Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-13 ta' Settembru 2018 dwar l-Uganda, l-arrest ta' deputati tal-oppożizzjoni (2018/2840(RSP))
Il-Parlament Ewropew,
– wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar l-Uganda,
– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni lokali konġunta tas-17 ta' Awwissu 2018 tad-Delegazzjoni tal-Unjoni Ewropea, tal-Kapijiet ta' Missjoni tal-Awstrija, il-Belġju, id-Danimarka, Franza, il-Ġermanja, l-Irlanda, l-Italja, in-Netherlands, l-Iżvezja u r-Renju Unit u tal-Kapijiet ta' Missjoni tan-Norveġja u l-Iżlanda dwar l-elezzjoni parzjali li saret fil-muniċipalità ta' Arua,
– wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tal-10 ta' Diċembru 1948, li l-Uganda hi pajjiż firmatarju tagħha,
– wara li kkunsidra l-Patt Internazzjonali tal-1966 dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi, irratifikat mill-Uganda fil-21 ta' Ġunju 1995,
– wara li kkunsidra l-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti tal-1984 kontra t-Tortura u Trattament jew Pieni Krudili, Inumani jew Degradanti Oħra,
– wara li kkunsidra l-Karta Afrikana dwar id-Demokrazija, l-Elezzjonijiet u l-Governanza (ACDEG),
– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni Ugandiża għad-Drittijiet tal-Bniedem dwar kwistjonijiet emerġenti relatati mad-drittijiet tal-bniedem fil-pajjiż wara l-elezzjoni parzjali li saret fil-muniċipalità ta' Arua fil-15 ta' Awwissu 2018,
– wara li kkunsidra r-rapport dwar l-Uganda maħruġ mill-Grupp ta' Ħidma dwar l-Eżami Perjodiku Universali tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem,
– wara li kkunsidra l-Ftehim ta' Sħubija AKP-UE (il-Ftehim ta' Cotonou), u b'mod partikolari l-Artikolu 8(4) tiegħu dwar in-nondiskriminazzjoni,
– wara li kkunsidra l-Kostituzzjoni tar-Repubblika tal-Uganda tal-1995, emendata fl-2005,
– wara li kkunsidra l-Artikoli 135(5) u 123(4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,
A. billi l-elezzjoni parzjali li saret fil-15 ta' Awwissu 2018 fil-muniċipalità ta' Arua fil-Majjistral tal-Uganda, li rriżultat fl-elezzjoni tal-kandidat indipendenti tal-oppożizzjoni Kassiano Wadri, kienet ikkaratterizzata mill-vjolenza;
B. billi l-President tal-Uganda, Yoweri Museveni, u l-Membru Parlamentari indipendenti Robert Kyagulanyi Ssentamu, magħruf ukoll bħala Bobi Wine, flimkien ma' diversi politiċi oħrajn, għamlu kampanja f'Arua fit-13 ta' Awwissu 2018 fil-qafas ta' elezzjoni parzjali mimlija tensjoni, li saret minħabba l-assassinju ta' deputat f'Ġunju;
C. billi Bobi Wine, mużiċista popolari, sar magħruf bħala kritiku influwenti tal-President Museveni wara li rebaħ siġġu fil-Parlament Ugandiż fl-2017;
D. billi fi tmiem nhar it-13 ta' Awwissu 2018 ix-xufier ta' Bobi Wine, Yasin Kawuna, safa maqtul wara li sparawlu f'ċirkostanzi li mhumiex ċari, u billi, hekk kif il-President Museveni kien tielaq minn Arua, sostenituri ta' Kassiano Wadri allegatament attakkaw il-karozza tal-president bil-ġebel;
E. billi l-pulizija arrestat żewġ ġurnalisti li jaħdmu għall-istazzjon televiżiv NTV Uganda, Herbert Zziwa u Ronald Muwanga, waqt li kienu qegħdin jagħmlu xandira diretta miż-żona fejn inqatel is-Sur Kawuma;
F. billi kemm is-Sur Wine kif ukoll is-Sur Wadri, kif ukoll diversi persuni oħrajn, sfaw arrestati ftit wara; billi s-sur Wine ġie akkużat li kellu armi tan-nar fil-pussess tiegħu;
G. billi 33 ruħ, inklużi s-Sur Wadri u erba' Membri Parlamentari (Robert Kyagulanyi, Francis Zaake, Gerald Karuhanga and Paul Mwiru), ġew akkużati bi tradiment l-għada tal-elezzjoni u s-Sur Wine ġie akkużat bil-pussess ta' armi min-nar illegali minn qorti militari;
H. billi l-protesti li qamu f'Arua, Kampala u Mityana minħabba dawn l-arresti ġew repressi vjolentement mill-forzi tal-ordni Ugandiżi; billi ġie rrappurtat l-użu tal-gass tad-dmugħ u ta' munizzjoni attiv;
I. billi fl-20 ta' Awwissu 2018 James Akena, fotografu li jaħdem ma' Reuters u li kien qed jirrapporta dwar il-protesti politiċi #freeBobiWine f'Kampala, safa msawwat mis-suldati, arrestat u detenut għal diversi sigħat;
J. billi jeżistu rapporti li s-Sur Wine u persuni oħra detenuti ġew ittorturati waqt li kienu miżmumin taħt kustodja; billi, wara li inizjalment ċaħdu dawn l-allegazzjonijiet, l-awtoritajiet wiegħdu li jinvestigawhom;
K. billi s-Sur Wine aktar tard ġie akkużat bi tradiment f'qorti ċivili, wara d-deċiżjoni tal-qorti militari biex jaqgħu l-akkużi ta' pussess illegali ta' armi tan-nar;
L. billi sussegwentement is-Sur Wine nħeles fuq pleġġ u telaq mill-Uganda biex jingħata kura fl-Istati Uniti;
M. billi Zeid Ra'ad al-Hussein, li qabel kien il-Kummissarju Għoli tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, ħeġġeġ lill-Gvern tal-Uganda jagħmel investigazzjoni bir-reqqa, indipendenti u imparzjali dwar l-allegazzjonijiet serji ta' ksur tad-drittijiet tal-bniedem, inklużi każijiet ta' qtil extraġudizzjarju, użu eċċessiv tal-forza u t-tortura u forom oħra ta' maltrattament, u ħeġġu jtella' quddiem il-ġustizzja lil dawk responsabbli;
N. billi Kizza Besigye, il-mexxej tal-Forum għall-Bidla Demokratika (FDC) u erba' darbiet kandidat presidenzjali, safa detenut f'diversi okkażjonijiet mill-pulizija jew mill-forzi militari bejn l-2001 u l-2017, l-aktar darba reċenti fil-25 ta' Settembru 2017;
O. billi l-personalitajiet politiċi tal-oppożizzjoni jisfaw arrestati u jsofru intimidazzjoni b'mod regolari fl-Uganda;
1. Jesprimi t-tħassib serju tiegħu dwar l-arrest ta' deputati tal-oppożizzjoni b'konnessjoni mal-elezzjoni parzjali ta' Arua;
2. Jenfasizza li huwa vitali għad-demokrazija Ugandiża li l-President u l-Gvern tal-Uganda jirrispettaw l-indipendenza tal-Parlament tal-pajjiż bħala istituzzjoni u l-indipendenza tal-mandat tal-membri tiegħu u li jiżguraw li l-membri parlamentari kollha jkunu jistgħu jaqdu liberament il-mandati li għalihom ġew eletti;
3. Jistieden lill-awtoritajiet Ugandiżi jwaqqgħu akkużi viżibbilment maqlugħin minn żniedhom kontra Bobi Wine u jwaqqfu r-repressjoni fil-konfront tal-politiċi u s-sostenituri tal-oppożizzjoni;
4. Iħeġġeġ lill-awtoritajiet Ugandiżi jniedu minnufih investigazzjoni effikaċi, imparzjali u indipendenti dwar il-qtil ta' Yasin Kawuma u r-rapporti ta' mwiet u l-użu eċċessiv tal-forza waqt il-protesti; jistenna li ssir investigazzjoni rapida u indipendenti dwar l-allegazzjonijiet ta' tortura u maltrattament fil-konfront tal-persuni arrestati f'Arua; jisħaq fuq il-ħtieġa li dawk responsabbli jittellgħu quddiem il-ġustizzja;
5. Itenni l-impenn tiegħu favur il-libertà tal-espressjoni u jafferma mill-ġdid ir-rwol ewlieni li tiżvolġi l-midja f'soċjetà demokratika; jinnota bi tħassib li l-ġurnalisti li jirrappurtaw dwar id-dimostrazzjonijiet u l-irvellijiet li faqqgħu sfaw imsawta flimkien mal-parteċipanti u li żewġ ġurnalisti ġew arrestati; jistieden lill-awtoritajiet Ugandiżi joħolqu ambjent li fih il-ġurnalisti jkunu jistgħu jwettqu mingħajr xkiel il-ħidma tagħhom biex jinfurmaw lin-nies dwar l-iżviluppi politiċi fil-pajjiż;
6. Ifakkar lill-awtoritajiet Ugandiżi fl-obbligu tagħhom li jiggarantixxu, jipproteġu u jippromwovu d-drittijiet fundamentali, inklużi d-drittijiet ċivili u politiċi taċ-ċittadini tal-pajjiż, fosthom il-libertà tal-kelma u l-libertà tal-għaqda;
7. Ifakkar lill-Gvern tal-Uganda fl-obbligi internazzjonali tiegħu, b'mod partikolari f'dak li għandu x'jaqsam mar-rispett għal-libertajiet fundamentali u l-istat tad-dritt u t-trattament tal-kawżi fil-qrati, speċjalment b'relazzjoni mad-dritt għal proċess ġust u imparzjali;
8. Iħeġġeġ lill-entitajiet tal-infurzar tal-liġi jipproteġu l-libertajiet bażiċi mingħajr ebda forma ta' intimidazzjoni, u b'hekk jikkonformaw mal-Artikolu 24 tal-Kostituzzjoni Ugandiża, li tistabbilixxi li "ħadd ma għandu jkun soġġett għall-ebda forma ta' tortura jew trattament jew pieni krudili, inumani jew degradanti";
9. Jistieden lill-forzi tas-sigurtà Ugandiżi juru moderazzjoni huma u jgħassu l-protesti, joqogħdu lura milli jużaw balal attivi, jaġixxu skont il-liġi u b'rispett sħiħ għad-dritt fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem u jħallu lill-ġurnalisti jwettqu l-ħidma tagħhom ta' informazzjoni b'mod ħieles;
10. Jappella fl-istess ħin biex il-persuni li jipprotestaw jaġixxu fir-rispett tal-liġi u biex jeżerċitaw id-drittijiet u l-libertajiet tagħhom fil-limiti preskritti mil-liġi;
11. Jistieden lill-UE tieħu vantaġġ mill-influwenza politika li jeżerċitaw il-programmi ta' għajnuna għall-iżvilupp, speċjalment il-programmi ta' appoġġ baġitarju, bil-ħsieb li ttejjeb id-difiża u l-promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fl-Uganda;
12. Ifaħħar il-ħidma mwettqa mill-Kummissjoni Ugandiża għad-Drittijiet tal-Bniedem wara l-arresti, il-qtil u t-tortura li ġraw minħabba l-elezzjoni parzjali f'Arua, inklużi rappurtar, żjarat f'ċentri ta' detenzjoni, investigazzjoni dwar l-inħawi fejn jinsabu persuni neqsin, kif ukoll interventi għall-garanzija tad-drittijiet tal-priġunieri, kura medika u żjarat minn familjari;
13. Jistieden lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tissorvelja mill-qrib is-sitwazzjoni fl-Uganda; jenfasizza li l-Parlament Ewropew għandu jiġi infurmat dwar kwalunkwe sinjal ulterjuri li juri li l-membri tal-oppożizzjoni tal-Parlament Ugandiż qed jiġu mxekkla jew ostakolati fil-ħidma tagħhom bħala leġiżlaturi;
14. Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-President tar-Repubblika tal-Uganda, lill-President tal-Parlament Ugandiż, kif ukoll lill-Unjoni Afrikana u lill-istituzzjonijiet tagħha.