Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 13,

–  uwzględniając strategiczne ramy i plan działania UE dotyczące praw człowieka i demokracji (11855/2012), przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 25 czerwca 2012 r.,

–  uwzględniając Wytyczne UE w sprawie praw człowieka dotyczące wolności wypowiedzi w internecie i poza nim, przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 12 maja 2014 r.,

–  uwzględniając coroczne sprawozdanie UE na temat praw człowieka i demokracji na świecie za rok 2016 oraz politykę Unii Europejskiej w tym zakresie,

–  uwzględniając zalecenie dotyczące statusu nauczycieli akademickich, przyjęte przez Konferencję Ogólną Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) podczas jej 29. sesji w dniach od 21 października do 12 listopada 1997 r.,

–  uwzględniając deklarację z Limy w sprawie wolności akademickiej i autonomii instytucji szkolnictwa wyższego, przyjętą przez World University Service we wrześniu 1988 r.,

–  uwzględniając rezolucję 29/7 w sprawie prawa do nauki, przyjętą przez Radę Praw Człowieka ONZ podczas jej 42. posiedzenia w dniu 2 lipca 2015 r.,

–  uwzględniając uwagi ogólne nr 13 Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ, przyjęte na jego 21. sesji w dniu 8 grudnia 1999 r.,

–  uwzględniając opinię Komisji Weneckiej nr 891/2017,

–  uwzględniając sprawozdania krajowych, europejskich i międzynarodowych organizacji pozarządowych, a w szczególności zasady odpowiedzialności państwa za ochronę szkolnictwa wyższego przed atakami,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie praw podstawowych,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

–  uwzględniając art. 113 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0403/2018),

A.  mając na uwadze, że UNESCO definiuje wolność akademicką jako „prawo, nieograniczone narzuconą doktryną, do swobody nauczania i dyskusji, swobody prowadzenia badań naukowych oraz rozpowszechniania i publikowania ich wyników, swobody nieograniczonego wyrażania opinii na temat instytucji lub systemu, w jakim pracują, wolności od cenzury instytucjonalnej oraz swobody uczestnictwa w organach akademickich o charakterze zawodowym lub przedstawicielskim”;

B.  mając na uwadze, że prawo do nauki ma zasadnicze znaczenie dla korzystania z wszystkich innych praw człowieka oraz dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju; mając na uwadze, że z tego prawa można korzystać jedynie w atmosferze wolności akademickiej i autonomii instytucji szkolnictwa wyższego;

C.  mając na uwadze, że deklaracja z Limy w sprawie wolności akademickiej i autonomii instytucji szkolnictwa wyższego definiuje wolność akademicką jako wolność członków społeczności akademickiej – obejmującą wszystkie osoby nauczające, studiujące, prowadzące badania i pracujące w instytucji szkolnictwa wyższego – indywidualnie lub zbiorowo podczas nabywania, poszerzania lub przekazywania wiedzy poprzez badania, studia, dyskusje, dokumentację, produkcję, tworzenie, nauczanie, wykładanie i pisanie;

D.  mając na uwadze, że definicja ta musi opierać się na podstawowych wartościach demokratycznych, w tym zasadzie sprawiedliwego dostępu i przeciwdziałania dyskryminacji, rozliczalności, krytycznym i niezależnym myśleniu, autonomii instytucjonalnej i odpowiedzialności społecznej; mając na uwadze, że demokracja nie może istnieć bez wolności akademickiej, która umożliwia świadomą debatę;

E.  mając na uwadze, że wolność akademicka jest kluczowym elementem przyczyniającym się do zrównoważonego rozwoju, a w szczególności do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, zapisanych w Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, w której główną rolę odgrywają edukacja o wysokiej jakości, badania naukowe i innowacje;

F.  mając na uwadze, że autonomia jest niezbędnym warunkiem prawidłowego funkcjonowania instytucji edukacyjnych; mając na uwadze, że wolność akademicka wymaga stałej i uważnej ochrony przed nadmierną presją ze strony państwa lub interesów handlowych;

G.  mając na uwadze, że wolność akademicka – wraz z leżącą u jej podstaw wolnością myśli, opinii, wypowiedzi, zrzeszania się, podróżowania i szkolenia – przyczynia się do tworzenia przestrzeni, w której każde otwarte i stabilne pluralistyczne społeczeństwo może swobodnie myśleć, zadawać pytania, dzielić się pomysłami oraz tworzyć, nabywać i rozpowszechniać wiedzę;

H.  mając na uwadze, że atakowanie wolności akademickiej podważa badania naukowe, studia, nauczanie, debatę publiczną i prawo do edukacji, ograniczając jakość akademicką oraz rozwój społeczny, polityczny, gospodarczy i kulturowy; mając na uwadze, że odpowiedzi na problemy występujące w społeczeństwie powinny być znajdowane w drodze rozumowania, uzyskiwania dowodów i perswadowania;

I.  mając na uwadze, że z prawa do nauki, nauczania i badań można w pełni korzystać jedynie w atmosferze wolności akademickiej;

J.  mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba odpowiedniego podjęcia kwestii wolności akademickiej w procesie przystępowania do UE, aby zapobiec atakom w państwach członkowskich UE, takim jak próby zamknięcia Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego (CEU) w Budapeszcie, które mają na celu doprowadzenie do przeniesienia przyjęć studentów do Wiednia począwszy od 2019 r., a także blokowanie studiów nad płcią społeczno-kulturową na Węgrzech; mając na uwadze, że kraje kandydujące powinny zobowiązać się do przestrzegania podstawowych wartości w zakresie szkolnictwa wyższego, w tym wolności akademickiej i autonomii instytucjonalnej;

K.  mając na uwadze, że środowisko akademickie i instytucje edukacyjne są w coraz większym stopniu podatne na zakłócenia, naciski lub represje ze strony państw, sektora biznesu lub innych podmiotów niepaństwowych; mając na uwadze, że każdego roku na całym świecie zgłaszane są setki ataków na uniwersytety, uczelnie wyższe i członków społeczności akademickiej, łącznie z zabójstwami, przemocą, zaginięciami, bezprawnym uwięzieniem i przetrzymywaniem, niesłusznymi oskarżeniami, utratą stanowisk, bezprawnym zwolnieniem i wydaleniem ze studiów, a także ograniczeniami w podróżowaniu lub przemieszczaniu się oraz innymi skrajnymi lub systemowymi zagrożeniami; mając na uwadze, że do naruszeń swobód akademickich dochodzi również w państwach członkowskich UE i u jej najbliższych partnerów;

L.  mając na uwadze, że cięcia środków publicznych przeznaczonych na edukację, w tym na szkolnictwo wyższe, oraz związane z tym zapotrzebowanie na alternatywne źródła dochodu zagrażają wolności akademickiej, w szczególności gdy takie finansowanie zewnętrzne pochodzi od zagranicznych reżimów autokratycznych lub wielonarodowych korporacji;

M.  mając na uwadze, że zagraniczne instytucje edukacyjne w UE są narażone na ataki ze strony rządów krajowych i naruszenia ich wolności akademickiej;

N.  mając na uwadze, że próby kontrolowania lub uciszania instytucji szkolnictwa wyższego lub ich naukowców, studentów i pracowników znacznie wykraczają poza osoby i instytucje, na jakie są ukierunkowane, i dotykają ogółu społeczeństwa, ograniczając przestrzeń dla integracyjnego i demokratycznego uczestnictwa, wolności słowa oraz upodmiotowienia wszystkich obywateli, a także pozbawiając przyszłe pokolenia znakomitych nauczycieli akademickich i naukowców;

O.  mając na uwadze, że skuteczna realizacja prawa do edukacji oraz gwarancji wolności akademickiej nakłada na państwa obowiązek zapewnienia odpowiedniego i wiarygodnego poziomu finansowania edukacji; mając na uwadze, że polityka oszczędności finansowych i gospodarczych poważnie osłabiła wolność akademicką i w dalszym ciągu osłabia ją na całym świecie, w tym w UE;

P.  mając na uwadze, że kwestia naruszeń wolności akademickiej jest rzadko podejmowana w ramach praw człowieka, co odzwierciedla po części brak znajomości kwestii wolności akademickiej wśród obrońców praw człowieka, a po części fakt, że skargi często odnoszą się do naruszania innych praw, na przykład wolności wypowiedzi lub opinii; mając na uwadze, że w rezultacie normy w tym obszarze nie są wystarczająco opracowane, a naruszenia wolności akademickiej nie są wystarczająco zgłaszane;

Q.  mając na uwadze, że istnieje ogólna potrzeba zwiększenia świadomości na temat znaczenia wolności akademickiej jako narzędzia promowania demokracji, poszanowania praworządności i rozliczalności, a także tworzenia możliwości wzmocnienia zdolności w zakresie jej promowania i obrony;

R.  mając na uwadze, że ważne jest zidentyfikowanie ataków na wolność akademicką jako części globalnego zjawiska, a także zachęcanie do postrzegania nauczycieli akademickich i studentów będących celem ataków nie tylko jako jednostek, których prawa są naruszane, ale także jako atakowanych obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że niezbędna jest zdecydowana reakcja na szczeblu międzynarodowym i krajowym, począwszy od samego szkolnictwa wyższego przez społeczeństwo obywatelskie aż do ogółu społeczeństwa;

S.  mając na uwadze, że wielu zagrożonych nauczycieli akademickich i studentów nie jest w stanie uzyskać dostępu do możliwości zapewnianych przez programy UE dotyczące mobilności akademickiej i obrońców praw człowieka z powodu braku spełniania kryteriów ubiegania się lub ze względu na duże trudności w przestrzeganiu ogólnych procedur składania wniosków, wymogów i harmonogramów;

T.  mając na uwadze, że ograniczenia finansowe w programach UE hamują działania organizacji i uniwersytetów w UE, wspierających już studentów i naukowców, którym grozi ucieczka ze swoich krajów z powodu zagrożenia prześladowaniem w następstwie swojej działalności akademickiej; mając na uwadze, że te organizacje i uniwersytety potrzebują większego wsparcia w swoich działaniach i inicjatywach;

U.  mając na uwadze, że UE jest zaangażowana w promowanie i ochronę praw człowieka, instytucji demokratycznych i rządów prawa na całym świecie; mając na uwadze, że Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji domaga się skuteczniejszej polityki UE wspierającej prawa człowieka i demokrację, w tym zwiększenia skuteczności dialogów dotyczących praw człowieka, poprawy widoczności i oddziaływania krajowych strategii w dziedzinie praw człowieka, skupienia się na skutecznym wdrażaniu wytycznych UE w sprawie praw człowieka oraz wzmocnienia dyplomacji publicznej i komunikacji w zakresie praw człowieka;

1.  zaleca Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa:

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszego zalecenia Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.