 r. zatytułowany „Innowacje w niebieskiej gospodarce wykorzystujące potencjał mórz i oceanów w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy” (COM(2014)0254),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 czerwca 2010 r. pt. „Europa – najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie – nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego” (COM(2010)0352),

–  uwzględniając unijną strategię ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r., w szczególności jej cel 4 dotyczący zapewnienia zrównoważonego wykorzystania zasobów rybnych i dobrego stanu środowiska morskiego, w którym to celu UE zobowiązuje się między innymi do wyeliminowania negatywnego wpływu na stada ryb, gatunki, siedliska i ekosystemy, w tym „poprzez zachęty finansowe w formie przyszłych instrumentów finansowych dla rybołówstwa i polityki morskiej w odniesieniu do morskich obszarów chronionych (w tym obszarów »Natura 2000« oraz obszarów ustanowionych przez umowy międzynarodowe i regionalne); może to obejmować odbudowę ekosystemów morskich, dostosowanie działalności połowowej i wspieranie zaangażowania sektora w podejmowanie alternatywnych form działalności, takich jak turystyka ekologiczna, a także monitorowanie morskiej różnorodności biologicznej i zarządzanie nią oraz zwalczanie wyrzucania odpadów do morza”,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „EUROPA 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 września 2012 r. zatytułowany „»Niebieski wzrost« – szanse dla zrównoważonego wzrostu w sektorach morskich” (COM(2012)0494),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 lutego 2014 r. zatytułowany „Europejska Strategia na rzecz większego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w turystyce przybrzeżnej i morskiej” (COM(2014)0086),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa oraz opinię Komisji Transportu i Turystyki (A8-0221/2017),

A.  mając na uwadze stopniowe pogarszanie się sytuacji w sektorze tradycyjnego rybołówstwa;

B.  mając na uwadze, że dla wielu rybaków trudniących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym dywersyfikacja stała się koniecznością w celu uzyskania dodatkowych źródeł dochodów, ponieważ dotychczasowy dochód jest często niewystarczający;

C.  mając na uwadze, że w rozważaniach dotyczących zróżnicowania sektora rybołówstwa należy uwzględnić fakt, że znaczna część sektora rybołówstwa jest prawie całkowicie zależna od tradycyjnych metod połowowych;

D.  mając na uwadze, że regiony przybrzeżne i wyspiarskie cierpią z powodu poważnego pogorszenia się sytuacji gospodarczej, co skutkuje wyludnianiem, gdyż mieszkańcy tych obszarów opuszczają je, udając się na obszary, w których istnieją większe możliwości zatrudnienia i kształcenia;

E.  mając na uwadze, że choć niektóre przybrzeżne regiony rybackie są położone w pobliżu miejscowości turystycznych, nie są one w stanie osiągnąć odpowiedniego wzrostu gospodarczego, pomimo że sektory rybołówstwa i turystyki są ze sobą kompatybilne;

F.  mając na uwadze, że turystyka związana z rybołówstwem może się przyczyniać do tworzenia miejsc pracy, wspierania włączenia społecznego, do poprawy jakości życia i do rewitalizacji społeczności utrzymujących się z rybołówstwa, szczególnie na tych obszarach, gdzie inna działalność gospodarcza jest słabo rozwinięta; mając na uwadze, że potencjał ten kształtuje się bardzo różnie w zależności od regionu oraz od rodzaju rybołówstwa i wielkości statku;

G.  mając na uwadze, że turystyka związana z rybołówstwem może się przyczyniać do ograniczenia oddziaływania na stada ryb i na środowisko, a także do szerzenia wiedzy i podnoszenia świadomości na temat potrzeby ochrony środowiska i zachowania kultury; mając w szczególności na uwadze, że turystyka rybacka i usługi turystyczne oferowane przez rybaków na lądzie w wielu europejskich regionach mogą stanowić rzeczywistą formę uzupełniania i dywersyfikacji działalności podstawowej;

H.  mając na uwadze, że działalność turystyczna związana z rybołówstwem może się przyczynić do tego, że rybacy będą w większym stopniu dostrzegani przez ogół społeczeństwa, oraz do większego docenienia i zrozumienia złożonego zakresu ich działalności; mając na uwadze, że turystyka rybacka i inna działalność połowowa związana z turystyką (rybackie usługi turystyczne na lądzie, połowy rekreacyjne itp.) są jeszcze mało znane szerokiemu kręgowi odbiorców i należy uwrażliwiać konsumentów na znaczenie spożywania lokalnych produktów rybnych pochodzących z krótkiego łańcucha dostaw;

I.  mając na uwadze, że turystyka związana z rybołówstwem może być okazją do przyciągnięcia turystów dzięki szerokiej ofercie – od lokalnych produktów po ekologiczne formy działalności;

J.  mając na uwadze, że tradycyjna gastronomia związana z produktami rybołówstwa oraz tradycyjnym przemysłem przetwórstwa i produkcji konserw mogłaby stanowić ważny atut w turystyce rozwijającej się wokół sektora rybołówstwa;

K.  mając na uwadze, że wędkarstwo przynosi różnorodne korzyści społeczne i ma korzystny wpływ na ludzkie zdrowie i dobre samopoczucie;

L.  mając na uwadze, że korzyści społeczne i ekonomiczne z turystyki związanej z rybołówstwem mają w dużym stopniu charakter sezonowy, a działalność tę prowadzi się głównie w miesiącach letnich; mając na uwadze, że korzyści płynące z pozyskania większej lojalności klientów – o czym często jest mowa – mogą być obserwowane przez cały rok;

M.  mając na uwadze, że rok 2018 będzie Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego, którego celem jest uwrażliwienie obywateli na historię Europy i na wartości płynące z ich dziedzictwa kulturowego, które stanowi wspólne dobro; mając na uwadze, że tradycyjne rybołówstwo jest częścią bogatego dziedzictwa kulturowego Europy i przyczynia się do tożsamości społeczności lokalnych, między innymi w zakresie, w jakim pomaga kształtować gusty, preferencje żywnościowe, obyczaje, historię i krajobrazy; mając na uwadze, że aspekt ten został znacznie poprawiony dzięki kontaktom z turystami;

N.  mając na uwadze, że Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR) wspiera inwestycje, przyczyniając się do dywersyfikacji dochodów rybaków przez rozwój działalności uzupełniającej, w tym do inwestowania w dodatkowe wyposażenie bezpieczeństwa na statkach, turystykę rybacką i rybackie usługi turystyczne na lądzie, działalność gastronomiczną, usługi związane z połowami rekreacyjnymi i wędkarstwem sportowym oraz działalność dydaktyczną związaną z rybołówstwem;

O.  mając na uwadze, że nie istnieje wspólna definicja ani podstawa prawna turystyki związanej z rybołówstwem; mając na uwadze, że na przykład we Włoszech turystyka związana z rybołówstwem jest uznawana za działalność zawodową, natomiast we Francji jest klasyfikowana jako działalność uzupełniająca; mając na uwadze, że w zależności od statusu prawnego turystyki związanej z rybołówstwem mogą występować znaczące różnice dotyczące systemu opodatkowania, procedur udzielania zezwoleń, wymagań w zakresie kwalifikacji, urządzeń bezpieczeństwa itp.;

P.  mając na uwadze, że europejska ramowa dyrektywa wodna i dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej nakładają na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia dobrego stanu wód przybrzeżnych i morskich; mając na uwadze, że dyrektywa siedliskowa zobowiązuje państwa członkowskie do określenia i utrzymania siedlisk morskich i przybrzeżnych, poprzez tworzenie obszarów Natura 2000 i zarządzanie nimi;

Q.  mając na uwadze, że w większości chronionych obszarów morskich i obszarów przybrzeżnych Natura 2000 sektor turystyki ma szczególne znaczenie; mając na uwadze, że istnieją liczne pozytywne przykłady zarządzania dzielonego i partnerstwa między organami zarządzania chronionych obszarów morskich i rybakami trudniącymi się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym na rzecz promowania turystyki rybackiej i innych sposobów prezentowania walorów tradycyjnego rybołówstwa do celów turystycznych i kulturalnych;

R.  mając na uwadze, że dane dotyczące turystyki związanej z rybołówstwem, zarówno w Europie, jak i poza Europą, są nieliczne, niespójne i nieporównywalne;

S.  mając na uwadze, że w strategii na rzecz „niebieskiego wzrostu” z 2012 r. UE określiła turystykę przybrzeżną i morską jako sektor o kluczowym znaczeniu dla rozwoju zrównoważonej i solidarnej gospodarki;

T.  mając na uwadze, że w komunikacie z 2010 r. pt. „Europa – najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie – nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego” Komisja wskazała na konieczność opracowania strategii na rzecz zrównoważonej turystyki przybrzeżnej i morskiej;

U.  mając na uwadze, że w 2012 r. Komisja rozpoczęła konsultacje publiczne w sprawie wyzwań i możliwości dla turystyki przybrzeżnej i morskiej w Europie, a następnie, dnia 20 lutego 2014 r., opublikowała komunikat pt. „Europejska Strategia na rzecz większego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w turystyce przybrzeżnej i morskiej”;

V.  mając na uwadze, że działalność połowowa związana z turystyką jest prowadzona przez rybaków trudniących się połowami komercyjnymi, aby zapewnić dywersyfikację ich działalności, promować i podnosić status ich zawodu oraz dziedzictwa społeczno-kulturowego, a także zapewnić bardziej zrównoważone wykorzystanie ekosystemów wodnych, które to cele rybacy realizują często, zabierając turystów na pokład statków rybackich; mając na uwadze, że choć działalność połowowa obejmuje w pełni aspekt turystyczny i cel rekreacyjny, nie istnieje jej precyzyjna definicja normatywna;

W.  mając na uwadze, że pojęcie „turystyka rybacka” (po włosku pescaturismo) oznacza turystyczno-rekreacyjną działalność połowową prowadzoną przez rybaków komercyjnych, którzy przyjmują na pokład swoich statków turystów w celu zapoznania ich ze światem rybołówstwa;

X.  mając na uwadze, że „rybackie usługi turystyczne na lądzie” (po włosku ittiturismo) obejmują turystykę gastronomiczną i usługi zakwaterowania, którą prowadzą rybacy komercyjni; mając na uwadze, że jedna z podstawowych różnic między dwoma wspomnianymi wyżej rodzajami turystyki polega na tym, że rybackie usługi turystyczne na lądzie nie mogą być prowadzone na pokładzie statków rybackich;

Y.  mając na uwadze, że połowy rekreacyjne są działalnością wykonywaną wyłącznie w celach rekreacyjnych lub sportowych, podczas której wykorzystuje się żywe zasoby wodne i w odniesieniu do której obowiązuje zakaz sprzedaży połowów w jakiejkolwiek formie; mając na uwadze, że choć połowy rekreacyjne nie są prowadzone w celu uzyskania dochodu, to jednak stanowią one działalność turystyczną przekładającą się na równoległą działalność gospodarczą, którą powinni zarządzać zawodowi rybacy za pośrednictwem usług, udogodnień i infrastruktury oferowanych rybakom uprawiającym połowy rekreacyjne; mając jednak na uwadze, że połowy rekreacyjne prowadzone w niekontrolowany i intensywny sposób na niektórych obszarach mogą mieć negatywny wpływ na zasoby rybne;

Z.  mając na uwadze, że brak jest wiarygodnych danych statystycznych o charakterze społeczno-gospodarczym lub środowiskowym na temat wpływu rybołówstwa rekreacyjnego na zasoby, zwłaszcza na obszarach, gdzie prowadzone są intensywne połowy rekreacyjne, i mając na uwadze, że nie istnieją jasne zasady ani nie są prowadzone wyczerpujące kontrole w zakresie połowów, a tym bardziej w zakresie nielegalnej sprzedaży produktów będących wynikiem połowów rekreacyjnych, które odbywają się za pośrednictwem nieformalnych kanałów, zasadniczo powiązanych z restauracjami;

Turystyka połowowa w państwach UE

AA.  mając na uwadze, że według analizy przeprowadzonej w 2015 r. przez przybrzeżną grupę działania (PGD) „Il Mare delle Alpi”(6) na temat zwyczajów i opinii obywateli na obszarze PGD jedna trzecia badanych spożywa ryby kilka razy w tygodniu, przy czym spożywają oni tylko cztery produkty spożywcze pochodzące z rybołówstwa, w tym dwa należące do zasobów słodkowodnych oraz dwa pochodzące z mórz (tuńczykowate, łosoś, dorsz i troć); mając na uwadze, że działalność połowowa związana z turystyką zwiększa świadomość co do różnorodności gatunków i tradycji kulinarnych, które często są nieznane szerokiemu kręgowi konsumentów; mając na uwadze wyraźny wpływ tej działalności na dywersyfikację nakładów połowowych;

AB.  mając na uwadze, że we Włoszech odnotowuje się stały wzrost liczby wniosków o zezwolenie na wykonywanie działalności turystycznej związanej z rybołówstwem; mając na uwadze, że według niedawno przeprowadzonego badania regiony Włoch, w których wydano najwięcej zezwoleń, to Liguria (290), Emilia-Romania (229), Sardynia (218), Kalabria (203), Kampania (200) i Sycylia (136); mając na uwadze, że łączna liczba zezwoleń wydanych w okresie od 2002 do 2012 r. wynosi 1600; mając na uwadze, że w 2003 r. najwięcej zezwoleń wydano w następujących regionach: Kampania (63), Liguria (62), Sycylia (60) i Sardynia (59), a zaraz po nich uplasowały się Apulia (46), Kalabria (39) i Toskania (37)(7);

AC.  mając na uwadze, że jedna trzecia floty uprawnionej do prowadzenia działalności turystycznej związanej z rybołówstwem nie może przyjmować na pokład więcej niż 4 pasażerów, 29 % może przewozić na pokładzie od 5 do 8 pasażerów, a pozostałe 37 % może zabierać na pokład od 9 do 12 turystów(8);

AD.  mając na uwadze, że prawie całe obłożenie turystyczne przypada na lipiec i sierpień, co oznacza, że turystyka związana z sektorem rybołówstwa ma charakter zdecydowanie sezonowy, w związku z czym ważne jest promowanie dywersyfikacji;

AE.  mając na uwadze, że podobnie jak w przypadku klas wiekowych, również jeśli chodzi o wykształcenie odnotowuje się jego wyższy poziom u podmiotów prowadzących działalność w zakresie turystyki rybackiej niż u osób zajmujących się wyłącznie rybołówstwem komercyjnym; mając na uwadze, że ponad 30 % kapitanów statków rybackich posiada dyplom lub kwalifikacje zawodowe oraz co najmniej podstawową znajomość języka angielskiego (64 %), francuskiego (34 %), hiszpańskiego (16 %) lub niemieckiego (7 %)(9);

AF.  mając na uwadze, że z sondażu przeprowadzonego we Włoszech wśród podmiotów prowadzących działalność w zakresie turystyki rybackiej wynika, że prowadzenie takiej działalności jest korzystne dla działań służących zachowaniu zasobów rybnych i ekosystemów morskich, w szczególności dzięki ograniczeniu połowów, jak również z perspektywy społecznej, jest korzystne dla fizycznego i psychicznego samopoczucia rybaków i ich rodzin dzięki temu, że rybacy spędzają mniej godzin na morzu(10);

AG.  mając na uwadze, że odnotowano większe zaangażowanie kobiet nie tylko w działalność uzupełniającą względem działalności wykonywanej przez rybaków, lecz także w rozwijanie ich własnej działalności w sektorze turystyki związanej z rybołówstwem;

AH.  mając na uwadze, że osoby młode mogą być również uznawane za jedną z grup docelowych w kontekście rozwoju turystyki rybackiej;

AI.  mając na uwadze, że tradycyjne rybołówstwo jest obecnie najmniej znanym rodzajem działalności w sektorze pierwotnym i działalnością, której poświęca się najmniej uwagi w badaniach i wykorzystuje w najmniejszym stopniu jako narzędzie edukacyjne na podstawowym i ponadpodstawowym poziomie nauczania;

AJ.  mając na uwadze, że istnieje wiele możliwości prowadzenia działalności edukacyjnej związanej z rybołówstwem tradycyjnym na podstawie modeli takich jak gospodarstwa edukacyjne;

AK.  mając na uwadze, że dla rozwoju działalności połowowej związanej z turystyką zasadnicze znaczenie mają partnerstwa, rybackie lokalne grupy działania (RLGD), w ramach których podmioty działające w sektorze rybołówstwa oraz inne lokalne podmioty publiczne i prywatne wspólnie opracowują i wdrażają strategię oddolną ukierunkowaną na potrzeby gospodarcze, społeczne i środowiskowe danego obszaru i odpowiadającą tym potrzebom; mając na uwadze, że chociaż RLGD w UE działają w bardzo różnych realiach i stosują bardzo różne strategie, niemal wszystkie bez wyjątku wskazały turystykę jako podstawowy czynnik rozwoju;

AL.  mając na uwadze, że Komisja utworzyła Jednostkę Wsparcia Europejskiej Sieci Obszarów Rybackich (FARNET), aby przyczynić się do wdrożenia osi 4. Europejskiego Funduszu Rybackiego; mając na uwadze, że FARNET jest platformą do tworzenia sieci kontaktów dla obszarów rybackich i wspiera RLGD w rozwijaniu lokalnych strategii, inicjatyw i projektów;

AM.  mając na uwadze, że dzięki RLGD lokalne podmioty zrozumiały, że oferta turystyczna obszaru rybackiego może ewoluować tak, by zawierać pełen pakiet działalności, i może w związku z tym pozostać atrakcyjna nawet pomimo dużej konkurencji w tym segmencie turystyki; mając na uwadze, że w ten sposób turystyka może się stać ważnym źródłem dodatkowego dochodu dla społeczności prowadzących działalność połowową, co ostatecznie wpływa na ogólny rozwój obszarów przybrzeżnych i wyspiarskich;

AN.  mając na uwadze dobre wzorce świadczące o cennej współpracy RLGD w kontekście tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w Grecji, Włoszech i Hiszpanii; mając ponadto na uwadze, że sieć FARNET zwróciła uwagę dobre praktyki stosowane we Francji, Belgii, Hiszpanii, Chorwacji i we Włoszech(11);

AO.  mając na uwadze, że w Finlandii przyjęto model oceny wpływu działalności turystycznej związanej z rybołówstwem na podstawie czasu trwania i miejsca pobytu oraz liczby odwiedzających; mając na uwadze, że we wnioskach z prowadzonej oceny ujawniono problemy dotyczące definicji „turystyki połowowej”, a także problemy związane z rzeczywistym liczeniem zrealizowanych podróży(12);

AP.  mając na uwadze, że festiwale są organizowane w różnych miejscowościach przybrzeżnych w państwach członkowskich, gdzie istotne jest włączenie do oferty innych środków przyciągających większą liczbę turystów, takich jak łączenie tego typu działalności z innymi ofertami wysokiej jakości w sektorze pierwotnym, takimi jak: upowszechnianie wiedzy na temat tradycyjnego rybołówstwa łodziowego i sposobu życia rybaków, a także zapewnienie kontaktów z tradycyjną kulturą, w tym z regionalnymi produktami spożywczymi i winami oraz wysokiej jakości produktami przemysłu przetwórczego i produkcji konserw, co odzwierciedla różnorodność w UE;

AQ.  mając na uwadze, że w Hiszpanii utworzono specjalistyczne agencje, takie jak „Turismo marinero – Costa del Sol”, których celem jest promowanie tradycyjnego przemysłu rybnego oraz wsparcie lokalnej ludności w rozwijaniu i reklamowaniu działalności turystycznej związanej z tym sektorem; mając na uwadze, że agencja Costa del Sol organizuje kursy kulinarne na pokładzie statków wykorzystywanych przez lokalnych rybaków, rejsy w celu obserwacji gatunków ryb oraz prowadzi działalność w zakresie połowów rekreacyjnych; mając na uwadze, że inną dostępną ofertą jest zwiedzanie z przewodnikiem parku-muzeum zwanego „Bioparc”, stworzonego specjalnie dla dzieci, gdzie mogą one poznać podstawowe pojęcia z zakresu biologii morskiej, praktyk tradycyjnego rybołówstwa (tradycyjnych narzędzi i technik połowowych) oraz miejscowej kultury; zwraca uwagę, że naśladowanie takich inicjatyw i wymiana doświadczeń w tym obszarze przez państwa członkowskie byłyby korzystne dla społeczności przybrzeżnych i wiejskich, zwłaszcza w regionach peryferyjnych(13);

AR.  mając na uwadze, że Komisja, Parlament i państwa członkowskie nie mogą zatem w sposób nieprzemyślany zabraniać połowów prowadzonych tradycyjnymi metodami na małą skalę przez gospodarstwa rodzinne, lecz muszą uprzednio dokonać właściwej oceny skutków, aby nie uniemożliwiać pojawiania się zrównoważonej, prowadzonej na małą skalę i autentycznej turystyki połowowej wykorzystującej tradycyjne narzędzia połowowe;

AS.  mając na uwadze, że w Chorwacji w miesiącach letnich odbywają się festiwale rybackie w przybrzeżnych i wyspiarskich ośrodkach turystycznych, których celem jest promowanie tradycji rybackich, dziedzictwa kulturowego i historycznego, lokalnej gastronomii i tradycyjnego stylu życia;

1.  uważa, że kwestią o zasadniczym znaczeniu jest przeprojektowanie i dostosowanie statków rybackich do prowadzenia działalności turystycznej, pamiętając o tym, że statki muszą zostać odnowione w celu zapewnienia turystom bezpieczeństwa oraz zadbania o to, by nie wystąpiły przeszkody w odniesieniu do działalności połowowej, przy jednoczesnym zagwarantowaniu komfortu niezbędnego do tego, by świadczone usługi stały się miłym doświadczeniem, lecz bez zwiększania zdolności połowowej tych statków; zaznacza jednak, że tego typu zmiany nie mogą prowadzić, zwłaszcza poza sezonem turystycznym, do jakichkolwiek ograniczeń dla rybołówstwa komercyjnego;

2.  zwraca uwagę na wciąż niewykorzystany potencjał turystyki związanej z rybołówstwem, która może przynieść znaczne korzyści dla społeczności żyjących na obszarach przybrzeżnych poprzez różnicowanie źródeł lokalnego dochodu; w tym kontekście uważa, że turystyka rybacka na morzu i rybackie usługi turystyczne na lądzie mogą stanowić działalność uzupełniającą komercyjną działalność połowową oraz zapewnić dodatkowe dochody dla społeczności trudniących się rybołówstwem;

3.  uważa, że strategicznym celem inicjatywy Komisji powinno być promowanie działalności w zakresie turystyki rybackiej, rybackich usług turystycznych na lądzie oraz turystyki związanej z wędkarstwem sportowym, a także wspieranie ich pełnego rozwoju w całej UE przez stworzenie wspólnej sieci i wspólnych ram służących temu celowi;

4.  wzywa Komisję, by za pośrednictwem Europejskiej Komisji Turystyki i jej portalu visiteurope.com wspierała miejscowości wyspecjalizowane w zrównoważonej rekreacyjnej turystyce połowowej w Europie i przez ukierunkowaną kampanię informacyjną zwróciła uwagę gospodarstw rybackich na potencjał tych nowych i zrównoważonych modeli działalności gospodarczej i szanse na rozwój, jakie one niosą;

5.  wzywa Komisję do pobudzenia tworzenia i rozwoju turystyki połowowej, stosując zróżnicowaną strategię biznesowej, która będzie odpowiednia do potencjału tego segmentu i zdolna do zaspokojenia jego potrzeb w bardziej efektywny sposób, poprzez dążenie do stworzenia nowej formy turystyki, w której najważniejsze kwestie będą dotyczyć między innymi jakości, elastyczności, nowatorstwa i zachowania dziedzictwa historyczno-kulturowego na obszarach rybackich, jak również środowiska i zdrowia; wzywa też Komisję do promowania i wspierania inwestycji w rybołówstwo w obszarze turystyki w celu stworzenia zróżnicowanych zdolności w zakresie turystyki poprzez wspieranie gastronomii związanej z nieprzemysłowo poławianymi produktami rybnymi, działaniami z zakresu turystyki wędkarskiej, turystyki podwodnej i nurkowej itp., wykorzystując tym samym w sposób zrównoważony dziedzictwo w obszarze rybołówstwa i rozpoznawalność określonego regionu rybackiego;

6.  wzywa Komisję – w interesie pobudzania do tworzenia i rozwijania turystyki połowowej – do promowania i aktywnego wspierania inwestycji w dywersyfikację rybołówstwa w dziedzinie kultury i sztuki jako części tradycyjnego dziedzictwa (rękodzieło, muzyka i taniec itp.) oraz do wspierania inwestycji w promowanie tradycji, historii i dziedzictwa w obszarze rybołówstwa w ujęciu ogólnym (narzędzia połowowe, techniki, dokumenty historyczne itp.) dzięki otwieraniu muzeów i organizowaniu wystaw bezpośrednio dotyczących rybołówstwa przybrzeżnego;

7.  wzywa Komisję do zbadania możliwości mieszanego wykorzystania statków przeznaczonych do działalności związanej z połowami, tak by nadal zachowując swoje oryginalne przeznaczenie, mogły one prowadzić także inne rodzaje działalności związane z rekreacją i turystyką, takie jak dni wiedzy o żegludze lub działania związane z przetwarzaniem, nauką lub gastronomią itp., na wzór systemu, który funkcjonuje w sektorze wiejskim i obejmuje szkoły gospodarski wiejskiej lub gospodarstwa agroturystyczne;

8.  uważa, że w tym celu konieczne jest stworzenie europejskiej sieci działalności połowowej związanej z turystyką oraz europejskiej sieci usług turystycznych związanych z wędkarstwem sportowym i połowami rekreacyjnymi, w oparciu o udany przykład sieci FARNET, która udzieli znaczącej pomocy RLGD;

9.  uważa, że istnieje pilna potrzeba, by starannie kierować polityką wsparcia i należycie ocenić ich wyniki, a także by usystematyzować, ujednolicić i usprawnić gromadzenie danych statystycznych na temat wpływu tych działań dywersyfikacyjnych na dochody europejskich obszarów połowowych; podkreśla również znaczenie kontrolowania rzeczywistego wpływu połowów rekreacyjnych jako działalności gospodarczej, ich wpływu na zasoby i ewentualną konkurencję z sektorem rybołówstwa zawodowego za pomocą nieformalnych mechanizmów sprzedaży; zachęca Komisję, by zagwarantowała udział podmiotów zawodowo zajmujących się rybołówstwem w proces opracowywania takich środków monitorowania;

10.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do rozwijania i wspierania partnerstw z sektorem turystyki połowowej wspieranym przez organy zarządzania chronionym obszarem morskim w chronionych obszarach morskich i obszarach Natura 2000 w celu ochrony zasobów naturalnych w połączeniu z promowaniem i rozwijaniem kultury dzięki odpowiedzialnemu użytkowaniu;

11.  uważa, że kluczowe znaczenie ma zharmonizowanie na szczeblu UE definicji działalności połowowej związanej z turystyką, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki rybackiej, turystyki związanej z rybołówstwem, turystyki związanej z akwakulturą oraz turystyki związanej z wędkarstwem sportowym/połowami rekreacyjnymi; definicja ta powinna uwzględniać dużą różnorodność form tej działalności, gwarantować konsultacje ze wszystkimi zainteresowanymi stronami i zapewnić, że turystyka związana z rybołówstwem będzie uznawana za działalność dodatkową, która umożliwia rybakom uzupełnienie ich głównej działalności rybacka, pozostając w ramach sektora rybołówstwa;

12.  podkreśla znaczenie rozróżnienia poszczególnych rodzajów turystyki związanej z rybołówstwem, takich jak turystyka połowowa (turystyka rybacka i rybackie usługi turystyczne na lądzie), rekreacja na wodach morskich i przybrzeżnych, połowy rekreacyjne (w tym wędkarstwo), rybołówstwo śródlądowe, i rodzajów aktywności związanej z dziedzictwem i kulturą, których celem jest stworzenie efektów synergii z inicjatywami na rzecz wprowadzania do obrotu wysokiej jakości produkcji podstawowej, przy poszanowaniu dziedzictwa naturalnego, ochrony zwierząt i różnorodności biologicznej;

13.  zważywszy na ogromne zróżnicowanie sytuacji unijnych operatorów rybołówstwa związanych z turystyką, wzywa Komisję do przyjęcia wspólnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa żeglugi, wymogów higieniczno-sanitarnych w odniesieniu do statków, na których prowadzona jest turystyczna działalność połowowa, oraz ewentualnych ulg podatkowych, przy czym wymienione środki muszą zapewniać wystarczającą elastyczność ze względu na duże różnice między przedsiębiorstwami połowowymi i statkami rybackimi oraz specyfikę regionalną;

14.  zaleca uwzględnienie zasad dekarbonizacji i efektywności energetycznej statków wśród dostosowań, których wymagają statki zmotoryzowane dostosowane do wykorzystania w tych działaniach;

15.  uważa, że warto byłoby zapewnić odpowiednią infrastrukturę do celów transportu i zakwaterowanie turystów, a także utrzymanie i pielęgnację przestrzeni publicznych, które są niezbędne dla zapewnienia sukcesu działalności turystycznej w długim terminie;

16.  wzywa państwa członkowskie, aby wypełniały swoje zobowiązania wynikające z europejskiej ramowej dyrektywy wodnej i dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej w celu zapewnienia dobrego stanu wód przybrzeżnych i morskich, w szczególności przez zwiększenie zasobooszczędności oraz usprawnienie skutecznego zapobiegania i podejścia w odniesieniu do zanieczyszczeń i odpadów;

17.  wzywa państwa członkowskie do zmniejszenia obciążeń administracyjnych przez uproszczenie procedur udzielania zezwoleń oraz innych procedur biurokratycznych;

18.  podkreśla, że działania te powinny być zgodne z zasadami ochrony różnorodności biologicznej, obszarami Natura 2000 i chronionymi obszarami morskimi (europejska strategia ochrony różnorodności biologicznej, dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa), i w związku z tym konieczne jest umocnienie dialogu i zwiększenie synergii z innymi zainteresowanymi państwami członkowskimi;

19.  uważa, że należy promować szkolenia dla rybaków, hodowców z sektora akwakultury, a także ich rodzin oraz wszystkich osób zainteresowanych na szczeblu lokalnym, aby zapewnić, że posiadają oni umiejętności językowe i wiedzę niezbędną do przyjęcia turystów i zapewnienia im bezpieczeństwa, oraz zagwarantować promowanie wiedzy na temat biologii morskiej, lokalnych gatunków ryb oraz tradycji środowiskowych i kulturowych; wzywa Komisję i Radę do uznania roli odgrywanej przez kobiety w sektorze turystyki połowowej oraz w zrównoważonym rozwoju obszarów zależnych od rybołówstwa w celu zagwarantowania równego udziału kobiet;

20.  wzywa państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne do szerokiego rozpowszechniania informacji o prowadzonym przez Komisję Europejskim Portalu Mobilności Zawodowej (EURES), który – w dziale poświęconym „niebieskim” miejscom pracy – oferuje osobom poszukującym pracy i pracodawcom informacje o możliwościach zatrudnienia, zapotrzebowaniu na konkretne umiejętności i szkolenia, oraz do wspierania otwartych kursów internetowych służących podnoszeniu kwalifikacji i przekwalifikowaniu pracowników w zakresie zarządzania turystyką i innowacyjnej turystyki rybackiej;

21.  wzywa Komisję do uwzględnienia w europejskim portalu dla małych przedsiębiorstw specjalnego działu, który pomagałby przedsiębiorcom/rybakom pozyskiwać finansowanie na działalność w dziedzinie turystyki związanej z rybołówstwem;

22.  uważa, że zdobywanie umiejętności zawodowych w takich dziedzinach jak marketing cyfrowy, zarządzanie i utrzymanie komunikacji za pośrednictwem mediów społecznościowych, zarządzania społeczno-kulturowego, jak i umiejętności językowych powinno być priorytetem na obszarach połowowych, tak aby promować zarówno tworzenie, jak i upowszechnianie oferty turystyki związanej z rybołówstwem;

23.  uważa za istotne, by zapewnić zróżnicowaną ofertę turystyczną przez opracowanie strategii w oparciu o lokalną specyfikę, związaną z nią specjalizację oraz dostępne zasoby; w tym celu wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania zrównoważonych form turystyki i ekoturystyki, w tym między innymi przez innowacyjne strategie marketingowe, które zwracałyby szczególną uwagę na tradycyjne cechy działalności i cechy zrównoważonego rozwoju oraz które byłyby objęte ciągłym monitorowaniem, tak aby zapewnić równowagę między popytem a podażą;

24.  wzywa do opracowania kompleksowej oferty zapewniającej konsumentom pełne doświadczenia w oparciu o zorganizowane, synergiczne połączenie wszystkiego, co ma do zaoferowania dany obszar, a także do tworzenia partnerstw w celu przyciągnięcia konsumentów dzięki dynamice turystyki działającej już na obszarach przylegających do tradycyjnych obszarów połowowych, takich jak turystyka konferencyjna czy zawodowa;

25.  apeluje do Komisji o wsparcie i propagowanie udziału rybołówstwa i pracowników sektora rybołówstwa w projektach w zakresie turystyki kulturalnej i turystyki związanej z dziedzictwem, takich jak odkrywanie na nowo kultury morskiej oraz miejsc istotnych dla tradycyjnego rybołówstwa i zawodów z nim związanych;

26.  zwraca uwagę na znaczenie współpracy operatorów turystycznych z rybakami w celu maksymalizacji potencjału turystyki związanej z rybołówstwem;

27.  podkreśla znaczenie działalności turystycznej związanej z obserwacją dzikiej fauny i flory, w szczególności obserwacją wielorybów, przy jednoczesnym poszanowaniu naturalnych siedlisk dzikich zwierząt i potrzeb biologicznych; może to przynieść liczne korzyści edukacyjne, środowiskowe, naukowe i inne korzyści społeczno-ekonomiczne, a także przyczynić się do zwiększenia znajomości i świadomości wartości tych wyjątkowych gatunków oraz cennego środowiska, w jakim żyją;

28.  wzywa państwa członkowskie oraz organy regionalne i lokalne do zapewnienia innowacyjnej i zrównoważonej infrastruktury, w tym łączności internetowej i technologii informacyjnych, tak aby wspierać rozwój turystyki związanej z rybołówstwem oraz modernizować istniejącą infrastrukturę morską, rzeczną i związaną z jeziorami;

29.  wzywa Komisję, państwa członkowskie oraz organy regionalne i lokalne do zintensyfikowania kampanii promocyjnych i komunikacyjnych, także w kontekście inicjatyw takich jak „Modelowe Ośrodki Turystyczne Europy” oraz Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego, który będzie obchodzony w 2018 r., w dążeniu do szerzenia wiedzy i podniesienia świadomości na temat tradycyjnej kultury rybołówstwa i akwakultury; wzywa w związku z tym zainteresowane strony do wykorzystania potencjału turystów, także tych, którzy mogą podróżować poza sezonem;

30.  uważa, że odpowiedzialne i zrównoważone modele biznesowe dywersyfikacji rybołówstwa muszą pociągać za sobą poszanowanie kultury lokalnych społeczności rybackich i przyczyniać się do ochrony ich tożsamości; podkreśla w szczególności, że turystyczne połowy rekreacyjne powinny być zgodne z interesami małych lokalnych przedsiębiorstw zajmujących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym;

31.  uważa, że ważne jest rozwijanie turystyki rybackiej i rybackich usług turystycznych na lądzie jako rodzajów aktywności w ramach „aktywnych wakacji”, z uwzględnieniem ważnych dodatkowych korzyści takich jak promowanie kultury morskiej, wspieranie tradycji rybołówstwa oraz wychowywanie w poszanowaniu dla środowiska i ochrony gatunków;

32.  zwraca uwagę, że konieczne jest rozważenie sposobów zwiększenia potencjalnego popytu na specjalnie dostosowane statki przez rozszerzenie oferty i skierowanie jej np. do sektora kształcenia mającego doświadczenie w wykorzystywaniu sektora rolnego do celów edukacyjnych, np. w ramach programów „zielonych szkół”;

33.  podkreśla, że dywersyfikacja produktów wymaga odpowiednich działań promocyjnych oraz że potrzebna jest strategia zwiększania widoczności skierowana do docelowej grupy rybaków, w tym transgraniczne inicjatywy promocyjne;

34.  uważa zatem, że miejscowości rybackie powinny rozważyć uruchomienie wspólnych kampanii marketingowych z innymi miejscowościami turystycznymi w tym samym regionie, tak jak sugerowano w rezolucji Parlamentu z dnia 29 października 2015 r. w sprawie nowych wyzwań i koncepcji promowania turystyki w Europie(14), a także wsparcie wspólnych platform handlowych, ze szczególnym uwzględnieniem promocji i sprzedaży online, w oparciu o współpracę międzynarodową;

35.  uważa, że w ramach tej strategii marketingowej należy wytworzyć efekty synergii pomiędzy inicjatywami marketingowymi dotyczącymi wysokiej jakości produktów świeżych lub przetworzonych, gastronomii i oferty turystycznej, pogrupowanych według obszarów spójnych pod względem kulturowym, produkcyjnym lub środowiskowym lub zapewniających efekty synergii;

36.  uważa, że konieczne jest zachowanie stosowania tradycyjnych praktyk i technik, takich jak almadraba i xeito, biorąc pod uwagę fakt, że są one ściśle związane z tożsamością i sposób życia w regionach przybrzeżnych, oraz uznanie ich za element dziedzictwa kulturowego;

37.  zwraca uwagę na znaczenie inwestycji w dywersyfikację rybołówstwa w celu promowania tradycji, historii i dziedzictwa kulturowego rybołówstwa jako całości (wraz z tradycyjnymi narzędziami i technikami połowowymi);

38.  zwraca uwagę na znaczenie inwestycji w dywersyfikację rybołówstwa w celu propagowania przetwarzania lokalnych produktów rybnych;

39.  wzywa państwa członkowskie do przyjęcia strategii mających na celu przezwyciężenie problemu sezonowości związanej z działalnością turystyczną przez, przykładowo, organizację festiwali, imprez gastronomicznych, festynów/targów portowych i wiejskich(15), wiosek tematycznych czy muzeów (za przykładem Hiszpanii i Cetary), tak aby działalność ta mogła być prowadzona przez cały rok, niezależnie od pogody i warunków na morzu;

40.  jest przekonany, że wyważony zestaw alternatywnych i ukierunkowanych produktów turystycznych oraz ich odpowiednia promocja i sprzedaż mogą pomóc w zrównoważeniu problemów związanych z sezonowością;

41.  uważa, że zasadnicze znaczenie dla państw członkowskich, regionów i zainteresowanych stron ma dzielenie się najlepszymi praktykami, biorąc pod uwagę brak synergii między przedsiębiorstwami w basenach morskich UE prowadzący do fragmentacji i ograniczenia korzyści gospodarczych; zauważa, że należy promować współpracę między placówkami badawczymi, muzeami, przedsiębiorstwami turystycznymi, zarządcami obszarów Natura 2020, chronionymi obszarami morskimi, tradycyjnymi zakładami produkcji konserw i przetwórstwa, a także innymi zainteresowanymi podmiotami, aby opracować innowacyjne i zrównoważone produkty, które oprócz tego że stanowią gospodarczą wartość dodaną, spełniają również oczekiwania turystów; podkreśla potrzebę uwzględnienia tych działań w ogólnych spójnych ramach na rzecz promowania zrównoważonej i odpowiedzialnej turystyki w danych basenach morskich; uważa, że w tym kontekście RLGD mogą odgrywać istotną rolę i wobec tego powinny otrzymywać odpowiednie finansowanie;

42.  wzywa państwa członkowskie i Komisje do zacieśnienia powiązań między szczeblem lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym, tak aby promować formy zarządzania ułatwiające wdrażanie polityk przekrojowych w dążeniu do osiągania celów w różnych sektorach prowadzenia działań, w tym w sektorze zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu;

43.  wzywa Komisję do wspierania, w ramach FARNET RLGD, ogólnoeuropejskiego dialogu z portami, podmiotami sektora turystyki i ekspertami z dziedziny środowiska;

44.  wzywa organy krajowe i agencje do ściślejszej współpracy z agencjami turystycznymi i priorytetowego traktowania zróżnicowania niebieskiej gospodarki, w szczególności w odniesieniu do turystyki morskiej i jej dodatkowych sektorów; zauważa, że w odpowiednich przypadkach powinno to również obejmować włącznie do pakietów turystycznych i kampanii marketingowych wędkarstwa morskiego, zwłaszcza w odniesieniu do wysp i obszarów przybrzeżnych; podkreśla, że licencje na podwójne wykorzystanie statków rybackich – zarówno jako komercyjne statki rybackie uprawiające tradycyjne i łodziowe rybołówstwo, jak i statki do turystyki morskiej, w tym turystyki wędkarskiej – należy uznać za priorytet, oraz że należy przyznawać dotacje do pomocy w ich przekształcanie;

45.  wzywa Komisję, państwa członkowskie, organy regionalne i lokalne, branże sektora oraz inne zainteresowane podmioty do działania w ukierunkowany sposób i zgodnie z polityką UE dotyczącą sektora rybołówstwa i akwakultury; zaznacza, że w związku z tym konieczne jest stworzenie podręcznika najlepszych praktyk, w którym zawarte będą najbardziej znaczące przykłady takich działań oraz zachęty do ich naśladowania przez inne przedsiębiorstwa; przypomina, że konieczne jest również zaangażowanie lokalnej społeczności naukowej w celu zapobiegania problemom dotyczącym środowiska;

46.  podkreśla znaczenie modeli biznesowych przyjaznych dla środowiska; zaleca zatem ścisłą współpracę ekspertów z dziedziny środowiska z lokalnymi grupami działania (np. RLGD i lokalnymi grupami działania na obszarach wiejskich);

47.  apeluje o zapewnienie niezbędnych środków finansowych do utworzenia europejskiej sieci wymiany najlepszych praktyk oraz mapowania w celu lokalizacji miejsc, w których prowadzona jest działalność połowowa, wraz z informacjami o atrakcjach i specyfice każdej wioski rybackiej;

48.  ma nadzieję, że wykorzystane zostaną konkretne mechanizmy wsparcia (w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego lub innych instrumentów), które mogą być uruchomione w przypadku sytuacji kryzysowej (takiej jak klęska żywiołowa) w obszarach, w których połowy oraz turystyka połowowa stanowią jedyne źródło dochodu;

49.  uważa, że należy zachęcać do finansowania takich działań z EFMR, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Funduszu Spójności, ramowego programu badań, Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), w ścisłej współpracy z doradcami z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), oraz wspierać udzielanie pożyczek dotowanych umożliwiających omijanie konkretnych przeszkód, jakie napotykają kobiety w pozyskiwaniu finansowania dla projektów, które można włączyć do programów krajowych;

50.  podkreśla, że w okresie programowania 2007–2013 rybackie lokalne grupy działania miały do dyspozycji 486 mln EUR z Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz że około 12 000 projektów lokalnych otrzymało wsparcie w tym okresie;

51.  zachęca państwa członkowskie i RLGD do jak najlepszego wykorzystania dostępnych funduszy i, w miarę możliwości, do jednoczesnego pozyskiwania środków z innych funduszy (EFRR, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – EFFROW – czy EFS);

52.  wzywa państwa członkowskie do stworzenia regionalnych punktów kontaktowych służących udzielaniu odpowiednich informacji i wsparcia;

53.  zaleca rybackim lokalnym grupom działania ścisłą współpracę z ekspertami w dziedzinie turystyki, aby identyfikować projekty służące dywersyfikacji na obszarach rybackich i wskazywać odpowiednie źródła ich finansowania, za pośrednictwem osi 4 EFMR;

54.  zwraca uwagę, że EFMR zapewnia specjalne wsparcie finansowe na rzecz inicjatyw podejmowanych przez kobiety w społecznościach rybackich;

55.  wzywa państwa członkowskie, by zagwarantowały, przez ustanowienie kryteriów wyboru dla operacji w ramach EFMR, właściwe uwzględnienie i promowanie równouprawnienia płci w finansowanych działaniach (np. przez preferencyjne traktowanie działań skierowanych specjalnie do kobiet lub podejmowanych przez kobiety);

56.  wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy prawdopodobnego wpływu społeczno-gospodarczego i środowiskowego tej działalności;

57.  wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy skutków społeczno-gospodarczych połowów rekreacyjnych dla turystyki śródlądowej, zwłaszcza na obszarach wiejskich, oraz do zaproponowania ewentualnych środków przeznaczonych dla regionów, w których potencjał tego rodzaju połowów nie jest wystarczająco eksploatowany;

58.  wzywa państwa członkowskie i Komisję do optymalizacji gromadzenia danych dotyczących turystyki związanej z rybołówstwem oraz do lepszego zarządzania tymi danymi;

59.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów, a także rządom państw członkowskich i komitetom doradczym.

(1) Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 22. (2) Dz.U. L 149 z 20.5.2014, s. 1. (3) Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1. (4) Dz.U. C 419 z 16.12.2015, s. 167. (5) Dz.U. C 75 z 26.2.2016, s. 24. (6) „Indagine sulle abitudini e opinioni dei cittadini nel comprensorio del GAC ‘il mare delle Alpi’ – Analisi della pescaturismo in Italia come strumento di sviluppo sostenibilez” (2015). (7) „L’integrazione della pesca con altre attività produttive – La pescaturismo come modello sociale e culturale”, Cenasca Cisl et al., (2005). (8) ‘Indagine sulle abitudini e opinioni dei cittadini nel comprensorio del GAC “il mare delle Alpi” – Analisi della pescaturismo in Italia come strumento di sviluppo sostenibile’ (2015). (9) ‘L’integrazione della pesca con altre attività produttive – La pescaturismo come modello sociale e culturale’, Cenasca Cisl et al., (2005). (10) ‘Indagine sulle abitudini e opinioni dei cittadini nel comprensorio del GAC “il mare delle Alpi” – Analisi della pescaturismo in Italia come strumento di sviluppo sostenibile’ (2015). (11) Analiza społeczno-gospodarcza turystyki związanej z rybołówstwem w ramach EUSAIR – projekt Nemo 1M-MED14-11, WP 2, działanie 2.3. (12) „Perspektywy dla rozwoju działalności turystycznej związanej z rybołówstwem”, Parlament Europejski IP/B/PECH/IC/2013-103 (2014 r.), (13) „Perspektywy dla rozwoju działalności turystycznej związanej z rybołówstwem”, Parlament Europejski IP/B/PECH/IC/2013-103 (2014 r.), (14) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0391. (15) np. Dni Floty Śledziowej czy Dni Portu w Holandii).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie terminów przedawnienia odnoszących się do wypadków drogowych (2015/2087(INL))

P8_TA(2017)0281 A8-0206/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 67 ust. 4 i art. 81 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej („Karta”),

–  uwzględniając art. 6 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC) oraz orzecznictwo w tym zakresie,

–  uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie zasad krajowej autonomii proceduralnej i skutecznej ochrony sądowej(1),

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych(2) (rozporządzenie Rzym II),

–  uwzględniając konwencję haską z dnia 4 maja 1971 r. o prawie właściwym dla wypadków drogowych („konwencja haska z 1971 r. o prawie właściwym dla wypadków drogowych”),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności(3) (dyrektywa w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych),

–  uwzględniając Europejską konwencję o obliczaniu terminów(4),

–  uwzględniając ocenę europejskiej wartości dodanej przeprowadzoną przez Dział ds. Europejskiej Wartości Dodanej Biura Analiz Parlamentu Europejskiego (EPRS) zatytułowaną „Terminy przedawnienia odnoszące się do wypadków drogowych” (Limitation periods for road traffic accidents) załączoną do sprawozdania z własnej inicjatywy w kwestiach ustawodawczych sporządzonego przez Parlament Europejski(5),

–  uwzględniając badanie przeprowadzone przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej zatytułowane „Transgraniczne wypadki drogowe w UE – potencjalny wpływ samochodów bezzałogowych” (Cross-border traffic accidents in the EU-the potential impact of driverless cars)(6),

–  uwzględniając przeprowadzone przez Komisję badanie zatytułowane „Odszkodowania dla ofiar transgranicznych wypadków drogowych w UE: porównanie praktyk krajowych, analiza problemów i ocena opcji poprawy sytuacji ofiar wypadków transgranicznych” (Compensation of victims of cross-border road traffic accidents in the EU: Comparison of national practices, analysis of problems and evaluation of options for improving the position of cross-border victims)(7),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 kwietnia 2010 r. zatytułowany „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla europejskich obywateli. Plan działań służący realizacji programu sztokholmskiego”(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 lutego 2007 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie terminów przedawnienia w sporach transgranicznych obejmujących obrażenia i wypadki śmiertelne(9),

–  uwzględniając rezolucję z dnia 22 października 2003 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG i 90/232/EWG oraz dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych(10),

–  uwzględniając art. 46 i 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8-0206/2017),

A.  mając na uwadze, że w Unii przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń odszkodowawczych tak bardzo się różnią między państwami członkowskimi, że nie ma nawet dwóch państw członkowskich, w których stosowano by dokładnie takie same podstawowe zasady dotyczące przedawnienia; mając na uwadze, że stosowny termin przedawnienia jest ustalany na podstawie wielu czynników, w tym tego, czy prowadzone jest powiązane postępowanie karne oraz czy roszczenie uznaje się za roszczenie związane z odpowiedzialnością deliktową czy kontraktową;

B.  mając na uwadze, że w związku z powyższym krajowe uregulowania dotyczące przedawnienia są bardzo złożone i często trudno jest zrozumieć, który ogólny termin przedawnienia ma zastosowanie, kiedy i w jaki sposób zaczynają biec terminy przedawnienia i w jaki sposób można zawiesić, przerwać lub przedłużyć ich bieg;

C.  mając na uwadze, że nieznajomość zagranicznych przepisów dotyczących przedawnienia może doprowadzić do utraty prawa do wystąpienia z – pod innymi względami uprawnionym – roszczeniem lub może utrudnić poszkodowanym dostęp do wymiaru sprawiedliwości wynikający z dodatkowych kosztów i opóźnień;

D.  mając na uwadze, że obecnie dane statystyczne dotyczące oddalenia – ze względu na upłynięcie terminu przedawnienia – roszczeń o odszkodowanie za szkody powstałe w wyniku transgranicznych wypadków drogowych są ograniczone;

E.  mając na uwadze, że w dziedzinie transgranicznych wypadków drogowych jedyna podstawa roszczenia, która została zharmonizowana na szczeblu Unii, to podstawa określona w art. 18 dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych, umożliwiająca poszkodowanym wystąpienie bezpośrednio do właściwego zakładu ubezpieczeń lub do organu odszkodowawczego w ich kraju pobytu z roszczeniem z tytułu odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych(11);

F.  mając na uwadze, że terminy przedawnienia stanowią ważną i integralną część reżimów odpowiedzialności cywilnej w państwach członkowskich, które mają zastosowanie do wypadków drogowych – krótki termin przedawnienia może, bowiem zostać zrównoważony przez restrykcyjne zasady odpowiedzialności lub wysokie odszkodowania;

G.  mając na uwadze, że terminy przedawnienia roszczeń są istotne dla zapewnienia pewności prawa i powagi rzeczy osądzonej; mając jednak na uwadze, że prawo pozwanego do pewności prawa i powagi rzeczy osądzonej powinno być zrównoważone z prawem powoda do dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz do skutecznego środka odwoławczego, gdyż zbyt krótki termin przedawnienia może uniemożliwić skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości w całej Unii.

H.  mając na uwadze, że – przy uwzględnieniu obecnych różnic w przepisach dotyczących przedawnienia i rodzajów problemów, które są bezpośrednio powiązane z różnymi przepisami krajowymi regulującymi transgraniczne przypadki szkód na osobie i na mieniu – pewien poziom harmonizacji jest jedynym sposobem zapewnienia adekwatnego stopnia pewności, przewidywalności i prostoty stosowania obowiązujących w państwach członkowskich przepisów dotyczących przedawnienia w przypadku transgranicznych wypadków drogowych;

I.  mając na uwadze, że taka inicjatywa ustawodawcza powinna sprawiedliwie traktować strony w odniesieniu do przepisów dotyczących przedawnienia oraz ułatwiać obliczanie i zawieszanie biegu terminów; mając na uwadze, że przewiduje się zatem ukierunkowane podejście uwzględniające zwiększenie transgranicznego ruchu drogowego w Unii bez konieczności zmiany całości ram prawnych w państwach członkowskich;

1.  uznaje, że sytuacja ofiar wypadków drogowych w kilku ostatnich dziesięcioleciach znacznie się poprawiła, w tym na szczeblu jurysdykcji w prawie prywatnym międzynarodowym, dzięki czemu poszkodowani, którzy ulegli wypadkowi w innym państwie, mogą uczestniczyć w państwie członkowskim ich zamieszkania w postępowaniu w sprawie bezpośredniego roszczenia wobec ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub wobec organu odszkodowawczego;

2.  zauważa jednak, że nieprzerwane istnienie w Unii dwóch równoległych reżimów dotyczących prawa mającego zastosowanie do wypadków drogowych w zależności od państwa, w którym wniesiono pozew, tj. reżimu opartego na konwencji haskiej z 1971 r. o prawie właściwym dla wypadków drogowych lub reżimu opartego na rozporządzeniu Rzym II, połączone z możliwością wyboru sądu zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012(12), skutkuje brakiem pewności prawa i komplikacjami oraz możliwością wyboru sądu pod kątem własnego interesu;

3.  ponownie zwraca uwagę na fakt, że w transgranicznych sporach sądowych czas trwania dochodzeń i negocjacji jest często znacznie dłuższy niż w przypadku spraw krajowych; podkreśla w związku z tym, że trudności te mogą wzrosnąć ze względu na stosowanie nowych technologii, jak w przypadku samochodów bezzałogowych;

4.  przypomina w związku z tym, że przepisy dotyczące przedawnienia należy rozumieć jako stanowiące część środków w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych w rozumieniu art. 67 ust. 4 i art. 81 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE);

5.  zauważa, że wspólne minimalne zasady dotyczące terminów przedawnienia w sporach transgranicznych mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia dostępności skutecznych środków prawnych służących ochronie poszkodowanych w transgranicznych wypadkach drogowych, a także dla zagwarantowania pewności prawa;

6.  podkreśla, że nieproporcjonalnie krótkie terminy przedawnienia w krajowych systemach prawnych stanowią przeszkodę w dostępie do wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, co może naruszać prawo do rzetelnego procesu sądowego, zagwarantowane w art. 47 Karty praw podstawowych i w art. 6 EKPC;

7.  podkreśla, że istniejące między państwami członkowskimi duże różnice w przepisach dotyczących terminów przedawnienia w sporach transgranicznych stwarzają poszkodowanym dodatkowe przeszkody przy składaniu wniosków o odszkodowanie z tytułu szkód na osobie i mieniu poniesionych w innym państwie członkowskim niż ich własne;

8.  wzywa Komisję do zapewnienia na portalu „e-Sprawiedliwość” dostępu do ogólnych informacji na temat obowiązujących w państwach członkowskich przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń o odszkodowanie z tytułu szkód poniesionych w transgranicznych wypadkach drogowych oraz do stałej aktualizacji tych informacji;

9.  wzywa także Komisję do przeprowadzenia badania dotyczącego zapewnianej w państwach członkowskich osobom niepełnoletnim i osobom niepełnosprawnym ochrony w odniesieniu do biegu terminów przedawnienia oraz konieczności ustanowienia minimalnych przepisów na szczeblu Unii, by zagwarantować, że osoby te nie utracą swoich praw do odszkodowania, jeśli były uczestnikami transgranicznego wypadku drogowego, oraz że zapewniony jest im w Unii skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości;

10.  zwraca się do Komisji o przedstawienie Parlamentowi, na podstawie art. 81 ust. 2 TFUE, wniosku dotyczącego aktu regulującego terminy przedawnienia w odniesieniu do szkód na osobie i na mieniu w przypadku transgranicznych wypadków drogowych, zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi w załączniku do niniejszej rezolucji;

11.  uważa, iż wspomniany wniosek nie pociąga za sobą skutków finansowych;

12.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie oraz parlamentom i rządom państw członkowskich.

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI:

ZALECENIA DOTYCZĄCE DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W SPRAWIE WSPÓLNYCH TERMINÓW PRZEDAWNIENIA ODNOSZĄCYCH SIĘ DO TRANSGRANICZNYCH WYPADKÓW DROGOWYCH

A.  ZASADY I CELE PROPONOWANEGO WNIOSKU

1.  Egzekwowanie w Unii Europejskiej prawa przed sądami jest nadal w dużej mierze oparte na krajowych przepisach proceduralnych i praktyce krajowej. Sądy krajowe są również sądami Unii. Dlatego w toczących się przed nimi postępowaniach należy zapewnić równość, sprawiedliwość i sprawność, a także skuteczne stosowanie prawa Unii, gwarantując ochronę praw obywateli europejskich na całym terytorium Unii Europejskiej.

2.  Unia postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Zgodnie z konkluzjami prezydencji Rady Europejskiej z Tampere z dnia 15 i 16 października 1999 r., a zwłaszcza ich pkt 38, należy opracować nowe przepisy prawnoprocesowe dla spraw o charakterze transgranicznym, a w szczególności tych elementów, które odgrywają zasadniczą rolę w sprawnej współpracy sądowej oraz zwiększonym dostępie do prawa, np. środków tymczasowych, przeprowadzania dowodów, nakazów zapłaty i terminów.

3.  W celu zmniejszenia przeszkód dla osób występujących z roszczeniem dochodzących swoich praw w państwach członkowskich innych niż ich państwo zamieszkania uznaje się za konieczne wprowadzenie wspólnych minimalnych przepisów dotyczących terminów przedawnienia mających zastosowanie do transgranicznych sporów w sprawie szkód na osobie i mieniu wynikających z wypadków drogowych.

4.  Wspólne minimalne przepisy dotyczące terminów przedawnienia doprowadziłyby do zwiększenia pewności i przewidywalności, ograniczając ryzyko zbyt niskich odszkodowań dla ofiar transgranicznych wypadków drogowych.

5.  Proponowana dyrektywa ma na celu ustanowienie szczególnego reżimu przedawnienia w sprawach transgranicznych, który pozwoliłby zagwarantować skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz ułatwiłby właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego poprzez wyeliminowanie przeszkód dla swobodnego przepływu obywateli na terytoriach państw członkowskich.

6.  Proponowana dyrektywa nie ma na celu zastąpienia całości krajowych reżimów odpowiedzialności cywilnej, lecz – przy poszanowaniu krajowych uwarunkowań – ma ona na celu ustanowienie wspólnych minimalnych przepisów dotyczących terminów przedawnienia w odniesieniu do roszczeń objętych zakresem stosowania dyrektywy 2009/103/WE, które mają charakter transgraniczny.

7.  Niniejszy wniosek jest zgodny z zasadami pomocniczości i proporcjonalności, jako że państwa członkowskie nie mogą same ustanowić zestawu minimalnych przepisów dotyczących terminów przedawnienia, a wniosek nie wykracza poza to, co bezwzględnie konieczne do zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i pewności prawa w Unii.

B.  TEKST PROPONOWANEGO WNIOSKU

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych terminów przedawnienia odnoszących się do transgranicznych wypadków drogowych

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 67 ust. 4 i art. 81 ust. 2,

uwzględniając wniosek Parlamentu Europejskiego skierowany do Komisji Europejskiej,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)  Unia postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której zapewniony jest swobodny przepływ osób. W celu stopniowego tworzenia takiej przestrzeni Unia powinna przyjąć środki odnoszące się do współpracy sądowej w sprawach cywilnych o skutkach transgranicznych, w szczególności gdy jest to niezbędne do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(2)  Zgodnie z art. 81 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej środki te powinny obejmować środki mające na celu zapewnienie, między innymi, skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz usuwania przeszkód utrudniających prawidłowy przebieg procedur cywilnych, wspierając w razie potrzeby zgodność zasad procedury cywilnej mających zastosowanie w poszczególnych państwach członkowskich.

(3)  Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 20 kwietnia 2010 r. zatytułowanym „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla europejskich obywateli. Plan działań służący realizacji programu sztokholmskiego” (13), obywatelom, którym przytrafi się wypadek drogowy w innym państwie członkowskim, należy zagwarantować pewność prawa co do terminów przedawnienia roszczeń odszkodowawczych. W związku z tym zapowiedziano przyjęcie w 2011 r. nowego rozporządzenia dotyczącego terminów przedawnienia w odniesieniu do transgranicznych wypadków drogowych.

(4)  Przepisy dotyczące przedawnienia mają istotny wpływ nie tylko na prawo poszkodowanych do dostępu do wymiaru sprawiedliwości, lecz także na ich prawa podmiotowe, gdyż prawa nie mogą być skuteczne bez ich właściwej i adekwatnej ochrony. Niniejsza dyrektywa ma na celu upowszechnianie stosowania wspólnych terminów przedawnienia dla transgranicznych wypadków drogowych, by zapewnić skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości w Unii. Powszechnie uznane prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości zostało także potwierdzone w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej („Karta”).

(5)  Wymóg pewności prawa i potrzeba zapewnienia sprawiedliwości w indywidualnych przypadkach są podstawowymi elementami wymiaru sprawiedliwości. Wspólne terminy przedawnienia zwiększające pewność prawa, powagę rzeczy osądzonej i przyczyniające się do skutecznego systemu egzekwowania przepisów są zatem niezbędne, by zagwarantować stosowanie tej zasady.

(6)  Przepisy niniejszej dyrektywy powinny mieć zastosowanie do tych roszczeń objętych zakresem stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE(14), które mają charakter transgraniczny.

(7)  Nic nie powinno uniemożliwiać państwom członkowskim stosowania – w odpowiednich sytuacjach – przepisów niniejszej dyrektywy także do wyłącznie wewnętrznych postępowań w sprawie wypadków drogowych.

(8)  Wszystkie państwa członkowskie są stronami Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 r. (EKPC). Sprawy, o których mowa w niniejszej dyrektywie, powinny być rozpatrywane zgodnie z konwencją, w szczególności z poszanowaniem prawa do rzetelnego procesu sądowego i skutecznego środka odwoławczego.

(9)  Zasada prawa miejsca wystąpienia szkody (lex loci damni) stanowi ogólną zasadę ustanowioną w rozporządzeniu (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady(15) w odniesieniu do prawa właściwego w przypadku szkody na osobie lub szkody na mieniu, które w związku z tym powinny być określone na podstawie miejsca powstania szkody, niezależnie od tego, w jakim państwie lub jakich państwach mogłyby wystąpić skutki pośrednie. Zgodnie z art. 15 lit. h) tego rozporządzenia prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych reguluje w szczególności sposób wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie i terminy zawite, w tym początek, przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia lub terminu zawitego.

(10)  W dziedzinie wypadków drogowych poszkodowanym, którzy ulegli wypadkowi w innym państwie, może być trudno w krótkim czasie uzyskać od jurysdykcji zagranicznej podstawowe informacje o wypadku, takie jak tożsamość sprawcy szkody i zakres ewentualnej odpowiedzialności. Czasochłonne może być również określenie, który przedstawiciel do spraw roszczeń lub ubezpieczyciel powinien zajmować się daną sprawą, dowodami dotyczącymi wypadku oraz tłumaczeniem wszystkich niezbędnych dokumentów.

(11)  W przypadku transgranicznych wypadków drogowych zdarza się czasami, że zbliża się data upływu terminu, a poszkodowanemu nie udało się jeszcze rozpocząć negocjacji ze sprawcą szkody. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadkach, gdy ogólny termin jest szczególnie krótki lub gdy nie jest oczywiste, w jaki sposób można zawiesić lub przerwać bieg terminu. Gromadzenie informacji o wypadku, który miał miejsce w państwie innym niż państwo pobytu poszkodowanego, może zabrać dużo czasu. W związku z tym bieg ogólnego terminu ustanowionego w dyrektywie powinien zostać zawieszony z chwilą wystąpienia z roszczeniem do ubezpieczyciela lub organu odszkodowawczego, by dać powodowi możliwość wynegocjowania ugody w sprawie roszczenia.

(12)  Niniejsza dyrektywa powinna ustanawiać przepisy minimalne. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom ochrony nie powinien stanowić przeszkody w skutecznym dostępie do wymiaru sprawiedliwości, który takie przepisy minimalne mają ułatwiać. Ustanawiane przepisy nie powinny naruszać poziomu ochrony przewidzianej w Karcie praw podstawowych, zgodnie z wykładnią Trybunału, ani nadrzędności, jednolitości i skuteczności prawa Unii.

(13)  Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla przepisów rozporządzenia (WE) nr 864/2007 i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012(16).

(14)  Niniejsza dyrektywa dąży do umacniania praw podstawowych oraz uwzględnia zasady uznane w szczególności w Karcie, zmierzając jednocześnie do realizacji celu Unii, jakim jest utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

(15)  Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie ustanowienie wspólnych minimalnych norm dotyczących terminów przedawnienia dla transgranicznych wypadków drogowych, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(16)  Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej oraz do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, [Zjednoczone Królestwo i Irlandia notyfikowały swoją wolę uczestnictwa w przyjęciu i stosowaniu niniejszej dyrektywy]/[bez uszczerbku dla art. 4 wspomnianego protokołu, Zjednoczone Królestwo i Irlandia nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie są nią związane ani jej nie stosują].

(17)  Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dania nie uczestniczy w przyjęciu dyrektywy i nie jest nią związana, ani jej nie stosuje,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

ROZDZIAŁ I:

PRZEDMIOT, ZAKRES ZASTOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł 1

Przedmiot

Celem niniejszej dyrektywy jest ustanowienie minimalnych norm dotyczących całkowitej długości, początku, zawieszania i obliczania terminów przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkód na osobie i szkód na mieniu i podlegających odzyskaniu na mocy dyrektywy 2009/103/WE, w odniesieniu do transgranicznych wypadków drogowych.

Artykuł 2

Zakres zastosowania

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkody, straty lub uszkodzenia ciała poniesionych w wyniku wypadku spowodowanego przez pojazd objęty ubezpieczeniem:

a)  wobec zakładu ubezpieczeń chroniącego sprawcę wypadku w zakresie odpowiedzialności cywilnej na mocy art. 18 dyrektywy 2009/103/WE; lub

b)  wobec organu odszkodowawczego przewidzianego w art. 24 i 25 dyrektywy 2009/103/WE.

Artykuł 3

Transgraniczny wypadek drogowy

1.  Do celów niniejszej dyrektywy transgraniczny wypadek drogowy oznacza wypadek drogowy, który został spowodowany przez pojazdy ubezpieczone i normalnie zarejestrowane w państwie członkowskim i który miał miejsce w państwie członkowskim innym niż państwo zwykłego miejsca pobytu poszkodowanego lub w państwach trzecich, których krajowe biura ubezpieczeniowe, zgodnie z definicją w art. 6 dyrektywy 2009/103/WE, przyłączyły się do systemu zielonej karty.

2.  W niniejszej dyrektywie termin „państwo członkowskie” oznacza państwa członkowskie inne niż [Zjednoczone Królestwo, Irlandia i] Dania.

ROZDZIAŁ II:

MINIMALNE NORMY DOTYCZĄCE TERMINÓW PRZEDAWNIENIA

Artykuł 4

Termin przedawnienia

1.  Państwa członkowskie zapewniają, aby do roszczeń dotyczących odszkodowań za szkody na osobie i szkody majątkowe wynikające z transgranicznego wypadku drogowego, wchodzących w zakres art. 2, miał zastosowanie termin przedawnienia wynoszący co najmniej cztery lata. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się, lub miał racjonalne podstawy, by się dowiedzieć, o zakresie uszkodzenia ciała, straty lub szkody, ich przyczynie oraz tożsamości osoby odpowiedzialnej i zakładu ubezpieczeń chroniącego tę osobę w zakresie odpowiedzialności cywilnej lub przedstawiciela do spraw roszczeń, lub organu odszkodowawczego odpowiedzialnego za zapewnianie odszkodowań, przeciwko którym ma być wniesione roszczenie.

2.  Państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadku gdy prawo właściwe dla roszczenia przewiduje termin przedawnienia dłuższy niż cztery lata, zastosowanie miał taki dłuższy termin przedawnienia.

3.  Państwa członkowskie zapewniają dostarczanie Komisji aktualnych informacji na temat krajowych przepisów dotyczących przedawnienia szkód powstałych w wyniku wypadków drogowych.

Artykuł 5

Zawieszenie terminów

1.  Państwa członkowskie zapewniają, by termin przedawnienia przewidziany w art. 4 niniejszej dyrektywy był zawieszany w okresie między wniesieniem przez poszkodowanego roszczenia do:

a)  zakładu ubezpieczeń chroniącego osobę, która spowodowała wypadek, lub jego przedstawiciela do spraw roszczeń, o którym mowa w art. 21 i 22 dyrektywy 2009/103/WE; lub

b)  organu odszkodowawczego przewidzianego w art. 24 i 25 dyrektywy 2009/103/WE

a odrzuceniem roszczenia przez sprawcę szkody.

2.  W przypadku, gdy pozostała część terminu przedawnienia po upływie okresu zawieszenia jest krótsza niż sześć miesięcy, państwa członkowskie zapewniają, by poszkodowanemu udzielono minimalnego terminu dodatkowych sześciu miesięcy na wszczęcie postępowania sądowego.

Artykuł 6

Automatyczne przedłużenie terminów

Państwa członkowskie zapewniają, by w przypadku gdy termin upływa w sobotę, niedzielę lub w dniu ich świąt państwowych, został on przedłużony do końca pierwszego kolejnego dnia roboczego.

Artykuł 7

Obliczanie terminów

Państwa członkowskie zapewniają, by każdy termin przewidziany w niniejszej dyrektywie był liczony w sposób następujący:

a)  bieg terminu rozpoczyna się następnego dnia po dniu, w którym miało miejsce określone zdarzenie;

b)  w przypadku gdy termin wyrażany jest jako jeden rok lub określona liczba lat, upływa on odpowiednio w kolejnym roku, w miesiącu o tej samej nazwie oraz w dniu mającym tę samą datę, jak miesiąc i dzień, w którym miało miejsce wspomniane zdarzenie. Gdy odpowiedni kolejny miesiąc nie ma dnia noszącego tę samą liczbę, termin upływa ostatniego dnia tego miesiąca;

c)  biegu terminu nie zawiesza się w okresie, w którym sąd nie pracuje.

Artykuł 8

Zaspokojenie roszczeń

Państwa członkowskie zapewniają, by w przypadku gdy poszkodowani mogą zastosować procedurę, o której mowa w art. 22 dyrektywy 2009/103/WE, dla zaspokojenia roszczeń wynikających z wypadku spowodowanego przez pojazd objęty ubezpieczeniem, nie stanowiło to dla poszkodowanych przeszkody dla wszczęcia postępowania sądowego lub arbitrażowego w stosunku do tych roszczeń przed upływem terminów przedawnienia określonych na mocy niniejszej dyrektywy w trakcie procedury zaspokajania ich roszczenia.

ROZDZIAŁ III:

INNE PRZEPISY

Artykuł 9

Ogólne informacje na temat przepisów dotyczących przedawnienia

Komisja podaje do publicznej wiadomości i w sposób łatwo dostępny, za pomocą wszelkich odpowiednich środków i we wszystkich językach Unii, ogólne informacje na temat krajowych przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń powstałych w następstwie wypadków drogowych, przekazane przez państwa członkowskie zgodnie z art. 4 ust. 3 niniejszej dyrektywy.

Artykuł 10

Powiązania z prawem krajowym

Niniejsza dyrektywa nie uniemożliwia państwom członkowskim rozszerzenia praw w niej określonych w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony.

Artykuł 11

Powiązania z innymi przepisami prawa Unii

Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla stosowania przepisów rozporządzenia (WE) nr 864/2007 i rozporządzenia (UE) nr 1215/2012.

ROZDZIAŁ IV:

PPRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 12

Transpozycja

1.  Do [rok po dacie wejścia w życie niniejszej dyrektywy] państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy. Niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.

2.  Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.

3.  Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst przepisów prawa krajowego, przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 13

Przegląd

Komisja przedkłada – nie później niż 31 grudnia 2025 r., a następnie co pięć lat – Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu sprawozdanie w sprawie stosowania niniejszej dyrektywy w oparciu o dane jakościowe i ilościowe. W związku z tym Komisja powinna w szczególności ocenić wpływ niniejszej dyrektywy na dostęp do wymiaru sprawiedliwości, na pewność prawa i swobodny przepływ osób. W razie potrzeby sprawozdaniu towarzyszą wnioski ustawodawcze w sprawie dostosowania i wzmocnienia dyrektywy.

Artykuł 14

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 15

Adresaci

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich zgodnie z Traktatami.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady

Przewodniczący Przewodniczący

(1) Zob. m.in.: wyrok z dnia 18 września 2003 r., Peter Pflücke przeciwko Bundesanstalt für Arbeit, C-125/01, ECLI:EU:C:2003:477; wyrok z dnia 25 lipca 1991 r., Theresa Emmott przeciwko Minister for Social Welfare i Attorney General, C-208/90, ECLI:EU:C:1991:333 oraz wyrok z dnia 13 lipca 2006 r., Vincenzo Manfredi przeciwko Lloyd Adriatico Assicurazioni SpA i in., w połączonych sprawach C-295/04 do C-298/04, ECLI:EU:C:2006:461. (2) Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 40. (3) Dz.U. L 263 z 7.10.2009, s. 11. (4) CETS 076. (5) PE 581.386, lipiec 2016 r. (6) PE 571.362, czerwiec 2016 r. (7) Dostępne pod adresem: http://ec.europa.eu/civiljustice/news/docs/study_compensation_road_victims_en.pdf (30 listopada 2008 r.). (8) Dz.U. C 121 z 19.4.2011, s. 41. (9) Dz.U. C 250 E z 25.10.2007, s. 99. (10) Teksty przyjęte, P5_TA(2003)0446. (11) Więcej informacji: wyrok z dnia 13 grudnia 2007 r., FBTO Schadeverzekeringen NV przeciwko Jackowi Odenbreitowi, C-463/06, ECLI:EU:C:2007:792. (12) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1). (13) COM(2010)0171. (14) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz.U. L 263 z 7.10.2009, s. 11). (15) Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) (Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 40). (16) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie zaleceń dla Komisji dotyczących wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym w Unii Europejskiej (2015/2084(INL))

P8_TA(2017)0282 A8-0210/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 67 ust. 4 TFUE oraz art. 81 ust. 2 TFUE,

–  uwzględniając art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Karta),

–  uwzględniając art. 6 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC) oraz orzecznictwo w tym zakresie,

–  uwzględniając dokument roboczy w sprawie ustanowienia minimalnych norm w postępowaniu cywilnym w Unii Europejskiej – podstawa prawna(1),

–  uwzględniając ocenę europejskiej wartości dodanej przeprowadzoną przez Dział ds. Europejskiej Wartości Dodanej Biura Analiz Parlamentu Europejskiego (EPRS) zatytułowaną „Wspólne minimalne normy w postępowaniu cywilnym”(2),

–  uwzględniając analizę przygotowaną przez Dyrekcję ds. Analiz dla Posłów w EPRS zatytułowaną „Europeizacja postępowania cywilnego: w kierunku wspólnych minimalnych norm?”(3),

–  uwzględniając pogłębioną analizę przygotowaną przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej UE zatytułowaną „Zharmonizowane przepisy i normy minimalne w europejskim prawie dotyczącym postępowania cywilnego”(4),

–  uwzględniając projekt Europejskiego Instytutu Prawa (ELI) / Międzynarodowego Instytutu Unifikacji Prawa Prywatnego (UNIDROIT) zatytułowany „Od ponadnarodowych zasad do europejskich przepisów o postępowaniu cywilnym”,

–  uwzględniając dokument Amerykańskiego Instytutu Prawa (ALI) / UNIDROIT zatytułowany „Zasady ponadnarodowego postępowania cywilnego”(5),

–  uwzględniając „Analizę w sprawie zbliżenia ustaw i przepisów państw członkowskich dotyczących niektórych aspektów postępowania w sprawach cywilnoprawnych” (tzw. „sprawozdanie M. Stormego”)(6),

–  uwzględniając wstępny zestaw przepisów regulaminu Jednolitego Sądu Patentowego,

–  uwzględniając unijny dorobek prawny w dziedzinie współpracy wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych,

–  uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie zasad krajowej autonomii proceduralnej i skutecznej ochrony sądowej(7),

–  uwzględniając tablicę wyników wymiaru sprawiedliwości UE z 2016 r.,

–  uwzględniając publikację CEPEJ Studies nr 23 z 2016 r. zatytułowaną „Europejskie systemy sądowe: skuteczność i jakość działania wymiaru sprawiedliwości”,

–  uwzględniając wydane przez Europejską Sieć Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości w 2016 r. „Zasady szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości”(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie śródokresowej rewizji programu sztokholmskiego(9),

–  uwzględniając art. 46 i 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8-0210/2017),

Orzecznictwo TSUE na temat krajowej autonomii procesowej i skutecznej ochrony sądowej

A.  mając na uwadze, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TSUE w zakresie zasady autonomii proceduralnej, w przypadku gdy nie istnieją unijne przepisy dotyczące proceduralnych aspektów rozstrzygania sporów związanych z prawem Unii, państwa członkowskie odpowiadają za wyznaczenie właściwych sądów i szczegółowe określenie procedur, które należy stosować w odniesieniu do wszczętych spraw w celu zapewnienia ochrony praw powierzonych Unii;

B.  mając na uwadze, że zgodnie z tym samym orzecznictwem stosowanie prawa krajowego w zakresie przepisów proceduralnych podlega dwóm istotnym warunkom: krajowe przepisy proceduralne zastosowane do sporów związanych z prawem Unii nie mogą być mniej korzystne niż te zastosowane do podobnych spraw o charakterze krajowym (zasada równoważności) oraz nie powinny być sformułowane w taki sposób, aby uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać praktyczne wykonywanie praw i obowiązków Unii (zasada skuteczności);

C.  mając na uwadze, że w razie braku unijnych przepisów harmonizujących przepisy proceduralne, kompetencje państw członkowskich do określania zasad proceduralnych dotyczących wykonywania praw powierzonych przez Unię nie rozciąga się na wprowadzenie nowych środków prawnych w krajowych porządkach prawnych, aby zapewnić stosowanie prawa Unii(10);

D.  mając na uwadze, że zbiór utrwalonego orzecznictwa TSUE ułatwia mu współpracę z sądami orzekającymi na szczeblu państw członkowskich, a jednocześnie podnosi poziom zrozumienia prawa Unii wśród obywateli i takich sądów;

Karta

E.  mając na uwadze, że prawo do skutecznego środka odwoławczego i do rzetelnego procesu sądowego, zapisane w art. 47 Karty i w art. 6 EKPC, stanowi jedną z podstawowych gwarancji poszanowania praworządności i demokracji, która to gwarancja nierozerwalnie wiąże się z postępowaniem cywilnym jako całością;

F.  mając na uwadze, że mimo iż art. 47 Karty jest wiążący, a art. 6 EKPC stanowi ogólną zasadę prawa Unii, poziom ochrony prawa do rzetelnego procesu sądowego w postępowaniu cywilnym, w szczególności równowaga między przysługującym powodowi prawem do dostępu do wymiaru sprawiedliwości a prawem pozwanego do obrony nie są zharmonizowane w całej Unii;

G.  mając jednak na uwadze, że – jako prawo podstawowe – prawo do rzetelnego procesu uzupełnione zostało o pewne akty pochodnego prawa Unii o charakterze proceduralnym, w tym rozporządzenie w sprawie drobnych roszczeń(11), dyrektywę o pomocy prawnej(12), zalecenie w sprawie zbiorowego dochodzenia roszczeń(13), dyrektywę w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów(14) i dyrektywę w sprawie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji(15);

Unijny dorobek prawny w dziedzinie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach cywilnych

H.  mając na uwadze, że obywatele Unii, szczególnie ci, którzy przemieszczają się przez granice, znacznie częściej wchodzą obecnie w kontakt z systemami postępowania cywilnego w innym państwie członkowskim;

I.  mając na uwadze, że minimalne zasady procedury cywilnej na szczeblu Unii mogłyby przyczynić się do modernizacji krajowych postępowań, do zapewnienia równych warunków działania dla przedsiębiorstw, a także do zwiększenia wzrostu gospodarczego za sprawą skutecznych i wydajnych systemów sądowniczych, przy jednoczesnym ułatwianiu dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości w Unii i przyczynianiu się do zachowania podstawowych swobód unijnych;

J.  mając na uwadze, że prawodawstwo Unii zajmuje się kwestią postępowania cywilnego nie tylko horyzontalnie, tak jak w przypadku instrumentów fakultatywnych(16), ale również coraz częściej w sposób uwzględniający specyfikę danej dziedziny, w ramach różnych sektorów polityki, takich jak własność intelektualna(17), ochrona konsumentów(18) lub – ostatnio – prawo konkurencji(19);

K.  mając na uwadze, że fragmentaryczny charakter harmonizacji zasad procedury na szczeblu Unii był wielokrotnie krytykowany, a pojawienie się przepisów w zakresie postępowania cywilnego uwzględniających specyfikę danego sektora stanowi wyzwanie dla spójności obu systemów: zarówno dla procedury na szczeblu państwa członkowskiego, jak również dla różnych instrumentów Unii;

L.  mając na uwadze, że wniosek dotyczący dyrektywy ma na celu wprowadzenie ram dotyczących wydawania wyroków w sprawach cywilnych poprzez usystematyzowanie istniejących unijnych przepisów w zakresie postępowania cywilnego i rozszerzenie ich zakresu zastosowania na wszystkie kwestie wchodzące w zakres zastosowania prawa unijnego;

M.  mając na uwadze, że proponowana dyrektywa ma pomóc w osiągnięciu bardziej skoordynowanego, spójnego i systematycznego podejścia do systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, które to podejście nie będzie ograniczone przez granice, interesy i zasoby pojedynczego kraju;

Podstawa prawna wniosku

N.  mając na uwadze, że na mocy art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 TUE (zasada przyznania kompetencji) Unia może stanowić prawo w danym obszarze wyłącznie, jeżeli posiada wyraźnie określone kompetencje w tym zakresie i o ile jest to zgodne z zasadami pomocniczości i proporcjonalności;

O.  mając na uwadze, że w obowiązujących ramach traktatowych główna podstawa prawna harmonizacji postępowania cywilnego znajduje się w tytule V TFUE dotyczącym przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;

P.  mając na uwadze, że w traktacie z Lizbony zachowano wymóg dotyczący wystąpienia elementu transgranicznego dla uruchomienia kompetencji Unii, co oznacza, że działanie Unii w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych jest możliwe jedynie w przypadku, gdy w sprawie występują łączniki (np. pobyt, miejsce świadczenia itp.), które wskazują co najmniej dwa różne państwa członkowskie;

Q.  mając na uwadze ogólne uregulowanie z art. 114 TFUE, dotyczące zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, które to przepisy mają na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego, było i nadal jest wykorzystywane jako podstawa prawna dla szerokiego zakresu dyrektyw sektorowych, które harmonizują niektóre aspekty postępowania cywilnego, takie jak na przykład dyrektywa w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (IPRED) i najnowsza dyrektywa w sprawie odszkodowań z tytułu naruszenia prawa konkurencji;

R.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 67 ust. 4 TFUE Unia powinna ułatwiać dostęp do wymiaru sprawiedliwości, w szczególności przez zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych, jak wyjaśniono w art. 81 TFUE;

Wzajemne zaufanie w europejskiej przestrzeni sądowej

S.  mając na uwadze, że swobodny przepływ orzeczeń sądowych jest ściśle związany z koniecznością stworzenia wystarczającego poziomu wzajemnego zaufania między organami sądowymi różnych państw członkowskich, w szczególności jeśli chodzi o poziom ochrony praw procesowych;

T.  mając na uwadze, że „wzajemne zaufanie” oznacza tutaj zaufanie, które państwa członkowskie powinny wzajemnie okazywać względem swoich systemów prawnych i sądowych, co przekłada się na zakaz rewizji działań podejmowanych przez inne państwa i ich sądownictwo;

U.  mając na uwadze, że zasada wzajemnego zaufania służy zwiększeniu pewności prawa, dając obywatelom i przedsiębiorcom Unii wystarczającą stabilność i przewidywalność;

V.  mając na uwadze, że wdrożenie i przestrzeganie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w powiązaniu ze zbliżaniem przepisów ułatwia współpracę między organami i ochronę prawną praw jednostki;

W.  mając na uwadze, że taki system wspólnych minimalnych norm w formie zasad i przepisów mógłby stanowić podstawę dla harmonizacji krajowych przepisów postępowania cywilnego, poprzez zapewnienie równowagi pomiędzy prawami podstawowymi stron postępowania sądowego w celu zapewnienia pełnego wzajemnego zaufania między systemami sądowymi państw członkowskich;

X.  mając na uwadze, że istnienie i przestrzeganie gwarancji proceduralnych dla efektywności i skuteczności postępowań cywilnych i równego traktowania stron jest pożądane i istotnie niezbędne w celu zapewnienia wzajemnego zaufania;

Y.  mając na uwadze, że ustanowienie takiego systemu wspólnych minimalnych norm oznaczałoby również minimalny poziom jakości postępowań cywilnych w całej UE, przyczyniając się w ten sposób nie tylko do wzmocnienia wzajemnego zaufania między organami sądowymi, lecz także do sprawniejszego funkcjonowania rynku wewnętrznego, ponieważ szacuje się, że różnice proceduralne między państwami członkowskimi mogą m.in. powodować zakłócenia w handlu i powstrzymywać przedsiębiorców i konsumentów przed korzystaniem z ich praw na rynku wewnętrznym;

Inne kwestie do rozważenia

Z.  mając na uwadze, że w Unii potrzebne jest zbliżenie uregulowań proceduralnych; mając na uwadze, że proponowana dyrektywa ma być pierwszym krokiem w procesie dalszej harmonizacji i konwergencji stosowanych przez państwa członkowskie systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, a także ustanowienia w dłuższej perspektywie unijnego kodeksu postępowania cywilnego;

AA.  mając na uwadze, że proponowana dyrektywa nie narusza ani organizacji wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, ani głównych zasad przebiegu postępowania cywilnego, ale ułatwia wprowadzenie skuteczniejszych krajowych przepisów proceduralnych;

AB.  mając na uwadze, że niezwykle ważne jest zatem przyjęcie i należyte wdrożenie przepisów przewidujących przyjęcie wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym w Unii;

Orzecznictwo TSUE na temat krajowej autonomii procesowej i skutecznej ochrony sądowej

1.  zwraca uwagę, że TSUE odegrał podstawową rolę w ustanawianiu fundamentów unijnego postępowania cywilnego, ponieważ określił, jak należy rozumieć postępowanie cywilne w systemie prawnym Unii;

2.  podkreśla jednak, że chociaż pewne zasady postępowania cywilnego, które obecnie są akceptowane jako część unijnego systemu proceduralnego zostały potwierdzone w orzecznictwie TSUE, wkład Trybunału powinien być ostatecznie postrzegany raczej jako wykładnia norm, a nie ich stanowienie;

3.  w związku z tym podkreśla, że bogate doświadczenie TSUE w przeprowadzaniu przeglądów zasad naprawczych i proceduralnych, jak również wartości w zakresie kompromisu i konkurencji, którymi kieruje się Trybunał, są bardzo pouczające i powinny być brane pod uwagę podczas wprowadzenia horyzontalnych ram o charakterze legislacyjnym, zawierających wspólne normy w postępowaniu cywilnym;

Karta

4.  podkreśla, że jeżeli chodzi o rzetelny proces sądowy i dostęp do wymiaru sprawiedliwości, należy utrzymywać i dalej rozszerzać sieci współpracy i bazy danych, zacieśniając współpracę sądową i nasilając wymianę informacji;

5.  z zadowoleniem przyjmuje zatem rozwój e-sprawiedliwości, a zwłaszcza utworzenie Europejskiej Sieci Sądowej i europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”, który ma się stać punktem kompleksowej obsługi w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w Unii;

Unijny dorobek prawny w dziedzinie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach cywilnych

6.  wzywa również Komisję do dokonania oceny, czy należy proponować dalsze działania w celu konsolidacji i wzmocnienia zharmonizowanego podejścia do prywatnego egzekwowania praw przyznanych na mocy prawa Unii i czy obecnie proponowane wspólne minimalne normy w postępowaniu cywilnym mogą być postrzegane jako propagowanie i zapewnienie takiego horyzontalnego modelu;

7.  przypomina, że systematyczne gromadzenie danych statystycznych na temat stosowania i skuteczności istniejących instrumentów unijnych w obszarze współpracy sądowej w sprawach cywilnych jest kwestią najwyższej wagi;

8.  zwraca się w związku z tym do Komisji o ocenę tego, czy dodatkowe środki wdrażania przez państwa członkowskie mogłyby przyczynić się do skutecznego stosowania odrębnych procedur unijnych, i stoi na stanowisku, że w związku z tym ustanowić należy niezawodny i systematyczny proces nadzoru ze strony Komisji;

Podstawa prawna wniosku

9.  przypomina, że art. 114 TFUE (dotyczący harmonizacji rynku wewnętrznego) był wykorzystywany do przyjęcia wielu aktów prawnych Unii mających konsekwencje proceduralne; art. 114 TFUE o zbliżeniu przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, które to przepisy mają na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego, był i nadal jest wykorzystywany jako podstawa prawna dla szerokiego zakresu dyrektyw sektorowych, które harmonizują niektóre aspekty postępowania cywilnego, takich jak na przykład dyrektywa w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej;

10.  zauważa jednak, że art. 81 TFUE przewiduje przyjmowanie środków w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne, w tym środków dotyczących zbliżenia przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich, w szczególności jeżeli jest to niezbędne do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego; uważa w związku z tym, że art. 81 TFUE stanowi właściwą podstawę prawną proponowanego instrumentu prawnego;

11.  twierdzi zatem, że pojęcie „skutków transgranicznych” w tekście art. 81 ust. 1 TFUE dotyczącym przyjęcia środków w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych powinno być rozumiane w szerokim zakresie i nie powinno być pojmowane jako synonim „transgranicznego postępowania sądowego”;

12.  podkreśla, że obecne rozumienie pojęcia „spraw mających skutki transgraniczne” jest raczej ograniczone i prowadzi do utworzenia dwóch zestawów przepisów i dwóch kategorii podmiotów prawa, co może prowadzić do dalszych problemów i niepotrzebnych zawiłości; podkreśla, że należy zatem przyjąć szerszą wykładnię;

13.  podkreśla w tym kontekście, że proponowane w niniejszym wniosku wspólne minimalne normy w postępowaniu cywilnym mogłyby prowadzić do dalszego usprawnienia, jeżeli państwa członkowskie rozszerzyłyby ich zakres zastosowania nie tylko na kwestie objęte zakresem zastosowania prawa Unii, lecz ogólnie na przypadki transgraniczne, jak i czysto krajowe;

Wzajemne zaufanie w europejskiej przestrzeni sądowej

14.  zauważa, że główne działania Unii w europejskiej przestrzeni sądowej dotyczące wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych odnoszą się do wprowadzenia instrumentów w zakresie jurysdykcji, zawisłości i transgranicznego egzekwowania wyroków;

15.  ponownie przypomina i podkreśla, że swobodny przepływ orzeczeń zwiększa wzajemne zaufanie wymiarów sprawiedliwości państw członkowskich, a tym samym zwiększa pewność prawa i zapewnia odpowiednią stabilność i przewidywalność dla obywateli i przedsiębiorców w Unii;

16.  podkreśla w związku z tym, że wzajemne zaufanie jest pojęciem złożonym i że w procesie budowania tego zaufania rolę odgrywa wiele czynników, takich jak kształcenie sędziów, transgraniczna współpraca sądowa oraz wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk między sędziami;

17.  zauważa, że wzajemne zaufanie można zwiększać, wykorzystując w tym celu między innymi metody o charakterze nieustawodawczym, takie jak współpraca sędziów w ramach Europejskiej Sieci Sądowniczej lub ich uczestnictwo w szkoleniach;

18.  z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym dziewięć zasad Europejskiej Sieci Szkoleń Kadr Wymiaru Sprawiedliwości dotyczących szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości przyjętych podczas zgromadzenia ogólnego tej sieci w 2016 r., jako że stanowią one wspólną podstawę i ramy dla europejskiego sądownictwa oraz instytucji zajmujących się szkoleniem kadr wymiaru sprawiedliwości;

19.  twierdzi jednak, że z czysto prawnego punktu widzenia wzajemne zaufanie wymaga, na bardzo podstawowym poziomie, by sądownictwo państw członkowskich postrzegało uzgodnienia proceduralne innych państw zarówno w teorii, jak i w praktyce jako gwarantujące rzetelne postępowania cywilne;

20.  zaznacza w związku z tym, że opracowanie systematycznych, minimalnych norm w postępowaniu cywilnym w Unii w postaci ogólnej dyrektywy horyzontalnej doprowadziłoby do wzrostu wzajemnego zaufania między systemami wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich, zharmonizowałoby na szczeblu unijnym podstawowe prawa procesowe w sprawach cywilnych i przełożyłoby się na głębiej zakorzenione poczucie sprawiedliwości, pewności i przewidywalności w całej Unii;

Wspólne minimalne normy w postępowaniu cywilnym

21.  podkreśla, że skuteczne systemy postępowania cywilnego odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu praworządności i podstawowych wartości Unii; są również warunkiem koniecznym dla zrównoważonych inwestycji i otoczenia przyjaznego przedsiębiorcom i konsumentom;

22.  uważa, że brak jasności w odniesieniu do terminów przedawnienia obowiązujących obywateli, konsumentów i przedsiębiorców w sporach wywierających skutki o charakterze transgranicznym może utrudnić dostęp do wymiaru sprawiedliwości; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia oceny wykonalności i celowości dokonania harmonizacji terminów przedawnienia w postępowaniach cywilnych;

23.  stwierdza, że istnieje wyraźne zapotrzebowanie na przepisy prawa obejmujące zbiór norm proceduralnych mających zastosowanie do postępowania cywilnego, i wzywa Komisję, by kontynuowała realizację swojego planu działania na rzecz realizacji programu sztokholmskiego przyjętego przez Radę Europejską w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;

24.  zgodnie z art. 225 TFUE apeluje zatem do Komisji, by przedłożyła do 30 czerwca 2018 r., na podstawie art. 81 ust. 2 TFUE, wniosek dotyczący aktu prawnego w sprawie wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym, według zaleceń przedstawionych w załączniku;

25.  potwierdza, że zalecenia załączone do niniejszej rezolucji są zgodne z prawami podstawowymi oraz zasadami pomocniczości i proporcjonalności;

26.  uważa, iż projekt będący przedmiotem wniosku nie pociąga za sobą skutków finansowych, jako że wprowadzenie minimalnych norm w postępowaniu cywilnym przyniesie korzyści skali w postaci ograniczenia kosztów dla stron i ich przedstawicieli, którzy nie będą musieli zapoznawać się z postępowaniem cywilnym innego państwa;

o
o   o

27.  zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie oraz parlamentom i rządom państw członkowskich.

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI:

ZALECENIA DOTYCZĄCE DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W SPRAWIE WSPÓLNYCH MINIMALNYCH NORM W POSTĘPOWANIU CYWILNYM W UE

A.  ZASADY I CELE PROPONOWANEGO WNIOSKU

1.  W Unii egzekwowanie prawa przed sądami jest nadal w dużej mierze oparte na krajowych przepisach proceduralnych i praktyce krajowej. Sądy krajowe są również sądami Unii. W związku z tym podczas toczących się przed nimi postępowań należy zapewnić równość, sprawiedliwość i sprawność, a także skuteczne stosowanie prawa unijnego.

2.  Wdrożenie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach cywilnych zwiększyło zaufanie państw członkowskich do systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych w innych państwach, a środki zbliżające przepisy ustawowe i wykonawcze państw członkowskich mogą ułatwić współpracę między organami i ochronę sądową praw jednostki. Zakres wzajemnego zaufania w znacznym stopniu zależy od wielu parametrów, w tym między innymi mechanizmów mających na celu zagwarantowanie praw powoda lub pozwanego, przy jednoczesnym zapewnieniu dostępu do sądów oraz wymiaru sprawiedliwości.

3.  Mimo że państwa członkowskie są stronami Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), z doświadczenia wynika, że nie zawsze zapewnia to wystarczające zaufanie do systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych innych państw członkowskich. Krajowe przepisy państw członkowskich o postępowaniu cywilnym często różnią się znacznie pod względem pewnych podstawowych zasad i gwarancji proceduralnych, co może utrudniać wzajemne zaufanie między organami sądowymi.

4.  Z tego względu niezbędne jest, by – w celu ochrony podstawowych praw i wolności obywateli Unii oraz z myślą o zapewnieniu pomocy w modernizacji procedur krajowych oraz równych warunków działania dla przedsiębiorstw i większego wzrostu gospodarczego dzięki skutecznym i wydajnym systemom prawnym – przyjąć dyrektywę, która w większym stopniu rozwinie minimalne normy określone w Karcie i w EKPC. Odpowiednią podstawą prawną dla takiego wniosku jest art. 81 ust. 2 TFUE, dotyczący środków w obszarze współpracy sądowej w sprawach cywilnych. Dyrektywa powinna zostać przyjęta w zwykłej procedurze ustawodawczej.

5.  Uznaje się, że wspólne minimalne normy w postępowaniu cywilnym są konieczne, by stanowić solidną podstawę zbliżenia i udoskonalenia ustawodawstw krajowych, z uwagi na elastyczność, jaką dadzą państwom członkowskim w przygotowywaniu nowych przepisów postępowania cywilnego, przy uwzględnieniu ogólnego porozumienia w sprawie zasad praktyki wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych.

6.  Wspólne minimalne standardy powinny prowadzić do zwiększenia zaufania do systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych wszystkich państw członkowskich, co z kolei powinno spowodować wzrost skuteczności, szybkości i elastyczności współpracy sądowej w klimacie wzajemnego zaufania. Takie wspólne normy minimalne powinny również spowodować usunięcie przeszkód dla swobodnego przepływu obywateli na terytoriach państw członkowskich, co zagwarantuje, że w szczególności obywatele odbywający podróże zagraniczne nie będą wahali się przed korzystaniem z systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych w innym państwie członkowskim.

7.  Proponowana dyrektywa nie zmierza do zastąpienia całości krajowych systemów postępowania cywilnego. Przy poszanowaniu krajowych uwarunkowań oraz prawa podstawowego do skutecznego środka odwoławczego i rzetelnego procesu, które zapewnia skuteczny i efektywny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, proponowana dyrektywa zmierza do ustanowienia wspólnych minimalnych norm dotyczących funkcjonowania i przebiegu postępowania cywilnego w państwach członkowskich w odniesieniu do wszystkich kwestii wchodzących w zakres prawa Unii. Ma również na celu stworzenie podstawy dla stopniowego pogłębiania zbliżenia systemów postępowania cywilnego państw członkowskich.

8.  Wniosek nie ma wpływu na przepisy państw członkowskich dotyczące organizacji ich sądów i obowiązujące w nich zasady mianowania sędziów.

9.  Wniosek jest zgodny z zasadami pomocniczości i proporcjonalności, jako że państwo członkowskie nie może samo ustanowić zestawu minimalnych norm w postępowaniu cywilnym, a wniosek nie wykracza poza to, co bezwzględnie konieczne do zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i wzajemnego zaufania w Unii.

B.  TEKST PROPONOWANEGO WNIOSKU

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym w Unii Europejskiej

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 81 ust. 2,

uwzględniając wniosek Parlamentu Europejskiego skierowany do Komisji Europejskiej,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)  Unia postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której zapewniony jest swobodny przepływ osób. W celu stopniowego tworzenia tej przestrzeni Unia ma przyjąć środki dotyczące współpracy sądowej w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne, zwłaszcza gdy jest to niezbędne dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(2)  Zgodnie z art. 81 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) takie środki powinny mieć na celu zapewnienie między innymi wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych przez państwa członkowskie, transgranicznego doręczania dokumentów, współpracy w zakresie gromadzenia dowodów, skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz usuwanie przeszkód utrudniających prawidłowy przebieg postępowań cywilnych, w razie konieczności przez propagowanie zgodności zasad postępowania cywilnego mających zastosowanie w państwach członkowskich.

(3)  Zgodnie z konkluzjami prezydencji Rady Europejskiej z posiedzenia w Tampere w dniach 15 i 16 października 1999 r., w szczególności z ich pkt 33, skuteczniejsze wzajemne uznawanie wyroków i innych orzeczeń sądowych oraz niezbędne zbliżenie przepisów ułatwiłoby współpracę właściwych organów oraz sądową ochronę praw jednostki. Zasada wzajemnego uznawania powinna zatem stać się fundamentem współpracy wymiarów sprawiedliwości w Unii w sprawach cywilnych.

(4)  Zgodnie z planem działania Komisji na rzecz wdrożenia programu sztokholmskiego przyjętego przez Radę Europejską w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, europejska przestrzeń sądowa i właściwie funkcjonujący jednolity rynek opierają się na fundamentalnej zasadzie wzajemnego uznawania, która z kolei jest oparta na założeniu, że państwa członkowskie mają wzajemne zaufanie do swoich systemów wymiaru sprawiedliwości. Zasada ta nie może funkcjonować w praktyce bez wzajemnego zaufania między sędziami, prawnikami, przedsiębiorcami i obywatelami. Zakres takiego zaufania zależy od wielu parametrów, w tym istnienia mechanizmów zabezpieczenia praw procesowych stron w postępowaniu cywilnym. Wspólne minimalne normy wzmacniające prawo do rzetelnego procesu i skuteczność systemów wymiaru sprawiedliwości oraz przyczyniające się do skutecznego systemu egzekwowania przepisów są niezbędne w celu zapewnienia stosowania tej zasady.

(5)  Dzięki ustanowieniu minimalnych norm dotyczących ochrony praw procesowych stron i zapewnieniu obywatelom łatwiejszego dostępu do wymiaru sprawiedliwości niniejsza dyrektywa powinna zwiększyć zaufanie państw członkowskich do systemów sądownictwa w sprawach cywilnych z innych państw członkowskich, przyczyniając się tym samym do propagowania kultury praw podstawowych w Unii, a także do bardziej wydajnego rynku wewnętrznego, przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych swobód Unii dzięki głębszemu zakorzenieniu poczucia sprawiedliwości, pewności i przewidywalności na całym terytorium Unii.

(6)  Przepisy niniejszej dyrektywy powinny mieć zastosowanie do sporów cywilnych mających skutki transgraniczne, w tym do tych wynikających z naruszenia praw i wolności zagwarantowanych prawem Unii. W przypadku gdy dyrektywa zawiera odniesienie do naruszenia praw przyznanych na mocy prawa Unii, obejmuje to wszystkie sytuacje, w których naruszenie przepisów ustanowionych na poziomie Unii wyrządziło lub może wyrządzić szkodę osobom fizycznym lub prawnym. Nic nie powinno uniemożliwiać państwom członkowskim stosowania przepisów niniejszej dyrektywy także do sądowych spraw cywilnych o charakterze czysto krajowym.

(7)  Wszystkie państwa członkowskie są stronami europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 r. Sprawy, o których mowa w niniejszej dyrektywie, powinny być rozpatrywane zgodnie z konwencją, w szczególności z poszanowaniem prawa do rzetelnego procesu sądowego i skutecznego środka odwoławczego.

(8)  Niniejsza dyrektywa ma na celu propagowanie stosowania wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym, by zapewnić skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości w Unii. Powszechnie uznane prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości zostało także potwierdzone w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej („Karta”).

(9)  Postępowanie cywilne należy dalej usprawniać, korzystając z rozwoju technicznego w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości oraz dostępnych sądom i trybunałom nowych narzędzi, które mogą pomóc przezwyciężyć przeszkody, jakimi są odległość geograficzna i jej konsekwencje w postaci wysokich kosztów i długiego czasu postępowania. Aby jeszcze bardziej zmniejszyć koszty prowadzenia sporu oraz skrócić postępowanie, należy w większym stopniu zachęcić strony oraz sądy i trybunały do stosowania nowoczesnych technik komunikacyjnych.

(10)  Aby umożliwić wysłuchiwanie osób bez konieczności odbywania podróży do sądu lub trybunału, państwa członkowskie powinny dopilnować, by rozprawy oraz dowody z zeznań świadków, przesłuchania biegłych lub stron mogły być przeprowadzane z wykorzystaniem wszelkich środków porozumiewania się na odległość, chyba że ze względu na szczególne okoliczności danej sprawy wykorzystanie takich środków nie byłoby właściwe z punktu widzenia rzetelnego prowadzenia postępowania. Stosuje się to z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1206/2001(20).

(11)  Sądy państw członkowskich powinny być w stanie oprzeć się na opiniach ekspertów w sprawach technicznych, prawnych i w innych kwestiach dowodowych. Z wyjątkiem przypadku, gdy środki przymusu są konieczne i zgodne ze swobodą świadczenia usług oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, sędziowie w jednym państwie członkowskim powinni mieć możliwość wyznaczenia ekspertów do przeprowadzania czynności w innym państwie członkowskim, bez konieczności uzyskiwania uprzedniej zgody. W celu ułatwienia dostępu do specjalistycznej wiedzy z dziedziny prawa oraz z uwzględnieniem ograniczeń w zakresie mianowania ekspertów mających wystarczające kwalifikacje w jednym państwie członkowskim w zakresie jego jurysdykcji, na przykład ze względu na techniczną złożoność sprawy lub istnienie bezpośrednich lub pośrednich powiązań między ekspertem a stronami, należy stworzyć europejski spis wszystkich krajowych wykazów ekspertów oraz aktualizować go w ramach europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”.

(12)  Środki tymczasowe i środki zabezpieczające powinny zapewniać odpowiednią równowagę między interesami powoda w zakresie otrzymania ochrony tymczasowej a interesami pozwanego w zakresie zapobiegania nadużywaniu takiej ochrony. Jeżeli przed uzyskaniem orzeczenia występuje się o zastosowanie środka tymczasowego, sąd, do którego kierowany jest ten wniosek, powinien być przekonany – na podstawie dowodów przedstawionych przez powoda – że może on być stroną wygraną w sprawie głównej przeciwko pozwanemu. Ponadto powód powinien być zobowiązany do wykazania w każdej sytuacji w sposób zadowalający sąd, że jego roszczenie pilnie wymaga ochrony sądowej i że bez środków tymczasowych wykonanie istniejącego lub przyszłego orzeczenia może być zagrożone lub znacząco utrudnione.

(13)  Przepisy niniejszej dyrektywy nie powinny naruszać przepisów szczególnych dotyczących stosowania praw w dziedzinie własności intelektualnej, określonych w aktach prawnych Unii, a w szczególności tych zawartych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/48/WE(21). Niniejsza dyrektywa nie powinna również naruszać przepisów szczególnych dotyczących odzyskiwania długów transgranicznych, jak przewidziano w europejskim nakazie zabezpieczenia na rachunku bankowym(22).

(14)  To sądy odgrywają kluczową rolę w ochronie praw i interesów wszystkich stron i w zarządzaniu postępowaniem cywilnym w sposób wydajny i skuteczny.

(15)  Zagwarantowanie lepszego dostępu do sprawiedliwego procesu, wymiaru sprawiedliwości i wzajemnego zaufania, jako jeden z celów polityki Unii w zakresie ustanowienia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, powinno obejmować także dostęp do sądowych oraz pozasądowych metod rozwiązywania sporów. Aby zachęcić strony do korzystania z mediacji, państwa członkowskie powinny dopilnować, aby przepisy dotyczące okresów przedawnienia nie uniemożliwiały stronom wystąpienia na drogę sądową lub przeprowadzenia postępowania arbitrażowego, gdyby mediacja nie powiodła się.

(16)  Z uwagi na różnice w przepisach dotyczących postępowania cywilnego w poszczególnych państwach członkowskich, w szczególności tych dotyczących doręczania dokumentów, konieczne jest określenie minimalnych norm, które powinny mieć zastosowanie do postępowania cywilnego objętego zakresem zastosowania prawa Unii. Priorytetowo należy traktować w szczególności te metody doręczania, które zapewniają szybkie i bezpieczne doręczenie dokumentów i potwierdzenie odbioru. Należy zatem szeroko zachęcać do stosowania nowoczesnych technologii komunikacyjnych. W przypadku dokumentów, które należy doręczyć stronom, doręczenie drogą elektroniczną należy traktować na równi z doręczeniem drogą pocztową. Dostępne środki elektroniczne powinny zapewniać, aby treść otrzymanych dokumentów oraz innej komunikacji pisemnej była wierna i zgodna z treścią wysłanych dokumentów oraz innej korespondencji pisemnej oraz aby metoda stosowana do potwierdzenia odbioru przewidywała potwierdzenie odbioru przez adresata oraz potwierdzenie daty odbioru.

(17)  Państwa członkowskie powinny zagwarantować stronom w postępowaniu cywilnym prawo dostępu do adwokata zgodnie z własnym wyborem. W przypadku sporów o charakterze transgranicznym strony powinny mieć prawo dostępu do jednego adwokata w państwie pochodzenia w przypadku wstępnych porad i do innego adwokata w państwie przyjmującym do prowadzenia postępowania sądowego. Poufność porozumiewania się między stronami a ich adwokatem ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznego wykonania prawa do rzetelnego procesu sądowego. Państwa członkowskie powinny zatem przestrzegać zasady poufności spotkań i innych form porozumiewania się pomiędzy adwokatem a stronami korzystającymi z prawa do adwokata przewidzianego w niniejszej dyrektywie. Strony w sprawie powinny mieć możliwość zrzeczenia się prawa przyznanego na mocy niniejszej dyrektywy, pod warunkiem że udzielono im informacji na temat możliwych konsekwencji zrzeczenia się tego prawa.

(18)  Uiszczenie opłat sądowych nie powinno wiązać się dla powoda z koniecznością odbycia podróży do państwa członkowskiego sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę ani ustanowienia w tym celu adwokata lub radcy prawnego. By zapewnić powodowi rzeczywisty dostęp do postępowania, państwa członkowskie powinny oferować – jako wymaganie minimalne – przynajmniej jedną z metod płatności na odległość przewidzianych w niniejszej dyrektywie. Informacje o opłatach sądowych i metodach dokonywania płatności, a także o organach lub organizacjach właściwych do udzielania praktycznej pomocy w państwach członkowskich, powinny być przejrzyste i łatwo dostępne w internecie, na odpowiednich stronach krajowych.

(19)  Państwa członkowskie powinny zapewniać poszanowanie podstawowego prawa do pomocy prawnej, jak określono w art. 47 akapit trzeci Karty. Wszystkie osoby fizyczne lub prawne biorące udział w sporach cywilnych objętych zakresem zastosowania niniejszej dyrektywy powinny – niezależnie od tego, czy występują jako powód, czy jako pozwany – mieć możliwość dochodzenia swoich praw przed sądem, nawet jeśli ich sytuacja materialna uniemożliwia im poniesienie kosztów procesu. Pomoc prawna powinna obejmować przedprocesową poradę prawną służącą rozstrzygnięciu sporu przed wniesieniem sprawy do sądu, pomoc prawną w trakcie wnoszenia sprawy do sądu oraz reprezentowanie w sądzie, a także pomoc w kosztach procesu. Przepis ten stosuje się z zastrzeżeniem dyrektywy Rady 2003/8/WE(23).

(20)  Utworzenie europejskiej kultury sądowniczej, w pełni zgodnej z zasadą pomocniczości, proporcjonalności i niezawisłości sądowniczej, ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego funkcjonowania europejskiej przestrzeni sądowej. Szkolenie pracowników wymiaru sprawiedliwości jest bardzo ważnym elementem tego procesu, ponieważ zwiększa wzajemne zaufanie między państwami członkowskimi, przedstawicielami zawodów prawniczych i obywatelami. W tym względzie państwa członkowskie muszą ze sobą współpracować oraz wspierać szkolenie zawodowe i wymianę najlepszych praktyk wśród osób pracujących w dziedzinie prawa.

(21)  W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne. Państwa członkowskie mogą rozszerzyć zakres praw określonych w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom ochrony nie powinien stanowić przeszkody we wzajemnym zaufaniu i w łatwym dostępie do wymiaru sprawiedliwości, co ma być ułatwiane przez przyjmowane normy minimalne. Ustanawiane przepisy nie powinny naruszać poziomu ochrony przewidzianej w Karcie praw podstawowych, zgodnie z wykładnią Trybunału, ani nadrzędności, jednolitości i skuteczności prawa UE.

(22)  Jako że cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie stworzenie wspólnych minimalnych norm w postępowaniu cywilnym, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonych celów.

(23)  Zgodnie z [art. 3] / [art. 1 i 2] Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, [te państwa członkowskie powiadomiły o chęci uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszej dyrektywy] / [z zastrzeżeniem art. 4 tego protokołu, te państwa członkowskie nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie są nią związane ani jej nie stosują].

(24)  Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest nią związana ani jej nie stosuje.

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

ROZDZIAŁ I:

PRZEDMIOT, ZAKRES I DEFINICJE

Artykuł 1

Przedmiot

Celem niniejszej dyrektywy jest zbliżenie systemów postępowania cywilnego, tak aby zapewnić pełne poszanowanie prawa do skutecznego środka prawnego i rzetelnego procesu sądowego, uznane w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wartości, poprzez ustanowienie minimalnych norm dotyczących wszczęcia, prowadzenia i zamykania postępowań cywilnych przed sądami lub trybunałami w państwach członkowskich.

Artykuł 2

Zakres

1.  Z zastrzeżeniem norm w postępowaniu cywilnym, które są lub mogą być przewidziane w przepisach Unii lub krajowych, o ile normy te mogą być bardziej korzystne dla stron postępowania, niniejsza dyrektywa ma zastosowanie, w przypadku sporów o charakterze transgranicznym, do spraw cywilnych i handlowych, bez względu na rodzaj sądu lub trybunału, z wyjątkiem praw i obowiązków, w stosunku do których, strony nie mają uprawnień do dysponowania zgodnie z obowiązującym prawem. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania w szczególności do spraw podatkowych, celnych lub administracyjnych ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii).

2.  W niniejszej dyrektywie termin „państwo członkowskie” oznacza państwo członkowskie inne niż [Zjednoczone Królestwo, Irlandię i] Danię.

Artykuł 3

Spory mające skutki transgraniczne

1.  Do celów niniejszej dyrektywy za mający skutki transgraniczne uznaje się spór, w którym:

a)  przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę; albo

b)  obie strony mają miejsce zamieszkania w tym samym państwie członkowskim, które jest państwem członkowskim sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę, a jedynie miejsce wykonania umowy, miejsce, w którym doszło do zdarzenia wywołującego szkodę, lub miejsce wykonania orzeczenia znajduje się w innym państwie członkowskim; albo

c)  obie strony mają miejsce zamieszkania w tym samym państwie członkowskim, w którym znajduje się sąd lub trybunał rozpatrujący sprawę, pod warunkiem że sporna sprawa wchodzi w zakres zastosowania prawa Unii.

2.  Do celów ust. 1 miejsce zamieszkania ustala się zgodnie z art. 62 i 63 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012(24).

ROZDZIAŁ II:

MINIMALNE NORMY W POSTĘPOWANIU CYWILNYM

Sekcja 1:

Uczciwy i skuteczny wynik

Artykuł 4

Ogólny obowiązek skutecznej ochrony sądowej

Państwa członkowskie zapewniają akty, procedury i środki odwoławcze niezbędne do zagwarantowania dochodzenia uprawnień przysługujących na mocy prawa cywilnego Unii. Te akty, procedury i środki odwoławcze są sprawiedliwe i równe, nie mogą być nadmiernie skomplikowane czy kosztowne ani też pociągać za sobą nieuzasadnionych ograniczeń czasowych czy nieuzasadnionych opóźnień, przy czym należy jednocześnie zapewnić poszanowanie uwarunkowań krajowych i praw podstawowych.

Powyższe akty, procedury i środki odwoławcze są również skuteczne i proporcjonalne oraz są stosowane w taki sposób, aby zapobiec tworzeniu ograniczeń w łatwym dostępie do wymiaru sprawiedliwości i zapewnić zabezpieczenia przed ich nadużywaniem.

Artykuł 5

Wysłuchania ustne

1.  Państwa członkowskie zapewniają rzetelne prowadzenie postępowania. Jeżeli strony nie mają fizycznej możliwości osobistego stawiennictwa lub jeżeli strony uzgodniły, za zgodą sądu, że skorzystają z przyspieszonych środków komunikacji, państwa członkowskie dopilnowują, by rozprawy ustne mogły być przeprowadzane z wykorzystaniem wszelkich odpowiednich środków technicznych porozumiewania się na odległość, takich jak wideokonferencja lub telekonferencja, dostępnych sądowi lub trybunałowi.

2.  W przypadku gdy osoba, która ma zostać wysłuchana, ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę, uczestnictwo tej osoby w rozprawie w drodze wideokonferencji, telekonferencji lub z wykorzystaniem innych właściwych środków technicznych porozumiewania się na odległość, zapewnia się poprzez korzystanie z procedur przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 1206/2001. W odniesieniu do wideokonferencji uwzględnia się zalecenie Rady w sprawie transgranicznych wideokonferencji przyjęte przez Radę na posiedzeniu 15 i 16 czerwca 2015 r.(25) oraz prace prowadzone w ramach europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”.

Artykuł 6

Środki tymczasowe i zabezpieczające

1.  Państwa członkowskie zapewniają środki tymczasowe mające na celu zachowanie stanu faktycznego lub prawnego, tak aby zagwarantować pełną skuteczność późniejszego orzeczenia w sprawie głównej przed wszczęciem postępowania w sprawie głównej, a także na każdym etapie takiego postępowania.

Środki, o których mowa w akapicie pierwszym, muszą również obejmować środki mające na celu zapobieganie wszelkim możliwym dalszym naruszeniom lub natychmiastowe zaprzestanie zarzucanego naruszenia, jak również zachowanie majątku niezbędnego do zapewnienia, że późniejsze wykonanie roszczenia nie będzie zagrożone ani znacząco utrudnione.

2.  Środki te z zasady są zgodne z prawem do obrony i są proporcjonalne do wagi i cech zarzucanego naruszenia, umożliwiając w stosownych przypadkach udzielanie gwarancji na pokrycie kosztów i szkody poniesionej przez pozwanego na skutek nieuzasadnionych wniosków. Sądy lub trybunały są upoważnione do żądania od powoda dostarczenia wszelkich normalnie dostępnych dowodów, żeby upewnić się w wystarczającym stopniu co do tego, że środek tymczasowy, o który wystąpiono, jest konieczny i proporcjonalny.

3.  Państwa członkowskie zapewniają, że w należycie uzasadnionych przypadkach można przyjąć tymczasowe środki bez wysłuchania pozwanego, w sytuacji gdy jakiekolwiek opóźnienie spowodowałoby nieodwracalne szkody dla powoda lub gdy istnieje wyraźne ryzyko, że dowody zostaną zniszczone. W takim przypadku strony informuje się o zastosowaniu takich środków bez zbędnej zwłoki, najpóźniej po ich realizacji.

Na wniosek pozwanego dokonuje się przeglądu, obejmującego prawo strony do przedstawienia jej stanowiska, w celu podjęcia – w rozsądnym okresie po powiadomieniu o przyjęciu środków – decyzji odnośnie do tego, czy stosowane środki powinny zostać zmienione, uchylone czy utrzymane.

W przypadkach, w których środki, o których mowa w akapicie pierwszym, są uchylane lub gdy następnie stwierdzono, że nie było naruszenia lub zagrożenia naruszeniem, sąd może nakazać powodowi, na żądanie pozwanego, aby wypłacił pozwanemu stosowne odszkodowanie za wszelkie szkody poniesione w wyniku zastosowania tych środków.

4.  Niniejszy artykuł nie narusza dyrektywy 2004/48/WE ani rozporządzenia (UE) nr 655/2014.

Sekcja 2:

Skuteczność postępowania

Artykuł 7

Skuteczność proceduralna

1.  Trybunały lub sądy państw członkowskich przestrzegają prawa do skutecznego środka odwoławczego i rzetelnego procesu, które zapewnia skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, oraz stosują zasadę postępowania kontradyktoryjnego, w szczególności w trakcie podejmowania decyzji o konieczności przeprowadzenia rozprawy i dopuszczeniu środków dowodowych oraz w zakresie postępowania dowodowego.

2.  Sądy lub trybunały państw członkowskich działają jak najszybciej, bez względu na istnienie okresu przedawnienia dla konkretnych działań na różnych etapach postępowania.

Artykuł 8

Uzasadnianie decyzji

Państwa członkowskie dopilnowują, aby sądy lub trybunały wystarczająco szczegółowo uzasadniały decyzje w rozsądnym terminie, aby umożliwić stronom skuteczne korzystanie z prawa do dokonania przeglądu decyzji lub złożenia odwołania.

Artykuł 9

Ogólne zasady prowadzenia postępowania

1.  Sądy państw członkowskich dopilnowują, aby sądy aktywnie zarządzały postępowaniami toczącymi się przed nimi w celu zapewnienia sprawiedliwego i skutecznego rozstrzygania sporów w rozsądnym terminie i przy rozsądnych kosztach, nie naruszając swobody stron w ustalaniu przedmiotu sprawy i przedstawianiu dowodów w sprawie.

2.  W zakresie, w jakim jest to racjonalnie wykonalne, sąd zarządza postępowaniem w porozumieniu ze stronami. Aktywne zarządzanie postępowaniem może w szczególności obejmować:

a)  zachęcanie stron do współpracy w trakcie postępowania;

b)  określanie problemów na wczesnym etapie;

c)  szybkie podejmowanie decyzji, które kwestie wymagają pełnego dochodzenia, a które mogą zostać rozpatrzone w trybie doraźnym;

d)  ustalanie kolejności rozstrzygania poszczególnych kwestii;

e)  pomoc stronom w osiągnięciu ugody co do całości lub części postępowania;

f)  ustalanie harmonogramów kontroli osiągania postępów w sprawie;

g)  zajmowanie się taką liczbą aspektów postępowania, jaką sąd jest w stanie się zająć w tym samym czasie;

h)  prowadzenie postępowania bez konieczności osobistego stawiennictwa stron;

i)  korzystanie z dostępnych środków technicznych.

Artykuł 10

Postępowanie dowodowe

1.  Państwa członkowskie zapewniają skuteczne środki w zakresie przedstawiania, pozyskiwania i zabezpieczania dowodów, z uwzględnieniem prawa do obrony oraz potrzeby ochrony informacji poufnych.

2.  Państwa członkowskie zachęcają do korzystania w trakcie postępowania dowodowego z nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Sąd lub trybunał, przed którym toczy się postępowanie, wybiera najprostsze i najtańsze metody przeprowadzania dowodu.

Artykuł 11

Biegli sądowi

1.  Z zastrzeżeniem możliwości przedstawienia przez strony opinii biegłych państwa członkowskie dopilnowują, by sąd mógł w dowolnej chwili powołać biegłych sądowych, aby służyli wiedzą fachową w zakresie konkretnych aspektów technicznych danej sprawy. Sąd przekazuje biegłemu sądowemu powołanemu w danej sprawie wszelkie informacje niezbędne do przedstawienia opinii.

2.  W przypadku sporów o charakterze transgranicznym, z wyjątkiem przypadków, w których konieczne są środki przymusu lub gdy dochodzenie jest prowadzone w miejscach związanych z wykonywaniem uprawnień danego państwa członkowskiego lub w miejscach, do których dostęp – lub odniesieniu do których inne działanie jest – na mocy prawa państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest określone dochodzenie, zakazane lub ograniczone do określonych osób, państwa członkowskie dopilnowują, aby sąd mógł powołać biegłego sądowego do dokonywania czynności poza obszarem właściwości sądu, bez potrzeby składania uprzedniego wniosku do właściwego organu tego innego państwa członkowskiego.

3.  Do celów ust. 1 i 2 Komisja sporządza europejską bazę danych ekspertów poprzez połączenie istniejących krajowych wykazów ekspertów i udostępnia ją za pośrednictwem europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”.

4.  Biegli sądowi gwarantują niezależność i bezstronność, zgodnie z mającymi zastosowanie do sędziów przepisami, o których mowa w art. 22.

5.  Ekspertyzy przedłożone sądowi przez biegłych sądowych są udostępniane stronom, które mają możliwość zgłoszenia uwag.

Sekcja 3:

Dostęp do sądu i wymiaru sprawiedliwości

Artykuł 12

Rozstrzyganie sporów

1.  Państwa członkowskie gwarantują, że na każdym etapie postępowania oraz po uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, jeżeli sąd jest zdania, że spór można rozstrzygnąć, może zaproponować stronom skorzystanie z mediacji w celu rozstrzygnięcia sporu lub zbadania możliwości jego rozstrzygnięcia.

2.  Ust. 1 nie narusza prawa stron, które w przypadku danego sporu wybierają mediację lub arbitraż, do wszczęcia postępowania sądowego przed wygaśnięcie okresu przedawnienia w trakcie procesu mediacji.

Artykuł 13

Koszty postępowania

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, aby opłaty sądowe pobierane w państwach członkowskich w przypadku rozstrzygania sporów cywilnych nie były nieproporcjonalne do wartości roszczenia, nie czyniły postępowania niemożliwym ani nie utrudniały go nadmiernie.

2.  Opłaty sądowe pobierane w państwach członkowskich w przypadku rozstrzygania sporów cywilnych nie mogą zniechęcać obywateli do wniesienia sprawy do sądu lub w jakikolwiek sposób utrudniać dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

3.  Strony muszą być w stanie uiszczać opłaty sądowe za pomocą metod dokonywania płatności na odległość, w tym z państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie, w którym znajduje się sąd lub trybunał, w drodze przelewu bankowego, kartą kredytową lub debetową.

4.  Państwa członkowskie dopilnowują, by informacje o opłatach sądowych i metodach dokonywania płatności, a także o organach lub organizacjach właściwych do udzielania praktycznej pomocy w państwach członkowskich były bardziej przejrzyste i łatwo dostępne w internecie. W tym celu państwa członkowskie przekazują te informacje Komisji, która z kolei zapewnia podanie ich do publicznej wiadomości i szerokie rozpowszechnienie z wykorzystaniem wszelkich właściwych środków, w szczególności za pomocą europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość”.

Artykuł 14

Zasada „przegrany płaci”

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, by strona przegrywająca poniosła koszty postępowania, w tym na przykład – lecz nie jedynie – wszelkie koszty wynikające z faktu, że druga strona była reprezentowana przez adwokata lub innego przedstawiciela zawodu prawniczego, lub wszelkie koszty związane z doręczeniem lub tłumaczeniem dokumentów, które są proporcjonalne do wartości przedmiotu sporu i które były konieczne.

2.  W przypadku gdy żądanie strony zostanie uwzględnione tylko częściowo lub w nadzwyczajnych okolicznościach sąd może nakazać, aby strony pokryły koszty zgodnie z zasadą słuszności lub aby każda ze stron pokryła sama koszty, które poniosła.

3.  Strona pokrywa wszelkie koszty, które nie są niezbędne, poniesione z jej winy przez sąd lub inną stronę z uwagi na podnoszenie kwestii zbędnych lub w inny sposób okazywanie braku chęci porozumienia.

4.  Sąd może dostosować decyzję o podziale kosztów, aby odzwierciedlić nieuzasadnioną odmowę współpracy lub nieoparty na dobrej woli udział w próbach rozstrzygnięcia kwestii, zgodnie z art. 20.

Artykuł 15

Pomoc prawna

1.  Dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości państwa członkowskie dopilnowują, by sądy mogły wyznaczyć dla strony pomoc prawną.

2.  Pomoc prawna może obejmować, w całości lub częściowo, następujące koszty:

a)  opłaty sądowe – przez całkowite lub częściowe zwolnienie z tych opłat lub zmianę terminu ich uiszczenia;

b)  koszty pomocy prawnej i reprezentacji w zakresie:

(i)  przedprocesowej porady prawnej, w celu rozstrzygnięcia sporu przed rozpoczęciem postępowania, zgodnie z art. 12 ust. 1;

(ii)  rozpoczęcia i prowadzenia postępowania przed sądem;

(iii)  wszelkich kosztów związanych z postępowaniem, w tym z zastosowaniem pomocy prawnej;

(iv)  wykonania orzeczeń;

c)  inne niezbędne koszty związane z postępowaniami ponoszone przez strony, w tym koszty świadków, biegłych i tłumaczy oraz niezbędne koszty podróży, pobytu i wyżywienia poniesione przez tę stronę i jej przedstawiciela;

d)  koszty, których zwrot przyznano stronie wygrywającej, jeżeli powód przegrywa sprawę, zgodnie z art. 14.

3.  Państwa członkowskie dopilnowują, by każda osoba fizyczna będąca obywatelem Unii Europejskiej lub obywatelem państwa trzeciego, przebywająca zgodnie z prawem w państwie członkowskim Unii Europejskiej, była uprawniona do złożenia wniosku o pomoc prawną, jeżeli:

a)  ze względu na swoją sytuację finansową nie jest w stanie w całości bądź w części ponieść kosztów, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu; oraz

b)  postępowanie, w przypadku którego złożono wniosek o pomoc prawną, ma uzasadnione szanse powodzenia, biorąc pod uwagę sytuację procesową powoda; oraz

c)  powód ubiegający się o przyznanie pomocy prawnej jest uprawniony do wnoszenia spraw na mocy odpowiednich przepisów krajowych.

4.  Osoby prawne są uprawnione do złożenia wniosku o pomoc prawną w formie zwolnienia z zaliczki na poczet kosztów postępowania lub pomocy adwokata. Przy podejmowaniu decyzji, czy udzielić takiej pomocy, sądy mogą brać pod uwagę między innymi:

a)  formę danej osoby prawnej i czy jest organizacją komercyjną czy niekomercyjną;

b)  zdolności finansowe partnerów lub udziałowców;

c)  możliwość uzyskania przez partnerów lub udziałowców kwot koniecznych do wszczęcia postępowania.

5.  Państwa członkowskie dopilnowują, by obywateli Unii i osoby prawne z Unii powiadamiano o procedurze uzyskiwania pomocy prawnej na mocy ust. 1–4, tak aby zapewnić dostępność i skuteczność tej procedury.

6.  Niniejszy artykuł nie narusza przepisów dyrektywy 2003/8/WE.

Artykuł 16

Finansowanie

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, by w przypadkach, w których postępowanie finansuje prywatna strona trzecia, strona ta nie mogła:

a)  dążyć do wywierania wpływu na decyzje procesowe podejmowane przez powoda, co obejmuje także zawieranie ugód;

b)  finansować pozwu przeciwko pozwanemu konkurującemu z podmiotem, od którego pochodzą środki finansowe, lub przeciwko pozwanemu, od którego zależny jest podmiot zapewniający środki finansowe;

c)  naliczać nadmiernie wysokich odsetek od przekazanych środków.

2.  Państwa członkowskie dopilnowują, by w przypadkach, w których postępowanie finansuje prywatna strona trzecia wynagrodzenie lub odsetki pobierane przez podmiot finansujący nie opierały się na kwocie ugody ani na przyznanym odszkodowaniu, chyba że umowa finansowania jest regulowana przez organ publiczny gwarantujący interesy stron.

Sekcja 4:

Rzetelność postępowania

Artykuł 17

Doręczanie dokumentów

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, aby co do zasady stosowano metody gwarantujące otrzymanie doręczanych dokumentów.

2.  Państwa członkowskie dopilnowują, aby dokumenty wszczynające postępowanie lub dokumenty równoważne i wezwania do stawienia się przed sądem mogły być doręczane zgodnie z prawem krajowym za pomocą jednej z następujących metod:

a)  doręczenie do rąk własnych;

b)  doręczenie pocztą;

c)  doręczenie drogą elektroniczną: faksem lub pocztą elektroniczną.

Doręczenie jest poświadczane poprzez odbiorcę podpisem na potwierdzeniu odbioru, na którym widnieje data odbioru.

W przypadku doręczania drogą elektroniczną zgodnie z lit. c) akapitu pierwszego niniejszego ustępu stosuje się odpowiednio wysokie standardy techniczne gwarantujące identyfikację tożsamości nadawcy i bezpieczne przekazanie doręczanych dokumentów.

Takie dokumenty można również doręczyć do rąk własnych, co poświadcza się za pomocą dokumentu podpisanego przez uprawnioną osobę, która doręczyła dokumenty, przy czym należy zaznaczyć, że odbiorca otrzymał dokumenty lub że odmówił ich przyjęcia, bez prawnego uzasadnienia tej odmowy, oraz podać datę doręczenia dokumentów.

3.  Jeśli doręczenie zgodnie z ust. 2 nie jest możliwe, a adres pozwanego jest znany na pewno, doręczenie może nastąpić w jeden z następujących sposobów:

a)  doręczenie osobiste na prywatny adres pozwanego do rąk osób zamieszkałych z pozwanym w tym samym gospodarstwie domowym lub tam zatrudnionych;

b)  w przypadku pozwanego prowadzącego działalność gospodarczą lub osoby prawnej – doręczenie osobiste – w lokalu przedsiębiorstwa pozwanego – osobie zatrudnionej przez pozwanego;

c)  złożenie dokumentu w skrzynce pocztowej pozwanego;

d)  złożenie dokumentu w urzędzie pocztowym lub w siedzibie właściwego organu władzy publicznej, za pisemnym powiadomieniem o takim złożeniu pozostawionym w skrzynce pocztowej pozwanego, pod warunkiem że pisemne powiadomienie wyraźnie określa charakter dokumentu jako dokumentu sądowego lub skutek prawny powiadomienia polegający na uznaniu dokumentu za doręczony i rozpoczęciu biegu terminów;

e)  doręczenie drogą pocztową bez potwierdzenia zgodnie z ust. 4, gdy pozwany ma adres w państwie członkowskim wydania;

f)  drogą elektroniczną, za automatycznym potwierdzeniem dostarczenia, pod warunkiem że pozwany uprzednio wyraźnie zgodził się na taki sposób doręczania.

Doręczenie z lit. a)–d) potwierdza się przez:

a)  dokument podpisany przez właściwą osobę, która dokonała doręczenia, wskazujący wszystkie z poniższych informacji:

(i)  imię i nazwisko osoby, która doręczyła powiadomienie lub pismo;

(ii)  informację o metodzie doręczenia;

(iii)  datę doręczenia;

(iv)  jeżeli dokumenty zostały doręczone osobie innej niż pozwany, nazwisko tej osoby oraz jej stosunek do pozwanego; oraz

(v)  inne obowiązkowe informacje, które zostaną określone w prawie krajowym.

b)  potwierdzenie odbioru przez osobę, do rąk której nastąpiło doręczenie, do celów akapitu pierwszego lit. a) i b).

4.  Doręczenia zgodnie z ust. 2 i 3 można dokonać także do rąk przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika pozwanego.

5.  Jeżeli dokument wszczynający postępowanie, dokument równoważny lub wezwanie ma być doręczone poza terytorium państw członkowskich, można je doręczyć dowolną metodą przewidzianą w:

a)  rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1393/2007(26), jeżeli stosuje się do poszanowania praw odbiorcy przyznanych na mocy tego rozporządzenia; albo

b)  Konwencji haskiej z 15 listopada 1965 r. o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych lub w jakiejkolwiek innej konwencji lub umowie, jeżeli mają zastosowanie.

6.  Niniejsza dyrektywa nie wpływa na stosowanie rozporządzenia (WE) nr 1393/2007 i jest stosowana z zastrzeżeniem rozporządzenia (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady(27) oraz rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady(28).

Artykuł 18

Prawo do adwokata w postępowaniu cywilnym

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, by strony w postępowaniu cywilnym miały prawo do wybranego przez nie adwokata, tak aby umożliwić im skuteczne wykonywanie ich uprawnień w praktyce.

W przypadku sporów o charakterze transgranicznym państwa członkowskie dopilnowują, by strony w postępowaniu cywilnym miały prawo dostępu do adwokata w państwie pochodzenia w przypadku porad przedspornych i do adwokata w państwie przyjmującym w przypadku prowadzenia postępowania.

2.  Państwa członkowskie przestrzegają zasady poufności komunikacji między stronami a ich adwokatem. Taka komunikacja obejmuje spotkania, korespondencję, rozmowy telefoniczne oraz inne formy porozumiewania się dozwolone na mocy prawa krajowego.

3.  Z zastrzeżeniem prawa krajowego nakładającego wymóg obowiązkowej obecności lub pomocy adwokata, strony w postępowaniu cywilnym mogą zrzec się prawa, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, w przypadku gdy:

a)  stronom, ustnie lub pisemnie, zapewniono jasne i wystarczające informacje w prostym i zrozumiałym języku na temat możliwych konsekwencji zrzeczenia się adwokata; oraz

b)  zrzeczenie się jest dobrowolne i jednoznaczne.

Państwa członkowskie dopilnowują, aby strony mogły odwołać zrzeczenie się praw na każdym etapie postępowania cywilnego, a także aby były poinformowane o tej możliwości.

4.  Przepis ten stosuje się z zastrzeżeniem przepisów szczególnych dotyczących przedstawicielstwa zawartych w rozporządzeniu (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady(29), rozporządzeniu (WE) nr 1896/2006 i rozporządzeniu (UE) nr 655/2014.

Artykuł 19

Dostęp do informacji

Państwa członkowskie dążą do zapewnienia obywatelom przejrzystych i łatwo dostępnych informacji na temat rozpoczęcia różnych procedur, terminów zawitych i terminów przedawnienia, sądów właściwych do rozpatrywania poszczególnych sporów oraz niezbędnych formularzy, które należy wypełnić w tym celu. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie zobowiązuje państw członkowskich do zapewnienia pomocy prawnej w formie oceny prawnej konkretnej sprawy.

Artykuł 20

Tłumaczenie ustne i tłumaczenie pisemne istotnych dokumentów

Państwa członkowskie dążą do tego, aby zapewnić, by każda strona sporu w pełni rozumiała postępowanie sądowe. Cel ten obejmuje dostępność tłumaczenia ustnego w postępowaniu cywilnym i pisemne tłumaczenie wszelkich istotnych dokumentów, żeby zagwarantować rzetelność postępowania zgodnie z przepisami art. 15 niniejszej dyrektywy.

Artykuł 21

Obowiązki stron i ich przedstawicieli

Państwa członkowskie dopilnowują, aby strony i ich przedstawiciele działali w dobrej wierze i z szacunkiem, kontaktując się z sądem i innymi stronami, oraz by nie przeinaczali przed sądem spraw lub faktów w sposób umyślny lub przez zaniedbanie.

Artykuł 22

Postępowanie jawne

Państwa członkowskie dopilnowują, by postępowania były jawne, chyba że sąd postanowi, że w koniecznym zakresie powinny być one niejawne w interesie jednej ze stron lub osób poszkodowanych lub też w ogólnym interesie sprawiedliwości lub porządku publicznego.

Artykuł 23

Niezawisłość i bezstronność sędziowska

1.  Państwa członkowskie dopilnowują, by sądy i trybunały oraz ich sędziowie korzystali z niezawisłości sędziowskiej. Skład sądów i trybunałów zapewnia wystarczające gwarancje umożliwiające wykluczenie wszelkich uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności.

2.  Wykonując swoje obowiązki, sędziowie nie są związani żadnymi instrukcjami i w każdej sprawie są wolni od wszelkich nacisków lub presji i od osobistych uprzedzeń lub stronniczości.

Artykuł 24

Szkolenia

1.  Z zastrzeżeniem niezawisłości sędziowskiej oraz różnic w organizacji wymiaru sprawiedliwości w całej Unii państwa członkowskie dopilnowują, aby wymiar sprawiedliwości, szkoły kształcące jego kadry oraz przedstawiciele zawodów prawniczych rozwijali swoje systemy szkolenia pracowników wymiaru sprawiedliwości w celu zagwarantowania, że prawa i procedury Unii są włączane do krajowych działań szkoleniowych.

2.  Programy szkoleniowe są ukierunkowane na praktykę, dostosowane do wymogów codziennej pracy prawników, krótkie i obejmują aktywne i nowoczesne techniki uczenia się oraz szkolenia wstępne i doskonalenie zawodowe. Programy szkoleniowe powinny koncentrować się w szczególności na:

a)  nabywaniu wystarczającej znajomości unijnych instrumentów współpracy sądowej i wypracowaniu odruchu regularnego odwoływania się do unijnego orzecznictwa, weryfikacji krajowej transpozycji, a także korzystania z postępowania prejudycjalnego przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

b)  rozpowszechnianiu wiedzy i doświadczenia w zakresie unijnego prawa i procedur oraz innych systemów prawnych;

c)  ułatwieniu krótkoterminowych wymian nowych sędziów;

d)  opanowaniu języka obcego wraz z jego terminologią prawną.

ROZDZIAŁ III

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 25

Transpozycja

1.  Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia ... [rok od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy]. Niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.

2.  Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.

3.  Państwa członkowskie przekazują Komisji teksty podstawowych przepisów prawa krajowego, przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 26

Przegląd

Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu – nie później niż 31 grudnia 2025 r., a następnie co pięć lat – sprawozdanie w sprawie stosowania niniejszej dyrektywy w oparciu o dane jakościowe i ilościowe. W tym kontekście Komisja w szczególności ocenia wpływ dyrektywy na dostęp do wymiaru sprawiedliwości, na prawo podstawowe do skutecznego środka prawnego i rzetelnego procesu sądowego, na współpracę w sprawach cywilnych oraz na funkcjonowanie jednolitego rynku, MŚP, konkurencyjność gospodarki Unii Europejskiej i zaufanie konsumentów. W razie potrzeby sprawozdaniu towarzyszą wnioski ustawodawcze w sprawie dostosowania i wzmocnienia dyrektywy.

Artykuł 27

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 28

Adresaci

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich zgodnie z Traktatami.

Sporządzono w…, …

W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady

Przewodniczący Przewodniczący

(1) PE 572.853, grudzień 2015 r. (2) PE 581.385, czerwiec 2016 r. (3) PE 559.499, czerwiec 2015 r. (4) PE 556.971, czerwiec 2016 r. (5) Uniform Law Review, 2004(4). (6) M. Storme „Analiza w sprawie zbliżenia ustaw i przepisów państw członkowskich dotyczących niektórych aspektów postępowania w sprawach cywilnoprawnych” (Final Report, Dordrecht, 1994). (7) Zobacz m.in.: wyrok z 16 grudnia 1976 r., w sprawie Comet BV przeciwko Produktschap voor Siergewassen, 45/76, ECLI:EU:C:1976:191 i wyrok z 15 maja 1986 r., Marguerite Johnston przeciwko Chief Constable of the Royal Ulster Constabulary, 222/84, ECLI:EU:C:1986:206. (8) Dostępne na stronie internetowej: http://www.ejtn.eu/PageFiles/15756/Judicial%20Training%20Principles_pl.pdf (9) Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0276. (10) Zobacz m.in.: wyrok z 13 marca 2007 r., Unibet (London) Ltd i Unibet (International) Ltd przeciwko Justitiekanslern, C-432/05, ECLI:EU:C:2007:163. (11) Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 1). (12) Dyrektywa Rady 2003/8/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze (Dz.U. L 26 z 31.1.2003, s. 41). (13) Zalecenie Komisji z dnia 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich, dotyczących naruszeń praw przyznanych na mocy prawa Unii (Dz.U. L 201 z 26.7.2013, s. 60). (14) Dyrektywa 2009/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów (Dz.U. L 110 z 1.5.2009, s. 30). (15) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie niektórych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji państw członkowskich i Unii Europejskiej, objęte przepisami prawa krajowego (Dz.U. L 349 z 5.12.2014, s. 1). (16) Zobacz na przykład rozporządzenie w sprawie drobnych roszczeń (drugi przypis do motywu G powyżej) oraz rozporządzenie w sprawie europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym (rozporządzenie (UE) nr 655/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiające procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 189 z 27.6.2014, s. 59). (17) Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45). (18) Zobacz przypis czwarty do motywu F powyżej. (19) Zobacz przypis piąty do motywu F powyżej. (20) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (Dz.U. L 174 z 27.6.2001, s. 1). (21) Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45). (22) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiające procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 189 z 27.6.2014, s. 59). (23) Dyrektywa Rady 2003/8/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze (Dz.U. L 26 z 31.1.2003, s. 41). (24) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1). (25) Zalecenia Rady „Promowanie korzystania z wideokonferencji transgranicznych w obszarze sprawiedliwości w państwach członkowskich i na szczeblu UE oraz dzielenia się optymalnymi rozwiązaniami w tej dziedzinie” (Dz.U. C 250 z 31.7.2015, s. 1). (26) Rozporządzenie (WE) nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczące doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych („doręczanie dokumentów”) oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 (Dz.U. L 324 z 10.12.2007, s. 79). (27) Rozporządzenie (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 15). (28) Rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz.U. L 399 z 30.12.2006, s. 1). (29) Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 1).

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii (COM(2017)0014 – C8-0016/2017 – 2017/0007(COD))

P8_TA(2017)0283 A8-0185/2017

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi i Radzie (COM(2017)0014),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 212 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8-0016/2017),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając wspólną deklarację Parlamentu Europejskiego i Rady, przyjętą wraz z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 778/2013/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie udzielenia dalszej pomocy makrofinansowej Gruzji(1),

–  uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 69f ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 15 czerwca 2017 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia tego stanowiska, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego oraz opinie Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Budżetowej (A8-0185/2017),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przedłożenie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do swojego wniosku lub zastąpienie go innym tekstem;

3.  zatwierdza wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji załączone do niniejszej rezolucji;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 4 lipca 2017 r. w celu przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/...w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, decyzji (UE) 2017/1565.)

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ

WSPÓLNE OŚWIADCZENIE Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji

W świetle inicjatyw związanych ze zmianami w systemie wyborczym Republiki Mołdawii Parlament Europejski, Rada i Komisja podkreślają, że warunkiem wstępnym przyznania pomocy makrofinansowej jest respektowanie przez kraj będący beneficjentem skutecznych mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego i zasady praworządności, a także zagwarantowanie przestrzegania praw człowieka. Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych monitorują spełnianie tego warunku wstępnego przez cały okres udzielania pomocy makrofinansowej i w związku z tym będą zwracać szczególną uwagę na stosowanie się przez władze Republiki Mołdawii do zaleceń właściwych partnerów międzynarodowych (zwłaszcza komisji weneckiej oraz OBWE/ODIHR).

(1) Dz.U. L 218 z 14.8.2013, s. 15.

Poprawki przyjete przez Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (COM(2016)0198 – C8-0146/2016 – 2016/0107(COD))(1)

P8_TA(2017)0284 A8-0227/2017

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Tekst proponowany przez Komisję   Poprawka Poprawka 1 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 (nowy) (-1)   Równość podatników, w szczególności wszystkich przedsiębiorstw, wobec zobowiązań podatkowych jest warunkiem koniecznym zaistnienia jednolitego rynku. Skoordynowane i zharmonizowane podejście do wdrażania krajowych systemów podatkowych ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku, i pomogłoby zapobiegać uchylaniu się od opodatkowania i przenoszeniu zysków. Poprawka 2 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 a (nowy) (-1a)   Unikanie opodatkowania i uchylanie się od opodatkowania oraz systemy przenoszenia zysków pozbawiają rządy i obywateli zasobów niezbędnych m.in. do zadbania o powszechny i bezpłatny dostęp do usług publicznych w zakresie kształcenia i opieki zdrowotnej oraz państwowych usług społecznych, a także odebrały państwom możliwość zapewnienia oferty przystępnych cenowo mieszkań, transportu publicznego oraz budowy infrastruktury niezbędnej do rozwoju społecznego i wzrostu gospodarczego. Podsumowując, tego rodzaju systemy stanowią czynnik prowadzący do powstania niesprawiedliwości, nierówności i różnic gospodarczych, społecznych i terytorialnych. Poprawka 3 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 b (nowy) (-1b)   Sprawiedliwy i skuteczny system opodatkowania osób prawnych powinien stanowić odpowiedź na pilną potrzebę globalnej, postępowej i sprawiedliwej polityki podatkowej, wspierać redystrybucję bogactwa i zwalczać nierówności. Poprawka 4 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 1 (1)  W ostatnich latach wyzwania związane z unikaniem opodatkowania osób prawnych znacznie wzrosły i budzą duże obawy w Unii i na całym świecie. Rada Europejska w swoich konkluzjach z dnia 18 grudnia 2014 r. uznała, że istnieje pilna potrzeba kontynuowania prac nad zwalczaniem unikania opodatkowania zarówno na szczeblu globalnym, jak i unijnym. Komisja w swoich komunikatach zatytułowanych „Program prac Komisji na 2016 r. – Czas na nieprzeciętne działania” 16 i „Program prac Komisji na 2015 r. – Nowy początek” 17 uznała za priorytet potrzebę przejścia na system, w którym kraj generowania zysków jest również krajem opodatkowania. Komisja uznała również za priorytet potrzebę udzielenia odpowiedzi na społeczne wezwania do zapewnienia sprawiedliwości i przejrzystości podatkowej. (1)  Przejrzystość jest konieczna do sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku. W ostatnich latach wyzwania związane z unikaniem opodatkowania osób prawnych znacznie wzrosły i budzą duże obawy w Unii i na całym świecie. Rada Europejska w swoich konkluzjach z dnia 18 grudnia 2014 r. uznała, że istnieje pilna potrzeba kontynuowania prac nad zwalczaniem unikania opodatkowania zarówno na szczeblu globalnym, jak i unijnym. Komisja w swoich komunikatach zatytułowanych „Program prac Komisji na 2016 r. – Czas na nieprzeciętne działania” 16 i „Program prac Komisji na 2015 r. – Nowy początek” 17 uznała za priorytet potrzebę przejścia na system, w którym kraj generowania zysków jest również krajem opodatkowania. Komisja uznała również za priorytet potrzebę udzielenia odpowiedzi na apel obywateli europejskich o przejrzystość oraz potrzebę podjęcia działań stanowiących wzór do naśladowania dla innych państw. Istotne jest, aby przejrzystość uwzględniała wzajemność w stosunkach między konkurentami. __________________ __________________ 16 COM(2015)0610 final z dnia 27 października 2015 r. 16 COM(2015)0610 final z dnia 27 października 2015 r. 17 COM(2014)0910 final z dnia 16 grudnia 2014 r. 17 COM(2014)0910 final z dnia 16 grudnia 2014 r. Poprawka 5 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 2 (2)  Parlament Europejski w swojej rezolucji z dnia 16 grudnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia przejrzystości, koordynacji i konwergencji do polityki opodatkowania osób prawnych w Unii stwierdził, że większa przejrzystość w dziedzinie opodatkowania osób prawnych może poprawić pobór podatków, usprawnić pracę organów podatkowych oraz zapewnić większe zaufanie publiczne do systemów podatkowych i rządów. (2)  Parlament Europejski w swojej rezolucji z dnia 16 grudnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia przejrzystości, koordynacji i konwergencji do polityki opodatkowania osób prawnych w Unii stwierdził, że większa przejrzystość, współpraca i konwergencja w dziedzinie polityki opodatkowania osób prawnych w Unii może poprawić pobór podatków, usprawnić pracę organów podatkowych, wspomóc podmioty kształtujące politykę w dokonywaniu oceny aktualnego systemu podatkowego pod kątem wprowadzania nowych przepisów, zapewnić większe zaufanie publiczne do systemów podatkowych i rządów oraz ułatwić podejmowanie decyzji inwestycyjnych w oparciu o dokładniejsze profile ryzyka przedsiębiorstw. __________________ __________________ 18 2015/2010(INL). 18 2015/2010(INL). Poprawka 6 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 2 a (nowy) (2a)  Publiczna sprawozdawczość w podziale na kraje jest skutecznym i odpowiednim narzędziem zwiększania przejrzystości w odniesieniu do działań przedsiębiorstw wielonarodowych oraz umożliwiania ogółowi społeczeństwa dokonania oceny faktycznego wpływu tych działań na gospodarkę. Zwiększy ona również zdolność udziałowców do dokonywania prawidłowej oceny ryzyka podejmowanego przez spółkę, zapewni stosowanie strategii inwestycyjnych opartych na rzetelnych informacjach oraz zwiększy zdolność podmiotów kształtujących politykę do dokonywania oceny skuteczności i wpływu przepisów krajowych. Poprawka 7 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 2 b (nowy) (2b)  Sprawozdawczość w podziale na kraje będzie miała również pozytywny wpływ na prawo pracowników do informacji i konsultacji, o którym mowa w dyrektywie 2002/14/WE, oraz – przez zwiększenie wiedzy o działalności danego podmiotu – na jakość dialogu w przedsiębiorstwach. Poprawka 8 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 (4)  Wzywając do zapewnienia sprawiedliwego na poziomie globalnym i nowoczesnego międzynarodowego systemu podatkowego, w listopadzie 2015 r. grupa G-20 zatwierdziła plan działania OECD w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków, którego celem jest dostarczenie rządom jasnych rozwiązań międzynarodowych służących wyeliminowaniu luk i niespójności w obowiązujących przepisach, które umożliwiają przedsiębiorstwom przenoszenie zysków do miejsc o zerowym lub niskim poziomie opodatkowania, gdzie jednak nie jest generowana żadna realna wartość. W szczególności działanie 13 w planie działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków wprowadza przedstawianie krajowym organom podatkowym – z zachowaniem poufności – sprawozdań w podziale na kraje przez niektóre przedsiębiorstwa międzynarodowe. W dniu 27 stycznia 2016 r. Komisja przyjęła pakiet środków przeciwdziałających unikaniu opodatkowania. Jednym z celów tego pakietu jest transponowanie do prawa unijnego działania 13 z planu działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków poprzez zmianę dyrektywy Rady 2011/16/UE20. (4)  Wzywając do zapewnienia sprawiedliwego na poziomie globalnym i nowoczesnego międzynarodowego systemu podatkowego, w listopadzie 2015 r. grupa G-20 zatwierdziła plan działania OECD w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków, którego celem jest dostarczenie rządom jasnych rozwiązań międzynarodowych służących wyeliminowaniu luk i niespójności w obowiązujących przepisach, które umożliwiają przedsiębiorstwom przenoszenie zysków do miejsc o zerowym lub niskim poziomie opodatkowania, gdzie jednak nie jest generowana żadna realna wartość. W szczególności działanie 13 w planie działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków wprowadza przedstawianie krajowym organom podatkowym – z zachowaniem poufności – sprawozdań w podziale na kraje przez niektóre przedsiębiorstwa międzynarodowe. W dniu 27 stycznia 2016 r. Komisja przyjęła pakiet środków przeciwdziałających unikaniu opodatkowania. Jednym z celów tego pakietu jest transponowanie do prawa unijnego działania 13 z planu działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków poprzez zmianę dyrektywy Rady 2011/16/UE20. Niemniej jednak opodatkowanie zysku w miejscu powstania wartości wymaga bardziej kompleksowego podejścia do sprawozdawczości w podziale na kraje, która opierałaby się na sprawozdawczości publicznej. __________________ __________________ 20 Dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG (Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1). 20 Dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG (Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1). Poprawka 9 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 a (nowy) (4a)  Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) powinna dokonać aktualizacji odpowiednich międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF) oraz międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR), tak aby ułatwić wprowadzenie wymogów publicznej sprawozdawczości w podziale na kraje. Poprawka 10 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 b (nowy) (4b)  Publiczną sprawozdawczość w podziale na kraje ustanowiono już w Unii w odniesieniu do sektora bankowego (dyrektywą 2013/36/UE) oraz przemysłu wydobywczego i pozyskiwania drewna (dyrektywą 2013/34/UE). Poprawka 11 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 c (nowy) (4c)  Dzięki bezprecedensowemu wprowadzeniu publicznej sprawozdawczości w podziale na kraje Unia pokazała, że stała się światowym liderem w walce z uchylaniem się od opodatkowania. Poprawka 12 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 d (nowy) (4d)  Jako że walka z uchylaniem się od opodatkowania, unikaniem opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym może być skuteczna jedynie, jeśli podjęte zostaną wspólne działania na szczeblu międzynarodowym, Unia – pozostając globalnym liderem w tej walce – musi koordynować swoje działania z działaniami podmiotów międzynarodowych, np. w ramach OECD. Działania jednostronne, nawet bardzo ambitne, nie mają rzeczywistych szans powodzenia, a na dodatek zagrażają konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich i pogarszają klimat inwestycyjny w Unii. Poprawka 13 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 e (nowy) (4e)  Większa przejrzystość w ujawnianiu informacji finansowych jest korzystna dla wszystkich, gdyż organy podatkowe są wtedy skuteczniejsze, społeczeństwo obywatelskie bardziej zaangażowane, pracownicy lepiej poinformowani, inwestorzy bardziej skłonni do podejmowania ryzyka. Na dodatek przedsiębiorstwa korzystają na lepszych stosunkach z zainteresowanymi stronami, czego skutkiem jest większa stabilność oraz łatwiejszy dostęp do finansowania ze względu na dokładniejszy profil ryzyka i lepszą reputację. Poprawka 14 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 5 (5)  Wzmocniona kontrola publiczna podatku od osób prawnych płaconego przez przedsiębiorstwa międzynarodowe prowadzące działalność w Unii jest istotnym elementem umożliwiającym dalsze wspieranie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw celem przyczyniania się do dobrobytu dzięki podatkom, wspierania uczciwszej konkurencji podatkowej w Unii poprzez bardziej świadomą debatę publiczną oraz odbudowania zaufania obywateli do sprawiedliwości krajowych systemów podatkowych. Taką kontrolę społeczną można osiągnąć za pośrednictwem sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego, bez względu na to, gdzie znajduje się siedziba jednostki dominującej najwyższego szczebla przedsiębiorstwa wielonarodowego. (5)  Oprócz zwiększonej przejrzystości wynikającej z przekazywania krajowym organom podatkowym sprawozdań w podziale na kraje wzmocniona kontrola publiczna podatku od osób prawnych płaconego przez przedsiębiorstwa międzynarodowe prowadzące działalność w Unii jest istotnym elementem umożliwiającym promowanie rozliczalności przedsiębiorstw i dalsze wspieranie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw celem przyczyniania się do dobrobytu dzięki podatkom, wspierania uczciwszej konkurencji podatkowej w Unii poprzez bardziej świadomą debatę publiczną oraz odbudowania zaufania obywateli do sprawiedliwości krajowych systemów podatkowych. Taką kontrolę społeczną można osiągnąć za pośrednictwem sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego, bez względu na to, gdzie znajduje się siedziba jednostki dominującej najwyższego szczebla przedsiębiorstwa wielonarodowego. Kontrola społeczna nie może być jednak prowadzona ze szkodą dla klimatu inwestycyjnego w Unii czy konkurencyjności unijnych przedsiębiorstw, w szczególności MŚP zdefiniowanych w niniejszej dyrektywie i spółek o średniej kapitalizacji zdefiniowanych w rozporządzeniu (UE) 2015/10171a, które powinny zostać wyłączone z obowiązku sprawozdawczego ustanowionego na mocy niniejszej dyrektywy. __________________ 1a Rozporządzenie (UE) 2015/1017 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1). Poprawka 15 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 5 a (nowy) (5a)   Komisja zdefiniowała społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw jako odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo. Działania w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinny być prowadzone przez przedsiębiorstwa. Organy publiczne mogą odgrywać rolę wspomagającą, umiejętnie łącząc dobrowolne środki z zakresu polityki oraz, w razie konieczności, uzupełniające je przepisy. Przedsiębiorstwa mogą stać się społecznie odpowiedzialne dzięki przestrzeganiu przepisów lub uwzględnianiu w strategiach i działaniach biznesowych kwestii społecznych, środowiskowych, etycznych oraz dotyczących konsumentów i praw człowieka, lub też w jeden i drugi sposób. Poprawka 16 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 6 (6)  Społeczeństwo powinno mieć możliwość kontroli całej działalności grupy, jeżeli grupa posiada niektóre zakłady w Unii. W odniesieniu do grup, które prowadzą działalność w Unii jedynie za pośrednictwem jednostek zależnych lub oddziałów, jednostki zależne i oddziały powinny opublikować i udostępnić sprawozdanie jednostki dominującej najwyższego szczebla. Jednakże dla zachowania proporcjonalności i skuteczności obowiązek opublikowania i udostępniania sprawozdania powinien być ograniczony do średnich lub dużych jednostek zależnych mających siedzibę w Unii albo do oddziałów o porównywalnej wielkości utworzonych w państwie członkowskim. Dlatego zakres dyrektywy 2013/34/UE należy odpowiednio rozszerzyć na oddziały utworzone w państwie członkowskim przez przedsiębiorstwo mające siedzibę poza Unią. (6)  Społeczeństwo powinno mieć możliwość kontroli całej działalności grupy, jeżeli grupa posiada niektóre zakłady w Unii i poza Unią. Grupy posiadające zakłady w Unii powinny przestrzegać unijnych zasad dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych. Przedsiębiorstwa wielonarodowe działają na całym świecie, a ich zachowania mają istotny wpływ na kraje rozwijające się. Zapewnienie obywatelom tych krajów dostępu do informacji dotyczących przedsiębiorstw w podziale na kraje umożliwi krajom rozwijającym się oraz ich organom podatkowym monitorowanie, ocenianie i rozliczanie tych przedsiębiorstw. Upubliczniając informacje w każdej jurysdykcji podatkowej, gdzie dane przedsiębiorstwo wielonarodowe prowadzi działalność, UE zwiększy spójność swojej polityki w zakresie rozwoju i ograniczy potencjalne praktyki unikania opodatkowania w krajach, w których mobilizacja zasobów krajowych została wskazana jako jeden z kluczowych elementów unijnej polityki rozwoju. Poprawka 17 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 8 (8)  Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego powinno obejmować informacje dotyczące wszystkich rodzajów działalności jednostki lub wszystkich jednostek powiązanych grupy kontrolowanej przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla. Informacje te powinny opierać się na specyfikacjach dotyczących sprawozdawczości w działaniu 13 z planu działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków i powinny być ograniczone do tego, co jest niezbędne dla umożliwienia skutecznej kontroli publicznej w celu zapewnienia, by ujawnienie informacji nie spowodowało nieproporcjonalnego zagrożenia lub niekorzystnych warunków. Sprawozdanie to powinno także zawierać krótki opis charakteru działalności. Taki opis może się opierać na klasyfikacji określonej w tabeli 2 w rozdziale V załącznik III wytycznych OECD w sprawie dokumentacji dotyczącej cen transferowych. Sprawozdanie powinno obejmować ogólny opis zawierający wyjaśnienia w przypadku znacznych rozbieżności na poziomie grupy między kwotami naliczonych podatków a kwotami podatków zapłaconych, z uwzględnieniem odpowiednich kwot dotyczących poprzednich lat obrotowych. (8)  Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego powinno obejmować informacje dotyczące wszystkich rodzajów działalności jednostki lub wszystkich jednostek powiązanych grupy kontrolowanej przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla. Informacje te powinny uwzględniać specyfikacje dotyczące sprawozdawczości w działaniu 13 z planu działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków i powinny być ograniczone do tego, co jest niezbędne dla umożliwienia skutecznej kontroli publicznej w celu zapewnienia, by ujawnienie informacji nie spowodowało nieproporcjonalnego zagrożenia lub niekorzystnych warunków dla odnośnych przedsiębiorstw pod względem konkurencyjności lub w związku z mylną interpretacją. Sprawozdanie to powinno także zawierać krótki opis charakteru działalności. Taki opis może się opierać na klasyfikacji określonej w tabeli 2 w rozdziale V załącznik III wytycznych OECD w sprawie dokumentacji dotyczącej cen transferowych. Sprawozdanie powinno obejmować ogólny opis zawierający wyjaśnienia, również w przypadku znacznych rozbieżności na poziomie grupy między kwotami naliczonych podatków a kwotami podatków zapłaconych, z uwzględnieniem odpowiednich kwot dotyczących poprzednich lat obrotowych. Poprawka 18 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 9 (9)  W celu zapewnienia poziomu szczegółowości, który umożliwia obywatelom dokonanie lepszej oceny tego, w jakim stopniu przedsiębiorstwa wielonarodowe przyczyniają się do dobrobytu w poszczególnych państwach członkowskich, informacje należy podawać w podziale na państwa członkowskie. Ponadto informacje dotyczące działalności przedsiębiorstw wielonarodowych powinny być również przedstawiane bardzo szczegółowo w odniesieniu do niektórych jurysdykcji podatkowych, które powodują szczególne wyzwania. W odniesieniu do wszystkich rodzajów działalności w pozostałych państwach trzecich informacje powinny być przedstawiane za zasadzie zagregowanej. (9)  W celu zapewnienia poziomu szczegółowości, który umożliwia obywatelom dokonanie lepszej oceny tego, w jakim stopniu przedsiębiorstwa wielonarodowe przyczyniają się do dobrobytu w każdej jurysdykcji, w której prowadzą działalność, zarówno w Unii, jak i poza jej terytorium, bez szkody dla konkurencyjności przedsiębiorstw, informacje należy podawać w podziale na jurysdykcje. Sprawozdania zawierające informacje na temat podatku dochodowego mogą zostać należycie zrozumiane i wykorzystane jedynie wtedy, gdy informacje są przedstawiane z podziałem na poszczególne jurysdykcje podatkowe. Poprawka 82 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 9 a (nowy) (9a)  Jeżeli informacje, które mają być ujawnione, mogłyby zostać uznane przez przedsiębiorstwo za szczególnie chronione informacje handlowe, przedsiębiorstwo to powinno mieć możliwość wystąpienia do właściwych organów w miejscu, gdzie ma siedzibę, o zezwolenie na nieujawnianie całego zakresu informacji. W przypadkach, gdy właściwym organem krajowym nie jest organ podatkowy, właściwy organ podatkowy powinien uczestniczyć w podejmowaniu decyzji. Poprawka 19 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 11 (11)  Aby zapewnić podawanie do wiadomości publicznej przypadków niezgodności z przepisami, biegli rewidenci lub firmy audytorskie powinny kontrolować, czy sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego zostało przedłożone i przedstawione zgodnie z wymogami niniejszej dyrektywy i udostępnione na odpowiedniej stronie internetowej jednostki lub jednostki powiązanej. (11)  Aby zapewnić podawanie do wiadomości publicznej przypadków niezgodności z przepisami, biegli rewidenci lub firmy audytorskie powinny kontrolować, czy sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego zostało przedłożone i przedstawione zgodnie z wymogami niniejszej dyrektywy i udostępnione na odpowiedniej stronie internetowej jednostki lub jednostki powiązanej oraz czy ujawnione publicznie informacje są zgodne ze zbadanymi informacjami finansowymi dotyczącymi tej jednostki w terminie określonym w niniejszej dyrektywie. Poprawka 20 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 11 a (nowy) (11a)  Przypadki naruszenia przez jednostki i oddziały wymogów w zakresie sprawozdawczości informacji dotyczących podatku dochodowego, które dają podstawę do nałożenia sankcji przez państwa członkowskie na mocy dyrektywy 2013/34/UE, powinny być umieszczane w rejestrze publicznym prowadzonym przez Komisję. Sankcje te mogą obejmować m.in. grzywny administracyjne, wykluczenie z publicznych zaproszeń do składania ofert lub pozbawienie możliwości ubiegania się o finansowanie z funduszy strukturalnych Unii. Poprawka 21 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13 (13)  W celu określenia niektórych jurysdykcji podatkowych, w przypadku których należy wykazać wysoki poziom szczegółowości, uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE należy przekazać Komisji w odniesieniu do sporządzania wspólnego wykazu tych jurysdykcji podatkowych. Wykaz ten powinien być sporządzany w oparciu o kryteria określone na podstawie załącznika 1 do komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie strategii zewnętrznej na rzecz efektywnego opodatkowania (COM(2016) 24 final). Szczególne znaczenie ma, by Komisja przeprowadziła odpowiednie konsultacje podczas swoich prac przygotowawczych, w tym na poziomie ekspertów, oraz by konsultacje te zostały przeprowadzone zgodnie z zasadami ustanowionymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa uzgodnionym przez Parlament Europejski, Radę i Komisję, które nie zostało jeszcze oficjalnie podpisane. W szczególności aby zapewnić równy udział w przygotowywaniu aktów delegowanych, Parlament Europejski i Rada powinny otrzymywać wszystkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji powinni mieć regularny wstęp na spotkania grup ekspertów Komisji zajmujących się przygotowywaniem aktów delegowanych. skreśla się Poprawka 22 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13 a (nowy) (13a)   W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania art. 48b ust. 1, 3, 4 i 6 oraz art. 48c ust. 5 dyrektywy 2013/34/UE należy powierzyć Komisji również uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/20111a. ________________ 1a Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13). Poprawka 23 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 14 (14)  Ponieważ cel niniejszej dyrektywy nie może zostać osiągnięty w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na jego skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie unijnym, Unia może podjąć działania zgodne z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu. (14)  Ponieważ cel niniejszej dyrektywy nie może zostać osiągnięty w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na jego skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie unijnym, Unia może podjąć działania zgodne z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Działanie na szczeblu unijnym jest zatem uzasadnione w celu uregulowania wymiaru transgranicznego, w ramach którego dochodzi do agresywnego planowania podatkowego lub uzgodnień dotyczących cen transferowych. Inicjatywa ta stanowi odpowiedź na obawy zainteresowanych stron dotyczące potrzeby przeciwdziałania zakłóceniom na jednolitym rynku bez szkody dla konkurencyjności Unii. Nie powinna ona powodować zbędnego obciążenia administracyjnego dla przedsiębiorstw, generować dodatkowych konfliktów podatkowych ani nieść za sobą ryzyka podwójnego opodatkowania. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu, przynajmniej w zakresie zwiększonej przejrzystości. Poprawka 24 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 15 (15)  Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. (15)  Ogólnie rzecz biorąc, w ramach niniejszej dyrektywy, zakres ujawnianych informacji jest proporcjonalny do celów zwiększenia przejrzystości i kontroli publicznej. W związku z tym zakłada się, że niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Poprawka 25 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 16 (16)  Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną z dnia 28 września 2011 r. państw członkowskich i Komisji dotyczącą dokumentów wyjaśniających24 państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach transpozycji, jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione. (16)  Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną z dnia 28 września 2011 r. państw członkowskich i Komisji dotyczącą dokumentów wyjaśniających24 państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach transpozycji, jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych, na przykład w formie wykresu porównawczego. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione, aby osiągnąć cel niniejszej dyrektywy oraz zapobiec ewentualnym pominięciom i niespójnościom w jej wdrażaniu w państwach członkowskich na mocy przepisów krajowych. __________________ __________________ 24 Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 14. 24 Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 14. Poprawka 26 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 1 – akapit 1 Państwa członkowskie wymagają od jednostek dominujących najwyższego szczebla podlegających przepisom ich prawa krajowego, których skonsolidowany obrót netto przekracza 750 000 000 EUR, jak również od jednostek podlegających przepisom ich prawa krajowego, które nie są jednostkami powiązanymi i których obrót netto przekracza 750 000 000 EUR, corocznego sporządzania i publikowania sprawozdań zawierających informacje na temat podatku dochodowego. Państwa członkowskie wymagają od jednostek dominujących najwyższego szczebla podlegających przepisom ich prawa krajowego, których skonsolidowany obrót netto wynosi lub przekracza 750 000 000 EUR, jak również od jednostek podlegających przepisom ich prawa krajowego, które nie są jednostkami powiązanymi i których obrót netto wynosi lub przekracza 750 000 000 EUR, corocznego sporządzania i publicznego bezpłatnego udostępniania sprawozdań zawierających informacje na temat podatku dochodowego. Poprawka 27 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 1 – akapit 2 Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego udostępniane jest na stronie internetowej jednostki w dniu jego opublikowania. Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego jest publikowane według wspólnego wzorca dostępnego bezpłatnie w otwartym formacie danych i udostępniane na stronie internetowej jednostki w dniu jego opublikowania w co najmniej jednym z języków urzędowych Unii. W tym samym dniu jednostka umieszcza również sprawozdanie w publicznym rejestrze prowadzonym przez Komisję. Państwa członkowskie nie stosują zasad określonych w niniejszym ustępie, w przypadku gdy jednostki te mają siedzibę tylko na terytorium jednego państwa członkowskiego i w żadnej innej jurysdykcji podatkowej. Poprawka 28 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 3 – akapit 1 Państwa członkowskie wymagają od średnich i dużych jednostek zależnych, o których mowa w art. 3 ust. 3 i 4, podlegających przepisom ich prawa krajowego i kontrolowanych przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla posiadającą skonsolidowany obrót netto przekraczający 750 000 000 EUR, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego, corocznego publikowania sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego tej jednostki dominującej najwyższego szczebla. Państwa członkowskie wymagają od jednostek zależnych podlegających przepisom ich prawa krajowego i kontrolowanych przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla wykazującą w bilansie za dany rok obrotowy skonsolidowany obrót netto równy lub przekraczający 750 000 000 EUR, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego, corocznego publikowania sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego tej jednostki dominującej najwyższego szczebla. Poprawka 29 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 3 – akapit 2 Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego udostępniane jest do publicznej wiadomości w dniu jego opublikowania na stronie internetowej jednostki zależnej lub jednostki powiązanej. Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego jest publikowane według wspólnego wzorca dostępnego bezpłatnie w otwartym formacie danych i podawane do publicznej wiadomości w dniu jego opublikowania na stronie internetowej jednostki zależnej lub jednostki powiązanej w co najmniej jednym z języków urzędowych Unii. W tym samym dniu jednostka umieszcza również sprawozdanie w publicznym rejestrze prowadzonym przez Komisję. Poprawka 30 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 4 – akapit 1 Państwa członkowskie wymagają od oddziałów utworzonych na ich terytorium przez jednostkę, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego, corocznego publikowania sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego jednostki dominującej najwyższego szczebla, o której mowa w ust. 5 lit. a) niniejszego artykułu. Państwa członkowskie wymagają od oddziałów utworzonych na ich terytorium przez jednostkę, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego, corocznego publikowania i bezpłatnego podawania do publicznej wiadomości sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego jednostki dominującej najwyższego szczebla, o której mowa w ust. 5 lit. a) niniejszego artykułu. Poprawka 31 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 4 – akapit 2 Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego udostępniane jest do publicznej wiadomości w dniu jego opublikowania na stronie internetowej oddziału lub jednostki powiązanej. Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego jest publikowane według wspólnego wzorca w otwartym formacie danych i jest podawane do publicznej wiadomości w dniu jego opublikowania na stronie internetowej oddziału lub jednostki powiązanej w co najmniej jednym z języków urzędowych Unii. W tym samym dniu jednostka umieszcza również sprawozdanie w publicznym rejestrze prowadzonym przez Komisję. Poprawka 32 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 5 – litera a a)  jednostka, która utworzyła oddział, jest jednostką powiązaną grupy kontrolowanej przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego i której skonsolidowany obrót netto przekracza 750 000 000 EUR, albo jednostką, która nie jest jednostką powiązaną i której obrót netto przekracza 750 000 000 EUR; a)  jednostka, która utworzyła oddział, jest jednostką powiązaną grupy kontrolowanej przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla, która nie podlega przepisom prawa danego państwa członkowskiego i której skonsolidowany obrót netto wykazany w bilansie wynosi bądź przekracza 750 000 000 EUR, albo jednostką, która nie jest jednostką powiązaną i której obrót netto wynosi bądź przekracza 750 000 000 EUR; Poprawka 33 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 5 – litera b b)  jednostka dominująca najwyższego szczebla, o której mowa w lit. a), nie posiada średniej lub dużej jednostki zależnej, o której mowa w ust. 3. b)  jednostka dominująca najwyższego szczebla, o której mowa w lit. a), nie posiada średniej lub dużej jednostki zależnej, o której mowa w ust. 3 i która podlega już obowiązkowi sprawozdawczemu. Poprawka 34 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 b – ustęp 7 a (nowy) 7a.  W przypadku państw członkowskich, które nie przyjęły euro, równowartość kwoty określonej w ust. 1, 3 i 5 w walucie krajowej uzyskuje się po przeliczeniu według kursu opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, który obowiązuje w dniu wejścia w życie niniejszego rozdziału. Poprawka 35 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – wprowadzenie 2.  Informacje, o których mowa w ust. 1, obejmują następujące dane: 2.  Informacje, o których mowa w ust. 1, są prezentowane według wspólnego wzorca i obejmują następujące dane w podziale na jurysdykcje podatkowe: Poprawka 36 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera a a)  krótki opis charakteru prowadzonej działalności; a)  nazwę jednostki najwyższego szczebla i, w stosownym przypadku, wykaz wszystkich jednostek zależnych, krótki opis charakteru prowadzonej przez nie działalności oraz ich położenie geograficzne; Poprawka 37 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera b b)  liczbę pracowników; b)  liczbę pracowników w przeliczeniu na pełne etaty; Poprawka 38 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera b a (nowa) ba)  aktywa trwałe inne niż środki pieniężne lub ich ekwiwalenty; Poprawka 39 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera c c)  wysokość obrotów netto, w tym obrotów z jednostkami powiązanymi; c)  wysokość obrotów netto włącznie z rozróżnieniem obrotów uzyskanych z jednostkami powiązanymi i obrotów uzyskanych z jednostkami niepowiązanymi; Poprawka 40 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera g a (nowa) ga)  kapitał zakładowy; Poprawka 65 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera g b (nowa) gb)   szczegółowe informacje o otrzymanych dotacjach publicznych oraz o darowiznach dokonanych na rzecz podmiotów politycznych i fundacji o celach politycznych; Poprawka 41 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 2 – litera g c (nowa) gc)  informację, czy jednostki, jednostki zależne i oddziały korzystają z preferencyjnych przepisów w zakresie opodatkowania dochodów z patentów lub z podobnych instrumentów. Poprawka 42 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 1 W sprawozdaniu przedstawia się informacje, o których mowa w ust. 2, z podziałem na poszczególne państwa członkowskie. W przypadku gdy w skład państwa członkowskiego wchodzi kilka jurysdykcji podatkowych, informacje przedstawiane są łącznie na poziomie państwa członkowskiego. W sprawozdaniu przedstawia się informacje, o których mowa w ust. 2, z podziałem na poszczególne państwa członkowskie. W przypadku gdy w skład państwa członkowskiego wchodzi kilka jurysdykcji podatkowych, informacje przedstawiane są w podziale na poszczególne jurysdykcje podatkowe. Poprawka 43 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 2 W sprawozdaniu przedstawia się również informacje, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, w podziale na poszczególne jurysdykcje podatkowe, które na koniec poprzedniego roku obrotowego zostały umieszczone we wspólnym unijnym wykazie niektórych jurysdykcji podatkowych sporządzonym zgodnie z art. 48g, chyba że w sprawozdaniu wyraźnie potwierdzono, z zastrzeżeniem odpowiedzialności, o której mowa w art. 48e poniżej, że jednostki powiązane grupy podlegające przepisom prawa takiej jurysdykcji podatkowej nie przeprowadzają bezpośrednio transakcji z żadną jednostką powiązaną tej samej grupy podlegającą przepisom prawa jakiegokolwiek państwa członkowskiego. W sprawozdaniu przedstawia się również informacje, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, w podziale na poszczególne jurysdykcje podatkowe poza Unią. Poprawka 44 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 W sprawozdaniu należy przedstawić informacje, o których mowa w ust. 2, w ujęciu zagregowanym dla innych jurysdykcji podatkowych. skreśla się Poprawka 83 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 a (nowy) W celu ochrony szczególnie chronionych informacji handlowych oraz w celu zagwarantowania uczciwej konkurencji państwa członkowskie mogą zezwolić na to, by co najmniej jedna ze szczegółowych informacji wymienionych w niniejszym artykule została czasowo pominięta w sprawozdaniu w odniesieniu do działalności w co najmniej jednej z jurysdykcji podatkowych, gdy z racji charakteru tych informacji ich ujawnienie mogłoby istotnie zagrozić pozycji handlowej jednostek, o których mowa w art. 48b ust. 1 i 3 i których dotyczą te informacje. Pominięcie to nie może uniemożliwiać należnego i wyważonego zrozumienia statusu podatkowego jednostki. Pominięcie to wskazuje się w sprawozdaniu wraz z należytym wyjaśnieniem jego przyczyny dla każdej jurysdykcji podatkowej oraz z informacją o odnośnej jurysdykcji podatkowej lub jurysdykcjach podatkowych. Poprawka 69/rev Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3ba (nowy) Państwa członkowskie uzależniają takie pominięcie od wcześniejszego uzyskania zezwolenia właściwego organu krajowego. Jednostka co roku zwraca się o nowe zezwolenie do właściwych organów, które podejmują decyzję na podstawie nowej oceny sytuacji. Gdy pominięta informacja przestaje spełniać wymogi określone w akapicie 3a, zostaje bezzwłocznie podana do publicznej wiadomości. Po upływie okresu nieujawniania jednostka ujawnia również wstecznie, w formie średniej arytmetycznej, informacje wymagane na mocy niniejszego artykułu za poprzednie lata objęte okresem nieujawniania. Poprawka 47 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 c (nowy) Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o udzieleniu takiego czasowego odstępstwa i przekazują jej, z zachowaniem poufności, pominiętą informację wraz ze szczegółowym wyjaśnieniem przyczyny udzielonego odstępstwa. Co roku Komisja publikuje na swojej stronie internetowej powiadomienia otrzymane od państw członkowskich oraz wyjaśnienia dostarczone zgodnie z akapitem 3a. Poprawka 48 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 d (nowy) Komisja sprawdza, czy wymogi określone w akapicie 3a są spełnione, i monitoruje stosowanie takiego czasowego odstępstwa, na które zezwoliły organy krajowe. Poprawka 70/rev Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 e (nowy) Jeżeli po przeprowadzeniu oceny informacji otrzymanych zgodnie z akapitem 3c Komisja stwierdzi, że wymogi określone w akapicie 3a nie zostały spełnione, odnośna jednostka bezzwłocznie podaje daną informację do publicznej wiadomości. Po upływie okresu nieujawniania jednostka ujawnia również wstecznie, w formie średniej arytmetycznej, informacje wymagane na mocy niniejszego artykułu za poprzednie lata objęte okresem nieujawniania. Poprawka 50 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 3 – akapit 3 f (nowy) W celu wsparcia państw członkowskich Komisja przyjmuje w drodze aktów delegowanych wytyczne określające przypadki, w których opublikowanie informacji uznaje się za istotnie zagrażające pozycji handlowej jednostek, których te informacje dotyczą. Poprawka 51 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 c – ustęp 5 5.  Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego jest publikowane i udostępniane na stronie internetowej w co najmniej jednym z języków urzędowych Unii. 5.  Sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego jest publikowane według wspólnego wzorca bezpłatnie w otwartym formacie danych i jest podawane do publicznej wiadomości w dniu jego opublikowania na stronie internetowej jednostki zależnej lub jednostki powiązanej w co najmniej jednym z języków urzędowych Unii. W tym samym dniu jednostka umieszcza również sprawozdanie w publicznym rejestrze prowadzonym przez Komisję. Poprawka 52 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 e – ustęp 1 1.  Państwa członkowskie zapewniają, by członkowie organów administracyjnych, zarządzających i nadzorczych jednostki dominującej najwyższego szczebla, o której mowa w art. 48b ust. 1, działając w ramach kompetencji przyznanych im na mocy przepisów prawa krajowego, wspólnie odpowiadali za zapewnienie sporządzenia, opublikowania i udostępnienia sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego zgodnie z art. 48b, 48c i 48d. 1.  Aby wzmocnić odpowiedzialność względem osób trzecich oraz zapewnić odpowiednie zarządzanie, państwa członkowskie zapewniają, by członkowie organów administracyjnych, zarządzających i nadzorczych jednostki dominującej najwyższego szczebla, o której mowa w art. 48b ust. 1, działając w ramach kompetencji przyznanych im na mocy przepisów prawa krajowego, wspólnie odpowiadali za zapewnienie sporządzenia, opublikowania i udostępnienia sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego zgodnie z art. 48b, 48c i 48d. Poprawka 53 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48g Artykuł 48g skreśla się Wspólny unijny wykaz niektórych jurysdykcji podatkowych Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 49 w odniesieniu do sporządzenia wspólnego unijnego wykazu niektórych jurysdykcji podatkowych. Wykaz ten sporządzany jest na podstawie oceny jurysdykcji podatkowych, które nie spełniają następujących kryteriów: (1)  przejrzystość i wymiana informacji, w tym wymiana informacji na życzenie i automatyczna wymiana informacji na temat rachunków finansowych; (2)  uczciwa konkurencja podatkowa; (3)  standardy ustanowione przez grupę G-20 lub OECD; (4)  inne odpowiednie standardy, w tym standardy międzynarodowe ustanowione przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. Komisja regularnie dokonuje przeglądu wykazu i w stosownych przypadkach wprowadza do niego zmiany z uwzględnieniem nowej sytuacji. Poprawka 54 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 i – ustęp 1 Komisja sporządza sprawozdanie na temat przestrzegania obowiązków sprawozdawczych określonych w art. 48a–48f i ich skutków. Sprawozdanie to zawiera ocenę tego, czy sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego przynosi odpowiednie i proporcjonalne rezultaty, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia odpowiedniego poziomu przejrzystości i potrzeby stworzenia konkurencyjnego środowiska dla przedsiębiorstw. Komisja sporządza sprawozdanie na temat przestrzegania obowiązków sprawozdawczych określonych w art. 48a–48f i ich skutków. Sprawozdanie to zawiera ocenę tego, czy sprawozdanie zawierające informacje na temat podatku dochodowego przynosi odpowiednie i proporcjonalne rezultaty, oraz ocenę kosztów i korzyści obniżenia progu skonsolidowanego obrotu netto, powyżej którego jednostki i oddziały zobowiązane są do składania sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego. Ponadto sprawozdanie to zawiera ocenę ewentualnej potrzeby wdrożenia środków uzupełniających, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia odpowiedniego poziomu przejrzystości oraz potrzeby zachowania i zapewnienia konkurencyjnego środowiska dla przedsiębiorstw i inwestycji prywatnych. Poprawka 55 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 a (nowy) Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 i a (nowy) (2a)  dodaje się następujący artykuł: „Artykuł 48ia Nie później niż po 4 latach od przyjęcia niniejszej dyrektywy, z uwzględnieniem sytuacji na poziomie OECD, Komisja dokona oceny przepisów niniejszego rozdziału i sporządzi sprawozdanie, w szczególności odnoszące się do: —  jednostek i oddziałów, od których wymaga się składania sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego, a w szczególności, czy należałoby objąć zakresem przepisów niniejszego rozdziału dużych jednostek zdefiniowanych w art. 3 ust. 4 i dużych grup zdefiniowanych w art. 3 ust. 7 niniejszej dyrektywy; —  treści sprawozdania zawierającego informacje na temat podatku dochodowego zgodnie z tym, co przewidziano w art. 48c; —  czasowego odstępstwa przewidzianego w art. 48c ust. 3 akapity 3a–3f. Komisja przedkłada to sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu oraz Radzie, w stosownym przypadku wraz z wnioskiem ustawodawczym.”; Poprawka 56 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 2 b (nowy) Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 48 i b (nowy) (2b)  dodaje się następujący artykuł: „Artykuł 48ib Wspólny wzorzec sprawozdania Komisja ustanawia w drodze aktów wykonawczych wspólny wzorzec, do którego odnoszą się art. 48b ust. 1, 3, 4 i 6 oraz art. 48c ust. 5. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 50 ust. 2.”; Poprawka 57 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 3 – litera b Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 49 – ustęp 3 a (3a)  Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia [date] r.”; (3a)  Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r.* w sprawie lepszego stanowienia prawa, uwzględniając w szczególności postanowienia traktatów oraz Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. ________________ * Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1.”; Poprawka 58 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1 – punkt 3 a (nowy) Dyrektywa 2013/34/UE Artykuł 51 – ustęp 1 (3a)  art. 51 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie: Państwa członkowskie przewidują sankcje mające zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą oraz podejmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.” „Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą oraz podejmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Przewidziane sankcje są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie przewidują co najmniej środki administracyjne i sankcje do zastosowania w razie naruszenia przez przedsiębiorstwa przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą. Najpóźniej do dnia ... [proszę wstawić datę: 1 rok od wejścia w życie] państwa członkowskie powiadamiają Komisję o tych przepisach, a następnie bezzwłocznie powiadamiają ją o wszelkich zmianach mających wpływ na te przepisy. Do dnia ... [trzy lata od wejścia w życie niniejszej dyrektywy] Komisja Europejska sporządzi wykaz sankcji nałożonych w poszczególnych państwach członkowskich.”.

(1) Sprawę odesłano do negocjacji międzyinstytucjonalnych właściwym komisjom, zgodnie z art. 59 ust. 4 akapit czwarty (A8-0227/2017).

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia w odniesieniu do Ukrainy tymczasowych autonomicznych środków handlowych uzupełniających koncesje handlowe dostępne na mocy układu o stowarzyszeniu (COM(2016)0631 – C8-0392/2016 – 2016/0308(COD))

P8_TA(2017)0285 A8-0193/2017

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2016)0631),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 207 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8-0392/2016),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 69f ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 29 czerwca 2017 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia tego stanowiska, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego oraz opinię przedstawioną przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A8-0193/2017),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu(1);

2.  przyjmuje do wiadomości oświadczenie Komisji załączone do niniejszej rezolucji, które zostanie opublikowane w serii L Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej razem z ostatecznym aktem ustawodawczym;

3.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 4 lipca 2017 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/... w sprawie wprowadzenia w odniesieniu do Ukrainy tymczasowych autonomicznych środków handlowych uzupełniających koncesje handlowe dostępne na mocy układu o stowarzyszeniu

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2017/1566.)

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ

Oświadczenie Komisji dotyczące art. 3 rozporządzenia w sprawie tymczasowych autonomicznych środków handlowych na rzecz Ukrainy

Komisja zauważa, że jeżeli niemożliwe byłoby zawieszenie uzgodnień preferencyjnych przed pełnym wykorzystaniem rocznych kontyngentów z zerową stawką celną dla produktów rolnych, wówczas Komisja dołoży starań, by zaproponować obniżenie lub zawieszenie tych koncesji taryfowych w odniesieniu do kolejnych lat.

(1) Niniejsze stanowisko zastępuje poprawki przyjęte w dniu 1 czerwca 2017 r. (teksty przyjęte P8_TA(2017)0236).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie stanowiska Rady dotyczącego projektu budżetu korygującego nr 2/2017 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2017 – ujęcie nadwyżki z roku budżetowego 2016 (09437/2017 – C8-0190/2017 – 2017/2061(BUD))

P8_TA(2017)0286 A8-0229/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002(1), w szczególności jego art. 41,

–  uwzględniając budżet ogólny Unii Europejskiej na rok budżetowy 2017, w formie przyjętej ostatecznie w dniu 1 grudnia 2016 r.(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014−2020(3),

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami(4),

–  uwzględniając decyzję Rady 2014/335/UE, Euratom z dnia 26 maja 2014 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej(5),

–  uwzględniając projekt budżetu korygującego nr 2/2017 przyjęty przez Komisję dnia 12 kwietnia 2017 r. (COM(2017)0188),

–  uwzględniając stanowisko dotyczące projektu budżetu korygującego nr 2/2017 przyjęte przez Radę dnia 8 czerwca 2017 r. i przekazane Parlamentowi Europejskiemu dnia 9 czerwca 2017 r. (09437/2017 – C8-0190/2017),

–  uwzględniając art. 88 i 91 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A8-0229/2017),

A.  mając na uwadze, że projekt budżetu korygującego nr 2/2017 ma na celu zapisanie w budżecie na rok 2017 nadwyżki z roku budżetowego 2016 w wysokości 6 405 mln EUR;

B.  mając na uwadze, że główne składniki tej nadwyżki to dodatni wynik po stronie dochodów wynoszący 1 688 mln EUR, niewykorzystane środki po stronie wydatków w wysokości 4 889 mln EUR oraz różnice kursowe w wysokości 173 mln EUR;

C.  mając na uwadze, że po stronie dochodów dwa główne składniki to odsetki z tytułu zaległych płatności i grzywny (3 052 mln EUR) oraz ujemny wynik po stronie zasobów własnych (1 511 mln EUR);

D.  mając na uwadze, że po stronie wydatków poziom niepełnego wykorzystania środków wynosi 4 825 mln EUR w 2016 r. i 28 mln EUR w odniesieniu do środków przeniesionych z 2015 r. w ramach sekcji III (Komisja) oraz 35 mln EUR w przypadku pozostałych instytucji;

1.  odnotowuje przedstawiony przez Komisję projekt budżetu korygującego nr 2/2017 poświęconego wyłącznie rozdysponowaniu nadwyżki środków budżetowych z 2016 r. wynoszącej 6 405 mln EUR zgodnie z art. 18 rozporządzenia finansowego i stanowiskiem Rady w tej sprawie;

2.  odnotowuje z dużym niepokojem wysoki poziom niepełnego wykorzystania środków wynoszący 4 889 mln EUR w 2016 r., pomimo faktu, że w budżecie korygującym nr 4/2016 został już zmniejszony poziom środków na płatności o kwotę 7 284,3 mln EUR; zwraca uwagę, że bardzo niski poziom wykorzystania środków na płatności w dziedzinie spójności (dział 1b) jest częściowo spowodowany niedokładnymi prognozami państw członkowskich i opóźnieniami w wyznaczaniu instytucji zarządzających i certyfikujących na szczeblu krajowym;

3.  zwraca uwagę na negatywny wpływ deprecjacji funta szterlinga w stosunku do euro, co jest główną przyczyną spadku dochodów o 1 511 mln EUR w ramach zasobów własnych; zwraca uwagę, że spadek ten mógłby doprowadzić do poważnych problemów w zakresie finansowania budżetu Unii; zauważa, że ten spadek dochodów wynika z jednostronnej decyzji Zjednoczonego Królestwa dotyczącej wystąpienia z Unii, natomiast koszty wynikające z tej korekty ciążą na Unii jako całości; podkreśla, że koszty te powinny zostać uwzględnione podczas negocjacji na temat uregulowania zobowiązań finansowych między Zjednoczonym Królestwem a Unią;

4.  zauważa w szczególności stosunkowo wysoki poziom grzywien w 2016 r., które łącznie wyniosły 4 159 mln EUR, z czego kwota 2 861 mln EUR została wliczona jako nadwyżka z 2016 r.;

5.  podkreśla, że zamiast dostosowywać składkę opartą na DNB należy umożliwić budżetowi Unii ponowne wykorzystanie wszelkiej nadwyżki wynikającej z niepełnego wykorzystania środków lub z grzywien nałożonych na przedsiębiorstwa za naruszenie unijnego prawa konkurencji, aby zaspokoić potrzeby finansowe Unii;

6.  zauważa, że przyjęcie projektu budżetu korygującego nr 2/2017 obniży udział składek z DNB państw członkowskich w budżecie Unii w 2017 r. o 6 405 mln EUR; ponownie wzywa państwa członkowskie, aby wykorzystały okazję stwarzaną przez takie powracające środki i dopełniły zobowiązań odnoszących się do kryzysu uchodźczego oraz wniosły unijny wkład na rzecz funduszy powierniczych Unii oraz Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju(6);

7.  wzywa instytucje Unii do szybkiego rozpatrzenia oczekiwanych i nowych projektów budżetu korygującego w odniesieniu do Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych i Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w ramach postępowania pojednawczego w sprawie budżetu na 2017 r.;

8.  w kontekście tego projektu budżetu korygującego wyraża ubolewanie, że Rada przez kilka miesięcy blokowała przyjęcie śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych; z ulgą przyjmuje, że rząd brytyjski dotrzymał słowa i po wyborach parlamentarnych w Zjednoczonym Królestwie szybko odstąpił od blokady przeglądu wieloletnich ram finansowych; ; wyraża nadzieję, że powracające do państw członkowskich zasoby finansowe ułatwią zbliżające się negocjacje na temat uregulowania zobowiązań finansowych między Zjednoczonym Królestwem a Unią;

9.  zatwierdza stanowisko Rady dotyczące projektu budżetu korygującego nr 2/2017;

10.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do ogłoszenia, że budżet korygujący nr 2/2017 został ostatecznie przyjęty, i do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

11.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, jak również innym instytucjom i właściwym organom oraz parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1. (2) Dz.U. L 51 z 28.2.2017, s. 1. (3) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 884. (4) Dz.U. C 373 z 20.12.2013, s. 1. (5) Dz.U. L 168 z 7.6.2014, s. 105. (6) Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju oraz w sprawie ustanowienia gwarancji EFZR i funduszu gwarancyjnego EFZR (COM(2016)0586).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie dłuższego cyklu życia produktów: korzyści dla konsumentów i przedsiębiorstw (2016/2272(INI))

P8_TA(2017)0287 A8-0214/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 114,

–  uwzględniając art. 191, 192 i 193 TFUE oraz odniesienie do celu, jakim jest zapewnienie ostrożnego i racjonalnego wykorzystywanie zasobów naturalnych,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 lipca 2008 r. dotyczący planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej (COM(2008)0397),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię(1),

–  uwzględniając plan działań Komisji w sprawie ekoprojektu na lata 2016–2019 (COM(2016)0773), w szczególności cel, jakim jest wprowadzenie bardziej przekrojowych i bardziej dostosowanych do produktu wymogów m.in. pod względem trwałości, możliwości naprawy, możliwości modernizacji, projektowania z uwzględnieniem demontażu oraz łatwości ponownego użycia i recyklingu,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią(2),

–  uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r. „Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety”(3) (siódmy program działań w zakresie środowiska),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 17 października 2013 r. pt. „W kierunku bardziej zrównoważonej konsumpcji: okres użytkowania produktów przemysłowych oraz informowanie konsumentów w celu odzyskania zaufania”(4),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 stycznia 2011 r. pt. „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020«” (COM(2011)0021),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 września 2011 r. pt. „Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” (COM(2011)0571),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 kwietnia 2013 r. pt. „Tworzenie jednolitego rynku dla produktów ekologicznych – Poprawa sposobu informowania o efektywności środowiskowej produktów i organizacji” (COM(2013)0196),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 lipca 2014 r. pt. „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program »zero odpadów dla Europy«” (COM(2014)0398),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 grudnia 2015 r. pt. „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym” (COM(2015)0614) oraz pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, który obejmuje w szczególności przegląd dyrektywy w sprawie odpadów (dyrektywa ramowa w sprawie odpadów, 2008/98/WE), opakowań i odpadów opakowaniowych (dyrektywa 94/62/WE), składowania odpadów (dyrektywa 1999/31/WE), pojazdów wycofanych z eksploatacji (dyrektywa 2000/53/WE), baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów (dyrektywa 2006/66/WE) oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (dyrektywa 2012/19/UE),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 22 listopada 2016 r. pt. „Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy – Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju” (COM(2016)0739),

–  uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów zawieranych przez internet lub w inny sposób na odległość (COM(2015)0635),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów(5),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/29/WE z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym(6),

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Organizacji Konsumentów z dnia 18 sierpnia 2015 r. pt. „Durable goods: More sustainable products, better consumer rights – Consumer expectations from the EU’s ressource efficiency and circular economy agenda” [Trwałe produkty: bardziej zrównoważone produkty a większe prawa konsumentów – Oczekiwania konsumentów dotyczące unijnego programu działania w dziedzinie zasobooszczędności i gospodarki o obiegu zamkniętym],

–  uwzględniając badanie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 29 marca 2016 r. pt. „ The Influence of Lifespan Labelling on Consumers” [Jaki wpływ na konsumentów ma podawanie na etykiecie informacji o żywotności produktów?],

–  uwzględniając badanie przeprowadzone w lipcu 2016 r. na zlecenie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów Parlamentu pt. „Dłuższy cykl życia produktów: korzyści dla konsumentów i przedsiębiorstw”,

–  uwzględniając podsumowanie Europejskiego Centrum Konsumpcji z dnia 18 kwietnia 2016 r. pt. „L’obsolescence programmée ou les dérives de la société de consommation” [Sztucznie skrócony cykl życia czyli aberracje społeczeństwa konsumpcyjnego],

–  uwzględniając austriacką normę ONR 192102 pt. „Label of excellence for durable, repair-friendly designed electrical and electronic appliances” [Znak doskonałości trwałych urządzeń elektrycznych i elektronicznych zaprojektowanych w sposób ułatwiający naprawę],

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A8-0214/2017),

A.  mając na uwadze, że w planie działań Komisji w sprawie ekoprojektu na lata 2016–2019 zapisano odwołanie do gospodarki o obiegu zamkniętym oraz do konieczności zmierzenia się z problemem trwałości i możliwości recyklingu;

B.  mając na uwadze, że Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) przyjął opinię w sprawie cyklu życia produktów, co dowodzi, że temat ten interesuje podmioty gospodarcze i społeczeństwo obywatelskie;

C.  mając na uwadze konieczność zachowania równowagi między wydłużaniem cyklu życia produktu a innowacyjnością i działalnością badawczo-rozwojową;

D.  mając na uwadze, że badanie zlecone przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów wskazuje na potrzebę szeroko zakrojonych działań politycznych służących propagowaniu dłuższego cyklu życia produktów;

E.  mając na uwadze współwystępowanie różnorodnych modeli gospodarczych i biznesowych, w tym modelu gospodarczego opartego na użytkowaniu, który może przyczynić się do ograniczenia negatywnych skutków dla środowiska;

F.  mając na uwadze, że należy wspierać wydłużanie żywotności produktów, zwłaszcza przez zapobieganie sztucznemu skracaniu ich cyklu życia;

G.  mając na uwadze konieczność wspierania europejskiego sektora napraw, na który składają się głównie mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa;

H.  mając na uwadze, że większa harmonizacja rozwiązań dotyczących ponownego użycia produktów pobudzi gospodarkę lokalną i rynek wewnętrzny dzięki tworzeniu nowych miejsc pracy i stymulowaniu popytu na produkty używane;

I.  mając na uwadze, że zarówno z gospodarczego, jak i ze środowiskowego punktu widzenia należy chronić surowce i ograniczać powstawanie odpadów, co starano się uwzględnić w koncepcji poszerzonej odpowiedzialności producenta;

J.  mając na uwadze, że zgodnie z badaniem Eurobarometru z czerwca 2014 r. 77 % konsumentów w UE deklaruje, że woleliby spróbować naprawić uszkodzone towary zamiast kupować nowe; mając na uwadze, że należy w dalszym ciągu poprawiać jakość przekazywanych konsumentom informacji o trwałości i możliwości naprawy produktów;

K.  mając na uwadze, że niezawodne i trwałe produkty dają konsumentom odpowiedni stosunek jakości do ceny oraz zapobiegają nadmiernej eksploatacji zasobów i powstawaniu nadmiernej ilości odpadów; mając zatem na uwadze, że okres użyteczności towarów konsumpcyjnych można przedłużyć na etapie projektowania, zapewniając trwałość oraz możliwość naprawy, modernizacji, demontażu i recyklingu produktu;

L.  mając na uwadze, że spadek zaufania konsumentów do jakości produktów szkodzi europejskim przedsiębiorstwom; mając na uwadze, że obecnie w całej UE minimalny okres gwarancji prawnej to 24 miesiące, a niektóre państwa członkowskie wprowadziły przepisy dające konsumentom większą ochronę, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/44/WE z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji;

M.  mając na uwadze, że należy szanować prawo konsumentów do dokonywania wyboru zgodnie z ich zróżnicowanymi potrzebami, oczekiwaniami i preferencjami;

N.  mając na uwadze, że choć w badaniu EKES z marca 2016 r. wykazano pozytywny związek między podawaniem na etykiecie informacji o cyklu życia produktów a zachowaniami konsumentów, to jednak konsumenci nie otrzymują dostatecznych informacji o cyklu życia produktów;

O.  mając na uwadze, że cykl życia i starzenie się produktu zależą od różnych naturalnych lub sztucznych czynników, takich jak skład produktu, jego funkcjonalność, koszty naprawy i wzorce konsumpcji;

P.  mając na uwadze, że naprawa i części zamienne powinny być łatwiej dostępne;

Q.  mając na uwadze, że obok długiego cyklu życia zasadnicze znaczenie dla wkładu produktu w ochronę zasobów ma również jego wysoka jakość w całym cyklu życia;

R.  mając na uwadze wzrost liczby inicjatyw krajowych mających zaradzić problemowi przedwczesnego końca cyklu życia produktów i oprogramowania; mając na uwadze potrzebę opracowania na jednolitym rynku wspólnej strategii w tej dziedzinie;

S.  mając na uwadze, że cykl życia nośników cyfrowych ma kluczowe znaczenie dla cyklu życia urządzeń elektronicznych; mając na uwadze, że nośniki cyfrowe starzeją się coraz szybciej, dlatego musi istnieć możliwość dostosowywania urządzeń elektronicznych, by zachowały one konkurencyjność na rynku;

T.  mając na uwadze, że produkty z celowo wprowadzonymi defektami, które mają doprowadzić do usterki i ostatecznie do zaprzestania funkcjonowania urządzenia po użyciu go określoną liczbę razy, powodują tylko nieufność konsumentów i nie powinny być dopuszczane do obrotu na rynku;

U.  mając na uwadze, że według Eurobarometru 90 % obywateli uważa, że na etykiecie produktu należy jednoznacznie podawać okres użyteczności;

V.  mając na uwadze, że wszystkie podmioty gospodarcze, w tym MŚP, mogą czerpać korzyści z produktów o dłuższym cyklu życia;

W.  mając na uwadze, że w siódmym programie działań w zakresie środowiska zaapelowano o szczególne środki służące zwiększeniu trwałości, możliwości naprawy i zdatności do ponownego użycia oraz wydłużeniu cyklu życia produktów;

X.  mając na uwadze, że ważną rolę w tym zakresie odgrywa rozszerzona odpowiedzialność producenta;

Y.  mając na uwadze, że wypracowanie modelu gospodarki o obiegu zamkniętym wymaga zaangażowania decydentów, obywateli i przedsiębiorstw, a także zmian nie tylko w projektowaniu i sprzedaży produktów i usług, lecz również w mentalności i oczekiwaniach konsumentów oraz w działalności przedsiębiorstw, by w odpowiedzi na zmiany modelu konsumpcji powstały nowe rynki, rozwijające się w kierunku użycia, ponownego użycia i współdzielenia produktów, co przyczyni się do wydłużenia okresu użyteczności oraz do stworzenia produktów konkurencyjnych, trwałych i zrównoważonych;

Z.  mając na uwadze, że w wielu lampach nie da się wymienić żarówki, co może prowadzić do problemów, gdy żarówka się przepali, gdy na rynek wejdą nowe, wydajniejsze żarówki lub gdy zmienią się upodobania klientów dotyczące np. barwy światła, gdyż w takim przypadku trzeba wymienić całą lampę;

AA.  mając na uwadze, że również żarówki LED powinny być wymienne, a nie wbudowane na stałe;

AB.  mając na uwadze, że w miarę rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym należy nadal sprzyjać możliwościom naprawy produktów, ich dostosowywania i modernizacji, ich trwałości i zdatności do recyklingu, aby wydłużać cykl życia i okres użytkowania produktów lub ich części składowych;

AC.  mając na uwadze, że coraz większa różnorodność produktów, coraz krótsze cykle innowacji i stale zmieniające się mody zwiększają częstotliwość zakupu nowych produktów, a tym samym do skrócenia okresu użytkowania;

AD.  mając na uwadze znaczny potencjał sektora usług naprawczych, sprzedaży produktów używanych i ich wymiany, czyli sektora działającego na rzecz wydłużenia cyklu życia produktów;

AE.  mając na uwadze konieczność znalezienia równowagi między wydłużaniem cyklu życia produktów a utrzymaniem otoczenia sprzyjającego innowacyjności i rozwojowi;

Projektowanie solidnych, trwałych produktów wysokiej jakości

1.  apeluje do Komisji, by tam gdzie jest to wykonalne, zachęcała do wprowadzania kryteriów minimalnej odporności poszczególnych kategorii produktów, obejmujących m.in. solidność oraz możliwość naprawy i modernizacji, począwszy od etapu projektu, z wykorzystaniem standardów opracowanych przez wszystkie europejskie organizacje normalizacyjne (CEN, CENELEC i ETSI);

2.  podkreśla, że na wszystkich etapach cyklu życia produktów należy znaleźć równowagę między wydłużaniem cyklu życia produktów, przekształcaniem odpadów w zasoby (surowce wtórne), symbiozą przemysłową, innowacyjnością, popytem po stronie konsumentów, ochroną środowiska i polityką wzrostu, oraz uważa, że opracowywanie coraz bardziej zasobooszczędnych produktów nie może zachęcać do skracania cyklu życia produktów ani do ich przedwczesnego wyrzucania;

3.  zaznacza, że takie elementy jak trwałość produktu, rozszerzona gwarancja, dostępność części zamiennych, łatwość dokonania naprawy i wymienialność komponentów powinny być ujęte w ofercie handlowej producenta i odpowiadać zróżnicowanym potrzebom, oczekiwaniom i preferencjom konsumentów, oraz że są to ważne aspekty konkurencji na wolnym rynku;

4.  zwraca uwagę na znaczenie strategii handlowych, takich jak leasing produktów, przy projektowaniu trwałych produktów, gdyż przedsiębiorstwa leasingowe zachowują własność przedmiotów leasingu, dlatego zależy im na ich ponownym wprowadzaniu do obrotu i inwestowaniu w projektowanie trwalszych produktów, co przynosi ograniczenie liczby zarówno wytwarzanych, jak i wyrzucanych produktów;

5.  przypomina stanowisko Parlamentu w sprawie przeglądu pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym w odniesieniu do zmiany dyrektywy w sprawie odpadów, w której potwierdzono zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta, a przez to stworzono zachęty do bardziej zrównoważonego projektowania produktów;

6.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o wspieranie producentów przedmiotów modułowych, które można łatwo rozmontować i wymieniać poszczególne elementy;

7.  zauważa, że dążeniu do trwałości i możliwości naprawy produktu powinno towarzyszyć dążenie do zrównoważonego rozwoju, np. dzięki korzystaniu z materiałów przyjaznych dla środowiska;

8.  z zaniepokojeniem zwraca uwagę na ilość odpadów elektronicznych (modemów, routerów oraz dekoderów telewizyjnych i przystawek set-top box), które powstają, gdy konsumenci zmieniają dostawcę usług telekomunikacyjnych; przypomina konsumentom i dostawcom usług telekomunikacyjnych, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/2120 konsumenci mają już prawo wyboru urządzeń końcowych w momencie zmiany dostawcy usług telekomunikacyjnych;

Propagowanie możliwości naprawy i trwałości produktów

9.  wzywa Komisję, by propagowała możliwości naprawy produktów:

10.  uważa za korzystne zapewnienie dostępności części zamiennych o podstawowym znaczeniu dla prawidłowego i bezpiecznego działania produktu:

11.  zachęca państwa członkowskie, by rozważyły wprowadzenie odpowiednich zachęt na rzecz trwałych i nadających się do naprawy produktów wysokiej jakości oraz na rzecz napraw i sprzedaży produktów używanych, a także by rozwijały szkolenia z zakresu naprawy;

12.  podkreśla, że należy zapewnić możliwość skorzystania z usług niezależnego punktu naprawczego, zwłaszcza przez zniechęcanie do stosowania rozwiązań technicznych, zabezpieczeń lub oprogramowania, które uniemożliwiają przeprowadzenie naprawy poza autoryzowanymi serwisami;

13.  apeluje o działania zachęcające do ponownego użycia części zamiennych na rynku produktów używanych;

14.  odnotowuje możliwość wykorzystania druku 3D do zapewniania części przedsiębiorcom i konsumentom; podkreśla z naciskiem, że należy w związku z tym zapewnić bezpieczeństwo produktów oraz nie dopuścić do podrabiania towarów i chronić prawa autorskie;

15.  przypomina, że we wdrażaniu z powodzeniem gospodarki o obiegu zamkniętym ważną rolę do odegrania ma dostępność standardowych i modułowych podzespołów, projektowanie z uwzględnieniem demontażu i długiej trwałości produktów, a także wydajne procesy produkcji;

Funkcjonowanie modelu gospodarczego opartego na użytkowaniu oraz wspieranie MŚP i zatrudnienia w UE

16.  podkreśla, że przejście na nowe modele biznesowe, np.. model „produkty jako usługi”, może potencjalnie poprawić zrównoważoność wzorców produkcji i konsumpcji, o ile systemy produktowo-usługowe nie doprowadzą do skrócenia cyklu życia produktów, oraz podkreśla, że takie modele biznesowe nie powinny dawać możliwości unikania opodatkowania;

17.  podkreśla, że rozwój nowych modeli biznesowych, np. usług internetowych, nowe formy dystrybucji, sklepy wyłącznie z towarami używanymi i upowszechnienie dostępności nieformalnych punktów naprawczych (kawiarenki naprawcze, warsztaty, w których można samemu dokonać naprawy) może przyczynić się do wydłużenia cyklu życia produktów, a jednocześnie zwiększać świadomość konsumentów i zaufanie do produktów o długiej żywotności;

18.  wzywa państwa członkowskie, by:

19.  zachęca państwa członkowskie, by zapewniły uwzględnianie w zamówieniach publicznych rachunku kosztów cyklu życia, o którym mowa w dyrektywie 2014/24/UE, i zwiększyły wskaźnik ponownego użycia urządzeń nabywanych przez organy publiczne;

20.  zachęca państwa członkowskie i Komisję, by w swojej polityce wspierały gospodarkę dzielenia się ze względu na przynoszone przez nią korzyści w postaci wykorzystania wolnych zasobów i potencjału, na przykład w sektorze transportu i zakwaterowania;

21.  zwraca się do Komisji, by wspierając gospodarkę o obiegu zamkniętym, podkreślała znaczenie trwałości produktów;

22.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w pełni stosowały hierarchię postępowania z odpadami wprowadzoną w prawodawstwie UE (dyrektywa ramowa w sprawie odpadów 2008/98/WE), a w szczególności by zachowały jak największą użyteczność i wartość urządzeń elektrycznych i elektronicznych i nie traktowały ich jak odpady, lecz jak zasoby, np. zapewniając dostęp do punktów zbiórki zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE) pracownikom punktów przygotowania do ponownego użycia, które mogą wykorzystać takie towary i ich części;

23.  uważa, że środki opisane w niniejszej rezolucji należy stosować do MŚP, a w szczególności do mikroprzedsiębiorstw, zgodnie z definicją podaną w zaleceniu Komisji 2003/361/WE, odpowiednio i proporcjonalnie do rozmiaru i potencjału MŚP lub mikroprzedsiębiorstw, by chronić ich możliwości rozwoju oraz wspierać w UE zatrudnienie i szkolenia w nowych zawodach;

24.  apeluje do Komisji o rozważenie możliwości wspierania i ułatwiania wymienności żarówek LED oraz o przeanalizowanie również mniej rygorystycznych środków (obok ekoprojektu), na przykład etykietowania, systemów zachęt, zamówień publicznych czy rozszerzonej gwarancji w razie niemożliwości wymiany żarówki;

25.  wzywa państwa członkowskie do skutecznej kontroli rynku w celu zapewnienia zgodności zarówno produktów europejskich, jak przywożonych z wymogami polityki produktowej i ekoprojektu;

26.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania samorządów lokalnych i regionalnych oraz do poszanowania ich kompetencji;

Zapewnienie konsumentom lepszych informacji

27.  zachęca Komisję, by podniosła jakość informacji o trwałości produktów:

28.  apeluje do państw członkowskich i Komisji, by:

29.  wzywa Komisję, by zachęcała do regularnej i zorganizowanej wymiany informacji i najlepszych praktyk w całej Unii, między Komisją a państwami członkowskimi, z uwzględnieniem władz regionalnych i gminnych;

Środki dotyczące sztucznego skracania cyklu życia produktów

30.  wzywa Komisję, by po konsultacji z organizacjami konsumentów, producentami i innymi zainteresowanymi stronami przedstawiła ogólnounijną definicję sztucznego skracania cyklu życia dóbr materialnych i oprogramowania; apeluje ponadto do Komisji, by we współpracy z organami nadzoru rynku przeanalizowała możliwość utworzenia niezależnego systemu testowania i wykrywania przypadków sztucznie skróconego cyklu życia produktów; w związku z tym apeluje o wprowadzenie odpowiednich środków zniechęcających producentów do opisanych praktyk oraz o zapewnienie lepszej ochrony prawnej demaskatorów;

31.  zwraca uwagę na pionierską rolę niektórych państw członkowskich, np. na inicjatywę krajów Beneluksu na rzecz zwalczania sztucznego skracania cyklu życia i na rzecz wydłużania cyklu życia (elektrycznych) urządzeń gospodarstwa domowego; podkreśla znaczenie wymiany najlepszych praktyk w tym zakresie;

32.  zauważa, że możliwość modernizacji produktów może spowolnić ich starzenie się oraz zmniejszyć oddziaływanie na środowisko i koszty ponoszone przez użytkowników;

Umocnienie prawa do prawnej gwarancji zgodności

33.  uważa, że zasadnicze znaczenie ma lepsze informowanie konsumentów o zasadach działania prawnej gwarancji zgodności; wzywa do umieszczania pełnych informacji o tej gwarancji na rachunku za zakupiony produkt;

34.  wzywa Komisję do wystąpienia z inicjatywami i środkami służącymi poprawie zaufania konsumentów:

35.  zwraca się o wprowadzenie na szczeblu UE mechanizmu składania skarg w sprawach dotyczących niestosowania prawa do gwarancji, by ułatwić odpowiednim organom kontrolowanie stosowania norm europejskich;

36.  zauważa, że lepsze stosowanie zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta i wprowadzenie wymogów minimalnych może stworzyć zachętę do bardziej zrównoważonego projektowania produktów;

Ochrona konsumentów przez utratą przydatności oprogramowania

37.  wzywa do większej przejrzystości w odniesieniu do możliwości modernizacji, aktualizacji zabezpieczeń i trwałości jako elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania oprogramowania i sprzętu; wzywa Komisję, by przeanalizowała potrzebę ułatwienia ściślejszej współpracy między przedsiębiorcami;

38.  zachęca dostawców i producentów, by zachowali przejrzystość, podając w umowach sprzedaży produktów minimalny okres dostępności aktualizacji zapewniających bezpieczeństwo systemów operacyjnych; proponuje, by opracowano definicję rozsądnego okresu użytkowania; podkreśla ponadto, że w przypadku wbudowanych systemów operacyjnych dostawca produktu musi zagwarantować dostarczenie tych aktualizacji zabezpieczeń; wzywa producentów, by dostarczali jasne informacje o zgodności aktualizacji i uzupełnień oprogramowania z wbudowanymi systemami operacyjnymi dostarczanymi konsumentom;

39.  apeluje o zapewnienie możliwości cofnięcia istotnych aktualizacji oprogramowania oraz o podawanie wraz z aktualizacją informacji o jej wpływie na działanie urządzenia, a także o kompatybilność nowych zasadniczych elementów oprogramowania z oprogramowaniem poprzedniej generacji;

40.  wzywa, by w procesie normalizacji sprzyjano możliwości wymiany podzespołów, w tym procesora, co umożliwi zachowanie aktualnego poziomu technologicznego danego produktu;

o
o   o

41.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

(1) Dz.U. L 285 z 31.10.2009, s. 10. (2) Dz.U. L 153 z 18.6.2010, s. 1. (3) Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 171. (4) Dz.U. C 67 z 6.3.2014, s. 23. (5) Dz.U. L 304 z 22.11.2011, s. 64. (6) Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie reakcji na naruszenia praw człowieka w kontekście zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w tym ludobójstwa (2016/2239(INI))

P8_TA(2017)0288 A8-0222/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9 grudnia 1948 r.,

–  uwzględniając rozdział VII Karty Narodów Zjednoczonych (działania, które należy podjąć w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i aktów agresji),

–  uwzględniając Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 10 grudnia 1984 r.,

–  uwzględniając art. 18 Powszechnej deklaracji praw człowieka, art. 18 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, deklarację w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach oraz wytyczne UE dotyczące propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań,

–  uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 z dnia 31 października 2000 r. w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa,

–  uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z 17 lipca 1998 r., który wszedł w życie 1 lipca 2002 r.,

–  uwzględniając poprawki z Kampali do statutu rzymskiego przyjęte podczas konferencji przeglądowej w Kampali (Uganda) w czerwcu 2010 r.,

–  uwzględniając ramy ONZ dotyczące analizy masowych aktów okrucieństwa, przygotowane przez biuro specjalnych doradców ONZ ds. zapobiegania ludobójstwu i obowiązku ochrony,

–  uwzględniając sprawozdanie Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka z 15 marca 2015 r. w sprawie stanu przestrzegania praw człowieka w Iraku w świetle nadużyć popełnianych przez tzw. Islamskie Państwo w Iraku i Lewancie i powiązane z nim ugrupowania,

–  uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr A/71/L.48 z grudnia 2016 r. w sprawie ustanowienia międzynarodowego, bezstronnego i niezależnego mechanizmu wspomagającego prowadzenie dochodzeń i postępowań karnych w sprawie osób odpowiedzialnych za najpoważniejsze zbrodnie prawa międzynarodowego popełnione w Syryjskiej Republice Arabskiej od marca 2011 r.,

–  uwzględniając dochodzenia specjalne Niezależnej Międzynarodowej Komisji Dochodzeniowej w sprawie Syryjskiej Republiki Arabskiej, którego wyniki opublikowano w dniu 1 marca 2017 r.,

–  uwzględniając wspólne stanowisko Rady 2001/443/WPZiB z dnia 11 czerwca 2001 r. w sprawie Międzynarodowego Trybunału Karnego(1),

–  uwzględniając decyzję Rady 2002/494/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającą europejską sieć punktów kontaktowych dotyczących osób odpowiedzialnych za ludobójstwo, zbrodnie przeciw ludzkości oraz zbrodnie wojenne(2),

–  uwzględniając decyzję Rady 2003/335/WSiSW z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie wykrywania i karania ludobójstwa, zbrodni przeciw ludzkości i zbrodni wojennych(3),

–  uwzględniając wspólne stanowisko Rady 2003/444/WPZiB z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie Międzynarodowego Trybunału Karnego(4),

–  uwzględniając wytyczne UE dotyczące propagowania przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego,

–  uwzględniając umowę o współpracy i pomocy między MTK a Unią Europejską(5),

–  uwzględniając decyzję Rady 2011/168/WPZiB z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie Międzynarodowego Trybunału Karnego(6),

–  uwzględniając wspólny dokument roboczy służb Komisji i Wysokiej Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie udoskonalenia zasady komplementarności (SWD(2013)0026),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 12 maja 2014 r. w sprawie kompleksowego podejścia UE,

–  uwzględniając strategię sieci punktów kontaktowych UE ds. ścigania ludobójstwa w sprawie zwalczania bezkarności w odniesieniu do ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych w Unii Europejskiej i w jej państwach członkowskich przyjętą dnia 30 października 2014 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 16 listopada 2015 r. w sprawie wsparcia UE dla sprawiedliwości okresu przejściowego,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 23 maja 2016 r. w sprawie regionalnej strategii UE dotyczącej Syrii i Iraku oraz zagrożenia ze strony Daiszu,

–  uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej Komisji / Wysokiej Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z 9 grudnia 2016 r. z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci i Godności Ofiar Zbrodni Ludobójstwa i Zapobiegania Takim Zbrodniom,

–  uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2015–2019,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 17 listopada 2011 r. w sprawie wsparcia UE dla MTK: stojąc w obliczu wyzwań i pokonując trudności(7),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie zbrodni agresji(8),

–  uwzględniając swoje rezolucje z dnia 8 października 2015 r. w sprawie masowych przesiedleń dzieci w Nigerii w wyniku ataków Boko Haram(9) oraz z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie Nigerii – niedawne zamachy Boko Haram(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 grudnia 2015 r. w sprawie przygotowań do Światowego Szczytu Humanitarnego: wyzwania i szanse w zakresie pomocy humanitarnej(11),

–  uwzględniając swoje rezolucje: z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie sytuacji w Syrii(12), z dnia 27 października 2016 r. w sprawie sytuacji w północnym Iraku i Mosulu(13), z dnia 4 lutego 2016 r. w sprawie systematycznego masowego mordowania mniejszości religijnych przez tzw. „ISIS/Daisz”(14) i z dnia 11 czerwca 2015 r. w sprawie Syrii: sytuacja w Palmyrze i sprawa Mazena Darwisha(15),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A8-0222/2017),

A.  mając na uwadze, że zbrodnia ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, znane również jako „masowe akty okrucieństwa”, stanowią najpoważniejsze zbrodnie popełniane na ludziach i są powodem do zaniepokojenia dla całej społeczności międzynarodowej; mając na uwadze, że głęboko wstrząsnęły one ludzkością;

B.  mając na uwadze, że wspólnota międzynarodowa jest obowiązana zapobiegać masowym aktom okrucieństwa; mając na uwadze, że jeżeli przestępstwa takie są popełniane, nie powinny pozostawać bezkarne i że należy zapewnić ich skuteczne, sprawiedliwe i szybkie ściganie na szczeblu krajowym lub międzynarodowym i zgodnie z zasadą komplementarności;

C.  mając na uwadze, że odpowiedzialność, sprawiedliwość, praworządność i walka z bezkarnością to zasadnicze elementy stanowiące podstawę wysiłków na rzecz pokoju, rozwiązywania konfliktów, pojednania i odbudowy;

D.  mając na uwadze, że prawdziwe pojednanie może opierać się jedynie na prawdzie i sprawiedliwości;

E.  mając na uwadze, że ofiarom takich zbrodni przysługuje prawo do zadośćuczynienia i rekompensaty oraz że uchodźcy, których dotknęły masowe akty okrucieństwa, powinni otrzymać pełne wparcie społeczności międzynarodowej; mając na uwadze, że w tym kontekście istotne jest przyjęcie perspektywy uwzględniającej aspekt płci przez wyjście naprzeciw specjalnym potrzebom kobiet i dziewcząt w obozach dla uchodźców, podczas repatriacji i przesiedleń, w procesie rehabilitacji oraz odbudowy po konflikcie;

F.  mając na uwadze, że MTK odgrywa kluczową rolę w zwalczaniu bezkarności, przywracaniu pokoju oraz zapewnianiu ofiarom sprawiedliwości;

G.  mając na uwadze, że system odszkodowań dla ofiar zbrodni wchodzący w zakres kompetencji MTK czyni z niego jedyną taką instytucję sądowniczą na szczeblu międzynarodowym;

H.  mając na uwadze, że powszechne przystąpienie do statutu rzymskiego jest nieodzowne dla pełnej skuteczności MTK; mając na uwadze, że 124 państwa, w tym wszystkie państwa członkowskie UE, ratyfikowały Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego;

I.  mając na uwadze, że 34 państwa ratyfikowały poprawki z Kampali do statutu rzymskiego dotyczące zbrodni agresji, uznawanej za najpoważniejszą i najbardziej niebezpieczną formę nielegalnego użycia siły, co oznacza, że osiągnięto próg 30 ratyfikacji niezbędnych, by wdrożyć te postanowienia i umożliwić zgromadzeniu państw-stron ustanowienie, po 1 stycznia 2017 r., opartej na traktatach jurysdykcji MTK w odniesieniu do agresji;

J.  mając na uwadze, że w listopadzie 2016 r. Rosja postanowiła wycofać swój podpis pod statutem rzymskim; mając na uwadze, że w październiku 2016 r. Republika Południowej Afryki, Gambia i Burundi również ogłosiły wycofanie; mając na uwadze, że Unia Afrykańska (UA) przyjęła dnia 31 stycznia 2017 r. niewiążącą rezolucję obejmującą strategię wycofania się z MTK i wzywającą państwa członkowskie UA do rozważenia wdrożenia zawartych w niej zaleceń; mając na uwadze, że Gambia i Republika Południowej Afryki notyfikowały – odpowiednio w lutym i marcu 2017 r. – swoją decyzję o odwołaniu wypowiedzenia statutu rzymskiego;

K.  mając na uwadze, że współpraca między państwami-stronami statutu rzymskiego i z organizacjami regionalnymi ma zasadnicze znaczenie, szczególnie w sytuacjach, w których jurysdykcja MTK jest kwestionowana;

L.  mając na uwadze, że MTK prowadzi obecnie dziesięć dochodzeń w dziewięciu krajach (Gruzja, Mali, Wybrzeże Kości Słoniowej, Libia, Kenia, Sudan (Darfur), Uganda, Demokratyczna Republika Konga i (dwa dochodzenia) Republika Środkowoafrykańska);

M.  mając na uwadze, że zgodnie z zasadą komplementarności zapisaną w statucie rzymskim MTK działa wyłącznie w przypadkach, gdy sądy krajowe nie są w stanie lub nie chcą w rzeczywistości prowadzić dochodzeń w sprawie masowych aktów okrucieństwa i ścigać osób za nie odpowiedzialnych, a zatem państwa-strony zachowują pierwotną odpowiedzialność za stawianie przed sądem domniemanych sprawców najpoważniejszych przestępstw wzbudzających niepokój społeczności międzynarodowej;

N.  mając na uwadze, że we wspólnym stanowisku Rady 2001/443/WPZiB z dnia 11 czerwca 2001 r. w sprawie MTK państwa członkowskie oświadczyły, że zbrodnie podlegające jurysdykcji MTK stanowią przedmiot zainteresowania wszystkich państw członkowskich, które są zdecydowane współpracować w celu zapobiegania takim zbrodniom i położenia kresu bezkarności ich sprawców;

O.  mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie są zagorzałymi stronnikami MTK od momentu jego powstania oraz zapewniają mu stałe wsparcie polityczne, dyplomatyczne, finansowe i logistyczne, łącznie z propagowaniem powszechnego charakteru systemu statutu rzymskiego i obroną jego integralności;

P.  mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie zobowiązały się wobec Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK) do stanowczego wspierania ustanowienia skutecznego mechanizmu służącego wzmocnieniu przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego; mając na uwadze, że Parlament zwrócił się do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel o przedstawienie informacji na temat celów i strategii opracowanej z myślą o wypełnieniu tego zobowiązania;

Q.  mając na uwadze, że wiele masowych aktów okrucieństwa popełniono na terytorium krajów niegdyś należących do Jugosławii podczas wojen, które toczyły się w latach 1991–1995;

R.  mając na uwadze, że postępowania sądowe dotyczące masowych aktów okrucieństwa popełnionych podczas wojen w latach 1991–1995 na terytorium krajów niegdyś należących do Jugosławii toczą się bardzo powoli;

S.  mając na uwadze, że Syria przystąpiła do Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa w 1955 r. oraz do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur w 2004 r.;

T.  mając na uwadze, że w rezolucji z dnia 27 października 2016 r. Parlament przypomniał, że naruszenia praw człowieka przez ISIS/Daisz obejmują ludobójstwo;

U.  mając na uwadze, że w kilku sprawozdaniach ONZ, w tym Niezależnej Międzynarodowej Komisji Dochodzeniowej w sprawie Syrii, specjalnego doradcy Sekretarza Generalnego ONZ ds. zapobiegania ludobójstwu, specjalnego doradcy sekretarza generalnego ONZ ds. obowiązku ochrony, specjalnego sprawozdawcy ds. mniejszości i Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka, a także w źródłach organizacji pozarządowych stwierdzono, że czyny popełniane przez wszystkie strony konfliktu mogą stanowić masowe akty okrucieństwa oraz że wszystkie strony konfliktu popełniały zbrodnie wojenne podczas walk o Aleppo w grudniu 2016 r.;

V.  mając na uwadze, że MTK stwierdził, że istnieją racjonalne podstawy do uznania, że organizacja Boko Haram popełnia w Nigerii zbrodnie przeciwko ludzkości określone w art. 7 statutu, w tym morderstwa i prześladowania;

W.  mając na uwadze, że zważywszy na setki egzekucji wykonanych w Burundi od kwietnia 2015 r., w sprawozdaniu z niezależnego dochodzenia ONZ w sprawie Burundi stwierdzono, że wiele osób w tym państwie powinno być ściganych w związku z zarzucanymi im zbrodniami przeciwko ludzkości;

X.  mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego, międzynarodowi prawnicy i organizacje pozarządowe zwracają uwagę, że wydarzenia, które miały miejsce w Burundi pod koniec 2016 r., można uznać za ludobójstwo;

Y.  mając na uwadze, że międzynarodowe przepisy dotyczące zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości są wiążące również dla podmiotów niepaństwowych lub osób działających w imieniu lub w ramach organizacji niepaństwowych; mając na uwadze, że obecnie – gdy podmioty niepaństwowe są w coraz większym stopniu obecne w konfliktach zbrojnych i wspierają oraz popełniają takie poważne przestępstwa – należy tym bardziej stanowczo przypominać o tej zasadzie;

Z.  mając na uwadze, że pod pewnymi warunkami państwa mogą również zostać pociągnięte do odpowiedzialności za niewypełnienie zobowiązań wynikających z traktatów i konwencji międzynarodowych, które podlegają jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, w tym Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r. oraz Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r.;

AA.  mając na uwadze, że Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości może uznać odpowiedzialność państwa;

AB.  mając na uwadze, że w celu zastraszenia i poniżenia wroga wszystkie strony konfliktu wykorzystują gwałty i przemoc seksualną jako taktykę wojenną; ponadto podczas konfliktu gwałtowanie wzrasta przemoc ze względu na płeć i niegodziwe traktowanie w celach seksualnych;

AC.  mając na uwadze, że przemoc wobec kobiet zarówno podczas konfliktu, jak i po jego zakończeniu może być postrzegana jako część kontinuum rozpoczynającego się na dyskryminacji, której kobiety doświadczają w czasach, kiedy konflikt nie występuje; mając na uwadze, że konflikt pogłębia istniejące wcześniej wzorce dyskryminacji ze względu na płeć i historycznie nierówny układ sił w stosunkach między płciami oraz naraża kobiety i dziewczęta na wyższe ryzyko przemocy seksualnej, fizycznej i psychicznej;

1.  przypomina, że UE zobowiązała się do działania na arenie międzynarodowej zgodnie z zasadami, które leżą u podstaw jej utworzenia, takimi jak demokracja, praworządność oraz poszanowanie praw człowieka, a także do popierania zasad zawartych w Karcie ONZ i prawie międzynarodowym; w tym kontekście potwierdza, że pierwszorzędne znaczenie dla UE powinno mieć ustalenie i pociągnięcie do odpowiedzialności osób winnych poważnym naruszeniom praw człowieka, których ciężar kwalifikuje je jako zbrodnie przeciw ludzkości i ludobójstwo, oraz drastycznemu łamaniu międzynarodowego prawa humanitarnego, urastającemu do rangi zbrodni wojennych;

2.  wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wykorzystały cały swój potencjał polityczny, by zapobiec wszelkim czynom, które można by uznać za masowy akt okrucieństwa, skutecznie i w sposób skoordynowany reagować w przypadkach, gdy dochodzi do takich aktów, zmobilizować wszystkie zasoby niezbędne do postawienia przed sądem wszystkich osób odpowiedzialnych, jak również pomagać ofiarom oraz wspierać procesy stabilizacji i pojednania;

Potrzeba skoncentrowania się na zapobieganiu masowym aktom okrucieństwa

3.  wzywa umawiające się strony Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r., czterech konwencji genewskich z 1949 r., Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r. oraz innych właściwych porozumień międzynarodowych, w tym państwa członkowskie UE, aby podejmowały wszelkie działania niezbędne do zapobiegania popełnianiu masowych aktów okrucieństwa na ich terytorium, pod ich jurysdykcją lub przez ich obywateli, zgodnie z tym, co zobowiązały się czynić; wzywa wszystkie państwa, które jeszcze nie ratyfikowały wyżej wymienionych konwencji, aby to zrobiły;

4.  podkreśla, że społeczność międzynarodowa powinna pilnie nasilić starania mające na celu monitorowanie wszelkich konfliktów lub potencjalnych konfliktów mogących prowadzić do jakichkolwiek czynów, które można by uznać za masowy akt okrucieństwa, oraz reagowanie w przypadku takich konfliktów;

5.  apeluje do społeczności międzynarodowej, by ustanowiła instrumenty umożliwiające minimalizację luki w odniesieniu do ostrzegania i reagowania, takie jak system wczesnego ostrzegania UE, tak aby zapobiegać powstawaniu, odradzaniu się i eskalacji gwałtownych konfliktów;

6.  wzywa UE do wzmożenia wysiłków w celu wypracowania spójnego i skutecznego podejścia pozwalającego na czas rozpoznawać kryzysy lub sytuacje konfliktowe, które mogłyby prowadzić do masowych aktów okrucieństwa, oraz reagować na nie; w szczególności podkreśla wagę i konieczność skutecznej wymiany informacji i koordynowania działań zapobiegawczych między instytucjami UE, w tym delegaturami UE, misjami i operacjami w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) oraz państwami członkowskimi wraz z ich przedstawicielstwami dyplomatycznymi; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje nową inicjatywę Komisji dotyczącą białej księgi, która doprowadziłaby do zwiększenia skuteczności działań zewnętrznych UE; podkreśla znaczenie misji i operacji cywilnych w ramach WPBiO prowadzonych po zakończeniu konfliktu w celu wsparcia pojednania w państwach trzecich, zwłaszcza tych, na których terenie popełniono zbrodnie przeciw ludzkości;

7.  jest zdania, że UE powinna włączyć do swojego kompleksowego podejścia do konfliktów i kryzysów zewnętrznych instrumenty niezbędne do rozpoznawania wszelkich masowych aktów okrucieństwa i zapobiegania im na wczesnym etapie; w tym kontekście zwraca uwagę na ramy ONZ dotyczące analizy masowych aktów okrucieństwa, przygotowane przez biuro specjalnych doradców ONZ ds. zapobiegania ludobójstwu i obowiązku ochrony; uważa, że UE i jej państwa członkowskie zawsze powinny zajmować zdecydowane stanowisko w przypadkach, gdy zbrodnie wydają się nieuchronne, i korzystać wtedy ze wszystkich instrumentów pokojowych, którymi dysponują, takich jak stosunki dwustronne, fora wielostronne i dyplomacja publiczna;

8.  apeluje do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel, aby: kontynuowała współpracę z pracownikami delegatur UE i ambasad państw członkowskich oraz szkolenie ich, a także członków misji cywilnych i wojskowych, w zakresie międzynarodowych praw człowieka, prawa humanitarnego i prawa karnego, w tym w zakresie zdolności wykrywania potencjalnych sytuacji związanych ze zbrodniami wojennymi, zbrodniami przeciwko ludzkości, ludobójstwem i poważnymi naruszeniami międzynarodowego prawa humanitarnego, m.in. przez regularne kontakty z lokalnym społeczeństwem obywatelskim; zapewniła, aby specjalni przedstawiciele UE w razie potrzeby stali na straży obowiązku ochrony, oraz rozszerzyła mandat specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka w taki sposób, aby obejmował kwestie związane z obowiązkiem ochrony; nadal wspierała punkt kontaktowy UE na potrzeby obowiązku ochrony w ramach istniejących struktur i zasobów Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ), którego zadaniem byłoby w szczególności obszerne informowanie o skutkach obowiązku ochrony oraz dbanie o terminowy przepływ informacji na temat sytuacji kryzysowych między wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, przy czym należy zachęcać również do utworzenia w państwach członkowskich punktów kontaktowych ds. obowiązku ochrony; nadal usprawniała i wzmacniała dyplomację prewencyjną i mediację;

9.  podkreśla konieczność posiadania przez kraje i regiony zagrożone konfliktem wykwalifikowanych i godnych zaufania sił bezpieczeństwa; wzywa UE i państwa członkowskie do podejmowania dalszych wysiłków mających na celu opracowywanie programów służących budowaniu zdolności dla sektora bezpieczeństwa, a także tworzenie platform promowania kultury poszanowania praw człowieka i konstytucji, integralności i służby publicznej wśród lokalnych sił bezpieczeństwa i sił zbrojnych;

10.  podkreśla, że zajęcie się pierwotnymi przyczynami przemocy i konfliktu, przyczynianie się do tworzenia pokojowych i demokratycznych warunków, zapewnienie poszanowania praw człowieka, w tym ochrony kobiet, młodzieży i dzieci, mniejszości oraz społeczności LBGTI, wraz z promowaniem dialogu międzyreligijnego i międzykulturowego, mają kluczowe znaczenie dla zapobiegania ludobójstwu i zbrodniom przeciwko ludzkości;

11.  wzywa do opracowania – na szczeblu międzynarodowym, regionalnym i krajowym – programów edukacyjnych i kulturalnych promujących zrozumienie przyczyn masowych aktów okrucieństwa i ich skutków dla ludzkości oraz podnoszących świadomość tego, że konieczne i istotne jest pielęgnowanie pokoju, propagowanie praw człowieka i tolerancji religijnej, a także ściganie wszystkich takich aktów i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje zorganizowanie pierwszego dorocznego Dnia UE przeciwko Bezkarności Zbrodni Ludobójstwa, Zbrodni przeciwko Ludzkości i Zbrodni Wojennych;

Wspieranie dochodzeń w sprawie ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych oraz ścigania takich aktów

12.  potwierdza swoje pełne poparcie dla MTK, statutu rzymskiego, prokuratury, prokuratorskich uprawnień proprio motu, a także postępów w zakresie wszczynania nowych dochodzeń, co jest jednym z podstawowych sposobów zwalczania bezkarności masowych aktów okrucieństwa;

13.  z zadowoleniem przyjmuje spotkanie przedstawicieli UE i MTK, które odbyło się w dniu 6 lipca 2016 r. w Brukseli, przygotowujące do 2. posiedzenia okrągłego stołu UE–MTK, mające na celu umożliwienie odpowiednim pracownikom MTK i instytucji europejskich zidentyfikowanie wspólnych obszarów zainteresowania, wymianę informacji dotyczących właściwych działań i zapewnienie lepszej współpracy między UE a MTK;

14.  potwierdza, że utrzymanie niezależności MTK jest kluczowe nie tylko dla zapewnienia jego pełnej skuteczność, lecz także dla propagowania powszechności statutu rzymskiego;

15.  ostrzega, że egzekwowanie sprawiedliwości nie może opierać się na równoważeniu sprawiedliwości i jakichkolwiek względów politycznych, ponieważ takie równoważenie nie wspierałoby wysiłków mających na celu pojednanie, a osłabiłoby je;

16.  ponownie potwierdza zasadnicze znaczenie powszechnego przystąpienia do Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego; wzywa państwa, które jeszcze tego nie uczyniły, do ratyfikowania statutu rzymskiego, Umowy o przywilejach i immunitetach MTK oraz poprawek z Kampali do statutu rzymskiego w celu wspierania rozliczalności i pojednania, mających kluczowe znaczenie dla zapobiegania aktom okrucieństwa w przyszłości; potwierdza również podstawowe znaczenie integralności statutu rzymskiego;

17.  z ogromnym ubolewaniem odnotowuje niedawne zapowiedzi wypowiedzenia statutu rzymskiego, co jest problematyczne w szczególności ze względu na dostęp ofiar do wymiaru sprawiedliwości i powinno zostać stanowczo potępione; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Gambia i Republika Południowej Afryki wycofały swoje notyfikacje wypowiedzenia; stanowczo wzywa pozostałe zainteresowane państwo, by ponownie rozważyło swoją decyzję; ponadto wzywa UE do poczynienia wszelkich niezbędnych wysiłków w celu zapewnienia, aby nie wypowiadano statutu, w tym przez współpracę z Unią Afrykańską; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zgromadzenie państw-stron MTK wyraziło zgodę na rozważenie proponowanych poprawek do statutu rzymskiego, aby odpowiedzieć na zastrzeżenia Unii Afrykańskiej zgłoszone podczas specjalnego szczytu;

18.  wzywa cztery państwa będące sygnatariuszami, które poinformowały sekretarza generalnego ONZ, że nie zamierzają już być stronami statutu rzymskiego, aby ponownie rozważyły swoją decyzję; ponadto zauważa, że trzech członków stałych Rady Bezpieczeństwa ONZ nie jest stronami statutu rzymskiego;

19.  ponadto wzywa wszystkie państwa-strony MTK do intensyfikacji wysiłków na rzecz propagowania powszechnego przystępowania do MTK oraz Umowy o przywilejach i immunitetach MTK; uważa, że Komisja i ESDZ, wspólnie z państwami członkowskimi, powinny w dalszym ciągu zachęcać państwa trzecie do ratyfikowania i wdrożenia statutu rzymskiego oraz Umowy o przywilejach i immunitetach MTK, a także dokonać oceny osiągnięć UE w tym zakresie;

20.  podkreśla znaczenie zapewnienia wkładów finansowych na rzecz MTK niezbędnych do jego skutecznego funkcjonowania, albo w postaci wkładów państw-stron, albo przez unijne mechanizmy finansowania takie jak Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR) lub Europejski Fundusz Rozwoju (EFR), ze zwróceniem szczególnej uwagi na finansowanie podmiotów społeczeństwa obywatelskiego pracujących nad upowszechnianiem międzynarodowego systemu sądownictwa karnego oraz kwestiami związanymi z MTK;

21.  z zadowoleniem przyjmuje bezcenną pomoc udzielaną MTK przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego; wyraża zaniepokojenie w związku z groźbami i przypadkami zastraszania skierowanymi do niektórych organizacji społeczeństwa obywatelskiego współpracujących z MTK; wzywa do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu zapewnienia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego bezpiecznego otoczenia, tak aby mogły one działać i współpracować z MTK oraz radzić sobie z groźbami i aktami zastraszania, które są w nie w związku z tym wymierzane;

22.  odnotowuje postępy poczynione we wdrażaniu planu działania z dnia 12 lipca 2011 r. w następstwie decyzji Rady z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie MTK; domaga się oceny realizacji planu działania w celu określenia możliwych obszarów, w których skuteczność działań UE można by poprawić, z uwzględnieniem promowania integralności i niezależności MTK;

23.  wzywa wszystkie państwa, które ratyfikowały statut rzymski, do pełnej współpracy z MTK w działaniach mających na celu przeprowadzenie dochodzeń w sprawie osób odpowiedzialnych za poważne przestępstwa międzynarodowe i postawienie ich przed sądem, do poszanowania autorytetu MTK oraz do pełnego wdrożenia jego orzeczeń;

24.  zdecydowanie zachęca UE i jej państwa członkowskie do wykorzystania wszelkich dostępnych narzędzi politycznych i dyplomatycznych, by wspierać skuteczną współpracę z MTK, zwłaszcza w odniesieniu do programów ochrony świadków oraz do wykonywania zaległych nakazów aresztowania, ze szczególnym uwzględnieniem 13 podejrzanych, którzy zbiegli; wzywa Komisję, ESDZ i Radę, aby osiągnęły porozumienia w sprawie przyjęcia konkretnych środków służących reagowaniu na brak współpracy z MTK, które stanowiłyby uzupełnienie oświadczeń politycznych;

25.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do wykorzystania wszelkich środków wobec państw trzecich, w tym do rozważenia sankcji – w szczególności w przypadku krajów, których sytuacja jest przedmiotem dochodzenia prowadzonego przez MTK, oraz krajów, które są przedmiotem wstępnej analizy MTK – aby wzmocnić ich polityczną wolę pełnej współpracy oraz wesprzeć ich zdolność do wszczynania krajowych postępowań dotyczących masowych aktów okrucieństwa; wzywa również UE i jej państwa członkowskie do zaoferowania tym państwom pełnego wsparcia, aby pomóc im w zachowaniu zgodności z wymogami MTK; wzywa państwa członkowskie, aby w pełni przestrzegały wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 r.;

26.  uważa, że ofiarom masowych aktów okrucieństwa należy zapewnić dostęp do skutecznych i możliwych do wyegzekwowania środków naprawczych i odszkodowań; podkreśla specjalną rolę ofiar i świadków w postępowaniach przed MTK oraz potrzebę konkretnych środków mających na celu zapewnienie ich bezpieczeństwa i skutecznego uczestnictwa zgodnie ze statutem rzymskim; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby umieszczały prawa ofiar w centrum wszystkich działań podejmowanych w walce z bezkarnością oraz dobrowolnie uczestniczyły w funduszu powierniczym MTK na rzecz ofiar;

27.  apeluje do ESDZ o zapewnienie, by odpowiedzialność za masowe akty okrucieństwa oraz wsparcie dla MTK włączono do priorytetów polityki zagranicznej UE, w tym za pośrednictwem procesu rozszerzenia, przez systematyczne uwzględnianie walki z bezkarnością; podkreśla w tym kontekście znaczącą rolę parlamentarzystów w promowaniu MTK oraz walce z bezkarnością, w tym przez współpracę międzyparlamentarną;

28.  wzywa państwa członkowskie do zadbania o to, by w mandatach właściwych regionalnych specjalnych przedstawicieli UE zawrzeć koordynację i współpracę z MTK; ponawia apel do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel, aby wyznaczyła specjalnego przedstawiciela UE ds. międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości, mającego uprawnienia, by upowszechniać, uwypuklać i reprezentować zaangażowanie UE na rzecz walki z bezkarnością i na rzecz MTK we wszystkich aspektach unijnej polityki zagranicznej;

29.  podkreśla kluczową rolę Parlamentu w monitorowaniu działań UE w tym zakresie; z zadowoleniem przyjmuje dodanie sekcji odnoszącej się do walki z bezkarnością oraz do MTK w sprawozdaniu rocznym Parlamentu w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie, a ponadto sugeruje, by Parlament odgrywał bardziej aktywną rolę przez promowanie walki z bezkarnością i działalności MTK oraz uwzględnianie tych kwestii we wszystkich strategiach politycznych UE i działaniach jej instytucji, w szczególności w pracach komisji Parlamentu odpowiedzialnych za politykę zewnętrzną Unii oraz delegacji Parlamentu ds. stosunków z państwami trzecimi;

30.  podkreśla, że zgodnie z zasadą komplementarności działań MTK główną odpowiedzialność za prowadzenie dochodzeń w sprawie masowych aktów okrucieństwa i za ich ściganie ponoszą państwa-strony; wyraża zaniepokojenie tym, że nie wszystkie państwa członkowskie UE mają w swoim ustawodawstwie definicje tych aktów w rozumieniu prawa krajowego, które pozwoliłyby ich sądom sprawować nad tymi przestępstwami jurysdykcję; wzywa UE i państwa członkowskie do pełnego wykorzystania zestawu narzędzi służących doskonaleniu zasady komplementarności;

31.  zachęca państwa członkowskie do zmiany art. 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tak aby dodać masowe akty okrucieństwa do listy przestępstw, które podlegają kompetencji UE;

32.  zdecydowanie zachęca UE, by przygotowała i zapewniła zasoby na potrzeby sporządzenia planu działania w sprawie walki z bezkarnością w Europie, dotyczącego zbrodni podlegających prawu międzynarodowemu, zawierającego czytelne punkty odniesienia dla instytucji UE i państw członkowskich w celu wzmocnienia dochodzeń krajowych w sprawie ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych oraz ścigania takich czynów na szczeblu krajowym;

33.  przypomina, że państwa – w tym państwa członkowskie UE – mogą indywidualnie wszczynać postępowania przeciwko innym państwom przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w związku z naruszeniem na szczeblu państwowym zobowiązań wynikających z traktatów i konwencji międzynarodowych, w tym Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r. oraz Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r.;

34.  przypomina o swoim stanowczym potępieniu masowych aktów okrucieństwa popełnionych przez reżim Assada w Syrii, które mogą być uznawane za ciężkie zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, oraz ubolewa, że sprawcy tych zbrodni w Syrii cieszą się bezkarnością;

35.   ubolewa nad powszechnym nieprzestrzeganiem międzynarodowego prawa humanitarnego oraz zastraszającą liczbą zgonów wśród ludności cywilnej oraz ataków na infrastrukturę cywilną w konfliktach zbrojnych na świecie; wzywa społeczność międzynarodową do zorganizowania międzynarodowej konferencji w celu przygotowania nowego międzynarodowego mechanizmu śledzenia i gromadzenia danych oraz publicznego informowania o naruszeniach podczas konfliktów zbrojnych; ponawia swój apel do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel o coroczne przedstawianie publicznego wykazu domniemanych sprawców ataków na szkoły i szpitale w celu określenia odpowiednich działań UE na rzecz położenia kresu takim atakom;

36.  wzywa państwa członkowskie do ratyfikowania głównych instrumentów międzynarodowego prawa humanitarnego oraz innych właściwych instrumentów prawnych; uznaje znaczenie wytycznych UE dotyczących promowania przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego i ponawia swój apel do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel i ESDZ o przyspieszenie ich wdrażania, w szczególności w odniesieniu do zbrodni wojennych na Bliskim Wschodzie; apeluje do UE o wspieranie inicjatyw mających na celu rozpowszechnianie wiedzy o międzynarodowym prawie humanitarnym i dobrych praktykach w zakresie jego stosowania oraz wzywa UE, by skutecznie wykorzystała wszelkie dostępne narzędzia dwustronne, aby propagować przestrzeganie międzynarodowego prawa humanitarnego przez jej partnerów, w tym za pośrednictwem dialogu politycznego;

37.  podkreśla, że państwa członkowskie powinny odmawiać zapewniania broni, sprzętu lub wsparcia finansowego bądź politycznego rządom lub podmiotom niepaństwowym, które naruszają międzynarodowe prawo humanitarne, w tym przez dopuszczanie się gwałtów lub innego rodzaju przemocy seksualnej wobec kobiet i dzieci;

38.  ponadto wzywa UE i jej państwa członkowskie aby wspierały – zgodnie z zobowiązaniem zawartym w Planie działania UE dotyczącym praw człowieka i demokracji na lata 2015–2019 – procesy reform i krajowe wysiłki na rzecz budowania potencjału, mające na celu wzmocnienie niezawisłości sądownictwa, organów ścigania, systemu penitencjarnego i programów odszkodowań w państwach trzecich bezpośrednio dotkniętych domniemanym popełnieniem takich zbrodni; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje ramy UE z 2015 r. dotyczące wsparcia dla sprawiedliwości okresu przejściowego oraz oczekuje ich skutecznego wdrożenia;

Walka z bezkarnością podmiotów niepaństwowych

39.  zauważa, że międzynarodowe prawo karne – a szczególnie mandat i jurysdykcja międzynarodowych trybunałów karnych – jasno określa odpowiedzialność osób należących do grup niepaństwowych popełniających zbrodnie prawa międzynarodowego; podkreśla, że odpowiedzialność ta dotyczy nie tylko takich osób, lecz także bezpośrednich współsprawców zbrodni prawa międzynarodowego; zachęca wszystkie państwa członkowskie UE, aby postawiły przed sądem podmioty państwowe, podmioty niepaństwowe oraz osoby odpowiedzialne za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo;

40.  podkreśla, że popełnianie przez ISIS/Daisz lub inne podmioty niepaństwowe okrutnych zbrodni przeciwko kobietom i dziewczętom jest przedmiotem wielu doniesień właściwych organów międzynarodowych, i zauważa, że międzynarodowe środowisko prawnicze stara się zastosować do tych zbrodni międzynarodowe ramy prawa karnego;

41.  w tym kontekście ponownie stanowczo potępia odrażające zbrodnie i naruszenia praw człowieka popełnione przez podmioty niepaństwowe takie jak Boko Haram w Nigerii oraz ISIS/Daisz w Syrii i Iraku; jest wstrząśnięty rozmiarami popełnionych zbrodni, które obejmują zabójstwa, tortury, gwałty, zniewolenie i niewolnictwo seksualne, rekrutowanie dzieci-żołnierzy, wymuszoną zmianę religii oraz systematyczne zabójstwa osób należących do mniejszości religijnych, w tym chrześcijan, jazydów i innych; przypomina, że według MTK przemoc seksualną można uznać za zbrodnię wojenną i zbrodnię przeciwko ludzkości; uważa, że ściganie sprawców powinno być priorytetem dla wspólnoty międzynarodowej;

42.  zachęca UE i jej państwa członkowskie do walki z bezkarnością oraz do aktywnego wspierania międzynarodowych wysiłków zmierzających do postawienia przed sądem członków grup niepaństwowych takich jak Boko Haram, ISIS/Daisz i wszelkie inne podmioty popełniające zbrodnie przeciwko ludzkości; wzywa do przyjęcia jasnego podejścia do kwestii ścigania bojowników ISIS/Daiszu i ich podżegaczy, w tym poprzez wykorzystanie wiedzy fachowej sieci UE w zakresie dochodzenia i ścigania ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych;

43.  podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie powinny wspierać ściganie członków grup niepaństwowych takich jak ISIS/Daisz poprzez dążenie do konsensusu w Radzie Bezpieczeństwa ONZ w odniesieniu do przekazania jurysdykcji do MTK, gdyż Syria i Irak nie są stronami statutu rzymskiego; podkreśla, że UE powinna zbadać i wesprzeć – na szczeblu międzynarodowym i wszelkimi środkami – możliwości przeprowadzenia dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych przez wszystkie strony konfliktu syryjskiego, w tym ISIS/Daisz, i ścigania tych zbrodni, np. przez ustanowienie międzynarodowego trybunału karnego dla Iraku i Syrii;

44.  z ubolewaniem przyjmuje weto stawiane przez Rosję i Chiny jako członków stałych Rady Bezpieczeństwa ONZ przeciw zgłoszeniu sytuacji w Syrii do prokuratora MTK na podstawie rozdziału VII karty ONZ oraz przeciw przyjęciu środka mającego na celu ukaranie Syrii za stosowanie broni chemicznej; wzywa UE, aby poparła szybkie działania mające na celu reformę funkcjonowania Rady Bezpieczeństwa ONZ, w szczególności w zakresie korzystania z prawa weta, a zwłaszcza francuską inicjatywę, by powstrzymywać się od korzystania z tego prawa, gdy istnieją dowody na ludobójstwo, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;

45.  zachęca, by ostatecznie wezwano do stosowania zasad określonych w rozdziale VII Karty ONZ z myślą o przestrzeganiu zasady obowiązku ochrony, zawsze pod auspicjami społeczności międzynarodowej i po zatwierdzeniu przez Radę Bezpieczeństwa ONZ;

46.  z zadowoleniem przyjmuje powołanie przez Radę Praw Człowieka Niezależnej Międzynarodowej Komisji Dochodzeniowej w sprawie Syrii, a także powołanie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ międzynarodowego, bezstronnego i niezależnego mechanizmu (IIIM) w celu udzielenia pomocy w dochodzeniu w sprawie poważnych przestępstw popełnionych w Syrii; podkreśla potrzebę utworzenia podobnego niezależnego mechanizmu w przypadku Iraku oraz wzywa wszystkie państwa członkowskie UE, wszystkie strony konfliktu w Syrii, społeczeństwo obywatelskie i cały system ONZ do pełnej współpracy z IIIM i do przekazywania mu wszelkich posiadanych potencjalnie informacji i dokumentów, aby pomóc w realizacji mandatu tego mechanizmu; dziękuje tym państwom członkowskim UE, które wsparły finansowo IIIM, i wzywa te, które jeszcze tego nie uczyniły, do udzielenia takiego wsparcia;

47.  wzywa UE do zapewniania odpowiedniego finansowania organizacjom, które prowadzą dochodzenia w oparciu o ogólnodostępne informacje i pracują nad cyfrowym gromadzeniem dowodów zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości, tak aby zapewnić rozliczalność i postawić sprawców przed sądem;

48.  z zadowoleniem przyjmuje wysiłki UE ukierunkowane na wspieranie prac Komisji ds. Międzynarodowego Wymiaru Sprawiedliwości i Rozliczalności oraz innych organizacji pozarządowych, które dokumentują masowe akty okrucieństwa; wzywa UE do udzielenia bezpośredniego wsparcia społeczeństwu obywatelskiemu w Iraku i Syrii w zakresie gromadzenia, zachowywania i ochrony dowodów zbrodni popełnionych w Iraku i Syrii przez wszystkie strony tych konfliktów, w tym ISIS/Daisz; wzywa do gromadzenia i przechowywania dowodów – cyfrowych i innych – dotyczących zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i ludobójstwa popełnionych przez wszystkie strony konfliktu, co stanowi kluczowy element walki z bezkarnością i podstawowy priorytet; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Zjednoczonego Królestwa, Belgii i Iraku na szczeblu ONZ (koalicję na rzecz postawienia Daiszu przed sądem), mającą na celu gromadzenie dowodów zbrodni popełnianych przez ISIS/Daisz w Syrii i Iraku w celu ułatwienia ścigania ich na szczeblu międzynarodowym, oraz wzywa państwa członkowskie UE do przystąpienia do koalicji lub jej wsparcia; nadal wspiera działania w ramach inicjatywy na rzecz ratowania dziedzictwa kulturowego oraz związane z nią działania w zakresie gromadzenia danych w Syrii i Iraku związanych z niszczeniem dziedzictwa archeologicznego i kulturowego;

49.  zachęca UE i państwa członkowskie do realizacji wszelkich koniecznych działań mających na celu skuteczne przerwanie przepływu środków docierających do ISIS/Daiszu, obejmujących broń palną, pojazdy, wpływy gotówkowe i wiele innych rodzajów aktywów;

50.  wzywa UE do nałożenia sankcji na te państwa lub organy, które bezpośrednio lub pośrednio ułatwiają przepływ zasobów do ISIS/Daiszu i w ten sposób przyczyniają się do rozwoju jego przestępczej działalności terrorystycznej;

51.  podkreśla, że państwa członkowskie UE powinny przeprowadzić dochodzenia w sprawie wszystkich zarzutów oraz ścigać osoby będące ich obywatelami lub podlegające ich jurysdykcji, które popełniły lub próbowały popełnić masowe akty okrucieństwa w Iraku i Syrii lub współuczestniczyły w takich aktach, a w przeciwnym razie wnieść dane sprawy do MTK zgodnie ze statutem rzymskim; przypomina jednak, że ściganie członków ISIS/Daiszu w państwach członkowskich może być jedynie środkiem uzupełniającym w stosunku do międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości;

52.  podkreśla znaczenie umowy o współpracy i pomocy między MTK a Unią Europejską; wzywa państwa członkowskie do zastosowania zasady represji wszechświatowej w zwalczaniu bezkarności i podkreśla znaczenie tej zasady dla skuteczności i sprawnego funkcjonowania systemu międzynarodowego sądownictwa karnego; wzywa również państwa członkowskie do ścigania zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości w ramach jurysdykcji krajowych, również wtedy, gdy zbrodnie te zostały popełnione w państwach trzecich lub przez obywateli państw trzecich;

53.  wzywa wszystkie państwa społeczności międzynarodowej, w tym państwa członkowskie UE, by aktywnie działały na rzecz zapobiegania radykalizacji i walki z tym zjawiskiem oraz usprawniły własne systemy prawne i sądownicze, tak aby zapobiegać wstępowaniu ich obywateli i mieszkańców do ISIS/Daiszu;

Wymiar płci w reagowaniu na naruszenia praw człowieka w kontekście zbrodni wojennych

54.  podkreśla nieodzowną potrzebę eliminacji przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć przez zajęcie się problemem powszechnego i systematycznego stosowania takiej przemocy jako narzędzia walki z kobietami i dziewczętami; apeluje do wszystkich państw o opracowanie krajowych programów działania zgodnie z rezolucją nr 1325 Rady Bezpieczeństwa ONZ, wraz ze strategiami walki z przemocą wobec kobiet, oraz wzywa do szerokiego zaangażowania na rzecz wdrożenia tej rezolucji; wzywa do globalnego zaangażowania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa kobiet i dziewcząt od początku każdej sytuacji nadzwyczajnej lub kryzysowej oraz w sytuacjach po zakończeniu konfliktu, wszelkimi dostępnymi środkami, takimi jak dostęp do pełnego zakresu usług dotyczących zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego – w tym do bezpiecznej i legalnej aborcji – dla ofiar gwałtu w czasie wojny; ponadto podkreśla, że kobiety często cierpią z powodu fizycznych, psychologicznych i społeczno-gospodarczych skutków przemocy nawet po zakończeniu konfliktu;

55.  jest zdania, że kobiety powinny odgrywać większą rolę w zapobieganiu konfliktom, promowaniu praw człowieka i reform demokratycznych, oraz podkreśla, że systematyczne uczestnictwo kobiet ma istotne znaczenie jako zasadniczy element wszelkich procesów pokojowych i odbudowy po konflikcie; zachęca UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały włączenie kobiet w procesy pokojowe i procesy pojednania narodowego;

56.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i właściwe organy międzynarodowe, aby podjęły odpowiednie działania, takie jak egzekwowanie wojskowych środków dyscyplinarnych, utrzymanie zasady odpowiedzialności hierarchicznej i prowadzenie szkoleń dla wojska oraz personelu pokojowego i humanitarnego dotyczących zakazu wszelkich form przemocy seksualnej;

o
o   o

57.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, specjalnemu przedstawicielowi UE ds. praw człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretarzowi generalnemu ONZ, przewodniczącemu Zgromadzenia Ogólnego ONZ oraz rządom państw członkowskich ONZ.

(1) Dz.U. L 155 z 12.6.2001, s. 19. (2) Dz.U. L 167 z 26.6.2002, s. 1. (3) Dz.U. L 118 z 14.5.2003, s. 12. (4) Dz.U. L 150 z 18.6.2003, s. 67. (5) Dz.U. L 115 z 28.4.2006, s. 49. (6) Dz.U. L 76 z 22.3.2011, s. 56. (7) Dz.U. C 153 E z 31.5.2013, s. 115. (8) Dz.U. C 224 z 21.6.2016, s. 31. (9) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0344. (10) Dz.U. C 224 z 21.6.2016, s. 10. (11) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0459. (12) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0449. (13) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0422. (14) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0051. (15) Dz.U. C 407 z 4.11.2016, s. 61.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie prywatnych firm ochroniarskich (2016/2238(INI))

P8_TA(2017)0289 A8-0191/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając dokument z Montreux w sprawie istotnych międzynarodowych zobowiązań prawnych i dobrych praktyk państw związanych z działaniem prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich w trakcie konfliktu zbrojnego,

–  uwzględniając rezolucje Rady Praw Człowieka ONZ nr 15/26, 22/33, 28/7 i 30/6,

–  uwzględniając prace grupy roboczej ONZ ds. wykorzystywania najemników w celu łamania praw człowieka i zakłócania korzystania z prawa narodów do samostanowienia, która została utworzona w lipcu 2005 r.,

–  uwzględniając sprawozdania otwartej międzyrządowej grupy roboczej dotyczące rozważenia możliwości opracowania międzynarodowych ram prawnych dotyczących regulowania działalności prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, monitorowania jej i nadzoru nad nią,

–  uwzględniając wytyczne ONZ w sprawie korzystania z usług uzbrojonych pracowników prywatnych firm ochroniarskich, których zakres rozszerzono ostatnio na usługi nieuzbrojonych pracowników,

–  uwzględniając oenzetowski Kodeks postępowania dla służb wymiaru sprawiedliwości,

–  uwzględniając projekt ewentualnej konwencji w sprawie prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, który ma przeanalizować i nad którym ma pracować Rada Praw Człowieka,

–  uwzględniając Międzynarodowy kodeks postępowania prywatnych dostawców usług ochrony (ICoC) ustanowiony przez Stowarzyszenie ds. Międzynarodowego Kodeksu Postępowania Prywatnych Dostawców Usług Ochrony, będący branżowym mechanizmem samoregulacji, którego standardy mają dobrowolny charakter,

–  uwzględniając kodeks postępowania Międzynarodowego Stowarzyszenia na rzecz Operacji Stabilizacyjnych, który jest branżowym mechanizmem samoregulacji,

–  uwzględniając kodeks etyczny i postępowania sekcji ds. prywatnych firm ochroniarskich Zrzeszenia Europejskich Przedsiębiorstw Świadczących Usługi Ochrony (CoESS – Confederation of European Security Services) i UNI Europa,

–  uwzględniając normę ISO 18788 dotyczącą systemów zarządzania działaniem prywatnych firm ochroniarskich, która określa parametry zarządzania prywatnymi firmami ochroniarskimi,

–  uwzględniając zalecenie Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie współpracy pomiędzy właściwymi organami krajowymi państw członkowskich odpowiedzialnymi za sektor prywatnych firm ochroniarskich,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającą dyrektywę 2004/18/WE(1),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającą dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE(2),

–  uwzględniając koncepcję UE dotyczącą wsparcia logistycznego dowodzonych przez UE operacji wojskowych oraz koncepcję UE dotyczącą wsparcia podwykonawców w ramach operacji wojskowych dowodzonych przez UE,

–  uwzględniając zalecenia Priv-War dotyczące unijnych działań regulacyjnych w zakresie prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich oraz ich usług,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 października 2013 r. w sprawie korupcji w sektorze publicznym i prywatnym: wpływ na prawa człowieka w krajach trzecich(3) oraz swoją rezolucję z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: dbanie o interesy obywateli a droga do trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu(4),

–  uwzględniając wiele różnych rodzajów ryzyka, wyzwań i zagrożeń w Unii Europejskiej i poza nią,

–  uwzględniając tymczasowe wytyczne Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) z maja 2012 r. dotyczące uzbrojonego personelu ochrony na pokładach statków,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0191/2017),

A.  mając na uwadze, że bezpieczeństwo i obronność są dobrami publicznymi zarządzanymi przez organy publiczne w oparciu o kryteria skuteczności, wydajności, rozliczalności i praworządności, które zależą nie tylko od zasobów finansowych, ale również od wiedzy; mając na uwadze, że w niektórych obszarach organy publiczne mogą nie posiadać niezbędnych zdolności i możliwości;

B.   mając na uwadze, że bezpieczeństwo i obronę powinny zapewniać przede wszystkim organy publiczne;

C.  mając na uwadze, że sondaże Eurobarometru pokazują, że obywatele UE chcą, by Unia odgrywała aktywniejszą rolę w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony;

D.  mając na uwadze, że w 2013 r. w Europie około 40 tysięcy prywatnych firm ochroniarskich zatrudniało ponad 1,5 miliona prywatnych dostawców usług ochrony; mając na uwadze, że liczby te ciągle wzrastają; mając na uwadze, że obrót tych firm w tym samym roku wyniósł około 35 miliardów EUR; mając na uwadze, że w 2016 r. światowy prywatny sektor bezpieczeństwa był wyceniany aż na 200 mld USD oraz liczył około 100 000 prywatnych firm ochroniarskich, zatrudniających 3,5 mln pracowników;

E.  mając na uwadze, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat prywatne firmy ochroniarskie – termin, który do celów niniejszej rezolucji obejmuje również prywatne firmy wojskowe – były w coraz większym stopniu zatrudniane przez rządy państw oraz krajowe agencje wojskowe i cywilne, zarówno do celów świadczenia usług w kraju, jak i wsparcia rozmieszczania sił za granicą;

F.  mając na uwadze, że wachlarz usług świadczonych przez prywatne firmy ochroniarskie jest bardzo szeroki, poczynając od usług logistycznych aż do rzeczywistego wsparcia bojowego, dostarczania technologii wojskowych oraz udziału w odbudowie pokonfliktowej; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie świadczą również niezbędne usługi w państwach członkowskich, takie jak obsługa więzień i zapewnianie patroli w obiektach infrastruktury; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie były wykorzystywane zarówno podczas cywilnych, jak i wojskowych misji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) do ochrony delegatur UE, budowania obozów w terenie, prowadzenia szkoleń, zapewnienia transportu powietrznego oraz do wspierania działań w dziedzinie pomocy humanitarnej;

G.  mając na uwadze, że w kontekście UE praktyki państw członkowskich w zakresie korzystania z usług prywatnych firm ochroniarskich, procedury dotyczące ich zatrudniania oraz jakość systemów regulacyjnych są bardzo zróżnicowane, przy czym wiele z nich wykorzystuje je w swoich kontyngentach podczas operacji wielostronnych;

H.  mając na uwadze, że outsourcing działalności wojskowej, dawniej integralnej części działań sił zbrojnych, ma miejsce między innymi w celu świadczenia usług w sposób bardziej opłacalny, lecz również by zrekompensować braki w zdolnościach coraz mniejszych sił zbrojnych w kontekście rosnącej liczby wielostronnych misji zagranicznych i coraz mniejszych budżetów, co wynika z niechęci decydentów do zapewnienia odpowiednich zasobów; mając na uwadze, że powinno to stanowić wyjątek; mając na uwadze, że należy zaradzić brakom; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie mogą również zapewnić, często z krótkim wyprzedzeniem i w komplementarny sposób, zdolności, których brakuje krajowym siłom zbrojnym; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie były również wykorzystywane, ze względów politycznych, do omijania ograniczeń dotyczących wykorzystywania wojsk, zwłaszcza w celu przezwyciężenia braku społecznego poparcia dla angażowania własnych sił zbrojnych; mając na uwadze, że wykorzystywanie prywatnych firm ochroniarskich jako narzędzia polityki zagranicznej musi podlegać skutecznej kontroli parlamentarnej;

I.  mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie były oskarżone o szereg naruszeń praw człowieka i udział w incydentach, które pociągnęły za sobą ofiary śmiertelne; mając na uwadze, że incydenty te zmieniają się w czasie i mogą się różnić w zależności od kraju oraz że w niektórych przypadkach stanowią poważne pogwałcenie międzynarodowego prawa humanitarnego, w tym zbrodnie wojenne; mając na uwadze, że niektóre te przypadki były ścigane; mając na uwadze, że to, wraz z brakiem przejrzystości ich działań, miało negatywne konsekwencje dla wysiłków społeczności międzynarodowej w odnośnych państwach oraz ujawniło znaczne luki w strukturze odpowiedzialności, ze względu na m.in. tworzenie wielu warstw jednostek zależnych lub podwykonawców w różnych krajach, szczególnie lokalnych, co w niektórych przypadkach prowadzi do niemożności zagwarantowania elementarnego bezpieczeństwa ludności cywilnej w państwach przyjmujących;

J.  mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie powinny dążyć do unikania takich sytuacji w przyszłości oraz powstrzymać się od outsourcingu operacji wojskowych, które pociągają za sobą użycie siły i broni, uczestnictwo w działaniach wojennych oraz udział w walkach lub zaangażowanie na terenach walk w inny sposób, w zakresie wykraczającym poza uzasadnioną obronę własną; mając na uwadze, że outsourcing operacji i działań do prywatnych firm ochroniarskich w rejonach konfliktu powinien być ograniczony do zapewnienia wsparcia logistycznego i ochrony instalacji, bez fizycznej obecności prywatnych firm ochroniarskich w rejonach prowadzenia walk; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie w żadnym wypadku nie mogą zastąpić personelu krajowych sił zbrojnych; mając na uwadze, że przy wdrażaniu polityki obronnej należy przyznać najwyższy priorytet temu, aby siły zbrojne państw członkowskich były wyposażone w wystarczające zasoby, narzędzia, zdolności, umiejętności i środki umożliwiające im realizację wszystkich powierzonych zadań;

K.  mając na uwadze, że by państwa mogły odnosić korzyści z działalności prywatnych firm ochroniarskich, a także by zapewnić, że firmy takie odpowiadają za swoje działania, należy wprowadzić na szczeblu międzynarodowym ramy prawne z wiążącymi mechanizmami regulacyjnymi i kontrolnymi w celu uregulowania korzystania z usług takich firm i zapewnienia wystarczającej kontroli nad ich działaniami; mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie są częścią sektora, który jest w dużym stopniu ponadnarodowy i ściśle powiązany z podmiotami rządowymi i międzyrządowymi oraz jako taki wymaga całościowego podejścia do jego uregulowania; mając na uwadze, że obecna sytuacja regulacyjna w tej sferze stanowi zbiór niespójnych reguł, które różnią się ogromnie w różnych państwach członkowskich; mając na uwadze, że niejednolite przepisy na szczeblu krajowym oraz mechanizmy samoregulacji wprowadzane przez niektóre prywatne firmy ochroniarskie stanowią słaby środek odstraszający w celu zapobiegania nadużyciom, ze względu na brak kar, oraz mogą mieć istotny wpływ na sposób działania prywatnych firm ochroniarskich podczas wielostronnych działań i w rejonach konfliktu;

L.  mając na uwadze brak uzgodnionych definicji prywatnej firmy ochroniarskiej i prywatnej firmy wojskowej oraz definicji ich usług; mając na uwadze, że jak sugeruje to definicja zawarta w projekcie konwencji przygotowanym przez grupę roboczą ONZ ds. najemników, prywatna firma ochroniarska może zostać zdefiniowana jako przedsiębiorstwo, w ramach którego osoby fizyczne lub podmioty prawne świadczą uzupełniające usługi wojskowe lub ochroniarskie; mając na uwadze, że usługi wojskowe w tym kontekście można zdefiniować jako usługi specjalistyczne związane z działaniami wojskowymi, w tym planowaniem strategicznym, pozyskiwaniem informacji, dochodzeniem, rozpoznaniem przestrzeni lądowej, morskiej lub powietrznej, wszelkimi typami operacji lotniczych, załogowych lub bezzałogowych, satelitarnym monitorowaniem i pozyskiwaniem informacji, wszelkiego rodzaju transferem wiedzy z zakresu zastosowań wojskowych, materialnym i technicznym wsparciem sił zbrojnych i innymi powiązanymi działaniami; mając na uwadze, że usługi ochroniarskie można zdefiniować jako zbrojne usługi w zakresie ochrony lub zbrojnej ochrony budynków, obiektów, mienia i osób, oraz wszelkiego rodzaju transfer wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i zastosowań policyjnych, rozwój i wdrażanie środków bezpieczeństwa informacji i inne związane z tym działania;

M.  mając na uwadze, że dokument z Montreux jest pierwszym poważnym dokumentem określającym zasady stosowania prawa międzynarodowego do prywatnych firm ochroniarskich; mając na uwadze, że Międzynarodowy kodeks postępowania prywatnych dostawców usług ochrony (ICoC) określa standardy sektorowe i coraz częściej okazuje się być narzędziem służącym zapewnieniu wspólnych podstawowych standardów w całym sektorze; mając na uwadze, że Stowarzyszenie ds. Międzynarodowego Kodeksu Postępowania Prywatnych Dostawców Usług Ochrony (ICoCA) ma za zadanie wspomagać i nadzorować wdrażanie kodeksu oraz kierować pracami z tym związanymi, a także promować odpowiedzialne świadczenie usług ochrony oraz poszanowanie praw człowieka i prawa krajowego i międzynarodowego; mając na uwadze, że członkostwo w ICoCA jest dobrowolne i odpłatne, a z powodu wysokich składek członkowskich nie wszystkie prywatne firmy ochroniarskie mogą sobie pozwolić na przystąpienie do Stowarzyszenia;

N.  mając na uwadze, że prace nad uregulowaniem sytuacji prywatnych firm ochroniarskich prowadzone są na wielu międzynarodowych forach, w tym na forum dokumentu z Montreux, na którym UE została wybrana do grupy przyjaciół przewodniczącego, otwartej międzyrządowej grupy roboczej, która ma rozważyć możliwości opracowania międzynarodowych ram prawnych dotyczących regulowania działalności prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, monitorowania jej i nadzoru nad nią, jak również na forum Stowarzyszenia ds. Międzynarodowego Kodeksu Postępowania Prywatnych Dostawców Usług Ochrony;

O.  mając na uwadze, że UE i 23 państwa członkowskie przystąpiły do dokumentu z Montreux oraz że UE jest członkiem grupy roboczej zajmującej się Stowarzyszeniem ds. Międzynarodowego Kodeksu Postępowania Prywatnych Dostawców Usług Ochrony; mając na uwadze, że w ramach Rady Praw Człowieka UE przyczynia się do ewentualnego opracowania międzynarodowych ram prawnych; mając na uwadze, że UE odgrywa zasadniczą rolę w propagowaniu krajowej i regionalnej kontroli nad świadczeniem i eksportem różnych usług wojskowych i ochroniarskich;

P.  mając na uwadze, że Unia Europejska nie ma stosownych ram regulacyjnych – mimo dużej liczby prywatnych firm ochroniarskich mających siedzibę w Europie lub uczestniczących w misjach i operacjach w ramach WPBiO lub delegatur UE; mając na uwadze, że obowiązujące ramy regulacyjne niemal wyłącznie opierają się na modelu amerykańskim, wprowadzonym w czasie konfliktu irackiego, który służył interesom wojskowych firm zaangażowanych w misje bojowe; mając na uwadze, że nie odpowiadają one ani profilowi, ani zadaniom europejskich prywatnych firm ochroniarskich;

Q.  mając na uwadze, że niezwykle istotne jest priorytetowe potraktowanie tworzenia jasnych zasad interakcji, współpracy i pomocy między organami ścigania i prywatnymi firmami ochroniarskimi;

R.  mając na uwadze, że prywatne firmy ochroniarskie mogłyby odgrywać większą rolę w walce z piractwem i w poprawie bezpieczeństwa morskiego, w przypadku misji z wykorzystaniem psów, cyberobrony, badań i rozwoju w zakresie narzędzi bezpieczeństwa, mieszanych inspekcji nadzorczych i szkoleń w zakresie współpracy z organami publicznymi i pod ich nadzorem; mając na uwadze, że korzystanie z usług prywatnych firm ochroniarskich zapewniających uzbrojoną ochronę przyniosło konkretne wyzwania dla sektora transportu morskiego oraz doprowadziło do szeregu incydentów, które pociągnęły za sobą ofiary śmiertelne i wywołały konflikty dyplomatyczne;

Wykorzystywanie prywatnych firm ochroniarskich w celu wsparcia sił wojskowych za granicą

1.  zauważa, że prywatne firmy ochroniarskie odgrywają ważną rolę we wspieraniu państwowych agencji wojskowych i cywilnych, wypełniając luki w zakresie zdolności, które powstały w wyniku zwiększonego zapotrzebowania na użycie sił za granicą, a czasami, o ile pozwalają na to okoliczności, zapewniając zdolność szybkiego reagowania; podkreśla, że w szczególnych przypadkach usługi prywatnych firm ochroniarskich wypełniają istniejące luki w zdolnościach, jednak państwa członkowskie powinny starać się wypełniać te luki w pierwszej kolejności za pomocą krajowych sił zbrojnych lub policji; podkreśla, że prywatne firmy ochroniarskie są wykorzystywane jako instrument realizacji polityki zagranicznej tych krajów;

2.  podkreśla, że prowadząc działania w państwach przyjmujących, a zwłaszcza znacznie różniących się pod względem kulturowym i religijnym, prywatne firmy ochroniarskie powinny być świadome lokalnych zwyczajów i tradycji, tak aby nie zaszkodzić skuteczności swojej misji i nie zrazić miejscowej ludności;

3.  zauważa, że w porównaniu z wojskiem prywatne firmy ochroniarskie, zwłaszcza te, które działają w państwach przyjmujących, mogą zapewnić cenną wiedzę w kwestiach lokalnych, a często również obniżyć koszty, choć należy zadbać o to, by jakość nie uległa pogorszeniu; podkreśla jednak, że korzystanie z usług świadczonych przez lokalne prywatne firmy ochroniarskie w państwach niestabilnych i regionach podatnych na konflikty może mieć negatywne konsekwencje dla celów unijnej polityki zagranicznej, jeśli korzystanie z tych usług wzmacnia niektóre lokalne uzbrojone podmioty, które mogłyby się stać stroną konfliktu; podkreśla znaczenie wyraźnego rozgraniczenia prawnego między funkcjonowaniem prywatnych firm ochroniarskich, a prywatnych podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w działania wojskowe;

4.  podkreśla, że prywatnym firmom ochroniarskim nie należy zlecać żadnych działań, które pociągałyby za sobą użycie siły i/lub aktywne uczestniczenie w działaniach wojennych, z wyjątkiem samoobrony, i w żadnych okolicznościach firmom ochroniarskim nie wolno brać udziału w przesłuchaniach ani ich przeprowadzać; podkreśla, że dla bezpieczeństwa i obronności UE priorytetowe znaczenie powinno mieć wzmacnianie krajowych sił zbrojnych, a prywatne firmy ochroniarskie mogą stanowić tylko ich uzupełnienie bez żadnych uprawnień w odniesieniu do strategicznych decyzji; podkreśla, że udział prywatnych firm ochroniarskich w operacjach wojskowych powinien zawsze mieć uzasadnienie, przy jasno określonych celach możliwych do weryfikacji za pomocą konkretnych wskaźników, szczegółowo określonym budżecie oraz jasno wyznaczonej dacie rozpoczęcia i zakończenia działań, a także podlegać rygorystycznemu kodeksowi etycznemu; zaznacza, że działania zewnętrzne sił zbrojnych i służb bezpieczeństwa mają zasadnicze znaczenie dla utrzymania pokoju i zapobiegania konfliktom oraz dla odbudowy społecznej i pojednania narodowego w okresie pokonfliktowym;

5.  podkreśla, że zasada racjonalności pod względem kosztów przy zatrudnianiu prywatnych firm ochroniarskich przynosi korzyści głównie w perspektywie krótkoterminowej, zwłaszcza jeśli nie wzięto pod uwagę szeregu zmiennych społeczno-gospodarczych, dlatego też nie powinna ona stać się głównym kryterium przy rozpatrywaniu kwestii związanych z bezpieczeństwem; przypomina, że mechanizmy rozliczalności i nadzoru są niezbędne, aby w pełni osiągnąć legalność działań prywatnych firm ochroniarskich oraz potencjalne korzyści z ich usług;

6.  podkreśla znaczenie nadzoru parlamentarnego nad korzystaniem z usług prywatnych firm ochroniarskich przez państwa członkowskie;

Korzystanie z usług prywatnych firm ochroniarskich przez UE

7.  zauważa, że UE korzysta z usług prywatnych firm ochroniarskich za granicą w celu ochrony swoich delegatur i personelu oraz w celu wsparcia prowadzonych przez nią cywilnych i wojskowych misji w ramach WPBiO; zauważa, że korzystanie z ich usług ma bezpośredni wpływ na reputację UE i postrzeganie jej przez strony trzecie, co czyni z tych firm ważny aspekt obecności UE na szczeblu lokalnym oraz wpływa na poziom zaufania do UE; domaga się od Komisji i Rady przedstawienia ogólnych informacji o tym, gdzie, kiedy i z jakiego powodu korzystano z usług prywatnych firm ochroniarskich, by wspierać misje UE; uważa, że byłoby uzasadnione, aby w postępowaniach o udzielenie zamówienia dotyczących bezpieczeństwa delegatur Unia Europejska traktowała w uprzywilejowany sposób prywatne firmy ochroniarskie faktycznie mające siedzibę w Europie, przestrzegające europejskich przepisów i odprowadzające podatki w państwach europejskich;

8.  podkreśla jednak, że zwłaszcza na obszarach podatnych na konflikty korzystanie z usług prywatnych firm ochroniarskich w przypadku niektórych zadań może mieć negatywne skutki uboczne dla UE, szczególnie w aspekcie jej legitymacji, gdy przypadkowo dojdzie do powiązania jej z uzbrojonymi stronami konfliktu, co miałoby negatywne konsekwencje w przypadku incydentów z bronią, lub gdyby – w wyniku niezamierzonego wzmocnienia lokalnych podmiotów – doszło do utrudnienia działań w zakresie rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji (DDR) oraz reformy sektora bezpieczeństwa (SSR); w szczególności zwraca uwagę na ryzyko związane z niekontrolowanym zlecaniem zadań, np. lokalnym prywatnym firmom ochroniarskim;

9.  zwraca uwagę na różnego rodzaju poważne problemy prawne i polityczne związane ze stosowaną obecnie praktyką zlecania zadań w ramach podwykonawstwa w dziedzinie usług wojskowych i ochroniarskich, zwłaszcza w zakresie świadczenia usług przez lokalnych podwykonawców w państwach trzecich; uważa, że państwa członkowskie, ESDZ i Komisja powinny uzgodnić zatrudnianie, na wzór NATO, tylko prywatnych firm ochroniarskich mających siedzibę w państwach członkowskich UE;

10.  w związku z tym zaleca, by Komisja zaproponowała wspólne wytyczne dotyczące kontraktowania prywatnych firm ochroniarskich w zakresie wynajmowania i korzystania z dostawców usług wojskowych i ochroniarskich oraz zarządzania nimi, jasno określające wymogi w zakresie prywatnych firm ochroniarskich kwalifikujących się do kontraktów unijnych, w celu zastąpienia stosowanych obecnie różnorodnych podejść; wzywa Komisję i ESDZ do stosowania jednakowych wytycznych w zakresie wynajmu i korzystania z dostawców usług wojskowych i ochroniarskich oraz zarządzania nimi w odniesieniu do wszystkich działań zewnętrznych, misji i operacji oraz w odniesieniu do delegatur Unii we wszystkich krajach i regionach, a także w odniesieniu do wszystkich usług uwzględnionych w zmienionym wspólnym wykazie uzbrojenia Unii Europejskiej; uważa, że wytyczne te powinny opierać się na międzynarodowych najlepszych praktykach w odniesieniu do prowadzenia działalności przez prywatne firmy ochroniarskie, w szczególności dokumencie z Montreux i ICoC, a także uwzględniać potrzebę zachowania szczególnej ostrożności podczas wyboru prywatnych firm ochroniarskich w złożonym kontekście pokryzysowym; wzywa Komisję i ESDZ do korzystania tylko z usług dostawców posiadających uprawnienia na mocy ICoC na wzór ONZ, dla której ICoC ma charakter obowiązkowy; zwraca uwagę na podejście przyjęte przez organy amerykańskie, które do każdej poszczególnej umowy włączają szczegółowe standardy i wymogi, oraz wzywa UE do pójścia za tym przykładem; podkreśla, że umowy z prywatnymi firmami ochroniarskimi powinny zawierać m.in. klauzule dotyczące posiadania licencji i zezwoleń, akt osobowych pracowników i ewidencji majątkowych, szkoleń, zgodnego z prawem pozyskania i używania broni oraz organizacji wewnętrznej;

11.  domaga się, aby unijny inspektor ds. bezpieczeństwa dla danej firmy ochroniarskiej z UE był obecny w obiektach finansowanych przez UE oraz delegaturach Unii, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości świadczonych usług ochroniarskich, przeprowadzania weryfikacji i szkoleń wynajętego lokalnego personelu ochrony, nawiązywania i utrzymywania dobrych relacji z lokalnymi siłami bezpieczeństwa, zapewniania ocen ryzyka oraz pełnienia funkcji pierwszego punktu kontaktowego dla delegatury w sprawach związanych z bezpieczeństwem;

12.  zaleca, by Komisja ustanowiła otwarty wykaz dostawców, którzy dostosowali się do standardów UE, dotyczących m.in. niekaralności, zdolności finansowej i ekonomicznej, posiadania licencji i zezwoleń oraz weryfikacji personelu; odnotowuje, że w obrębie UE stosowane są bardzo różne standardy dotyczące prywatnych firm ochroniarskich, i uważa, że państwa członkowskie powinny dążyć do osiągnięcia podobnych standardów; wykaz ten powinien być aktualizowany co najmniej raz na 2 lata;

13.  podkreśla, że w przypadku, gdy UE korzysta z usług prywatnych firm ochroniarskich w państwach trzecich, z którymi zawarła umowę dotyczącą statusu sił zbrojnych (SOFA), w umowach tych należy zawsze podać zatrudnione prywatne firmy ochroniarskie oraz wyraźnie określić, że będą one ponosić odpowiedzialność na mocy prawa UE;

14.  podkreśla, że unijna koncepcja wsparcia wykonawców powinna zostać wzmocniona i powinna być wiążąca dla państw członkowskich i instytucji UE; uważa, że należy w niej określić w szczególności bardziej rygorystyczne standardy dotyczące włączania zapisów do umów, na wzór np. standardów amerykańskich, oraz że powinna ona obejmować wymóg, aby w rejonach konfliktów nie zezwalano na zatrudnianie lokalnych prywatnych firm ochroniarskich ani na zlecanie zadań w ramach podwykonawstwa; podkreśla, że międzynarodowe prywatne firmy ochroniarskie powinny mieć możliwość zatrudniania lokalnych pracowników, jednak tylko pojedynczo i bezpośrednio, tak aby zapewnić skuteczną weryfikację i zapobiec rozwojowi lokalnych sektorów bezpieczeństwa w rejonach konfliktu;

Regulacje dotyczące prywatnych firm ochroniarskich

15.  zaleca, by Komisja sporządziła zieloną księgę w celu zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron z sektora publicznego i prywatnego w szerokie konsultacje oraz dyskusję na temat procesów w celu skuteczniejszego określenia możliwości bezpośredniej współpracy i ustanowienia podstawowego zbioru zasad zaangażowania i dobrych praktyk; zaleca utworzenie unijnych norm jakości dla tego sektora; w związku z tym zaleca doprecyzowanie definicji prywatnych firm ochroniarskich przed wprowadzeniem skutecznej regulacji ich działalności, ponieważ brak takiej definicji może przyczynić się do powstania luk w przepisach;

16.  uważa, że UE powinna w pierwszej kolejności precyzyjnie zdefiniować odpowiednie usługi wojskowe i ochroniarskie; w związku z tym wzywa Radę do niezwłocznego uwzględnienia usług wojskowych i ochroniarskich świadczonych przez prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie we wspólnym wykazie uzbrojenia Unii Europejskiej;

17.  wzywa Komisję do opracowania skutecznego modelu regulacyjnego, który:

18.  zauważa, że tworzone globalne ramy regulacyjne, takie jak dokument z Montreux, ICoC i inne inicjatywy regulacyjne w ramach ONZ, stanowią wyraźny postęp w stosunku do braku sensownych uregulowań, co obserwowaliśmy zaledwie dziesięć lat temu;

19.  wyraża również uznanie dla wysiłków podejmowanych przez wiele państw członkowskich UE zgodnie z dobrymi praktykami przedstawionymi w dokumencie z Montreux, w celu wprowadzenia skutecznych krajowych regulacji dotyczących prywatnych firm ochroniarskich;

20.  odnotowuje jednak, że ocena wyników prywatnych firm ochroniarskich jest utrudniona z uwagi na brak spójnej sprawozdawczości na temat ich wykorzystania zarówno przez instytucje UE, jak i rządy państw członkowskich; zachęca państwa członkowskie i instytucje UE do przekazywania tych informacji w sposób bardziej spójny i przejrzysty, aby umożliwić ich odpowiednim organom budżetowym i niezależnym audytorom dokonanie właściwej oceny wykorzystania prywatnych firm ochroniarskich; zaleca, by parlamenty i organizacje pozarządowe aktywnie angażowały się w niezbędne procesy oceny, które są kluczowe dla uregulowania przedmiotowego sektora i nadzoru nad nim;

21.  zaleca Komisji i Radzie ustanowienie ram prawnych wymagających istnienia przepisów krajowych służących kontroli eksportu usług wojskowych i ochroniarskich, a także przekazywanie w corocznym sprawozdaniu UE danych dotyczących eksportu broni na podstawie zezwoleń na eksport usług wojskowych i ochroniarskich wydanych przez państwa członkowskie, tak aby zwiększyć publiczną przejrzystość i rozliczalność;

22.  podkreśla, że ponadnarodowy charakter prywatnych firm ochroniarskich oraz, w szczególności, ich działań w różnych regionach na świecie, które dotknięte są kryzysami, może czasami prowadzić do problemów z ustaleniem jurysdykcji, w szczególności w przypadku słabej lokalnej struktury prawnej, co może utrudniać pociąganie firm lub ich pracowników do odpowiedzialności za prowadzone działania; zwraca uwagę na fakt, że krajowe regulacje dotyczące prywatnych firm ochroniarskich często nie mają zastosowania eksterytorialnego; podkreśla, że prywatne firmy ochroniarskie muszą zawsze podlegać przepisom prawa i skutecznym kontrolom państwa przyjmującego oraz umawiającego się państwa; zauważa, że często występuje luka prawna dotycząca sporów lub zdarzeń z udziałem prywatnych firm ochroniarskich i pracowników Unii Europejskiej, które mogą nastąpić na obszarach zagrożonych; zaleca w związku z tym ustanowienie jednolitych i jasnych przepisów przeznaczonych dla instytucji europejskich korzystających z usług prywatnych firm ochroniarskich w celu zapewnienia ochrony pracownikom UE, z wyraźnym określeniem zakresu odpowiedzialności w celu uniknięcia luki zapewniającej ochronę firm oraz by działania prywatnych firm ochroniarskich nie pozostawały bezkarne, a także biorąc pod uwagę ramy prawne państwa przyjmującego; wzywa również ESDZ, Komisję i państwa członkowskie do zatrudniania wyłącznie prywatnych firm ochroniarskich mających siedzibę w UE oraz zobowiązania tych firm do samodzielnego świadczenia usług, tj. bez polegania na lokalnych podwykonawcach w często niestabilnych państwach trzecich;

23.  apeluje zatem o to, by UE i jej państwa członkowskie wykorzystywały swoją pozycję na forum dokumentu z Montreux, by nalegać na regularne przeglądy stanu realizacji przez sygnatariuszy dokumentu zawartych w nim zaleceń dotyczących dobrych praktyk; wzywa państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, do jak najszybszego dołączenia do dokumentu z Montreux; zachęca państwa członkowskie do zaangażowania się w wymianę najlepszych praktyk;

24.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do domagania się międzynarodowego, prawnie wiążącego instrumentu, idącego dalej niż dokument z Montreux, poprzez regulowanie działalności prywatnych firm ochroniarskich, stworzenie równych warunków działania, co ma zapewnić państwom przyjmującym uprawnienia do regulowania działalności tych firm, a państwom korzystającym z usług takich firm możliwość korzystania z uprawnień do ochrony praw człowieka i zapobiegania korupcji; podkreśla, że tego typu ramy muszą uwzględniać zniechęcające sankcje za naruszenia, odpowiedzialność osób dopuszczających się takich naruszeń oraz skuteczny dostęp ofiar do dochodzenia roszczeń, jak również system licencjonowania i monitorowania, w ramach którego wszystkie prywatne firmy ochroniarskie byłyby zobowiązane do poddania się niezależnym kontrolom i do przeszkolenia całego personelu w zakresie praw człowieka;

25.  wzywa wiceprzewodniczącą Komisji / Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa , państwa członkowskie, ESDZ i Komisję do zdecydowanego poparcia dla opracowania takiej międzynarodowej konwencji mającej na celu ustanowienie międzynarodowego systemu prawnego regulującego odpowiednie usługi świadczone przez prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie;

26.  wyraża uznanie dla wysiłków Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) w dostarczaniu wytycznych dotyczących korzystania z usług prywatnych zespołów uzbrojonej ochrony; zachęca Komisję i państwa członkowskie do kontynuowania wspólnych prac z IMO zmierzających do zapewnienia globalnego stosowania tych wytycznych;

27.  podkreśla, że jednym z najskuteczniejszych sposobów wpływania na prywatne firmy ochroniarskie jest korzystanie z decyzji w zakresie zamówień publicznych; wskazuje w związku z tym na znaczenie zapewnienia, by udzielanie zamówień prywatnym firmom ochroniarskim było uzależnione od przyjęcia najlepszych praktyk, takich jak przejrzystość, i ich uczestnictwa w Stowarzyszeniu ds. ICoC, co zostało już wprowadzone przez niektóre państwa członkowskie; zauważa jednak, że mechanizm zgodności z ICoC musi zostać wzmocniony; należy również zapewnić mu pełną niezależność, tak by stał się on wiarygodną zachętą do przestrzegania przepisów; zauważa, że spośród państw członkowskich tylko Szwecja i Zjednoczone Królestwo podpisały ICoC, oraz uważa, że UE powinna skupić się na zapewnieniu, by uczyniły to – jako pierwszy krok – również pozostałe państwa członkowskie;

28.  zauważa, że prywatne firmy ochroniarskie powinny posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, co zapewniłoby większą stabilność i wiarygodność rynku usług ochrony, który przyciągnąłby również małe i średnie prywatne firmy ochroniarskie;

29.  podkreśla, że przy udzielaniu zamówień prywatnym firmom ochroniarskim należy oceniać je również pod kątem ich doświadczenia i okresu pracy w środowisku wrogim, a nie na podstawie kryterium obrotów związanych z podobnym zamówieniem;

30.  zwraca uwagę na fakt, że prywatne firmy ochroniarskie nie tylko oferują usługi ochroniarskie, ale prowadzą również działania wywiadowcze, które ze względu na ich potencjalne konsekwencje wymagają skutecznej regulacji i kontroli;

31.  zauważa znaczny wpływ UE i jej państw członkowskich na światowy sektor bezpieczeństwa, z uwagi na fakt, że wielu istotnych partnerów ma główną siedzibę w UE; w związku z tym kładzie szczególny nacisk na zbliżający się przegląd wspólnego wykazu uzbrojenia, jako okazję do włączenia do niego niektórych usług świadczonych przez prywatne firmy ochroniarskie, co poddawałoby je przepisom w zakresie eksportu i sprawiłoby, że do działań tych firm za granicą miałyby zastosowanie podstawowe standardy;

o
o   o

32.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także parlamentom narodowym państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 65. (2) Dz.U. L 216 z 20.8.2009, s. 76. (3) Dz.U. C 181 z 19.5.2016, s. 2. (4) Dz.U. C 24 z 22.1.2016, s. 33.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie warunków pracy i niepewności zatrudnienia (2016/2221(INI))

P8_TA(2017)0290 A8-0224/2017

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU), w szczególności jego art. 151 i 153,

–  uwzględniając art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej tytuł IV (Solidarność),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych(1),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/54/WE z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy(2),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z dnia 19 listopada 2008 r. dotyczącą pracy tymczasowej(3) (dyrektywa w sprawie pracy tymczasowej),

–  uwzględniając ukierunkowany przegląd dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71/WE z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług(4) (dyrektywa o delegowaniu pracowników) i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług(5) (dyrektywa o egzekwowaniu),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I)(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 października 2010 r. w sprawie kobiet w niepewnej sytuacji zawodowej(7),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 września 2015 r. w sprawie utworzenia konkurencyjnego rynku pracy w Unii XXI w.: dostosowanie umiejętności i kwalifikacji do zapotrzebowania i perspektyw na rynku pracy jako sposób na wyjście z kryzysu(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej: zatrudnienie i aspekty społeczne w rocznej analizie wzrostu gospodarczego(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2016 r. w sprawie dumpingu socjalnego w Unii Europejskiej(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2016 r. w sprawie stosowania dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy(11),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2017 r. w sprawie europejskiego filaru praw socjalnych(12),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zmiany charakteru stosunków pracy i jej wpływu na zachowanie płacy zapewniającej utrzymanie na minimalnym poziomie(13),

–  uwzględniając europejską platformę na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej,

–  uwzględniając swoje badanie z 2016 r. pt. „Precarious Employment in Europe: Patterns, trends and policy strategies” [Niepewność zatrudnienia w Europie: schematy, tendencje i strategie polityczne](14),

–  uwzględniając Europejską kartę na rzecz jakości staży i praktyk zawodowych wprowadzoną w dniu 14 grudnia 2011 r.,

–  uwzględniając kwartalny przegląd Komisji pt. „Employment and Social Developments in Europe” [Zatrudnienie i zmiany społeczne w Europie] za jesień 2016 r.,

–  uwzględniając dokument Komisji pt. „Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2020”;

–  uwzględniając sprawozdanie Eurofoundu z 2010 r. pt. „Flexible forms of work: »very atypical« contractual arrangements” [Elastyczne formy pracy: „bardzo nietypowe” stosunki umowne],

–  uwzględniając sprawozdanie Eurofoundu z 2014 r. w sprawie wpływu kryzysu na warunki przemysłowe i warunki pracy w Europie(15),

–  uwzględniając sprawozdanie Eurofoundu z 2015 r. w sprawie nowych form zatrudnienia(16),

–  uwzględniając sprawozdanie Eurofoundu z 2016 r. pt. „Exploring the fraudulent contracting of work in the European Union” [Badanie nieuczciwych form zatrudnienia w Unii Europejskiej](17),

–  uwzględniając europejskie badanie warunków pracy i sprawozdanie ogólne z szóstego europejskiego badania warunków pracy Eurofoundu(18),

–  uwzględniając europejski słownik stosunków pracy przygotowany przez Eurofound(19),

–  uwzględniając podstawowe normy w dziedzinie pracy ustanowione przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) oraz jej konwencje i zalecenia dotyczące warunków pracy,

–  uwzględniając zalecenie MOP R198 z 2006 r. dotyczące stosunku pracy (zalecenie dotyczące stosunku pracy)(20) oraz jej przepisy dotyczące określenia stosunku pracy,

–  uwzględniając sprawozdanie MOP z 2011 r. w sprawie polityk i regulacji mających na celu zwalczanie niepewnego zatrudnienia(21),

–  uwzględniając sprawozdanie MOP z 2016 r. w sprawie niestandardowych form zatrudnienia na świecie(22),

–  uwzględniając sprawozdanie MOP z 2016 r. pt. „Building a social pillar for European convergence” [Budowanie filaru społecznego na potrzeby konwergencji europejskiej](23),

–  uwzględniając zalecenie ogólne ONZ nr 28 z 2010 r. dotyczące głównych zobowiązań Państw Stron zgodnie z art. 2 Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,

–  uwzględniając Konwencję Rady Europy z 2011 r. w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska),

–  uwzględniając strategię Rady Europy na rzecz równości płci na lata 2014–2017,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz opinie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A8-0224/2017),

A.  mając na uwadze, że pojawiają się niestandardowe, nietypowe formy zatrudnienia; mając na uwadze, że w ciągu ostatnich 15 lat wzrosła liczba pracowników z umowami o pracę na czas określony i umowami o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy; mając na uwadze, że aby odpowiednio chronić pracowników, potrzebne są skuteczne strategie polityczne obejmujące różne formy zatrudnienia;

B.  mając na uwadze w ciągu ostatnich 10 lat liczba osób zatrudnionych na standardowych umowach spadła z 62 % do 59 %(24); mając na uwadze, że jeśli ta tendencja się utrzyma standardowe umowy mogą zacząć obowiązywać jedynie w stosunku do mniejszości pracowników;

C.  mając na uwadze, że umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy nadal stanowią większość umów o pracę w UE, jednak w niektórych sektorach obok standardowych form zatrudnienia pojawiają się również nietypowe formy; mając na uwadze, że nietypowe formy zatrudnienia mogą również mieć niekorzystny wpływ na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym z powodu niestandardowego czasu pracy, a także nieregularnych płac i składek emerytalnych;

D.  mając na uwadze, że wraz z pojawianiem się nowych form zatrudnienia, przede wszystkim w związku z cyfryzacją i nowymi technologiami, zacierają się granice między pracą zależną a samozatrudnieniem(25), co może prowadzić do spadku jakości zatrudnienia;

E.  mając na uwadze, że niektóre nowe formy zatrudnienia różnią się pod wieloma względami od tradycyjnego standardowego zatrudnienia; mając na uwadze, że w niektórych z nich zmienia się stosunek pracodawca–pracownik, w innych tryb i organizacja pracy, a jeszcze w innych obie te rzeczy; mając na uwadze, że może to spowodować wzrost fikcyjnego samozatrudnienia, pogorszenie się warunków pracy i zmniejszenie ochrony socjalnej, jednak może również przynieść pewne korzyści; mając na uwadze, że kluczowe znaczenie ma wdrożenie obowiązujących przepisów;

F.  mając na uwadze, że należy przyjąć z zadowoleniem wzrost poziomu zatrudnienia w Unii po kryzysie gospodarczym, jednak że częściowo można go przypisać wzrostowi nietypowych form zatrudnienia, z którymi w niektórych sytuacjach wiąże się większe – w porównaniu ze standardowym zatrudnieniem – ryzyko niepewności zatrudnienia; mając na uwadze, że należy przywiązywać większą wagę do jakości w tworzeniu miejsc pracy;

G.  mając na uwadze, że poziom zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy ani razu od czasu kryzysu nie uległ obniżeniu, a zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy nadal pozostaje na poziomie niższym niż przed kryzysem w 2008 r.; mając na uwadze, że pomimo wzrostu w ostatnich latach wskaźnik zatrudnienia jest wciąż mniejszy od celu strategii „Europa 2020” wynoszącego 75 % i pokazuje znaczne rozbieżności w poszczególnych państwach członkowskich;

H.  mając na uwadze, że ważne jest dokonanie rozróżnienia między pojawiającymi się nowymi formami zatrudnienia a istnieniem niepewnego zatrudnienia;

I.  mając na uwadze, że Unia Europejska i państwa członkowskie współdzielą kompetencje w zakresie polityki społecznej; mając na uwadze, że UE może jedynie uzupełniać i wspierać państwa członkowskie w tej dziedzinie;

J.  mając na uwadze, że UE może jedynie przyjmować wymogi minimalne w zakresie warunków pracy bez harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich;

K.  mając na uwadze, że stworzono już europejską platformę na rzecz przeciwdziałania pracy nierejestrowanej, umożliwiającą bliższą współpracę transgraniczną oraz wspólne działania właściwych organów państw członkowskich i innych podmiotów w celu skutecznego i efektywnego przeciwdziałania pracy nierejestrowanej;

L.  mając na uwadze, że niepewne zatrudnienie prowadzi do segmentacji rynku i pogłębia nierówności pod względem wynagrodzeń;

M.  mając na uwadze, że jak dotąd nie powstała wspólna definicja niepewnego zatrudnienia; mając na uwadze, że taka definicja powinna zostać opracowana w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi; mając na uwadze, że sam w sobie rodzaj umowy nie może przesądzać o ryzyku niepewnego zatrudnienia, gdyż ryzyko to wynika z wielu różnych czynników;

N.  mając na uwadze, że standardowa forma zatrudnienia może oznaczać zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy oraz dobrowolne zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony; mając na uwadze, że każde państwo członkowskie dysponuje własnymi przepisami i praktykami wskazującymi, jakie warunki pracy powinny obowiązywać na podstawie poszczególnych rodzajów umów o pracę lub staży; mając na uwadze, że nie istnieje powszechnie akceptowana definicja „standardowego zatrudnienia”;

O.  mając na uwadze, że niedawne problemy z reprezentacją pracowników wynikające albo ze słabości organizacji partnerów społecznych w niektórych sektorach, albo z wprowadzonych w różnych państwach członkowskich UE reform ograniczających rolę partnerów społecznych, negatywnie wpływają na wszystkie stosunki pracy;

P.  mając na uwadze, że niektóre sektory, takie jak rolnictwo, budownictwo i sektor artystyczny, są w nieproporcjonalnie negatywny sposób dotknięte niepewnością zatrudnienia; mając na uwadze, że w ostatnich latach niepewne formy zatrudnienie pojawiły się również w innych sektorach, takich jak lotnictwo czy hotelarstwo(26);

Q.  mając na uwadze, że według ostatnich badań pracownicy wykonujący pracę fizyczną w zawodach wymagających średnich kwalifikacji oraz podejmujący pracę w zawodach, w których wystarczające są niskie kwalifikacje, otrzymują niższe wynagrodzenie, mają gorsze perspektywy i doświadczają gorszej zasadniczej jakości zatrudnienia; mając na uwadze, że skarżą się oni na częstsze narażenie na ryzyko związane z otoczeniem lub przyjmowaną pozycją ciała oraz na pogorszenie samopoczucia fizycznego i psychicznego(27);

R.  mając na uwadze, że kobiety stanowią 46 % ludności aktywnej zawodowo na unijnym rynku pracy oraz są grupą szczególnie narażoną na niepewność zatrudnienia z uwagi na dyskryminację, w tym w obszarze płac; mając również na uwadze, że kobiety w UE zarabiają około 16 % mniej niż mężczyźni; mając na uwadze, że kobiety częściej pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umów na czas określony lub nisko płatnych, przez co są bardziej narażone na ryzyko niepewnego zatrudnienia; mając na uwadze, że z powodu takich warunków pracy kobiety przez całe życie mają gorszą sytuację pod względem dochodów i ochrony socjalnej i dotyczy to zarówno wynagrodzeń, jak i emerytur i świadczeń społecznych; mając na uwadze, że mężczyźni częściej niż kobiety pracują w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony; mając na uwadze, że kobiety są szczególnie dotknięte problemem podejmowania wbrew własnej woli pracy w niepełnym wymiarze czasu, fikcyjnego samozatrudnienia i pracy nierejestrowanej(28);

S.  mając na uwadze, że wskaźnik zatrudnienia mężczyzn w UE jest wyższy niż wskaźnik zatrudnienia kobiet; mając na uwadze, że najważniejszymi przyczynami opuszczania przez kobiety rynku pracy są konieczność opieki nad dziećmi lub osobami starszymi, ich własna choroba lub niezdolność do pracy, a także inne obowiązki osobiste lub rodzinne; mając na uwadze, że kobiety często padają ofiarą dyskryminacji i napotykają przeszkody w związku z macierzyństwem lub potencjalnym macierzyństwem; mając na uwadze, że kobiety samotnie wychowujące dzieci są szczególnie narażone na niepewne formy zatrudnienia;

T.  mając na uwadze, że równość kobiet i mężczyzn jest podstawowym prawem, które zakłada gwarancję równych szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach życia i mając na uwadze, że polityki na rzecz zapewnienia takiej równości przyczyniają się do inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego;

U.  mając na uwadze, że wielu osobom zatrudnionym na niepewnych warunkach lub osobom bezrobotnym nie przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego;

V.  mając na uwadze, że młodzi pracownicy są bardziej narażeni na niepewne zatrudnienie; mając na uwadze, że młodzi pracownicy poniżej 25. roku życia są dwukrotnie bardziej narażeni na sytuacje niekorzystne z wielu przyczyn jednocześnie w porównaniu z pracownikami w wieku co najmniej 50. lat(29);

I.W kierunku godnej pracy – zajęcie się kwestią warunków pracy i niepewnego zatrudnienia

1.  wzywa państwa członkowskie do uwzględniania następujących wskaźników MOP, aby ustalić istnienie stosunku pracy:

2.  zwraca uwagę na opracowaną przez Eurofound definicję „nietypowej pracy”, która odnosi się do stosunku pracy odbiegającego od standardowego lub typowego modelu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, regularnie i na czas nieokreślony u jednego pracodawcy przez długi okres(30); podkreśla, że pojęcia „nietypowe” i „niepewne” nie mogą być stosowane jako synonimy;

3.  rozumie, że „niepewne zatrudnienie” oznacza formy zatrudnienia, w przypadku których nie są przestrzegane normy i przepisy europejskie, międzynarodowe i krajowe lub które nie zapewniają wystarczających środków na godne życie lub adekwatnej ochrony socjalnej;

4.  zauważa, że niektóre nietypowe formy zatrudnienia mogą nieść ze sobą większe ryzyko niepewnego zatrudnienia i braku zabezpieczenia, jak np. w przypadku wymuszonych umów na czas określony lub o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, umów zerogodzinowych oraz bezpłatnych staży i praktyk;

5.  jest głęboko przekonany, że elastyczność na rynku pracy nie powinna oznaczać zwiększania produktywności i konkurencyjności kosztem praw pracowniczych, lecz polega ona na udanym równoważeniu ochrony pracowników oraz zdolności osób fizycznych i pracodawców do uzgadniania trybu pracy, który jest najlepiej dostosowany do potrzeb zarówno pracodawców, jak i pracowników;

6.  zauważa, że ryzyko niepewności zatrudnienia zależy nie tylko od rodzaju umowy, lecz także od następujących wskaźników:

7.  przypomina wprowadzoną przez MOP definicję godnej pracy, zgodnie z którą „godna praca to praca, która jest produktywna i przynosi godziwy dochód, jest wykonywana w bezpiecznym miejscu z zapewnieniem ochrony socjalnej, stwarza lepsze perspektywy rozwoju osobistego i integracji społecznej, gwarantuje ludziom swobodę wyrażania opinii, zrzeszania się i uczestniczenia w podejmowaniu decyzji wpływających na ich życie oraz zapewnia równość szans i równe traktowanie wszystkich kobiet i mężczyzn”(32); zachęca MOP do uwzględnienia w tej definicji płacy zapewniającej utrzymanie na minimalnym poziomie; zachęca Komisję i państwa członkowskie do stosowania tej definicji podczas dokonywania przeglądu czy opracowywania przepisów w dziedzinie zatrudnienia;

8.  przypomina, że warunki powodzenia dobrych praktyk na rzecz zwalczania niepewnego zatrudnienia to: silne podstawy prawne; zaangażowanie partnerów społecznych i rad zakładowych w miejscu pracy; współpraca z zainteresowanymi stronami; równowaga między elastycznością a bezpieczeństwem; ukierunkowanie sektorowe; niskie obciążenie administracyjne dla pracodawców; egzekwowanie prawa przez inspekcje pracy; kampanie informacyjne;

9.  zauważa, że program godnej pracy MOP ma w szczególności na celu zagwarantowanie nowych miejsc pracy, praw pracowniczych, ochrony socjalnej, dialogu społecznego i równouprawnienia płci; zwraca uwagę, że godna praca powinna w szczególności zapewniać:

10.  zauważa, że wiele czynników, takich jak cyfryzacja i automatyzacja, przyczynia się do zmiany charakteru pracy, w tym do wzrostu nowych form zatrudnienia; zwraca w związku z tym uwagę na to, że nowe formy pracy mogą wymagać nowych, odpowiednio ukierunkowanych i proporcjonalnych regulacji, które obejmą wszystkie formy zatrudnienia;

11.  przypomina w kontekście pracy w sektorze cyfrowym, że pracownikom platform cyfrowych i innym pośrednikom należy zapewnić odpowiednie zabezpieczenie społeczne i opiekę zdrowotną;

12.  podkreśla, że cyfryzacja nie może być postrzegana wyłącznie jako czynnik wpływający destrukcyjnie na miejsca pracy i zwraca uwagę na stwarzane przez cyfryzację możliwości w zakresie rozwoju i poszerzania indywidualnych umiejętności;

13.  podkreśla, że według szacunków w 2020 r. w sektorze ICT będzie 756 000 wolnych miejsc pracy, co wskazuje na potrzebę rozwoju umiejętności cyfrowych europejskich pracowników;

14.  podkreśla, że kryzys gospodarczy przyczynił się do ruchów migracyjnych w obrębie UE, które ujawniły przeszkody dla swobodnego przepływu osób między państwami członkowskimi oraz dyskryminację ze względu na narodowość, co naraża obywateli Unii na niepewność zatrudnienia;

15.  podkreśla, że niepewne warunki pracy, w tym praca nierejestrowana i fikcyjne samozatrudnienie, oddziałują w sposób długofalowy na zdrowie psychiczne i samopoczucie fizyczne, i mogą w większym stopniu narażać pracowników na ubóstwo, wykluczenie społeczne i pogorszenie sytuacji w zakresie przysługujących im praw podstawowych;

16.  zwraca uwagę na fakt, że pracownicy zatrudnieni na bardzo krótkie umowy są najbardziej narażeni na negatywne skutki fizycznych aspektów ich pracy; zauważa, że połączenie niepewności pracy i braku kontroli nad czasem pracy często wiąże się z zagrożeniami w miejscu pracy spowodowanymi stresem;

17.  zwraca uwagę na nadmierne rozpowszechnienie się czy wręcz nadużywanie w niektórych sektorach gospodarki elastycznych lub nietypowych stosunków pracy;

18.  apeluje do Komisji i państw członkowskich o tworzenie strategii politycznych, które wzmocnią pozycję pracowników, stażystów i praktykantów przez pogłębienie dialogu społecznego i wspieranie negocjacji zbiorowych, zapewniając wszystkim pracownikom, bez względu na ich status, możliwość uzyskania i korzystania z prawa do zrzeszania się i prowadzenia negocjacji zbiorowych bez ograniczeń i strachu przed bezpośrednimi lub pośrednimi sankcjami ze strony pracodawcy;

19.  podkreśla znaczenie partnerów społecznych w egzekwowaniu praw pracowników, określaniu godziwych warunków pracy, ustalaniu godziwych wynagrodzeń i dochodów w zgodzie z przepisami i praktykami państw członkowskich oraz przekazywaniu pracodawcom i pracownikom uwag i wytycznych;

20.  zwraca się do państw członkowskich, aby w ścisłym porozumieniu z partnerami społecznymi zwiększyły bezpieczeństwo przebiegu kariery zawodowej – tak aby ułatwić przechodzenie przez rozmaite sytuacje, które człowiek może napotkać na drodze życiowej – przede wszystkim przez zapewnienie szkolenia zawodowego przez całe życie, wystarczających zasiłków dla bezrobotnych, możliwości przenoszenia praw socjalnych oraz aktywnej i skutecznej polityki dotyczącej rynku pracy;

21.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania i zapewniania skutecznej ochrony pracowników oraz jednakowego wynagrodzenia dla kobiet i mężczyzn wykonujących pracę w ramach stosunku pracy dzięki kompleksowej reakcji politycznej mającej na celu przeciwdziałanie niepewnemu zatrudnieniu i zagwarantowanie rozwoju zawodowego i odpowiedniego zabezpieczenia społecznego;

22.  podkreśla znaczenie inspektoratów pracy w państwach członkowskich i zauważa, że powinny one koncentrować się na celu, jakim jest monitorowanie, egzekwowanie i poprawa warunków pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również zwalczanie pracy nielegalnej i nierejestrowanej, natomiast w żadnym wypadku nie można dopuścić do nadużyć w postaci wykorzystywania ich jako mechanizmów kontroli migracji; zwraca uwagę na ryzyko dyskryminacji pracowników najbardziej podatnych na zagrożenia oraz zdecydowanie potępia praktykę stosowaną przez przedsiębiorstwa, które zatrudniają migrantów, nie zapewniając im pełni praw i świadczeń oraz nie informując ich w tej kwestii; apeluje zatem do państw członkowskich o zapewnienie inspektoratom pracy odpowiednich zasobów, aby umożliwić im skuteczne monitorowanie;

II.Propozycje

23.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeciwdziałania niepewnemu zatrudnieniu, w tym pracy nierejestrowanej i fikcyjnemu zatrudnieniu, i dopilnowania, aby wszystkie rodzaje umów o pracę gwarantowały godziwe warunki pracy i odpowiednie zabezpieczenie społeczne zgodnie z programem godnej pracy MOP, art. 29 TFUE, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i Europejską kartą społeczną;

24.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwalczania wszelkich praktyk, które mogą prowadzić do zwiększenia niepewności zatrudnienia, i przyczynienia się tym samym do realizacji celu strategii „Europa 2020” w zakresie ograniczenia ubóstwa;

25.  wzywapaństwa członkowskie do poprawy jakości pracy w ramach niestandardowych form zatrudnienia przez zapewnienie co najmniej zestawu minimalnych norm w zakresie zabezpieczenia społecznego, wysokości płacy minimalnej oraz dostępu do szkoleń i rozwoju zawodowego; podkreśla, że powinno to nastąpić przy jednoczesnym utrzymaniu szans na wejście na rynek pracy;

26.  wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, aby systemy zabezpieczenia społecznego były odpowiednio dostosowane do nowych form zatrudnienia;

27.  zwraca się do Komisji o dokonanie oceny nowych form zatrudnienia powstałych w wyniku cyfryzacji; apeluje w szczególności o ocenę statusu prawnego pośredników na rynku pracy i platform internetowych oraz ich odpowiedzialności; wzywa Komisję do dokonania przeglądu dyrektywy Rady 91/533/EWG z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy(33) (dyrektywy w sprawie pisemnego oświadczenia) w celu uwzględnienia nowych form zatrudnienia;

28.  podkreśla potencjał tkwiący w gospodarce dzielenia się, zwłaszcza w zakresie nowych miejsc pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia oceny nowych możliwych standardów zatrudnienia powstałych w ramach gospodarki dzielenia się; nalega na zapewnienie większej ochrony pracowników w tym sektorze przez zwiększenie przejrzystości dotyczącej ich statusu, udzielanych im informacji i niedyskryminacji;

29.  wzywa Komisję do dokonania ukierunkowanego przeglądu dyrektywy o delegowaniu pracowników i przeglądu dyrektywy w sprawie pracy tymczasowej, aby zapewnić wszystkim pracownikom podstawowe prawa socjalne, w tym prawo do równej płacy za taką samą pracę w tym samym miejscu;

30.  podkreśla zapotrzebowanie na inwestycje publiczne i prywatne wspierające w szczególności te sektory gospodarki, w których przewiduje się jak największy efekt mnożnikowy, w dążeniu do podwyższenia poziomu konwergencji i spójności społecznej w Unii i tworzenia godziwych miejsc pracy; w związku z tym zwraca uwagę na potrzebę wspierania MŚP i start-upów;

31.  podkreśla potrzebę wyeliminowania pracy nierejestrowanej, ponieważ zmniejsza ona dochody podatkowe i z tytułu ubezpieczeń społecznych, a także prowadzi do niepewnych i niekorzystnych warunków pracy oraz nieuczciwej konkurencji między pracownikami; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej;

32.  dostrzega – zważywszy na liczbę pracowników, a zwłaszcza młodych ludzi, którzy opuszczają obecnie kraje pochodzenia i przenoszą się do innych państw członkowskich w poszukiwaniu możliwości zatrudnienia – pilną potrzebę opracowania odpowiednich środków w celu dopilnowania, by żaden pracownik nie został pozbawiony ochrony przysługującej mu na mocy praw socjalnych i pracowniczych; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszej poprawy mobilności pracowników w UE przez przestrzeganie zasady równego traktowania, zabezpieczenie płac i standardów społecznych oraz zagwarantowanie pełnej możliwości przenoszenia praw socjalnych; wzywa wszystkie państwa członkowskie do opracowania strategii społecznych i w dziedzinie zatrudnienia służących zapewnieniu równych praw i równych płac w tym samym miejscu pracy;

33.  z niepokojem odnotowuje spadek siły oddziaływania negocjacji zbiorowych oraz umów zbiorowych; apeluje do Komisji i państw członkowskich o strategiczne polityki na rzecz powszechnego objęcia pracowników układami zbiorowymi, przy jednoczesnym utrzymaniu i wzmocnieniu roli związków zawodowych i organizacji pracodawców;

34.  uznaje istotną rolę, jaką odgrywają partnerzy społeczni w unijnych dyrektywach w sprawie pracy w niepełnym wymiarze godzin, umów na czas określony i pracy tymczasowej, oraz zachęca Komisję, aby we współpracy z partnerami społecznymi w stosownych przypadkach uregulowała nowe formy zatrudnienia; wzywa Eurofound do zbadania, w jaki sposób partnerzy społeczni opracowują strategie na rzecz zapewnienia wysokiej jakości zatrudnienia i przeciwdziałania niepewnemu zatrudnieniu;

35.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, w ramach swoich odpowiednich kompetencji, aby indywidualni pracownicy samozatrudnieni prawnie uznawani za spółkę jednoosobową mieli prawo do rokowań zbiorowych i swobodnego zrzeszania się;

36.  przypomina, że zgodnie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i dyrektywą 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy(34) (dyrektywą w sprawie czasu pracy) każdy pracownik ma prawo do ograniczenia maksymalnego czasu pracy, do codziennych i tygodniowych okresów odpoczynku oraz do płatnego urlopu rocznego; podkreśla potrzebę dopilnowania, aby prawa te stosowały się do wszystkich pracowników, w tym pracowników wykonujących pracę na żądanie, nietypową pracę w niepełnym wymiarze godzin i pracę zlecaną za pośrednictwem platform społecznościowych (crowdworking); przypomina, że dyrektywa w sprawie czasu pracy stanowi środek bezpieczeństwa i higieny pracy; apeluje o egzekwowanie postanowień Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którymi okres gotowości w miejscu pracy stanowi czas pracy i musi po nim nastąpić obowiązkowy odpoczynek;

37.  przypomina, że nietypowa praca w niepełnym wymiarze godzin oznacza niższy poziom bezpieczeństwa zatrudnienia, ograniczone możliwości rozwoju kariery, mniejsze inwestycje w szkolenia ze strony pracodawców i wyższy odsetek niskich płac; wzywa państwa członkowskie i Komisję do tego, by zachęcały do wprowadzania środków na rzecz większej liczby godzin dla osób, które chcą pracować więcej;

38.  przypomina, że zgodnie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej każdy ma prawo dostępu do szkoleń zawodowych i uczenia się przez całe życie; wzywa państwa członkowskie do zadbania, by szkolenia zawodowe i ustawiczne były dostępne także dla pracowników pracujących na podstawie nietypowych form zatrudnienia; przypomina, że środki podnoszenia kwalifikacji są szczególnie ważne w szybko zmieniającej się gospodarce cyfrowej; przypomina, że niedobory wykwalifikowanej siły roboczej i niedopasowanie umiejętności przyczyniają się do wysokiego bezrobocia; z zadowoleniem przyjmuje niedawne inicjatywy na rzecz wyeliminowania niedoborów wykwalifikowanej siły roboczej;

39.  apeluje o gwarancję umiejętności jako nowe prawo pozwalające każdemu, na każdym etapie życia, nabyć podstawowe umiejętności XXI wieku, w tym umiejętność czytania i pisania, umiejętność rozumowania matematycznego, umiejętności cyfrowe i umiejętność korzystania z mediów, umiejętność krytycznego myślenia, umiejętności społeczne i odpowiednie umiejętności potrzebne w zielonej gospodarce i gospodarce o obiegu zamkniętym, z uwzględnieniem powstających gałęzi przemysłu i kluczowych rozwojowych sektorów oraz przy zapewnieniu pełnego objęcia tą gwarancją osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, w tym osób niepełnosprawnych, osób ubiegających się o azyl, długotrwale bezrobotnych i innych niedostatecznie reprezentowanych grup; podkreśla, że systemy kształcenia powinny sprzyjać włączeniu społecznemu, zapewniać wszystkim mieszkańcom edukację wysokiej jakości, umożliwiać ludziom aktywne obywatelstwo europejskie, dawać im umiejętność uczenia się i adaptacji przez całe życie oraz reagować na potrzeby społeczne i potrzeby rynku pracy;

40.  podkreśla, że państwa członkowskie powinny formułować i realizować swoją politykę zgodnie z krajowymi przepisami i praktykami, konsultując się i ściśle współpracując z organizacjami pracodawców i pracowników;

41.  przypomina, że niepewne zatrudnienie nie tylko szkodzi poszczególnym osobom, lecz pociąga również za sobą poważne koszty społeczne w formie strat podatkowych, wyższych wydatków publicznych w perspektywie długoterminowej i konieczności udzielania wsparcia osobom dotkniętym długotrwałymi skutkami utraty dochodu i trudnymi warunkami pracy; apeluje do Komisji i państw członkowskich o zachęcanie do stosowania umów na czas nieokreślony i wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w celu rozwiązania problemu niepewności zatrudnienia;

42.  przypomina, że pracownicy zatrudnieni w ramach gospodarki nieformalnej stoją w obliczu wysokiego poziomu niepewności; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia dostosowanej do tej grupy pracowników strategii politycznej, która będzie ich chronić, zajmując się ich problemami bez względu na status pobytu;

43.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwalczania pracy nierejestrowanej, fikcyjnego samozatrudnienia i wszelkich form nielegalnego zatrudnienia, które podważają prawa pracownicze i systemy zabezpieczenia społecznego; podtrzymuje swoje stanowisko, zgodnie z którym zapobieganie umowom zerogodzinowym powinno być w przyszłości uwzględniane we wszystkich politykach zatrudnienia;

44.  podkreśla, że niepewne zatrudnienie dotyczy zwykle pracowników najbardziej podatnych na zagrożenia, narażonych na dyskryminację, ubóstwo i wykluczenie społeczne; przypomina w szczególności, że niepełnosprawność, odmienne pochodzenie etniczne, przekonania religijne lub wyznaniowe i bycie kobietą zwiększają ryzyko niepewnych warunków pracy; potępia wszelkie formy niepewności zatrudnienia bez względu na rodzaj umowy;

45.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia skutecznej ochrony pracowników szczególnie zagrożonych; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o wdrożenie skutecznych środków służących do zwalczania dyskryminacji, której doświadczają kobiety na rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii godzenia obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym oraz zlikwidowania luki płacowej; apeluje do Komisji o analizę, czy dyrektywa 2006/54/WE w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy jest dostosowana do nowych form zatrudnienia;

46.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do oceny, w perspektywie płci, wpływu wszystkich przepisów dotyczących aspektów niepewnego zatrudnienia; uważa, że konieczne jest dostosowanie środków ustawodawczych i nieustawodawczych do potrzeb kobiet objętych niepewnymi formami zatrudnienia, gdyż w przeciwnym razie odnośny problem będzie nadal w zbyt dużym stopniu dotyczył tej i tak już licznej grupy;

47.  uważa, że w żadnym wypadku większe zapotrzebowanie na elastyczność na rynku pracy nie powinno skutkować dalszą nadreprezentacją kobiet w nietypowych formach zatrudnienia oraz wśród osób posiadających niepewne zatrudnienie;

48.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do monitorowania i zwalczania zjawiska mobbingu w miejscu pracy, w tym nękania pracownic w ciąży oraz wszelkich niekorzystnych sytuacji spotykających kobiety po powrocie z urlopu macierzyńskiego; wzywa państwa członkowskie do przestrzegania i egzekwowania przepisów dotyczących urlopu macierzyńskiego, aby kobiety nie były pokrzywdzone pod względem wysokości świadczeń emerytalnych z uwagi na urodzenie dziecka w toku kariery zawodowej; podkreśla, że urlopowi macierzyńskiemu muszą towarzyszyć skuteczne środki ochrony praw kobiet w ciąży oraz młodych, karmiących piersią i samotnie wychowujących dzieci matek, zgodnie z zaleceniami MOP oraz Światowej Organizacji Zdrowia;

49.  ponawia apel o to, by wszyscy pracownicy bez względu na rodzaj stosunku pracy czy samozatrudnienie mogli gromadzić uprawnienia gwarantujące im bezpieczeństwo dochodów w sytuacjach takich jak bezrobocie, problemy zdrowotne, podeszły wiek, przerwa w karierze zawodowej spowodowana opieką nad dzieckiem lub inną osobą czy też szkoleniem;

50.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia godnych warunków pracy dotyczących wszelkich możliwości zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych przez osoby młode, takich jak staże, praktyki czy inne możliwości objęte gwarancją dla młodzieży; zachęca państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia ram jakości dla staży, praktyk i przygotowania zawodowego, które zapewnią przestrzeganie praw pracowniczych i ukierunkowanie możliwości zdobycia doświadczenia zawodowego przez osoby młode na aspekty edukacyjne;

51.  wzywa w szczególności Komisję oraz państwa członkowskie do podjęcia kroków zmierzających do przeciwdziałania niepewności zatrudnienia ludzi młodych; podkreśla znaczenie wprowadzenia przez Komisję gwarancji dla młodzieży w tym względzie;

52.  zaleca państwom członkowskim zagwarantowanie wszystkim grupom wiekowym młodzieży dostępu do wysokiej jakości bezpłatnej edukacji publicznej, w szczególności na wyższych poziomach kształcenia i szkolenia, ponieważ udowodniono, że podniesienie poziomu kształcenia przyczynia się do zmniejszenia nierówności między mężczyznami a kobietami na rynku pracy;

53.  podkreśla, że posługiwanie się przez Komisję i państwa członkowskie pojęciem „pracownika” w rozumieniu MOP, a nie węziej zdefiniowanym pojęciem „pracownika najemnego” może przyczynić się do lepszego stosowania i zrozumienia podstawowych zasad i praw w pracy;

54.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o promowanie przedsiębiorczości i spółdzielczości wśród pracowników w sektorze przedsiębiorstw wielousługowych oraz w powstającej branży gospodarki dzielenia się i platform cyfrowych, aby w ten sposób ograniczyć zagrożenia związane z nowymi modelami biznesowymi w zakresie praw i warunków zatrudnienia pracowników;

55.  podkreśla, że w sektorze rolnictwa stosowanie umów krótkoterminowych wynika z sezonowości działalności rolniczej; apeluje, by uwzględnić to istotne ograniczenie, które wynika z uwarunkowań naturalnych, przez umożliwienie właścicielom gospodarstw rolnych zatrudniania pracowników zgodnie z rytmem pór roku i nienakładanie na nich dodatkowych obciążeń administracyjnych związanych z rekrutacją siły roboczej i zarządzaniem nią;

56.  wzywa Komisję do promowania i szerzenia świadomości ochrony praw pracowników sezonowych, a także wzywa państwa członkowskie do uregulowania sytuacji socjalnej i prawnej pracowników sezonowych, ochrony ich zdrowia i warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zagwarantowania im zabezpieczenia socjalnego, przy jednoczesnym przestrzeganiu postanowień art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego(35), w tym postanowień dotyczących „równości wynagrodzeń i ochrony socjalnej”; zwraca uwagę na konieczność zapewnienia wszystkim pracownikom sezonowym pełnych informacji na temat przysługujących im praw pracowniczych i związanych z zabezpieczeniem społecznym, w tym emerytalnych, z uwzględnieniem transgranicznego aspektu pracy sezonowej;

o
o   o

57.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

(1) Dz.U. L 216 z 20.8.1994, s. 12. (2) Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23. (3) Dz.U. L 327 z 5.12.2008, s. 9. (4) Dz.U. L 18 z 21.1.1997, s. 1. (5) Dz.U. L 159 z 28.5.2014, s. 11. (6) Dz.U. L 177 z 4.7.2008, s. 6. (7) Dz.U. C 70E z 8.3.2012, s. 1. (8) Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0321. (9) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0059. (10) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0346. (11) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0360. (12) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0010. (13) Dz.U. C 303 z 19.8.2016, s. 54. (14) http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/587285/IPOL_STU(2016)587285_EN.pdf (15) http://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1398en.pdf (16) https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1461en.pdf (17) http://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1639en.pdf (18) http://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1634en.pdf (19) https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary (20) http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312535. (21) http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---actrav/documents/meetingdocument/wcms_164286.pdf. (22) http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_534496.pdf. (23) http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_490959.pdf. (24) Zatrudnienie na umowę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy stanowi 59 % wszystkich stosunków pracy w UE; w przypadku samozatrudnienia z pracownikami najemnymi ten odsetek wynosi 4 %, pracy niezależnej – 11 %, pracy tymczasowej – 1 %, zatrudnienia na czas określony – 7 %, przygotowania zawodowego lub praktyki zawodowej – 2 %, pracy nietypowej w niepełnym wymiarze czasu pracy (mniej niż 20 godzin tygodniowo) – 9 %, a stałej pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy – 7 %. (25) Zob.: sprawozdanie MOP z 2016 r. pt. „Building a social pillar for European convergence” [Budowanie filaru społecznego na potrzeby konwergencji europejskiej]. (26) Zob.: badanie z 2016 r. pt. „Precarious Employment in Europe: Patterns, trends and policy strategies” [Niepewność zatrudnienia w Europie: schematy, tendencje i strategie polityczne]. (27) Eurofound (2014), „Occupational profiles in working conditions: Identification of groups with multiple disadvantages” [Profile zawodowe warunków pracy: identyfikacja grup znajdujących się w trudnym położeniu z wielu przyczyn jednocześnie]. (28) Zob.: badanie z 2016 r. pt. „Precarious Employment in Europe: Patterns, trends and policy strategies” [Niepewność zatrudnienia w Europie: schematy, tendencje i strategie polityczne]. (29) Eurofound (2014), „Occupational profiles in working conditions: Identification of groups with multiple disadvantages” [Profile zawodowe warunków pracy: identyfikacja grup znajdujących się w trudnym położeniu z wielu przyczyn jednocześnie]. (30) Zob.: https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary/atypical-work. (31) Zob.: rezolucja Parlamentu z dnia 19 października 2010 r. w sprawie kobiet w niepewnej sytuacji zawodowej. (32) Sprawozdanie MOP z 14 listopada 2016 r. w sprawie niestandardowych form zatrudnienia na świecie. (33) Dz.U. L 288 z 18.10.1991, s. 32. (34) Dz.U. L 299 z 18.11.2003, s. 9. (35) Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 375.