Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie projektu decyzji Rady Europejskiej ustanawiającej skład Parlamentu Europejskiego (00007/2018 – C8-0216/2018 – 2017/0900(NLE))

P8_TA(2018)0249 A8-0207/2018

(Zgoda)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając projekt decyzji Rady Europejskiej (00007/2018),

—  uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę Europejską na mocy art. 14 ust. 2 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej (C8-0216/2018),

—  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 lutego 2018 r. w sprawie składu Parlamentu Europejskiego, a także załączony do tej rezolucji wniosek dotyczący decyzji Rady Europejskiej(1),

–  uwzględniając art. 99 ust. 1 i 4 Regulaminu,

–  uwzględniając zalecenie Komisji Spraw Konstytucyjnych (A8-0207/2018),

1.  wyraża zgodę na projekt decyzji Rady Europejskiej;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie Europejskiej oraz, tytułem informacji, Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0029.

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zastępującego załącznik A do rozporządzenia (UE) 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego (COM(2017)0422 – C8-0238/2017 – 2017/0189(COD))

P8_TA(2018)0250 A8-0174/2018

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2017)0422),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 81 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8-0238/2017),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając przekazane pismem z dnia 23 maja 2018 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A8-0174/2018),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

3.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 13 czerwca 2018 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/... zastępującego załączniki A i B do rozporządzenia (UE) 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2018/946.)

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy między Unią Europejską a Islandią w sprawie przepisów dodatkowych dotyczących instrumentu na rzecz wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, na lata 2014–2020 (09228/2017 – C8-0101/2018 – 2017/0088(NLE))

P8_TA(2018)0251 A8-0196/2018

(Zgoda)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając projekt decyzji Rady (09228/2017),

–  uwzględniając projekt umowy między Unią Europejską a Islandią w sprawie przepisów dodatkowych dotyczących instrumentu na rzecz wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego na lata 2014–2020 (09253/2017),

–  uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 77 ust. 2 oraz art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C8-0101/2018),

–  uwzględniając art. 99 ust. 1 i 4 oraz art. 108 ust. 7 Regulaminu,

–  uwzględniając zalecenie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8-0196/2018),

1.  wyraża zgodę na zawarcie umowy;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Islandii.

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii, umowy między Unią Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie przepisów dodatkowych dotyczących instrumentu na rzecz wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, na lata 2014–2020 (06222/2018 – C8-0119/2018 – 2018/0032(NLE))

P8_TA(2018)0252 A8-0195/2018

(Zgoda)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając projekt decyzji Rady (06222/2018),

–  uwzględniając projekt umowy między Unią Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie przepisów dodatkowych dotyczących instrumentu wsparcia finansowego w zakresie granic zewnętrznych i wiz, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego na lata 2014–2020 (06223/2018),

–  uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 77 ust. 2 oraz art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C8-0119/2018),

–  uwzględniając art. 99 ust. 1 i 4 oraz art. 108 ust. 7 Regulaminu,

–  uwzględniając zalecenie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8-0195/2018),

1.  wyraża zgodę na zawarcie umowy;

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich i Konfederacji Szwajcarskiej.

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie wprowadzenia w życie w Republice Bułgarii i w Rumunii pozostałych przepisów dorobku Schengen dotyczących Systemu Informacyjnego Schengen (15820/1/2017 – C8-0017/2018 – 2018/0802(CNS))

P8_TA(2018)0253 A8-0192/2018

(Konsultacja)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając projekt Rady (15820/1/2017),

–  uwzględniając art. 4 ust. 2 Aktu przystąpienia Republiki Bułgarii i Rumunii, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C8-0017/2018),

–  uwzględniając art. 78c Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8-0192/2018),

1.  zatwierdza projekt Rady;

2.  zwraca się do Rady o poinformowanie go, jeśli uzna ona za stosowne odejście od tekstu przyjętego przez Parlament;

3.  zwraca się do Rady o ponowne skonsultowanie się z Parlamentem, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do tekstu przyjętego przez Parlament;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie polityki spójności i gospodarki o obiegu zamkniętym (2017/2211(INI))

P8_TA(2018)0254 A8-0184/2018

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 3, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 4, 11, 174–178, 191 i 349,

–  uwzględniając porozumienie paryskie, decyzję 1/CP.21, 21. konferencję stron (COP 21) konwencji UNFCCC oraz 11. konferencję stron służącą jako spotkanie stron protokołu z Kioto (CMP 11), które odbyły się w Paryżu (Francja) w dniach 30 listopada – 11 grudnia 2015 r.,

–  uwzględniając art. 7 ust. 2 i art. 11 ust. 2 porozumienia paryskiego, w których uznaje się lokalny, niższy niż krajowy i regionalny wymiar zmiany klimatu i działań w dziedzinie klimatu,

–  uwzględniając nowe cele zrównoważonego rozwoju ONZ, w szczególności cel 7, czyli „zapewnienie przystępnych cenowo, niezawodnych, zrównoważonych i nowoczesnych dostaw energii dla wszystkich”, oraz cel 11, czyli „uczynienie miast i osiedli ludzkich bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu”,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006(1) (zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów”),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących realizacji celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1080/2006(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1302/2013 dnia 17 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006(6),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002(7),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym (COM(2018)0029),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 stycznia 2017 r. zatytułowany „Znaczenie przetwarzania odpadów w energię w gospodarce o obiegu zamkniętym” (COM(2017)0034),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 26 stycznia 2017 r. na temat wdrażania planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym (COM(2017)0033),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 grudnia 2015 r. pt. „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego – maksymalizowanie wkładu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych” (COM(2015)0639),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 grudnia 2015 r. zatytułowany „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym” (COM(2015)0614),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 lipca 2014 r. pt. „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program »zero odpadów dla Europy«” (COM(2014)0398),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 lipca 2014 r. zatytułowany „Plan działań ekologicznych dla MŚP – umożliwienie MŚP przekształcenia wyzwań związanych z ochroną środowiska w możliwości biznesowe” (COM(2014)0440),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „Europa 2020” – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 lutego 2012 r. zatytułowany „Innowacje w służbie zrównoważonego wzrostu: biogospodarka dla Europy” (COM(2012)0060),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 lipca 2012 r. pt. „Inteligentne miasta i społeczności – europejskie partnerstwo innowacyjne” (C(2012)4701),

–  uwzględniając zlecone przez Komisję badanie z grudnia 2017 r. zatytułowane „Integration of environmental concerns in Cohesion Policy Funds (ERDF, ESF, CF) – Results, evolution and trends through three programming periods (2000-2006, 2007-2013, 2014-2020)” [Włączanie aspektów środowiskowych do funduszy z zakresu polityki spójności (EFRR, EFS, Fundusz Spójności) – wyniki, zmiany i tendencje w trzech okresach programowania (lata 2000–2006, 2007–2013, 2014–2020)],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 lutego 2017 r. w sprawie inwestycji na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego – maksymalizowanie wkładu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych: ewaluacja sprawozdania na podstawie art. 16 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2016 r. w sprawie Europejskiej współpracy terytorialnej – najlepsze praktyki i działania innowacyjne(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie synergii na rzecz innowacyjności: europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, program ramowy „Horyzont 2020” oraz inne europejskie fundusze i programy unijne na rzecz innowacji(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie oszczędnego gospodarowania zasobami: ku gospodarce o obiegu zamkniętym(11),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2015 r. w sprawie możliwości dla MŚP w związku z ekologicznym wzrostem gospodarczym(12),

–  uwzględniając deklarację w sprawie inteligentnych wysp z dnia 28 marca 2017 r.,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu, art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A8-0184/2018),

A.  mając na uwadze, że władze lokalne i regionalne, które najlepiej orientują się w sprawach lokalnych i regionalnych i mają decydujące znaczenie dla skutecznej realizacji polityki spójności, odgrywają także wiodącą rolę w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym; mając na uwadze, że europejski wielopoziomowy system rządzenia, zasadzający się na aktywnej i konstruktywnej współpracy między różnymi szczeblami sprawowania rządów i zainteresowanymi stronami, przy odpowiednim informowaniu i aktywnym zaangażowaniu obywateli, ma kluczowe znaczenie dla doprowadzenia do tej zmiany;

B.  mając na uwadze, że miasta zajmują tylko 3 % powierzchni Ziemi, niemniej mieszka w nich ponad połowa światowej populacji, zużywają one ponad 75 % światowych zasobów i są źródłem 60-80 % emisji gazów cieplarnianych, oraz mając na uwadze, że do 2050 r. w miastach zamieszka prawdopodobnie 70 % światowej populacji;

C.  mając na uwadze, że przejście na solidniejszą gospodarkę, która w większym stopniu będzie się opierała na obiegu zamkniętym, stanowi zarówno istotną szansę, jak i wyzwanie dla UE, państw członkowskich i obywateli w dążeniu do unowocześnienia europejskiej gospodarki i ukierunkowania tej gospodarki na bardziej zrównoważone tory; mając na uwadze, że przejście to stanowi w szczególności szansę dla wszystkich regionów europejskich oraz samorządów lokalnych, które są szczeblem władzy najbliższym lokalnym społecznościom; mając na uwadze, że umożliwia to europejskim regionom rozwój i wzrost, a także może im pomóc w budowaniu modelu, który pozwoli osiągnąć rozwój gospodarczy, przekształcić istniejące sektory, poprawić bilans handlowy i konkurencyjność przemysłu, zapewniając jednocześnie zwiększenie wydajności, stworzenie nowych dobrze płatnych miejsc pracy wysokiej jakości i nowych wartościowych łańcuchów produkcyjnych;

D.  mając na uwadze, że ok. 60 % odpadów w UE nie podlega obecnie recyklingowi oraz mając na uwadze, że zbadanie i wprowadzenie nowych form działalności w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym mogłoby być źródłem znaczących oszczędności i możliwości biznesowych z korzyścią dla MŚP w UE;

E.  mając na uwadze, że osiągnięcie celów porozumienia paryskiego wymaga przejścia na gospodarkę, która w większym stopniu będzie się opierała na obiegu zamkniętym, i stanowi istotny wkład w rozwój modelu gospodarczego, którego celem jest nie tylko zysk, ale również ochrona środowiska;

F.  mając na uwadze, że polityka spójności oferuje nie tylko możliwości inwestycyjne umożliwiające zaspokojenie potrzeb lokalnych i regionalnych za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (fundusze ESI), ale również zintegrowane ramy polityczne mające zmniejszyć różnice w poziomie rozwoju regionów europejskich i pomóc im w sprostaniu licznym wyzwaniom dla ich rozwoju, w tym poprzez wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i zrównoważonego rozwoju, współpracy terytorialnej i budowania zdolności, a także przyciągnąć i wesprzeć inwestycje prywatne;

G.  mając na uwadze, że obecne ramy prawne polityki spójności nie wspominają o celu, jakim jest przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, a zrównoważony rozwój jest horyzontalną zasadą korzystania z europejskich funduszy ESI, jak określono w art. 8 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów oraz we wspólnych ramach strategicznych (załącznik I) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, które pozwoli wzmocnić powiązania między istniejącymi instrumentami wspierającymi projekty dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym;

H.  mając na uwadze, że wiele celów tematycznych, które wyznaczono dla europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, żeby zapewnić zgodność ze strategią „Europa 2020” na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, a także związane z nimi warunki wstępne są istotne dla celów gospodarki o obiegu zamkniętym;

I.  mając na uwadze, że art. 6 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów nakłada w odniesieniu do operacji wspieranych z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych obowiązek przestrzegania obowiązującego prawa Unii i przepisów krajowych regulujących stosowanie prawa Unii, w tym w szczególności prawa o ochronie środowiska;

J.  mając na uwadze, że jednym z celów, jakie stawia sobie gospodarka o obiegu zamkniętym, jest zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowiska, oraz mając na uwadze, że zabezpieczenie i rekultywację legalnych i nielegalnych składowisk odpadów znajdujących się na terytorium państw członkowskich należy uznać za nadrzędną kwestię priorytetową;

K.  mając na uwadze, że w dniu 1 stycznia 2018 r. Chiny wprowadziły zakaz przywozu pozostałości tworzyw sztucznych i niesortowanych odpadów papierowych oraz że zakaz ten oznacza wyzwanie w zakresie recyklingu w Unii Europejskiej, które będzie wymagało rozwiązania na szczeblu regionalnym i lokalnym;

Rola polityki spójności w promowaniu gospodarki o obiegu zamkniętym

1.  z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji na rzecz wspierania gospodarki o obiegu zamkniętym za pomocą polityki spójności, zwłaszcza przez działania popularyzatorskie na rzecz wspierania państw członkowskich i regionów UE w korzystaniu ze środków dostępnych w ramach polityki spójności do celów związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym;

2.  zauważa, że według sprawozdania Komisji na temat wdrażania planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, przewidziane na okres 2014–2020 wsparcie UE dla innowacji, MŚP, gospodarki niskoemisyjnej i ochrony środowiska wynosi 150 mld EUR, a wiele z tych dziedzin przyczynia się do realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym;

3.  zauważa, że analiza wyniku negocjacji dotyczących umów o partnerstwie i programów operacyjnych Europejskiego Funduszu Socjalnego (EFS) na bieżący okres programowania wykazała, iż EFS służy do wspierania działań na rzecz wprowadzenia bardziej ekologicznych modeli organizacji pracy oraz działań w zielonym sektorze;

4.  zauważa jednak, że – jak podkreślono w badaniu zleconym przez Komisję – obecne ramy polityki nie pozwalają na pełne wykorzystanie wkładu polityki spójności w gospodarkę o obiegu zamkniętym; w związku z tym zwraca uwagę, że definicja obecnych kategorii „dziedzin interwencji”, które stosuje się do przydzielania środków finansowych, nie obejmuje gospodarki o obiegu zamkniętym jako takiej;

5.  wzywa Komisję do wdrożenia planowanych środków w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym, zgodnie z dobrymi praktykami regulacyjnymi, oraz zwraca się do Komisji o monitorowanie środków wykonawczych;

6.  podkreśla, że Komisja powinna wywiązać się ze zobowiązania do zapewnienia ram monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym(13) w celu zwiększenia i oceny postępu osiągniętego w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym na poziomie UE i państw członkowskich, przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążenia administracyjnego;

7.  wzywa Komisję, aby podjęła nadzwyczajne działania mające na celu rekultywację obszarów, na których nielegalnie wylewa się i zakopuje niebezpieczne odpady, co ma negatywny wpływ na zdrowie oraz dobrostan gospodarczy i społeczny miejscowej ludności;

8.  podkreśla rolę, jaką unijny program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020” oraz program LIFE na lata 2014–2020 odgrywają w finansowaniu innowacyjnych projektów i wspieraniu projektów dotyczących ograniczania ilości odpadów, recyklingu i ponownego użycia, które są istotne dla gospodarki o obiegu zamkniętym;

9.  docenia fakt, że kilka regionów wykorzystało swoje strategie inteligentnej specjalizacji do ustalenia priorytetów związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym i nakierowania na ten cel realizowanych w ramach polityki spójności inwestycji w badania i innowacje, odgrywając zasadniczą rolę we wspieraniu infrastruktury i inwestycji odpowiadających potrzebom MŚP; apeluje do organów regionalnych, by stosowały tę dobrą praktykę jako zwyczajowy sposób działania, a także aby wdrożyły wspomniane strategie inteligentnej specjalizacji;

10.  z zadowoleniem przyjmuje utworzenie Europejskiego Centrum Doskonałości w dziedzinie Zasobooszczędności dla MŚP, jak również platformy wsparcia finansowego dla gospodarki o obiegu zamkniętym;

11.  ponownie wyraża pogląd, że gospodarka o obiegu zamkniętym wykracza poza gospodarkę odpadami i obejmuje takie dziedziny jak zielone miejsca pracy; energia ze źródeł odnawialnych; efektywne gospodarowanie zasobami; biogospodarka; polityka rolna i rybacka, uwzględniająca bioprzemysł, który ma na celu zastąpienie paliw kopalnych materiałami naturalnymi; gospodarka wodna; efektywność energetyczna; odpady żywnościowe; odpady morskie; poprawa jakości powietrza; badania i rozwój oraz innowacje w dziedzinach powiązanych; ma jednak świadomość, że infrastruktura gospodarowania odpadami jest kluczowym elementem ograniczania liniowych wzorców produkcji i konsumpcji oraz że stanowi niezbędne wsparcie inwestycji w dziedzinie ekoprojektu, tak aby zmniejszyć ilość odpadów z tworzyw sztucznych;

12.  przypomina, że podstawowym problemem, jaki należy rozwiązać w pierwszej kolejności, jest rynek materiałów wtórnych, gdyż w sytuacji gdy surowce kosztują mniej niż produkty uzyskane w wyniku recyklingu, oczywiste jest, że dążenie do gospodarki ekologicznej znacznie spowolniło i że korzystanie z funduszy strukturalnych mogłoby zostać utracone w błędnym kole; uważa w związku z powyższym, że niektóre przepisy ad hoc (takie jak przygotowywany wniosek Komisji w sprawie jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych) i odpowiednie opodatkowanie na poziomie UE w ramach zasobów własnych następnych wieloletnich ram finansowych mogą przyczynić się w decydujący sposób do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

13.  podkreśla fakt, że materiały pochodzące z recyklingu zaspokajają średnio tylko ok. 10 % zapotrzebowania UE na materiały; dostrzega – mając na uwadze najnowsze wydarzenia na światowych rynkach, w szczególności niedawne wprowadzenie przez Chiny zakazu dotyczącego przywozu pozostałości tworzyw sztucznych i niesortowanych odpadów papierowych – nowe możliwości dla regionów i lokalnych społeczności w zakresie inwestowania w infrastrukturę recyklingu, tworzenia zielonych miejsc pracy i stawiania czoła bieżącym wyzwaniom, z którymi zmaga się UE;

14.  podkreśla istnienie i znaczenie warunków wstępnych dla europejskich funduszy ESI związanych w szczególności z celem tematycznym w zakresie ochrony środowiska i promowania efektywnego gospodarowania zasobami; wskazuje w szczególności na cel związany z promowaniem zrównoważonych gospodarczo i środowiskowo inwestycji w sektorze gospodarki odpadami; wyraża jednak ubolewanie z powodu zaniedbania hierarchii postępowania z odpadami oraz braku rzetelnej oceny długoterminowego oddziaływania na środowisko wyników inwestycji współfinansowanych z funduszy ESI;

15.  oczekuje koordynacji i lepszej współpracy między regionami, MŚP oraz innymi podmiotami publicznymi i prywatnymi w celu uruchomienia nowych tematycznych platform inteligentnej specjalizacji, w szczególności między sektorem rolno-spożywczym, energetycznym i przemysłowym;

16.  podkreśla znaczenie, jakie ma stosowanie hierarchii postępowania z odpadami jako warunek wstępny dla realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym, a także potrzebę większej przejrzystości w łańcuchu dostaw, tak aby produkty i materiały, które osiągnęły koniec przydatności do użycia, można było efektywnie monitorować i odzyskiwać; ponadto dostrzega negatywną tendencję inwestowania funduszy ESI w niższe poziomy hierarchii postępowania z odpadami, w szczególności w zakłady mechaniczno-biologicznego przetwarzania i w spalanie, co w niektórych przypadkach skutkuje nadwyżkami mocy przerobowych i długoterminowym blokowaniem technologii, co zagrozi osiągnięciu celów UE w zakresie recyklingu; przypomina, że zachęcanie środowisk biznesowych do stosowania tej hierarchii powinno przyczynić się do zapewnienia dodatkowych materiałów i wprowadzenia tych materiałów do strumienia zasobów, jak również stworzyć możliwości zbytu w celu wykorzystania tych zasobów w działalności wytwórczej;

17.  przypomina o nowych celach w zakresie odpadów na lata 2025, 2030 i 2035 ustanowionych w ramach przeglądu przepisów UE dotyczących odpadów i podkreśla, że osiągnięcie tych celów wymaga zaangażowania politycznego na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, jak również inwestycji gospodarczych; wzywa państwa członkowskie do pełnego wykorzystania dostępnych funduszy unijnych na wsparcie takich inwestycji i podkreśla, że przyniosą one znaczny zwrot w postaci wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy;

18.  podkreśla znaczenie projektów regionalnych w zakresie przetwarzania odpadów resztkowych w całości nienadających się do recyklingu na potrzeby produkcji zrównoważonych biopaliw drugiej generacji, po starannej selekcji lub selektywnej zbiórce zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami;

19.  wzywa Komisję do zadbania o to, aby wszystkie definicje dotyczące odpadów były zgodne z dyrektywą ramową w sprawie odpadów oraz o to, by dostępne były porównywalne dane na temat postępów poczynionych przez państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne;

20.  podkreśla znaczenie inicjatywy dotyczącej innowacyjnych działań miejskich, w ramach której dotychczas zatwierdzono finansowanie z EFRR ośmiu innowacyjnych projektów z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym, i wzywa Komisję do monitorowania i oceny realizacji tych projektów w celu opracowania szerzej zakrojonych strategii politycznych w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym;

Gospodarka o obiegu zamkniętym jako siła napędowa zrównoważonego rozwoju regionalnego

21.  podkreśla znaczenie zasady partnerstwa oraz istotną rolę wszystkich zainteresowanych podmiotów, w szczególności organów regionalnych i lokalnych oraz sektora organizacji pozarządowych, w tym MŚP i przedsiębiorstw gospodarki społecznej, przy opracowywaniu umów o partnerstwie i programów operacyjnych; wzywa do rzeczywistego zaangażowania partnerów w procesy polityczne, dzięki tworzeniu przekrojowych partnerstw, oraz do odpowiedniego uwzględnienia w dokumentach programowych celów dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym; zachęca państwa członkowskie do opracowania własnych krajowych strategii w tej dziedzinie w powiązaniu z unijnym podejściem dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym; wskazuje na wiodącą rolę, jaką samorząd lokalny może odgrywać w urzeczywistnianiu gospodarki o obiegu zamkniętym;

22.  podkreśla istotną rolę partnerstw publiczno-prywatnych w projektowaniu i planowaniu nowych produktów i usług z uwzględnieniem cyklu życia, w dążeniu do zastosowania czterech modeli projektowania, które mogłyby zostać wykorzystane w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym: projektowania z myślą o żywotności; projektowania z myślą o leasingu/usługach; projektowania z myślą o ponownym użyciu w działalności wytwórczej; projektowania w celu odzysku materiałów;

23.  podkreśla konieczność zmiany i dostosowania obecnych strategii i modeli rynkowych, tak aby zapewnić wsparcie regionom przechodzącym na tę bardziej zrównoważoną formę gospodarki i jednocześnie poprawić konkurencyjność gospodarczą, przemysłową i środowiskową tych regionów;

24.  wzywa do realizowania działań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w ramach zasady skoordynowanego wielopoziomowego sprawowania władzy i zasady partnerstwa, przy zachowaniu pełnej przejrzystości, zaangażowaniu lokalnych społeczności i szerokim udziale sektora publicznego;

25.  wskazuje na konieczność promowania ściślejszej współpracy między wszystkimi podmiotami uczestniczącymi w procesach gospodarki o obiegu zamkniętym;

26.  zauważa, że projekty związane z gospodarką o obiegu zamkniętym, które otrzymały wsparcie w ramach polityki spójności, przyniosły większe korzyści regionom bardziej rozwiniętym; dostrzega ograniczone zdolności administracyjne regionów słabiej rozwiniętych, w związku z czym zachęca organy krajowe państw członkowskich i Komisję, aby wykorzystały wszystkie istniejące możliwości, by zapewnić tym regionom specjalistyczną pomoc i umocnić ich potencjał w celu wsparcia ich wzmożonych wysiłków, a także aby stworzyć im warunki umożliwiające osiągnięcie skoku technologicznego dzięki realizacji większej liczby projektów zgodnych z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym oraz rozwijając partnerstwa i bliższą współpracę z zainteresowanymi podmiotami, takimi jak eksperci ds. materiałów, chemicy, wytwórcy i podmioty zajmujące się recyklingiem, w szczególności w ramach inicjatywy „Przemysł 2020 w gospodarce o obiegu zamkniętym”;

27.  podkreśla fakt, że zgodnie z szacunkami przestawienie się na biologiczne surowce i metody przetwarzania może do 2030 r. pozwolić na zaoszczędzenie do 2,5 mld ton ekwiwalentu dwutlenku węgla, kilkakrotnie zwiększając rozmiary rynku biosurowców i rynku nowych produktów konsumenckich; podkreśla ogromne znaczenie zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi i ochrony różnorodności biologicznej, przy czym zasoby te należy przekształcać w bioprodukty, biomateriały i biopaliwa;

28.  uważa, że biogospodarka jest istotna dla rozwoju regionalnego i lokalnego, ponieważ przyczynia się do zwiększenia spójności między regionami dzięki potencjałowi w zakresie tworzenia miejsc pracy i rozwoju na obszarach wiejskich; wzywa do szerszego wykorzystania funduszy ESI do wdrożenia istniejących innowacji, za pośrednictwem strategii ukierunkowanych na zachęcanie zainteresowanych podmiotów, przy jednoczesnym dalszym wspieraniu innowacji w rozwoju materiałów pochodzenia biologicznego, ulegających biodegradacji, nadających się do recyklingu i kompostowania, wytwarzanych z surowców biologicznych zarządzanych w sposób zrównoważony; przypomina, że spójne wprowadzenie biogospodarki może również rozwiązać problem marnotrawienia żywności; wzywa do ściślejszej współpracy władz krajowych, regionalnych i lokalnych przy tworzeniu systemów i platform, które łączą różne podmioty z branży produkcji żywności, transportu, handlu detalicznego, konsumenckiej, odpadów oraz inne zainteresowane strony, co pozwala osiągnąć większą synergię w celu tworzenia skutecznych rozwiązań;

29.  wskazuje, że zachęty należy stosować nie tylko wobec władz lokalnych, regionalnych i krajowych, ale również w stosunku do samych konsumentów, którzy powinni stale otrzymywać informacje i być motywowani do zmiany zachowań konsumenckich w dziedzinie gospodarowania odpadami i produkcji odpadów, recyklingu oraz kwestii obejmujących zrównoważone rozwiązania w życiu codziennym;

30.  apeluje o lepszy, łatwiejszy i bardziej przejrzysty dostęp władz lokalnych i regionalnych do finansowania, w tym dzięki umocnieniu ich zdolności administracyjnych i zacieśnionej współpracy z EBI w ramach Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego, aby zwiększyć inwestycje w zielone miejsca pracy, gospodarkę odpadami, inteligentną specjalizację, dalszy rozwój obszarów wiejskich z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury i technologii przyjaznych dla środowiska, przejście od paliw kopalnych na odnawialne źródła energii, jak również w przemiany energetyczne na szczeblu lokalnym, m.in. w efektywność energetyczną, zdecentralizowaną dystrybucję energii, innowacje w dziedzinie czystej energii oraz w gospodarkę o obiegu zamkniętym; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ciągu ostatnich pięciu lat EBI zapewnił środki w wysokości około 2,4 mld EUR w ramach współfinansowania projektów z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym w dziedzinie gospodarki odpadami, gospodarki wodnej czy też badań dotyczących rolnictwa i rozwoju; podkreśla znaczenie lepszej koordynacji funduszy ESI i Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) w dziedzinie gospodarki o biegu zamkniętym, również w celu zapewnienia, że programy uwzględniają podejście regionalne i lepiej wykorzystują potencjał regionalny w zakresie zrównoważonych źródeł energii;

31.  wzywa państwa członkowskie, regiony i władze lokalne, aby zachęcały do tworzenia i wspierania sieci ponownego użycia i naprawy, zwłaszcza tych, które działają jako przedsiębiorstwa gospodarki społecznej, aby przedłużyć życie produktów dzięki ich ponownemu użyciu, naprawie i dalszemu użytkowaniu, przez ułatwienie dostępu takich sieci do punktów zbierania odpadów i promowanie korzystania z funduszy ESI, instrumentów ekonomicznych, kryteriów zamówień publicznych lub innych podobnych środków;

32.  podkreśla, że zapewnienie równowagi ponownego wykorzystania i recyklingu w całym cyklu życia zależy także od zużycia energii w transporcie; podkreśla, że odnosi się to w szczególności do obszarów wiejskich, na których pokonywane są większe odległości między punktami zbierania a zakładami przetwarzania; wzywa Komisję, państwa członkowskie i władze regionalne, aby w celu uniknięcia ogólnych negatywnych skutków dla środowiska i klimatu uwzględniły w swoich strategiach na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym dla obszarów wiejskich podejście uwzględniające cykl życia;

33.  zwraca uwagę, że spośród 32 programów operacyjnych poddanych przeglądowi pod kątem badania dotyczącego włączania aspektów środowiskowych do funduszy z zakresu polityki spójności dziewięć dotyczy gospodarki o obiegu zamkniętym, a sześć zielonych miejsc pracy; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane obecnie przez władze krajowe i regionalne, lecz jednocześnie wzywa państwa członkowskie do ujmowania w szerszym zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym w ich programach operacyjnych i regionalnych oraz umowach o partnerstwie; wzywa do udzielania wsparcia regionom w celu zapewnienia możliwie jak najbardziej sprawnego przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

34.  apeluje do państw członkowskich o zapewnienie, aby gospodarka o obiegu zamkniętym została odpowiednio włączona do programów nauczania oraz szkolenia i kształcenia zawodowego, a także w ramach przekwalifikowania jako interdyscyplinarny przedmiot, tak aby kształtować nowe podejścia, które następnie pomogą zdefiniować nowe modele działalności gospodarczej i stworzyć miejsca pracy;

35.  apeluje do organów krajowych i regionalnych odpowiedzialnych za opracowanie programów operacyjnych, by w większym stopniu uwzględniły tematykę gospodarki o obiegu zamkniętym w programach współpracy terytorialnej, a w szczególności programach współpracy transgranicznej, aby w ten sposób wdrażać rozwiązania transgraniczne mogące prowadzić do zwiększenia wydajności i zmniejszenia kosztów;

36.  uważa, że przyszłe planowanie funduszy ESI na następny okres programowania powinno być lepiej zintegrowane z krajowymi planami w zakresie energii i klimatu do roku 2030, przy wykorzystaniu, w miarę możliwości, podobnych wskaźników jak te zawarte w rozporządzeniu w sprawie zarządzania unią energetyczną; apeluje o ambitną i spójną strategię dla państw członkowskich, tak aby mogły one osiągnąć wyznaczone już na szczeblu UE wiążące cele w dziedzinie łagodzenia zmian klimatu;

37.  wzywa państwa członkowskie, by wykorzystały okazję do dalszego uwzględnienia gospodarki o obiegu zamkniętym w bieżących krajowych programach operacyjnych w okresie przeglądu; uważa, że Komisja powinna ułatwić ten proces, zapewniając państwom członkowskim pomoc w zbadaniu aktualnej sytuacji i obszarów, w których możliwe jest zastosowanie i wprowadzenie gospodarki o obiegu zamkniętym oraz powiązanych zasad;

38.  uważa, że należy jeszcze bardziej wzmocnić rolę, jaką odgrywa Europejska współpraca terytorialna w rozwiązywaniu problemów związanych z wdrożeniem gospodarki o obiegu zamkniętym; wzywa państwa członkowskie, by nasiliły współpracę transgraniczną – w szczególności poprzez Europejską współpracę terytorialną – żeby realizować projekty z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym; ponadto podkreśla znaczenie znalezienia trwałych rozwiązań za pomocą umów przedakcesyjnych z państwami trzecimi, tak aby stawić czoła bieżącym wyzwaniom, w szczególności w dziedzinie zanieczyszczenia powietrza;

39.  podkreśla niewykorzystywany potencjał bieżących strategii makroregionalnych, które mogą pomóc stawić czoła wyzwaniom związanym z realizacją gospodarki o obiegu zamkniętym nie tylko w państwach członkowskich, ale również w państwach trzecich położonych na tym samym obszarze geograficznym; podkreśla, że strategie te powinny być skoncentrowane na priorytetach, które mogłyby wspierać tworzenie rynku surowców wtórnych dla Unii; wzywa do rozwijania unijnych inicjatyw w zakresie współpracy z państwami sąsiadującymi;

40.  ponownie przedstawia swoje stanowisko na temat znaczenia odpowiedniego budowania i utrzymywania zdolności w lokalnych, regionalnych i krajowych organach publicznych, co ma również duże znaczenie dla przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym; zwraca uwagę na istotną rolę, jaką w tej dziedzinie może odegrać pomoc techniczna; zauważa, że regiony i obszary miejskie odgrywają zasadniczą rolę w promowaniu odpowiedzialności za oddolną transformację sektora energetycznego oraz najlepiej nadają się do testowania i wdrażania zintegrowanych rozwiązań energetycznych mających bezpośredni związek z obywatelami; podkreśla rolę, jaką inicjatywa „inteligentnych miast” może odegrać w gospodarce o obiegu zamkniętym przez promowanie modeli zielonej gospodarki w ramach zrównoważonych strategii rozwoju miejskiego; zaznacza, że zrównoważone miasta oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym są instrumentem skutecznej realizacji tej gospodarki;

41.  podkreśla znaczenie zielonych zamówień publicznych jako siły napędowej gospodarki o obiegu zamkniętym, z potencjalnym rynkiem o wartości szacowanej na 1,8 bln EUR rocznie, na którym świadczy się roboty budowlane, dostarcza towary i usługi(14);

42.  zwraca uwagę na konieczność zapewnienia ram prawnych w zakresie energii, które zachęcałyby obywateli i wspólnoty energetyczne do uczestnictwa w transformacji energetyki przez przyznanie prawa do samodzielnego wytwarzania i zużywania energii, jak również przez ciągłe programy wsparcia, gwarantowany priorytetowy dostęp do sieci oraz dysponowanie priorytetowe energią ze źródeł odnawialnych;

43.  zachęca władze regionalne i lokalne, by dalej inwestowały w programy edukacyjne, szkolenia zawodowe i przekwalifikowanie pracowników, a także w publiczne kampanie zwiększania świadomości co do korzyści i zalet wszystkich działań mających na celu wdrożenie gospodarki o obiegu zamkniętym, realizowanych za pomocą projektów w ramach polityki spójności, a tym samym zwiększały udział obywateli i wpływały na zachowania konsumentów; podkreśla w tym kontekście potencjał EFS; zaznacza, że należy zachęcać młodych przedsiębiorców do ukierunkowania działalności na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zwłaszcza w regionach o niskim poziomie dochodów i wzrostu; podkreśla także, że gospodarka o obiegu zamkniętym stanowi szansę dla obszarów wiejskich – dzięki niej mogą one przeciwdziałać wyludnianiu, zróżnicować swą gospodarkę i lepiej zabezpieczyć się przed ryzykiem; zaznacza w tym zakresie, że obszarom wiejskim potrzebne są zachęty do przejścia na zrównoważone wartościowe łańcuchy produkcji; podkreśla znaczenie rozwoju specjalnej strategii dla regionów wyspiarskich;

44.  zachęca Komisję do promowania wykorzystywania rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność i zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) w celu pomocy lokalnym zainteresowanym stronom w łączeniu strumieni finansowania i planowaniu lokalnych inicjatyw ukierunkowanych na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

45.  zauważa, że 80 % odpadów morskich pochodzi ze źródeł lądowych; podkreśla zatem znaczenie rozwiązania problemu zaśmiecania lądu i morza za pomocą działań lokalnych i regionalnych, które przynoszą korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla zdrowia ludzi; wzywa państwa członkowskie, regiony i władze lokalne, by skupiły wysiłki na zapobieganiu powstawaniu śmieci na lądzie;

46.  zwraca się do Komisji, aby rozważyła wyłączenie z obliczeń krajowego deficytu publicznego w ramach europejskiego semestru inwestycji regionalnych i krajowych współfinansowanych z funduszy ESI w projekty związane z gospodarką o obiegu zamkniętym;

47.  z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący zmiany dyrektywy 98/83/WE w sprawie wody pitnej, który ułatwi przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym dzięki ograniczeniu ilości odpadów z tworzyw sztucznych pochodzących z wody butelkowanej, co obejmuje znaczne oszczędności energii i skuteczne zarządzanie zasobami wody pitnej;

Gospodarka o obiegu zamkniętym w polityce spójności po 2020 r.

48.  wzywa Komisję, aby w następnym okresie programowania rozwinęła odpowiednią metodologię monitorowania i właściwe wskaźniki, aby umożliwić dokładniejsze monitorowanie wkładu polityki spójności w tworzenie gospodarki o obiegu zamkniętym, tak aby zapewnić wyraźniejszy obraz uwarunkowań środowiskowych i społeczno-gospodarczych;

49.  zaznacza, że również inne programy, takie jak LIFE, COSME i „Horyzont 2020”, zapewniają istotne wsparcie w przechodzeniu na gospodarkę o obiegu zamkniętym; podkreśla potrzebę poprawy synergii między wyżej wymienionymi instrumentami, tak aby można było osiągnąć cele wyznaczone w planie działania Komisji dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym;

50.  wzywa Komisję, by w kontekście nowych wniosków ustawodawczych w sprawie przyszłych ram polityki spójności rozwinęła odpowiednie warunki wstępne, dotyczące stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym; uważa, że strategie na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym należy rozwijać wspólnie z organami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, a także we współpracy z partnerami gospodarczymi i społecznymi;

51.  apeluje do Komisji, aby w ramach programu „Horyzont 2020” poświęciła jeszcze większą uwagę projektom innowacyjnym i badawczym w dziedzinie gospodarki o obiegu zamkniętym oraz aby zwiększyła środki przeznaczane na ten cel;

52.  podkreśla znaczenie, jakie ma zwiększenie wsparcia, którego w ramach polityki spójności udziela się na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich i wiejskich, oraz wzywa do nadania w związku z tym donioślejszej roli celom związanym z gospodarką o obiegu zamkniętym; wzywa do kontynuowania w tej dziedzinie innowacyjnych działań na obszarach miejskich i wiejskich oraz wzywa Komisję, by w przygotowywaniu wniosków na przyszłość jak najlepiej wykorzystywała doświadczenia z okresu 2014–2020; wzywa do stosowania elastycznego, dostosowanego do indywidualnych potrzeb podejścia do wdrożenia agendy miejskiej, które zapewni bodźce i wsparcie niezbędne do pełnego wykorzystana potencjału miast w procesie wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym;

53.  wzywa Komisję do tego, aby uczyniła europejską platformę na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym miejscem wymiany najlepszych praktyk umożliwiających jak najlepsze wykorzystanie zasobów polityki spójności do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

54.  podkreśla współzależność gospodarki o obiegu zamkniętym i łagodzenia skutków zmian klimatu, dlatego wzywa do zwiększenia wydatków na gospodarkę o obiegu zamkniętym i inwestycje związane z klimatem w polityce spójności po roku 2020; zaznacza ponadto, że w przyszłych wieloletnich ramach finansowych (WRF) wydatki na cele związane z klimatem należy ogólnie zwiększyć w porównaniu do obecnych WRF;

o
o   o

55.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320. (2) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 289. (3) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 470. (4) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 259. (5) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 303. (6) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 281. (7) Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1. (8) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0053. (9) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0321. (10) Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 111. (11) Dz.U. C 265 z 11.8.2017, s. 65. (12) Dz.U. C 353 z 27.9.2016, s. 27. (13) Komunikat Komisji z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym (COM(2018)0029). (14) „Ekologiczne zakupy! - Podręcznik dotyczący zielonych zamówień publicznych”, wyd. 3, Komisja Europejska, 2016 r.

Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udzielenia dalszej pomocy makrofinansowej Ukrainie (COM(2018)0127 – C8-0108/2018 – 2018/0058(COD))

P8_TA(2018)0255 A8-0183/2018

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2018)0127),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 212 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8-0108/2018),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając wspólną deklarację Parlamentu Europejskiego i Rady przyjętą wraz z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 778/2013/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie udzielenia dalszej pomocy makrofinansowej Gruzji(1),

–  uwzględniając przekazane pismem z dnia 29 maja 2018 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego oraz opinię przedstawioną przez Komisję Spraw Zagranicznych (A8-0183/2018),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zatwierdza wspólne oświadczenie Parlamentu, Rady i Komisji załączone do niniejszej rezolucji;

3.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 13 czerwca 2018 r. w celu przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/... w sprawie udzielenia dalszej pomocy makrofinansowej Ukrainie

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, decyzji (UE) 2018/947.)

ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ

WSPÓLNE OŚWIADCZENIE PARLAMENTU, RADY I KOMISJI

Parlament, Rada i Komisja przypominają, że warunkiem wstępnym przyznania pomocy makrofinansowej jest respektowanie przez kraj będący beneficjentem skutecznych mechanizmów demokratycznych – w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego – oraz praworządność i zagwarantowanie poszanowania praw człowieka.

Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych powinny monitorować spełnianie tego warunku wstępnego przez cały okres udzielania unijnej pomocy makrofinansowej.

W świetle niespełnionych warunków dotyczących zwalczania korupcji i związanego z tym anulowania na podstawie decyzji (UE) 2015/601 trzeciej raty poprzedniego programu pomocy makrofinansowej Parlament Europejski, Rada i Komisja podkreślają, że dalsza pomoc makrofinansowa będzie uzależniona od postępów w walce z korupcją na Ukrainie. W tym celu warunki dotyczące polityki gospodarczej i warunki finansowe zawarte w protokole ustaleń, który ma zostać uzgodniony między Unią Europejską a Ukrainą, powinny obejmować między innymi obowiązek skuteczniejszego sprawowania rządów oraz wzmocnienia zdolności administracyjnych i struktury instytucjonalnej, w szczególności w kontekście zwalczania korupcji na Ukrainie, a zwłaszcza stworzenia systemu weryfikacji deklaracji majątkowych, weryfikacji danych dotyczących własności rzeczywistej przedsiębiorstw oraz powstania dobrze funkcjonującego, wyspecjalizowanego sądu antykorupcyjnego zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej. Należy również rozważyć warunki dotyczące zwalczania prania pieniędzy i unikania opodatkowania. Zgodnie z art. 4 ust. 4 jeżeli warunki określone w ust. 3 nie będą spełniane, Komisja tymczasowo zawiesi lub anuluje wypłatę pomocy makrofinansowej Unii.

Oprócz regularnego informowania Parlamentu Europejskiego i Rady o rozwoju sytuacji w zakresie udzielania pomocy oraz dostarczania im odpowiednich dokumentów, Komisja przy każdej wypłacie powinna informować opinię publiczną o fakcie spełnienia wszystkich warunków dotyczących polityki gospodarczej i warunków finansowych związanych z tą wypłatą, w szczególności dotyczących zwalczania korupcji.

Parlament Europejski, Rada i Komisja przypominają, że ta pomoc makrofinansowa dla Ukrainy powinna przyczyniać się do propagowania wspólnych wartości Unii Europejskiej, w tym zrównoważonego i społecznie odpowiedzialnego rozwoju prowadzącego do tworzenia miejsc pracy i ograniczania ubóstwa, a także do realizacji zaangażowania na rzecz silnego społeczeństwa obywatelskiego. Do projektu decyzji wykonawczej Komisji zatwierdzającej protokół ustaleń Komisja powinna dołączyć analizę oczekiwanych skutków społecznych pomocy makrofinansowej. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011 analiza ta zostanie przedłożona komitetowi złożonemu z przedstawicieli państw członkowskich oraz zostanie udostępniona Parlamentowi i Radzie za pośrednictwem rejestru prac komitetów.

(1) Dz.U. L 218 z 14.8.2013, s. 15.

Zalecenie Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. dla Rady, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie negocjacji dotyczących zmodernizowania układu o stowarzyszeniu UE–Chile (2018/2018(INI))

P8_TA(2018)0256 A8-0158/2018

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2 i 3 oraz tytuł V, w szczególności art. 21 i 36, Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), oraz część piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 218 TFUE,

–  uwzględniając obowiązujący układ o stowarzyszeniu między Republiką Chile a Unią Europejską,

–  uwzględniając uruchomione dnia 16 listopada 2017 r. negocjacje między Unią Europejską a Chile dotyczące zmodernizowanego układu o stowarzyszeniu,

–  uwzględniając przyjęcie przez Radę w dniu 13 listopada 2017 r. wytycznych negocjacyjnych do tego układu,

–  uwzględniając wspólną deklarację z 25. posiedzenia wspólnej komisji parlamentarnej UE-Chile z dnia 22 stycznia 2018 r.,

–  uwzględniając swoje zalecenie z dnia 14 września 2017 r. dla Rady, Komisji i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych dotyczące negocjacji w sprawie modernizacji filara handlowego w układzie o stowarzyszeniu UE-Chile(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2017 r. w sprawie stosunków politycznych UE z Ameryką Łacińską(2),

–  uwzględniając deklarację Forum Społeczeństwa Obywatelskiego UE–CELAC z dnia 11 maja 2015 r. pt. „Equality, rights and democratic participation for the peoples of Europe and Latin America and the Caribbean” [Równość, prawa i demokratyczne uczestnictwo dla ludów Europy oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów],

–  uwzględniając art. 108 ust. 4 i art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0158/2018),

A.  mając na uwadze, że Chile i UE jednoczą wspólne wartości oraz bliskie więzi kulturalne, gospodarcze i polityczne;

B.  mając na uwadze, że Chile i UE są bliskimi partnerami w stawianiu czoła regionalnym i globalnym wyzwaniom, takim jak zmiana klimatu, bezpieczeństwo międzynarodowe, zrównoważony rozwój i globalne zarządzanie;

C.  mając na uwadze, że Chile jest zdecydowanym orędownikiem demokracji i praw człowieka, wolnego i otwartego handlu oraz multilateralizmu; mając na uwadze, że Chile jest także kluczowym członkiem Sojuszu Pacyfiku, Organizacji Państw Amerykańskich (OPA) oraz Unii Narodów Południowoamerykańskich (UNASUR), a ponadto państwem o wysokich dochodach i członkiem OECD;

D.  mając na uwadze, że Chile odgrywa ważną rolę w sferze polityki regionalnej, na przykład jako kraj pełniący rolę gwaranta w kolumbijskim procesie pokojowym oraz w rozmowach w Santo Domingo między rządem wenezuelskim a opozycją; mając na uwadze, że Chile wycofało się z udziału w rozmowach z Wenezuelą z powodu braku spełnienia minimalnych warunków w zakresie demokratycznych wyborów prezydenckich i normalizacji instytucjonalnej;

E.  mając na uwadze, od stycznia 2014 r. obowiązuje umowa ustanawiająca ramy udziału Chile w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską; mając na uwadze, że Chile uczestniczy w operacji EUFOR ALTHEA w Bośni i Hercegowinie, a także w licznych operacjach pokojowych ONZ, dając wyraz swojemu zaangażowaniu na rzecz pokoju i bezpieczeństwa na świecie;

F.  mając na uwadze, że niedawne wybory parlamentarne i prezydenckie po raz kolejny dowiodły stabilnego i dojrzałego charakteru chilijskiej demokracji; mając na uwadze, że Chile skorzystało z silnego wzrostu gospodarczego i jest jednym z najszybciej rozwijających się gospodarczo państw Ameryki Południowej w ostatnich dziesięcioleciach; mając na uwadze, że w kraju tym nadal podejmuje się wysiłki na rzecz reform;

G.  mając na uwadze, że niedawna legalizacja aborcji w pewnych okolicznościach wykazała, że społeczeństwo chilijskie staje się bardziej otwarte wobec wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt;

H.  mając na uwadze, że według wskaźnika rozwoju społecznego z 2016 r. Chile znajduje się w kategorii krajów o wysokim rozwoju społecznym – zajmuje pierwsze miejsce w Ameryce Łacińskiej, 38. na świecie i wyprzedza siedem państw członkowskich UE;

I.  mając na uwadze, że obowiązujący układ o stowarzyszeniu przyczynił się do pogłębienia stosunków politycznych między UE a Chile oraz znacznego zwiększenia przepływów handlowych i inwestycyjnych; mając na uwadze, że stałe poszanowanie rządów prawa oraz stabilnych ram prawnych i politycznych umożliwia zarówno Chile, jak i UE wdrażanie swobody przedsiębiorczości oraz wzmocnienie odpowiedniego środowiska inwestycyjnego, które obejmuje gwarancje względem zasady pewności prawa;

J.  mając na uwadze, że UE i Chile zawarły w ostatnich latach bardziej ambitne i wszechstronne umowy z innymi partnerami; mając na uwadze, że modernizacja układu o stowarzyszeniu między UE a Chile może doprowadzić do znacznego zacieśnienia aktualnych stosunków, w tym w dziedzinie spraw zagranicznych i bezpieczeństwa;

K.  mając na uwadze, że przyszły układ o stowarzyszeniu między UE a Chile musi w pełni odzwierciedlać transformacyjny charakter agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz rolę współpracy międzynarodowej na rzecz rozwoju w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju;

L.  mając na uwadze, że uaktualniony układ o stowarzyszeniu wraz z układami z Meksykiem i Mercosurem, które są obecnie (re-)negocjowane, wzmocniłby rolę UE jako kluczowego sojusznika Ameryki Łacińskiej w czasach, gdy wpływy w regionie usiłują uzyskać inni gracze, tacy jak Chiny i Rosja;

M.  mając na uwadze, że wspólna komisja parlamentarna UE-Chile wielokrotnie wyrażała poparcie dla modernizacji układu o stowarzyszeniu, ostatnio we wspólnej deklaracji przyjętej na 25. posiedzeniu w dniu 22 stycznia 2018 r.;

1.  zaleca Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, co następuje:

Zasady ogólne

Multilateralizm oraz współpraca regionalna i międzynarodowa

Dialog polityczny i współpraca

Postanowienia instytucjonalne

2.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszego zalecenia Radzie, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Republiki Chile.

(1) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0354. (2) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0345.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie stosunków między UE a NATO (2017/2276(INI))

P8_TA(2018)0257 A8-0188/2018

Parlament Europejski,

–  uwzględniając traktat z Lizbony,

–  uwzględniając Traktat północnoatlantycki,

–  uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dnia 20 grudnia 2013 r., 26 czerwca 2015 r., 28 czerwca i 15 grudnia 2016 r. oraz z dnia 9 marca, 22 czerwca i 15 grudnia 2017 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 18 maja 2015 r. i 14 listopada 2016 r. w sprawie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, z dnia 6 grudnia 2016 r. w sprawie współpracy między UE a NATO, z dnia 6 marca, 18 maja i 17 lipca 2017 r. w sprawie globalnej strategii UE oraz z dnia 19 czerwca i 5 grudnia 2017 r. w sprawie wdrażania wspólnego zestawu wniosków zatwierdzonych przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką w dniu 6 grudnia 2016 r.,

–  uwzględniając dokument pt. „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa. Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej”, przedstawiony przez wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w dniu 28 czerwca 2016 r.,

–  uwzględniając wspólną deklarację przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji oraz sekretarza generalnego NATO z dnia 8 lipca 2016 r., wspólny zestaw 42 wniosków zatwierdzonych przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką w dniu 6 grudnia 2016 r. oraz sprawozdania z postępów z ich wdrażania z dnia 14 czerwca i 5 grudnia 2017 r., a także nowy zestaw 32 wniosków zatwierdzonych przez obydwie rady w dniu 5 grudnia 2017 r.,

–  uwzględniając wynik posiedzeń Rady do Spraw Zagranicznych (w tym obrony), zorganizowanych w dniach 13 listopada 2017 r. i 6 marca 2018 r. oraz dotyczących bezpośrednio współpracy między UE a NATO,

–  uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 30 listopada 2016 r. pt. „Europejski plan działań w sektorze obrony” (COM(2016)0950),

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 listopada 2017 r. pt. „Poprawa mobilności wojskowej w Unii Europejskiej” (JOIN(2017)0041) oraz powiązany plan działania, który przedstawiono w marcu 2018 r. (JOIN(2018)0005),

–  uwzględniając pakiet dotyczący obronności, zaprezentowany przez Komisję w dniu 7 czerwca 2017 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie roczne sekretarza generalnego NATO za 2017 r., opublikowane w dniu 15 marca 2018 r.,

–  uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego NATO nr 439 z dnia 9 października 2017 r. w sprawie ściślejszej współpracy między NATO a UE,

–  uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego NATO nr 440 z dnia 9 października 2017 r. w sprawie europejskiej bazy technologiczno‑przemysłowej sektora obronnego,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Obrony i Bezpieczeństwa Zgromadzenia Parlamentarnego NATO z dnia 8 października 2017 r. w sprawie współpracy między NATO a UE po szczycie w Warszawie, w tym przekazany przez Parlament Europejski załącznik do tego sprawozdania;

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie UE w zmieniającym się globalnym otoczeniu – świat bardziej połączony, skonfliktowany i złożony(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2016 r. w sprawie Europejskiej Unii Obrony(2),

–  uwzględniając swoje rezolucje z dnia 23 listopada 2016 r. i 13 grudnia 2017 r. w sprawie wdrażania wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO)(3),

–  uwzględniając swoje rezolucje z dnia 14 grudnia 2016 r. i 13 grudnia 2017 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie skutków konstytucyjnych, prawnych i instytucjonalnych wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – możliwości oferowane przez traktat z Lizbony(5),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0188/2018),

A.  mając na uwadze, że w epoce geopolitycznych zawirowań i szybkiej degradacji otoczenia strategicznego kwestionuje się nasze wartości, takie jak liberalna demokracja, multilateralizm, prawa człowieka, pokój, rozwój i praworządność, które to wartości są podstawą UE i więzi transatlantyckich, a także oparty na zasadach system międzynarodowy oraz europejską jedność i spójność;

B.  mając na uwadze, że dwie główne organizacje Zachodu, mianowicie UE i NATO, dokonują postępów w zacieśnianiu współpracy w odpowiedzi na złożone wyzwania i zagrożenia, zarówno konwencjonalne, jak i hybrydowe, których źródłem są podmioty państwowe i niepaństwowe pochodzące głównie ze Wschodu i z Południa; mając na uwadze, że nagromadzenie się kryzysów destabilizujących europejskie sąsiedztwo stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego; mając na uwadze, że ani jedna, ani druga organizacja nie posiada pełnego zestawu instrumentów potrzebnych do samodzielnego sprostania owym wyzwaniom w dziedzinie bezpieczeństwa i każda może im skuteczniej stawić czoła we współpracy z drugą; mając na uwadze, że UE i NATO to organizacje niezbędne do zagwarantowania bezpieczeństwa Europie i jej obywatelom;

C.  mając na uwadze, że współpracy między UE a NATO nie należy postrzegać jako celu samego w sobie, ale że należy ją traktować jako sposób realizacji wspólnych priorytetów i osiągania wspólnych celów dzięki komplementarności misji i dostępnych środków; mając na uwadze, że państwa członkowskie UE oraz sojusznicy NATO mają jeden jednolity zasób sił; mając na uwadze, że obie organizacje wspólnie mogą w sposób wydajny korzystać z zasobów oraz skuteczniej uruchamiać szeroki zakres istniejących instrumentów, aby reagować na wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa;

D.  mając na uwadze, że NATO, w przeciwieństwie do UE, jest sojuszem wojskowym; mając na uwadze, że UE jest globalnym podmiotem strategicznym i dostarczycielem bezpieczeństwa oraz dysponuje wyjątkowym i szerokim zasobem instrumentów i narzędzi, dzięki którym może w sposób kompleksowy stawiać czoła bieżącym wyzwaniom w ramach swoich różnych strategii politycznych; mając na uwadze, że zgodnie z celami i w następstwie przyjęcia globalnej strategii Unia Europejska przejmuje większą odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo i obronę, większego znaczenia nabiera jej rola jako partnera na rzecz pokoju i bezpieczeństwa na świecie, a także wzrasta jej zdolność do niezależnego podejmowania działań, a jednocześnie zwiększa się jej wkład na rzecz NATO oraz zacieśniania współpracy;

E.  mając na uwadze, że NATO odpowiada w pierwszej kolejności za zbiorową obronę swoich członków; mając na uwadze, że przyjmuje do wiadomości wytyczne NATO dotyczące osiągnięcia przez sojuszników w ciągu dziesięciu lat poziomu wydatków na obronność w wysokości 2 proc. PKB, aby utrzymać odpowiednie zdolności obronne; mając na uwadze, że NATO jako kluczowy partner UE w dziedzinie bezpieczeństwa w dalszym ciągu stanowi podstawową gwarancję interoperacyjności sił sojuszniczych i ich zdolności oraz spójności ich działań w zakresie zamówień w dziedzinie obronności;

F.  mając na uwadze, że działania UE i NATO muszą lepiej dopełniać się w aspekcie bezpieczeństwa, aby móc lepiej stawić czoła nowym, dotąd nieznanym oraz wielopłaszczyznowym wyzwaniom w dziedzinie bezpieczeństwa; mając na uwadze, że części wspólne obydwu organizacji wymagają również ściślejszej i skuteczniejszej współpracy;

G.  mając na uwadze, że UE i NATO, które są zaangażowane w zarządzanie kryzysowe, skuteczniej prowadziłyby te działania, jeśli czyniłyby to w sposób prawdziwie skoordynowany oraz wykorzystywałyby w jak największym stopniu posiadaną wiedzę specjalistyczną i zasoby; mając na uwadze, że w wyniku przyjęcia globalnej strategii UE następuje wzmocnienie wspólnego podejścia Unii do konfliktów i kryzysów zewnętrznych oraz odpowiada ona na zagrożenia i wyzwania związane z bezpieczeństwem wewnętrznym i zewnętrznym przy użyciu środków o charakterze cywilnym lub wojskowym;

H.  mając na uwadze, że podczas szczytu NATO w Warszawie w 2016 r. sojusz i UE, stojąc w obliczu wspólnych wyzwań dla Wschodu i Południa, wytyczyły obszary nasilonej współpracy, obejmujące m.in. zwalczanie zagrożeń hybrydowych, wzmacnianie odporności, tworzenie zdolności obronnych, cyberobronę, bezpieczeństwo morskie oraz ćwiczenia; mając na uwadze, że w grudniu 2016 r. ministrowie spraw zagranicznych państw NATO zatwierdzili 42 działania służące intensyfikacji współpracy na linii UE–NATO, a w grudniu 2017 r. uzgodniono kolejne obszary współpracy;

I.  mając na uwadze, że partnerstwo między UE a NATO jest potrzebne, aby zwalczać zagrożenia hybrydowe, w tym fałszywe informacje i dezinformację, oraz wzmacniać odporność; mając na uwadze, że potrzebne jest wyraźne rozróżnienie kompetencji i strategii politycznych obu instytucji;

J.  mając na uwadze nasilenie działalności Rosji; mając na uwadze, że utrzymuje się ryzyko osłabienia więzi transatlantyckich i solidarności między państwami członkowskimi UE, w związku z czym należy wzmocnić ich wspólne strategiczne podejście do Rosji; mając na uwadze, że coraz większa pewność siebie charakteryzująca działania wojskowe Rosji jest niepokojąca zarówno dla UE, jak i dla NATO; mając na uwadze, że źródłem niepokoju są również manipulacje polityczne i cyberataki; mając na uwadze, że UE zareagowała na rosyjskie ingerencje w wewnętrzne sprawy Europy, naruszające prawo i standardy międzynarodowe; mając na uwadze, że odporność jest i pozostanie kluczowym elementem obrony zbiorowej;

K.  mając na uwadze, że południowe sąsiedztwo zmaga się z niespotykaną dotąd niestabilnością, co stanowi ważne strategicznie wyzwanie zarówno dla państw członkowskich UE, jak i członków NATO, zwłaszcza państw pierwszej linii;

L.  mając na uwadze, że cyberataki stają się coraz powszechniejsze i coraz bardziej zaawansowane; mając na uwadze, że w 2014 r. NATO włączyło cyberobronę w zakres podstawowych zadań sojuszu dotyczących wspólnej obrony, a w 2016 r. uznało cyberprzestrzeń za kolejny obszar operacji, analogicznie do obszarów prowadzenia operacji lądowych, powietrznych i morskich; mając na uwadze, że UE i NATO mogą wzajemnie uzupełniać własne starania; mając na uwadze, że należy wspierać wzmożoną współpracę państw członkowskich UE w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz że w obszarze tym potrzebne jest skoordynowane podejście wszystkich państw członkowskich UE;

M.  mając na uwadze, że w grudniu 2017 r. NATO oraz UE postanowiły zintensyfikować współpracę na polu walki z terroryzmem, przede wszystkim poprzez usprawnienie wymiany informacji oraz poprawę odporności krajowej;

N.  mając na uwadze, że UE i NATO korzystają z tej samej infrastruktury transportowej w Europie, co jest kluczowym czynnikiem szybkiego rozmieszczania sił zbrojnych, oraz mając na uwadze, że mobilność wojskową uznano niedawno za priorytetowy obszar współpracy między obydwoma organizacjami;

O.  mając na uwadze, że według najnowszych sondaży centrum badań PEW NATO cieszy się dużym poparciem społecznym, które wciąż rośnie w większości państw członkowskich NATO;

Partnerstwo w większym stopniu oparte na przesłankach merytorycznych

1.  jest przekonany, że UE i NATO podzielają te same wartości w dążeniu do pokoju i bezpieczeństwa na świecie i stoją przed podobnymi wyzwaniami o charakterze strategicznym, a z uwagi na 22 wspólnych członków mają zbieżne interesy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, obejmujące również ochronę swoich obywateli przed wszelkimi zagrożeniami; uważa, że strategiczne partnerstwo między UE a NATO ma zasadnicze znaczenie dla stawienia czoła wyzwaniom w dziedzinie bezpieczeństwa; podkreśla, że współpraca między UE a NATO powinna mieć charakter uzupełniający się i przebiegać w duchu poszanowania specyfiki i ról każdej z tych organizacji;

2.  podkreśla, że otwartość, przejrzystość i pełne poszanowanie autonomii w zakresie podejmowania decyzji, a także procedury obu organizacji, inkluzywność oraz wzajemność bez uszczerbku dla specyficznego charakteru polityki bezpieczeństwa i obrony każdego państwa członkowskiego to ważne zasady strategicznego partnerstwa UE–NATO; podkreśla, że współpraca z państwami członkowskimi UE nienależącymi do NATO oraz państwami NATO nienależącymi do UE stanowi integralną część współpracy między UE a NATO;

3.  jest przekonany, że NATO jest dla swoich członków fundamentem obrony zbiorowej i prewencji w Europie; wyraża również przekonanie, że silniejsza UE, prowadząca skuteczniejszą wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony w ramach licznych projektów realizowanych w ramach współpracy między państwami członkowskimi i zdolna do wywiązywania się z zobowiązań wynikających z postanowień art. 42 ust. 7 Traktatu o Unii Europejskiej, na mocy którego państwa członkowskie mogą zwrócić się o pomoc, przyczynia się do wzmocnienia NATO; podkreśla, że współpraca między UE a NATO musi uwzględniać także politykę bezpieczeństwa i obrony sześciu państw członkowskich UE, które nie są członkami NATO, oraz siedmiu członków NATO, którzy nie należą do UE;

4.  jest stanowczo przekonany, że skuteczne reagowanie na pełny wachlarz wyzwań w dziedzinie bezpieczeństwa wymaga strategicznej wizji, dalszego dostosowania strukturalnego oraz łączenia instrumentów twardej i miękkiej siły zarówno ze strony UE, jak i NATO; podkreśla, że z uwagi na różnice między obiema organizacjami czas jest kluczowym czynnikiem, jeżeli chodzi o umacnianie partnerstwa UE–NATO;

5.  zwraca uwagę, że choć wspólna europejska kultura strategiczna wymaga dalszego rozwoju, doprowadzenie do wspólnego postrzegania zagrożeń będzie miało pozytywne skutki; jest zdania, że Unia musi dążyć do wzmocnienia swojej strategicznej autonomii; w związku z tym zachęca państwa członkowskie UE do wypracowania – we współpracy z instytucjami UE – wspólnego rozumienia zmieniających się zagrożeń oraz do kontynuowania działań takich jak wspólne briefingi, szkolenia w zakresie cywilnego reagowania kryzysowego oraz wspólne oceny zagrożenia; z zadowoleniem przyjmuje ostatnie wysiłki w tym kierunku;

6.  podkreśla, że europejscy obywatele, mając świadomość, iż działania podejmowane w odpowiedzi na akty terroryzmu i zagrożenie bezpieczeństwa wyłącznie na szczeblu krajowym są niewystarczające, oczekują, że UE ochroni ich przed tymi zagrożeniami, a ścisła współpraca między UE a NATO pozwoliłaby państwom członkowskim na uzyskanie wyższego stopnia komplementarności i większą skuteczność;

7.  podkreśla potrzebę zacieśnienia współpracy między UE a NATO w zakresie misji i operacji, zarówno na poziomie strategicznym, jak i taktycznym;

8.  podkreśla, że strategiczne partnerstwo UE–NATO jest równie ważne dla zmieniającej się wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony UE, jak i dla przyszłości sojuszu i dla stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem po brexicie;

9.  uważa, że potencjał stosunków UE–NATO można jeszcze lepiej wykorzystać oraz że dalszego rozwoju i pogłębiania partnerstwa nie należy ograniczać do wspólnego reagowania na sytuacje kryzysowe poza Europą, w szczególności w krajach sąsiadujących, ale objąć nim także kryzysy na kontynencie;

10.  podkreśla potrzebę współpracy w obszarze zapobiegania, analizy i wczesnego ostrzegania w drodze skutecznej wymiany informacji ukierunkowanej na zwalczanie pojawiających się zagrożeń w ramach wspólnych działań;

11.  uważa, że wspólna deklaracja UE–NATO i wynikające z niej działania wdrażające oznaczają nową i istotną fazę strategicznego partnerstwa; z zadowoleniem przyjmuje wymierne rezultaty wdrażania wspólnej deklaracji, w szczególności w odniesieniu do zwalczania zagrożeń hybrydowych, komunikacji strategicznej, spójności rezultatów w ramach odpowiednich procesów planowania obrony oraz w odniesieniu do współpracy morskiej; zachęca do dalszych postępów i z zadowoleniem przyjmuje nowe działania dodane w dniu 5 grudnia 2017 r., w szczególności działania dotyczące zwalczania terroryzmu, mobilności wojskowej i sytuacji kobiet, a także pokoju i bezpieczeństwa; z zadowoleniem przyjmuje zmianę w kulturze zaangażowania oraz bezproblemową współpracę między personelem podczas realizacji każdego działania; przypomina, że choć sam proces jest nadzorowany przez instytucje, skuteczność w realizowaniu uzgodnionych wspólnych celów i działań zależy od utrzymania woli politycznej wszystkich państw członkowskich; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje także zaangażowanie członków zarówno UE, jak i NATO oraz podkreśla, że powodzenie wdrożenia wspólnej deklaracji zależy od woli politycznej wszystkich państw członkowskich w ramach całego procesu; uważa, że duże znaczenie ma zacieśnianie i usprawnianie współpracy między UE a NATO oraz intensyfikacja dialogu między obiema organizacjami, a także zadbanie o wolę polityczną i odpowiednie zasoby z myślą o nieprzerwanym wdrażaniu i dalszym udoskonalaniu współpracy; oczekuje nowej deklaracji UE–NATO, która ma zostać przyjęta podczas szczytu NATO w Brukseli w dniach 11–12 lipca 2018 r.;

12.  przyjmuje do wiadomości regularne wspólne briefingi organizowane przez wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz sekretarza generalnego NATO odpowiednio w Radzie do Spraw Zagranicznych UE oraz w Radzie Północnoatlantyckiej NATO, a także ciągłe regularne posiedzenia Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa UE oraz Rady Północnoatlantyckiej NATO;

13.  z zadowoleniem przyjmuje ponowne potwierdzenie zaangażowania USA w ramach NATO i na rzecz bezpieczeństwa europejskiego; przypomina, że UE i Stany Zjednoczone są kluczowymi partnerami międzynarodowymi oraz że potwierdzeniem tego partnerstwa jest także NATO; podkreśla wartość dwustronnych stosunków między państwami członkowskimi UE a Stanami Zjednoczonymi; wyraża przekonanie, że zacieśnianie współpracy między UE a NATO umacnia więzi transatlantyckie oraz że zdolność NATO do prowadzenia misji wynika ze stosunków transatlantyckich; zauważa w związku z tym, że ostatnie zmiany sytuacji politycznej mogą mieć wpływ na trwałość stosunków transatlantyckich; zauważa, że Stany Zjednoczone, które zasadniczo wspierały i z zadowoleniem przyjmowały istotne zmiany dotyczące unijnej polityki obronności, powinny w dalszym ciągu dążyć do lepszego zrozumienia strategicznych interesów europejskich, zwłaszcza jeżeli chodzi o rozwój europejskich zdolności obronnych; podkreśla, że dążenie UE do uzyskania strategicznej autonomii poprawia ogólne bezpieczeństwo sojuszu;

14.  z zadowoleniem przyjmuje wzmocnioną wysuniętą obecność NATO na jego wschodniej flance; z zadowoleniem przyjmuje rozmieszczenie czterech wielonarodowych grup bojowych NATO w Estonii, na Łotwie, na Litwie i w Polsce, którymi dowodzą odpowiednio Zjednoczone Królestwo, Kanada, Niemcy oraz Stany Zjednoczone; uważa, że należy zacieśnić współpracę UE–NATO na wschodniej i południowej flance z myślą o bezpieczeństwie obydwu organizacji oraz że należy we właściwy sposób zapobiegać i przeciwdziałać rosyjskiej penetracji również w krajach wschodniej flanki, bez względu na to, czy odbywa się ona przy użyciu środków konwencjonalnych czy też hybrydowych; podkreśla, że obecną infrastrukturę w Europie, która jest głównie zorientowana na kierunek zachodni i wschodni, należy uzupełnić o nowy wymiar północno‑południowy w odpowiedzi na wymogi związane z mobilnością wojskową; podkreśla, że działania w zakresie mobilności wojskowej powinny przyczyniać się do skutecznej realizacji misji i operacji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz do wzmocnienia stanowiska obronnego sojuszu; uważa, że należy zmodernizować drogi, mosty oraz linie kolejowe, aby umożliwić szybkie rozmieszczenie personelu i sprzętu wojskowego;

15.  podkreśla w związku z tym znaczenie poprawy zdolności NATO do szybkiego wzmocnienia sił poprzez modernizację unijnej oraz krajowej infrastruktury, usunięcie przeszkód biurokratycznych i infrastrukturalnych w sprawnym przemieszczaniu sił oraz poprzez wcześniejsze rozmieszczenie sprzętu i zasobów, co zwiększa nasze bezpieczeństwo zbiorowe;

16.  z zadowoleniem przyjmuje podjęcie stałej współpracy strukturalnej; podkreśla jej potencjał, jeżeli chodzi o wzmocnienie europejskiego wkładu na rzecz NATO; uważa, że może ona doprowadzić do większych efektów synergii i poprawić skuteczność, a także że stanowi decydujący krok na drodze ku poprawie bezpieczeństwa UE i jej zdolności obronnych oraz potencjalnej sprawności europejskich członków NATO; jest również przekonany, że silniejsza UE i NATO umacniają się wzajemnie;

17.  podkreśla komplementarność stałej współpracy strukturalnej względem NATO oraz uważa, że powinna ona być czynnikiem pobudzającym dalszą współpracę między UE a NATO w zakresie rozwoju zdolności, gdyż jej celem jest poprawa możliwości obronnych UE i ogólnie uczynienie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony skuteczniejszą oraz lepsze jej ukierunkowanie na rozwiązywanie dzisiejszych problemów w zakresie bezpieczeństwa oraz na stawianie czoła wyzwaniom o charakterze wojskowym; podkreśla znaczenie przejrzystości i komunikacji na temat stałej współpracy strukturalnej w kontaktach ze Stanami Zjednoczonymi oraz innymi członkami NATO, aby uniknąć wszelkich nieporozumień;

18.  podkreśla, że w kolejnej wspólnej deklaracji UE–NATO powinien znaleźć się postulat udostępniania zdolności wypracowanych na płaszczyźnie wielonarodowej przez państwa członkowskie UE, w tym również w ramach stałej współpracy strukturalnej, oraz członków NATO na potrzeby operacji zarówno UE, jak i NATO; zwraca uwagę, że ostatnie decyzje UE (dotyczące skoordynowanego rocznego przeglądu w zakresie obronności, stałej współpracy strukturalnej i Europejskiego Funduszu Obronnego), które mają sprawić, że Europejczycy przejmą większą odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo, przyczyniają się do wzmocnienia NATO, a także do sprawiedliwego podziału obciążeń w wymiarze transatlantyckim, przy czym bierze się pod uwagę cel, jakim jest wspólne podejmowanie wspólnych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa, unikanie niepotrzebnego powielania wysiłków oraz rozwijanie spójnych, komplementarnych i interoperacyjnych zdolności obronnych; uważa, że opracowanie wspólnych norm, procedur, szkoleń i ćwiczeń należy postrzegać jako istotny czynnik poprawiający skuteczność współpracy UE–NATO;

19.  zwraca uwagę, że po brexicie 80% wydatków NATO na obronność będzie pochodzić z krajów spoza UE, a trzy na cztery bataliony we wschodniej części obszaru sojuszu będą dowodzone przez państwa nienależące do UE;

20.  apeluje do UE i NATO o organizowanie regularnych ćwiczeń szczebla strategicznego z udziałem czołowych przywódców politycznych obydwu organizacji; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje estońskie ćwiczenia EU CYBRID 2017, kiedy to po raz pierwszy sekretarz generalny NATO uczestniczył w ćwiczeniach UE;

Główne obszary współpracy

21.  odnotowuje, że zagrożenia dla bezpieczeństwa stały się w większym stopniu hybrydowe, a w mniejszym – konwencjonalne oraz że aby przeciwdziałać tym zagrożeniom, konieczna jest współpraca międzynarodowa; wzywa UE i NATO do dalszego budowania odporności oraz opracowania wspólnej orientacji sytuacyjnej względem zagrożeń hybrydowych; zachęca UE i NATO do skoordynowania mechanizmów reagowania kryzysowego w celu umożliwienia spójnych działań w odpowiedzi na zagrożenia hybrydowe; z zadowoleniem przyjmuje niedawne wspólne otwarcie w Helsinkach Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Zagrożeń Hybrydowych przez sekretarza generalnego NATO i wiceprzewodniczącą / wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz zachęca państwa członkowskie do tworzenia podobnych ośrodków na wzór centrum w Helsinkach; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje odrębne, lecz równoległe ćwiczenia PACE17 i CMX17, które przeprowadzono w 2017 r. oraz w toku których odpowiednio personel UE oraz personel NATO testował stosowne procedury przekazywania i wymiany informacji w warunkach narastającego fikcyjnego zagrożenia hybrydowego; pochwala zgodne działanie zachodnich sojuszników w reakcji na podejrzenie przeprowadzenia przez Rosję ataku chemicznego na terytorium Zjednoczonego Królestwa;

22.  uważa, że w następnej wspólnej deklaracji UE–NATO należy wyrazić zadowolenie z poczynionych postępów oraz zaapelować o praktyczne wdrożenie wszystkich propozycji przyjętych przez obie instytucje; uważa, że należy podjąć większe wysiłki w celu wywiązania się z licznych złożonych już zobowiązań;

23.  uważa w tym kontekście, że inicjatywy mające na celu wzmocnienie europejskiej obronności powinny przynosić korzyści obydwu organizacjom, umożliwiając w ten sposób państwom członkowskim UE wzmocnienie ich strategicznej autonomii i uzyskanie wiarygodnej zdolności do prowadzenia wspólnych interwencji wojskowych; przypomina, że inicjatywy te mają charakter uzupełniający wobec inicjatyw NATO;

24.  jest zdania, że duże znaczenie ma także zapewnienie stosowania zasady inkluzywności, wzajemności i pełnego poszanowania autonomii decyzyjnej obydwu organizacji, zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 5 grudnia 2017 r.;

25.  z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzone z powodzeniem równoległe i skoordynowane ćwiczenie w zakresie zarządzania kryzysowego w 2017 r., które stanowiło użyteczną platformę dla wymiany najlepszych praktyk; oczekuje przeanalizowania wyciągniętych wniosków oraz kontynuowania współpracy w zakresie wspólnych ćwiczeń z udziałem UE i NATO, w tym zaplanowanego na 2018 r. ćwiczenia pod egidą UE;

26.  zwraca uwagę na uciążliwość i nieskuteczność aktualnych procedur wymiany informacji niejawnych między obiema organizacjami; uważa, że przed obiema organizacjami stoją podobne wyzwania strategiczne oraz że należy się spodziewać, iż razem będą one mieć do czynienia z ich konsekwencjami; uważa, że dzięki budowaniu wzajemnego zaufania należy usprawnić współpracę w zakresie wymiany informacji niejawnych oraz analizy danych wywiadowczych, w tym również w dziedzinie walki z terroryzmem; podkreśla, że UE będzie musiała zwiększyć swoje zdolności poprzez udostępnienie większej liczby personelu posiadającego poświadczenie bezpieczeństwa, organizację specjalistycznych szkoleń dotyczących zajmowania się informacjami niejawnymi oraz inwestycje w bezpieczną komunikację; jest zdania, że promowanie podejścia do wymiany odpowiednich informacji opartego na wzajemności i konieczności dzielenia się wiedzą byłoby również z korzyścią dla misji i operacji prowadzonych przez obie organizacje; jest zdania, że równoległą i skoordynowaną ocenę danych wywiadowczych można wykorzystywać w zwalczaniu zagrożeń hybrydowych skuteczniej w ramach współpracy obydwu organizacji;

27.  zwraca się do UE i NATO o zacieśnienie współpracy w obszarze komunikacji strategicznej, w tym poprzez wzmocnienie partnerstwa między Centrum Doskonałości Komunikacji Strategicznej NATO a działem StratCom Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ);

28.  z zadowoleniem przyjmuje nową Komórkę UE ds. Syntezy Informacji o Zagrożeniach Hybrydowych oraz jej współpracę z Komórką NATO ds. Analizy Zagrożeń Hybrydowych w zakresie dzielenia się orientacją sytuacyjną oraz wymiany analiz dotyczących potencjalnych zagrożeń hybrydowych;

29.  jest przekonany, że współpraca oraz wymiana informacji i dzielenie się nimi ma kluczowe znaczenie w obszarze cyberbezpieczeństwa, a także dostrzega postępy, jakich dokonano w tej dziedzinie; podkreśla potrzebę sprawniejszego zapobiegania cyberincydentom, a także poprawy ich wykrywania i reagowania na nie; zachęca obydwie organizacje do koordynowania działań w zakresie monitorowania oraz do wymiany w stosownych przypadkach danych dotyczących cyberobrony, co ułatwiłoby działalność wywiadowczą UE i NATO; zachęca UE i NATO do zacieśnienia współpracy i koordynacji operacyjnej oraz do zwiększania stopnia interoperacyjności poprzez dzielenie się najlepszymi praktykami w zakresie środków, metod i procesów stosowanych w celu przypisania odpowiedzialności za cyberataki; uważa, że zintensyfikowanie wymiany informacji między UE a NATO ma priorytetowe znaczenie, jeżeli chodzi o zdolność do identyfikacji wszystkich źródeł odpowiedzialnych za cyberataki oraz do podejmowania działań prawnych w odpowiedzi na nie; uważa, że należy także zharmonizować działania szkoleniowe oraz współpracować w zakresie badań naukowych i technologii w cyberprzestrzeni; z zadowoleniem przyjmuje uzgodnienia między zespołem reagowania na incydenty komputerowe UE a komórką NATO ds. reagowania na incydenty komputerowe; uważa, że nowe działania związane ze współpracą w zakresie cyberobrony, podejmowane w ramach nowego mandatu Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji, mogą spotkać się z zainteresowaniem NATO;

30.  uważa, że należy zadbać o komplementarność oraz niepowielanie wysiłków w budowaniu zdolności morskich w celu skuteczniejszego zapewniania bezpieczeństwa morskiego; z zadowoleniem przyjmuje zacieśnioną współpracę i koordynację operacyjną między UE a NATO, w tym dzielenie się orientacją sytuacyjną, w oparciu o doświadczenia zdobyte na Morzu Śródziemnym i w Rogu Afryki, a tym samym poszukiwanie możliwości wzajemnego wsparcia logistycznego i wymiany informacji między personelem obu organizacji na temat działań operacyjnych, w tym działań dotyczących nielegalnej migracji;

31.  z zadowoleniem przyjmuje zacieśnioną współpracę taktyczną i operacyjną, w tym dzięki bezpośrednim powiązaniom między dowództwem morskim NATO a agencją Frontex, a także między operacjami Sea Guardian i EUNAVFOR MED SOPHIA, co pomaga UE i unijnym misjom w hamowaniu nielegalnej migracji oraz w walce z nielegalnymi sieciami przemytniczymi, w tym zajmującymi się przemytem broni; odnotowuje, że po otrzymaniu stosownego wniosku NATO może zapewnić wsparcie logistyczne i inne, np. tankowanie na morzu i pomoc medyczną; odnotowuje, że jest to następstwem udanej współpracy między UE a NATO w ramach operacji Ocean Shield i operacji EUNAVFOR Atalanta, dotyczących zwalczania piractwa u wybrzeży Rogu Afryki;

32.  zachęca do dążenia do dalszych efektów synergii między UE a NATO w terenie oraz do dalszych udoskonaleń, w szczególności w zakresie koordynacji działań w obszarze wywiadu, obserwacji i rozpoznania;

33.  przypomina, że inicjatywy UE mające na celu poprawę europejskiego bezpieczeństwa i europejskiej obrony powinny także pomagać państwom członkowskim UE, które są także sojusznikami NATO, w wywiązywaniu się z zobowiązań wobec NATO; uważa, że bycie jednocześnie państwem członkowskim UE i członkiem NATO nie powinno być ze szkodą dla żadnego państwa; podkreśla ponadto, że neutralność niektórych państw członkowskich UE w stosunku do NATO powinna prowadzić do przejmowania przez te państwa innych zobowiązań w kontekście Europejskiej Unii Obrony; podkreśla, że państwa członkowskie UE powinny być w stanie podejmować się niezależnych misji wojskowych również wówczas, gdy NATO nie chce podejmować działań lub gdy działania UE są odpowiedniejsze;

34.  z zadowoleniem przyjmuje utrzymującą się wśród członków NATO tendencję do zwiększania wydatków na obronę; zachęca wszystkie państwa członkowskie UE, które są jednocześnie członkami NATO, do znacznych postępów na drodze ku realizacji celu, jakim jest przeznaczanie 2% PKB na obronę, przy czym 20% tych środków powinno iść na nowy ciężki sprzęt wojskowy; uważa, że państwa członkowskie UE, które są związane wytycznymi NATO w sprawie wydatków na obronę, powinny rozważyć możliwość przeznaczania określonej kwoty – w granicach 20% środków na nowe zamówienia – na badania naukowe i rozwój, aby zagwarantować, że pewien minimalny poziom wydatków zostanie przekierowany na innowacje, co z kolei może przynieść efekt zewnętrzny polegający na stosowaniu opracowanych technologii w sektorze cywilnym;

35.  przypomina o zawartym we wspólnej deklaracji UE–NATO po szczycie w Warszawie i skierowanym do członków sojuszu apelu o „ułatwianie wzmacniania przemysłu obronnego i rozwoju badań w dziedzinie obronności”; jest przekonany, że członkowie UE i NATO muszą współpracować ze sobą i dążyć do efektów synergii w zakresie umacniania i rozwoju swojej bazy technologiczno‑przemysłowej, aby reagować na priorytetowe potrzeby w zakresie zdolności, w szczególności w ramach skoordynowanego rocznego przeglądu w zakresie obronności oraz procesu planowania obronnego NATO; uważa, że ważne jest, by skuteczna i zrównoważona transatlantycka współpraca technologiczno‑przemysłowa w dziedzinie obronności była strategicznym priorytetem dla obydwu organizacji; popiera środki przewidziane w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego, mające na celu zachęcanie do wspólnych badań naukowych i rozwoju europejskich zdolności; uważa, że większe zaangażowanie na rzecz badań naukowych i planowania zdolności może skutkować wzrostem wydajności;

36.  przypomina o potrzebie zapewnienia spójności rezultatów i terminów między skoordynowanym rocznym przeglądem w zakresie obronności UE, planem rozwoju zdolności i odpowiednimi procesami NATO, takimi jak proces planowania obrony NATO; podkreśla potrzebę zadbania o to, by wielonarodowe inicjatywy UE i NATO w zakresie rozwoju zdolności wzajemnie się uzupełniały i wzmacniały; podkreśla, że zdolności wykorzystywane w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz rozwijane w ramach stałej współpracy strukturalnej pozostają własnością państw członkowskich, które mogą je udostępniać na potrzeby innych struktur ramowych;

37.  podkreśla potrzebę rozwiązania – w ramach ścisłej współpracy między UE a NATO – kwestii fizycznych i prawnych przeszkód utrudniających szybkie i sprawne przemieszczania personelu wojskowego i zasobów wojskowych w UE i poza jej granicami w celu zapewnienia w razie konieczności bezproblemowego przemieszczenia sprzętu i sił w Europie, co obejmuje również możliwość wykorzystania infrastruktury krytycznej, takiej jak drogi, mosty i linie kolejowe, zwłaszcza poprzez realizację planu działania przedstawionego przez wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisję na podstawie harmonogramu opracowanego przez państwa członkowskie UE w ramach Europejskiej Agencji Obrony; wzywa państwa członkowskie UE do szybkiego podjęcia działań następczych oraz wykorzystania w tym celu osiągniętego już tempa działań; podkreśla potrzebę kompatybilnych zdolności obronnych z myślą o usprawnieniu współpracy i rozmieszczania sił na całym obszarze UE i NATO; zaleca UE oraz NATO zajęcie się również kwestią mobilności sił NATO spoza UE na terytorium europejskim;

38.  uważa, że UE i NATO powinny wspólnie uczynić więcej w celu wzmocnienia odporności i obronności oraz poprawy bezpieczeństwa krajów sąsiadujących i partnerów obydwu organizacji; wyraża zdecydowane poparcie w związku z tym, iż pomoc dla krajów sąsiadujących i krajów partnerskich, przeznaczona na budowanie ich zdolności i wspieranie odporności, w tym również pomoc w zakresie walki z terroryzmem, komunikacji strategicznej, cyberobrony, magazynów amunicji i reformy sektora bezpieczeństwa, stanowi wspólny cel, szczególnie w trzech krajach pilotażowych (Bośnia i Hercegowina, Mołdawia i Tunezja);

39.  przypomina, że w interesie zarówno UE, jak i NATO jest zajęcie się kwestiami dotyczącymi bezpieczeństwa na Bałkanach Zachodnich i w sąsiedztwie UE oraz współpraca w pewnych wyodrębnionych dziedzinach; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki UE i NATO mające na celu wspieranie w wymiarze politycznym i praktycznym krajów Bałkanów Zachodnich, Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego; sugeruje, by państwa członkowskie UE nie ustawały w tych wysiłkach z myślą o zapewnieniu dalszego rozwoju demokratycznego oraz reformy sektora bezpieczeństwa; podkreśla, że współpraca między UE i NATO a krajami Bałkanów Zachodnich ma kluczowe znaczenie, jeżeli chodzi o wyeliminowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa całego kontynentu;

40.  podkreśla znaczenie zasad zapisanych w dokumencie wiedeńskim, w szczególności zasady otwartości i przejrzystości; w związku z tym z zadowoleniem stwierdza, że ćwiczenia wojskowe i wspólne ćwiczenia UE i NATO są otwarte dla międzynarodowych obserwatorów;

41.  ponownie podkreśla ważną rolę kobiet w misjach prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz w misjach NATO, w szczególności w kontekście pomocy udzielanej kobietom i dzieciom na obszarach dotkniętych konfliktami; wyraża zadowolenie, że zarówno UE, jak i NATO doceniają tę ważną rolę; zaleca, aby UE oraz NATO proaktywnie promowały różnorodność płci w swoich strukturach i w ramach prowadzonych operacji;

42.  podkreśla potrzebę zadbania o bliskie stosunki między UE a Zjednoczonym Królestwem w zakresie bezpieczeństwa i obrony po brexicie, gdyż Zjednoczone Królestwo pozostanie jednym z głównych podmiotów europejskiej obronności, zarówno jako członek NATO, jak i naród europejski, choć nie będzie już członkiem UE;

o
o   o

43.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, sekretarzowi generalnemu NATO, agencjom UE w obszarze bezpieczeństwa i obrony, rządom i parlamentom narodowym państw członkowskich UE oraz Zgromadzeniu Parlamentarnemu NATO.

(1) Dz.U. C 58 z 15.2.2018, s. 109. (2) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0435. (3) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0440 i P8_TA(2017)0492. (4) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0503 i P8_TA(2017)0493. (5) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0092.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie cyberobrony (2018/2004(INI))

P8_TA(2018)0258 A8-0189/2018

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE) oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając dokument pt. „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa – globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej”, przedstawiony przez wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w dniu 28 czerwca 2016 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 grudnia 2013 r., z dnia 26 czerwca 2015 r., z dnia 15 grudnia 2016 r., z dnia 9 marca 2017 r., z dnia 22 czerwca 2017 r., z dnia 20 listopada 2017 r. oraz z dnia 15 grudnia 2017 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 7 czerwca 2017 r. pt. „Dokument otwierający debatę na temat przyszłości europejskiej obronności” (COM(2017)0315),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 7 czerwca 2017 r. pt. „Utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego” (COM(2017)0295),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie europejskiego planu działań w sektorze obrony (COM(2016)0950),

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 7 lutego 2013 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów pt. „Strategia bezpieczeństwa cybernetycznego Unii Europejskiej: otwarta, bezpieczna i chroniona cyberprzestrzeń” (JOIN(2013)0001),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 13 września 2017 r. pt. „Ocena strategii cyberbezpieczeństwa Unii Europejskiej 2013” (SWD(2017)0295),

–  uwzględniając unijne ramy polityki w zakresie cyberobrony z dnia 18 listopada 2014 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 10 lutego 2015 r. w sprawie dyplomacji elektronicznej,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 19 czerwca 2017 r. w sprawie ram wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania cybernetyczne („zestaw narzędzi dla dyplomacji cyfrowej”),

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 13 września 2017 r. do Parlamentu Europejskiego i Rady pt. „Odporność, prewencja i obrona: budowa solidnego bezpieczeństwa cybernetycznego Unii Europejskiej” (JOIN(2017)0450),

–  uwzględniając dokument pt. „Tallinn Manual 2.0 on the International Law Applicable to Cyber Operations” [Talliński podręcznik 2.0 prawa międzynarodowego mającego zastosowanie w cyberoperacjach](1),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1148 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii(2),

–  uwzględniając prace Światowej Komisji ds. Stabilności w Cyberprzestrzeni,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 kwietnia 2015 r. pt. „Europejska agenda bezpieczeństwa” (COM(2015)0185),

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiej przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 6 kwietnia 2016 r. do Parlamentu Europejskiego i Rady pt. „Wspólne ramy dotyczące przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym: odpowiedź Unii Europejskiej” (JOIN(2016)0018),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 października 2017 r. w sprawie walki z cyberprzestępczością(3),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji oraz sekretarza generalnego NATO z dnia 8 lipca 2016 r. w sprawie wspólnych zestawów propozycji wdrożenia wspólnego oświadczenia, zatwierdzonych przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką NATO w dniach 6 grudnia 2016 r. i 5 grudnia 2017 r. oraz sprawozdań z postępów w ich wdrażaniu z dnia 14 czerwca i z dnia 5 grudnia 2017 r.,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie bezpieczeństwa cybernetycznego i cyberobrony(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2016 r. w sprawie Europejskiej Unii Obrony(5),

–  uwzględniając wniosek Komisji z dnia 13 września 2017 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie „Agencji UE ds. cyberbezpieczeństwa” ENISA, uchylenia rozporządzenia (UE) nr 526/2013 oraz certyfikacji cyberbezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych („akt ws. cyberbezpieczeństwa”) (COM(2017)0477),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB)(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego w sprawie wdrażania wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO)(7),

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0189/2018),

A.  mając na uwadze, że wyzwania, zagrożenia i ataki cybernetyczne i hybrydowe stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa, obrony, stabilności i konkurencyjności UE, jej państw członkowskich i obywateli; mając na uwadze, że cyberobrona wyraźnie obejmuje zarówno wymiar wojskowy, jak i cywilny;

B.  mając na uwadze, że UE i państwa członkowskie stoją w obliczu bezprecedensowego zagrożenia w formie sponsorowanych przez podmioty państwowe ataków cybernetycznych na tle politycznym, a także cyberprzestępczości i terroryzmu;

C.  mając na uwadze, że cyberprzestrzeń jest szeroko uznawana przez służby wojskowe za piątą sferę operacyjną, co umożliwia rozwój zdolności w zakresie cyberobrony; mając na uwadze trwające dyskusje na temat uznania cyberprzestrzeni za piątą sferę prowadzenia wojny;

D.  mając na uwadze, że klauzula wzajemnej obrony (art. 42 ust. 7 TUE) stanowi o wzajemnym obowiązku udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych środków, w przypadku gdy jakiekolwiek państwo członkowskie stanie się ofiarą zbrojnej agresji na jego terytorium; mając na uwadze, że nie ma to wpływu na szczególny charakter polityki bezpieczeństwa i obrony niektórych państw członkowskich; mając na uwadze, że klauzula solidarności zawarta w art. 222 TFUE uzupełnia klauzulę wzajemnej obrony przez wskazanie, że państwa UE mają obowiązek podjęcia wspólnych działań, jeżeli którekolwiek państwo UE stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego bądź ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka; mając na uwadze, że klauzula solidarności zakłada wykorzystanie zarówno struktur cywilnych, jak i wojskowych;

E.  mając na uwadze, że choć cyberobrona należy do podstawowych kompetencji państw członkowskich, UE ma do odegrania zasadniczą rolę w zapewnieniu platformy dla współpracy na szczeblu europejskim oraz ścisłej koordynacji tych nowych inicjatyw na szczeblu międzynarodowym oraz w ramach architektury bezpieczeństwa transatlantyckiego od samego początku, tak aby zapobiec brakowi skuteczności cechującemu wiele tradycyjnych inicjatyw w zakresie obrony; mając na uwadze, że nasze działania muszą wykraczać poza wzmocnienie współpracy i koordynacji; mając na uwadze, że musimy zapewnić skuteczne zapobieganie poprzez zwiększenie zdolności UE do wykrywania, obrony i powstrzymywania ataków; mając na uwadze, że wiarygodna cyberobrona i cyberprewencja są niezbędne dla osiągnięcia skutecznego cyberbezpieczeństwa dla UE, przy jednoczesnym zagwarantowaniu, by gorzej przygotowane państwa nie stały się łatwym celem dla cyberataków, a także mając na uwadze, że znaczące zdolności w zakresie cyberobrony powinny być niezbędnym elementem WPBiO oraz rozwoju Europejskiej Unii Obrony; mając na uwadze, że znajdujemy się w sytuacji stałego niedoboru wysoko wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie cyberobrony; mając na uwadze, że ścisła koordynacja w zakresie ochrony sił zbrojnych przed atakami cybernetycznymi stanowi niezbędny element rozwoju skutecznej WPBiO;

F.  mając na uwadze, że państwa członkowskie UE często są przedmiotem cyberataków przeprowadzanych przez wrogie i niebezpieczne podmioty państwowe i niepaństwowe na cele cywilne lub wojskowe; mając na uwadze, że obecna podatność na zagrożenia wynika głównie z fragmentacji europejskich strategii i zdolności obronnych, umożliwiając zagranicznym agencjom wywiadowczym wielokrotne wykorzystywanie luk w zabezpieczeniach systemów i sieci informatycznych o zasadniczym znaczeniu dla bezpieczeństwa europejskiego; mając na uwadze, że rządy państw członkowskich często nie informowały na czas zainteresowanych stron, aby umożliwić im wyeliminowanie luk w zabezpieczeniach ich produktów i usług; mając na uwadze, że ataki te wymagają pilnego wzmocnienia i rozwoju europejskich zdolności ofensywnych i obronnych na szczeblu cywilnym i wojskowym w celu uniknięcia ewentualnych transgranicznych skutków gospodarczych i społecznych incydentów cybernetycznych;

G.  mając na uwadze, że granice między interwencją cywilną a wojskową zacierają się w cyberprzestrzeni;

H.  mając na uwadze, że wiele incydentów cybernetycznych wynika z braku odporności i solidności publicznej i prywatnej infrastruktury sieciowej, słabo chronionych lub zabezpieczonych baz danych oraz innych wad krytycznej infrastruktury informacyjnej; mając na uwadze, że jedynie niewiele państw członkowskich bierze odpowiedzialność za ochronę swoich sieci i systemów informacyjnych oraz związanych z nimi danych, w ramach spoczywającego na nich obowiązku należytej staranności, co tłumaczy ogólny brak inwestycji w szkolenia i nowoczesną technologię bezpieczeństwa oraz opracowanie odpowiednich wytycznych;

I.  mając na uwadze, że prawa do prywatności i ochrony danych zostały określone w Karcie praw podstawowych UE oraz w art. 16 TFUE i są uregulowane ogólnym rozporządzeniem UE o ochronie danych, które weszło w życie dnia 25 maja 2018 r.;

J.  mając na uwadze, że aktywna i skuteczna polityka w zakresie cyberbezpieczeństwa umożliwia odstraszanie wrogów i przełamywanie ich zdolności, uprzedzanie działań oraz ograniczanie ich możliwości dokonania ataku;

K.  mając na uwadze, że kilka grup i organizacji terrorystycznych wykorzystuje cyberprzestrzeń jako tanie narzędzie rekrutacji, radykalizacji i szerzenia propagandy terrorystycznej; mając na uwadze, że grupy terrorystyczne, podmioty niepaństwowe i międzynarodowe sieci przestępcze wykorzystują działania cybernetyczne do anonimowego zbierania funduszy, gromadzenia informacji wywiadowczych i opracowywania broni cybernetycznej do prowadzenia kampanii cyberterrorystycznych, zakłócania, uszkodzeń lub niszczenia infrastruktury krytycznej, atakowania systemów finansowych i prowadzenia innych nielegalnych działań wywierających istotny wpływ na bezpieczeństwo europejskich obywateli;

L.  mając na uwadze, że cyberprewencja i cyberobrona europejskich sił zbrojnych oraz infrastruktura krytyczna stały się kluczowymi kwestiami w dyskusjach na temat modernizacji sektora obrony, wspólnych europejskich inicjatyw w zakresie obrony, przyszłego rozwoju sił zbrojnych i ich działań oraz strategicznej autonomii Unii Europejskiej;

M.  mając na uwadze, że kilka państw członkowskich poczyniło znaczne inwestycje w stworzenie cybernetycznych dowództw dysponujących wykwalifikowanym personelem, aby sprostać tym nowym wyzwaniom i zwiększyć swoją cyberodporność, lecz wciąż wiele pozostaje do zrobienia, ponieważ przeciwdziałanie cyberatakom na szczeblu państw członkowskich jest coraz trudniejsze; mając na uwadze, że dowództwa cybernetyczne poszczególnych państw członkowskich różnią się pod względem mandatu ofensywnego i defensywnego; mając na uwadze, że struktury cyberobrony są dalece zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich i często pozostają rozdrobione; mając na uwadze, że cyberobrona i cyberprewencja należą do działań, które można najlepiej realizować w ramach współpracy na szczeblu europejskim w koordynacji z naszymi partnerami i sojusznikami, gdyż ich sfera operacyjna nie uznaje żadnych granic – ani krajowych, ani organizacyjnych; mając na uwadze, że cyberbezpieczeństwo wojskowe i cywilne są ze sobą ściśle powiązane, zatem potrzebna jest większa synergia między specjalistami cywilnymi i wojskowymi; mając na uwadze, że prywatne przedsiębiorstwa dysponują dużą wiedzą fachową w tej dziedzinie, co rodzi zasadnicze pytania na temat sprawowania rządów i bezpieczeństwa, a także zdolności państw do obrony swoich obywateli;

N.  mając na uwadze, że istnieje nagląca potrzeba wzmacniania zdolności UE w dziedzinie cyberobrony z powodu braku odpowiednio szybkiej reakcji na zmieniający się obraz bezpieczeństwa cybernetycznego; mając na uwadze, że szybkość reakcji i odpowiedni stan gotowości są kluczowymi elementami zapewniającymi bezpieczeństwo w tej sferze;

O.  mając na uwadze, że zarówno stała współpraca strukturalna (PESCO), jak i Europejski Fundusz Obronny to nowe inicjatywy obejmujące zakres konieczny dla wspierania ekosystemu zapewniającego możliwości dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up oraz dla wspierania wspólnych projektów w dziedzinie cyberobrony, które to inicjatywy przyczynią się do ukształtowania ram regulacyjnych i instytucjonalnych;

P.  mając na uwadze, że państwa członkowskie uczestniczące w PESCO zobowiązały się do dalszego zacieśniania współpracy obejmującej inicjatywy w zakresie cyberobrony, takie jak wymiana informacji, szkolenie i wsparcie operacyjne;

Q.  mając na uwadze, że dwa spośród siedemnastu projektów wybranych w ramach PESCO dotyczą cyberobrony;

R.  mając na uwadze, że Europejski Fundusz Obronny musi wspierać światową konkurencyjność i innowacyjność europejskiego przemysłu obronnego poprzez inwestycje w technologie cyfrowe i cybernetyczne, a także ułatwiać rozwój inteligentnych rozwiązań poprzez umożliwianie MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up uczestnictwa w tych działaniach;

S.  mając na uwadze, że Europejska Agencja Obrony (EDA) zainicjowała szereg projektów ukierunkowanych na zaspokojenie potrzeb państw członkowskich w rozwijaniu ich zdolności w zakresie cyberobrony, w tym projektów z zakresu kształcenia i szkolenia, takich jak platforma szkoleń i koordynacji ćwiczeń w dziedzinie cyberobrony (CD TEXP), wsparcie sektora prywatnego dla łączenia zamówień dotyczących szkoleń i ćwiczeń w dziedzinie cyberobrony (DePoCyTE) oraz projekt platform cybernetycznych;

T.  mając na uwadze inne bieżące projekty UE w dziedzinie orientacji sytuacyjnej, wykrywania złośliwego oprogramowania i wymiany informacji (platforma wymiany informacji na temat złośliwego oprogramowania (MISP) oraz wielopodmiotowy system wykrywania zaawansowanych, trwałych zagrożeń (MASFAD));

U.  mając na uwadze znaczne i rosnące potrzeby szkoleniowe oraz w ramach budowania zdolności w dziedzinie cyberobrony, które najskuteczniej można zaspokoić przez wspólne działania na szczeblu UE i NATO;

V.  mając na uwadze, że misje i operacje WPBiO, podobnie jak w przypadku wszystkich nowoczesnych przedsięwzięć organizacyjnych, są głęboko uzależnione od funkcjonowania systemów informatycznych; mając na uwadze, że cyberzagrożenia dla misji i operacji WPBiO mogą wystąpić w różnych warstwach, od warstwy taktycznej (misje i operacje WPBiO) i operacyjnej (sieci UE) po szerszą warstwę ogólnoświatowej infrastruktury informatycznej;

W.  mając na uwadze, że systemy dowodzenia i kontroli, wymiana informacji i logistyka opierają się na infrastrukturze informatycznej do przesyłania informacji niejawnych i jawnych, zwłaszcza na poziomie taktycznym i operacyjnym; mając na uwadze, że systemy te są atrakcyjnym celem dla podmiotów działających w złych intencjach, szukających okazji do ataku na misje; mając na uwadze, że cyberataki mogą mieć poważne skutki dla infrastruktury UE; mając na uwadze, że ataki cybernetyczne, zwłaszcza na infrastrukturę energetyczną UE, miałyby poważne konsekwencje, dlatego należy się przed nimi chronić;

X.  mając na uwadze, że powszechnie uznaje się, iż cyberobrona powinna być należycie uwzględniana na wszystkich etapach procesu planowania misji i operacji WPBiO i wymaga ciągłego monitorowania oraz że konieczne są odpowiednie zdolności, aby w pełni uwzględniać cyberobronę w planowaniu misji i ustawicznie zapewniać niezbędne kluczowe wsparcie;

Y.  mając na uwadze, że sieć Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony (EKBiO) jest jedynym europejskim organizatorem szkoleń dla struktur, misji i działań w ramach WPBiO; mając na uwadze, że zgodnie z obecnymi planami jego rola w łączeniu możliwości szkoleniowych w Europie w domenie cyfrowej ma zostać znacznie zwiększona;

Z.  mając na uwadze, że w deklaracji ze szczytu NATO w Warszawie w 2016 r. uznano cyberprzestrzeń za sferę operacyjną, w ramach której NATO musi zapewnić równie skuteczną obronę, jak w przypadku działań prowadzonych w powietrzu, na lądzie i na morzu;

AA.  mając na uwadze, że UE i NATO przyczyniły się do zwiększenia zdolności państw członkowskich w zakresie cyberobrony, prowadząc projekty badawcze w zakresie produktów podwójnego zastosowania, koordynowane przez EDA i NATO, oraz zwiększając cyberodporność państw członkowskich dzięki wsparciu udzielanemu przez Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA);

AB.  mając na uwadze, że w 2014 roku NATO uznało operacje w zakresie cyberbezpieczeństwa za element obrony zbiorowej, a w 2016 roku uznało cyberprzestrzeń za sferę operacyjną wraz z działaniami prowadzonymi na lądzie, w powietrzu i na morzu; mając na uwadze, że UE i NATO są uzupełniającymi się partnerami w procesie budowania swoich zdolności w zakresie cyberodporności i cyberobrony; mając na uwadze, że cyberbezpieczeństwo i cyberobrona już teraz stanowią jeden z najmocniejszych filarów współpracy obu tych podmiotów oraz kluczową dziedzinę, w której obydwa posiadają wyjątkowe zdolności; mając na uwadze, że we wspólnej deklaracji UE–NATO z dnia 8 lipca 2016 r. UE i NATO uzgodniły szeroki program współpracy; mając na uwadze, że cztery spośród 42 wniosków dotyczących zacieśnienia współpracy dotyczą cyberbezpieczeństwa i cyberobrony, a kolejne wnioski ukierunkowane są na szerzej pojęte zagrożenia hybrydowe; mając na uwadze, że towarzyszył im kolejny wniosek dotyczący cyberbezpieczeństwa i cyberobrony, przedstawiony dnia 5 grudnia 2017 r.;

AC.  mając na uwadze, że grupa ekspertów rządowych ONZ ds. bezpieczeństwa informacji (UNGGE) zakończyła ostatnią rundę obrad; mając na uwadze, że choć grupa ta nie zdołała opracować sprawozdania kompromisowego w 2017 r., wciąż obowiązują porozumienia z lat 2015 i 2013, uznające m.in., że obowiązujące prawo międzynarodowe – w szczególności Karta Narodów Zjednoczonych – ma zastosowanie i ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania pokoju i stabilności oraz wspierania otwartego, bezpiecznego, pokojowego i dostępnego środowiska ICT;

AD.  mając na uwadze, że w niedawno wprowadzonych ramach wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania cybernetyczne – unijnym zestawie narzędzi dla dyplomacji cyfrowej ukierunkowanym na rozwijanie zdolności UE i państw członkowskich w celu wywierania wpływu na zachowanie potencjalnych agresorów – przewiduje się stosowanie proporcjonalnych środków w ramach WPZiB, w tym środków ograniczających;

AE.  mając na uwadze, że różne podmioty państwowe – m.in. Rosja, Chiny i Korea Północna – ale także podmioty niepaństwowe (w tym organizacje przestępcze) inspirowane, wynajmowane lub wspierane przez państwa, agencje bezpieczeństwa lub prywatne przedsiębiorstwa, były zaangażowane w szkodliwe działania cybernetyczne w dążeniu do osiągnięcia celów politycznych, ekonomicznych lub w zakresie bezpieczeństwa, obejmujące ataki na infrastrukturę krytyczną, cyberszpiegostwo i masową inwigilację obywateli UE, umożliwiające prowadzenie kampanii dezinformacyjnych i rozpowszechnianie złośliwego oprogramowania (Wannacry, NotPetya itp.) ograniczającego dostępu do internetu i funkcjonowanie systemów informatycznych; mając na uwadze, że takie działania stanowią lekceważenie i naruszenie prawa międzynarodowego, praw człowieka i praw podstawowych UE, zagrażając demokracji, bezpieczeństwu, porządkowi publicznemu i strategicznej autonomii UE, dlatego powinny powodować wspólną unijną reakcję, np. w ramach wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej, w tym przy użyciu środków ograniczających przewidzianych w unijnym zestawie narzędzi dla dyplomacji cyfrowej, takich jak – w przypadku przedsiębiorstw prywatnych – nakładanie grzywien i ograniczanie dostępu do rynku wewnętrznego;

AF.  mając na uwadze, że takie masowe ataki na infrastrukturę informatyczną miały wielokrotnie miejsce w przeszłości, w tym w Estonii w 2007 r., w Gruzji w 2008 r. oraz obecnie niemal każdego dnia na Ukrainie; mając na uwadze, że ofensywne zdolności cybernetyczne są również wykorzystywane przeciw państwom członkowskim UE i NATO na niespotykaną dotąd skalę;

AG.  mając na uwadze, że technologie bezpieczeństwa cybernetycznego, mające znaczenie zarówno dla sfery wojskowej, jak i cywilnej, są technologiami podwójnego zastosowania, które oferują wiele możliwości dla wypracowania synergii między podmiotami cywilnymi i wojskowymi w szeregu dziedzin, takich jak szyfrowanie, narzędzia do zarządzania bezpieczeństwem i lukami w zabezpieczeniach, systemy wykrywania włamań i przeciwdziałania im;

AH.  mając na uwadze, że rozwój technologii cyfrowych w kolejnych latach będzie wywierać wpływ na nowe dziedziny, w tym sztuczną inteligencję, internet rzeczy, robotykę i urządzenia mobilne, a wszystko to może również mieć poważne konsekwencje dla obszaru obrony;

AI.  mając na uwadze, że dowództwa cybernetyczne ustanowione przez wiele państw członkowskich mogą wnieść istotny wkład w ochronę cywilnej infrastruktury krytycznej, oraz mając na uwadze, że wiedza związana z cyberobroną często jest równie przydatna w sferze cywilnej;

Rozwój zdolności w zakresie cyberobrony i cyberprewencji

1.  podkreśla, że wspólna polityka i znaczące zdolności w dziedzinie cyberobrony powinny stanowić najważniejsze elementy rozwoju Europejskiej Unii Obrony;

2.  przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Komisji dotyczącą pakietu cyberbezpieczeństwa w celu wsparcia cyberodporności, cyberprewencji i cyberobrony UE;

3.  przypomina, że cyberobrona ma wymiar zarówno wojskowy, jak i cywilny, co oznacza, że konieczne jest zintegrowane podejście polityczne i ścisła współpraca zainteresowanych podmiotów sektora wojskowego i cywilnego;

4.  wzywa do spójnego rozwoju zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa we wszystkich instytucjach i organach UE oraz w państwach członkowskich, a także do zapewnienia niezbędnych rozwiązań politycznych i praktycznych w celu przezwyciężenia pozostałych przeszkód politycznych, ustawodawczych i organizacyjnych dla współpracy w zakresie cyberobrony; uważa, że kluczowe znaczenie ma regularna i pogłębiona wymiana informacji i współpraca między odpowiednimi zainteresowanymi podmiotami sektora publicznego w dziedzinie cyberobrony na szczeblu unijnym oraz krajowym;

5.  zdecydowanie podkreśla, że w ramach powstającej Europejskiej Unii Obrony należy od początku wysunąć na pierwszy plan oraz w jak największym zakresie zintegrować zdolności państw członkowskich w zakresie cyberobrony z myślą o zapewnieniu maksymalnej skuteczności; apeluje zatem do państw członkowskich o ścisłą współpracę przy rozwijaniu ich zdolności do cyberobrony przy użyciu jasnego harmonogramu i przez to przyczynienie się do realizacji procesu koordynowanego przez Komisję, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i EDA w celu usprawnienia struktur cyberobrony w państwach członkowskich, wdrażając dostępne środki krótkoterminowe w trybie pilnym i wspierając wymianę wiedzy specjalistycznej; jest zdania, że powinniśmy opracować bezpieczną sieć europejską w dziedzinie informacji i infrastruktury o znaczeniu krytycznym; uznaje, że silne zdolności w zakresie atrybucji stanowią zasadniczy komponent skutecznej cyberobrony i cyberprewencji oraz że skuteczna profilaktyka będzie wymagała znacznego poszerzenia wiedzy technologicznej; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia zasobów finansowych i kadrowych, w szczególności w dziedzinie informatyki śledczej, w celu lepszej atrybucji cyberataków; podkreśla, że taka współpraca powinna być również realizowana przez wzmocnienie ENISA;

6.  uznaje fakt, że wiele państw członkowskich uważa, iż posiadanie własnych zdolności w zakresie cyberobrony jest podstawą krajowej strategii bezpieczeństwa i stanowi zasadniczy element suwerenności państw; podkreśla jednak, że ze względu na ponadgraniczny charakter cyberprzestrzeni skala działań i wiedzy wymaganych dla zapewnienia rzeczywiście kompleksowych i skutecznych sił zbrojnych gwarantujących strategiczną autonomię UE w cyberprzestrzeni leży poza zasięgiem możliwości jakiegokolwiek pojedynczego państwa członkowskiego, dlatego sytuacja ta wymaga zdecydowanej i skoordynowanej reakcji ze strony wszystkich państw członkowskich na szczeblu UE; w tym kontekście zauważa, że UE i państwa członkowskie znajdują się pod presją czasu w odniesieniu do wypracowania takich sił, co wymaga podjęcia niezwłocznych działań; zauważa, że dzięki takim unijnym inicjatywom jak jednolity rynek cyfrowy UE jest dobrze przygotowana do objęcia wiodącej roli w opracowywaniu europejskich strategii w dziedzinie cyberobrony; przypomina, że rozwój cyberobrony na szczeblu UE musi zwiększać jej zdolność do własnej ochrony; w tym kontekście przyjmuje z zadowoleniem wniosek w sprawie stałego mandatu i wzmocnionej roli agencji ENISA;

7.  w tym kontekście wzywa państwa członkowskie, by przy zgłaszaniu projektów współpracy jak najlepiej wykorzystywały ramy udostępnione przez PESCO i EFR;

8.  odnotowuje ciężką pracę wykonaną przez EU i państwa członkowskie w dziedzinie cyberobrony; zwraca w szczególności uwagę na projekty EDA obejmujące platformy cybernetyczne, program badań strategicznych w zakresie cyberobrony oraz opracowanie nadających się do zastosowania pakietów orientacji sytuacyjnej w cyberprzestrzeni, przeznaczonych dla sztabów;

9.  z zadowoleniem przyjmuje dwa projekty cybernetyczne, które mają zostać zainicjowane w ramach PESCO, a mianowicie platformę wymiany informacji na temat cyberzagrożeń i reagowania na incydenty cybernetyczne, zespoły szybkiego reagowania cybernetycznego oraz projekt wzajemnej pomocy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa; podkreśla, że te dwa projekty skupione są na defensywnej polityce cybernetycznej, która opiera się na wymianie informacji na temat cyberzagrożeń za pomocą połączonej w sieć platformy państw członkowskich oraz na powołaniu zespołów szybkiego reagowania cybernetycznego, umożliwiając państwom członkowskim niesienie wzajemnej pomocy w celu zapewnienia wyższego poziomu cyberodporności oraz wspólnego wykrywania, rozpoznawania i łagodzenia cyberzagrożeń; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wykorzystania projektów PESCO dotyczących krajowych zespołów szybkiego reagowania cybernetycznego i wzajemnej pomocy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa przez ustanowienie europejskiego zespołu szybkiego reagowania cybernetycznego, którego zadaniem byłoby koordynowanie i wykrywanie zbiorowych cyberzagrożeń oraz przeciwdziałanie im w celu wsparcia działań uczestniczących państw członkowskich;

10.  zwraca uwagę, że zdolność UE do opracowywania projektów w dziedzinie cyberobrony zależy od opanowania technologii, sprzętu, usług, danych i ich przetwarzania oraz powinna opierać się na zaufanych przedsiębiorstwach przemysłowych;

11.  przypomina, że wysiłki podejmowane na rzecz poprawy spójności systemów dowodzenia mają na celu między innymi osiągnięcie interoperacyjności dostępnych zasobów dowodzenia z zasobami zarówno państw członkowskich NATO nienależących do UE, jak i doraźnych partnerów, zapewnienie płynnej wymiany informacji w celu przyspieszenia procesu decyzyjnego oraz zachowanie kontroli nad informacjami w kontekście ryzyka w cyberprzestrzeni;

12.  zaleca poszukiwanie sposobów na uzupełnienie projektów NATO w zakresie inteligentnej obrony (np. rozwój wielonarodowych zdolności do cyberobrony, platforma wymiany informacji na temat złośliwego oprogramowania (MISP) oraz międzynarodowe szkolenia i ćwiczenia w zakresie cyberobrony (MNCDE&T));

13.  dostrzega postępy zachodzące w dziedzinach takich jak nanotechnologia, sztuczna inteligencja, duże zbiory danych, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz zaawansowana robotyka; wzywa państwa członkowskie i UE do zwrócenia szczególnej uwagi na możliwości wykorzystywania tych dziedzin przez wrogie podmioty państwowe i zorganizowane grupy przestępcze; apeluje o opracowanie szkoleń i rozwój zdolności w celu zapewnienia ochrony przed powstawaniem wyszukanych schematów przestępczych, takich jak złożone oszustwa dotyczące tożsamości i podrabianie produktów;

14.  podkreśla potrzebę większej jasności terminologicznej w dziedzinie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni oraz kompleksowego i zintegrowanego podejścia i wspólnych wysiłków na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom cybernetycznym i hybrydowym w celu wykrywania i eliminowania bezpiecznych schronień dla ekstremistów i przestępców w internecie, przez wzmocnienie i zwiększenie wymiany informacji między UE a agencjami UE, takimi jak Europol, Eurojust, EDA i ENISA;

15.  podkreśla coraz większą rolę sztucznej inteligencji zarówno w ofensywie, jak i defensywie cybernetycznej; wzywa UE i państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na ten obszar zarówno w trakcie prac badawczych, jak i na etapie praktycznego rozwoju swych zdolności cyberobrony;

16.  zdecydowanie podkreśla, że wykorzystywanie uzbrojonych lub nieuzbrojonych bezzałogowych statków powietrznych wymaga podjęcia dodatkowych środków w celu ograniczenia związanych z nimi potencjalnych cyberzagrożeń;

Cyberobrona misji i operacji WPBiO

17.  podkreśla, że w ramach misji i operacji WPBiO należy uznać cyberobronę za zadanie operacyjne, które uwzględnia się we wszystkich procesach planowania dotyczących WPBiO, aby zapewnić nieprzerwane uwzględnianie cyberbezpieczeństwa na wszystkich etapach procesu planowania oraz ograniczać w ten sposób luki w obszarze cyberbezpieczeństwa;

18.  przyznaje, że planowanie uwieńczonych powodzeniem misji lub operacji WPBiO wymaga znacznego zasobu wiedzy specjalistycznej w dziedzinie cyberobrony oraz bezpiecznej infrastruktury i sieci informatycznych, zarówno w dowództwie operacji, jak i w samej misji, przeprowadzenia szczegółowej oceny zagrożenia i zapewnienia odpowiedniej ochrony w terenie; apeluje do ESDZ i państw członkowskich zapewniających siedzibę dowództwa operacji WPBiO o zwiększenie wiedzy specjalistycznej w dziedzinie cyberobrony na rzecz misji i operacji UE; zauważa ograniczone możliwości dobrego przygotowania misji WPBiO w celu ochrony przed cyberatakami;

19.  podkreśla, że wszelkiemu planowaniu misji i operacji WPBiO musi towarzyszyć szczegółowa ocena krajobrazu cyberzagrożeń; zauważa, że taksonomia zagrożeń opracowana przez ENISA zapewnia odpowiedni szablon dla takiej oceny; zaleca stworzenie zdolności do oceny cyberodporności dla dowództwa WPBiO;

20.  uznaje w szczególności znaczenie ograniczenia do niezbędnego minimum śladów cyfrowych i obszaru ataku na misje i operacje WPBiO; wzywa planistów uczestniczących w procesie planowania do uwzględnienia tego wymogu od początku procesu;

21.  uznaje analizę potrzeb szkoleniowych EDA, w której wskazano istotne braki w umiejętnościach i kompetencjach w dziedzinie cyberobrony wśród decydentów – nie tylko w państwach członkowskich – i przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy EDA dotyczące kursów dla wysokiej rangi decydentów jako wsparcia planowania misji i operacji WPBiO;

Edukacja i szkolenie w dziedzinie cyberobrony

22.  zauważa, że usprawniony zestaw unijnych działań edukacyjnych i szkoleniowych w dziedzinie cyberobrony umożliwiłby znaczne złagodzenie zagrożeń i wzywa UE oraz państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w ramach kształcenia, szkoleń i ćwiczeń;

23.  zdecydowanie popiera program „wojskowy Erasmus” i inne wspólne inicjatywy w dziedzinie szkoleń i wymiany, których celem jest zwiększenie interoperacyjności sił zbrojnych państw członkowskich i rozwój wspólnej kultury strategicznej przez zwiększenie wymiany młodego personelu wojskowego, biorąc pod uwagę fakt, że tego rodzaju interoperacyjność jest niezbędna wśród wszystkich państw członkowskich i sojuszników NATO; uważa jednak, że wymiany szkoleniowe i edukacyjne w dziedzinie cyberobrony powinny wykraczać poza tę inicjatywę i obejmować personel wojskowy w każdym przedziale wiekowym i wszystkich stopni, a także studentów wszystkich akademickich ośrodków badań nad cyberbezpieczeństwem;

24.  podkreśla konieczność zwiększenia liczby specjalistów w dziedzinie cyberobrony; wzywa państwa członkowskie do ułatwienia współpracy między instytucjami akademickimi i akademiami wojskowymi, aby stwarzać większe możliwości w zakresie edukacji i szkolenia w dziedzinie cyberobrony oraz przeznaczać większe zasoby na specjalistyczne szkolenia w dziedzinie operacji cybernetycznych, w tym w zakresie sztucznej inteligencji; wzywa akademie wojskowe do włączenia edukacji w dziedzinie cyberobrony do swych programów kształcenia, tym samym zwiększając pulę talentów w dziedzinie technologii cyfrowych na potrzeby misji WPBiO;

25.  wzywa wszystkie państwa członkowskie do dostatecznego i proaktywnego udzielania informacji i zapewniania porad na rzecz przedsiębiorstw, szkół i obywateli oraz podnoszenia ich świadomości na temat cyberbezpieczeństwa i najważniejszych zagrożeń cyfrowych; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje wytyczne dotyczące cyberbezpieczeństwa jako narzędzia, których celem jest ukierunkowanie obywateli i organizacji na lepsze strategie w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, zapewnienie większej wiedzy w tym zakresie i zwiększenie powszechnej cyberodporności;

26.  zauważa, że z uwagi na potrzebę bardziej wykwalifikowanych pracowników uwaga państw członkowskich powinna być skupiona nie tylko na rekrutacji kompetentnych pracowników sił zbrojnych, ale także na zatrzymywaniu potrzebnych specjalistów;

27.  z zadowoleniem przyjmuje wdrożenie przez 11 państw członkowskich (Austrię, Belgię, Niemcy, Estonię, Grecję, Finlandię, Irlandię, Łotwę, Holandię, Portugalię i Szwecję), które uczestniczą w projekcie Federacji Platform Cybernetycznych, pierwszego z czterech projektów w zakresie cyberobrony, zainicjowanych w ramach programu EDA wspólnego pozyskiwania i wykorzystywania zdolności wojskowych; wzywa pozostałe państwa członkowskie do przyłączenia się do tej inicjatywy; apeluje do państw członkowskich o wspieranie większej wzajemnej dostępności wirtualnych szkoleń w zakresie cyberobrony oraz platform cybernetycznych; zauważa, że w tym kontekście należy również uwzględnić rolę i wiedzę fachową agencji ENISA;

28.  uważa, że takie inicjatywy przyczyniają się do podniesienia jakości edukacji w dziedzinie cyberobrony na szczeblu UE, w szczególności przez tworzenie kompleksowych platform technicznych i ustanowienie społeczności ekspertów unijnych; uważa, że europejskie siły zbrojne mogą zwiększyć swą atrakcyjność przez oferowanie kompleksowych szkoleń w dziedzinie cyberobrony, aby przyciągnąć i zatrzymać talenty cyberbernetyczne; podkreśla potrzebę wskazywania słabości systemów komputerowych zarówno państw członkowskich, jak i instytucji UE; przyznaje, że błąd ludzki jest jedną z najczęściej identyfikowanych słabości systemów cyberbezpieczeństwa, dlatego wzywa do regularnych szkoleń zarówno personelu wojskowego, jak i cywilnego pracującego dla instytucji UE;

29.  apeluje do EDA o jak najszybsze wprowadzenie platformy szkoleń i koordynacji ćwiczeń w dziedzinie cyberobrony (CD TEXP) w celu wspierania federacji platform cybernetycznych, skupiając uwagę na zacieśnieniu współpracy w zakresie zharmonizowanych wymagań, wspieraniu badań i innowacji technologicznych w dziedzinie cyberobrony oraz niesieniu wspólnej pomocy państwom trzecim w procesie budowania ich zdolności na rzecz osiągnięcia odporności w dziedzinie cyberobrony; apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby uzupełniły te inicjatywy o specjalne europejskie centrum doskonałości na rzecz szkoleń w dziedzinie cyberobrony w celu zapewnienia specjalistycznego szkolenia dla najbardziej obiecujących rekrutów, wspierając szkolenia w dziedzinie cyberbezpieczeństwa prowadzonego przez uczestniczące państwa członkowskie;

30.  z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie w ramach EKBiO platformy edukacji, szkoleń i ćwiczeń oraz oceny w dziedzinie cyberobrony (ETEE) w celu rozwoju możliwości szkoleniowych i edukacyjnych w państwach członkowskich;

31.  zachęca do częstszej wymiany informacji w dziedzinie orientacji sytuacyjnej w drodze symulacyjnych ćwiczeń w obszarze cyberbezpieczeństwa i koordynacji wysiłków na rzecz rozwoju odpowiednich zdolności w celu osiągnięcia większej interoperacyjności i lepszego przeciwdziałania przyszłym atakom i reagowania na nie; wzywa do prowadzenia takich projektów we współpracy z sojusznikami NATO, siłami zbrojnymi państw członkowskich UE i innymi partnerami mającymi szerokie doświadczenie w przeciwdziałaniu cyberatakom w celu rozwoju gotowości operacyjnej, wypracowania wspólnych procedur i standardów, aby umożliwić kompleksowe stawianie czoła różnym cyberzagrożeniom; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie UE w ćwiczenia w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, takie jak ćwiczenie w dziedzinie cyberofensywy i cyberobrony (CODE);

32.  przypomina, że odporna cyberprzestrzeń wymaga nienagannej higieny cyberbezpieczeństwa; wzywa wszystkie publiczne i prywatne zainteresowane strony do przeprowadzania regularnych szkoleń w dziedzinie higieny cyberbezpieczeństwa dla wszystkich pracowników;

33.  zaleca zwiększenie wymiany wiedzy fachowej oraz wdrożonych doświadczeń i wniosków między siłami zbrojnymi, służbami policyjnymi i innymi organami państwowymi działającymi w państwach członkowskich i zaangażowanymi aktywnie w zwalczanie cyberzagrożeń;

Współpraca UE-NATO w dziedzinie cyberobrony

34.  powtarza, że ze względu na wspólne wartości i strategiczne interesy na UE i NATO spoczywa szczególna odpowiedzialność i dysponują one zdolnościami, aby skuteczniej i w ścisłej współpracy reagować na rosnące wyzwania dotyczące cyberbezpieczeństwa i cyberobrony przez poszukiwanie możliwej komplementarności, unikanie powielania działań i uwzględnienie swoich odpowiednich obowiązków;

35.  apeluje do Rady, aby we współpracy z innymi właściwymi instytucjami i strukturami UE rozważyła sposoby jak najszybszego zapewnienia wsparcia na szczeblu Unii na rzecz integracji domeny cyfrowej w doktrynach wojskowych państw członkowskich, w zharmonizowany sposób oraz przy ścisłej współpracy z NATO;

36.  wzywa do wdrożenia tych środków, które zostały już uzgodnione; apeluje o wskazanie nowych inicjatyw na rzecz dalszej współpracy między UE i NATO, również z uwzględnieniem możliwości współpracy w ramach Centrum Doskonałości NATO ds. Współpracy w Dziedzinie Obrony przed Atakami Cybernetycznymi (CCD COE) oraz Akademii NATO ds. Komunikacji i Informacji (NCI), których celem jest zwiększenie zdolności szkoleniowych w dziedzinie cyberobrony w odniesieniu do informatyki i systemów cybernetycznych, zarówno pod względem sprzętu, jak i oprogramowania komputerowego; zauważa, że mogłoby to obejmować dialog z NATO na temat możliwości dołączenia UE do Centrum w celu zwiększenia komplementarności i zacieśnienia współpracy; z zadowoleniem przyjmuje niedawne utworzenie Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Zagrożeń Hybrydowych; wzywa wszystkie odpowiednie instytucje i sojuszników do odbywania regularnych spotkań w celu omawiania wykonywanych działań, aby uniknąć ich pokrywania się i zachęcić do przyjęcia skoordynowanego podejścia do cyberobrony; uważa, że należy stymulować, w oparciu o wzajemne zaufanie, wymianę informacji na temat cyberzagrożeń między państwami członkowskimi a NATO;

37.  jest przekonany, że zacieśnienie współpracy między UE i NATO jest ważne i przydatne w dziedzinie cyberobrony w celu wykrywania i powstrzymywania cyberataków oraz zapobiegania im; w związku z tym apeluje do obydwu organizacji o zacieśnienie współpracy i koordynacji operacyjnej oraz o rozszerzenie wspólnych działań w zakresie budowania zdolności, zwłaszcza w postaci wspólnych ćwiczeń i szkoleń personelu cywilnego i wojskowego zaangażowanego w cyberobronę oraz poprzez uczestnictwo państw członkowskich w projektach NATO w dziedzinie inteligentnej obrony; uważa, że niezwykle istotne jest zwiększenie wymiany informacji między UE i NATO w celu umożliwienia formalnej atrybucji cyberataków i w efekcie nakładania restrykcyjnych sankcji na podmioty odpowiedzialne za cyberataki; wzywa obie organizacje do ściślejszej współpracy również w odniesieniu do aspektów zarządzania kryzysowego związanych z cyberbezpieczeństwem;

38.  z zadowoleniem przyjmuje wymianę koncepcji na rzecz włączenia wymagań i standardów w dziedzinie cyberobrony do planowania i przeprowadzania misji i operacji w celu zwiększenia interoperacyjności i wyraża nadzieję, że umożliwi to zwiększenie operacyjnego charakteru współpracy na rzecz zapewnienia aspektów dotyczących cyberobrony w ramach odpowiednich misji oraz synchronizację podejścia operacyjnego;

39.  z zadowoleniem przyjmuje porozumienie zawarte między unijnym zespołem reagowania na incydenty komputerowe (CERT-EU) i jednostką NATO odpowiadającą za zdolności reagowania na incydenty komputerowe (NCIRC), którego celem jest wspieranie wymiany informacji, udzielanie wsparcia logistycznego, wspólne oceny zagrożeń, pozyskiwanie personelu i wymiana najlepszych praktyk, a wszystko to w celu zapewnienia zdolności do reagowania na zagrożenia w czasie rzeczywistym; podkreśla znaczenie zachęcania do wymiany informacji między CERT-UE i NCIRC oraz działania na rzecz podniesienia poziomu zaufania; jest zdania, że zakłada się, iż informacje posiadane przez CERT-EU mogłyby być przydatne dla badań w dziedzinie cyberobrony oraz dla NATO, a zatem informacje te powinny być udostępniane, pod warunkiem zapewnienia pełnej zgodności z prawodawstwem UE w dziedzinie ochrony danych;

40.  z zadowoleniem przyjmuje współpracę między obydwoma organizacjami obejmującą ćwiczenia w zakresie cyberobrony; zwraca uwagę na udział przedstawicieli UE w corocznych ćwiczeniach „Cyber Coalition”; docenia postępy dotyczące udziału UE w ćwiczeniach zarządzania kryzysowego NATO w 2017 r. w ramach równoległych i skoordynowanych ćwiczeń (PACE) w 2017 r. i z zadowoleniem przyjmuje zwłaszcza uwzględnienie elementu cyberobrony; wzywa obie organizacje do wzmożenia starań w tym zakresie;

41.  apeluje do UE i NATO o organizowanie regularnych ćwiczeń szczebla strategicznego z udziałem czołowych przywódców politycznych obydwu organizacji; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym estońskie ćwiczenia EU CYBRID 2017, kiedy to po raz pierwszy sekretarz generalny NATO uczestniczył w ćwiczeniach UE;

42.  zwraca uwagę, że istnieją znaczne możliwości opracowania bardziej ambitnego i szczegółowego programu współpracy w zakresie cyberobrony, wykraczającego poza współpracę na poziomie koncepcyjnym w kontekście określonych operacji; wzywa obie organizacje do konkretnego i skutecznego wdrożenia istniejących już rozwiązań oraz do przedstawienia bardziej ambitnych wniosków dotyczących kolejnego przeglądu wdrożenia wniosków ze wspólnego oświadczenia;

43.  z zadowoleniem przyjmuje ustanowione w 2014 r. Partnerstwo Cybernetyczne NATO z Sektorem Przemysłu (NICP) i apeluje o zaangażowanie UE we współpracę w ramach NICP w celu stworzenia powiązań między współpracą NATO-UE a wiodącymi podmiotami przemysłowymi wyspecjalizowanymi w technologiach cyfrowych z myślą o poprawie cyberbezpieczeństwa w drodze ciągłej współpracy, ze zwróceniem szczególnej uwagi na: szkolenia, ćwiczenia i edukację zarówno dla NATO i UE, jak i przedstawicieli przemysłu; uwzględnienie UE i przemysłu w projektach NATO dotyczących inteligentnej obrony; opartą na współpracy wymianę informacji i najlepszych praktyk dotyczących gotowości i przywracania sprawności między NATO, UE i przemysłem; dążenie do wspólnie rozwijanych zdolności w zakresie cyberobrony; oparte na współpracy reagowanie na cyberincydenty w razie potrzeby i tam, gdzie będzie to możliwe;

44.  odnotowuje bieżące prace nad wnioskiem dotyczącym rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ENISA ((UE) nr 526/2013) i ustanawiającego europejskie ramy certyfikacji i oznakowania bezpieczeństwa ICT; wzywa agencję ENISA do podpisania porozumienia z NATO na rzecz zwiększenia praktycznej współpracy tych dwóch podmiotów, w tym wymiany informacji i udziału w ćwiczeniach w dziedzinie cyberobrony;

Normy międzynarodowe mające zastosowanie do cyberprzestrzeni

45.  wzywa do włączenia zdolności w zakresie cyberobrony do WPZiB oraz do działań zewnętrznych UE i jej państw członkowskich jako zadania przekrojowego, apeluje także o lepsze koordynowanie cyberobrony przez państwa członkowskie, instytucje UE, NATO, ONZ, Stany Zjednoczone i innych partnerów strategicznych, szczególnie w odniesieniu do zasad, norm i środków egzekucyjnych w cyberprzestrzeni;

46.  wyraża ubolewanie, że po kilku miesiącach negocjacji grupie ekspertów rządowych ONZ (UNGGE) prowadzącej prace w latach 2016–2017 nie udało się sporządzić nowego sprawozdania kompromisowego; przypomina, że zgodnie ze sprawozdaniem z 2013 r. obowiązujące prawo międzynarodowe, a w szczególności Karta Narodów Zjednoczonych – zakazujące stosowania groźby lub użycia siły przeciwko niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa, w tym cybernetycznych operacji wywierania przymusu, mających na celu zakłócenie funkcjonowania infrastruktury technicznej niezbędnej do przeprowadzania oficjalnych procedur partycypacyjnych, w tym wyborów, w innym państwie – ma zastosowanie i powinno być egzekwowane w cyberprzestrzeni; zauważa, że sprawozdanie UNGGE z 2015 r. zawiera zestaw norm dotyczących odpowiedzialnego zachowania państwa, w tym zakazu prowadzenia lub świadomego wspierania przez państwa działań cybernetycznych sprzecznych z ciążącymi na państwach zobowiązaniami wynikającymi z przepisów międzynarodowych; wzywa UE do objęcia wiodącej roli w bieżących i przyszłych dyskusjach na temat międzynarodowych norm obowiązujących w cyberprzestrzeni oraz ich wdrażania;

47.  zwraca uwagę na znaczenie tallińskiego podręcznika 2.0 jako podstawy do dyskusji i analizę możliwości stosowania prawa międzynarodowego w odniesieniu do cyberprzestrzeni; wzywa państwa członkowskie do przystąpienia do analizy i stosowania zaleceń określonych przez ekspertów w tallińskim podręczniku, a także do uzgodnienia dalszych dobrowolnych norm międzynarodowego postępowania; w szczególności zauważa, że wszelkie ofensywne wykorzystanie zdolności cybernetycznych powinno opierać się na prawie międzynarodowym;

48.  potwierdza pełne zaangażowanie w otwartą, wolną, stabilną i bezpieczną cyberprzestrzeń, cechującą się poszanowaniem podstawowych wartości demokracji, praw człowieka i praworządności, w której spory międzynarodowe rozwiązuje się na drodze pokojowej w oparciu o Kartę Narodów Zjednoczonych i zasady prawa międzynarodowego; apeluje do państw członkowskich o wspieranie dalszego wdrażania wspólnego i kompleksowego unijnego podejścia do dyplomacji cyfrowej i obowiązujących norm w dziedzinie cyberbezpieczeństwa oraz opracowania we współpracy z NATO kryteriów i definicji cyberataku obowiązujących na szczeblu UE w celu zwiększenia zdolności UE do szybkiego osiągania wspólnego stanowiska w odpowiedzi na działanie niezgodne z prawem międzynarodowym w postaci cyberataku; zdecydowanie popiera wdrożenie wskazanych w sprawozdaniu UNGGE z 2015 r. dobrowolnych, niewiążących norm odpowiedzialnego zachowania się państw w cyberprzestrzeni obejmujących poszanowanie prywatności obywateli oraz ich praw podstawowych, jak również utworzenie regionalnych środków budowy zaufania; w tym kontekście popiera prace Światowej Komisji ds. Stabilności w Cyberprzestrzeni na rzecz opracowania wniosków dotyczących norm i polityki na rzecz zwiększenia międzynarodowego bezpieczeństwa i stabilności oraz ukierunkowania odpowiedzialnego zachowania podmiotów państwowych i niepaństwowych w cyberprzestrzeni; popiera wniosek, zgodnie z którym podmioty państwowe i niepaństwowe nie powinny prowadzić działalności celowo i znacząco naruszającej ogólną dostępność lub integralny charakter publicznych kluczowych zasobów internetu, a przez to naruszającej stabilność cyberprzestrzeni, ani świadomie zezwalać na taką działalność;

49.  uznaje fakt, że większość infrastruktury technologicznej jest w posiadaniu sektora prywatnego lub jest obsługiwana przez ten sektor, dlatego ścisła współpraca, konsultacje i uwzględnienie sektora prywatnego i grup społeczeństwa obywatelskiego w drodze wielostronnego dialogu ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia otwartej, wolnej, stabilnej i bezpiecznej cyberprzestrzeni;

50.  przyznaje, że ze względu na trudności w egzekwowaniu prawa dwustronne umowy między państwami nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty; w związku z tym uważa, że budowanie koalicji w ramach grup państw, które zajmują podobne stanowisko i zmierzają do osiągnięcia konsensusu, stanowi skuteczną formę uzupełnienia działań wielu zainteresowanych stron; podkreśla ważną rolę organów lokalnych w procesie innowacji technologicznej i wymiany danych, jeśli chodzi o nasilenie walki z przestępczością i działalnością terrorystyczną;

51.  przyjmuje z zadowoleniem przyjęcie przez Radę ram wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania cybernetyczne – tzw. unijnego zestawu narzędzi dla dyplomacji cyfrowej; popiera możliwość podjęcia przez UE restrykcyjnych środków wobec przeciwników dokonujących ataków na jej państwa członkowskie w cyberprzestrzeni, w tym możliwość nakładania sankcji;

52.  wzywa również do przyjęcia wyraźnie proaktywnego podejścia do cyberbezpieczeństwa i cyberobrony oraz do powszechnego wzmocnienia dyplomacji cybernetycznej jako przekrojowego zadania w ramach polityki zagranicznej UE oraz jej zdolności i instrumentów, tak aby mogły skutecznie wspierać normy i wartości UE, a także utorować drogę do konsensusu na temat zasad, norm i środków egzekucyjnych w cyberprzestrzeni; zauważa, że budowanie cyberodporności państw trzecich przyczynia się do osiągnięcia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, co ostatecznie zapewnia większe bezpieczeństwo europejskich obywateli;

53.  uważa, że cyberataki, takie jak NotPetya i WannaCry, są kierowane przez państwo lub odbywają się za wiedzą i zgodą państwa; zauważa, że te cyberataki, które powodują poważne i trwałe szkody gospodarcze, a także są zagrożeniem dla życia, stanowią wyraźne naruszenie międzynarodowego prawa i norm prawnych; uważa zatem, że ataki NotPetya i WannaCry stanowią przypadki naruszenia prawa międzynarodowego, za które odpowiedzialne są odpowiednio Federacja Rosyjska i Korea Północna, i że te dwa państwa powinny spotkać się z proporcjonalną i stosowną reakcją UE i NATO;

54.  apeluje o to, by centrum ds. walki z cyberprzestępczością Europolu stało się punktem kontaktowym dla jednostek egzekwowania prawa i agencji rządowych poświęconym kwestiom cyberprzestępczości, którego głównym obowiązkiem byłoby zarządzanie obroną zarówno domen .eu, jak i infrastruktury krytycznej unijnych sieci w czasie ataku; podkreśla, że taki punkt kontaktowy powinien być również uprawniony do wymiany informacji i niesienia pomocy państwom członkowskim;

55.  podkreśla znaczenie opracowania norm dotyczących prywatności i bezpieczeństwa, szyfrowania, mowy nienawiści, dezinformacji i zagrożeń terrorystycznych;

56.  zaleca, aby każde państwo członkowskie przyjęło obowiązek pomocy każdemu innemu państwu członkowskiemu będącemu ofiarą cyberataku oraz zapewnienia krajowej odpowiedzialności za kwestie cyberbezpieczeństwa w ścisłej współpracy z NATO;

Współpraca cywilno-wojskowa

57.  apeluje do wszystkich zainteresowanych podmiotów o wspieranie partnerstw na rzecz transferu wiedzy, wdrażanie odpowiednich modeli biznesowych i zwiększanie zaufania między przedsiębiorstwami oraz użytkownikami końcowymi z sektora obrony i cywilami, a także o lepsze przekładanie wiedzy akademickiej na rozwiązania praktyczne w dążeniu do zapewnienia synergii i przenoszenia rozwiązań między rynkami cywilnymi i wojskowymi – w istocie do jednolitego rynku cyberbezpieczeństwa i produktów z dziedziny cyberbezpieczeństwa, w oparciu o przejrzyste procedury i przy poszanowaniu prawa unijnego i międzynarodowego, z myślą o zachowaniu i wzmocnieniu strategicznej autonomii UE; zauważa kluczową rolę prywatnych przedsiębiorstw z branży cyberbezpieczeństwa w procesie wczesnego ostrzegania przed cyberatakami i ich atrybucji;

58.  stanowczo podkreśla znaczenie badań i rozwoju, zwłaszcza w świetle wysokiego poziomu wymagań bezpieczeństwa na rynku obrony; wzywa UE i państwa członkowskie do zapewnienia większego praktycznego wsparcia europejskiej branży cyberbezpieczeństwa i odpowiednim podmiotom gospodarczym, ograniczenia obciążeń biurokratycznych, w szczególności dla MŚP i przedsiębiorstw typu start-up (głównych źródeł innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie cyberobrony), a także do propagowania ściślejszej współpracy z uniwersyteckimi organizacjami badawczymi i dużymi podmiotami, w dążeniu do zmniejszenia zależności od produktów cyberbezpieczeństwa ze źródeł zewnętrznych i utworzenia strategicznego łańcucha dostaw na terytorium UE w celu wzmocnienia swej strategicznej autonomii; w związku z tym zwraca uwagę na cenny wkład, który może wnieść EFR i inne instrumenty ujęte w wieloletnich ramach finansowych (WRF);

59.  zachęca Komisję do włączenia elementów cyberobrony do sieci europejskich centrów kompetencji i badań w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, również z myślą o zapewnieniu dostatecznych zasobów dla zdolności i technologii cybernetycznych podwójnego zastosowania w następnych WRF;

60.  zwraca uwagę, że ochrona krytycznych aktywów związanych z infrastrukturą publiczną i inną infrastrukturą cywilną, zwłaszcza systemów informatycznych i związanych z nimi danych, staje się dla państw członkowskich kluczowym zadaniem w dziedzinie obrony, a w szczególności dla organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo systemów informatycznych, oraz że powinna ona wejść w zakres kompetencji albo krajowych struktur cyberobrony, albo wspomnianych organów; podkreśla, że będzie to wymagało odpowiedniego poziomu zaufania i możliwie najściślejszej współpracy między podmiotami wojskowymi, agencjami cyberobrony, innymi właściwymi organami oraz branżami, których to dotyczy, co można osiągnąć tylko poprzez precyzyjne określenie obowiązków, ról i odpowiedzialności podmiotów cywilnych i wojskowych, oraz wzywa wszystkie zainteresowane strony do uwzględnienia tych czynników w swoich procesach planowania; wzywa do zacieśnienia współpracy transgranicznej, przy pełnym poszanowaniu prawodawstwa UE w dziedzinie ochrony danych, w odniesieniu do egzekwowania prawa dotyczącego zwalczania szkodliwych działań cybernetycznych;

61.  wzywa wszystkie państwa członkowskie do ukierunkowania krajowych strategii cyberbezpieczeństwa na ochronę systemów informacyjnych i związanych z nimi danych oraz do uznania ochrony tej infrastruktury krytycznej za element spoczywającego na nich obowiązku należytej staranności; apeluje do państw członkowskich o przyjęcie i wdrożenie strategii, wytycznych i instrumentów zapewniających uzasadnione poziomy ochrony przed rozsądnie identyfikowalnymi poziomami zagrożenia, przy czym koszty i obciążenia związane z ochroną powinny być proporcjonalne do możliwych szkód, na jakie narażone są zainteresowane strony; wzywa państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich działań na rzecz zobligowania osób prawnych na obszarze ich jurysdykcji do ochrony powierzonych im danych osobowych;

62.  uznaje fakt, że ze względu na zmieniające się środowisko cyberzagrożeń może być zalecana silniejsza i bardziej zorganizowana współpraca ze służbami policyjnymi, w szczególności w niektórych obszarach krytycznych, np. podczas śledzenia takich zagrożeń jak dżihad cybernetyczny, cyberterroryzm, radykalizacja w internecie i finansowanie organizacji ekstremistycznych lub radykalnych;

63.  zachęca do ścisłej współpracy agencji UE, takich jak EDA, ENISA i Europejskie Centrum ds. Walki z Cyberprzestępczością, w ramach międzysektorowego podejścia mającego na celu promowanie synergii i unikanie powielania działań;

64.  apeluje do Komisji o opracowanie planu działania dotyczącego skoordynowanego podejścia do europejskiej cyberobrony, w tym aktualizacji ram unijnej polityki w zakresie cyberobrony, by zagwarantować, że ramy te nadal będą stanowiły odpowiedni do zamierzonego celu instrument polityki ukierunkowany na osiągnięcie unijnych celów w zakresie cyberobrony, z zachowaniem ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, EDA, Parlamentem oraz ESDZ; zauważa, że proces ten musi stanowić element szerszego podejścia strategicznego do WPBiO;

65.  wzywa do budowania zdolności w obszarze cyberbezpieczeństwa w drodze współpracy na rzecz rozwoju oraz ciągłego kształcenia i szkolenia w dziedzinie świadomości cybernetycznej, z uwzględnieniem faktu, że w najbliższych latach miliony nowych użytkowników zaczną korzystać z dostępu do internetu, większość z nich w krajach rozwijających się, i w ten sposób zwiększenia odporności państw i społeczeństw na zagrożenia cybernetyczne i hybrydowe;

66.  wzywa do nawiązania współpracy międzynarodowej i podjęcia wielostronnych inicjatyw na rzecz opracowania rygorystycznych ram cyberobrony i cyberbezpieczeństwa, aby przeciwdziałać zawłaszczaniu państwa w drodze korupcji, oszustwom finansowym, praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu, oraz w celu stawienia czoła problemom związanym z cyberterroryzmem i kryptowalutami oraz innymi alternatywnymi metodami płatności;

67.  zauważa, że w sytuacji braku rozległej odporności na całym świecie cyberataki takie jak NotPetya rozprzestrzeniają się szybko i powodują powszechne szkody; uważa, że szkolenie i kształcenie w dziedzinie cyberobrony powinno stanowić element działań zewnętrznych UE, a budowanie cyberodporności państw trzecich przyczynia się do osiągnięcia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, co ostatecznie zapewnia większe bezpieczeństwo europejskich obywateli;

Wzmocnienie instytucjonalne

68.  wzywa państwa członkowskie do zaangażowania się w bardziej ambitną współpracę w sferze cyfrowej w ramach PESCO; sugeruje, aby państwa członkowskie uruchomiły nowy program współpracy cybernetycznej w ramach PESCO w celu wsparcia szybkiego i skutecznego planowania, dowodzenia i kontroli obecnych i przyszłych operacji i misji UE; zauważa, że powinno to prowadzić do lepszej koordynacji zdolności operacyjnych w cyberprzestrzeni i może skutkować opracowaniem wspólnego dowództwa w zakresie cyberobrony, jeżeli zdecyduje tak Rada Europejska;

69.  ponawia swój apel do państw członkowskich oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa o przedstawienie białej księgi UE w sprawie bezpieczeństwa i obrony; wzywa państwa członkowskie i wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństw do umieszczenia cyberobrony i cyberprewencji u podstawy białej księgi, obejmującej zarówno ochronę domeny cybernetycznej dla operacji wskazanych w art. 43 TUE, jak i wspólną obronę, o której mowa w art. 42 ust. 7 TUE;

70.  zauważa, że nowy program współpracy cybernetycznej w ramach PESCO powinien być kierowany przez personel wojskowy i cywilny wysokiego szczebla z każdego państwa członkowskiego, na zasadzie rotacji, i być rozliczany przez unijnych ministrów obrony w formacie PESCO oraz wiceprzewodniczącą Komisji / wysoką przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, w celu wsparcia zasady zaufania między państwami członkowskimi i instytucjami i agencjami UE przy wymianie informacji i danych wywiadowczych;

71.  ponawia swój apel o stworzenie Rady Obrony UE w oparciu o obecną ministerialną Radę Sterującą EDA i format PESCO unijnych ministrów obrony, aby zagwarantować priorytetowe traktowanie, operacjonalizację zasobów i skuteczną współpracę i integrację między państwami członkowskimi;

72.  przypomina o potrzebie zachowania Europejskiego Funduszu Obronnego lub nawet zwiększenia jego zasobów w kolejnych WRF, z przydzieleniem wystarczającego budżetu na cele cyberobrony;

73.  wzywa do zwiększenia środków w celu modernizacji i usprawnienia cyberbezpieczeństwa i rozpowszechniania informacji wywiadowczych między ESDZ/Centrum Analiz Wywiadowczych Unii Europejskiej (INTCEN), Radą i Komisją;

Partnerstwo publiczno-prywatne

74.  uznaje fakt, że przedsiębiorstwa prywatne odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu i ograniczaniu incydentów w zakresie cyberbezpieczeństwa, przeciwdziałaniu im oraz reagowaniu na nie, nie tylko jako dostawcy technologii, ale także jako dostawcy usług nieinformatycznych;

75.  uznaje rolę sektorów prywatnych w wykrywaniu i ograniczaniu incydentów w zakresie cyberbezpieczeństwa, przeciwdziałaniu im oraz reagowaniu na nie, a także ich rolę w pobudzaniu innowacji w dziedzinie cyberobrony, i w związku z tym wzywa do zacieśnienia współpracy z sektorem prywatnym w celu zapewnienia wspólnych informacji w zakresie wymogów UE i NATO oraz pomocy w wypracowaniu wspólnych rozwiązań;

76.  apeluje do UE o dokonanie kompleksowego przeglądu oprogramowania, sprzętu i infrastruktury z zakresu technologii informacyjnych i komunikacyjnych wykorzystywanych przez instytucje w celu wyeliminowania potencjalnie niebezpiecznych programów i urządzeń oraz zakazu stosowania tych, które zostały potwierdzone jako szkodliwe, np. Kaspersky Lab;

o
o   o

77.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, agencjom UE w dziedzinie obrony i cyberbezpieczeństwa, Sekretarzowi Generalnemu NATO oraz parlamentom narodowym państw członkowskich UE.

(1) Cambridge University Press, luty 2017 r., ISBN 9781316822524, https://doi.org/10.1017/9781316822524. (2) Dz.U. L 194 z 19.7.2016, s. 1. (3) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0366. (4) Dz.U. C 419 z 16.12.2015, s. 145. (5) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0435. (6) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0493. (7) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0492.