Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 18ης Δεκεμβρίου 2019 σχετικά με το κράτος δικαίου στη Μάλτα μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia (2019/2954(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 2, 4, 5, 6, 7, 9 και 10 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 20 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 6, 7, 8, 10, 11, 12 και 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τη γνώμη επί των συνταγματικών ρυθμίσεων και της διάκρισης των εξουσιών και της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και της επιβολής του νόμου στη Μάλτα, την οποία εξέδωσε η Επιτροπή της Βενετίας κατά την 117η σύνοδο της ολομέλειάς της (Βενετία, 14-15 Δεκεμβρίου 2018),
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής, της 23ης Ιανουαρίου 2019, προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, με τίτλο «Προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (COM(2019)0012),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 16ης Ιανουαρίου 2014, σχετικά με την προσφερόμενη προς πώληση ιθαγένεια της ΕΕ(1), και την κοινή δήλωση για τον τύπο που εξέδωσαν στις 29 Ιανουαρίου 2014 η Επιτροπή και οι αρχές της Μάλτας σχετικά με το πρόγραμμα της Μάλτας για ιδιώτες επενδυτές (IIP),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 25ης Οκτωβρίου 2016, που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή, σχετικά με τη θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα(2), και το ψήφισμά του, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού για την προστασία της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων(3),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 15ης Νοεμβρίου 2017, σχετικά με το κράτος δικαίου στη Μάλτα(4),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 3ης Μαΐου 2018, σχετικά με την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση(5),
– έχοντας υπόψη την έκθεση της 11ης Ιανουαρίου 2018 σχετικά με την επίσκεψη στη Μάλτα, στις 30 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου 2017, της ειδικής αντιπροσωπείας της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων και της Εξεταστικής επιτροπής για τη διερεύνηση καταγγελλόμενων παραβιάσεων και περιπτώσεων κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης σε σχέση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή (PANA),
– έχοντας υπόψη την έκθεση της 16ης Νοεμβρίου 2018 σχετικά με την επίσκεψη στη Μάλτα και τη Σλοβακία από τις 17 έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2018 από την ad hoc αντιπροσωπεία της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων,
– έχοντας υπόψη τις ακροάσεις και τις ανταλλαγές απόψεων τις οποίες πραγματοποίησε η Ομάδα Παρακολούθησης της Δημοκρατίας, του Κράτους Δικαίου και των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την ίδρυσή της από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 4 Ιουνίου 2018,
– έχοντας υπόψη την επιστολή του Πρωθυπουργού της Μάλτας με ημερομηνία 13 Μαρτίου 2019,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα 2293 (2019) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, της 26ης Ιουνίου 2019, με τίτλο «Η δολοφονία της Daphne Caruana Galizia και το κράτος δικαίου στη Μάλτα και περαιτέρω — να διασφαλίσουμε ότι θα αναφανεί όλη η αλήθεια»,
– έχοντας υπόψη την ερώτηση προς την Επιτροπή σχετικά με την κατάσταση όσον αφορά το κράτος δικαίου και την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ, ιδίως στη Μάλτα και στη Σλοβακία(6),
– έχοντας υπόψη την ad hoc αντιπροσωπεία της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στη Μάλτα στις 3 και 4 Δεκεμβρίου 2019,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εδράζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αξίες αυτές είναι οικουμενικές και κοινές μεταξύ των κρατών μελών·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κράτος δικαίου, ο σεβασμός της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, και οι αξίες και αρχές που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ και στις διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα επιβάλλουν υποχρεώσεις στην Ένωση και στα κράτη μέλη της, και πρέπει να τηρούνται· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 2, το άρθρο 3 παράγραφος 1 και το άρθρο 7 ΣΕΕ, η Ένωση εξουσιοδοτείται να αναλάβει δράση για την προστασία των κοινών αξιών στις οποίες βασίστηκε, και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μηχανισμός του κράτους δικαίου θα πρέπει να εφαρμόζεται με την ίδια δύναμη σε όλα τα κράτη μέλη·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μέρος του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης κατοχυρώνονται στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης κατοχυρώνεται στο άρθρο 19 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, στο άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και στο άρθρο 6 της ΕΣΑΔ και αποτελεί βασική απαίτηση της δημοκρατικής αρχής της διάκρισης των εξουσιών·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η συστηματική άρνηση ενός κράτους μέλους να συμμορφωθεί με τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις Συνθήκες στις οποίες έχει προσχωρήσει ελεύθερα επηρεάζει την ΕΕ στο σύνολό της·
Έρευνες
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 16 Οκτωβρίου 2017 η Μαλτέζα ερευνήτρια δημοσιογράφος σε θέματα διαφθοράς και ιστολόγος Daphne Caruana Galizia δολοφονήθηκε από έκρηξη του παγιδευμένου αυτοκινήτου της·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι έρευνες για τη δολοφονία, υπό την καθοδήγηση των αρχών της Μάλτας, με τη βοήθεια της Ευρωπόλ, οδήγησαν μέχρι στιγμής στον εντοπισμό και την απαγγελία κατηγοριών σε διάφορους υπόπτους και στον ενδεχόμενο οργανωτή της δολοφονίας, και συγκεκριμένα τον ιδιοκτήτη της εταιρείας 17 Black Ltd, με έδρα στο Dubai, ο οποίος συνελήφθη στις 20 Νοεμβρίου 2019, ενώ κατά τα φαινόμενα προσπαθούσε να διαφύγει από τη Μάλτα με τη θαλαμηγό του·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας από τους φερόμενους συνεργούς και ο φερόμενος ως οργανωτής έχουν εμπλέξει τον πρώην προϊστάμενο του γραφείου του πρωθυπουργού στον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση της δολοφονίας·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη οι αποκαλύψεις αυτές έχουν προκαλέσει πολλές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες της κοινωνίας των πολιτών στη Μάλτα με αίτημα την απόδοση δικαιοσύνης, τη λογοδοσία και τον σεβασμό του κράτους δικαίου·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο προϊστάμενος του γραφείου του Πρωθυπουργού είχε λάβει γνώση ενημερώσεων ασφαλείας από την αστυνομία και την Υπηρεσία Ασφαλείας της Μάλτας· λαμβάνοντας υπόψη ότι παραιτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019, αφού ανακρίθηκε από την αστυνομία για την υπόθεση της Daphne Caruana Galizia· λαμβάνοντας υπόψη ότι έκτοτε έχει συλληφθεί εκ νέου, ανακριθεί και αφεθεί ελεύθερος χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία αρκετές φορές από την αστυνομία·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Υπουργός Τουρισμού παραιτήθηκε επίσης στις 26 Νοεμβρίου 2019· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Υπουργός Οικονομίας ανέστειλε την άσκηση των υπουργικών καθηκόντων του την ίδια ημέρα, αλλά επανήλθε την 1η Δεκεμβρίου 2019·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πρωθυπουργός της Μάλτας ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί ύστερα από την εκλογή ηγεσίας του κόμματος που πρόκειται να συμβεί στις 12 Ιανουαρίου 2020, λόγω της αυξανόμενης πολιτικής αναταραχής που περιβάλλει την έρευνα για τη δολοφονία·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβέρνηση της Μάλτας ανακοίνωσε τη δρομολόγηση «δημόσιας ανεξάρτητης έρευνας σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia» στις 20 Σεπτεμβρίου 2019· λαμβάνοντας υπόψη ότι, μετά από ουσιαστικές κριτικές που ασκήθηκαν από την οικογένεια Caruana Galizia και από διεθνείς παρατηρητές, ο πρωθυπουργός διόρισε δύο νέα μέλη στο συμβούλιο και μετέβαλε το πεδίο της έρευνας σε σημαντικό βαθμό, ώστε να ικανοποιεί πλέον όλα τα μέρη·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ύποπτος που εικάζεται ότι έδρασε ως μεσάζων στη δολοφονία έλαβε προεδρική χάρη στις 25 Νοεμβρίου 2019, με αποκλειστική διακριτική ευχέρεια του Πρωθυπουργού, με αντάλλαγμα πληροφορίες που οδήγησαν στον οργανωτή της δολοφονίας, υπό την προϋπόθεση ότι όλες οι πληροφορίες επιβεβαιώνονται από αποδεικτικά στοιχεία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ύποπτος ως οργανωτής, του οποίου ο δικηγόρος δήλωσε δημοσίως ότι θα μπορούσε να παράσχει πληροφορίες σχετικά με το σχέδιο της δολοφονίας και με υποθέσεις διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται άτομα που βρίσκονται κοντά στον πρωθυπουργό, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προϊστάμενου του γραφείου του πρωθυπουργού και του πρώην Υπουργού Τουρισμού, είδε το αίτημά του για απονομή χάριτος να απορρίπτεται από τον πρωθυπουργό μεμονωμένα και από το υπουργικό συμβούλιο για δεύτερη φορά, έπειτα από γνωμοδότηση του Αστυνομικού Διευθυντή και του Γενικού Εισαγγελέα·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεκάδες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μέσα ενημέρωσης, φοιτητικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις και επαγγελματικές ενώσεις, όπως η Ένωση Εργοδοτών της Μάλτας, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και ο Δικηγορικός Σύλλογος έχουν απευθύνει δημόσιες εκκλήσεις για την άμεση παραίτηση του πρωθυπουργού·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στη Μάλτα· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό απειλεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημόσιους θεσμούς, κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε επικίνδυνες διασυνδέσεις μεταξύ εγκληματικών ομάδων και δημόσιων αρχών·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλων διεθνών θεσμικών οργάνων, δεν βρέθηκε λύση όσον αφορά το αυτοσχέδιο μνημείο στη Βαλέτα, καθώς η νομοθεσία και η προσέγγιση της κυβέρνησης παραμένουν ως έχουν ενώ υπάλληλοι του δημοσίου απομακρύνουν σχεδόν σε καθημερινή βάση τα αναμνηστικά από τον χώρο·
Ελευθερία των μέσων ενημέρωσης
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικογένεια της Daphne Caruana Galizia εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εκστρατείες μίσους και πολυάριθμες αγωγές για συκοφαντική δυσφήμηση, μεταξύ άλλων και από μέλη της κυβέρνησης της Μάλτας, και ότι πολλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός, έχουν δηλώσει ότι δεν βλέπουν τον λόγο για τον οποίο αυτές οι αγωγές για συκοφαντική δυσφήμηση θα πρέπει να αποσυρθούν·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Παγκόσμιος Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για το 2019 κατατάσσει τη Μάλτα στην 77η θέση, κάτι που αντιπροσωπεύει πτώση από την 65η θέση το 2018 και την 47η το 2017(7)·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάταξη της Μάλτας ως προς τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών μεταβλήθηκε από «ανοιχτή» σε «περιορισμένη» στο παρατηρητήριο 2019 της CIVICUS· λαμβάνοντας υπόψη ότι η CIVICUS περιγράφει το περιβάλλον για τους δημοσιογράφους ως «ολοένα πιο εχθρικό, ιδίως για εκείνους που καταγγέλλουν κρούσματα διαφθοράς» και δηλώνει ότι «η ατιμωρησία μετά τη δολοφονία [...] της [...] Daphne Caruana Galizia έδωσε στο κράτος τον χώρο για να εκφοβίζει και να παρενοχλεί ακτιβιστές και υπέρμαχους της δικαιοσύνης»(8)·
ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημοσιογράφοι, ειδικότερα δε οι ερευνητές δημοσιογράφοι αλλά όχι αποκλειστικά αυτοί, αντιμετωπίζουν όλο και πιο συχνά τις λεγόμενες «στρατηγικές μηνύσεις κατά της συμμετοχής του κοινού» (SLAPP) οι οποίες στρέφονται εναντίον τους με αποκλειστικό σκοπό να εμποδίσουν την εκτέλεση του έργου τους·
ΚΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, ύστερα από συνέντευξη Τύπου στο γραφείο του Πρωθυπουργού στις 29 Νοεμβρίου 2019, απαγορεύθηκε προσωρινά η έξοδος δημοσιογράφων από την αίθουσα και το κτίριο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έλλειψη ασφάλειας για τους δημοσιογράφους και το συρρικνούμενο περιθώριο δράσης της κοινωνίας των πολιτών ως αποτέλεσμα παρενοχλήσεων και εκφοβισμού υπονομεύουν τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας και διαβρώνουν τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά·
Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες/διαφθορά
ΚΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι βρίσκονται σε εξέλιξη πέντε δικαστικές έρευνες όσον αφορά καταγγελίες περί διαφθοράς, και συγκεκριμένα μια έρευνα για την τράπεζα Pilatus Bank, μια έρευνα για ένα χρηματικό ποσό που μεταφέρθηκε μεταξύ του πρώην προϊσταμένου του γραφείου του πρωθυπουργού και του ελεγκτή της Nexia BT, μια έρευνα για μίζες μεταξύ του πρώην προϊσταμένου του γραφείου του πρωθυπουργού και του Adrian Hillman της εφημερίδας Times of Malta, μια έρευνα στη 17 Black Ltd. και δύο άλλες εταιρείες, την Tillgate και την Hearnville, καθώς και μια έρευνα στη Vitals·
ΚΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι από τον Μάιο του 2016 έως τον Νοέμβριο του 2019 ο προϊστάμενος του γραφείου του πρωθυπουργού και ο υπουργός Τουρισμού και πρώην υπουργός Ενέργειας της Μάλτας ήταν οι μόνοι εν ενεργεία υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι σε οποιοδήποτε κράτος μέλος της ΕΕ οι οποίοι διαπιστώθηκε ότι είναι πραγματικοί κύριοι μιας εταιρείας που αποκαλύφθηκε με τα έγγραφα του Παναμά·
ΚΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας από τους φερόμενους ως οργανωτές της δολοφονίας είναι ο ιδιοκτήτης της εταιρείας 17 Black Ltd. και πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας Electrogas Malta Ltd. που συμμετείχε στην εφαρμογή της μακροπρόθεσμης συμφωνίας για την προμήθεια φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στη Μάλτα·
ΚΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην έκθεσή του της 12ης Σεπτεμβρίου 2019, η MONEYVAL, το όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, κάλεσε τις αρχές της Μάλτας να ενισχύσουν την πρακτική εφαρμογή των μέτρων τους για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, αποφάσισε να εφαρμόσει την ενισχυμένη διαδικασία επακολούθησης και κάλεσε τη Μάλτα να υποβάλει έκθεση τον Δεκέμβριο του 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την έκθεση, οι αρχές επιβολής του νόμου δεν είναι επί του παρόντος σε θέση να παρακολουθήσουν αποτελεσματικά και εγκαίρως πολύπλοκες υποθέσεις υψηλού επιπέδου για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε υποθέσεις που αφορούν οικονομικά αδικήματα, δωροδοκία και διαφθορά(9)·
ΚΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η GRECO, το όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς, στην έκθεσή του της 22ης Μαρτίου 2019, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τίθεται υπό αμφισβήτηση η αποτελεσματικότητα των δημόσιων οργανισμών που συμμετέχουν στους ελέγχους και τις διασφαλίσεις, δεδομένου ότι η χώρα αντιμετωπίζει ένα άνευ προηγουμένου κύμα αμφιλεγόμενων υποθέσεων τα τελευταία χρόνια σχετικά με την ακεραιότητα ανώτερων διοικητικών στελεχών έως το ανώτατο επίπεδο(10)·
ΚΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή ανέφερε στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2019 για τη Μάλτα (SWD(2019)1017) ότι το θεσμικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς παρουσιάζει ελλείψεις και ότι υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης συμφερόντων σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης·
ΚΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι έκθεση της Επιτροπής του Σεπτεμβρίου 2019 αναφέρει ότι η Μάλτα έχει μακράν το υψηλότερο ποσοστό φοροδιαφυγής στην Ευρώπη και αποκαλύπτει ότι Μαλτέζοι πολίτες κατέχουν εκτεταμένο υπεράκτιο πλούτο και έχουν τοποθετήσει περιουσιακά στοιχεία ασφαλώς στο εξωτερικό(11)·
Λ. λαμβάνοντας υπόψη ότι έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που εκδόθηκε το καλοκαίρι του 2019 φέρεται ότι ανέφερε σοβαρές ελλείψεις που θα μπορούσαν να έχουν επιτρέψει τη συνέχιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή άλλων εγκληματικών δραστηριοτήτων όλα αυτά τα χρόνια στη Bank of Valletta, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις·
ΛΑ. λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι η GRECO κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μόνιμη επιτροπή κατά της διαφθοράς δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως ειδικευμένος φορέας που θα διευκολύνει τη διερεύνηση της διαφθοράς και ότι η συμβολή της στις προσπάθειες της Μάλτας για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αμελητέα(12)·
Πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές
ΛΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2019 αναφέρθηκαν τουλάχιστον πέντε περιπτώσεις στις οποίες πελάτες του μαλτέζικου «προγράμματος χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές» κατηγορούνται για σοβαρά οικονομικά εγκλήματα·
ΛΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι εκπρόσωπος του πρακτορείου έκδοσης διαβατηρίων Chetcuti Cauchi Advisors Ltd. σε μυστική συνέντευξη στο γαλλικό τηλεοπτικό πρόγραμμα ‘Enquete exclusive’ άφησε να εννοηθεί ότι οι προσωπικοί δεσμοί του με τον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Δικαιοσύνης και την Υφυπουργό Μεταρρυθμίσεων, Ιθαγένειας και Απλούστευσης της Διοικητικής Διαδικασίας θα μπορούσαν να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στη διαδικασία υποβολής αιτήσεων, μεταξύ άλλων και για πελάτες με ποινικό μητρώο· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποκαλύψεις αυτές εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία και τον έλεγχο των προγραμμάτων χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής της Μάλτας·
ΛΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 8 Νοεμβρίου 2019, η κυβέρνηση της Μάλτας δημοσίευσε έκθεση από το Γραφείο της ρυθμιστικής αρχής του προγράμματος για τους ιδιώτες επενδυτές (IIP) σχετικά με την έρευνα στην Chetcuti Cauchi Advocates υπό την ιδιότητά της ως εντολοδόχου του IIP· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση αυτή αναφέρει στη σύνοψη ότι η ανάλυση «δεν αποκάλυψε ενοχοποιητικά στοιχεία που να στηρίζουν, εν όλω ή εν μέρει, τους ισχυρισμούς»(13)·
ΛΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Chetcuti Cauchi Advisors Ltd. υπέβαλε την πρώτη επιτυχή αίτηση στο πλαίσιο του προσφάτως καθιερωθέντος προγράμματος για ιδιώτες επενδυτές στη Μάλτα και προωθήθηκε στο προνομιακό καθεστώς του «εγκεκριμένου αντιπροσώπου» το 2016, «έχοντας εκπληρώσει τις απαιτήσεις ποιότητας, αξιοπιστίας και όγκου που καθορίστηκαν από την Identity Malta»· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα διαφημιστικό βίντεο για την εταιρεία γυρίστηκε στο Auberge de Castille, το γραφείο του Πρωθυπουργού, και ότι σε αυτό εμφανίστηκε επίσης ο υφυπουργός ο αρμόδιος για θέματα ιθαγένειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 23 Σεπτεμβρίου 2019, η κυβέρνηση ανέστειλε τις άδειες αντιπροσώπων ιθαγένειας αριθ. ΙΙΡ 001 και αριθ. ΙΙΡ 124, με την αιτιολογία ότι η εταιρεία είχε διαδώσει «παραπλανητικές πληροφορίες»·
ΛΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση «προγραμμάτων χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές» από κράτη μέλη της ΕΕ εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, υπονομεύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν, επιτρέπει την εισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών απλώς και μόνο βάσει του συσσωρευμένου πλούτου και όχι βάσει χρήσιμων γνώσεων, δεξιοτήτων ή ανθρωπιστικών ζητημάτων, και συνιστά κατ’ ουσίαν πώληση της ιθαγένειας της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή έχει δηλώσει ρητά ότι δεν εγκρίνει πλέον τα μαλτέζικα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές·
Συνταγματική μεταρρύθμιση
ΛΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή της Βενετίας, στη γνωμοδότησή της για τη Μάλτα που εγκρίθηκε κατά την 117η σύνοδο ολομελείας στις 14-15 Δεκεμβρίου 2018(14), παρουσίασε μια σειρά από προτάσεις για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις·
ΛΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Μάλτα έχει ξεκινήσει συζητήσεις για μια διαδικασία συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, υπό την εποπτεία του Προέδρου της, στην οποία συμμετέχουν διάφορες πολιτικές δυνάμεις και η κοινωνία των πολιτών, και οι οποίες, στο μεγαλύτερο μέρος τους, θα απαιτήσουν πλειοψηφία δύο τρίτων του Κοινοβουλίου προκειμένου να θεσπιστούν· λαμβάνοντας υπόψη ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεταρρυθμιστική διαδικασία για την αντιμετώπιση του αμφιλεγόμενου συνταγματικού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα και του τρέχοντος συστήματος διορισμού δικαστών·
ΛΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και διάφορα άλλα διεθνή θεσμικά όργανα έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την αμεροληψία της επιβολής του νόμου, τη διάκριση των εξουσιών και την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος στη Μάλτα, ιδίως όσον αφορά την πολιτικοποίηση και την έλλειψη διαφάνειας στις διαδικασίες επιλογής και διορισμού, όπως για τη θέση του αρχηγού της αστυνομίας·
Μ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 17 Ιουλίου 2019, η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση με τίτλο «Ενίσχυση του κράτους δικαίου εντός της Ένωσης — Σχέδιο δράσης για την ανάληψη δράσης» (COM(2019)0343), σε συνέχεια ψηφισμάτων που είχαν εγκριθεί με μεγάλη πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο(15), στα οποία προτείνεται ένας ολοκληρωμένος και ανεξάρτητος μηχανισμός για την παρακολούθηση της κατάστασης όσον αφορά τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα (ΔΚΘ) σε ετήσια βάση σε όλα τα κράτη μέλη·
1. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την ακεραιότητα και την αξιοπιστία των ερευνών σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia· επισημαίνει τις ευρέως διαδεδομένες αρνητικές αντιλήψεις σχετικά με τις ενέργειες της κυβέρνησης στο πλαίσιο αυτό, καθώς και τη μείωση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας των θεσμικών οργάνων· υπογραμμίζει ότι η αδιαμφισβήτητη εμπιστοσύνη στη διαδικασία έρευνας, τόσο από τους πολίτες της Μάλτας όσο και από την ευρωπαϊκή κοινότητα, είναι θέμα υψίστης σημασίας· αναγνωρίζει την πρόοδο των ερευνών σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia· υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η υπόθεση εξακολουθεί να είναι ανοικτή, δεδομένου ότι οι έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη·
2. τονίζει ότι κάθε κίνδυνος υπονόμευσης των ερευνών, είτε φαινομενικός είτε πραγματικός, πρέπει να αποκλεισθεί με όλα τα μέσα· τονίζει περαιτέρω ότι ο κίνδυνος αυτός εξακολουθεί να υφίσταται για όσο διάστημα ο πρωθυπουργός παραμένει στο αξίωμά του·
3. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για το γεγονός ότι πολλές άλλες έρευνες σχετικά με σχετικές υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και διαφθοράς δεν έχουν προχωρήσει ή δεν έχουν καν ξεκινήσει, ιδίως όσον αφορά τον πρώην προϊστάμενο του γραφείου του πρωθυπουργού και τον πρώην υπουργό τουρισμού· καλεί τις αρχές της Μάλτας να ξεκινήσουν και να προχωρήσουν τις έρευνες αυτές·
4. επαναλαμβάνει την έκκλησή του για πλήρη και συνεχή συμμετοχή της Ευρωπόλ σε όλες τις πτυχές της έρευνας για τη δολοφονία και σε όλες τις σχετικές έρευνες· ζητεί να ενισχυθεί η συμμετοχή της Ευρωπόλ, δεδομένου ότι παράγει αποτελέσματα·
5. εκφράζει τη βαθιά του λύπη για το γεγονός ότι οι εξελίξεις στη Μάλτα τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει σε σοβαρές και συνεχείς απειλές για το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, της ανεξαρτησίας της αστυνομίας και του δικαστικού σώματος και της ελευθερίας του συνέρχεσθαι ειρηνικώς· εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη κατάλληλων συνταγματικών εγγυήσεων όσον αφορά τη διάκριση των εξουσιών·
6. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Επιτροπή κατά τα τελευταία έτη απέφυγε να λάβει συγκεκριμένα μέτρα κατά της κυβέρνησης της Μάλτας παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου· παροτρύνει τη νέα Επιτροπή να αρχίσει διάλογο με την κυβέρνηση της Μάλτας σχετικά με το Πλαίσιο για το κράτος δικαίου, χωρίς περαιτέρω αδικαιολόγητη καθυστέρηση·
7. σημειώνει ότι βρίσκεται στα τελικά στάδια μια διαδικασία μεταρρύθμισης για την αντιμετώπιση του αμφιλεγόμενου συνταγματικού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα και του σημερινού συστήματος διορισμού και επαγγελματικής εξέλιξης δικαστών, όπως προτείνεται από την Επιτροπή της Βενετίας· παροτρύνει το κοινοβούλιο και την κυβέρνηση της Μάλτας να εφαρμόσουν πλήρως όλες τις εναπομένουσες συστάσεις της Επιτροπής της Βενετίας και της GRECO σε εύθετο χρόνο·
8. αναγνωρίζει τις παρατηρήσεις της Αντιπροέδρου της Επιτροπής κ. Jourová, σύμφωνα με τις οποίες η παράλειψη της Μάλτας να θεσπίσει δικαστικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την ενεργοποίηση της διαδικασίας του άρθρου 7·
9. επισημαίνει ότι η προστασία των ερευνητών δημοσιογράφων και των καταγγελτών είναι προς το ζωτικό συμφέρον της κοινωνίας· καλεί τις αρχές της Μάλτας να διασφαλίζουν ανά πάσα στιγμή και με κάθε κόστος την προστασία της προσωπικής ασφάλειας και του βιοπορισμού των δημοσιογράφων και των καταγγελτών και, ως εκ τούτου, την ανεξαρτησία τους·
10. καλεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) να συνεργαστούν με τις μαλτέζικες και τις ευρωπαϊκές αρχές και να διασφαλίσουν ότι τα κεφάλαια που είναι δεσμευμένα στους τραπεζικούς λογαριασμούς της 17 Black θα παραμείνουν δεσμευμένα έως ότου διεξαχθεί διεξοδική έρευνα· καλεί την Επιτροπή και τις αρχές της Μάλτας να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους για να διασφαλίσουν τη συνεργασία των αρχών των ΗΑΕ και την κατάλληλη νομική συνδρομή σε όλες τις έρευνες·
11. επαναλαμβάνει την άμεση ανάγκη για έναν μηχανισμό της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως προτείνεται από το Κοινοβούλιο με τη μορφή διοργανικής συμφωνίας για ΔΚΘ, που θα αποτελείται από μια ετήσια ανεξάρτητη, τεκμηριωμένη και χωρίς διακρίσεις αξιολόγηση της συμμόρφωσης όλων των κρατών μελών της ΕΕ με τις αξίες που ορίζονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, με ειδικές ανά χώρα συστάσεις (την ευρωπαϊκή έκθεση ΔΚΘ), που θα ακολουθείται από διακοινοβουλευτική συζήτηση, και έναν μόνιμο κύκλο πολιτικής ΔΚΘ εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ(16)· επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις με στόχο να αποτρέπονται οι λεγόμενες «στρατηγικές μηνύσεις κατά της συμμετοχής του κοινού» (SLAPP)·
12. επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την κυβέρνηση της Μάλτας να τερματίσει τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές, και να αναθέσει την εκπόνηση μιας ανεξάρτητης, διεθνούς έρευνας σχετικά με τις επιπτώσεις αυτής της πώλησης ιθαγενειών και αδειών διαμονής όσον αφορά τις ικανότητες των αρχών επιβολής της Μάλτας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, τα άλλα είδη διασυνοριακού εγκλήματος και την ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν· καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να παρακολουθεί και να αξιολογεί όλους τους υφιστάμενους μηχανισμούς χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές και να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα, όπως προτείνεται σε προηγούμενα ψηφίσματα· καλεί το Συμβούλιο να εξετάσει το θέμα(17)·
13. καλεί την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τις διαδικασίες που έχει στη διάθεσή της προκειμένου να διασφαλίσει την πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (ιδίως στους τομείς της έρευνας και της επιβολής του νόμου για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της ανεξαρτησίας των αρμόδιων αρχών), της τραπεζικής εποπτείας, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, των δημόσιων συμβάσεων και του σχεδιασμού και της αστικής ανάπτυξης· καλεί τις αρχές της Μάλτας να συμμορφωθούν με όλες τις συστάσεις της MONEYVAL·
14. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις της κυβέρνησης, η κυβέρνηση δεν σημείωσε πρόοδο όσον αφορά την εξεύρεση λύσης για το αυτοσχέδιο μνημείο με το οποίο ζητείται δικαιοσύνη για την Daphne Caruana Galizia· καλεί τον Πρωθυπουργό να θέσει αμέσως τέρμα στην σχεδόν καθημερινή καταστροφή του αυτοσχέδιου μνημείου στη Βαλέτα·
15. χαιρετίζει το γεγονός ότι το Προεδρείο του Κοινοβουλίου ενέκρινε τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού βραβείου ερευνητικής δημοσιογραφίας προς τιμήν της Daphne Caruana Galizia», το οποίο θα απονέμεται σε ετήσια βάση ως αναγνώριση εξαιρετικής ερευνητικής δημοσιογραφίας στην Ευρώπη και καλεί το Προεδρείο να οριστικοποιήσει τις απαραίτητες ρυθμίσεις το ταχύτερο δυνατό·
16. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή, στο Συμβούλιο, στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, στο Συμβούλιο της Ευρώπης καθώς και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Μάλτας.
Επιτροπή εμπειρογνωμόνων για την αξιολόγηση των μέτρων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (MONEYVAL), Μέτρα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας — Μάλτα - Έκθεση πέμπτου γύρου αμοιβαίας αξιολόγησης, Ιούλιος 2019.
GRECO, πέμπτος γύρος αξιολόγησης — Πρόληψη της διαφθοράς και προώθηση της ακεραιότητας στις κεντρικές κυβερνήσεις (ανώτατες εκτελεστικές αρμοδιότητες) και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου — Έκθεση αξιολόγησης — Μάλτα, 3 Απριλίου 2019.
GRECO, πέμπτος γύρος αξιολόγησης — Πρόληψη της διαφθοράς και προώθηση της ακεραιότητας στις κεντρικές κυβερνήσεις (ανώτατες εκτελεστικές αρμοδιότητες) και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου — Έκθεση αξιολόγησης — Μάλτα, 3 Απριλίου 2019.
Γραφείο της ρυθμιστικής αρχής του προγράμματος για τους ιδιώτες επενδυτές, Ανάλυση των αιτήσεων που υποβλήθηκαν από την Chetcuti Cauchi Advocates, 8 Νοεμβρίου 2019.
Μάλτα - Γνώμη επί των συνταγματικών ρυθμίσεων και της διάκρισης των εξουσιών, η οποία εκδόθηκε από την Επιτροπή της Βενετίας κατά την 117η σύνοδο της ολομέλειάς της (Βενετία, 14-15 Δεκεμβρίου 2018).
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2016, που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τη θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα (ΕΕ C 215 της 19.6.2018, σ. 162)· ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού για την προστασία της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2018)0456).
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2016, που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τη θέσπιση μηχανισμού της ΕΕ για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα (ΕΕ C 215 της 19.6.2018, σ. 162)· ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού για την προστασία της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2018)0456).
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 26ης Μαρτίου 2019, σχετικά με το οικονομικό έγκλημα, τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή (Κείμενα που εγκρίθηκαν P8_TA(2019)0240)· ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 28ης Μαρτίου 2019, σχετικά με την κατάσταση όσον αφορά το κράτος δικαίου και την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ, ιδίως στη Μάλτα και στη Σλοβακία (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2019)0328)· ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 16ης Ιανουαρίου 2014, σχετικά με την προσφερόμενη προς πώληση ιθαγένεια της ΕΕ (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2014)0038).