Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. dotyczące stanowiska Rady przyjętego w pierwszym czytaniu w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia programu „Cła” na rzecz współpracy w dziedzinie ceł oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1294/2013 (05265/1/2021 – C9-0091/2021 – 2018/0232(COD))
– uwzględniając stanowisko Rady w pierwszym czytaniu (05265/1/2021– C9-0091/2021),
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 17 października 2018 r.(1),
– uwzględniając swoje stanowisko przyjęte w pierwszym czytaniu(2) dotyczące wniosku Komisji przedstawionego Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2018)0442),
– uwzględniając art. 294 ust. 7 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 74 ust. 4 Regulaminu,
– uwzględniając art. 67 Regulaminu,
– uwzględniając zalecenie do drugiego czytania przedstawione przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A9-0038/2021),
1. zatwierdza stanowisko Rady przyjęte w pierwszym czytaniu;
2. stwierdza, że akt prawny zostaje przyjęty zgodnie ze stanowiskiem Rady;
3. zobowiązuje swojego przewodniczącego do podpisania wraz z przewodniczącym Rady aktu prawnego zgodnie z art. 297 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
4. zobowiązuje swojego sekretarza generalnego do podpisania aktu prawnego po stwierdzeniu, że wszystkie procedury zostały prawidłowo zakończone, oraz do przygotowania, w porozumieniu z sekretarzem generalnym Rady, jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
5. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 zgodny z zasadami WTO
191k
58k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. W kierunku unijnego mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 zgodnego z zasadami WTO (2020/2043(INI))
– uwzględniając porozumienie przyjęte na 21. Konferencji Stron (COP 21) Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) w Paryżu w dniu 12 grudnia 2015 r. (porozumienie paryskie),
– uwzględniając sprawozdanie Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska w sprawie rozbieżności między potrzebami a perspektywami w zakresie redukcji emisji z 2019 r.,
– uwzględniając sprawozdania specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu w sprawie globalnego ocieplenia o 1,5 °C oraz w sprawie oceanów i kriosfery,
– uwzględniając komunikat Komisji z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),
– uwzględniając komunikat Komisji z 17 września 2020 r. pt. „Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r.” (COM(2020)0562) oraz towarzyszącą mu ocenę skutków (SWD(2020)0176),
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 12 grudnia 2019 r. i 17–21 lipca 2020 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z 23 lipca 2020 r. w sprawie konkluzji z nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 17–21 lipca 2020 r.(1),
– uwzględniając wnioski i zalecenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego zawarte w jego sprawozdaniu specjalnym nr 18/2020 z 15 września 2020 r. pt. „Unijny system handlu uprawnieniami do emisji – przydziały bezpłatnych uprawnień wymagały lepszego ukierunkowania”,
– uwzględniając swoją rezolucję z 28 listopada 2019 r. w sprawie alarmującej sytuacji klimatycznej i środowiskowej(2),
– uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu(3),
– uwzględniając swoje stanowisko w sprawie celu klimatycznego na 2030 r., a mianowicie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 60 % w porównaniu z poziomami z 1990 r.(4),
– uwzględniając art. 54 Regulaminu,
– uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Handlu Międzynarodowego, Komisję Gospodarczą i Monetarną, Komisję Budżetową oraz Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A9-0019/2021),
A. mając na uwadze, że negatywne skutki zmiany klimatu bezpośrednio zagrażają źródłom utrzymania ludzi i ekosystemom lądowym i morskim, co potwierdzono w sprawozdaniach specjalnych Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu w sprawie globalnego ocieplenia o 1,5 °C oraz w sprawie oceanów i kriosfery; mając na uwadze, że skutki te są rozłożone nierównomiernie, a najbardziej odczuwają je biedniejsze państwa i ludność;
B. mając na uwadze, że według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) od 2030 r. zmiany klimatyczne przyczynią się do około 250 tys. dodatkowych zgonów rocznie z powodu niedożywienia, malarii, biegunki i stresu termicznego;
C. mając na uwadze, że temperatura na świecie już wzrosła o ponad 1,1 °C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej(5);
D. mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie są zobowiązane na mocy porozumienia paryskiego do działań w dziedzinie klimatu w oparciu o najnowszą wiedzę naukową i mają obecnie na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.;
E. mając na uwadze, że w ostatnich dziesięcioleciach UE udało się skutecznie oddzielić terytorialne emisje gazów cieplarnianych od wzrostu gospodarczego – w latach 1990-2019 emisje gazów cieplarnianych zmniejszyły się o 24 %, podczas gdy PKB wzrósł o ponad 60 %; mając na uwadze, że nie uwzględnia to unijnych emisji związanych z handlem międzynarodowym, w związku z czym globalny ślad węglowy UE jest niedoszacowany;
F. mając na uwadze, że w 2015 r. stosunek emisji importowanych do emisji eksportowanych w UE wynosił około 3:1 (1317 mld ton importowanych emisji CO2 i 424 mln ton eksportowanych emisji CO2)(6);
G. mając na uwadze, że istniejące prawo UE skutecznie przyczynia się do realizacji przyjętych dotychczas celów klimatycznych; mając na uwadze, że obecna struktura systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), w szczególności obowiązujące przepisy dotyczące ucieczki emisji, nie zachęca skutecznie do niezbędnej dekarbonizacji niektórych sektorów, zwłaszcza w przemyśle, a w niektórych przypadkach przyniosła nieuzasadnione nieoczekiwane zyski przedsiębiorstwom będącym beneficjentami, co podkreślił Europejski Trybunał Obrachunkowy(7);
H. mając na uwadze, że Komisja powinna kontynuować prace nad opracowaniem metod obliczania śladu węglowego i środowiskowego produktu, stosując podejście oparte na pełnym cyklu życia i dbając o to, by rozliczanie emisji związanych z wytworzeniem produktu, w tym emisji pochodzących z transportu międzynarodowego, w jak największym stopniu odzwierciedlało rzeczywistość;
I. mając na uwadze, że Komisja powinna również zająć się kwestią identyfikowalności produktów i usług, aby precyzyjniej ocenić skutki na każdym etapie ich cyklu życia, np. skutki wydobycia i wykorzystania materiałów, procesu produkcji, wykorzystania energii czy zastosowanego środka transportu, a wszytko to w celu utworzenia baz danych;
J. mając na uwadze, że około 27 % światowych emisji CO2 ze spalania paliw przypada obecnie na towary będące przedmiotem handlu międzynarodowego(8); mając na uwadze, że 90 % międzynarodowego transportu towarów odbywa się na morzu, co prowadzi do znacznych emisji gazów cieplarnianych; mając na uwadze, że do początkowego ustalonego na poziomie krajowym wkładu UE włączono jedynie emisje gazów cieplarnianych pochodzące z krajowej żeglugi wodnej; mając na uwadze, że podlega to przeglądowi w świetle zwiększonego celu UE na 2030 r.;
K. mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 pozwolił na zdobycie ważnych doświadczeń, w związku z czym we wniosku Komisji dotyczącym nowego narzędzia służącego odbudowie gospodarki „Next Generation EU” podkreślono potrzebę wzmocnienia europejskiej autonomii i odporności oraz zastosowania krótkich cykli obiegu, zwłaszcza krótszych łańcuchów dostaw żywności;
L. mając na uwadze, że Komisja powinna posiadać zintegrowaną wizję polityki klimatycznej, aby na przykład realizować cele ograniczenia emisji, np. w transporcie morskim, w sposób skoordynowany ze strategiami ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych;
M. mając na uwadze, że skuteczne i miarodajne ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych jako część szerszych ram regulacyjnych może służyć jako zachęta gospodarcza do rozwoju metod produkcji o mniejszym śladzie węglowym i pobudzać inwestycje w innowacje i nowe technologie wspierające dekarbonizację i obieg zamknięty w unijnej gospodarce; mając na uwadze, że skuteczny mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM) może odegrać pewną rolę w tym kontekście;
N. mając na uwadze, że handel może być ważnym narzędziem promowania zrównoważonego rozwoju i wspierania walki ze zmianą klimatu; mając na uwadze, że jednolity rynek UE jest drugim co do wielkości rynkiem konsumenckim na świecie, co stawia Unię w wyjątkowej pozycji podmiotu wyznaczającego światowe standardy;
O. mając na uwadze, że walka ze zmianą klimatu ma wpływ na konkurencyjność i sprawiedliwość społeczną oraz oferuje duży potencjał pod względem rozwoju przemysłowego, tworzenia miejsc pracy, innowacji i rozwoju regionalnego;
P. mając na uwadze, że art. XX Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT) umożliwia członkom Światowej Organizacji Handlu (WTO) wdrażanie środków niezbędnych dla ochrony życia lub zdrowia ludzi, roślin lub zwierząt (lit. b)) bądź zasobów naturalnych (lit. g));
Q. mając na uwadze, że UE powinna zaakceptować, że państwo trzecie może wprowadzić CBAM, jeśli państwo to ustala wyższe opłaty za emisję gazów cieplarnianych;
R. mając na uwadze, że prezydent USA Joe Biden w swoim programie wyborczym pozytywnie odniósł się do dążeń do „nałożenia opłat lub kwot dostosowawczych z uwzględnieniem emisji CO2 na towary, których produkcja wiąże się z wysokimi emisjami i które pochodzą z państw niewywiązujących się ze swoich zobowiązań klimatycznych i środowiskowych”; mając na uwadze, że stworzyłoby to nową okazję do współpracy między UE a USA w walce ze zmianą klimatu i w celu ożywienia tego kluczowego partnerstwa;
S. mając na uwadze, że bardziej ambitne cele UE w zakresie zmiany klimatu nie powinny stwarzać ryzyka ucieczki emisji gazów cieplarnianych dla europejskiego przemysłu;
Uwagi ogólne
1. wyraża głębokie zaniepokojenie, że obecnie żaden z ustalonych na poziomie krajowym wkładów, które zostały zgłoszone, w tym przez UE i jej państwa członkowskie, nie jest zgodny z celem podejmowania działań na rzecz utrzymania wzrostu temperatury na świecie zgodnie z porozumieniem paryskim na poziomie znacznie poniżej 2 °C, z dążeniem do ograniczenia wzrostu temperatury na świecie do 1,5 °C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej;
2. jest zaniepokojony brakiem współpracy ze strony niektórych partnerów handlowych UE w międzynarodowych negocjacjach w sprawie klimatu w ciągu ostatnich kilku lat, co, jak ostatnio zaobserwowano podczas COP25, podważa naszą wspólną globalną zdolność do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego; zachęca wszystkie strony do wspierania wspólnych i naukowo uzasadnionych globalnych wysiłków, które mogą przyczynić się do osiągnięcia tych celów; wzywa Komisję i Radę do utrzymania przejrzystego, sprawiedliwego i pluralistycznego procesu decyzyjnego w ramach UNFCCC;
3. podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie mają obowiązek i możliwość dalszego odgrywania wiodącej roli w globalnych działaniach na rzecz klimatu wraz z innymi wiodącymi światowymi emitentami; zwraca uwagę, że UE przewodzi globalnym działaniom w dziedzinie klimatu, czego dowodem jest przyjęcie celu, który zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r., oraz plan zwiększenia jej docelowego poziomu redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r.; zdecydowanie zachęca Komisję i państwa członkowskie do prowadzenia bardziej intensywnej dyplomacji klimatycznej przed przyjęciem wniosku ustawodawczego dotyczącego CBAM oraz po jego przyjęciu, a w szczególności do zapewnienia ciągłego dialogu z partnerami handlowymi, aby zachęcać do podejmowania światowych działań na rzecz klimatu; podkreśla potrzebę wspólnych wysiłków dyplomatycznych w celu wczesnego zaangażowania krajów sąsiadujących z UE;
4. zwraca uwagę na kluczową rolę obywateli i konsumentów w transformacji energetycznej oraz na znaczenie stymulowania i wspierania wyborów konsumenckich, aby ograniczyć skutki zmiany klimatu dzięki promowaniu zrównoważonej działalności i dodatkowych korzyści, które podnoszą jakość życia;
5. odnotowuje propozycję Komisji, by celem klimatycznym UE na 2030 r. było „ograniczenie emisji netto o co najmniej 55 %” w stosunku do poziomu z 1990 r.; podkreśla jednak, że Parlament przyjął wyższy cel wynoszący 60 %;
6. zwraca uwagę, że chociaż UE znacznie ograniczyła swoje wewnętrzne emisje gazów cieplarnianych, to emisje gazów cieplarnianych związane z towarami importowanymi do UE stale rosną, podważając tym samym wysiłki Unii na rzecz zmniejszenia jej globalnego śladu węglowego; podkreśla, że przywóz netto towarów i usług do UE odpowiada za ponad 20 % wewnętrznych emisji CO2 Unii; uważa, że należy uważniej monitorować emisje gazów cieplarnianych związanych z towarami importowanymi, aby określić możliwe środki pozwalające zmniejszyć globalny ślad węglowy UE;
Opracowanie CBAM zgodnego z zasadami WTO
7. popiera wprowadzenie CBAM pod warunkiem, że będzie on zgodny z zasadami WTO i unijnymi umowami o wolnym handlu, tj. nie będzie mieć charakteru dyskryminacyjnego i nie będzie w sposób zawoalowany ograniczać handlu międzynarodowego; uważa, że CBAM byłby zachętą dla europejskich sektorów przemysłu i partnerów handlowych UE do dekarbonizacji przemysłu, a tym samym stanowiłby wsparcie zarówno dla unijnej, jak i dla globalnej polityki klimatycznej dążącej do neutralności pod względem emisji gazów cieplarnianych zgodnie z celami porozumienia paryskiego; jednoznacznie stwierdza, że celem CBAM powinno być wyłącznie osiągnięcie celów klimatycznych i że mechanizmu tego nie wolno wykorzystywać do wspierania protekcjonizmu, nieuzasadnionej dyskryminacji bądź ograniczeń; podkreśla, że mechanizm ten powinien wspierać cele UE w zakresie ochrony środowiska, w szczególności z myślą o skuteczniejszym rozwiązaniu problemu emisji gazów cieplarnianych związanych z unijnym przemysłem i z handlem międzynarodowym, a zarazem powinien być niedyskryminujący i dążyć do zapewnienia równych warunków działania na całym świecie;
8. podkreśla, że kraje najsłabiej rozwinięte i małe rozwijające się państwa wyspiarskie powinny być traktowane w sposób szczególny, aby uwzględnić ich specyfikę i potencjalny negatywny wpływ CBAM na ich rozwój;
9. przypomina o szczególnych ograniczeniach i wyzwaniach, z jakimi muszą borykać się regiony najbardziej oddalone, w szczególności ze względu na ich oddalenie, wyspiarski charakter i niewielkie rozmiary ich rynku, wobec czego zachęca, by zgodnie z art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) CBAM należycie uwzględniał ich specyficzny charakter;
10. ponownie podkreśla, że wprowadzenie CBAM powinno stanowić część pakietu środków ustawodawczych w celu szybkiej redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z produkcji i konsumpcji w UE, w szczególności poprzez zwiększenie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych; podkreśla, że CBAM powinien iść w parze z polityką wspierania inwestycji w niskoemisyjne procesy przemysłowe, między innymi za pomocą innowacyjnych narzędzi finansowania, nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym i szerszej polityki przemysłowej UE, która jest zarówno ambitna środowiskowo, jak i sprawiedliwa społecznie, tak aby ukierunkować niskoemisyjną reindustrializację Europy na tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy na szczeblu lokalnym i zapewnienie konkurencyjności gospodarki europejskiej, a jednocześnie zrealizować ambicje UE w dziedzinie klimatu oraz zapewnić przewidywalność i pewność inwestycji na rzecz neutralności klimatycznej;
11. zwraca uwagę, że normy dotyczące produktów mogą zapewniać niskoemisyjną, zasobooszczędną produkcję, a także minimalizować negatywny wpływ produktów na środowisko podczas ich użytkowania; zwraca się w związku z tym do Komisji o zaproponowanie, jako uzupełnienie CBAM, bardziej ambitnych i wiążących norm i standardów dotyczących produktów wprowadzanych do obrotu w UE pod względem ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz oszczędności zasobów i energii w celu wsparcia ram polityki zrównoważonych produktów oraz nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym;
12. uważa, że aby zapobiec ewentualnym zakłóceniom na rynku wewnętrznym i w całym łańcuchu wartości, CBAM powinien obejmować cały przywóz produktów i towarów objętych EU ETS, w tym produktów pośrednich lub końcowych; uważa, że na początku (już do 2023 r.) i po przeprowadzeniu oceny skutków CBAM powinien objąć sektor energetyczny i energochłonne sektory przemysłowe, takie jak sektor cementu, stali, aluminium, rafinacji ropy naftowej, papieru, szkła, chemikaliów i nawozów, którym wciąż przydziela się dużą liczbę bezpłatnych uprawnień do emisji i które nadal odpowiadają za 94 % emisji przemysłowych UE;
13. podkreśla, że należy uwzględniać emisje gazów cieplarnianych związane z importowanymi produktami w oparciu o przejrzyste, wiarygodne i aktualne wskaźniki referencyjne na poziomie instalacji w państwach trzecich, natomiast jeżeli importer nie udostępnia danych, należy – jako rozwiązanie standardowe – brać pod uwagę średni globalny poziom emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do poszczególnych towarów, z uwzględnieniem metod produkcji o różnym natężeniu emisji; uważa, że przy ustalaniu opłat za emisję gazów cieplarnianych związanych z importem należy uwzględnić zarówno emisje bezpośrednie, jak i pośrednie, a tym samym również intensywność emisji dwutlenku węgla z sieci energetycznej dla danego kraju lub, jeśli producent udostępnia dane, intensywność emisji dwutlenku węgla wynikającą ze zużycia energii na poziomie instalacji;
14. zwraca uwagę, że Komisja ocenia obecnie różne warianty wprowadzenia CBAM, od instrumentów podatkowych po mechanizmy wykorzystujące EU ETS; podkreśla, że kształt CBAM należy przeanalizować równolegle z przeglądem EU ETS, aby zapewnić ich komplementarność i spójność oraz unikać nakładania się ich zakresów, co mogłoby prowadzić do podwójnej ochrony unijnych sektorów przemysłu; podkreśla znaczenie przejrzystości prac nad CBAM, polegającej między innymi na współpracy z WTO i partnerami handlowymi UE w sposób skoordynowany z Parlamentem Europejskim, a także na starannej ocenie i porównaniu skuteczności, wydajności i prawnej wykonalności różnych form CBAM w celu ograniczenia całkowitych globalnych emisji gazów cieplarnianych; podkreśla, że głównym celem CBAM jest ochrona środowiska i że w związku z tym kryteria środowiskowe powinny odgrywać zasadniczą rolę w wyborze instrumentu, co zapewni przewidywalną i wystarczająco wysoką cenę emisji dwutlenku węgla, która zachęci do inwestycji w dekarbonizację, aby osiągnąć cele porozumienia paryskiego;
15. podkreśla znaczenie oceny wpływu każdej z opcji na poziom życia konsumentów, zwłaszcza tych należących do słabszych grup społecznych, a także wpływu na dochody; wzywa Komisję do uwzględnienia w ocenie skutków również wpływu na budżet UE przychodów wygenerowanych w ramach CBAM jako zasobów własnych, w zależności od wybranej koncepcji i warunków;
16. uważa, że aby uniknąć potencjalnego ryzyka ucieczki emisji, a jednocześnie przestrzegać zasad WTO, CBAM powinien obciążać opłatą wielkość emisji związanych z produkcją importowanych towarów w sposób odzwierciedlający koszt emisji ponoszony przez producentów w UE; podkreśla, że ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych na podstawie CBAM powinno odzwierciedlać dynamiczną ewolucję cen uprawnień do emisji w EU ETS, a zarazem gwarantować przewidywalność i mniejsze wahania opłat za emisję gazów cieplarnianych; jest zdania, że importerzy powinni kupować uprawnienia z osobnej puli uprawnień względem EU ETS, w ramach której opłata za emisję gazów cieplarnianych odpowiada opłacie za emisję gazów cieplarnianych w dniu transakcji w EU ETS; podkreśla, że wprowadzenie CBAM jest tylko jednym ze środków realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu i że muszą mu towarzyszyć niezbędne środki w sektorach nieobjętych EU ETS, a także ambitna reforma EU ETS, aby zapewnić rozsądne ustalanie cen uprawnień do emisji przy pełnym poszanowaniu zasady „zanieczyszczający płaci” oraz aby przyczynić się do koniecznej redukcji emisji gazów cieplarnianych zgodnie ze zaktualizowanym unijnym celem w zakresie klimatu na 2030 r. i z celem zakładającym zerowe emisje gazów cieplarnianych netto do 2050 r., między innymi poprzez dostosowanie liniowego współczynnika redukcji, zmianę pułapu oraz ocenę ewentualnej potrzeby ustalenia minimalnej ceny emisji dwutlenku węgla;
17. podkreśla, że akcyza (lub podatek akcyzowy) od wielkości emisji związanych z produkcją wszystkich towarów konsumpcyjnych, zarówno krajowych, jak i importowanych, nie zlikwiduje ryzyka ucieczki emisji, jest wyzwaniem technicznym ze względu na trudność wykrycia emisji CO2 w globalnych łańcuchach wartości i może stanowić znaczne obciążenie dla konsumentów; uważa, że stałe cło lub podatek od importu stanowiłby zdecydowany i stały środowiskowy sygnał cenowy poważnego traktowania importowanych emisji; uważa jednak, że ze względu na swój stały charakter podatek taki mniej elastycznie odzwierciedlałby ewolucję opłat w EU ETS; podkreśla, że w praktyce ewoluujący podatek automatycznie odzwierciedlający opłaty w EU ETS byłby równoważny z wirtualnym EU ETS; przyznaje, że gdyby CBAM miał mieć charakter podatku, istnieje możliwość wprowadzenia mechanizmu opartego na art. 192 ust. 2 TFUE;
18. uważa, że importerom należy dać szansę udowodnienia – zgodnie z unijnymi normami monitorowania, raportowania i weryfikacji EU ETS – że wielkość emisji związanych z produkcją ich towarów jest niższa niż podane wartości, oraz prawo do odpowiedniego dostosowania należnej kwoty, aby w ten sposób zachęcać do innowacji i inwestowania w ekologiczne technologie na całym świecie; uważa, że nie należy nieproporcjonalnie obciążać MŚP; podkreśla, że wdrożenie mechanizmu będzie wymagało przyjęcia zbioru unijnych standardów, które zapobiegną jego obchodzeniu bądź niewłaściwemu wykorzystywaniu, oraz solidnej i niezależnej infrastruktury administrowania nim;
19. podkreśla, że w ramach CBAM należy dopilnować, aby importerzy z państw trzecich nie byli obciążani dwukrotnie opłatami za wielkość emisji związanych z produkcją ich towarów, oraz zapewnić ich równe i niedyskryminacyjne traktowanie; wzywa Komisję do uważnej oceny wpływu różnych wariantów CBAM na kraje najsłabiej rozwinięte;
20. podkreśla, że w przeciwieństwie do ETS nowy mechanizm nie powinien traktować spalania drewna opałowego jako neutralnego pod względem emisji dwutlenku węgla, a na podstawie zmienionych i zaktualizowanych zasad należy ustalać opłatę za emisje powstałe przy pozyskiwaniu drewna i za zubożenie gleby;
21. wzywa Komisję do minimalizacji ryzyka obchodzenia mechanizmu lub osłabiania jego skuteczności przez podmioty eksportujące do UE np. przez przenoszenie produkcji między rynkami lub wywóz półproduktów;
Aspekty handlowe CBAM
22. domaga się, aby cele porozumienia paryskiego przyświecały całej polityce handlowej oraz wszystkim inicjatywom handlowym i powiązanym instrumentom politycznym oraz aby stanowiły one niezbędny element umów o wolnym handlu (FTA); jest przekonany, że zorientowana na te cele polityka handlowa może napędzać dekarbonizację gospodarek z myślą o osiągnięciu celów klimatycznych określonych w porozumieniu paryskim i Europejskim Zielonym Ładzie;
23. wyraża głębokie zaniepokojenie erozją wielostronnego systemu handlowego; wzywa Komisję do aktywnej współpracy z rządami partnerów handlowych w celu prowadzenia stałego dialogu na temat tej inicjatywy, by zachęcać do działań na rzecz klimatu zarówno w Unii, jak i wśród partnerów handlowych; podkreśla, że politykę handlową można i należy wykorzystywać do propagowania pozytywnych działań rzecz środowiska i do zapobiegania poważnym różnicom w poziomie ambicji środowiskowych między UE a resztą świata oraz że CBAM należy traktować jako uzupełnienie działań zapisanych w unijnych umowach o wolnym handlu w rozdziałach o handlu i zrównoważonym rozwoju; podkreśla, że ostatecznym celem inicjatywy musi być doprowadzenie do podjęcia na szczeblu światowym działań, które sprawią, że CBAM będzie zbędny, gdyż cele redukcji emisji CO2 na świecie zrównają się z poziomem ambicji wyznaczonym przez UE; uważa zatem, że CBAM należy postrzegać jako środek przyspieszający ten proces, a nie środek protekcjonistyczny; oczekuje, że na forum WTO lub G20 Komisja rozpocznie negocjacje w sprawie takiego ogólnoświatowego podejścia;
24. uważa, że handel międzynarodowy i polityka handlowa to kluczowe czynniki umożliwiające przejście na neutralną dla klimatu, zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym i że w związku z tym wspierają one światowe dążenia do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ i porozumienia paryskiego; uważa, że należy pilnie przeprowadzić całościową reformę WTO, by organizacja ta mogła gwarantować wolny handel i jednocześnie zwalczać globalne ocieplenie; zauważa, że przepisy GATT pochodzą z 1947 r., i jest zdania, że należy je ponownie przemyśleć w kontekście obecnego kryzysu klimatycznego; oczekuje, że Komisja pilnie podejmie inicjatywy służące reformie WTO, by zapewnić spójność z celami klimatycznymi; wzywa Komisję do intensyfikacji działań na rzecz ogólnoświatowego systemu cen emisji CO2 oraz do ułatwiania handlu technologiami chroniącymi klimat i środowisko, na przykład za pośrednictwem polityki handlowej i inicjatyw takich jak umowa w sprawie towarów środowiskowych WTO;
25. wzywa Komisję, aby dążyła do wielostronnej reformy WTO, która dostosuje międzynarodowe prawo handlowe do celów porozumienia paryskiego i innych aspektów prawa międzynarodowego, w szczególności konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP); zwraca uwagę, że CBAM będzie zgodny z zasadami WTO, jeżeli zostanie opracowany z myślą o środowisku i ograniczaniu globalnych emisji gazów cieplarnianych, a jego celem będzie najwyższa integralność środowiskowa;
26. podkreśla, że CBAM może przyspieszyć osiągniecie celów zrównoważonego rozwoju; przypomina, że promowanie godnej pracy jest również celem zrównoważonego rozwoju i wzywa Komisję do dopilnowania, aby towary wprowadzane na rynek UE powstawały w warunkach zgodnych z konwencjami MOP;
27. uważa, że jeśli CBAM ma być zgodny z zasadami WTO, jego podstawą powinny być postanowienia GATT, takie jak art. I (zasada najwyższego uprzywilejowania), art. III (zasada traktowania narodowego) i w razie potrzeby art. XX (ogólne wyjątki), a jego jedyną racją bytu powinna być ochrona środowiska dzięki zmniejszeniu globalnych emisji CO2 i zapobieganiu ucieczce emisji;
28. podkreśla zasadę niedyskryminacji zapisaną w art. III GATT; zwraca uwagę, że jednakowe traktowanie przywozu i produkcji wewnętrznej jest kluczowym kryterium zagwarantowania zgodności z zasadami WTO; podkreśla, że CBAM powinien stworzyć równe warunki działania unijnym i zagranicznym producentom, nakładając opłaty, równoważne opłatom w ramach ETS, z tytułu śladu węglowego towarów importowanych w tych sektorach, niezależnie od ich pochodzenia, i chroniąc w ten sposób przemysł europejski przed ucieczką emisji oraz zapobiegając przenoszeniu ich do państw trzecich; podkreśla, że przy wdrażaniu CBAM należy unikać podwójnej ochrony zakładów w UE, przy jednoczesnej ocenie wpływu na wywóz i sektory zależne w całym łańcuchu wartości; podkreśla, że CBAM powinien opierać się na prostej zasadzie, zgodnie z którą jedna tona emisji nie powinna być dwukrotnie chroniona;
29. podkreśla, że równe globalne warunki działania zagwarantują konkurencyjność przemysłu europejskiego bez wywierania szkodliwego wpływu na klimat i środowisko; wzywa zatem Komisję do rozważenia ewentualnego wprowadzenia rabatów wywozowych, ale tylko wtedy, gdy będzie w stanie w pełni wykazać ich pozytywny wpływ na klimat i zagwarantować zgodność z zasadami WTO; podkreśla, że zapobieganie szkodliwym skutkom klimatycznym dzięki zachętom do mniej wydajnych metod produkcji w europejskim przemyśle eksportowym i przestrzeganie zasad WTO wymaga, aby wszelkie formy potencjalnego wsparcia wywozu były przejrzyste, proporcjonalne i nie dawały przewagi konkurencyjnej unijnym przedsiębiorstwom eksportowym w państwach trzecich oraz były ściśle ograniczone do najbardziej wydajnych zakładów, co będzie zachęcać unijne przedsiębiorstwa eksportowe do redukcji emisji gazów cieplarnianych;
30. podkreśla, że ewentualny mechanizm musi stanowić zachętę dla przemysłu w UE i poza jej granicami do produkowania czystych i konkurencyjnych produktów oraz zapobiegać ucieczce emisji bez uszczerbku dla wymiany handlowej;
31. zauważa, że CBAM jest elementem Europejskiego Zielonego Ładu i ma służyć osiągnięciu celu, jakim jest uzyskanie w 2050 r. zerowego poziomu emisji gazów cieplarnianych netto w UE; zauważa, że wprowadzenie CBAM może mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na większość wysokoemisyjnych sektorów przemysłu silnie uzależnionych od handlu, dlatego należy się z nimi konsultować na wszystkich etapach; zauważa ponadto, że CBAM może wpływać na łańcuchy dostaw, powodując internalizację kosztów emisji CO2; podkreśla, że CBAM powinien być łatwy w zarządzaniu i nie stanowić zbytniego obciążenia finansowego ani administracyjnego dla przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP;
CBAM a zasoby własne
32. stwierdza, że CBAM można potraktować albo jako rozszerzenie obecnego systemu ceł, albo jako system uzupełniający EU ETS; podkreśla, że oba podejścia mogą być całkowicie spójne z inicjatywą w zakresie zasobów własnych;
33. popiera zamiar Komisji, by wykorzystać przychody wygenerowane przez CBAM jako nowe zasoby własne dla unijnego budżetu, i zwraca się do Komisji, by wykorzystywała te przychody z zachowaniem przejrzystości; podkreśla jednak, że budżetowy wpływ CBAM należy traktować jedynie jako skutek uboczny; uważa, że nowe przychody powinno się wykorzystać na wsparcie działań w dziedzinie klimatu i celów Zielonego Ładu, takich jak sprawiedliwa transformacja i dekarbonizacja gospodarki europejskiej, a także na zwiększenie wkładu UE w finansowanie międzynarodowych działań związanych ze zmianą klimatu na rzecz krajów najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich, które są najbardziej narażone na zmianę klimatu, w szczególności w celu wsparcia ich w transformacji przemysłu i stosowaniu czystych i zdekarbonizowanych technologii; apeluje do Komisji, aby uwzględniła w przygotowywanym wniosku społeczne skutki mechanizmu z myślą o ich redukcji; podkreśla, że przychody wygenerowane przez CBAM nie powinny być w żadnym wypadku wykorzystywane jako ukryte subsydia dla europejskich wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu, gdyż stałoby to w sprzeczności z zasadami WTO;
34. przypomina, że w porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami, które dotyczyło również nowych zasobów własnych i zawierało plan działania na rzecz ich wprowadzenia, Parlament, Rada i Komisja uzgodniły utworzenie nowych zasobów własnych, w tym CBAM, w czasie obowiązywania kolejnych wieloletnich ram finansowych(9); podkreśla, że przekierowanie przepływów finansowych wygenerowanych przez CBAM do budżetu UE złagodziłoby problemy związane z równoważnością fiskalną i pomogło sprawiedliwie rozłożyć wpływ na państwa członkowskie, a także zapewnić sprawną strukturę przy minimalnych ogólnych kosztach administracyjnych; stwierdza zatem, że zdefiniowanie tych przychodów jako zasobów własnych UE zmniejszyłoby wkłady oparte na DNB w budżecie UE, a tym samym pomogłoby w sprawiedliwym rozłożeniu wpływu CBAM na wszystkie państwa członkowskie; uważa, że wszelkie oszczędności na szczeblu krajowym wynikające z niższych wkładów opartych na DNB zwiększą przestrzeń fiskalną państw członkowskich;
35. przyjmuje do wiadomości różne ostrożne szacunki dotyczące tych przychodów, które wahają się od 5 do 14 mld EUR rocznie, w zależności od zakresu i kształtu nowego instrumentu; podkreśla, że budżet UE jest w każdym przypadku wyjątkowo dobrze przystosowany do absorbowania wahań przychodów, a nawet długoterminowych skutków regresywnych;
36. jest zdecydowany dopilnować, aby zasoby własne oparte na CBAM stanowiły część koszyka zasobów własnych w celu pokrycia łącznych przewidywanych wydatków na koszty spłaty kapitału i odsetek od pożyczki zaciągniętej w ramach instrumentu „Next Generation EU”, z poszanowaniem zasady uniwersalności; przypomina ponadto, że wszelkie nadwyżki względem planu spłaty muszą nadal pozostać w budżecie UE jako dochód ogólny;
37. podkreśla, że wprowadzenie koszyka nowych zasobów własnych, jak przewidziano w planie działania na rzecz wprowadzenia nowych zasobów własnych zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym, może ułatwić lepsze ukierunkowanie wydatków na szczeblu unijnym na obszary priorytetowe i wspólne dobra publiczne, zapewniając w ten sposób wysokie przyrosty wydajności w porównaniu z wydatkami krajowymi; przypomina, że nieprzestrzeganie warunków porozumienia międzyinstytucjonalnego przez jedną z trzech instytucji może skutkować podjęciem środków prawnych przez pozostałe instytucje;
38. wzywa instytucje do podjęcia aktywnych działań zgodnie z duchem i treścią planu działania na rzecz wprowadzenia nowych zasobów własnych zawartego w porozumieniu międzyinstytucjonalnym, zgodnie z którym te nowe zasoby własne mają wejść w życie nie później niż 1 stycznia 2023 r.;
Wdrażanie CBAM i inne aspekty
39. podkreśla, że wdrożeniu CBAM musi towarzyszyć likwidacja wszelkich form dotacji o skutkach szkodliwych dla środowiska, przyznawanych sektorom energochłonnym na szczeblu krajowym; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny poszczególnych praktyk stosowanych przez państwa członkowskie w tej dziedzinie w świetle zasady „zanieczyszczający płaci”;
40. postuluje, by CBAM był monitorowany przez niezależny organ pod auspicjami Komisji, który powinien regularnie składać sprawozdania Parlamentowi, Radzie i Komisji na ich wniosek i co najmniej dwa razy w roku oraz dostarczać przejrzystych informacji;
41. odnotowuje, że UE jest największym światowym importerem emisji oraz że wielkość emisji związanych z produkcją towarów wywożonych z UE jest znacznie niższa niż w przypadku towarów przywożonych; stwierdza, że w Europie podejmuje się więcej wysiłków na rzecz walki ze zmianą klimatu niż średnio na świecie; podkreśla, że do pomiaru ogólnego wpływu Unii na klimat potrzebna jest solidna metoda sprawozdawczości, która uwzględnia emisje związane z przywozem towarów i usług do UE;
42. podkreśla, że wystarczające międzynarodowe wysiłki na rzecz klimatu, obejmujące np. solidny, powszechny i spójny międzynarodowy system opłat za emisję gazów cieplarnianych i w pełni konkurencyjne niskoemisyjne technologie, produkty i procesy produkcyjne, sprawią, że mechanizm stanie się z czasem zbędny; uważa, że zmiana klimatu jest problemem globalnym, który wymaga globalnych rozwiązań, i w związku z tym uważa, że UE powinna nadal popierać opracowanie globalnych zasad ustalania cen CO2 zgodnie z art. 6 porozumienia paryskiego; zachęca Komisję do opracowania mechanizmu z jasnym i ambitnym harmonogramem jego wdrażania i dalszego rozwoju; przypomina, że niektóre rozwiązania techniczne służące łagodzeniu emisji CO2 są nadal na etapie pilotażowym i w związku z tym wzywa Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz ich dalszego opracowania; apeluje także do Komisji o zaprojektowanie mechanizmu tak, aby stanowił on element kompleksowego i długoterminowego pakietu strategii politycznych spójnych z celem osiągnięcia w gospodarce wysokiej efektywności energetycznej i zasobooszczędności oraz ograniczenia do zera emisji netto gazów cieplarnianych najpóźniej do 2050 r.;
43. przypomina, że polityka klimatyczna i przemysłowa UE musi iść w parze z celem, jakim jest utrzymanie i zwiększenie zrównoważonego wzrostu gospodarczego; podkreśla, że każdy mechanizm powinien być zintegrowany z unijną strategią przemysłową, aby zachęcić przemysł do wytwarzania ekologicznych i konkurencyjnych produktów;
44. podkreśla, że właściwie funkcjonujący mechanizm powinien zapewnić ograniczenie emisji importowanych do UE oraz zagwarantować najskuteczniejszą ochronę klimatu przed ryzykiem ucieczki emisji, przy jednoczesnym poszanowaniu zasad WTO; podkreśla, że mechanizm należy zaprojektować tak, aby był skuteczny i łatwy w stosowaniu, oraz aby nie można go było obejść, np. przerzucając zasoby lub importując półprodukty bądź produkty końcowe nieobjęte mechanizmem;
45. apeluje do Komisji o zapewnienie przemysłowi w Unii i poza nią, zwłaszcza MŚP, doradztwa technicznego i wsparcia w ustanowieniu miarodajnego systemu rozliczania emisji gazów cieplarnianych na potrzeby przywozu z myślą o utrzymaniu silnej pozycji europejskiego przemysłu i uniknięciu tworzenia przeszkód technicznych dla partnerów handlowych;
46. apeluje o przeprowadzenie specjalnej oceny wpływu, jaki mechanizm wywrze na MŚP oraz na konkurencję na rynku wewnętrznym; apeluje o utworzenie, w razie potrzeby, mechanizmu wsparcia dla MŚP, pomagającego im z powodzeniem przystosować się do nowej rzeczywistości rynkowej, dzięki czemu nie padną ofiarą nieuczciwych praktyk ze strony większych podmiotów rynkowych;
47. zauważa ponadto, że w celu zapobiegania nieuczciwej konkurencji na rynku europejskim mechanizm nie powinien pogarszać sytuacji konkurencyjnej żadnego z konkurujących materiałów; podkreśla, że materiały najbardziej przyjazne dla klimatu nie powinny być narażone na niekorzystne warunki konkurencji;
48. podkreśla, że jest to ważne z punktu widzenia obywateli europejskich i ich interesów oraz realizacji priorytetów UE, takich jak ochrona klimatu, zrównoważony wzrost gospodarczy i konkurencyjność na arenie międzynarodowej; apeluje do Komisji i Rady o pełne zaangażowanie Parlamentu, jako współustawodawcy, w proces ustawodawczy zmierzający do ustanowienia mechanizmu;
o o o
49. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 8 października 2020 r. do wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniającego rozporządzenie (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0253).
Fezzigna, P., Borghesi, S., Caro, D., ‘Revising Emission Responsibilities through Consumption-Based Accounting: A European and Post-Brexit Perspective’ [„Rewizja obowiązków w zakresie emisji przy pomocy rozliczeń opartych na konsumpcji: perspektywa europejska i pobrexitowa”], Sustainability, 17 stycznia 2019 r.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju ( OECD), ‘CO2 emissions embodied in international trade and domestic final demand: methodology and results using the OECD inter-country input-output database’ [„Emisje CO2 w kontekście handlu międzynarodowego i krajowego popytu końcowego: metodologia i wyniki z wykorzystaniem bazy danych input-output w ujęciu międzykrajowym”], 23 listopada 2020 r.
Współpraca administracyjna w dziedzinie opodatkowania *
265k
72k
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (COM(2020)0314 – C9-0213/2020 – 2020/0148(CNS))
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Radzie (COM(2020)0314),
– uwzględniając art. 113 i 115 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, na mocy których Rada skonsultowała się z Parlamentem (C9‑0213/2020),
– uwzględniając art. 82 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0015/2021),
1. zatwierdza po poprawkach wniosek Komisji;
2. zwraca się do Komisji o odpowiednią zmianę jej wniosku, zgodnie z art. 293 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
3. zwraca się do Rady o poinformowanie go, jeśli uzna ona za stosowne odejście od tekstu przyjętego przez Parlament;
4. zwraca się do Rady o ponowne skonsultowanie się z Parlamentem, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do wniosku Komisji;
5. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Tekst proponowany przez Komisję
Poprawka
Poprawka 1 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 1
(1) W celu uwzględnienia nowych inicjatyw Unii w dziedzinie przejrzystości podatkowej dyrektywa Rady 2011/16/UE21 była w ciągu ostatnich lat wielokrotnie zmieniana. W wyniku tych zmian wprowadzono głównie obowiązki sprawozdawcze oraz przekazywanie informacji innym państwom członkowskim w zakresie rachunków finansowych, interpretacji indywidualnych o wymiarze transgranicznym i uprzednich porozumień cenowych, sprawozdań według krajów i podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych. W taki sposób zmiany te spowodowały rozszerzenie zakresu automatycznej wymiany informacji. Organy podatkowe mają teraz do swojej dyspozycji szerszy zestaw narzędzi współpracy, aby móc wykrywać różne formy oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania oraz im przeciwdziałać.
(1) W celu uwzględnienia nowych inicjatyw Unii w dziedzinie przejrzystości podatkowej dyrektywa Rady 2011/16/UE21 była w ciągu ostatnich lat wielokrotnie zmieniana. W wyniku tych zmian wprowadzono głównie obowiązki sprawozdawcze oraz przekazywanie informacji innym państwom członkowskim w zakresie rachunków finansowych, interpretacji indywidualnych o wymiarze transgranicznym i uprzednich porozumień cenowych, sprawozdań według krajów i podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych. W taki sposób zmiany te spowodowały rozszerzenie zakresu automatycznej wymiany informacji. Organy podatkowe mają teraz do swojej dyspozycji szerszy zestaw narzędzi współpracy, aby móc wykrywać różne formy oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania oraz im przeciwdziałać w celu zabezpieczenia dochodów podatkowych i zapewnienia sprawiedliwego opodatkowania.
_________________
_________________
21 Dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG (Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1).
21 Dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG (Dz.U. L 64 z 11.3.2011, s. 1).
Poprawka 2 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 1 a (nowy)
(1a) Szerszy zestaw narzędzi współpracy, transformacja cyfrowa i cel, jakim jest zacieśnienie współpracy między organami krajowymi, wymagają wykwalifikowanych zasobów ludzkich i odpowiednich środków finansowych. W związku z tym proponowanym zmianom musi towarzyszyć odpowiedni poziom inwestycji, głównie w dostosowanie infrastruktury informatycznej i cyfrowej oraz szkolenia zawodowe. Ostatecznie należy zwiększyć zdolność państw członkowskich do przetwarzania wszystkich otrzymywanych informacji finansowych oraz rozbudować finansowe, kadrowe i informatyczne zasoby administracji podatkowych.
Poprawka 3 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 2
(2) W ubiegłych latach Komisja monitorowała stosowanie dyrektywy 2011/16/UE, a w 2019 r. zakończyła jej ocenę22. Mimo że wprowadzono znaczące usprawnienia w dziedzinie automatycznej wymiany informacji, wciąż konieczna jest poprawa istniejących przepisów, które odnoszą się do wszystkich form wymiany informacji i współpracy administracyjnej.
(2) W ubiegłych latach Komisja monitorowała stosowanie dyrektywy 2011/16/UE, a w 2019 r. zakończyła jej ocenę22. Mimo że wprowadzono znaczące usprawnienia w dziedzinie automatycznej wymiany informacji, wciąż konieczna jest poprawa istniejących przepisów, które odnoszą się do wszystkich form wymiany informacji i współpracy administracyjnej. Aby uwzględnić rozwój sytuacji, jeśli chodzi o przejrzystość podatkową, konieczne może być systematyczne aktualizowanie tej dyrektywy.
_________________
_________________
22 Komisja Europejska, dokument roboczy służb Komisji, Ocena dyrektywy Rady 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG, (SWD(2019)0328).
22 Komisja Europejska, dokument roboczy służb Komisji, Ocena dyrektywy Rady 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG, (SWD(2019)0328).
Poprawka 4 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 3
(3) Zgodnie z art. 5 dyrektywy 2011/16/UE na wniosek organu wnioskującego organ współpracujący ma obowiązek przekazać mu wszelkie informacje znajdujące się w jego posiadaniu lub uzyskane przez niego w wyniku postępowania administracyjnego, które to informacje wydają się istotne do celów stosowania i egzekwowania przepisów krajowych państw członkowskich dotyczących podatków objętych zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy. Aby zapewnić skuteczność wymiany informacji oraz zapobiec nieuzasadnionemu odrzucaniu wniosków, a także aby zapewnić jasność i pewność prawa zarówno dla administracji podatkowej, jak i dla podatników, należy jasno określić normę dotyczącą przewidywalnego znaczenia. W tym kontekście należy także wyjaśnić, że norma dotycząca przewidywalnego znaczenia nie powinna mieć zastosowania do wniosków o udzielenie dodatkowych informacji przedłożonych po wymianie informacji zgodnie z art. 8a dyrektywy 2011/16/UE dotyczącym interpretacji indywidualnych o wymiarze transgranicznym lub uprzednich porozumień cenowych.
(3) Zgodnie z art. 5 dyrektywy 2011/16/UE na wniosek organu wnioskującego organ współpracujący ma obowiązek przekazać mu wszelkie informacje znajdujące się w jego posiadaniu lub uzyskane przez niego w wyniku postępowania administracyjnego, które to informacje wydają się istotne do celów stosowania i egzekwowania przepisów krajowych państw członkowskich dotyczących podatków objętych zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy. Aby zapewnić skuteczność wymiany informacji oraz zapobiec nieuzasadnionemu odrzucaniu wniosków, a także aby zapewnić jasność i pewność prawa zarówno dla administracji podatkowej, jak i dla podatników, należy jasno określić normę dotyczącą przewidywalnego znaczenia zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które stanowi, że termin „przewidywalne znaczenie” ma na celu zapewnienie jak najszerszej wymiany informacji w sprawach podatkowych. W tym kontekście należy także wyjaśnić, że norma dotycząca przewidywalnego znaczenia nie powinna mieć zastosowania do wniosków o udzielenie dodatkowych informacji przedłożonych po wymianie informacji zgodnie z art. 8a dyrektywy 2011/16/UE dotyczącym interpretacji indywidualnych o wymiarze transgranicznym lub uprzednich porozumień cenowych.
Poprawka 5 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 3 a (nowy)
(3a) Unia i państwa członkowskie powinny zapewnić zharmonizowany system kar i sankcji obowiązujący w całej Unii, aby zapobiec wykorzystywaniu przez operatorów platform luk prawnych i różnic między systemami podatkowymi państw członkowskich. Jeżeli dochodzi do naruszenia przepisów, należy rozważyć kary finansowe i wykluczenie z udziału w zamówieniach publicznych. W skrajnych i powtarzających się przypadkach powinna istnieć możliwość cofnięcia operatorowi platformy zezwolenia na prowadzenie działalności.
Poprawka 6 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 a (nowy)
(4a) Aby zapewnić podatnikom należyte i wyczerpujące informacje, właściwe organy państw członkowskich powinny ujawniać kategorie dochodów, w przypadku których informacje są automatycznie przekazywane właściwym organom innych państw członkowskich i państw trzecich lub jurysdykcji trzecich.
Poprawka 7 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4 b (nowy)
(4b) Wszelkie informacje dotyczące systemów transgranicznych mających wpływ na państwa trzecie powinny być również ujawniane organom podatkowym w tych państwach. Wymóg ten powinien dotyczyć w szczególności krajów rozwijających się, które często mają bardziej ograniczony dostęp do międzynarodowych systemów wymiany informacji podatkowych.
Poprawka 8 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 6 a (nowy)
(6a) Właściwa identyfikacja podatników ma zasadnicze znaczenie dla skutecznej wymiany informacji między administracjami podatkowymi. Numer identyfikacji podatkowej (NIP) należy ujawniać zawsze wtedy, gdy wymaga tego dyrektywa 2011/16/UE, oraz należy utworzyć europejski NIP, aby zapewnić jak najlepszy sposób identyfikacji. Europejski NIP umożliwiałby każdej osobie trzeciej szybkie, łatwe i poprawne identyfikowanie i rejestrowanie NIP w relacjach transgranicznych i służyłby za podstawę skutecznej automatycznej wymiany informacji między administracjami podatkowymi państw członkowskich.
Poprawka 9 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 7
(7) Administracje podatkowe często żądają informacji od operatorów platform cyfrowych. Powoduje to znaczące koszty administracyjne oraz koszty przestrzegania przepisów dla operatorów platform. Jednocześnie niektóre państwa członkowskie nałożyły jednostronny obowiązek sprawozdawczy, co powoduje dodatkowe obciążenie administracyjne dla operatorów platform, gdyż muszą oni spełnić wiele krajowych norm w zakresie sprawozdawczości. Istotne jest zatem, aby na całym rynku wewnętrznym miał zastosowanie standardowy obowiązek sprawozdawczy.
(7) Administracje podatkowe często żądają informacji od operatorów platform cyfrowych. Powoduje to znaczące koszty administracyjne oraz koszty przestrzegania przepisów dla operatorów platform. Jednocześnie niektóre państwa członkowskie nałożyły jednostronny obowiązek sprawozdawczy, co powoduje dodatkowe obciążenie administracyjne dla operatorów platform, gdyż muszą oni spełnić wiele krajowych norm w zakresie sprawozdawczości. Istotne jest zatem, aby na całym rynku wewnętrznym miał zastosowanie standardowy obowiązek sprawozdawczy. Standaryzacja ta jest niezbędna do osiągnięcia trzech głównych celów: minimalizacji kosztów przestrzegania przepisów ponoszonych przez operatorów, zwiększenia wydajności organów krajowych oraz ograniczenia biurokracji zarówno dla podatników, jak i dla administracji podatkowych.
Poprawka 10 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 7 a (nowy)
(7a) Cyfryzacja gospodarki jest jednym z fundamentów przyszłej unijnej strategii na rzecz gospodarki i wzrostu gospodarczego. Unia powinna być atrakcyjnym miejscem dla przedsiębiorstw cyfrowych, w szczególności jeśli chodzi o ich potencjał pod względem handlu, innowacji i zatrudnienia. Jednak towary i usługi cyfrowe są zazwyczaj bardzo mobilne i niematerialne, a tym samym bardziej podatne na praktyki agresywnego planowania podatkowego, ponieważ wiele modeli biznesowych nie wymaga fizycznej infrastruktury do przeprowadzania transakcji z klientami i generowania zysków. Stawia to pod znakiem zapytania adekwatność unijnych modeli opodatkowania osób prawnych zaprojektowanych z myślą o fizycznie istniejących przedsiębiorstwach, tak że konieczne może być ponowne określenie kryteriów wyceny i obliczania w celu dostosowania się do działalności handlowej XXI wieku. Ponadto daje to obecnie sprzedawcom internetowym i sprzedawcom działającym za pośrednictwem platform możliwość generowania przychodów, które nie są właściwie zgłaszane, a zatem istnieje duże ryzyko, że będą oni podlegać zbyt niskiemu opodatkowaniu albo w ogóle nie będą opodatkowani.
Poprawka 11 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13
(13) Biorąc po uwagę cyfrowy charakter oraz elastyczność platform cyfrowych, obowiązek sprawozdawczy należy rozszerzyć na tych operatorów platform, którzy prowadzą działalność komercyjną w Unii, ale nie są ani rezydentami do celów podatkowych, ani nie są zarejestrowani w państwie członkowskim, ani nie mają w państwie członkowskim swojego miejsca zarządu, ani nie posiadają w państwie członkowskim stałego zakładu. Zapewniłoby to równe warunki działania platform oraz zapobiegłoby nieuczciwej konkurencji. Aby to ułatwić, platformy zagraniczne powinny mieć obowiązek rejestracji i składania sprawdzań w jednym państwie członkowskim w celu działania na rynku wewnętrznym.
(13) Biorąc po uwagę cyfrowy charakter oraz elastyczność platform cyfrowych, obowiązek sprawozdawczy należy rozszerzyć na tych operatorów platform, którzy prowadzą działalność komercyjną w Unii, ale nie są ani rezydentami do celów podatkowych, ani nie są zarejestrowani w państwie członkowskim, ani nie mają w państwie członkowskim swojego miejsca zarządu, ani nie posiadają w państwie członkowskim stałego zakładu. Zapewniłoby to równe warunki działania platform oraz zapobiegłoby nieuczciwej konkurencji. Aby to ułatwić, platformy zagraniczne powinny mieć obowiązek rejestracji i składania sprawdzań w jednym państwie członkowskim w celu działania na rynku wewnętrznym, z uwzględnieniem lokalizacji ich globalnej lub regionalnej siedziby głównej, miejsca faktycznego zarządu, a także prowadzenia znaczącej działalności gospodarczej w tym wybranym państwie członkowskim.
Poprawka 12 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 14 a (nowy)
(14a) Biorąc pod uwagę fakt, że w coraz bardziej zaawansowanej cyfrowo i zglobalizowanej gospodarce pojawiają się złożone i stanowiące wyzwanie aspekty, takie jak kryptoaktywa, ważne jest, aby zacieśnić współpracę między krajowymi administracjami podatkowymi w tej dziedzinie. Jasna definicja kryptoaktywów, uwzględniająca prace prowadzone w OECD i FATF, jest istotna w zwalczaniu uchylania się od opodatkowania i promowaniu sprawiedliwego opodatkowania. FATF przyjęła szeroką definicję waluty wirtualnej i zaleciła nałożenie obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu na wszystkie osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność obejmującą wymianę kryptoaktywów, transfer kryptoaktywów i korzystanie z usług finansowych związanych z pierwszą ofertą kryptywalutową oraz świadczenie takich usług. Upowszechnianie się kryptowalut to aktualne zagadnienie, które powinno być brane pod uwagę we wszelkich próbach rozszerzenia współpracy administracyjnej, w oparciu o zasady pomocniczości i proporcjonalności. Ponadto z uwagi na globalny postęp technologiczny potrzebne są zaawansowane mechanizmy nadzoru, pozostające w ścisłym kontakcie z właściwymi organami zajmującymi się przeciwdziałaniem finansowaniu działalności przestępczej.
Poprawka 13 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 15
(15) Osiągnięcie celu w postaci zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania oraz unikaniu opodatkowania można zapewnić, wymagając od operatorów platform cyfrowych zgłaszania dochodów uzyskanych za pośrednictwem platform na wczesnym etapie, zanim krajowe organy podatkowe przeprowadzą swoje roczne oceny podatkowe. Aby ułatwić pracę organów podatkowych państw członkowskich, wymiana zgłaszanych informacji powinna mieć miejsce w ciągu jednego miesiąca od złożenia sprawozdania. Aby ułatwić automatyczną wymianę informacji i wydajniej wykorzystywać zasoby, wymiana powinna odbywać się elektronicznie poprzez istniejącą wspólną sieć łączności (CCN) stworzoną przez Unię.
(15) Osiągnięcie celu w postaci zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania oraz unikaniu opodatkowania można zapewnić, wymagając od operatorów platform cyfrowych zgłaszania dochodów uzyskanych za pośrednictwem platform na wczesnym etapie, zanim krajowe organy podatkowe przeprowadzą swoje roczne oceny podatkowe. Aby ułatwić pracę organów podatkowych państw członkowskich, wymiana zgłaszanych informacji powinna mieć miejsce bez zbędnej zwłoki, a najpóźniej w ciągu jednego miesiąca od złożenia sprawozdania. Aby ułatwić automatyczną wymianę informacji i wydajniej wykorzystywać zasoby, wymiana powinna odbywać się elektronicznie poprzez istniejącą wspólną sieć łączności (CCN) stworzoną przez Unię. Infrastruktura cyfrowa powinna być odporna i gwarantować najwyższy poziom bezpieczeństwa.
Poprawka 14 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 15 a (nowy)
(15a) Niniejsza dyrektywa powinna zapewnić właściwym organom dostęp do danych dotyczących okresu obowiązywania umów najmu, w przypadku gdy krótkoterminowy wynajem nieruchomości jest ograniczony w czasie, tak aby ułatwić wprowadzanie w życie tych ograniczeń i kontrolę wzrostu cen najmu w Unii.
Poprawka 15 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 15 b (nowy)
(15b) Osoby fizyczne, które mają dostęp do informacji związanych ze szczególnie chronionymi informacjami podatkowymi operatorów platform i wielonarodowych korporacji, dotyczącymi praktyk uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania, powinny być zachęcane do zgłaszania się do właściwych organów i współpracy z nimi w sposób dyskretny i z poszanowaniem interesu publicznego, a jeżeli to uczynią, powinny być w pełni chronione.
Poprawka 16 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 16
(16) Na podstawie przeprowadzonej przez Komisję oceny dyrektywy 2011/16/UE wykazano, że istnieje potrzeba spójnego monitorowania skuteczności stosowania dyrektywy i krajowych przepisów transponujących umożliwiających jej stosowanie. Aby Komisja mogła kontynuować prawidłowe monitorowanie i ocenę skuteczności automatycznej wymiany informacji na mocy dyrektywy 2011/16/UE, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do przekazywania Komisji co roku danych statystycznych dotyczących takiej wymiany.
(16) Na podstawie przeprowadzonej przez Komisję oceny dyrektywy 2011/16/UE wykazano, że istnieje potrzeba spójnego monitorowania skuteczności stosowania dyrektywy i krajowych przepisów transponujących umożliwiających jej stosowanie. Aby Komisja mogła kontynuować prawidłowe monitorowanie i ocenę skuteczności automatycznej wymiany informacji na mocy dyrektywy 2011/16/UE, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do przekazywania Komisji co roku danych statystycznych dotyczących takiej wymiany. Państwa członkowskie powinny także przekazywać Komisji co roku wszystkie istotne informacje dotyczące przeszkód utrudniających właściwe wdrażanie tej dyrektywy.
Poprawka 17 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 16 a (nowy)
(16a) W ciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja powinna przedstawić sprawozdanie w sprawie wdrożenia i skuteczności przepisów, które niniejsza dyrektywa wprowadza do dyrektywy 2011/16/UE, oraz przedstawi konkretne wnioski, w tym wnioski ustawodawcze, w celu jej ulepszenia. Sprawozdanie to powinno zostać podane do wiadomości publicznej.
Poprawka 18 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 19
(19) Wielostronne kontrole prowadzone przy wsparciu programu Fiscalis 2020 ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/20135 ujawniły korzyść wynikającą ze skoordynowanych kontroli co najmniej jednego podatnika, który jest przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania co najmniej dwóch administracji podatkowych w Unii. Ponieważ nie ma wyraźnej podstawy prawnej do prowadzenia wspólnych kontroli, takie wspólne działania są obecnie prowadzone w oparciu o połączone przepisy dyrektywy 2011/16/UE dotyczące obecności zagranicznych urzędników na terytorium innych państw członkowskich oraz w oparciu o kontrole jednoczesne. W wielu przypadkach praktyka ta okazała się jednak nieskuteczna oraz brakuje jej jasności i pewności prawa.
(19) Wielostronne kontrole prowadzone przy wsparciu programu Fiscalis 2020 ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/20135 ujawniły korzyść wynikającą ze skoordynowanych kontroli co najmniej jednego podatnika, który jest przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania co najmniej dwóch administracji podatkowych w Unii. Kontrole na miejscu i wspólne kontrole powinny zatem stanowić element unijnych ram współpracy między administracjami podatkowymi. Ponieważ nie ma wyraźnej podstawy prawnej do prowadzenia wspólnych kontroli, takie wspólne działania są obecnie prowadzone w oparciu o połączone przepisy dyrektywy 2011/16/UE dotyczące obecności zagranicznych urzędników na terytorium innych państw członkowskich oraz w oparciu o kontrole jednoczesne. W wielu przypadkach praktyka ta okazała się jednak nieskuteczna oraz brakuje jej jasności i pewności prawa. Dlatego jest ważne, aby wyeliminować ten brak pewności prawa i zapewnić kontrolom podstawę prawną w ramach współpracy administracyjnej.
__________________
__________________
5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program działań na rzecz poprawy skuteczności systemów podatkowych w Unii Europejskiej na okres 2014–2020 (Fiscalis 2020) i uchylające decyzję nr 1482/2007/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 25).
5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program działań na rzecz poprawy skuteczności systemów podatkowych w Unii Europejskiej na okres 2014–2020 (Fiscalis 2020) i uchylające decyzję nr 1482/2007/WE (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 25).
Poprawka 19 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 20
(20) Państwa członkowskie powinny przyjąć jasne i skuteczne ramy prawne, aby umożliwić swoim organom podatkowym prowadzenie wspólnych kontroli osób prowadzących działalność transgraniczną. Wspólne kontrole to postępowania administracyjne prowadzone wspólnie przez właściwe organy co najmniej dwóch państw członkowskich mające na celu zbadanie sprawy dotyczącej co najmniej jednej osoby będącej przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania dla tych państw członkowskich. Wspólne kontrole mogą odgrywać ważną rolę, jeżeli chodzi o wkład w lepsze funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Wspólne kontrole powinny być skonstruowane w taki sposób, by zapewniać podatnikom pewność prawa przez jasne przepisy proceduralne, w tym w celu ograniczenia ryzyka podwójnego opodatkowania.
(20) Państwa członkowskie powinny przyjąć jasne i skuteczne ramy prawne, aby umożliwić swoim organom podatkowym prowadzenie wspólnych kontroli osób prowadzących działalność transgraniczną. Wspólne kontrole to postępowania administracyjne prowadzone wspólnie przez właściwe organy co najmniej dwóch państw członkowskich mające na celu zbadanie sprawy dotyczącej co najmniej jednej osoby będącej przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania dla tych państw członkowskich. Wspólne kontrole mogą odgrywać ważną rolę, jeżeli chodzi o wkład w lepsze funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Wspólne kontrole powinny być skonstruowane w taki sposób, by zapewniać podatnikom pewność prawa przez jasne przepisy proceduralne, w tym w celu ograniczenia ryzyka podwójnego opodatkowania. Oprócz wymaganych ram prawnych państwa członkowskie powinny określić warunki ułatwiające organizację wspólnych kontroli na poziomie operacyjnym, w szczególności przez wspieranie szkoleń, w tym szkoleń językowych, dla pracowników, którzy prawdopodobnie będą przeprowadzać wspólne kontrole. Należy przypomnieć, że program Fiscalis może zapewnić wsparcie finansowe w tym zakresie.
Poprawka 20 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 21
(21) Aby zapewnić skuteczność tego procesu, odpowiedzi na wnioski o wspólną kontrolę należy udzielać w określonym terminie. Odpowiedzi odmowne powinny być odpowiednio uzasadnione. Ustaleniami proceduralnymi mającymi zastosowanie do wspólnych kontroli powinny być ustalenia państwa członkowskiego, w którym odbywa się dana kontrola. Natomiast dowody zgromadzone podczas wspólnej kontroli powinny być wzajemnie uznawane przez uczestniczące państwa członkowskie. Tak samo istotne jest, aby właściwe organy uzgadniały fakty i okoliczności sprawy i dążyły do osiągnięcia porozumienia w sprawie sposobu interpretacji sytuacji podatkowej osoby lub osób objętej lub objętych kontrolą. Aby zapewnić wdrażanie wyników wspólnej kontroli w uczestniczących państwach członkowskich, sprawozdanie końcowe powinno mieć taką samą wartość prawną jak odpowiednie instrumenty krajowe, które wydawane są w wyniku kontroli w uczestniczącym państwie członkowskim. W stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny zapewnić ramy prawne w celu dokonania odpowiedniej korekty.
(21) Aby zapewnić skuteczność tego procesu, odpowiedzi na wnioski o wspólną kontrolę należy udzielać w określonym terminie. Odpowiedzi odmowne powinny być odpowiednio uzasadnione, odrzucenie wniosku powinno być dozwolone jedynie z powodów określonych w niniejszej dyrektywie, a organ wnioskujący powinien mieć prawo do zajęcia stanowiska. Ustaleniami proceduralnymi mającymi zastosowanie do wspólnych kontroli powinny być ustalenia państwa członkowskiego, w którym odbywa się dana kontrola. Natomiast dowody zgromadzone podczas wspólnej kontroli powinny być wzajemnie uznawane przez uczestniczące państwa członkowskie. Tak samo istotne jest, aby właściwe organy uzgadniały fakty i okoliczności sprawy i dążyły do osiągnięcia porozumienia w sprawie sposobu interpretacji sytuacji podatkowej osoby lub osób objętej lub objętych kontrolą. Aby zapewnić wdrażanie wyników wspólnej kontroli w uczestniczących państwach członkowskich, sprawozdanie końcowe powinno mieć taką samą wartość prawną jak odpowiednie instrumenty krajowe, które wydawane są w wyniku kontroli w uczestniczącym państwie członkowskim. W stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny zapewnić ramy prawne w celu dokonania odpowiedniej korekty.
Poprawka 21 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 24 a (nowy)
(24a) Równie ważne jest, by podkreślić, że do skuteczniejszego poboru podatków przyczynia się nie tylko wymiana informacji między organami podatkowymi, lecz także wymiana najlepszych praktyk. Zgodnie z programem Fiscalis 2020 państwa członkowskie powinny traktować priorytetowo wymianę najlepszych praktyk między organami podatkowymi.
Poprawka 22 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 26
(26) Aby zapewnić jednolite warunki wykonania dyrektywy 2011/16/UE, zwłaszcza w zakresie automatycznej wymiany informacji między organami podatkowymi, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do przyjęcia standardowego formularza zawierającego ograniczoną liczbę elementów, w tym ustalenia językowe. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/201125.
(26) Aby zapewnić jednolite warunki wykonania dyrektywy 2011/16/UE, zwłaszcza w zakresie automatycznej wymiany informacji między organami podatkowymi, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do przyjęcia standardowego formularza zawierającego ograniczoną liczbę elementów, w tym ustalenia językowe. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/201125. Komisja jest uprawniona do sporządzania sprawozdań i dokumentów z wykorzystaniem informacji wymienianych w sposób zanonimizowany, tak aby uwzględnić prawo podatników do poufności, i zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji.
_________________
_________________
25 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).
25 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).
Poprawka 23 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 26 a (nowy)
(26a) Wszelkie przetwarzanie danych osobowych w ramach dyrektywy 2011/16/UE powinno pozostać zgodne z rozporządzeniem (UE) 2016/679 oraz z rozporządzeniem (UE) 2018/1725. Wyłącznym celem przetwarzania danych, które przewidziano w dyrektywie 2011/16/UE, jest służenie ogólnemu interesowi publicznemu w dziedzinie opodatkowania, a mianowicie zwalczanie oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania, ochrona dochodów podatkowych i promowanie sprawiedliwego opodatkowania, dzięki czemu zwiększają się możliwości włączenia społecznego, politycznego i ekonomicznego w państwach członkowskich. W związku z tym w dyrektywie 2011/16/UE należy zaktualizować odniesienia do odpowiednich przepisów unijnych dotyczących ochrony danych i uzupełnić je przepisami określonymi w niniejszej dyrektywie.
Poprawka 24 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 3 – ustęp 1 – punkt 9 – litera a
a) do celów art. 8 ust. 1 oraz art. 8a, 8aa, 8ab i 8ac – systematyczne przekazywanie określonych z góry informacji innemu państwu członkowskiemu, bez uprzedniego wniosku, w ustalonych z góry, regularnych odstępach czasu;
a) do celów art. 8 ust. 1 oraz art. 8a, 8aa, 8ab i 8ac – systematyczne przekazywanie określonych z góry i nowych informacji innemu państwu członkowskiemu, bez uprzedniego wniosku, w ustalonych z góry, regularnych odstępach czasu;
Poprawka 25 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 3 – ustęp 1 – punkt 14
1a) w art. 3 pkt 14 wprowadza się następujące zmiany:
14) „interpretacja indywidualna o wymiarze transgranicznym” oznacza każdą umowę, komunikat lub każdy inny instrument lub inne działanie o podobnych skutkach, w tym wydawane, zmieniane lub odnawiane w kontekście kontroli podatkowej, która spełnia następujące warunki:
„14) »interpretacja indywidualna« oznacza każdą umowę, komunikat lub każdy inny instrument lub inne działanie o podobnych skutkach, w tym wydawane, zmieniane lub odnawiane w kontekście kontroli podatkowej, niezależnie od jej formalnego, nieformalnego, prawnie wiążącego lub niewiążącego charakteru, i która spełnia następujące warunki:
a) jest wydawana, zmieniana lub odnawiana przez rząd lub organ podatkowy państwa członkowskiego lub jednostki terytorialne lub administracyjne państwa członkowskiego, w tym organy samorządowe, lub w imieniu tych podmiotów, bez względu na to, czy zostanie faktycznie wykorzystana;
a) jest wydawana, zmieniana lub odnawiana przez rząd lub organ podatkowy państwa członkowskiego lub jednostki terytorialne lub administracyjne państwa członkowskiego, w tym organy samorządowe, lub w imieniu tych podmiotów, bez względu na to, czy zostanie faktycznie wykorzystana;
b) jest wydawana, zmieniana lub odnawiana w odniesieniu do konkretnej osoby lub grupy osób, a ta osoba lub grupa osób mają prawo na niej polegać;
b) jest wydawana, zmieniana lub odnawiana w odniesieniu do konkretnej osoby lub grupy osób, a ta osoba lub grupa osób mają prawo na niej polegać;
c) dotyczy interpretacji lub stosowania przepisu prawnego lub administracyjnego dotyczącego stosowania lub egzekwowania przepisów krajowych odnoszących się do podatków danego państwa członkowskiego lub jego jednostek terytorialnych lub administracyjnych, w tym organów samorządowych;
c) dotyczy interpretacji lub stosowania przepisu prawnego lub administracyjnego dotyczącego stosowania lub egzekwowania przepisów krajowych odnoszących się do podatków danego państwa członkowskiego lub jego jednostek terytorialnych lub administracyjnych, w tym organów samorządowych;
d) dotyczy transakcji transgranicznej lub tego, czy działalność prowadzona przez osobę w innej jurysdykcji prowadzi, czy nie prowadzi do ustanowienia stałego zakładu; oraz
e) jest sporządzana przed dokonaniem transakcji lub prowadzeniem działalności w innej jurysdykcji, w przypadku gdy te transakcje lub działalność mogą potencjalnie prowadzić do ustanowienia stałego zakładu, lub przed złożeniem deklaracji podatkowej obejmującej okres, w którym dana transakcja lub seria transakcji lub działalność miały miejsce. Transakcja transgraniczna może obejmować, między innymi, dokonywanie inwestycji, dostawę towarów, świadczenie usług, udostępnienie finansowania bądź wykorzystanie rzeczowych aktywów trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, i nie musi bezpośrednio dotyczyć osoby otrzymującej interpretację indywidualną o wymiarze transgranicznym;
e) jest sporządzana przed dokonaniem transakcji lub prowadzeniem działalności w innej jurysdykcji, w przypadku gdy te transakcje lub działalność mogą potencjalnie prowadzić do ustanowienia stałego zakładu, lub przed złożeniem deklaracji podatkowej obejmującej okres, w którym dana transakcja lub seria transakcji lub działalność miały miejsce. Transakcja może obejmować między innymi dokonywanie inwestycji, dostawę towarów, świadczenie usług, udostępnienie finansowania bądź wykorzystanie rzeczowych aktywów trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych i nie musi bezpośrednio dotyczyć osoby otrzymującej interpretację indywidualną;”;
(Zmiana dotyczy całości tekstu; jej przyjęcie wiąże się z koniecznością wprowadzenia zmian w całym dokumencie).
Poprawka 26 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 b (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 3 – ustep 1 – punkt 16
1b) w art. 3 skreśla się pkt 16.
Poprawka 27 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 5 a – ustęp 1
1. Na potrzeby wniosku, o którym mowa w art. 5, żądane informacje uznaje się za przewidywalnie istotne, jeżeli w momencie, w którym składany jest wniosek, organ wnioskujący uważa, że zgodnie z jego prawem krajowym istnieje rozsądna możliwość, że żądane informacje są istotne dla spraw podatkowych jednego lub kilku podatników, niezależnie od tego, czy identyfikuje się ich po imieniu i nazwisku/nazwie, czy w inny sposób, oraz że są uzasadnione do celów dochodzenia.
1. Na potrzeby wniosku, o którym mowa w art. 5, żądane informacje uznaje się za przewidywalnie istotne, jeżeli w momencie, w którym składany jest wniosek, organ wnioskujący uważa, że zgodnie z jego prawem krajowym istnieje rozsądna możliwość, że żądane informacje są istotne dla spraw podatkowych jednego lub kilku podatników, niezależnie od tego, czy identyfikuje się ich po imieniu i nazwisku/nazwie, czy w inny sposób, oraz że są uzasadnione do celów szacowania i poboru podatków oraz zarządzania nimi.
Poprawka 28 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 5 a – ustęp 2
2. W celu wykazania przewidywalnego znaczenia żądanych informacji wnioskujący właściwy organ przekazuje organowi współpracującemu informacje uzupełniające, w szczególności na temat celu podatkowego, dla którego złożono wniosek o udzielenie informacji, oraz na temat powodów, które wskazują, że organ współpracujący posiada żądane informacje lub że informacje te są w posiadaniu lub pod kontrolą osoby w jurysdykcji organu współpracującego.
2. W celu wykazania przewidywalnego znaczenia żądanych informacji wnioskujący właściwy organ przekazuje organowi współpracującemu informacje uzupełniające.
Poprawka 29 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 3 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 7 – ustęp 1 – akapit 1
3a) w art. 7 ust. 1 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:
1. Organ współpracujący udziela informacji, o których mowa w art. 5, najszybciej jak to możliwe, lecz nie później niż sześć miesięcy od daty otrzymania wniosku.
„1. Organ współpracujący udziela informacji, o których mowa w art. 5, najszybciej jak to możliwe, lecz nie później niż trzy miesiące od daty otrzymania wniosku.”;
Poprawka 30 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 3 b (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 7 – ustęp 6 a (nowy)
3b) w art. 7 dodaje się ustęp w brzmieniu:
„6a. Przed dniem 1 stycznia 2023 r. Komisja przedkłada sprawozdanie, w którym przedstawia ogólny zarys i ocenę otrzymanych statystyk i informacji według krajów w odniesieniu do takich kwestii jak administracyjne oraz inne odnośne koszty i korzyści, w tym przyrostowe dochody podatkowe, wynikające z wymiany informacji udzielonych na wniosek, a także praktyczne aspekty z tym związane, w tym liczbę otrzymanych i wysłanych wniosków przyjętych i odrzuconych w podziale na kraje, czas niezbędny do rozpatrzenia wniosków i inne istotne aspekty kompleksowej oceny.”;
Poprawka 31 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 4 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 – ustęp 1 – akapit 1 – wprowadzenie
Właściwy organ każdego z państw członkowskich przekazuje w drodze wymiany automatycznej właściwemu organowi któregokolwiek z pozostałych państw członkowskich wszelkie informacje, którymi dysponuje w odniesieniu do osób zamieszkałych w tym innym państwie członkowskim, dotyczące następujących szczególnych kategorii dochodu i kapitału, zgodnie z ich interpretacją na mocy krajowych przepisów państwa członkowskiego przekazującego informacje:
Właściwy organ każdego z państw członkowskich przekazuje w drodze wymiany automatycznej właściwemu organowi któregokolwiek z pozostałych państw członkowskich wszelkie informacje, którymi dysponuje lub które mógłby w uzasadniony sposób udostępnić w odniesieniu do osób zamieszkałych w tym innym państwie członkowskim, dotyczące następujących szczególnych kategorii dochodu i kapitału, zgodnie z ich interpretacją na mocy krajowych przepisów państwa członkowskiego przekazującego informacje:
Poprawka 32 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 4 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 – ustęp 1 – akapit 3
Każdego roku państwa członkowskie informują Komisję o co najmniej dwóch kategoriach dochodów i kapitału, o których mowa w akapicie pierwszym, w odniesieniu do których przekazują one informacje dotyczące rezydentów innego państwa członkowskiego.
Każdego roku państwa członkowskie informują Komisję o wszystkich kategoriach dochodów i kapitału, o których mowa w akapicie pierwszym, w odniesieniu do których przekazują one informacje dotyczące rezydentów innego państwa członkowskiego.
Poprawka 33 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 4 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 – ustęp 2
2. Przed dniem 1 stycznia 2023 r. państwa członkowskie informują Komisję o co najmniej czterech kategoriach wymienionych w ust. 1, w odniesieniu do których właściwy organ każdego z państw członkowskich przekazuje w drodze wymiany automatycznej właściwemu organowi któregokolwiek z pozostałych państw członkowskich informacje dotyczące rezydentów tego innego państwa członkowskiego. Informacje te dotyczą okresów rozliczeniowych rozpoczynających się od dnia 1 stycznia 2024 r. lub później.
skreśla się
Poprawka 34 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 4 – litera a a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 – ustęp 3 – akapit 1
aa) w ust. 3 skreśla się akapit pierwszy;
Poprawka 35 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 4 – litera b a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 – ustęp 3 a – akapit 2 – litera a
ba) w ust. 3a akapit drugi lit. a) otrzymuje brzmienie:
a) imię i nazwisko/nazwę, adres, numer(-y) identyfikacyjne podatnika ('NIP') oraz datę i miejsce urodzenia (w przypadku osób fizycznych) każdej 'osoby raportowanej', która jest 'posiadaczem rachunku', a w przypadku jakiegokolwiek 'podmiotu', który jest 'posiadaczem rachunku' i który — po zastosowaniu zasad należytej staranności zgodnych z załącznikami — zostanie zidentyfikowany jako kontrolowany przez co najmniej jedną 'osobę kontrolującą' będącą 'osobą raportowaną' — nazwę, adres i numer(-y) 'NIP' tego 'podmiotu' oraz imię i nazwisko, adres, numer(-y) 'NIP' oraz datę i miejsce urodzenia każdej 'osoby raportowanej';
a) imię i nazwisko/nazwę, adres, numer(-y) identyfikacyjne podatnika ('NIP') oraz datę i miejsce urodzenia (w przypadku osób fizycznych) każdej 'osoby raportowanej', która jest rzeczywistym 'posiadaczem rachunku', a w przypadku jakiegokolwiek 'podmiotu', który jest 'posiadaczem rachunku' i który — po zastosowaniu zasad należytej staranności zgodnych z załącznikami — zostanie zidentyfikowany jako kontrolowany przez co najmniej jedną 'osobę kontrolującą' będącą 'osobą raportowaną' — nazwę, adres i numer(-y) 'NIP' tego 'podmiotu' oraz imię i nazwisko, adres, numer(-y) 'NIP' oraz datę i miejsce urodzenia każdej 'osoby raportowanej';
Poprawka 36 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera -a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – tytuł
-a) w tytule wprowadza się następujące zmiany:
Zakres i warunki obowiązkowej automatycznej wymiany informacji dotyczących interpretacji indywidualnych o wymiarze transgranicznym oraz uprzednich porozumień cenowych
„Zakres i warunki obowiązkowej automatycznej wymiany informacji dotyczących interpretacji indywidualnych oraz uprzednich porozumień cenowych”;
(Zmiana dotyczy całości tekstu; jej przyjęcie wiąże się z koniecznością wprowadzenia zmian w całym dokumencie).
Poprawka 37 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera -a a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – ustęp 2 – akapit 4
-aa) w ust. 2 skreśla się akapit czwarty;
Poprawka 38 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera -a b (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – ustęp 3 – akapit 2 a (nowy)
-ab) w ust. 3 dodaje się akapit w brzmieniu:
„Począwszy od dnia 1 stycznia 2022 r. właściwy organ nie może negocjować ani uzgadniać nowych dwustronnych lub wielostronnych uprzednich porozumień cenowych z państwami trzecimi, które nie zezwalają na ich ujawnienie właściwym organom innych państw członkowskich.”;
Poprawka 39 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera -a c (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – ustęp 4
-ac) skreśla się ust. 4.
Poprawka 40 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera a a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – ustęp 6 – litera a
aa) w ust. 6 lit. a) otrzymuje brzmienie:
a) dane identyfikacyjne osoby, innej niż osoba fizyczna, a w stosownych przypadkach również grupy osób, do której należy;
„a) dane identyfikacyjne osoby, w tym osób fizycznych, a w stosownych przypadkach również grupy osób, do której należy;”;
Poprawka 41 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 – litera b Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a – ustęp 6 – litera b
b) streszczenie interpretacji indywidualnej o wymiarze transgranicznym lub uprzedniego porozumienia cenowego, w tym opis stosownej działalności gospodarczej lub transakcji lub serii transakcji, oraz wszelkie inne informacje, które mogłyby pomóc właściwemu organowi w ocenie potencjalnego ryzyka podatkowego, nie prowadząc do ujawnienia tajemnicy handlowej, przemysłowej lub zawodowej lub procesu produkcyjnego, lub do ujawnienia informacji, które byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym;”;
b) streszczenie interpretacji indywidualnej o wymiarze transgranicznym lub uprzedniego porozumienia cenowego, w tym opis stosownej działalności gospodarczej lub transakcji lub serii transakcji, wszystkich istotnych bezpośrednich i pośrednich skutków podatkowych takich jak efektywne stawki podatkowe, oraz wszelkie inne informacje, które mogłyby pomóc właściwemu organowi w ocenie potencjalnego ryzyka podatkowego, z pominięciem jednak informacji, które mogłyby prowadzić do ujawnienia tajemnicy handlowej, przemysłowej lub zawodowej lub procesu produkcyjnego, lub do ujawnienia informacji, które byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym;
Poprawka 42 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a a – ustęp 2
5a) w art. 8aa ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. Właściwy organ państwa członkowskiego, które otrzymało sprawozdanie według krajów zgodnie z ust. 1, ma obowiązek przekazać to sprawozdanie – w drodze wymiany automatycznej i w terminie określonym w ust. 4 – każdemu państwu członkowskiemu, w którym – jak wynika z informacji zawartych w sprawozdaniu według krajów – rezydentem do celów podatkowych jest co najmniej jeden „podmiot wchodzący w skład” „grupy przedsiębiorstw wielonarodowych”, do której należy „podmiot raportujący”, lub w którym podlega opodatkowaniu działalność gospodarcza prowadzona przez jego stały zakład.
„2. Właściwy organ państwa członkowskiego, które otrzymało sprawozdanie według krajów zgodnie z ust. 1, ma obowiązek przekazać to sprawozdanie – w drodze wymiany automatycznej i w terminie określonym w ust. 4 – każdemu państwu członkowskiemu, w którym – jak wynika z informacji zawartych w sprawozdaniu według krajów – rezydentem do celów podatkowych jest co najmniej jeden »podmiot wchodzący w skład« »grupy przedsiębiorstw wielonarodowych«, do której należy »podmiot raportujący«, lub w którym podlega opodatkowaniu działalność gospodarcza prowadzona przez jego stały zakład. Właściwy organ państwa członkowskiego, które otrzymało sprawozdanie według krajów zgodnie z ust. 1, ma również obowiązek przekazać to sprawozdanie właściwym służbom Komisji, która jest odpowiedzialna za scentralizowany rejestr sprawozdań według krajów. Komisja publikuje co roku zanonimizowane i zagregowane dane statystyczne zawarte w sprawozdaniu według krajów dla wszystkich państw członkowskich.”;
Poprawka 43 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 5 b (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a b – ustęp 14 – litera h a (nowa)
5b) w art. 8ab ust. 14 dodaje się literę w brzmieniu:
„ha) aktualizowany co roku wykaz beneficjentów.”;
Poprawka 44 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 6 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a c – ustęp 2 – akapit 1 – litera h
h) 'identyfikator rachunku finansowego', na który wpłacane jest 'wynagrodzenie' lub na poczet którego jest ono uznawane, jeśli jest on dostępny dla 'raportującego operatora platformy' i jeżeli właściwy organ państwa członkowskiego, którego rezydentem jest 'sprzedawca', nie powiadomił właściwych organów wszystkich innych państw członkowskich o tym, że nie zamierza korzystać w tym celu z 'identyfikatora rachunku finansowego';
h) 'identyfikator rachunku finansowego’, na który wpłacane jest 'wynagrodzenie' lub na poczet którego jest ono uznawane, pobrany przez 'raportującego operatora platformy';
Poprawka 45 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 6 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a c – ustęp 2 – akapit 2 a (nowy)
Informacje, o których mowa w lit. a) i b), są udostępniane innym organom państw członkowskich otrzymujących informacje w celu powstrzymania i ścigania naruszeń miejscowych lub krajowych przepisów ustawowych lub wykonawczych, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących tajemnicy skarbowej i ochrony danych mających zastosowanie w państwie członkowskim, którego rezydentem jest 'raportowany sprzedawca'.
Poprawka 46 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 6 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a c – ustęp 3
3. Przekazanie informacji zgodnie z ust. 2 odbywa się przy użyciu standardowego formularza, o którym mowa w art. 20 ust. 7, w terminie 2 miesięcy od zakończenia 'okresu sprawozdawczego', którego dotyczą obowiązki sprawozdawcze 'raportującego operatora platformy'.
3. Przekazanie informacji zgodnie z ust. 2 odbywa się przy użyciu standardowego formularza, o którym mowa w art. 20 ust. 7, bez zbędnej zwłoki i najpóźniej w terminie miesiąca od zakończenia 'okresu sprawozdawczego', którego dotyczą obowiązki sprawozdawcze 'raportującego operatora platformy'.
Poprawka 47 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 6 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 a c – ustęp 4 – akapit 2
Państwa członkowskie określają zasady, zgodnie którymi 'raportujący operator platformy' może wybrać rejestrację u właściwych organów jednego państwa członkowskiego zgodnie z zasadami opisanymi w załączniku V sekcja IV część F.
Państwa członkowskie określają zasady, zgodnie którymi 'raportujący operator platformy' może wybrać rejestrację u właściwych organów jednego państwa członkowskiego zgodnie z zasadami opisanymi w załączniku V sekcja IV część F, uwzględniając w przypadku braku identyfikacji do celów VAT, zgodnie z załącznikiem V sekcja IV część F, lokalizację jego globalnej lub regionalnej siedziby głównej, jego faktyczne miejsce zarządu, a także prowadzenie znaczącej działalności gospodarczej w tym wybranym państwie członkowskim.
Poprawka 48 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 7 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 b – ustęp 1
1. Państwa członkowskie co roku przekazują Komisji statystyki dotyczące wolumenu automatycznej wymiany informacji na podstawie art. 8 ust. 1 i 3a, art. 8aa i 8ac oraz informacje dotyczące administracyjnych oraz innych odnośnych kosztów i korzyści związanych z dokonaną wymianą informacji oraz informacje na temat wszelkich potencjalnych zmian, zarówno dla administracji podatkowych, jak i stron trzecich.
1. Państwa członkowskie co roku przekazują Komisji wszystkie odpowiednie istotne informacje, w tym statystyki dotyczące wolumenu automatycznej wymiany informacji, a także ocenę użyteczności danych podlegających wymianie na podstawie art. 8 ust. 1 i 3a, art. 8aa i 8ac, oraz informacje dotyczące administracyjnych oraz innych odnośnych kosztów i korzyści związanych z dokonaną wymianą informacji oraz informacje na temat wszelkich potencjalnych zmian, zarówno dla administracji podatkowych, jak i stron trzecich.
Poprawka 49 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 7 – litera b Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 b – ustęp 2
b) uchyla się ust. 2;
skreśla się
Poprawka 50 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 7 – litera b a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 8 b – ustęp 2
ba) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. Przed dniem 1 stycznia 2019 r. Komisja przedkłada sprawozdanie, w którym przedstawia ogólny zarys i ocenę statystyk i informacji otrzymanych na podstawie ust. 1 niniejszego artykułu, dotyczące takich kwestii jak administracyjne oraz inne odnośne koszty i korzyści wynikające z automatycznej wymiany informacji, a także praktyczne aspekty z tym związane. Stosownie do sytuacji Komisja przedkłada Radzie wniosek dotyczący kategorii i warunków określonych w art. 8 ust. 1, łącznie z warunkiem, zgodnie z którym informacje na temat rezydentów innych państw członkowskich muszą być dostępne, lub dotyczący pozycji, o których mowa w art. 8 ust. 3a, bądź obu tych elementów.
„2. Przed dniem 1 stycznia 2022 r. Komisja przedkłada sprawozdanie, w którym przedstawia ogólny zarys i ocenę statystyk i informacji otrzymanych na podstawie ust. 1 niniejszego artykułu, dotyczące takich kwestii jak faktyczne wykorzystanie danych otrzymanych przez państwa członkowskie do celów podatkowych i innych, administracyjne oraz inne odnośne koszty i korzyści wynikające z automatycznej wymiany informacji, a także praktyczne aspekty z tym związane. Komisja przedkłada Radzie wniosek dotyczący kategorii i warunków określonych w art. 8 ust. 1, łącznie z warunkiem, zgodnie z którym informacje na temat rezydentów innych państw członkowskich muszą być dostępne lub muszą zostać udostępnione, lub dotyczący pozycji, o których mowa w art. 8 ust. 3a, w tym własności rzeczywistej.
Podczas analizy wniosku przedstawionego przez Komisję Rada dokonuje oceny dalszego zwiększenia skuteczności i usprawnienia funkcjonowania automatycznej wymiany informacji oraz poprawy jakości tej wymiany w celu zapewnienia, by:
Podczas analizy wniosku przedstawionego przez Komisję Rada dokonuje oceny dalszego zwiększenia skuteczności i usprawnienia funkcjonowania automatycznej wymiany informacji oraz poprawy jakości tej wymiany w celu zapewnienia, by:
a) właściwy organ każdego z państw członkowskich przekazywał w drodze automatycznej wymiany właściwemu organowi każdego z pozostałych państw członkowskich informacje na temat okresów rozliczeniowych, począwszy od dnia 1 stycznia 2019 r., dotyczące rezydentów tego drugiego państwa członkowskiego oraz odnoszące się do wszystkich kategorii dochodu i kapitału wymienionych w art. 8 ust. 1, zgodnie z ich interpretacją na mocy ustawodawstwa krajowego państwa członkowskiego przekazującego informacje; oraz
a) wykazy kategorii dochodu i kapitału określone w art. 8 ust. 1 były udostępniane przez państwa członkowskie, nawet jeśli w danej chwili nie są dostępne, i przekazywane odpowiednio w drodze wymiany;
b) wykazy kategorii i pozycji określone w art. 8 ust. 1 i 3a zostały rozszerzone na inne kategorie i pozycje, w tym opłaty licencyjne.
b) kategorie dochodu określone w art. 8 ust. 1 zostały rozszerzone na aktywa niefinansowe, takie jak nieruchomości, dzieła sztuki lub biżuteria, oraz nowe formy przechowywania majątku, takie jak wolne porty i skrytki depozytowe;
ba) wykazy pozycji określone w art. 8 ust. 3a zostały rozszerzone w celu uwzględnienia danych dotyczących własności rzeczywistej oraz w celu wyeliminowania obchodzenia przepisów za pomocą drugiej rezydencji podatkowej lub rezydencji podatkowych w wielu krajach;
bb) państwa członkowskie zasadniczo mogły wykorzystywać otrzymane informacje do celów innych niż te, o których mowa w art. 16 ust. 1;
bc) faktyczne wykorzystanie otrzymanych danych podlegało prawidłowej ocenie.”;
Poprawka 51 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 8 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 11 – ustęp 1
1. W celu wymiany informacji, o których mowa w art. 1 ust. 1, właściwy organ państwa członkowskiego może wystąpić z wnioskiem do właściwego organu innego państwa członkowskiego, aby urzędnicy upoważnieni przez wnioskujące państwo członkowskie mogli zgodnie z ustaleniami proceduralnymi określonymi przez państwo członkowskie, do którego kierowany jest wniosek:
1. W celu wymiany informacji, o których mowa w art. 1 ust. 1, właściwy organ państwa członkowskiego może wystąpić z wnioskiem do właściwego organu innego państwa członkowskiego, aby urzędnicy upoważnieni przez wnioskujące państwo członkowskie mogli zgodnie z ustaleniami proceduralnymi określonymi przez państwo członkowskie, do którego kierowany jest wniosek:
a) przebywać w urzędach, w których wykonują swoje obowiązki organy administracyjne współpracującego państwa członkowskiego;
a) przebywać w urzędach, w których wykonują swoje obowiązki organy administracyjne współpracującego państwa członkowskiego;
b) być obecni podczas postępowań administracyjnych prowadzonych na terytorium współpracującego państwa członkowskiego;
b) być obecni podczas postępowań administracyjnych prowadzonych na terytorium współpracującego państwa członkowskiego;
c) w stosownych przypadkach, uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez współpracujące państwo członkowskie za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji.
c) w stosownych przypadkach, uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez współpracujące państwo członkowskie za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji.
Właściwy organ odpowiada organowi wnioskującemu zgodnie z akapitem pierwszym w terminie 30 dni, potwierdzając swoją zgodę lub informując o swojej uzasadnionej odmowie.
Właściwy organ odpowiada organowi wnioskującemu zgodnie z akapitem pierwszym w terminie 30 dni, potwierdzając swoją zgodę lub informując o swojej uzasadnionej odmowie.
W przypadku otrzymania uzasadnionej odmowy organ wnioskujący może ponownie zwrócić się do właściwego organu, przedstawiając dodatkowe elementy, aby uzyskać dla swojego urzędnika zgodę na wykonywanie zadań, o których mowa w ust. 1 lit. a), b) lub c). Właściwy organ udziela odpowiedzi na ten drugi wniosek w terminie 30 dni od dnia otrzymania tego wniosku.
Jeżeli informacje, których dotyczy wniosek, zawarte są w dokumentach, do których mają dostęp urzędnicy organu współpracującego, urzędnicy organu wnioskującego otrzymują kopie tych dokumentów.
Jeżeli informacje, których dotyczy wniosek, zawarte są w dokumentach, do których mają dostęp urzędnicy organu współpracującego, urzędnicy organu wnioskującego otrzymują kopie tych dokumentów.
Poprawka 52 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 10 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 12 a – ustęp 2
2. W przypadku gdy właściwy organ jednego państwa członkowskiego wystąpi do właściwego organu innego państwa członkowskiego (lub innych państw członkowskich) z wnioskiem o przeprowadzenie wspólnej kontroli dotyczącej co najmniej jednej osoby będącej przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania dla wszystkich właściwych państw członkowskich, organy współpracujące udzielają odpowiedzi na wniosek w terminie 30 dni od dnia otrzymania tego wniosku.
2. W przypadku gdy właściwe organy co najmniej jednego państwa członkowskiego wystąpią do właściwego organu innego państwa członkowskiego (lub właściwych organów innych państw członkowskich) z wnioskiem o przeprowadzenie wspólnej kontroli dotyczącej co najmniej jednej osoby będącej przedmiotem wspólnego lub uzupełniającego zainteresowania dla wszystkich właściwych państw członkowskich, organy współpracujące udzielają odpowiedzi na wniosek w terminie 30 dni od dnia otrzymania tego wniosku.
Poprawka 53 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 10 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 12 a – ustęp 3 – wprowadzenie
3. Wniosek o przeprowadzenie wspólnej kontroli przez właściwy organ państwa członkowskiego można odrzucić z uzasadnionych powodów, w szczególności wtedy, gdy:
3. Wniosek o przeprowadzenie wspólnej kontroli przez właściwy organ państwa członkowskiego można odrzucić wtedy, gdy:
Jeżeli organ współpracujący odrzuca wniosek, informuje osobę wnioskującą lub osoby wnioskujące o przyczynach odrzucenia wniosku.
Jeżeli organ współpracujący odrzuca wniosek, informuje osobę wnioskującą lub osoby wnioskujące o tym, który z dwóch powodów określonych w ust. 3 był podstawą do odrzucenia wniosku.
Poprawka 55 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 12 – litera a Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 16 – ustęp 1 – akapit 1
Informacje przekazane między państwami członkowskimi w jakiejkolwiek formie zgodnie z niniejszą dyrektywą są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej i korzystają z takiej ochrony, jaką objęte są podobne informacje na mocy krajowego prawa państwa członkowskiego, które informacje te otrzymuje. Takie informacje mogą być wykorzystywane do celów oceny, stosowania i egzekwowania krajowych przepisów państw członkowskich dotyczących podatków, o których mowa w art. 2, a także VAT i innych podatków pośrednich.
Informacje przekazane między państwami członkowskimi wjakiejkolwiek formie zgodnie zniniejszą dyrektywą są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy urzędowej na mocy prawa krajowego współpracującego państwa członkowskiego i wnioskującego państwa członkowskiego i korzystają ztakiej ochrony, jaką objęte są podobne informacje na mocy krajowego prawa państwa członkowskiego, które informacje te otrzymuje. Takie informacje mogą być wykorzystywane do celów oceny, stosowania i egzekwowania krajowych przepisów państw członkowskich dotyczących podatków, o których mowa w art. 2, a także VAT, informacji, o których mowa w art. 8ac ust. 2 akapit drugi, i innych podatków pośrednich.
Poprawka 56 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 12 – litera b Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 16 – ustęp 2
2. Informacje i dokumenty otrzymane zgodnie z niniejszą dyrektywą mogą być wykorzystywane do celów innych niż te, o których mowa w ust. 1, o ile zezwoli na to właściwy organ państwa członkowskiego przekazującego informacje zgodnie z niniejszą dyrektywą i jedynie wzakresie, wjakim dopuszczają to przepisy państwa członkowskiego właściwego organu otrzymującego informacje.
2. Informacje i dokumenty otrzymane zgodnie z niniejszą dyrektywą przez właściwy organ państwa członkowskiego mogą być wykorzystywane do celów innych niż te, o których mowa w ust. 1, jedynie w zakresie, w jakim dopuszczają to przepisy państwa członkowskiego właściwego organu otrzymującego informacje.
Właściwy organ każdego państwa członkowskiego przekazuje właściwym organom pozostałych państw członkowskich wykaz celów, w jakich zgodnie z prawem krajowym można wykorzystać informacje i dokumenty – oprócz celów, o których mowa w ust. 1. Właściwy organ, który otrzymuje informacje, może bez pozwolenia, o którym mowa w akapicie pierwszym, wykorzystać te informacje oraz dokumenty w dowolnym celu wskazanym przez informujące państwo członkowskie.”;
Poprawka 57 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 12 – litera b a (nowa) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 16 – ustęp 4
ba) skreśla się ust. 4.
Poprawka 58 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 13 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 17 – ustęp 4 a (nowy)
13a) w art. 17 dodaje się ustęp w brzmieniu:
„4a. Możliwość odmowy udzielenia informacji, o której mowa w ust. 4, nie ma zastosowania, jeżeli organ wnioskujący jest w stanie wykazać, że informacje nie zostaną podane do wiadomości publicznej i zostaną wykorzystane wyłącznie do oceny odpowiednich spraw podatkowych osoby lub grupy osób, których dotyczy wniosek o udzielenie informacji, zarządzania tymi sprawami i ich kontroli.”;
Komisja opracowuje i zapewnia techniczne i logistyczne wsparcie bezpiecznego centralnego interfejsu współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, na którym państwa członkowskie komunikują się przy użyciu standardowych formularzy zgodnie z art. 20 ust. 1 i 3. Do tego interfejsu dostęp mają właściwe organy wszystkich państw członkowskich. Na potrzeby gromadzenia statystyk Komisja ma dostęp do informacji o wymianach zapisanych na interfejsie, które można automatycznie pobrać. Dostęp Komisji pozostaje bez uszczerbku dla zobowiązania państw członkowskich do przedstawiania statystyk dotyczących wymiany informacji zgodnie z art. 23 ust. 4.
Komisja opracowuje i zapewnia wszelkie niezbędne techniczne i logistyczne wsparcie bezpiecznego centralnego interfejsu współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, na którym państwa członkowskie komunikują się przy użyciu standardowych formularzy zgodnie z art. 20 ust. 1 i 3. Do tego interfejsu dostęp mają właściwe organy wszystkich państw członkowskich. Komisja dopilnowuje, aby centralny interfejs posiadał zabezpieczenia na najwyższym poziomie cyberbezpieczeństwa i technicznie certyfikowane procedury gwarantujące ochronę danych. Na potrzeby gromadzenia statystyk Komisja ma dostęp do informacji o wymianach zapisanych na interfejsie, które można automatycznie pobrać. Dostęp Komisji pozostaje bez uszczerbku dla zobowiązania państw członkowskich do przedstawiania statystyk dotyczących wymiany informacji zgodnie z art. 23 ust. 4.
Poprawka 60 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 17 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 – ustęp 2
2. Państwa członkowskie w ramach swoich jurysdykcji badają i oceniają skuteczność współpracy administracyjnej prowadzonej zgodnie z niniejszą dyrektywą, dotyczącej zwalczania uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania, a także co roku informują Komisję o wynikach swojej oceny.
2. Państwa członkowskie w ramach swoich jurysdykcji badają i oceniają skuteczność współpracy administracyjnej prowadzonej zgodnie z niniejszą dyrektywą, dotyczącej zwalczania uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania oraz analizują i oceniają koszty przestrzegania przepisów, które mogą wynikać z ewentualnej nadmiernej sprawozdawczości. Państwa członkowskie co roku informują Parlament Europejski i Komisję o wynikach swojej oceny. Streszczenie wyników podawane jest do wiadomości publicznej, z uwzględnieniem praw podatników i z zachowaniem poufności. Przedstawiane informacje nie mogą być zdezagregowane w stopniu, który pozwalałby na przypisanie ich do jednego podatnika.
Poprawka 61 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 17 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 – ustęp 3
17a) w art. 23 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
3. Państwa członkowskie przekazują Komisji roczną ocenę skuteczności automatycznej wymiany informacji, o której mowa w art. 8, 8a, 8aa i 8ab, a także jej praktyczne wyniki. Komisja określa – w drodze aktów wykonawczych – formę i warunki przekazywania tej rocznej oceny. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 26 ust. 2.
3. Państwa członkowskie przekazują Komisji roczną ocenę skuteczności wymiany informacji na wniosek, o której mowa w art. 5, 6 i 7, oraz automatycznej wymiany informacji, o której mowa w art. 8, 8a, 8aa i 8ab, a także jej praktyczne wyniki, w tym przyrostowe dochody podatkowe związane ze współpracą administracyjną.Komisja dokonuje dezagregacji przekazywanych informacji co najmniej na poziomie poszczególnych krajów. Komisja określa – w drodze aktów wykonawczych – formę i warunki przekazywania tej rocznej oceny. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 26 ust. 2.
Poprawka 62 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 17 b (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 a – ustęp 1
17b) w art. 23a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Informacje przekazywane Komisji na mocy niniejszej dyrektywy są przez nią zachowywane w poufności, zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do organów unijnych, i nie mogą być wykorzystywane w żadnych innych celach niż w celu ustalenia, czy i w jakim stopniu państwa członkowskie przestrzegają przepisów niniejszej dyrektywy.
1. Informacje przekazywane Komisji na mocy niniejszej dyrektywy są zachowywane w poufności, o ile ich nieujawnienie nie szkodzi interesowi publicznemu, informacje te można przypisać do jednego podatnika, a ich ujawnienie naruszyłoby prawa podatników.
Poprawka 63 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 18 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 a – ustęp 2 – akapit 1
Informacje przekazywane Komisji przez państwo członkowskie na podstawie art. 23, a także wszelkie sprawozdania lub dokumenty sporządzone przez Komisję z wykorzystaniem takich informacji, mogą być przekazywane innym państwom członkowskim. Takie przekazane informacje są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy urzędowej i korzystają z takiej ochrony, jaką objęte są podobne informacje na mocy prawa krajowego państwa członkowskiego, które je otrzymało.
Informacje przekazywane Komisji przez państwo członkowskie na podstawie art. 23, a także wszelkie sprawozdania lub dokumenty sporządzone przez Komisję z wykorzystaniem takich możliwych do przypisania informacji, mogą być przekazywane innym państwom członkowskim. Takie przekazane informacje są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy urzędowej i korzystają z takiej ochrony, jaką objęte są podobne informacje na mocy prawa krajowego państwa członkowskiego, które je otrzymało.
Poprawka 64 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 18 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 a – ustęp 2 – akapit 2
Państwa członkowskie mogą wykorzystywać sporządzone przez Komisję sprawozdania i dokumenty, o których mowa w akapicie pierwszym, jedynie do celów analitycznych inie mogą ich publikować ani udostępniać żadnej innej osobie ani żadnemu innemu podmiotowi bez wyraźnej zgody Komisji.
Państwa członkowskie mogą wykorzystywać sporządzone przez Komisję sprawozdania i dokumenty, o których mowa w akapicie pierwszym, jedynie do celów analitycznych, i mogą one być udostępniane wszystkim zainteresowanym stronom, a następnie podawane do wiadomości publicznej, o ile zawartych w nich informacji nie można przypisać jednemu podatnikowi, a ich ujawnienie jest zgodne z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji.
Poprawka 65 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 18 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 23 a – ustęp 2 – akapit 3
Niezależnie od zapisów akapitów pierwszego i drugiego Komisja może opublikować zanonimizowane roczne streszczenia danych statystycznych, które państwa członkowskie przekazały jej zgodnie z art. 23 ust. 4.”;
Komisja publikuje zanonimizowane roczne streszczenia danych statystycznych, które państwa członkowskie przekazały jej zgodnie z art. 23 ust. 4.
Poprawka 66 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 19 – litera b Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 25 – ustęp 5 – akapit 1
Państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadku naruszenia ochrony danych osobowych w rozumieniu art. 4 pkt 12 rozporządzenia (UE) 2016/679 właściwe organy miały możliwość wezwania Komisji, jako podmiotu przetwarzającego, do zawieszenia wymiany informacji na podstawie niniejszej dyrektywy – jako środka łagodzącego – z państwem członkowskim, w którym doszło do naruszenia.
Państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadku naruszenia ochrony danych osobowych w rozumieniu art. 4 pkt 12 rozporządzenia (UE) 2016/679 lub w przypadku naruszenia zasad praworządności, o których mowa w art. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092* właściwe organy miały możliwość wezwania Komisji, jako podmiotu przetwarzającego, do zawieszenia wymiany informacji na podstawie niniejszej dyrektywy – jako środka łagodzącego – z państwem członkowskim, w którym doszło do naruszenia.
_________________
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (Dz.U. L 433I z 22.12.2020, s. 1).
Poprawka 67 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 19 – litera b Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 25 – ustęp 5 – akapit 2
Zawieszenie trwa do czasu, gdy właściwe organy wezwą Komisję do umożliwienia im ponownej wymiany informacji na podstawie niniejszej dyrektywy z państwem członkowskim, w którym doszło do naruszenia.
Zawieszenie trwa do czasu, gdy właściwe organy wezwą Komisję do umożliwienia im ponownej wymiany informacji na podstawie niniejszej dyrektywy z państwem członkowskim, w którym doszło do naruszenia. Komisja umożliwia wymianę informacji tylko wtedy, gdy istnieją techniczne dowody, że przepływ danych jest zabezpieczony.
Poprawka 68 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 20 Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 25 a – akapit 1
Państwa członkowskie przyjmują przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą dotyczących art. 8aa, 8ab i 8ac oraz przyjmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
Państwa członkowskie przyjmują przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą dotyczących art. 8aa, 8ab i 8ac oraz przyjmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia stosowania tych sankcji, zgodnie z załącznikiem V. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
Poprawka 69 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 20 a (nowy) Dyrektywa 2011/16/UE Artykuł 25 b (nowy)
20a) dodaje się artykuł w brzmieniu:
„Artykuł 25b
Przegląd
Do dnia... [dwa lata od daty wejścia w życie niniejszej dyrektywy zmieniającej] Komisja przedstawia sprawozdanie na temat wdrożenia i skuteczności przepisów wprowadzonych dyrektywą Rady (UE) .../...*+ i przedkłada konkretne wnioski, w tym wnioski ustawodawcze, dotyczące jej udoskonalenia. Sprawozdanie to podaje się do wiadomości publicznej.
Badając wniosek przedstawiony przez Komisję, Rada analizuje dalsze zaostrzenie obowiązku składania sprawozdań przez 'raportujących operatorów platform'.
________
* Dyrektywa Rady (UE) .../... z dnia ... zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (Dz.U. ...).
+ Dz.U.: proszę wstawić w tekście numer niniejszej dyrektywy zmieniającej oraz uzupełnić numer, datę i odniesienie do Dz.U. w przypisie.”
Poprawka 70 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE ZAŁĄCZNIK V – akapit 2 a (nowy)
W niniejszym załączniku ujęto także szereg możliwych sankcji, zgodnie z art. 25a, które mogą być stosowane przez państwa członkowskie.
Poprawka 71 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE ZAŁĄCZNIK V – Sekcja I – litera A – punkt 3 a (nowy)
3a. „Wyłączony operator platformy sprawozdawczej” oznacza ʹoperatora platformy sprawozdawczejʹ, którego przychody wygenerowane w Unii w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły 100 000 EUR.
Poprawka 72 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE ZAŁĄCZNIK V – Sekcja I – litera A – punkt 4 a (nowy)
4a. Termin „wyłączona stosowna czynność” oznacza każdą mającą charakter niezarobkowy i niepieniężną wymianę towarów i usług.
Poprawka 73 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE Załącznik V – sekcja III – litera B – punkt 2 – litera b
b) 'identyfikator rachunku finansowego', jeśli jest on dostępny dla 'raportującego operatora platformy' i jeżeli właściwy organ państwa członkowskiego, którego rezydentem jest 'raportowany sprzedawca', nie powiadomił właściwych organów wszystkich innych państw członkowskich o tym, że nie zamierza korzystać w tym celu z 'identyfikatora rachunku finansowego';
b) 'identyfikator rachunku finansowego' pobrany przez 'raportującego operatora platformy' i jeżeli właściwy organ państwa członkowskiego, którego rezydentem jest 'raportowany sprzedawca', nie powiadomił właściwych organów wszystkich innych państw członkowskich o tym, że nie zamierza korzystać w tym celu z 'identyfikatora rachunku finansowego';
Poprawka 74 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE Załącznik V – sekcja III – litera B – punkt 3 – litera b
b) 'identyfikator rachunku finansowego', jeśli jest on dostępny dla 'raportującego operatora platformy' i jeżeli właściwy organ państwa członkowskiego, którego rezydentem jest 'raportowany sprzedawca', nie powiadomił właściwych organów wszystkich innych państw członkowskich o tym, że nie zamierza korzystać w tym celu z 'identyfikatora rachunku finansowego';
b) 'identyfikator rachunku finansowego' pobrany przez 'raportującego operatora platformy' i jeżeli właściwy organ państwa członkowskiego, którego rezydentem jest 'raportowany sprzedawca', nie powiadomił właściwych organów wszystkich innych państw członkowskich o tym, że nie zamierza korzystać w tym celu z 'identyfikatora rachunku finansowego';
Poprawka 75 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE ZAŁĄCZNIK V – Sekcja IV – litera C – punkt 1 a (nowy)
Do dnia ... [dwa lata od daty wejścia w życie niniejszej dyrektywy zmieniającej] Komisja przeprowadza ocenę skuteczności tych procedur administracyjnych oraz jakości wdrażania procedur należytej staranności i wymogów sprawozdawczych. W razie konieczności wprowadzenia usprawnień ocenie tej mogą towarzyszyć wnioski ustawodawcze.
Poprawka 76 Wniosek dotyczący dyrektywy Załącznik I Dyrektywa 2011/16/UE ZAŁĄCZNIK V – Sekcja IV – litera F a (nowa)
Fa. Kary za naruszenie przepisów
Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące kar stosowanych w przypadku naruszenia przez 'raportujących operatorów platform' obowiązków sprawozdawczych. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Zachęca się państwa członkowskie do zapewnienia wspólnego zestawu sankcji, tak aby w Unii obowiązywały podobne kary i aby uniknąć „turystyki rejestracyjnej” w oparciu o surowość stosowanych kar.
Państwa członkowskie zachęca się w szczególności do rozważenia jako kar możliwości ograniczenia regulowanych sposobów płatności, pobierania dodatkowych opłat wynikowych za transakcję, wyłączenia zamówień publicznych oraz, w skrajnych i powtarzających się przypadkach, cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności operatora platformy.
Należyta staranność i odpowiedzialność przedsiębiorstw
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. zawierające zalecenia dla Komisji dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw (2020/2129(INL))
– uwzględniając art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „Kartą”),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010 z dnia 20 października 2010 r. ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna(1) („rozporządzenie w sprawie drewna”),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającą dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG(2) („dyrektywa o rachunkowości”),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy(3) („dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej”),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821 z dnia 17 maja 2017 r. ustanawiające obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka(4) (rozporządzenie w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniającą dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania(5) („dyrektywa o prawach akcjonariuszy”),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii(6) („dyrektywa o ochronie sygnalistów”),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych(7) („rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji”),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088(8) („rozporządzenie w sprawie systematyki”),
– uwzględniając unijny Plan działania w zakresie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego(9),
– uwzględniając wytyczne Komisji dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych (metodyka sprawozdawczości niefinansowej)(11) oraz wytyczne Komisji dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych: Suplement dotyczący zgłaszania informacji związanych z klimatem(12),
– uwzględniając swoje rezolucje z dnia 25 października 2016 r. w sprawie odpowiedzialności przedsiębiorstw za poważne naruszenia praw człowieka w państwach trzecich(13), z dnia 27 kwietnia 2017 r. w sprawie inicjatywy przewodniej UE dotyczącej przemysłu konfekcyjnego(14) oraz z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie zrównoważonego finansowania(15),
– uwzględniając porozumienie paryskie przyjęte w dniu 12 grudnia 2015 r. („porozumienie paryskie”),
– uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętą w 2015 r., a zwłaszcza 17 celów zrównoważonego rozwoju,
– uwzględniając dokument ramowy ONZ z 2008 r. w dziedzinie działalności gospodarczej i praw człowieka zatytułowany „Protect, Respect and Remedy” [Chronić, szanować i naprawiać],
– uwzględniając wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka z 2011 r.(16),
– uwzględniając wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych(17),
– uwzględniając wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w celu odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej(18),
– uwzględniając wytyczne OECD w zakresie należytej staranności dotyczące odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze odzieżowo-obuwniczym(19),
– uwzględniając wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w zakresie odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka(20),
– uwzględniając wytyczne OECD/FAO dotyczące odpowiedzialnego łańcucha dostaw rolnych(21),
– uwzględniając wytyczne OECD dla inwestorów instytucjonalnych, dotyczące należytej staranności w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej(22),
– uwzględniając wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w celu odpowiedzialnego udzielania kredytów przedsiębiorstwom i gwarantowania emisji papierów wartościowych(23),
– uwzględniając deklarację Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z 1998 r. dotyczącą podstawowych zasad i praw w pracy i towarzyszące jej działania następcze(24),
– uwzględniając wydaną przez MOP w 2017 r. trójstronną deklarację zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej(25),
– uwzględniając broszurę ONZ pt. „Wymiar płci w wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka”(26),
– uwzględniając francuską ustawę nr 2017-399 w sprawie obowiązku czujności przedsiębiorstw dominujących i zamawiających(27),
– uwzględniając holenderską ustawę o wprowadzeniu obowiązku dochowania należytej staranności w celu zapobiegania dostawom towarów i świadczeniu usług przy wykorzystaniu pracy dzieci(28),
– uwzględniając rekomendację CM/Rec(2016)3 Komitetu Ministrów do państw członkowskich dotyczącą praw człowieka i biznesu przyjętą przez Komitet Ministrów w dniu 2 marca 2016 r.,
– uwzględniając badanie Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Zewnętrznej Unii Europejskiej z lutego 2019 r. pt. „Dostęp do środków prawnych dla ofiar naruszeń praw człowieka przez przedsiębiorstwa w państwach trzecich”(29),
– uwzględniając briefingi Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Zewnętrznej Unii Europejskiej z czerwca 2020 r. zatytułowane „Prawodawstwo UE dotyczące należytej staranności w zakresie praw człowieka – monitorowanie, egzekwowanie i dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar”(30) oraz „Istotne elementy potencjalnych przepisów dotyczących należytej staranności w zakresie praw człowieka”,
– uwzględniając badanie przygotowane dla Komisji Europejskiej pt. „Wymogi w zakresie należytej staranności w całym łańcuchu dostaw”(31),
– uwzględniając badanie przygotowane dla Komisji Europejskiej pt. „Obowiązki dyrektorów a zrównoważony ład korporacyjny”(32),
– uwzględniając zasady w sprawie praw dziecka i przedsiębiorczości opracowane przez UNICEF, inicjatywę ONZ Global Compact i Międzynarodowe Przymierze Save the Children(33),
– uwzględniając plan działania Komisji w sprawie unii rynków kapitałowych (COM(2020)0590),
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego na temat obowiązkowej należytej staranności,
– uwzględniając art. 47 i 54 Regulaminu,
– uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Spraw Zagranicznych, Komisję Handlu Międzynarodowego i Komisję Rozwoju,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A9-0018/2021),
A. mając na uwadze, że art. 3 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) stanowią, że w stosunkach zewnętrznych Unia ma umacniać i propagować swoje wartości i zasady, a mianowicie zasady praworządności oraz poszanowania i ochrony praw człowieka, oraz przyczyniać się do trwałego rozwoju Ziemi, solidarności, swobodnego i uczciwego handlu oraz ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego; mając w szczególności na uwadze, że Unia ma wspierać trwały rozwój gospodarczy, społeczny i środowiskowy krajów rozwijających się, przyjmując za nadrzędny cel likwidację ubóstwa; mając na uwadze, że Unia ma przestrzegać tych zasad i dążyć do osiągnięcia tych celów przy opracowywaniu i wprowadzaniu w życie zewnętrznych aspektów innych swoich polityk;
B. mając na uwadze, że art. 208 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że przy realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia ma brać pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju;
C. mając na uwadze, że globalizacja działalności gospodarczej pogłębiła negatywny wpływ działalności przedsiębiorstw na prawa człowieka, w tym prawa socjalne i pracownicze, środowisko i dobre rządy państw; mając na uwadze, że naruszenia praw człowieka często występują już na pierwszych etapach produkcji, w szczególności podczas pozyskiwania surowców i wytwarzania produktów;
D. mając na uwadze, że Karta odnosi się do całego prawodawstwa unijnego oraz do organów krajowych wdrażających prawo Unii – zarówno w Unii, jak i państwach trzecich;
E. mając na uwadze, że jeżeli procedury należytej staranności zostaną wdrożone kompleksowo, przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie odniosą korzyści z lepszego prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż skupią się na zapobieganiu szkodom, a nie na ich naprawianiu;
F. mając na uwadze, że przyszłe prawodawstwo dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw europejskich miałoby skutki eksterytorialne oraz wpływałoby na rozwój społeczny, gospodarczy i środowiskowy krajów rozwijających się oraz na ich perspektywy osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; mając na uwadze, że ten znaczący wpływ mógłby przyczynić się do osiągnięcia celów polityki Unii dotyczących rozwoju;
G. mając na uwadze, że przedsiębiorstwa powinny szanować prawa człowieka, w tym prawa międzynarodowe i prawa podstawowe zapisane w Karcie, środowisko i dobre rządy oraz nie powinny powodować negatywnych skutków w tym zakresie ani się do nich przyczyniać; mając na uwadze, że należyta staranność powinna opierać się na zasadzie „nie szkodzić”; mając na uwadze, że art. 21 TUE wymaga od Unii promowania i umacniania uniwersalności i niepodzielności praw człowieka oraz podstawowych wolności zagwarantowanych w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i w Karcie w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju oraz spójności między działaniami zewnętrznymi i innymi obszarami polityki Unii; mając na uwadze, że Rada Unii Europejskiej uznała, iż poszanowanie praw człowieka przez przedsiębiorstwa w ramach ich działalności oraz łańcuchów dostaw jest ważne do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju wyznaczonych przez ONZ;
H. mając na uwadze, że demokracja, która chroni prawa człowieka i podstawowe wolności, jest jedyną formą rządów zgodną ze zrównoważonym rozwojem; mając na uwadze, że korupcja i brak przejrzystości w znacznym stopniu zagrażają prawom człowieka;
I. mając na uwadze, że prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do rzetelnego procesu sądowego jest podstawowym prawem człowieka zagwarantowanym w art. 8 Powszechnej deklaracji praw człowieka, art. 2 ust. 3 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz w art. 6 i 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 47 Karty; mając na uwadze, że Unia, która zobowiązuje się wspierać i chronić i egzekwować prawa człowieka na świecie, powinna pomagać we wspieraniu praw ofiar łamania praw człowieka i nadużyć związanych z działalnością gospodarczą i stanowiących przestępstwo w państwach trzecich, zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE(34) i 2012/29/UE(35);
J. mając na uwadze, że korupcja w postępowaniach sądowych ma druzgocący wpływ na rzetelne sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i etykę zawodową w sądownictwie oraz nieuchronnie łamie prawo do rzetelnego procesu sądowego oraz prawo do rzeczywistej rekompensaty; mając na uwadze, że korupcja może prowadzić do systematycznego łamania praw człowieka w działalności gospodarczej, na przykład przez uniemożliwienie jednostkom dostępu do towarów i usług, które państwa są zobowiązane zapewnić w ramach wypełniania obowiązków w zakresie praw człowieka, lub przez podnoszenie ceny tych towarów i usług, przez zachęcanie przedsiębiorstw do bezprawnego przejmowania lub przywłaszczania sobie gruntów, przez ułatwianie prania pieniędzy czy przez nieuprawnione przyznawanie licencji lub koncesji firmom wydobywczym;
K. mając na uwadze, że kryzys związany z Covid-19 ujawnił niektóre poważne wady globalnych łańcuchów dostaw i łatwość, z jaką niektóre przedsiębiorstwa mogą przenosić, zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni, negatywny wpływ swojej działalności gospodarczej do innych jurysdykcji, zwłaszcza poza granicami Unii, i nie ponosić za to odpowiedzialności; mając na uwadze, że jak wykazała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), przedsiębiorstwa, które podjęły proaktywne działania w celu wyeliminowania zagrożeń spowodowanych kryzysem COVID-19 w sposób łagodzący niekorzystne skutki dla pracowników i łańcuchów dostaw, długoterminowo podnoszą swoją wartość i odporność, poprawiają swoją rentowność krótkoterminową i swoje perspektywy odbudowy w wymiarze średnio- i długoterminowym;
L. mając na uwadze, że należy podkreślić znaczenie wolności słowa, prawa do zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń, w tym prawa do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich, prawa do rokowań zbiorowych i akcji protestacyjnych, a także prawa do uczciwego wynagrodzenia i do godnych warunków pracy, w tym warunków bezpieczeństwa i higieny pracy;
M. mając na uwadze, że według statystyk MOP na całym świecie jest około 25 mln ofiar pracy przymusowej, 152 mln ofiar pracy dzieci, 2,78 mln zgonów spowodowanych chorobami zawodowymi rocznie i 374 mln nieśmiertelnych wypadków przy pracy rocznie; mając na uwadze, że MOP opracowała kilka konwencji mających na celu ochronę pracowników, ale nadal nie są one egzekwowane, zwłaszcza jeżeli chodzi o rynki pracy krajów rozwijających się;
N. mając na uwadze, że nadal utrzymuje się wykorzystywanie i upokarzanie ludzi przez praktyki pracy przymusowej i zbliżonej do niewolniczej, obejmujące miliony osób, z których pracy w 2019 r. czerpały korzyści niektóre przedsiębiorstwa, podmioty publiczne i prywatne oraz osoby na całym świecie; mając na uwadze, że sytuacja pracujących dzieci, których liczbę szacuje się na około 152 miliony, z czego 72 miliony pracują w warunkach niebezpiecznych, a wiele zmusza się do pracy przemocą fizyczną i psychiczną, szantażem i innymi nielegalnymi środkami, jest nie do zaakceptowania i szczególnie niepokojąca; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa ponoszą szczególną odpowiedzialność za ochronę dzieci w szczególności i za zapobieganie wszelkim formom pracy dzieci;
O. mając na uwadze, że podstawowe prawa pracownicze, społeczne i gospodarcze zapisano w szeregu międzynarodowych traktatów i konwencji dotyczących praw człowieka, w tym w Międzynarodowym pakcie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, podstawowych normach pracy MOP, Europejskiej karcie społecznej oraz Karcie; mając na uwadze, że prawo do pracy, swobodnego wyboru zatrudnienia i wynagrodzenia zapewniającego pracownikom i ich rodzinom egzystencję nieuwłaczającą godności ludzkiej to podstawowe prawa człowieka zapisane w art. 23 Powszechnej deklaracji praw człowieka; mając na uwadze, że w coraz większej liczbie krajów, zwłaszcza w strefach przetwórstwa eksportowego, nadal poważne zaniepokojenie budzą: nieodpowiednia państwowa inspekcja pracy, ograniczone prawo do dochodzenia odszkodowania, nadmiernie długi czas pracy, płace niepozwalające na wyjście ponad poziom ubóstwa, a także różnice w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn oraz inne formy dyskryminacji;
P. mając na uwadze, że grupa robocza ONZ ds. biznesu i praw człowieka podkreśliła zróżnicowany i nieproporcjonalny wpływ działalności handlowej na kobiety i dziewczęta oraz stwierdziła, że należyta staranność w zakresie praw człowieka powinna obejmować zarówno faktyczny, jak i potencjalny wpływ na prawa kobiet;
Q. mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw człowieka i środowiska stwierdził, iż prawo do życia, zdrowia, pożywienia, wody i rozwoju oraz prawo do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska są niezbędne do pełnego korzystania z praw człowieka; mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca podkreślił również, iż utrata różnorodności biologicznej zagraża pełnemu korzystaniu z praw człowieka, a państwa powinny wprowadzić regulacje dotyczące szkód dla różnorodności biologicznej wyrządzanych przez podmioty prywatne i organy rządowe; mając na uwadze, że w rezolucji 64/292 Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało prawo do bezpiecznej i czystej wody pitnej i urządzeń sanitarnych za prawo człowieka; mając na uwadze, że w związku z tym prawa te powinny być ujęte w każdym możliwym rodzaju prawodawstwa;
R. mając na uwadze, że przedsiębiorstwa dysponują zasadniczo ograniczoną wiedzą na temat wywieranego przez swoją działalność i łańcuchy dostaw wpływu na prawa dziecka oraz potencjalnych skutków, które mogą zmienić życie dzieci;
S. mając na uwadze, że Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz Rada Praw Człowieka ONZ stwierdzili, że zmiana klimatu ma niekorzystny wpływ na pełne korzystanie z praw człowieka; mając na uwadze, że państwa członkowskie mają obowiązek poszanowania praw człowieka w pracach dotyczących negatywnych skutków powodowanych przez zmianę klimatu; mając na uwadze, że wszelkie przepisy dotyczące należytej staranności przedsiębiorstw muszą być zgodne z porozumieniem paryskim;
T. mając na uwadze, że korupcja systemowa łamie zasadę przejrzystości, rozliczalności i niedyskryminacji, co ma poważne konsekwencje dla skutecznego korzystania z praw człowieka; mając na uwadze, że Konwencja OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych oraz Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji zobowiązują państwa członkowskie do wprowadzenia skutecznych działań ukierunkowanych na zapobieganie korupcji; mając na uwadze, że postanowienia Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji powinny być elementem obowiązków należytej staranności przewidzianych w prawodawstwie;
U. mając na uwadze, że owa niepokojąca sytuacja uwypukliła pilną potrzebę zwiększenia zdolności przedsiębiorstw do reagowania, poczuwania się przez nie w większym stopniu do odpowiedzialności i rozliczalności za niekorzystne skutki, które powodują, do których powstania przyczyniają się lub które są bezpośrednio powiązane z ich działalnością, a także wywołała debatę na temat sposobu działania, wskazując jednocześnie na potrzebę proporcjonalnego i zharmonizowanego ogólnounijnego podejścia do tych kwestii, które jest również niezbędne do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ;
V. mając na uwadze, że według Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka wielu obrońcom praw człowieka grozi niebezpieczeństwo, ponieważ wyrażają oni obawy związane z niekorzystnym wpływem działalności gospodarczej na prawa człowieka;
W. mając na uwadze, że debata ta doprowadziła m.in. do przyjęcia ram i standardów należytej staranności w ramach ONZ, Rady Europy, OECD i MOP; mając na uwadze, że normy te są jednak dobrowolne i w związku z tym ich stosowanie jest ograniczone; mając na uwadze, że prawodawstwo Unii powinno stopniowo i konstruktywnie opierać się na tych ramach i standardach; mając na uwadze, że Unia i państwa członkowskie powinny wspierać trwające negocjacje dotyczące stworzenia prawnie wiążącego instrumentu ONZ dla międzynarodowych korporacji i innych przedsiębiorstw w odniesieniu do praw człowieka i angażować się w te negocjacje, a Rada powinna udzielić Komisji mandatu do aktywnego uczestnictwa w toczących się negocjacjach;
X. mając na uwadze, że według badania Komisji jedynie 37% respondentów z sektora biznesu zajmuje się obecnie kwestią należytej staranności w zakresie ochrony środowiska i praw człowieka;
Y. mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie, takie jak Francja i Niderlandy, przyjęły przepisy mające na celu zwiększenie odpowiedzialności przedsiębiorstw i wprowadziły obowiązkowe ramy dotyczące należytej staranności; mając na uwadze, że inne państwa członkowskie, w tym Niemcy, Austria, Szwecja, Finlandia, Dania i Luksemburg, rozważają obecnie przyjęcie takich przepisów; mając na uwadze, że brak wspólnego ogólnounijnego podejścia w tej kwestii może prowadzić do mniejszej pewności prawa pod względem prerogatyw w obszarze przedsiębiorstw oraz do braku równowagi w zakresie uczciwej konkurencji, co z kolei byłoby niekorzystne dla przedsiębiorstw aktywnych w kwestiach społecznych i środowiskowych; mając na uwadze, że brak harmonizacji przepisów w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw zagraża równym warunkom działania dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w Unii;
Z. mając na uwadze, że Unia przyjęła już przepisy dotyczące należytej staranności w odniesieniu do konkretnych sektorów, takie jak rozporządzenie w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami, rozporządzenie w sprawie drewna, rozporządzenie w sprawie egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (FLEGT) oraz rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania torturom; mając na uwadze, że owe akty prawne stały się punktem odniesienia dla ukierunkowanych wiążących przepisów dotyczących należytej staranności w łańcuchu dostaw; mając na uwadze, że przyszłe prawodawstwo Unii powinno wspierać przedsiębiorstwa w zarządzaniu ich obowiązkami korporacyjnymi i wywiązywaniu się z nich oraz być w pełni dostosowane do wszystkich istniejących sektorowych zobowiązań w zakresie należytej staranności i sprawozdawczości, takich jak dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej, oraz spójne z odpowiednimi przepisami krajowymi, aby uniknąć powielania działań;
AA. mając na uwadze, że Komisja zaproponowała opracowanie kompleksowej strategii dla sektora odzieżowego w ramach nowego planu działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, który przez włączenie jednolitego zestawu norm dotyczących należytej staranności i odpowiedzialności społecznej mógłby stanowić kolejny przykład włączenia bardziej szczegółowego podejścia do konkretnego sektora; mając na uwadze, że Komisja powinna zaproponować dalsze unijne przepisy sektorowe dotyczące obowiązku należytej staranności, na przykład w odniesieniu do towarów mogących stwarzać ryzyko dla lasów i ekosystemów, a także w odniesieniu do sektora odzieżowego;
1. uważa, że dobrowolne standardy należytej staranności mają ograniczenia i nie doprowadziły do znacznych postępów w zapobieganiu szkodom w zakresie praw człowieka i środowiska ani nie skutkują ułatwieniami w dostępie do wymiaru sprawiedliwości; uważa, że Unia powinna pilnie przyjąć wiążące wymogi dla przedsiębiorstw w zakresie identyfikowania, oceny, zapobiegania, zaprzestawania, łagodzenia, monitorowania, informowania, rozliczania, rozwiązywania i naprawy w odniesieniu do potencjalnych lub rzeczywistych niekorzystnych skutków dla praw człowieka, środowiska i dobrych rządów w ich łańcuchu wartości; uważa, że byłoby to korzystne zarówno dla zainteresowanych stron, jak i dla przedsiębiorstw pod względem harmonizacji, pewności prawa, równych warunków działania i łagodzenia nieuczciwej przewagi konkurencyjnej państw trzecich wynikającej z niższych standardów ochrony, a także z dumpingu socjalnego i środowiskowego w handlu międzynarodowym; podkreśla, że poprawiłoby to reputację przedsiębiorstw z UE i samej Unii jako podmiotu wyznaczającego standardy; podkreśla dowiedzione korzyści dla przedsiębiorstw wynikające ze stosowania skutecznych praktyk odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, które obejmują lepsze zarządzanie ryzykiem, niższe koszty kapitału, ogółem lepsze wyniki finansowe i większą konkurencyjność; jest przekonany, że należyta staranność zwiększa pewność i przejrzystość w odniesieniu do praktyk w zakresie dostaw stosowanych przez przedsiębiorstwa pozyskujące surowce w państwach spoza Unii oraz pomoże chronić interesy konsumentów poprzez zapewnienie jakości i niezawodności produktów, a także powinna prowadzić do bardziej odpowiedzialnych praktyk zakupowych i długoterminowych relacji między dostawcami a przedsiębiorstwami; podkreśla, że ramy te powinny opierać się na zobowiązaniu przedsiębiorstw do podejmowania wszelkich proporcjonalnych i współmiernych środków oraz wysiłków będących w granicach możliwości przedsiębiorstw;
2. podkreśla, że choć obowiązkiem przedsiębiorstw jest poszanowanie praw człowieka i dbanie o środowisko, odpowiedzialność za ochronę praw człowieka i ochronę środowiska spoczywa na państwach i rządach, a odpowiedzialności tej nie należy przenosić na podmioty prywatne; przypomina, że należyta staranność jest przede wszystkim mechanizmem zapobiegawczym i że przedsiębiorstwa powinny być przede wszystkim zobowiązane do podejmowania wszelkich proporcjonalnych i współmiernych środków oraz do dokładania wszelkich starań w celu identyfikowania potencjalnych lub rzeczywistych negatywnych skutków oraz do przyjmowania strategii politycznych i środków mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom;
3. wzywa Komisję, by w działaniach z zakresu polityki zewnętrznej, w tym w umowach handlowych i inwestycyjnych, zawsze uwzględniała postanowienia i dyskusje dotyczące ochrony praw człowieka;
4. zwraca się do Komisji o przeprowadzenie szczegółowego przeglądu przedsiębiorstw z siedzibą w Sinciangu, które eksportują produkty do UE, w celu wskazania potencjalnych naruszeń praw człowieka, zwłaszcza związanych z represjami wobec Ujgurów;
5. przypomina, że pełne korzystanie z praw człowieka, w tym z prawa do życia, zdrowia, żywności i wody, zależy od ochrony bioróżnorodności będącej podstawą usług ekosystemowych, z którymi nieodłącznie związany jest dobrostan człowieka;
6. zauważa, że ze względu na pandemię COVID-19 małe i średnie przedsiębiorstwa znajdują się w trudnej sytuacji; uważa, że zapewnienie im wsparcia i stworzenie korzystnego otoczenia rynkowego to kluczowe cele Unii;
7. podkreśla, że naruszenia praw człowieka oraz nieprzestrzeganie norm społecznych i środowiskowych może być wynikiem działalności własnej przedsiębiorstwa lub działalności przedsiębiorstw utrzymujących z nim relacje biznesowe i będących pod jego kontrolą w łańcuchu wartości; podkreśla w związku z tym, że należyta staranność powinna obejmować cały łańcuch wartości, a także politykę ustalania priorytetów; przypomina, że wszystkie prawa człowieka są uniwersalne, niepodzielne, współzależne i wzajemnie powiązane oraz że powinny być wspierane i przestrzegane uczciwie, sprawiedliwie i bez dyskryminacji;
8. wzywa do zwiększenia identyfikowalności łańcuchów dostaw w oparciu o reguły pochodzenia określone w unijnym kodeksie celnym; zauważa, że polityka Unii w zakresie praw człowieka i przyszłe wymogi należytej staranności przedsiębiorstw przyjęte w wyniku wniosku ustawodawczego Komisji powinny być uwzględniane przy prowadzeniu unijnej polityki handlowej, w tym w odniesieniu do ratyfikacji umów handlowych i inwestycyjnych, i powinny obejmować handel ze wszystkimi partnerami handlowymi, a nie tylko z tymi, z którymi Unia zawarła umowę o wolnym handlu; podkreśla, że unijne instrumenty handlowe powinny obejmować silne mechanizmy egzekwowania prawa, takie jak wycofanie preferencyjnego dostępu w przypadku nieprzestrzegania przepisów;
9. uważa, że zakres wszelkich przyszłych obowiązkowych unijnych ram należytej staranności powinien być szeroki i obejmować wszystkie duże przedsiębiorstwa podlegające prawu państwa członkowskiego lub mające siedzibę na terytorium Unii, w tym przedsiębiorstwa oferujące produkty finansowe i świadczące usługi finansowe, niezależnie od ich sektora działalności oraz niezależnie od tego, czy są przedsiębiorstwami publicznymi czy też kontrolowanymi przez podmioty publiczne, a także małe i średnie przedsiębiorstwa, których akcje są notowane na giełdzie, oraz małe i średnie przedsiębiorstwa wysokiego ryzyka; uważa, że ramy powinny obejmować także przedsiębiorstwa, które mają siedzibę poza Unią, ale prowadzą działalność na rynku wewnętrznym;
10. jest przekonany, że przestrzeganie obowiązków w zakresie należytej staranności powinno być warunkiem dostępu do rynku wewnętrznego oraz że podmioty gospodarcze powinny być zobowiązane do sporządzenia i przedstawienia dowodów, przez stosowanie należytej staranności, że produkty wprowadzane przez nie na rynek wewnętrzny są zgodne z kryteriami dotyczącymi ochrony środowiska i praw człowieka określonymi w przyszłych przepisach dotyczących należytej staranności; wzywa do wprowadzenia środków uzupełniających, takich jak zakaz przywozu produktów związanych z poważnymi naruszeniami praw człowieka, takimi jak praca przymusowa lub praca dzieci; podkreśla znaczenie włączenia celu zwalczania pracy przymusowej i pracy dzieci do rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju w umowach handlowych Unii;
11. uważa, że niektóre przedsiębiorstwa, zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie oraz małe i średnie przedsiębiorstwa wysokiego ryzyka mogą potrzebować mniej rozbudowanych i sformalizowanych procesów należytej staranności oraz że podejście proporcjonalne powinno uwzględniać m.in. sektor działalności, wielkość przedsiębiorstwa, wagę i prawdopodobieństwo zagrożeń dla poszanowania praw człowieka, dobrego zarządzania i środowiska powiązanych z działalnością przedsiębiorstwa, kontekst jego działalności, w tym kontekst geograficzny, model biznesowy, pozycję w łańcuchach wartości oraz charakter produktów i usług; wzywa do udzielenia specjalnej pomocy technicznej unijnym przedsiębiorstwom, zwłaszcza małym i średnim, aby mogły one spełnić wymogi należytej staranności;
12. podkreśla, że strategie w dziedzinie należytej staranności powinny być dostosowane do celów zrównoważonego rozwoju i celów polityki UE w dziedzinie praw człowieka i środowiska, w tym Europejskiego Zielonego Ładu, oraz do zobowiązania na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r., jak i do polityki międzynarodowej UE, w szczególności Konwencji o różnorodności biologicznej, porozumienia klimatycznego z Paryża i jego celów dotyczących ograniczenia globalnego wzrostu średnich temperatur do nie więcej niż 2 °C powyżej poziomu z epoki przedprzemysłowej oraz podejmowania wysiłków w celu ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C powyżej poziomu z epoki przedprzemysłowej; zwraca się do Komisji o opracowanie, przy znaczącym udziale odpowiednich organów, urzędów i agencji Unii, zestawu wytycznych dotyczących należytej staranności, w tym wytycznych dla poszczególnych sektorów, dotyczących sposobu przestrzegania obowiązujących i przyszłych unijnych i międzynarodowych obowiązkowych instrumentów prawnych oraz zgodności z dobrowolnymi ramami należytej staranności, w tym spójnymi metodami i jasnymi miernikami pomiaru skutków i postępów w dziedzinie praw człowieka, środowiska i dobrych rządów; przypomina, że wytyczne takie byłyby szczególnie przydatne dla małych i średnich przedsiębiorstw;
13. uważa, że certyfikowane systemy przemysłowe oferują małym i średnim przedsiębiorstwom możliwość skutecznego łączenia i podziału odpowiedzialności; podkreśla jednak, że poleganie na certyfikowanych systemach branżowych nie wyklucza możliwości naruszenia przez przedsiębiorstwo obowiązków w zakresie należytej staranności ani pociągnięcia go do odpowiedzialności zgodnie z prawem krajowym; stwierdza, że certyfikowane systemy branżowe muszą być oceniane, uznawane i nadzorowane przez Komisję;
14. wzywa Komisję do poszanowania w przyszłym prawodawstwie zasady spójności polityki na rzecz rozwoju zapisanej w art. 208 TFUE; podkreśla, że ważne jest ograniczenie do minimum ewentualnych rozbieżności i zbudowanie synergii z polityką współpracy na rzecz rozwoju z korzyścią dla krajów rozwijających się oraz zwiększenie skuteczności współpracy na rzecz rozwoju; uważa, że w praktyce oznacza to aktywne zaangażowanie Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju w trwające prace legislacyjne oraz przeprowadzanie wnikliwej oceny wpływu przedmiotowego przyszłego prawodawstwa Unii na kraje rozwijające się z perspektywy gospodarczej, społecznej, praw człowieka i środowiska zgodnie z wytycznymi dotyczącymi lepszego stanowienia prawa(36) i narzędziem 34 zawartym w Zestawie instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa(37); zauważa, że wyniki tej oceny powinny stanowić podstawę przyszłego wniosku ustawodawczego;
15. podkreśla, że komplementarność i koordynacja z polityką, instrumentami i podmiotami w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju ma decydujące znaczenie i że w związku z tym w przyszłym prawodawstwie Unii należy przewidzieć odpowiednie przepisy;
16. podkreśla, że zobowiązania w zakresie należytej staranności powinny być dogłębnie analizowane w ramach ciągłego i dynamicznego procesu, a ich podstawą nie powinno być mechaniczne „odznaczaniu kratek”, a także jest zdania, że strategie w zakresie należytej staranności powinny uwzględniać dynamiczny charakter negatywnych skutków; uważa, że strategie te powinny obejmować każdy rzeczywisty lub potencjalny niekorzystny wpływ na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy, choć powagę i prawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnego wpływu należy uwzględniać w kontekście polityki ustalania priorytetów; uważa, że zgodnie z zasadą proporcjonalności ważne jest wzajemne dostosowanie istniejących narzędzi i ram w jak największym stopniu; podkreśla, że Komisja powinna przeprowadzić solidną ocenę skutków w celu określenia rodzajów potencjalnych lub faktycznych negatywnych skutków, zbadania konsekwencji dla równych warunków działania na szczeblu europejskim i globalnym, w tym obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw i pozytywnych skutków dla praw człowieka, środowiska i dobrych rządów, a także opracowania zasad, które zwiększają konkurencyjność, poprawiają ochronę zainteresowanych stron i środowiska oraz są funkcjonalne i mają zastosowanie do wszystkich podmiotów na rynku wewnętrznym, w tym do małych i średnich przedsiębiorstw wysokiego ryzyka oraz do małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na giełdzie; w ocenie skutków należy również uwzględnić konsekwencje niniejszej dyrektywy w odniesieniu do zmian w globalnym łańcuchu wartości dla osób fizycznych i przedsiębiorstw, których te kwestie dotyczą, oraz w odniesieniu do przewagi komparatywnej rozwijających się krajów partnerskich;
17. podkreśla, że kompleksowe wymogi dotyczące przejrzystości są kluczowym elementem przepisów w zakresie obowiązkowej należytej staranności; zauważa, że dzięki lepszemu informowaniu i przejrzystości dostawcy i producenci mogą skuteczniej nadzorować i kontrolować swoje łańcuchy dostaw i lepiej je rozumieć, a także poprawić zdolności zainteresowanych stron i konsumentów w zakresie monitorowania oraz zwiększyć zaufanie społeczeństwa do produkcji; podkreśla w związku z tym, że przyszłe przepisy dotyczące należytej staranności powinny uwzględniać rozwiązania cyfrowe ułatwiające publiczny dostęp do informacji i minimalizujące obciążenia biurokratyczne;
18. zauważa, że należyta staranność wymaga także mierzenia efektywności procedur i podjętych środków za pomocą odpowiednich audytów oraz podawania do wiadomości wyników, w tym okresowego przygotowywania publicznych sprawozdań oceniających procedurę należytej staranności przedsiębiorstwa i jej wyniki w znormalizowanym formacie opartym na odpowiednich i spójnych ramach sprawozdawczości; zaleca, aby sprawozdania te były łatwo dostępne i upubliczniane, zwłaszcza dla poszkodowanych i potencjalnie poszkodowanych; stwierdza, że wymogi dotyczące ujawniania informacji powinny uwzględniać politykę konkurencji i uzasadniony interes w ochronie wewnętrznej wiedzy biznesowej i nie powinny powodować nieproporcjonalnych przeszkód lub obciążeń finansowych dla przedsiębiorstw;
19. podkreśla, że skuteczna analiza due diligence wymaga, aby przedsiębiorstwa prowadziły w dobrej wierze skuteczne, konstruktywne i świadome dyskusje z odpowiednimi zainteresowanymi stronami; podkreśla, że unijne ramy należytej staranności powinny zapewniać zaangażowanie związków zawodowych i przedstawicieli pracowników na szczeblu krajowym, unijnym i globalnym w procesie ustalania i wdrażania strategii na rzecz należytej staranności; podkreśla, że procedury dotyczące zaangażowania zainteresowanych stron muszą zapewniać bezpieczeństwo i ochronę integralności fizycznej i prawnej zainteresowanych stron;
20. podkreśla, że zaangażowanie partnerów handlowych w duchu wzajemności jest istotne dla zapewnienia, by należyta staranność była źródłem zmian; podkreśla znaczenie środków towarzyszących i projektów mających na celu ułatwienie wdrażania unijnych umów o wolnym handlu i wzywa do silnego powiązania tych środków z horyzontalnymi przepisami dotyczącymi należytej staranności; domaga się w związku z tym, aby instrumenty finansowe, takie jak pomoc na rzecz wymiany handlowej, były wykorzystywane do promowania i wspierania wdrażania odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej w krajach partnerskich, w tym wsparcia technicznego w szkoleniach dotyczących należytej staranności, mechanizmów identyfikowalności oraz wprowadzania w nich reform ukierunkowanych na wywóz; podkreśla w tym względzie potrzebę promowania dobrych rządów;
21. domaga się powiązania instrumentów handlowych z monitorowaniem stosowania przyszłych przepisów o należytej staranności przez przedsiębiorstwa z Unii działające poza jej granicami oraz aktywnego zaangażowania delegatur Unii w ów proces monitorowania, w tym dzięki przeprowadzaniu konstruktywnych wymian poglądów z właścicielami praw, społecznościami lokalnymi, izbami handlowymi, krajowymi instytucjami zajmującymi się prawami człowieka, podmiotami społeczeństwa obywatelskiego i związkami zawodowymi, a także poprzez udzielanie wsparcia wymienionym stronom; wzywa Komisję do współpracy z izbami handlowymi państw członkowskich oraz krajowymi instytucjami zajmującymi się prawami człowieka w zakresie dostarczania internetowych narzędzi i informacji w celu wsparcia wdrażania przyszłych przepisów dotyczących należytej staranności;
22. uważa, że koordynacja na poziomie sektorowym mogłaby zwiększyć spójność i skuteczność działań w zakresie należytej staranności, umożliwić wymianę najlepszych praktyk i zapewnić wkład w równe warunki działania;
23. uważa, że w celu egzekwowania należytej staranności państwa członkowskie powinny powołać lub wyznaczyć organy krajowe do wymiany najlepszych praktyk, prowadzenia dochodzeń i nadzoru oraz do nakładania sankcji, z uwzględnieniem wagi i powtarzającego się charakteru naruszeń; podkreśla, że organom tym należy zapewnić wystarczające zasoby i uprawnienia do realizowania ich misji; uważa, że Komisja powinna ustanowić europejską sieć ds. należytej staranności, która to sieć byłaby odpowiedzialna, wraz z właściwymi organami krajowymi, za koordynację i ujednolicenie praktyk regulacyjnych i śledczych, praktyk związanych z egzekwowaniem i praktyk nadzorczych, a także za wymianę informacji oraz monitorowanie działań właściwych organów krajowych; uważa, że państwa członkowskie i Komisja powinny dopilnować, aby przedsiębiorstwa publikowały swoje strategie w zakresie należytej staranności na publicznie dostępnej i scentralizowanej platformie nadzorowanej przez właściwe organy krajowe;
24. podkreśla, że kompleksowe wymogi dotyczące przejrzystości są kluczowym elementem przepisów w zakresie obowiązkowej należytej staranności; zauważa, że dzięki lepszemu informowaniu i przejrzystości dostawcy i producenci mogą skuteczniej kontrolować swoje łańcuchy dostaw i lepiej je rozumieć, a zaufanie społeczeństwa do produkcji wzrasta; podkreśla w związku z tym, że przyszłe przepisy w sprawie należytej staranności powinny koncentrować się na rozwiązaniach cyfrowych w celu zminimalizowania obciążeń biurokratycznych, oraz wzywa Komisję do zbadania nowych rozwiązań technologicznych wspierających ustanowienie i poprawę identyfikowalności w globalnych łańcuchach dostaw; przypomina, że zrównoważona technologia blockchain może przyczynić się do osiągnięcia tego celu;
25. uważa, że mechanizm dotyczący rozpatrywania skarg na poziomie przedsiębiorstwa może zapewnić skuteczne środki odwoławcze na wczesnym etapie, pod warunkiem że są one zgodne z prawem, dostępne, przewidywalne, sprawiedliwe, przejrzyste i zgodne z prawami człowieka, opierają się na zaangażowaniu i dialogu oraz zapewniają ochronę przed działaniami odwetowymi; uważa, że takie prywatne mechanizmy muszą być odpowiednio połączone z mechanizmami sądowymi w celu zagwarantowania najwyższego poziomu ochrony praw podstawowych, w tym prawa do rzetelnego procesu sądowego; podkreśla, że takie mechanizmy nigdy nie powinny podważać prawa ofiar do złożenia skargi we właściwych organach i dochodzenia sprawiedliwości przed sądem; sugeruje, że organy sądowe powinny mieć możliwość działania na podstawie skarg stron trzecich składanych za pośrednictwem bezpiecznych i dostępnych kanałów, bez narażania się na represje;
26. z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź, że wniosek Komisji będzie zawierał system odpowiedzialności, i uważa, że aby umożliwić poszkodowanym uzyskanie skutecznego środka prawnego, przedsiębiorstwa powinny zgodnie z prawem krajowym odpowiadać za szkody wyrządzone przez firmy znajdujące się pod ich kontrolą lub za szkody, do których wyrządzenia firmy te przyczyniły się poprzez działania lub zaniechania, jeżeli dopuściły się one naruszenia praw człowieka lub spowodowały szkodę dla środowiska, chyba że przedsiębiorstwo potrafi udowodnić, że działało z należytą starannością zgodnie ze spoczywającymi na nim obowiązkami w zakresie należytej staranności i podjęło wszelkie uzasadnione środki w celu zapobieżenia takiej szkodzie; podkreśla, że ograniczenia czasowe i trudności w dostępie do dowodów, a także brak równouprawnienia płci, podatność na zagrożenia i marginalizacja mogą być głównymi praktycznymi i proceduralnymi przeszkodami, z którymi przy próbach uzyskania dostępu do skutecznego środka prawnego muszą się mierzyć ofiary naruszeń praw człowieka w państwach trzecich; podkreśla znaczenie skutecznego dostępu do środków prawnych bez obawy przed działaniami odwetowymi i w sposób uwzględniający aspekt płci, a także dla osób będących w sytuacji szczególnego narażenia, co zapisano w art. 13 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; przypomina, że w art. 47 Karty wymaga się od państw członkowskich udzielenia pomocy prawnej osobom niemającym wystarczających zasobów, na ile jest ona konieczna do zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości;
27. zauważa, że identyfikowanie przedsiębiorstw w łańcuchu wartości może rodzić trudności; wzywa Komisję do oceny i zaproponowania narzędzi, aby pomagać przedsiębiorstwom w identyfikowaniu swoich łańcuchów wartości; podkreśla, że technologie cyfrowe mogłyby pomagać przedsiębiorstwom w procesach należytej staranności w ich łańcuchu wartości oraz w redukcji kosztów; uważa, że cel Unii w zakresie innowacji powinien być powiązany z promowaniem praw człowieka i zrównoważonym zarządzaniem zgodnie z przyszłymi wymogami w zakresie należytej staranności;
28. uważa, że dbanie o należytą staranność nie powinno automatycznie zwalniać przedsiębiorstw z odpowiedzialności za wyrządzone szkody lub szkody, do których powstania przyczyniły się; ponadto uważa jednak, że istnienie w przedsiębiorstwie solidnych i skutecznych procedur gwarantujących należytą staranność może pomóc przedsiębiorstwom uniknąć szkody; uważa również, że przepisy dotyczące należytej staranności powinny być stosowane bez uszczerbku w odniesieniu do innych obowiązujących ram dotyczących odpowiedzialności w łańcuchach podwykonawstwa, delegowania i łańcucha dostaw, ustanowione na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym, w tym dotyczące odpowiedzialności solidarnej w łańcuchach podwykonawstwa;
29. podkreśla, że prawo kraju, w którym szkoda została wyrządzona, często nie chroni w wystarczającym stopniu poszkodowanych w związku z działalnością gospodarczą; uważa w związku z tym, że odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy powinny być uznawane za przepisy wymuszające swoje zastosowanie zgodnie z art. 16 rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”)(38);
30. wzywa Komisję do zaproponowania mandatu negocjacyjnego dla Unii w celu zaangażowania się w konstruktywny sposób w negocjacje dotyczące wiążącego na szczeblu międzynarodowym instrumentu ONZ w celu regulowania, w ramach międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka, działalności korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw;
31. zaleca, aby we wsparciu Komisji w dziedzinie praworządności, dobrych rządów i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w państwach trzecich w stosownych przypadkach na pierwszym miejscu znalazło się budowanie potencjału władz lokalnych w dziedzinach, których dotyczyć będzie przyszłe prawodawstwo;
32. wnioskuje do Komisji o przedłożenie bez zbędnej zwłoki wniosku ustawodawczego w sprawie obowiązkowej należytej staranności w łańcuchu dostaw, zgodnie z zaleceniami zawartymi w załączniku; uważa, że bez uszczerbku dla szczegółowych aspektów przyszłego wniosku ustawodawczego jako podstawę prawną wniosku należy wybrać art. 50, art. 83 ust. 2 i art. 114 TFUE;
33. uważa, że wniosek, o jaki się zwraca, nie będzie miał skutków finansowych dla ogólnego budżetu Unii;
34. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie oraz rządom i parlamentom narodowym państw członkowskich.
ZAŁĄCZNIK DO REZOLUCJI:
ZALECENIA DOTYCZĄCE TREŚCI PROPONOWANEGO WNIOSKU
ZALECENIA DOTYCZĄCE SPORZĄDZENIA DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W SPRAWIE NALEŻYTEJ STARANNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW I ODPOWIEDZIALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW
TEKST PROPONOWANEGO WNIOSKU
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw i odpowiedzialności przedsiębiorstw
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 50, art. 83 ust. 2 i art. 114,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(39),
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Świadomość na temat odpowiedzialności przedsiębiorstw w odniesieniu do niekorzystnego wpływu łańcuchów wartości na prawa człowieka stała się widoczna w latach 90., kiedy to nowe praktyki delokalizacji w produkcji odzieży i obuwia zwróciły uwagę na złe warunki pracy, z którymi boryka się wielu pracowników, w tym dzieci, w globalnych łańcuchach wartości. Jednocześnie wiele przedsiębiorstw naftowych, gazowych, wydobywczych i spożywczych przenosiło działalność do coraz bardziej oddalonych obszarów, co często prowadziło do wysiedlenia społeczności tubylczych bez odpowiednich konsultacji czy rekompensat.
(2) W kontekście narastających dowodów na łamanie praw człowieka i degradację środowiska rosły obawy o zapewnienie przestrzegania praw człowieka przez przedsiębiorstwa i gwarantowanie dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar, w szczególności gdy łańcuchy wartości niektórych przedsiębiorstw znajdowały się w krajach o słabych systemach prawnych i słabym egzekwowaniu prawa, a także o odpowiedzialność tych przedsiębiorstw zgodnie z prawem krajowym za wyrządzanie szkód lub przyczynianie się do ich powstania. W związku z tym w 2008 r. Rada Praw Człowieka ONZ z zadowoleniem i jednogłośnie przyjęła ramy „Chronić, szanować i naprawiać”. Ramy te opierają się na trzech filarach: spoczywającym na państwie obowiązku ochrony przed naruszeniami praw człowieka przez strony trzecie, w tym przedsiębiorstwa, dzięki odpowiedniej polityce, regulacjom i orzecznictwu; odpowiedzialności przedsiębiorstw za przestrzeganie praw człowieka, co oznacza działanie z należytą starannością w celu uniknięcia naruszania praw innych osób i przeciwdziałania pojawiającym się negatywnym skutkom oraz łatwiejszym dostępie ofiar do skutecznych środków odwoławczych, zarówno sądowych, jak i pozasądowych.
(3) Po tych ramach Rada Praw Człowieka ONZ zatwierdziła w 2011 r. „Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka”. W „Wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka” wprowadzono pierwszy światowy standard „należytej staranności” i przedstawiono niewiążące dla przedsiębiorstw ramy umożliwiające firmom realizację w praktyce ich obowiązków w zakresie przestrzegania praw człowieka. Następnie inne organizacje międzynarodowe opracowały standardy należytej staranności w oparciu o „Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka”. W wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych z 2011 r. szeroko wspomina się o należytej staranności, a OECD opracowała wytyczne mające pomóc przedsiębiorstwom w zachowaniu należytej staranności w określonych sektorach i łańcuchach dostaw. W 2016 r. Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rekomendację do państw członkowskich dotyczącą praw człowieka i biznesu wzywającą państwa członkowskie do przyjęcia środków ustawodawczych i innych w celu zapewnienia, by naruszenia praw człowieka w łańcuchu wartości przedsiębiorstwa skutkowały odpowiedzialnością cywilną, administracyjną i karną przed europejskimi sądami. W 2018 r. OECD przyjęła ogólne wytyczne dotyczące należytej staranności w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej. Podobnie Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) przyjęła w 2017 r. Trójstronną deklarację zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej MOP, w której zachęca przedsiębiorstwa do wprowadzenia mechanizmów należytej staranności w celu określenia rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutków ich działalności dla uznanych na szczeblu międzynarodowym praw człowieka, zapobiegania tym skutkom, łagodzenia ich oraz rozliczania sposobu rozwiązywania tego problemu. Inicjatywa Global Compact ONZ z 2012 r., Międzynarodowe Przymierze Save the Children oraz zasady w sprawie praw dziecka i przedsiębiorczości opracowane przez UNICEF określiły kluczowe aspekty praw dziecka związane z negatywnymi skutkami działalności przedsiębiorstw, a UNICEF opracował szereg wytycznych wspierających należytą staranność przedsiębiorstw i dzieci. W komentarzu ogólnym nr 16 Komitetu Praw Dziecka ONZ z 2013 r. określono kompleksowy zestaw obowiązków państwa dotyczących wpływu sektora przedsiębiorstw na prawa dziecka, w tym wymaganie przez państwo od przedsiębiorstw przestrzegania należytej staranności względem praw dziecka.
(4) Przedsiębiorstwa mają zatem do dyspozycji znaczną liczbę międzynarodowych instrumentów w zakresie należytej staranności, które mogą im pomóc w wypełnianiu ich obowiązków związanych z przestrzeganiem praw człowieka. O ile trudno jest przecenić znaczenie tych instrumentów dla przedsiębiorstw, które poważnie traktują swój obowiązek przestrzegania praw człowieka, o tyle ich dobrowolny charakter może ograniczać ich skuteczność, a ich oddziaływanie było ograniczone, przy czym mała liczba przedsiębiorstw dobrowolnie przestrzega należytej staranności w zakresie praw człowieka w odniesieniu do ich działalności i relacji biznesowych. Sytuację tę pogarsza fakt, że wiele przedsiębiorstw kładzie zbyt duży nacisk na maksymalizację zysków krótkoterminowych.
(5) Istniejące międzynarodowe instrumenty w zakresie należytej staranności nie zapewniły ofiarom dotkniętym negatywnymi skutkami dla praw człowieka i środowiska dostępu do wymiaru sprawiedliwości i środków zaradczych ze względu na swój pozasądowy i dobrowolny charakter. Podstawowy obowiązek ochrony praw człowieka i zapewniania dostępu do wymiaru sprawiedliwości spoczywa na państwach, a brak publicznych mechanizmów sądowych umożliwiających pociąganie przedsiębiorstw do odpowiedzialności za szkody powstałe w ich łańcuchach wartości nie powinien i nie może być wystarczająco zrekompensowany opracowaniem prywatnych mechanizmów rozpatrywania skarg na poziomie operacyjnym. Podczas gdy takie mechanizmy są użyteczne w zapewnianiu pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych i szybkiej rekompensaty za małe szkody, powinny być one ściśle regulowane przez organy publiczne oraz nie powinny podważać prawa ofiar do dostępu do wymiaru sprawiedliwości i prawa do rzetelnego procesu sądowego przed sądami publicznymi.
(6) Unia przyjęła obowiązkowe ramy należytej staranności w ściśle określonych obszarach w celu zwalczania działań szkodliwych z punktu widzenia interesów Unii i jej państw członkowskich, takich jak finansowanie terroryzmu czy wylesianie. W 2010 r. Unia przyjęła rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010(40), które nakłada na podmioty wprowadzające drewno i produkty z drewna do obrotu na rynku wewnętrznym wymogi dotyczące należytej staranności, a na podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw obowiązek dostarczania podstawowych informacji na temat ich dostawców i nabywców w celu poprawy identyfikowalności drewna i produktów z drewna. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821(41) ustanawia unijny system należytej staranności w łańcuchu dostaw w celu ograniczenia możliwości prowadzenia przez ugrupowania zbrojne , terrorystyczne lub siły bezpieczeństwa handlu cyną, tantalem i wolframem, ich rudami oraz złotem.
(7) W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE(42), która nakłada na przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 500 pracowników obowiązek składania sprawozdań na temat polityki prowadzonej przez nie w odniesieniu do kwestii środowiskowych, społecznych, pracowniczych, w zakresie przeciwdziałania korupcji i łapownictwu oraz poszanowania praw człowieka, w tym należytej staranności, przyjęto inne, bardziej ogólne i uzupełniające podejście oparte na przejrzystości i zrównoważoności.
(8) W niektórych państwach członkowskich potrzeba sprawniejszego reagowania przedsiębiorstw na problemy związane z prawami człowieka oraz środowiskiem naturalnym i zarządzaniem doprowadziła do przyjęcia krajowych przepisów dotyczących należytej staranności. W Niderlandach ustawa o należytej staranności w odniesieniu do pracy dzieci nakłada na przedsiębiorstwa działające na rynku niderlandzkim obowiązek zbadania, czy istnieje uzasadnione podejrzenie, że dostarczone towary lub usługi zostały wyprodukowane z wykorzystaniem pracy dzieci, a w przypadku uzasadnionego podejrzenia, przyjęcia i wdrożenia planu działania. We Francji ustawa o obowiązku zachowania czujności przez spółki dominujące i zlecające nakłada na niektóre duże przedsiębiorstwa wymóg przyjęcia, upublicznienia i wdrożenia planu dotyczącego należytej staranności w celu określenia zagrożeń dla praw człowieka, zdrowia i bezpieczeństwa oraz środowiska naturalnego powodowanych przez przedsiębiorstwo, jego spółki zależne, podwykonawców lub dostawców, i zapobiegania tym zagrożeniom. Prawo francuskie określa odpowiedzialność administracyjną za nieprzestrzeganie przewidzianych w nim wymogów należytej staranności oraz odpowiedzialność cywilną przedsiębiorstwa za naprawę wyrządzonych szkód. W wielu innych państwach członkowskich toczy się debata na temat wprowadzenia dla przedsiębiorstw obowiązkowych wymogów dotyczących należytej staranności, a niektóre państwa członkowskie, w tym Niemcy, Szwecja, Austria, Finlandia, Dania i Luksemburg, rozważają obecnie przyjęcie takich przepisów.
(9) W 2016 r. osiem parlamentów narodowych, w tym parlamenty Estonii, Litwy, Słowacji i Portugalii, Izba Reprezentantów w Holandii, Senat Republiki Włoskiej, Zgromadzenie Narodowe we Francji i Izba Lordów Zjednoczonego Królestwa, wyraziło poparcie dla inicjatywy dotyczącej zielonej karty i wezwało Komisję do przedstawienia przepisów zapewniających odpowiedzialność przedsiębiorstw za naruszenia praw człowieka.
(10) Niepełna harmonizacja przepisów może mieć negatywny wpływ na swobodę przedsiębiorczości. Dalsza harmonizacja ma zatem zasadnicze znaczenie dla zapobiegania powstawaniu nieuczciwej przewagi konkurencyjnej. Dla stworzenia równych warunków działania ważne jest, by regulacje obowiązywały wszystkie przedsiębiorstwa, zarówno przedsiębiorstwa z UE, jak i spoza niej, które działają na rynku wewnętrznym.
(11) Istnieją znaczne różnice między przepisami ustawowymi i administracyjnymi państw członkowskich dotyczącymi należytej staranności, łącznie z odpowiedzialnością cywilną, które obowiązują przedsiębiorstwa z Unii. Konieczne jest zapobieżenie powstaniu w przyszłości barier handlowych wynikających z różnego rozwoju przepisów krajowych.
(12) Aby zapewnić równe warunki działania, odpowiedzialność przedsiębiorstw za przestrzeganie praw człowieka zgodnie z normami międzynarodowymi powinna zostać przekształcona w obowiązek prawny na poziomie Unii. Poprzez koordynację zabezpieczeń w zakresie ochrony praw człowieka, środowiska i dobrych rządów niniejsza dyrektywa powinna zapewnić objęcie wszystkich dużych przedsiębiorstw z Unii i spoza niej oraz małych i średnich przedsiębiorstw wysokiego ryzyka lub MŚP notowanych na giełdzie działających na rynku wewnętrznym zharmonizowanymi wymogami w zakresie należytej staranności, co zapobiegnie fragmentacji regulacyjnej i poprawi funkcjonowanie rynku wewnętrznego.
(13) Ustanowienie obowiązkowych wymogów w zakresie należytej staranności na poziomie Unii byłoby korzystne dla przedsiębiorstw pod względem harmonizacji, pewności prawnej i zapewnienia równych warunków działania, a także zapewniłoby przedsiębiorstwom podlegającym tym wymogom przewagę konkurencyjną, ponieważ społeczeństwa coraz częściej domagają się od przedsiębiorstw, aby stały się one bardziej etyczne i zrównoważone. Niniejsza dyrektywa, poprzez ustanowienie unijnego standardu należytej staranności, mogłaby przyczynić się do powstania globalnego standardu odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej.
(14) Niniejsza dyrektywa ma na celu zapobieganie potencjalnym lub rzeczywistym negatywnym skutkom dla praw człowieka, środowiska i dobrego zarządzania w łańcuchu wartości oraz łagodzenie tych skutków, a także zapewnienie możliwości pociągnięcia przedsiębiorstw do odpowiedzialności za takie skutki i zagwarantowania, że każdy, kto poniósł szkodę w tym zakresie, może skutecznie skorzystać z prawa do sprawiedliwego procesu przed sądem oraz z prawa do dochodzenia roszczeń zgodnie z przepisami krajowymi.
(15) Niniejsza dyrektywa nie ma na celu zastąpienia już obowiązujących unijnych przepisów sektorowych dotyczących należytej staranności ani uniemożliwienia wprowadzenia dalszych unijnych przepisów sektorowych. W związku z powyższym dyrektywa ta powinna być stosowana bez uszczerbku dla innych wymogów w zakresie należytej staranności ustanowionych w unijnych przepisach sektorowych, w szczególności w rozporządzeniach (UE) nr 995/2010 i (UE) 2017/821, chyba że wymogi należytej staranności określone w niniejszej dyrektywie przewidują wyższy poziom należytej staranności w odniesieniu do praw człowieka, środowiska lub dobrych rządów.
(16) Wdrożenie niniejszej dyrektywy nie powinno w żaden sposób stanowić podstawy dla uzasadnienia ograniczenia ogólnego poziomu ochrony praw człowieka lub środowiska. W szczególności nie powinno mieć wpływu na inne obowiązujące ramy odpowiedzialności w zakresie podwykonawstwa, delegowania pracowników lub łańcucha dostaw, ustanowione na szczeblu krajowym, unijnym lub międzynarodowym. Fakt, że przedsiębiorstwo wypełniło swoje obowiązki w zakresie należytej staranności zgodnie z niniejszą dyrektywą, nie powinien wyłączać go z obowiązków wynikających z innych ram odpowiedzialności ani pomniejszać tych obowiązków, a zatem wszelkie postępowania sądowe wszczęte przeciwko niemu w oparciu o inne ramy odpowiedzialności nie powinny być oddalane z powodu tej okoliczności.
(17) Dyrektywa ta powinna mieć zastosowanie do wszystkich dużych przedsiębiorstw podlegających prawu państwa członkowskiego, mających siedzibę na terytorium Unii lub działających na rynku wewnętrznym, niezależnie od tego, czy są one własnością prywatną czy państwową, a także niezależnie od sektora gospodarki, w którym prowadzą działalność, co obejmuje również sektor finansowy. Niniejsza dyrektywa powinna mieć również zastosowanie do małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na giełdzie oraz małych i średnich przedsiębiorstw wysokiego ryzyka(43).
(18) W proces należytej staranności wbudowana jest proporcjonalność, ponieważ proces ten jest uzależniony od powagi i prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnych skutków, jakie dane przedsiębiorstwo może spowodować, do jakich może się przyczynić lub jakie mogą się z nim bezpośrednio wiązać, a także od sektora działalności, wielkości przedsiębiorstwa, charakteru i kontekstu jego działalności, w tym aspektu geograficznego, modelu biznesowego, pozycji w łańcuchu wartości oraz charakteru jego produktów i usług. Duże przedsiębiorstwo, którego wszystkie bezpośrednie stosunki gospodarcze są umiejscowione w Unii, lub małe bądź średnie przedsiębiorstwo, które po przeprowadzeniu oceny ryzyka stwierdza, że nie zidentyfikowało żadnych potencjalnych ani rzeczywistych negatywnych skutków w swoich stosunkach gospodarczych, może opublikować stosowne oświadczenie, w tym swoją ocenę ryzyka zawierającą odpowiednie dane, informacje i metodykę, które to oświadczenie w każdym przypadku należy poddać przeglądowi w przypadku zmian w działalności, stosunkach gospodarczych lub kontekście operacyjnym przedsiębiorstwa.
(19) W przypadku przedsiębiorstw będących własnością państwa lub przez nie kontrolowanych wypełnianie obowiązków w zakresie należytej staranności powinno je zobowiązywać do nabywania usług od przedsiębiorstw, które wypełniły obowiązki w zakresie należytej staranności. Zachęca się państwa członkowskie, aby nie udzielały wsparcia ze strony państwa, w tym za pośrednictwem pomocy państwa, zamówień publicznych, agencji kredytów eksportowych czy pożyczek gwarantowanych przez rząd, przedsiębiorstwom, które naruszają cele niniejszej dyrektywy.
(20) Do celów niniejszej dyrektywy należytą staranność należy rozumieć jako spoczywający na przedsiębiorstwie obowiązek podejmowania wszelkich proporcjonalnych i współmiernych środków oraz działań w granicach możliwości przedsiębiorstwa, aby zapobiec wystąpieniu negatywnych skutków w odniesieniu do praw człowieka, środowiska lub dobrych rządów w łańcuchach wartości, a także przeciwdziałać takim skutkom, gdy wystąpią. W praktyce należyta staranność polega na wdrożeniu przez przedsiębiorstwo procesu w celu identyfikacji, oceny, eliminacji, łagodzenia, powstrzymania, monitorowania, komunikowania, rozliczania i naprawiania potencjalnych lub rzeczywistych negatywnych skutków dla praw człowieka, w tym praw socjalnych, związkowych i pracowniczych, dla środowiska, w tym wkładu w zmianę klimatu, oraz dla dobrego zarządzania w ramach własnej działalności oraz w ramach relacji biznesowych w łańcuchu wartości. Przedsiębiorstwa objęte niniejszą dyrektywą nie powinny przenosić obowiązków w zakresie należytej staranności na dostawców.
(21) Załącznik xx zawiera wykaz rodzajów negatywnych skutków dla praw człowieka wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej. W zakresie, w jakim są one istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa, Komisja powinna uwzględnić w załączniku negatywne skutki dla praw człowieka opisane w międzynarodowych konwencjach dotyczących praw człowieka, które są wiążące dla Unii lub państw członkowskich, w Międzynarodowej karcie praw człowieka, międzynarodowym prawie humanitarnym oraz w instrumentach ONZ z zakresu praw człowieka dotyczących praw osób należących do szczególnie wrażliwych grup lub społeczności, a także zasady dotyczące praw podstawowych określonych w Deklaracji MOP dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy, jak również zasady uznane w konwencjach MOP w sprawie wolności związkowej i faktycznego uznawania prawa do rokowań zbiorowych, Konwencji MOP w sprawie eliminacji wszelkich form pracy przymusowej lub obowiązkowej, Konwencji MOP w sprawie skutecznego zniesienia pracy dzieci, a także w Konwencji MOP w sprawie likwidacji dyskryminacji w obszarze zatrudnienia i wykonywania zawodu. Obejmuje to ponadto między innymi negatywny wpływ na inne prawa uznane w Trójstronnej deklaracji zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej oraz w szeregu konwencji MOP, takie jak wolność zrzeszania się, rokowania zbiorowe, wiek minimalny, bezpieczeństwo i higiena pracy oraz równe wynagrodzenie, a także na prawa uznane w Konwencji o prawach dziecka, Afrykańskiej karcie praw człowieka i ludów, Amerykańskiej konwencji praw człowieka, europejskiej konwencji praw człowieka, Europejskiej karcie społecznej, Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej oraz krajowych konstytucjach i przepisach uznających lub wdrażających prawa człowieka. Komisja powinna zapewnić, aby wymienione rodzaje skutków były rozsądne i osiągalne.
(22) Negatywne skutki dla środowiska naturalnego są często ściśle związane z negatywnym wpływem na prawa człowieka. Specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw człowieka i środowiska stwierdził, iż prawo do życia, zdrowia, pożywienia, wody i rozwoju oraz prawo do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska są niezbędne do pełnego korzystania z praw człowieka. Ponadto w rezolucji 64/292 Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało prawo do bezpiecznej i czystej wody pitnej oraz urządzeń sanitarnych za prawo człowieka. Pandemia COVID-19 uwypukliła nie tylko znaczenie bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy, ale także znaczenie przedsiębiorstw gwarantujących, że nie powodują zagrożeń dla zdrowia w ich łańcuchach wartości ani się do nich nie przyczyniają. W związku z tym prawa te powinny być ujęte w dyrektywie.
(23) Załącznik xxx zawiera wykaz związanych z działalnością gospodarczą rodzajów negatywnych skutków dla środowiska, zarówno tymczasowych, jak i trwałych, które mają znaczenie dla przedsiębiorstw. Skutki takie powinny obejmować m.in. wytwarzanie odpadów, zanieczyszczenia rozproszone, emisję gazów cieplarnianych prowadzącą do globalnego ocieplenia o ponad 1,5 °C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej, wylesianie oraz wszelki inny wpływ na klimat oraz jakość powietrza, gleby i wody, zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, różnorodność biologiczną i ekosystemy. Komisja powinna zapewnić, aby wymienione rodzaje skutków były rozsądne i osiągalne. Aby przyczynić się do wewnętrznej spójności prawodawstwa Unii i zapewnić pewność prawa, wykaz ten sporządza się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852(44).
(24) Załącznik xxxx zawiera wykaz związanych z działalnością gospodarczą rodzajów negatywnych skutków dla dobrego zarządzania, które mają znaczenie dla przedsiębiorstw. Skutki te powinny obejmować nieprzestrzeganie wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych i rozdziału VII dotyczącego zwalczania korupcji, namawiania do korupcji i wymuszenia oraz zasad Konwencji OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych, a także przypadki korupcji i przekupstwa, w których przedsiębiorstwo wywiera niezgodny z przepisami wpływ na urzędników publicznych lub przekazuje im nienależne korzyści finansowe w celu uzyskania przywilejów lub nieuczciwego preferencyjnego traktowania z naruszeniem prawa; dotyczy to również sytuacji, w których przedsiębiorstwo w sposób niezgodny z prawem angażuje się w działalność polityczną na szczeblu lokalnym, niezgodnie z prawem współfinansuje kampanię lub nie przestrzega obowiązujących przepisów podatkowych. Komisja powinna zapewnić, aby wymienione rodzaje skutków były rozsądne i osiągalne.
(25) Negatywne skutki dla praw człowieka, środowiska i dobrych rządów nie są neutralne, jeżeli chodzi o aspekt płci. Przedsiębiorstwa zachęca się do uwzględniania aspektu płci w procesach należytej staranności. Mogą one znaleźć wytyczne w broszurze ONZ pt. „Wymiar płci w wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka”.
(26) Potencjalne lub rzeczywiste negatywne skutki dla prawa człowieka, środowiska i zarządzania mogą być specyficzne i mieć większą wagę w obszarach dotkniętych konfliktem. W związku z tym przedsiębiorstwa działające na obszarach dotkniętych konfliktem powinny stosować odpowiednią należytą staranność w zakresie praw człowieka, środowiska i zarządzania, przestrzegać zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego oraz odwoływać się do obowiązujących międzynarodowych standardów i wytycznych, w tym do konwencji genewskich i protokołów dodatkowych do tych konwencji.
(27) Zachęca się państwa członkowskie do monitorowania przedsiębiorstw podlegających ich jurysdykcji, jeżeli prowadzą one działalność lub utrzymują stosunki gospodarcze na obszarach dotkniętych konfliktami, i w związku z tym do podejmowania niezbędnych działań w celu ochrony praw człowieka, środowiska i dobrych rządów zgodnie ze swoimi zobowiązaniami prawnymi, z należytym uwzględnieniem szczególnych i istotnych zagrożeń występujących na tych obszarach.
(28) Działalność gospodarcza ma wpływ na pełen zakres praw określonych w Konwencji ONZ o prawach dziecka i innych odpowiednich normach międzynarodowych. Dzieciństwo jest wyjątkowym okresem rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i duchowego, a naruszanie praw dziecka, takie jak narażenie na przemoc lub nadużycia, pracę dzieci, niewłaściwe reklamy, niebezpieczne produkty czy zagrożenia środowiskowe, może nieść ze sobą dożywotnie, nieodwracalne, a nawet międzypokoleniowe konsekwencje. Mechanizmy należytej staranności przedsiębiorstw i odpowiedzialności przedsiębiorstw, zaprojektowane bez zwrócenia uwagi na kwestie dotyczące dzieci, mogą okazać się nieskuteczne w zakresie ochrony ich praw.
(29) Negatywne skutki dla praw człowieka oraz norm społecznych, środowiskowych i klimatycznych lub ich naruszanie przez przedsiębiorstwa może wynikać z ich własnej działalności lub relacji biznesowych, co w szczególności dotyczy dostawców, podwykonawców i przedsiębiorstw, w których dokonywane są inwestycje. Aby obowiązki przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności przynosiły pożądany efekt, powinny obejmować cały łańcuch wartości, a jednocześnie należy przyjąć w tym zakresie podejście oparte na analizie ryzyka i ustanowić strategię ustalania priorytetów na podstawie zasady 17 wytycznych ONZ. Identyfikowanie wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w łańcuchu wartości może być jednak trudne. Komisja powinna ocenić i zaproponować narzędzia, które pomogą przedsiębiorstwom w kontroli identyfikowalności ich łańcuchów wartości. Może to obejmować innowacyjne technologie informacyjne, takie jak blockchain, które umożliwiają śledzenie wszystkich danych i których rozwój należy wspierać, aby zminimalizować koszty administracyjne i uniknąć zwolnień w przedsiębiorstwach zachowujących należytą staranność.
(30) Należyta staranność jest przede wszystkim mechanizmem prewencyjnym, który zobowiązuje przedsiębiorstwa do podejmowania wszelkich proporcjonalnych i współmiernych środków, a także do dokładania wszelkich starań w granicach możliwości w celu identyfikowania i oceny potencjalnych lub rzeczywistych negatywnych skutków oraz do przyjmowania polityki i środków mających na celu powstrzymanie tych skutków, zapobieganie im, łagodzenie ich, monitorowanie, komunikowanie, uwzględnianie i rekompensowanie oraz rozliczanie się z tego, w jaki sposób przedsiębiorstwa reagują na te skutki. Przedsiębiorstwa powinny być zobowiązane do przedstawienia dokumentu, w którym publicznie, jednak z odpowiednim uwzględnieniem tajemnic handlowych, określają swoją strategię w zakresie należytej staranności w odniesieniu do każdego z tych etapów. Owa strategia należytej staranności powinna być odpowiednio zintegrowana z ogólną strategią biznesową przedsiębiorstwa. Powinna ona podlegać corocznej ocenie i przeglądowi w każdym przypadku, gdy zostanie to uznane za konieczne w wyniku takiej oceny.
(31) Przedsiębiorstwa, które nie publikują oświadczeń o ryzyku, nie powinny być zwolnione z ewentualnych kontroli lub dochodzeń przeprowadzanych przez właściwe organy państw członkowskich w celu zapewnienia przestrzegania przez nie obowiązków przewidzianych w niniejszej dyrektywie oraz zagwarantowania możliwości pociągnięcia ich do odpowiedzialności zgodnie z prawem krajowym.
(32) Przedsiębiorstwa powinny ustanowić wewnętrzny proces analizy łańcucha wartości, obejmujący podejmowanie wszelkich proporcjonalnych i współmiernych wysiłków w celu określenia stosunków gospodarczych w łańcuchu wartości.
(33) Tajemnica handlowa, o której mowa w niniejszej dyrektywie, powinna mieć zastosowanie do wszelkich informacji spełniających wymogi uznania ich za „tajemnicę przedsiębiorstwa” zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943(45), a mianowicie do informacji, które są poufne w tym sensie, że jako całość lub w szczególnym zestawie i zbiorze ich elementów nie są ogólnie znane ani łatwo dostępne dla osób z kręgów, które zwykle zajmują się tym rodzajem informacji, że mają wartość handlową dlatego, że są objęte tajemnicą, oraz poddane zostały przez osobę, która zgodnie z prawem sprawuje nad nimi kontrolę, rozsądnym – w danych okolicznościach – działaniom dla utrzymania ich w tajemnicy.
(34) Należyta staranność nie powinna polegać na zaznaczaniu odpowiednich rubryk, lecz powinna stanowić bieżący proces i ocenę ryzyka i skutków, które są dynamiczne i mogą ulec zmianie w związku z nowymi relacjami biznesowymi lub rozwojem sytuacji. Przedsiębiorstwa powinny zatem stale monitorować i odpowiednio dostosowywać swoje strategie w zakresie należytej staranności. Strategie te powinny obejmować wszystkie rzeczywiste lub potencjalne negatywne skutki, chociaż w przypadku wymogu ustalenia priorytetów należy wziąć pod uwagę charakter i kontekst działalności, w tym aspekt geograficzny, oraz powagę i prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnego skutku. Systemy certyfikacji zewnętrznej mogą stanowić uzupełnienie strategii należytej staranności, pod warunkiem że są one odpowiednie pod względem zakresu i zachowują odpowiednie poziomy przejrzystości, bezstronności, dostępności i niezawodności. Certyfikacja zewnętrzna nie powinna jednak stanowić podstawy do uzasadnienia odstępstwa od obowiązków określonych w tej dyrektywie lub w jakikolwiek sposób wpływać na potencjalną odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
(35) Aby uznać, że jednostka zależna spełnia obowiązek ustanowienia strategii w zakresie należytej staranności, jeżeli owa jednostka zależna jest objęta strategią w zakresie należytej staranności opracowaną przez jednostkę dominującą, jednostka zależna powinna w swoich sprawozdaniach rocznych wyraźnie zaznaczyć ten fakt. Taki wymóg jest konieczny, aby zapewnić społeczeństwu przejrzystość umożliwiającą właściwym organom krajowym przeprowadzenie odpowiednich dochodzeń. Jednostka zależna powinna zadbać o posiadanie przez jednostkę dominującą wystarczających informacji istotnych z perspektywy przeprowadzenia procedury należytej staranności w jej imieniu.
(36) Odpowiednia częstotliwość weryfikacji w danym okresie, wynikająca z określenia „regularnie”, powinna być określona w odniesieniu do prawdopodobieństwa i wagi negatywnych skutków. Im bardziej prawdopodobne i im poważniejsze skutki, tym regularniej należy przeprowadzać weryfikację zgodności.
(37) Przedsiębiorstwa powinny najpierw próbować zająć się potencjalnym lub rzeczywistym negatywnym skutkiem dla praw człowieka, środowiska i dobrego zarządzania i usiłować rozwiązać dany problem w porozumieniu z zainteresowanymi stronami. Przedsiębiorstwo dysponujące możliwością zapobiegnięcia wystąpieniu negatywnych skutków lub ich ograniczenia powinno wykorzystać swoje możliwości. Przedsiębiorstwo pragnące zwiększyć swoje możliwości może np. zaoferować jednostce powiązanej zachęty w zakresie budowania zdolności lub współpracować z innymi podmiotami. Jeżeli negatywnym skutkom nie można zapobiec ani ich złagodzić, a możliwości nie można zwiększyć, decyzja o wycofaniu się ze współpracy z dostawcą lub o rezygnacji z innych stosunków gospodarczych może być ostatecznością i powinna być podjęta w odpowiedzialny sposób.
(38) Właściwe wypełnienie obowiązku dochowania należytej staranności wymaga skutecznych i konstruktywnych konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, a w szczególności odpowiedniego zaangażowania związków zawodowych. Konsultacje i współpraca z zainteresowanymi stronami mogą pomóc przedsiębiorstwom w precyzyjniejszym określeniu potencjalnych lub rzeczywistych negatywnych skutków i opracowaniu skuteczniejszej strategii należytej staranności. Niniejsza dyrektywa wymaga w związku z tym konsultacji z zainteresowanymi stronami i ich zaangażowania na wszystkich etapach procesu należytej staranności. Ponadto konsultacje i zaangażowanie mogą dać możliwość wypowiedzenia się tym, którzy są bardzo zainteresowani długoterminową stabilnością przedsiębiorstwa. Partycypacja zainteresowanych stron może przyczynić się do poprawy długoterminowych wyników i rentowności przedsiębiorstw, ponieważ ich większa stabilność miałaby pozytywne łączne skutki gospodarcze.
(39) W trakcie rozmów z zainteresowanymi stronami, jak przewidziano w niniejszej dyrektywie, przedsiębiorstwa powinny zadbać o to, aby w przypadku, gdy zainteresowane strony to ludy tubylcze, dyskusje takie prowadzono zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka, takimi jak oenzetowska Deklaracja praw ludów tubylczych(46), w tym z zasadą dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody oraz z prawem ludów tubylczych do samostanowienia.
(40) Pojęcie zainteresowanej strony oznacza osoby, na których prawa i interesy mogą mieć wpływ decyzje przedsiębiorstwa. Pojęcie to obejmuje zatem pracowników, społeczności lokalne, dzieci, ludy tubylcze, stowarzyszenia obywatelskie i udziałowców, a także organizacje, których statutowym celem jest zapewnienie przestrzegania praw człowieka i praw socjalnych, norm klimatycznych i środowiskowych oraz zasad dobrych rządów, takie jak związki zawodowe i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
(41) Aby uniknąć ryzyka ignorowania lub marginalizacji krytycznych głosów zainteresowanych stron w procesie należytej staranności, w niniejszej dyrektywie należy przyznać zainteresowanym stronom prawo do bezpiecznych i konstruktywnych dyskusji nad strategią przedsiębiorstwa w zakresie należytej staranności oraz zapewnić odpowiednie zaangażowanie związków zawodowych lub przedstawicieli pracowników.
(42) Odpowiednie informacje na temat strategii należytej staranności należy przekazywać zainteresowanym stronom, których ona potencjalnie dotyczy, na wniosek i w sposób odpowiadający ich sytuacji, uwzględniając na przykład język urzędowy ich kraju, ich poziom umiejętności czytania i pisania oraz dostęp do internetu. Przedsiębiorstwa nie powinny jednak mieć obowiązku proaktywnego ujawniania całej swojej strategii należytej staranności w sposób odpowiadający sytuacji zainteresowanej strony, a wymóg przekazywania odpowiednich informacji powinien być proporcjonalny do charakteru, sytuacji i wielkości przedsiębiorstwa.
(43) Procedury zgłaszania zastrzeżeń powinny zapewniać ochronę anonimowości lub poufności tych zastrzeżeń, w stosownych przypadkach zgodnie z prawem krajowym, a także ochronę bezpieczeństwa oraz integralności fizycznej i prawnej wszystkich skarżących, w tym obrońców praw człowieka i środowiska. W przypadku gdy takie procedury dotyczą sygnalistów, powinny być zgodne z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937(47).
(44) Przedsiębiorstwa powinny być obowiązane dołożyć w miarę swoich możliwości wszelkich proporcjonalnych i współmiernych starań, aby zidentyfikować swoich dostawców i podwykonawców oraz podać odpowiednie informacje do wiadomości publicznej, z należytym uwzględnieniem tajemnicy handlowej. Aby należyta staranność była w pełni skuteczna, nie powinna ograniczać się do pierwszego poziomu wyżej lub niżej w łańcuchu dostaw, lecz powinna obejmować te podmioty, które w procesie należytej staranności mogły zostać zidentyfikowane przez przedsiębiorstwo jako stwarzające poważne zagrożenia. W niniejszej dyrektywie należy jednak uwzględnić fakt, że nie wszystkie przedsiębiorstwa dysponują takimi samymi zasobami lub zdolnościami pozwalającymi im zidentyfikować wszystkich dostawców i podwykonawców, w związku z czym obowiązek ten powinien podlegać zasadom racjonalności i proporcjonalności, co w żadnym wypadku nie powinno być traktowane przez przedsiębiorstwa jako pretekst do niewywiązywania się z obowiązku dołożenia wszelkich niezbędnych starań w tym zakresie.
(45) Aby należyta staranność stała się integralnym elementem kultury i struktury przedsiębiorstwa, członkowie organów administracyjnych, zarządzających i nadzorczych przedsiębiorstwa powinni odpowiadać za przyjęcie i wdrożenie jego strategii dotyczących zrównoważoności i należytej staranności.
(46) Koordynacja wysiłków przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności i dobrowolnych wspólnych działań na poziomie sektorowym lub międzysektorowym mogłaby zwiększyć spójność i skuteczność ich strategii należytej staranności. W związku z tym państwa członkowskie mogłyby zachęcać do przyjmowania planów działania w zakresie należytej staranności na poziomie sektorowym lub międzysektorowym. W określaniu tych planów powinny uczestniczyć zainteresowane strony. Opracowanie takich środków zbiorowych nie powinno w żadnym wypadku zwalniać przedsiębiorstwa z indywidualnej odpowiedzialności za dochowywanie należytej staranności ani chronić go przed odpowiedzialnością, wynikającą z prawa krajowego, za szkody, które spowodowało lub do których się przyczyniło.
(47) Aby ramy należytej staranności były skuteczne, powinny obejmować mechanizmy rozpatrywania skarg na szczeblu przedsiębiorstwa lub sektora, zaś aby zapewnić skuteczność takich mechanizmów, przy ich opracowywaniu przedsiębiorstwa powinny podejmować decyzje w oparciu o stanowisko zainteresowanych stron. Mechanizmy te powinny umożliwiać zainteresowanym stronom zgłaszanie uzasadnionych zastrzeżeń oraz powinny funkcjonować jako system wczesnego ostrzegania o zagrożeniach i system mediacji. Powinny być odpowiednio umocowane i rzetelne, dostępne, przewidywalne, sprawiedliwe, przejrzyste, zgodne z prawami człowieka, a także powinny być źródłem ciągłego doskonalenia się oraz opierać się na zaangażowaniu i dialogu. Mechanizmy rozpatrywania skarg należy uprawnić do przedstawiania sugestii co do tego, w jaki sposób dane przedsiębiorstwo powinno reagować na potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ. Powinny one mieć również zdolność do proponowania odpowiedniego środka naprawczego, jeżeli wpłynie do nich informacja, w drodze mediacji, że przedsiębiorstwo spowodowało negatywny wpływ lub przyczyniło się do jego wystąpienia.
(48) Mechanizmy te nie powinny jednak zwalniać państw członkowskich z podstawowego obowiązku, jakim jest ochrona praw człowieka oraz zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości i do środków naprawczych.
(49) Państwa członkowskie powinny wyznaczyć co najmniej jeden organ krajowy do monitorowania prawidłowego wykonywania przez przedsiębiorstwa obowiązków w zakresie należytej staranności oraz do zapewnienia właściwego egzekwowania niniejszej dyrektywy. Te organy krajowe powinny być niezależne oraz mieć odpowiednie uprawnienia i zasoby do wykonywania swoich zadań. Powinny być uprawnione do prowadzenia odpowiednich kontroli, z własnej inicjatywy lub na podstawie uzasadnionych i racjonalnych zastrzeżeń zgłoszonych przez zainteresowane strony i osoby trzecie, oraz do nakładania proporcjonalnych i odstraszających sankcji administracyjnych, uwzględniających wagę i powtarzalność naruszeń, w celu zapewnienia przestrzegania przez przedsiębiorstwa obowiązków określonych w prawie krajowym. Na szczeblu Unii Komisja powinna utworzyć europejską sieć ds. należytej staranności złożoną z właściwych organów, aby zapewnić współpracę.
(50) Zachęca się Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia grzywien administracyjnych porównywalnych pod względem wielkości do grzywien przewidzianych obecnie w prawie konkurencji i prawie ochrony danych.
(51) Zachęca się organy krajowe do współpracy i wymiany informacji z krajowymi punktami kontaktowymi OECD oraz z krajowymi instytucjami praw człowieka w danych krajach.
(52) Zgodnie z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka dochowywanie należytej staranności nie powinno samo w sobie zwalniać przedsiębiorstw z odpowiedzialności za spowodowanie naruszeń praw człowieka bądź spowodowanie szkód w środowisku lub przyczynienie się do takich naruszeń bądź szkód. Jednakże istnienie solidnych i skutecznych procedur gwarantujących należytą staranność może pomóc przedsiębiorstwom w zapobieganiu szkodom;
(53) Wprowadzając system odpowiedzialności, państwa członkowskie powinny zapewnić stosowanie wzruszalnego domniemania wymagającego określonego poziomu dowodów. Ciężar dowodu zostałby przeniesiony z ofiar na przedsiębiorstwa, które musiałyby udowodnić, że nie miały kontroli nad jednostką gospodarczą uczestniczącą w naruszaniu praw człowieka.
(54) Terminy przedawnienia należy uznać za rozsądne i odpowiednie, jeżeli nie ograniczają one prawa ofiar do dostępu do wymiaru sprawiedliwości, z należytym uwzględnieniem praktycznych wyzwań napotykanych przez potencjalnych skarżących. Ofiarom negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy należy zapewnić wystarczający czas na wytoczenie powództwa sądowego, z uwzględnieniem ich lokalizacji geograficznej, środków, jakimi dysponują, i ogólnej trudności, jeśli chodzi o dopuszczalność powództw przed sądami unijnymi.
(55) Prawo do skutecznego środka prawnego jest międzynarodowo uznanym prawem człowieka zapisanym w art. 8 Powszechnej deklaracji praw człowieka i w art. 2 ust. 3 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, a także jest prawem podstawowym Unii (art. 47 Karty); Jak przypomniano w Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, państwa mają obowiązek zapewnić, środkami sądowymi, administracyjnymi, legislacyjnymi lub innymi odpowiednimi środkami, aby osoby dotknięte naruszeniami praw człowieka związanymi z działalnością gospodarczą miały dostęp do skutecznego środka prawnego. Dlatego w niniejszej dyrektywie zawarto konkretne odniesienie do tego obowiązku zgodnie z podstawowymi zasadami i wytycznymi ONZ w sprawie ofiar rażących naruszeń międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka i poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego do środka prawnego i do zadośćuczynienia.
(56) Zachęca się duże przedsiębiorstwa do tworzenia komitetów doradczych, które miałyby za zadanie doradzać ich organom zarządzającym w sprawach należytej staranności i w których skład wchodziłyby zainteresowane strony.
(57) Związkom zawodowym należy udostępnić zasoby niezbędne do korzystania przez nie z praw w zakresie należytej staranności, w tym do nawiązywania kontaktów ze związkami zawodowymi i pracownikami przedsiębiorstw, z którymi główne przedsiębiorstwo utrzymuje relacje biznesowe.
(58) Państwa członkowskie powinny stosować istniejące systemy odpowiedzialności lub, w razie konieczności, wprowadzić dodatkowe przepisy w celu zapewnienia odpowiedzialności przedsiębiorstw, zgodnie z prawem krajowym, za wszelkie szkody wynikające z negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy, który te przedsiębiorstwa lub podmioty znajdujące się pod ich kontrolą spowodowały lub do którego się przyczyniły przez działanie lub zaniechania, chyba że przedsiębiorstwo może udowodnić, że dołożyło wszelkich starań zgodnie z niniejszą dyrektywą, aby zapobiec danej szkodzie, lub że szkoda ta wystąpiłaby nawet przy dołożeniu wszelkich starań.
(59) Aby zapewnić jasność i pewność, a także spójność praktyk stosowanych przez przedsiębiorstwa, Komisja powinna przygotować wytyczne w konsultacji z państwami członkowskimi i OECD oraz z pomocą szeregu wyspecjalizowanych agencji, w szczególności Agencji Praw Podstawowych UE, Europejskiej Agencji Środowiska oraz Agencji Wykonawczej ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Liczne wytyczne dotyczące należytej staranności sporządzone przez organizacje międzynarodowe już istnieją i mogłyby posłużyć jako punkt odniesienia dla Komisji przy opracowywaniu wytycznych specjalnie dla przedsiębiorstw unijnych na mocy niniejszej dyrektywy. Niniejsza dyrektywa powinna mieć na celu pełną harmonizację norm między państwami członkowskimi. Oprócz ogólnych wytycznych, którymi wszystkie przedsiębiorstwa, a w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa, powinny kierować się przy stosowaniu należytej staranności w swoich działaniach, Komisja powinna przewidzieć opracowanie wytycznych dla poszczególnych sektorów oraz regularnie aktualizować wykaz zestawień informacji na temat poszczególnych państw, aby pomóc przedsiębiorstwom w ocenie potencjalnego i rzeczywistego negatywnego wpływu ich działalności gospodarczej w danym obszarze na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy. W tych zestawieniach informacji należy w szczególności wskazać, które konwencje i traktaty spośród wymienionych w załącznikach xx, xxx i xxxx do niniejszej dyrektywy zostały ratyfikowane przez dane państwo.
(60) W celu aktualizacji rodzajów negatywnego wpływu należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmiany załączników xx, xxx i xxxx do niniejszej dyrektywy. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa(48). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(61) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Artykuł 1
Przedmiot i cel
1. Niniejsza dyrektywa ma zapewniać, aby przedsiębiorstwa objęte jej zakresem stosowania prowadzące działalność na rynku wewnętrznym wywiązywały się z obowiązku poszanowania praw człowieka, środowiska i dobrych rządów oraz nie powodowały potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy ani nie przyczyniały się do takiego wpływu przez własne działania lub przez działania bezpośrednio związane z ich działalnością, produktami lub usługami mające miejsce w ramach ich relacji biznesowych lub w ich łańcuchach wartości oraz aby zapobiegały temu negatywnemu wpływowi i go łagodziły.
2. Niniejsza dyrektywa określa obowiązki przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności w łańcuchu wartości, a mianowicie przewiduje, że mają one obowiązek stosować wszelkie proporcjonalne i współmierne środki oraz podejmować starania, w miarę swoich możliwości, w celu zapobieżenia negatywnemu wpływowi na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy w ich łańcuchach wartości, a także odpowiednio reagować na taki negatywny wpływ, gdy on wystąpi. Zachowywanie należytej staranności wymaga od przedsiębiorstw identyfikacji, zapobiegania, eliminacji, łagodzenia, monitorowania, komunikowania, uwzględniania, reagowania i działań naprawczych w odniesieniu do potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu ich własnych działań oraz działań w ich łańcuchach wartości i w ramach ich relacji biznesowych na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy. Te wymogi należytej staranności mają na celu poprawę funkcjonowania rynku wewnętrznego dzięki koordynacji zabezpieczeń w zakresie ochrony praw człowieka, środowiska i dobrych rządów.
3. Niniejsza dyrektywa ma ponadto zapewniać rozliczalność i odpowiedzialność przedsiębiorstw, zgodnie z prawem krajowym, z tytułu negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy, który powodują lub do którego się przyczyniają w swoim łańcuchu wartości, a także zapewniać ofiarom dostęp do środków ochrony prawnej.
4. Stosowanie niniejszej dyrektywy nie wpływa na dodatkowe wymogi należytej staranności ustanowione w unijnych przepisach sektorowych, w szczególności w rozporządzeniu (UE) nr 995/2010 i w rozporządzeniu (UE) 2017/821, chyba że wymogi należytej staranności określone w niniejszej dyrektywie przewidują wyższy poziom należytej staranności w odniesieniu do praw człowieka, środowiska lub dobrych rządów.
5. Wdrożenie niniejszej dyrektywy nie stanowi w żaden sposób podstawy do uzasadnienia ograniczenia ogólnego poziomu ochrony praw człowieka lub środowiska. W szczególności stosuje się ją, nie naruszając innych obowiązujących przepisów ramowych ustanowionych na szczeblu krajowym, unijnym lub międzynarodowym, regulujących podwykonawstwo, delegowanie pracowników lub odpowiedzialność w łańcuchu dostaw.
Artykuł 2
Zakres stosowania
1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do dużych przedsiębiorstw podlegających prawu państwa członkowskiego lub mających siedzibę na terytorium Unii.
2. Niniejsza dyrektywa ma też zastosowanie do wszystkich małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na rynku regulowanym, a także do małych i średnich przedsiębiorstw wysokiego ryzyka.
3. Niniejsza dyrektywa ma też zastosowanie do dużych przedsiębiorstw, do małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na rynku regulowanym oraz do małych i średnich przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w sektorach wysokiego ryzyka, podlegają prawu państwa trzeciego i nie mają siedziby na terytorium Unii, w przypadku gdy przedsiębiorstwa te prowadzą działalność na rynku wewnętrznym, sprzedając towary lub świadcząc usługi. Przedsiębiorstwa te spełniają wymogi należytej staranności określone w niniejszej dyrektywie transponowanej do ustawodawstwa państwa członkowskiego, w którym prowadzą działalność, a także podlegają systemom sankcji i odpowiedzialności określonym w niniejszej dyrektywie transponowanej do ustawodawstwa państwa członkowskiego, w którym prowadzą działalność.
Artykuł 3
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:
1) „zainteresowane strony” oznaczają osoby fizyczne i grupy osób fizycznych, których może dotyczyć potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy ze strony przedsiębiorstwa lub podmiotów pozostających z nim w relacji biznesowej, a także organizacje, których celem statutowym jest obrona praw człowieka, w tym praw socjalnych i pracowniczych, środowiska i dobrych rządów. Mogą to być pracownicy i ich przedstawiciele, społeczności lokalne, ludność tubylcza, stowarzyszenia obywatelskie, związki zawodowe, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i udziałowcy przedsiębiorstw;
2) „relacje biznesowe” oznaczają relacje z jednostkami zależnymi i relacje handlowe przedsiębiorstwa w całym jego łańcuchu wartości obejmującym dostawców i podwykonawców, bezpośrednio związane z jego działalnością biznesową, produktami lub usługami;
3) „dostawca” oznacza dowolne przedsiębiorstwo dostarczające produkt, część produktu lub usługę innemu przedsiębiorstwu, bezpośrednio albo pośrednio, w kontekście relacji biznesowej;
4) „podwykonawca” oznacza dowolny podmiot pozostający w relacji biznesowej, który świadczy usługi lub prowadzi działania wnoszące wkład w działalność przedsiębiorstwa;
5) „łańcuch wartości” oznacza wszelkie działania, operacje, relacje biznesowe i łańcuchy inwestycyjne przedsiębiorstwa i obejmuje podmioty, z którymi przedsiębiorstwo utrzymuje bezpośrednie albo pośrednie relacje biznesowe w górę i w dół łańcucha dostaw i które:
a) dostarczają produkty, części produktów lub usługi, które stanowią wkład we własne produkty lub usługi danego przedsiębiorstwa, albo
b) są odbiorcami produktów i usług danego przedsiębiorstwa;
6) „potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na prawa człowieka” oznacza wszelki potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ mogący uniemożliwić osobom fizycznym lub grupom osób fizycznych pełne korzystanie z praw człowieka, w tym praw socjalnych, pracowniczych i związkowych, określony w załączniku xx do niniejszej dyrektywy; Załącznik ten podlega regularnemu przeglądowi i jest spójny z celami Unii związanymi z prawami człowieka. Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 17 w celu zmiany wykazu w załączniku xx;
7) „potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na środowisko” oznacza wszelkie naruszenie norm środowiskowych uznanych na szczeblu międzynarodowym i unijnym, określone w załączniku xxx do niniejszej dyrektywy. Załącznik ten podlega regularnemu przeglądowi i jest spójny z celami Unii związanymi z ochroną środowiska i łagodzeniem zmiany klimatu. Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 17 w celu zmiany wykazu w załączniku xxx;
8) „potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na dobre rządy” oznacza wszelki potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na dobre rządy w kraju, w regionie lub na terytorium, określony w załączniku xxxx do niniejszej dyrektywy. Załącznik ten podlega regularnemu przeglądowi i jest spójny z celami Unii związanymi z dobrymi rządami. Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 17 w celu zmiany wykazu w załączniku xxxx;
9) „kontrola” oznacza możliwość decydującego wpływania przez dane przedsiębiorstwo na inne przedsiębiorstwo, w szczególności poprzez prawo własności, poprzez prawo użytkowania całości bądź części majątku tego innego przedsiębiorstwa lub poprzez prawa bądź umowy, które pozwalają decydująco wpływać na skład, głosowanie lub decyzje organów przedsiębiorstwa;
10) „przyczynianie się do” oznacza, że działania przedsiębiorstwa, w połączeniu z działaniami innych podmiotów, powodują wpływ lub że działania przedsiębiorstwa powodują lub ułatwiają powodowanie negatywnego wpływu przez inny podmiot lub zachęcają go do powodowania takiego wpływu. Przyczynianie się musi być znaczące, co oznacza, że wyłączone jest przyczynianie się pomniejsze lub pozbawione znaczenia. Ocena znaczącego charakteru przyczyniania się oraz stwierdzenie, kiedy działania przedsiębiorstwa mogły spowodować lub ułatwić negatywny wpływ innego podmiotu lub zachęcić go do powodowania takiego wpływu, może wymagać uwzględnienia wielu czynników.
Można uwzględnić następujące czynniki:
– zakres, w jakim przedsiębiorstwo może zachęcać lub motywować inny podmiot do wywierania negatywnego wpływu, tj. stopień, w jakim dana działalność podwyższyła ryzyko wystąpienia takiego wpływu,
– zakres, w jakim przedsiębiorstwo mogło lub powinno było wiedzieć o negatywnym wpływie lub potencjalnym negatywnym wpływie, tj. stopień przewidywalności,
– stopień, w jakim którekolwiek z działań przedsiębiorstwa rzeczywiście złagodziło negatywny wpływ lub zmniejszyło ryzyko wystąpienia takiego wpływu.
Samo istnienie relacji biznesowych lub działań stwarzających ogólne warunki, w których możliwe jest wystąpienie negatywnego wpływu, jako takie nie stanowi przyczyniania się. Dane działania powinny znacznie podwyższać ryzyko wystąpienia negatywnego wpływu.
Artykuł 4
Strategia należytej staranności
1. Państwa członkowskie określają przepisy służące zapewnieniu zachowywania przez przedsiębiorstwa skutecznej należytej staranności w odniesieniu do potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu ich działalności i relacji biznesowych na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy.
2. Przedsiębiorstwa w miarę swoich możliwości stale dokładają wszelkich starań, aby identyfikować i oceniać – za pomocą metod monitorowania opartych na analizie ryzyka, uwzględniających prawdopodobieństwo i wagę potencjalnego lub rzeczywistego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy oraz to, czy wymaga on pilnej reakcji – charakter i kontekst swojej działalności, w tym w ujęciu geograficznym, oraz to, czy ich działalność i relacje biznesowe powodują jakikolwiek tego rodzaju potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ, przyczyniają się do niego lub mają z nim bezpośredni związek.
3. Jeżeli duże przedsiębiorstwo, w przypadku którego wszystkie podmioty pozostające z nim w bezpośredniej relacji biznesowej mają siedzibę w Unii lub są małymi lub średnimi przedsiębiorstwami, stwierdzi, zgodnie z ust. 2, że nie powoduje potencjalnego ani rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, nie przyczynia się do takiego wpływu ani nie ma z nim bezpośredniego związku, wówczas publikuje oświadczenie w tej sprawie i ujmuje w nim ocenę ryzyka z wyszczególnieniem odpowiednich danych, informacji i metod, które pozwoliły wyciągnąć ten wniosek. W szczególności przedsiębiorstwo to może stwierdzić, że nie występuje negatywny wpływ na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, jeżeli przeprowadzona przez nie analiza obejmująca identyfikację wpływu i ocenę ryzyka wykaże, że wszyscy jego bezpośredni dostawcy dochowują należytej staranności zgodnie z niniejszą dyrektywą. Oświadczenie to podlega przeglądowi w razie zaistnienia nowego ryzyka lub w razie nawiązania przez to przedsiębiorstwo nowych relacji biznesowych, które mogą stwarzać ryzyko.
4. Przedsiębiorstwo ustanawia i skutecznie realizuje strategię należytej staranności, chyba że zgodnie z ust. 2 i 3 stwierdzi, że nie powoduje potencjalnego ani rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, nie przyczynia się do takiego wpływu ani nie ma z nim bezpośredniego związku W ramach strategii należytej staranności przedsiębiorstwa:
(i) określają potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy zidentyfikowany i oceniony zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu, mogący wystąpić w wyniku ich działalności i relacji biznesowych, a także wagę i prawdopodobieństwo tego wpływu oraz to, czy wymaga on pilnej reakcji, jak również odpowiednie dane, informacje i metody, które pozwoliły wyciągnąć te wnioski;
(ii) mapują swój łańcuch wartości i, z należytym uwzględnieniem tajemnicy handlowej, podają do wiadomości publicznej istotne informacje na temat tego łańcucha, które mogą obejmować nazwy, lokalizacje, rodzaje dostarczanych produktów i usług, a także inne istotne informacje dotyczące jednostek zależnych, dostawców i partnerów biznesowych w łańcuchu wartości;
(iii) przyjmują i wskazują wszelkie proporcjonalne i współmierne zasady postępowania i środki służące eliminacji potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, zapobieganiu takiemu wpływowi i łagodzeniu go;
(iv) ustanawiają strategię ustalania priorytetów na podstawie zasady 17 Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na wypadek, gdyby nie były w stanie zająć się jednocześnie wszystkimi przypadkami potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu; przedsiębiorstwa uwzględniają wagę i prawdopodobieństwo różnego rodzaju potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, rozpatrują, czy wymaga on pilnej reakcji, a także uwzględniają charakter i kontekst swojej działalności, w tym w ujęciu geograficznym, zakres ryzyka, jego skalę oraz stopień nieuchronności, a w razie konieczności przy reagowaniu stosują politykę ustalania priorytetów;
5. Przedsiębiorstwa zapewniają zgodność swojej strategii biznesowej i polityki ze swoją strategią należytej staranności. Przedsiębiorstwa podają wyjaśnienia w tym zakresie w swoich strategiach należytej staranności.
6. Uznaje się, że jednostki zależne przedsiębiorstwa wywiązały się z obowiązku ustanowienia strategii należytej staranności, jeżeli ich jednostka dominująca uwzględniła je w swojej strategii należytej staranności.
7. Przedsiębiorstwa dochowują należytej staranności w łańcuchu wartości, proporcjonalnie i współmiernie do prawdopodobieństwa i wagi potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu oraz do konkretnych okoliczności, szczególnie takich jak sektor działalności, wielkość i długość łańcucha dostaw oraz wielkość przedsiębiorstwa.
8. Przedsiębiorstwa zapewniają, aby w ramach ich relacji biznesowych uwzględniano, realizowano i wdrażano politykę w zakresie praw człowieka, środowiska i dobrych rządów zgodne z ich strategią należytej staranności, w tym na przykład w drodze umów ramowych, klauzul umownych, przyjęcia kodeksu postępowania lub w drodze certyfikowanych i niezależnych audytów. Przedsiębiorstwa zapewniają, aby ich polityka zakupów nie powodowała potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy ani nie przyczyniała się do niego.
9. Przedsiębiorstwa regularnie sprawdzają, czy podwykonawcy i dostawcy wypełniają obowiązki wynikające z ust. 8.
Artykuł 5
Zaangażowanie zainteresowanych stron
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby przy ustanawianiu i wdrażaniu strategii należytej staranności przedsiębiorstwa prowadziły w dobrej wierze skuteczne, konstruktywne i merytoryczne dyskusje z właściwymi zainteresowanymi stronami. Państwa członkowskie gwarantują w szczególności związkom zawodowym na odpowiednim szczeblu, w tym na szczeblu sektorowym, krajowym, europejskim i światowym, oraz przedstawicielom pracowników prawo do udziału w tworzeniu i wdrażaniu strategii należytej staranności w dobrej wierze wspólnie z ich przedsiębiorstwem. Przedsiębiorstwa mogą priorytetowo traktować dyskusje z zainteresowanymi stronami, na które wywierany jest największy wpływ. Przedsiębiorstwa prowadzą dyskusje oraz angażują związki zawodowe i przedstawicieli pracowników odpowiednio do swojej wielkości oraz do charakteru i kontekstu swojej działalności.
2. Państwa członkowskie zapewniają zainteresowanym stronom prawo do zwrócenia się do przedsiębiorstwa o dyskusję nad potencjalnym lub rzeczywistym negatywnym wpływem na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, który ich dotyczy, zgodnie z ust. 1.
3. Przedsiębiorstwo zapewnia, aby zainteresowane strony, których to dotyczy rzeczywiście lub potencjalnie, nie ponosiły ryzyka ze względu na udział w dyskusjach, o których mowa w ust. 1.
4. Przedsiębiorstwo informuje przedstawicieli pracowników o swojej strategii należytej staranności i jej realizacji, w którą mogą wnieść wkład, zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14/WE(49) i 2009/38/WE(50) oraz z dyrektywą Rady 2001/86/WE(51). Ponadto należy w pełni przestrzegać prawa do rokowań zbiorowych, uznanego w szczególności w konwencjach MOP nr 87 i 98, w europejskiej konwencji praw człowieka i w Europejskiej karcie społecznej Rady Europy, a także w decyzjach Komitetu MOP ds. Wolności Związkowej, Komitetu Ekspertów ds. Stosowania Konwencji i Zaleceń (CEACR) oraz Europejskiego Komitetu Praw Społecznych Rady Europy (ECSR).
Artykuł 6
Ogłoszenie strategii należytej staranności i informowanie o niej
1. Państwa członkowskie zapewniają, z należytym uwzględnieniem tajemnicy handlowej, aby przedsiębiorstwa udostępniały publicznie, nieodpłatnie, aktualną strategię należytej staranności lub oświadczenie zawierające ocenę ryzyka wspomniane w art. 4 ust. 3, szczególnie na swoich stronach internetowych.
2. Przedsiębiorstwa komunikują swoją strategię należytej staranności przedstawicielom pracowników, związkom zawodowym, podmiotom pozostającym z nimi w relacji biznesowej oraz, na wniosek, jednemu z właściwych organów krajowych wyznaczonych na podstawie art. 12.
Przedsiębiorstwa przekazują odpowiednie informacje na temat swojej strategii należytej staranności zainteresowanym stronom, których ona potencjalnie dotyczy, na wniosek i w sposób odpowiadający ich sytuacji, na przykład uwzględniając język urzędowy ich kraju.
3. Państwa członkowskie i Komisja zapewniają, aby przedsiębiorstwa zamieszczały strategię należytej staranności lub oświadczenie zawierające ocenę ryzyka wspomniane w art. 4 ust. 3 na europejskiej scentralizowanej platformie nadzorowanej przez właściwe organy krajowe. Taką platformą mógłby być europejski pojedynczy punktu dostępu wspomniany przez Komisję w opublikowanym niedawno planie działania dotyczącym unii rynków kapitałowych (COM/2020/0590). Komisja zapewnia standardowy wzór do celu zamieszczania strategii należytej staranności na europejskiej scentralizowanej platformie.
Artykuł 7
Ujawnianie informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności
Niniejsza dyrektywa nie narusza obowiązków nałożonych na niektóre przedsiębiorstwa dyrektywą 2013/34/UE, dotyczących zamieszczania w ich sprawozdaniach z działalności oświadczenia niefinansowego zawierającego opis polityki przedsiębiorstwa co najmniej w odniesieniu do kwestii środowiskowych, społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka, przeciwdziałania korupcji i łapownictwu oraz wdrożonych procesów należytej staranności.
Artykuł 8
Ocena i przegląd strategii należytej staranności
1. Przedsiębiorstwa co najmniej raz w roku oceniają skuteczność i stosowność swojej strategii należytej staranności i jej realizacji oraz wprowadzają w niej odpowiednie zmiany, zawsze gdy w wyniku oceny zmiana zostanie uznana za konieczną.
2. Ocena i przegląd strategii należytej staranności prowadzone są w drodze dyskusji z zainteresowanymi stronami i przy zaangażowaniu związków zawodowych i przedstawicieli pracowników w taki sam sposób, jak podczas ustanawiania strategii należytej staranności na podstawie art. 4.
Artykuł 9
Mechanizmy rozpatrywania skarg
1. Przedsiębiorstwa zapewniają mechanizm rozpatrywania skarg, stanowiący zarówno mechanizm wczesnego ostrzegania o zagrożeniach, jak i system mediacji, umożliwiający wszystkim zainteresowanym stronom wyrażanie racjonalnych zastrzeżeń dotyczących istnienia potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy. Państwa członkowskie zapewniają przedsiębiorstwom możliwość ustanowienia takiego mechanizmu w drodze ustaleń dotyczących współpracy z innymi przedsiębiorstwami lub organizacjami, przez uczestnictwo w mechanizmach rozpatrywania skarg z udziałem wielu zainteresowanych stron lub przystąpienie do ogólnego porozumienia ramowego.
2. Mechanizmy rozpatrywania skarg są odpowiednio umocowane i rzetelne, dostępne, przewidywalne, bezpieczne, sprawiedliwe, przejrzyste, zgodne z prawami człowieka i elastyczne, jak określono w kryteriach skuteczności pozasądowych mechanizmów rozpatrywania skarg zawartych w zasadzie 31 Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka oraz w Komentarzu ogólnym nr 16 Komitetu Praw Dziecka ONZ. Mechanizmy takie pozwalają zgłaszać zastrzeżenia anonimowo albo poufnie, stosownie do przypadku i zgodnie z prawem krajowym.
3. Mechanizm rozpatrywania skarg zapewnia szybkie i skuteczne reagowanie zarówno na ostrzeżenia, jak i zgłoszenia zastrzeżeń zainteresowanych stron.
4. Przedsiębiorstwa składają sprawozdania na temat zastrzeżeń zgłoszonych za pośrednictwem ich mechanizmów rozpatrywania skarg, a także regularnie składają sprawozdania z postępów poczynionych w tych przypadkach. Wszystkie informacje publikuje się w sposób, który nie zagraża bezpieczeństwu zainteresowanych stron, w tym nie ujawnia się ich tożsamości.
5. Mechanizmy rozpatrywania skarg umożliwiają przedstawianie przedsiębiorstwu propozycji dotyczących sposobu reagowania na potencjalny lub rzeczywisty negatywny wpływ.
6. Przy opracowywaniu mechanizmów rozpatrywania skarg przedsiębiorstwa podejmują decyzje w oparciu o stanowisko zainteresowanych stron.
7. Korzystanie z mechanizmu rozpatrywania skarg nie uniemożliwia skarżącym dostępu do mechanizmów sądowych.
Artykuł 10
Pozasądowe środki naprawcze
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby przedsiębiorstwo podjęło proces naprawczy lub współpracowało w takim procesie, gdy stwierdzi, że wyrządziło szkodę lub przyczyniło się do jej powstania. Gdy przedsiębiorstwo stwierdzi, że ma bezpośredni związek z negatywnym wpływem na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, wówczas współpracuje procesie naprawczym, jak najlepiej wykorzystując swoje możliwości.
2. Środek naprawczy można zaproponować w wyniku mediacji za pośrednictwem mechanizmu składania skarg określonego w art. 9.
3. Środek naprawczy ustala się w konsultacji z zainteresowanymi stronami, których to dotyczy, i może polegać on na: rekompensacie finansowej lub niefinansowej, przywróceniu stanu poprzedniego, przeprosinach publicznych, zwrocie, rehabilitacji lub wkładzie w dochodzenie.
4. Przedsiębiorstwa zapobiegają wyrządzeniu dodatkowej szkody, gwarantując, że dana szkoda nie zostanie wyrządzona ponownie.
5. Państwa członkowskie zapewniają, aby propozycja środka naprawczego złożona przez przedsiębiorstwo nie uniemożliwiała zainteresowanym stronom wystąpienia z powództwem cywilnym zgodnie z prawem krajowym. W szczególności nie można wymagać od ofiar, aby dochodziły pozasądowych środków naprawczych, zanim wystąpią do sądu, ani też toczące się postępowanie przed mechanizmem rozpatrywania skarg nie może utrudniać ofiarom dostępu do sądu. Decyzje wydane w ramach mechanizmu rozpatrywania skarg są należycie uwzględniane przez sądy, ale nie są dla nich wiążące.
Artykuł 11
Sektorowe plany działania w zakresie należytej staranności
1. Państwa członkowskie mogą zachęcać do przyjmowania dobrowolnych sektorowych lub międzysektorowych planów działania w zakresie należytej staranności na szczeblu krajowym lub unijnym, mających na celu koordynację strategii przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności.
Przedsiębiorstwa uczestniczące w sektorowych lub międzysektorowych planach działania w zakresie należytej staranności nie są zwolnione z obowiązków przewidzianych w niniejszej dyrektywie.
2. Państwa członkowskie zapewniają właściwym zainteresowanym stronom – szczególnie związkom zawodowym, przedstawicielom pracowników i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego – prawo do udziału w określaniu sektorowych planów działania w zakresie należytej staranności, z zastrzeżeniem obowiązku spełnienia przez każde przedsiębiorstwo wymogów określonych w art. 5.
3. Sektorowe plany działania w zakresie należytej staranności mogą przewidywać jeden wspólny mechanizm rozpatrywania skarg dla przedsiębiorstw objętych ich zakresem. Mechanizm rozpatrywania skarg jest zgodny z art. 9 niniejszej dyrektywy.
4. Opracowywanie sektorowych mechanizmów rozpatrywania skarg odbywa się w oparciu o stanowisko zainteresowanych stron.
Artykuł 12
Nadzór
1. Każde państwo członkowskie wyznacza co najmniej jeden właściwy organ krajowy odpowiedzialny za nadzór nad stosowaniem niniejszej dyrektywy transponowanej do prawa krajowego oraz za rozpowszechnianie najlepszych praktyk w zakresie należytej staranności.
2. Państwa członkowskie zapewniają, aby właściwe organy krajowe wyznaczone zgodnie z ust. 1 były niezależne i posiadały zasoby kadrowe, techniczne i finansowe, pomieszczenia, infrastrukturę i wiedzę fachową niezbędne do skutecznego wykonywania obowiązków.
3. Do dnia … [data transpozycji niniejszej dyrektywy] państwa członkowskie przekazują Komisji nazwy i adresy właściwych organów. Państwa członkowskie informują Komisję o wszelkich zmianach nazw i adresów właściwych organów.
4. Komisja podaje do wiadomości publicznej, także w internecie, wykaz właściwych organów. Komisja aktualizuje ten wykaz.
Artykuł 13
Dochodzenia dotyczące przedsiębiorstw
1. Właściwe organy państw członkowskich, o których mowa w art. 14, są uprawnione do prowadzenia dochodzeń w celu zapewnienia, aby przedsiębiorstwa wywiązywały się z obowiązków określonych w niniejszej dyrektywie, co obejmuje również przedsiębiorstwa, które oświadczyły, że nie odnotowały żadnego potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy. Te właściwe organy są upoważnione do kontrolowania przedsiębiorstw i do rozmów z zainteresowanymi stronami lub ich przedstawicielami, których sprawa dotyczy rzeczywiście lub potencjalnie. Takie kontrole mogą obejmować badanie strategii przedsiębiorstwa w zakresie należytej staranności i badanie funkcjonowania mechanizmu rozpatrywania skarg oraz kontrole na miejscu.
Przedsiębiorstwa udzielają wszelkiej pomocy niezbędnej do ułatwienia właściwym organom prowadzenia dochodzeń.
2. Dochodzenia, o których mowa w ust. 1, prowadzi się przy zastosowaniu podejścia opartego na analizie ryzyka lub gdy właściwy organ dysponuje odpowiednimi informacjami o podejrzeniu naruszenia przez przedsiębiorstwo obowiązków przewidzianych w niniejszej dyrektywie, w tym opartymi na uzasadnionych i racjonalnych zastrzeżeniach osób trzecich.
3. Komisja i właściwe organy państw członkowskich, o których mowa w art. 12, ułatwiają zgłaszanie przez osoby trzecie uzasadnionych i racjonalnych zastrzeżeń, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, za pomocą środków takich, jak zharmonizowane formularze do celu zgłaszania zastrzeżeń. Komisja i właściwe organy zapewniają skarżącym prawo do zażądania, aby ich zastrzeżenia pozostały poufne lub anonimowe, zgodnie z prawem krajowym. Właściwe organy państw członkowskich, o których mowa w art. 12, zapewniają możliwość wypełnienia takiego formularza również drogą elektroniczną.
4. Właściwy organ informuje skarżącego o postępach i wynikach dochodzenia w rozsądnym terminie, w szczególności jeżeli konieczne jest dalsze dochodzenie lub koordynacja z innym organem nadzoru.
5. Jeżeli w wyniku działań podjętych zgodnie z ust. 1 właściwy organ stwierdzi naruszenie niniejszej dyrektywy, przyznaje danemu przedsiębiorstwu odpowiedni czas na podjęcie działań naprawczych, jeżeli takie działania są możliwe.
6. Państwa członkowskie zapewniają, aby można było nakazać zastosowanie przez dane przedsiębiorstwo środków tymczasowych lub, zgodnie z zasadą proporcjonalności, tymczasowe zawieszenie działalności, jeżeli naruszenie niniejszej dyrektywy mogłoby bezpośrednio prowadzić do nieodwracalnej szkody. W przypadku przedsiębiorstw podlegających prawu państwa trzeciego, które prowadzą działalność na rynku wewnętrznym, tymczasowe zawieszenie działalności może oznaczać zakaz jej prowadzenia na rynku wewnętrznym.
7. Państwa członkowskie przewidują sankcje zgodnie z art. 18 w odniesieniu do przedsiębiorstw, które nie podejmą działań naprawczych w wyznaczonym terminie. Właściwe organy krajowe są uprawnione do nakładania grzywien administracyjnych.
8. Państwa członkowskie zapewniają, aby właściwe organy krajowe prowadziły ewidencję dochodzeń, o których mowa w ust. 1, obejmującą w szczególności informacje o ich charakterze i wynikach, a także ewidencję wszelkich wezwań do działania naprawczego wydanych na podstawie ust. 5. Właściwe organy publikują sprawozdanie roczne z działalności zawierające informacje o najpoważniejszych przypadkach niezgodności oraz o tym, jak im zaradzono, z należytym uwzględnieniem tajemnicy handlowej.
Artykuł 14
Wytyczne
1. Aby zagwarantować przedsiębiorstwom jasność i pewność, a także zapewnić spójność stosowanych przez nie praktyk, Komisja – w konsultacji z państwami członkowskimi i OECD oraz przy wsparciu Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Europejskiej Agencji Środowiska oraz Agencji Wykonawczej ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw – publikuje ogólne niewiążące wytyczne dla przedsiębiorstw dotyczące najlepszego sposobu wypełniania obowiązków w zakresie należytej staranności określonych w niniejszej dyrektywie. W wytycznych tych podaje się praktyczne wskazówki dotyczące tego, jak proporcjonalność i ustalanie priorytetów – z uwzględnieniem wpływu, sektorów i obszarów geograficznych – mogą być stosowane w odniesieniu do obowiązków w zakresie należytej staranności w zależności od wielkości przedsiębiorstwa i sektora, do którego ono należy. Wytyczne udostępnienia się nie później niż w dniu … [18 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy].
2. Komisja – w konsultacji z państwami członkowskimi i OECD oraz przy wsparciu Agencji Praw Podstawowych, Europejskiej Agencji Środowiska oraz Agencji Wykonawczej ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw – może przygotować szczegółowe niewiążące wytyczne dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w niektórych sektorach.
3. Przygotowując niewiążące wytyczne, o których mowa w ust. 1 i 2 powyżej, odpowiednio uwzględnia się Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, Trójstronną deklarację zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej MOP, wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w celu odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, wytyczne OECD dotyczące odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów, wytyczne OECD w zakresie należytej staranności dotyczące odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze odzieżowo-obuwniczym, wytyczne OECD dla inwestorów instytucjonalnych dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w zakresie odpowiedzialnego kredytowania przedsiębiorstw i gwarantowania emisji papierów wartościowych oraz wytyczne OECD/FAO dotyczące odpowiedzialnego łańcucha dostaw rolnych, komentarz ogólny nr 16 Komitetu Praw Dziecka ONZ dotyczący obowiązków państwa dotyczących wpływu sektora przedsiębiorstw na prawa dziecka, a także zasady UNICEF dotyczące praw dziecka i przedsiębiorczości. Komisja dokonuje okresowego przeglądu adekwatności swoich wytycznych i dostosowuje je do nowych najlepszych praktyk.
4. Komisja regularnie aktualizuje zestawienia informacji na temat poszczególnych państw i udostępnia je opinii publicznej, aby przekazywać aktualne informacje na temat międzynarodowych konwencji i traktatów ratyfikowanych przez każdego z partnerów handlowych Unii. Komisja gromadzi i publikuje dane handlowe i celne dotyczące pochodzenia surowców oraz półproduktów i produktów gotowych, a także publikuje informacje o ryzyku potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy, odnoszącym się do niektórych krajów lub regionów, sektorów i podsektorów oraz produktów.
Artykuł 15
Środki szczegółowe wspierające małe i średnie przedsiębiorstwa
1. Państwa członkowskie zapewniają dostępność specjalnego portalu dla małych i średnich przedsiębiorstw, gdzie mogłyby one znaleźć wskazówki oraz uzyskać dodatkowe wsparcie i informacje na temat jak najlepszego wypełniania obowiązków w zakresie należytej staranności.
2. Małe i średnie przedsiębiorstwa kwalifikują się do wsparcia finansowego na potrzeby wypełniania obowiązków w zakresie należytej staranności, w ramach unijnych programów wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw.
Artykuł 16
Współpraca na szczeblu Unii
1. Komisja powołuje europejską sieć ds. należytej staranności złożoną z właściwych organów, aby zapewnić, wraz z właściwymi organami krajowymi, o których mowa w art. 12, koordynację i konwergencję praktyk regulacyjnych, dochodzeniowych i nadzorczych, wymianę informacji oraz monitorowanie działań właściwych organów krajowych.
Właściwe organy krajowe współpracują w celu egzekwowania obowiązków przewidzianych w niniejszej dyrektywie.
2. Komisja, wspierana przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Europejską Agencję Środowiska oraz Agencję Wykonawczą ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw, publikuje tablicę wyników w zakresie należytej staranności w oparciu o informacje przekazywane przez właściwe organy krajowe i we współpracy z innymi ekspertami z sektora publicznego i z zainteresowanymi stronami.
Artykuł 17
Wykonywanie przekazanych uprawnień
1. Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.
2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 3, powierza się Komisji na okres 5 lat od dnia … [data wejścia w życie niniejszej dyrektywy].
3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 3, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.
4. Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.
5. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
6. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 3 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie trzech miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o trzy miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.
Artykuł 18
Sankcje
1. Państwa członkowskie przewidują proporcjonalne sankcje mające zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą oraz stosują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Przewidziane sankcje są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające oraz uwzględniają wagę popełnionych naruszeń i ich powtarzalność.
2. Właściwe organy krajowe mogą w szczególności nakładać proporcjonalne grzywny obliczone na podstawie obrotu przedsiębiorstwa, wykluczać przedsiębiorstwa czasowo albo na czas nieokreślony z zamówień publicznych, z pomocy państwa i z programów wsparcia publicznego, w tym programów opartych na agencjach kredytów eksportowych i pożyczkach, zajmować towary i stosować inne odpowiednie sankcje administracyjne.
Artykuł 19
Odpowiedzialność cywilna
1. Fakt, że przedsiębiorstwo wywiązuje się z obowiązków w zakresie należytej staranności, nie zwalnia go z odpowiedzialności, którą może ponosić na mocy prawa krajowego.
2. Państwa członkowskie zapewniają obowiązywanie systemu odpowiedzialności, w ramach którego przedsiębiorstwa mogą, zgodnie z prawem krajowym, być pociągane do odpowiedzialności i stosować środki naprawcze w przypadku wszelkich szkód wynikających z potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko lub dobre rządy, który dane przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstwa znajdujące się pod ich kontrolą spowodowały lub do którego przyczyniły się przez działanie lub zaniechanie.
3. Państwa członkowskie zapewniają, aby w ramach systemu odpowiedzialności, o którym mowa w ust. 2, przedsiębiorstwa, które udowodnią, że dołożyły wszelkich starań zgodnie z niniejszą dyrektywą w celu uniknięcia danej szkody lub że szkoda wystąpiłaby nawet przy dołożeniu wszelkich starań, nie ponosiły odpowiedzialności za tę szkodę.
4. Państwa członkowskie zapewniają racjonalny termin przedawnienia roszczeń z tytułu odpowiedzialności cywilnej w przypadku szkód wynikających z negatywnego wpływu na prawa człowieka i środowisko.
Artykuł 20
Prawo prywatne międzynarodowe
Państwa członkowskie zapewniają, by odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy były uznawane za przepisy wymuszające swoje zastosowanie zgodnie z art. 16 rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady(52).
Artykuł 21
Transpozycja
1. Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia … [w terminie 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie]. Niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.
2. Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Sposób dokonywania takiego odniesienia określany jest przez państwa członkowskie.
3. Państwa członkowskie przekazują Komisji teksty najważniejszych przepisów prawa krajowego w dziedzinie objętej zakresem niniejszej dyrektywy.
Artykuł 22
Wejście w życie
Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Francuska ustawa nr 2017-399 z dnia 27 marca 2017 r. o należytej staranności jednostek dominujących i przedsiębiorstw zlecających, Dz.U. nr 0074 z dnia 28 marca 2017 r.
Ustawa z 24 października 2019 r. wprowadzająca obowiązek należytej staranności w celu zapobiegania dostawom towarów i usług powstałych przy wykorzystaniu pracy dzieci (Ustawa o pracy dzieci i należytej staranności).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW (Dz.U. L 101 z 15.4.2011, s. 1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępująca decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW (Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 57).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010 z dnia 20 października 2010 r. ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna (Dz.U. L 295 z 12.11.2010, s. 23).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821 z dnia 17 maja 2017 r. ustanawiające obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka (Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (Dz.U. L 330 z 15.11.2014, s. 1).
* Komisja powinna określić sektory działalności gospodarczej wysokiego ryzyka o istotnym wpływie na prawa człowieka, ochronę środowiska i dobre rządy w celu objęcia małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność w tych sektorach zakresem stosowania niniejszej dyrektywy. W niniejszej dyrektywie Komisja powinna zdefiniować małe i średnie przedsiębiorstwa wysokiego ryzyka. Definicja powinna uwzględniać sektor działalności przedsiębiorstwa lub rodzaj tej działalności.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 (Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz.U. L 157 z 15.6.2016, s. 1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17).
Dyrektywa 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiająca ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej (Dz.U. L 80 z 23.3.2002, s. 29).
Dyrektywa 2009/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej lub trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi w przedsiębiorstwach lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym (Dz.U. L 122 z 16.5.2009, s. 28).
Dyrektywa 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniająca statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników (Dz.U. L 294 z 10.11.2001, s. 22).
Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”) (Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 40).
Wdrożenie rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych
174k
52k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia rozporządzenia (UE) nr 305/2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych (rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych) (2020/2028(INI))
– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych(1) (rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie normalizacji europejskiej, zmieniające dyrektywy Rady 89/686/EWG i 93/15/EWG oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/9/WE, 94/25/WE, 95/16/WE, 97/23/WE, 98/34/WE, 2004/22/WE, 2007/23/WE, 2009/23/WE i 2009/105/WE oraz uchylające decyzję Rady 87/95/EWG i decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1673/2006/WE(2) (rozporządzenie w sprawie normalizacji),
– uwzględniając przeprowadzoną przez Komisję ocenę z dnia 24 października 2019 r. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych (SWD(2019)1770),
– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 24 października 2019 r. w sprawie wyników oceny odpowiedniości zadań określonych w art. 31 ust. 4, które są finansowane ze środków unijnych zgodnie z art. 34 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (COM(2019)0800),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów oraz zmieniające dyrektywę 2004/42/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 765/2008 i (UE) nr 305/2011(3),
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 765/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93(4),
– uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylającą decyzję Rady 93/465/EWG(5),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 764/2008(6),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 października 2010 r. w sprawie przyszłości europejskiej normalizacji(7),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 listopada 2016 r. zatytułowany „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” (COM(2016)0860),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 marca 2020 r. zatytułowany „Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy” (COM(2020)0098),
– uwzględniając art. 54 Regulaminu, art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A9-0012/2021),
A. mając na uwadze, że przemysł budowlany zapewnia bezpośrednio 18 milionów miejsc pracy w Europie i generuje 9 % PKB(8);
B. mając na uwadze, że celem rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych jest usunięcie barier technicznych w handlu tymi wyrobami z myślą o poprawie ich swobodnego przepływu na rynku wewnętrznym, a jednocześnie dopilnowanie, by nadawały się do zamierzonego zastosowania i spełniały deklarowane właściwości użytkowe, przy uwzględnieniu aspektów zdrowotnych, środowiskowych i dotyczących bezpieczeństwa w związku z ich użytkowaniem, niezależnie od miejsca produkcji;
C. mając na uwadze, że europejski system regulacji technicznych i normalizacji okazał się być czynnikiem pobudzającym konkurencyjność i innowacje, a jednocześnie przyczyniającym się do poprawy bezpieczeństwa konsumentów i obniżenia liczby wypadków, dzięki czemu normy europejskie stanowią globalny punkt odniesienia;
D. mając na uwadze problemy wynikające z powolnego przyjmowania norm zharmonizowanych i braku odniesień do nich, ponieważ proces przyjmowania nie nadąża za przemianami zachodzącymi w sektorze, co powoduje niepewność wśród przedsiębiorstw; mając na uwadze, że brak norm zharmonizowanych i niekompletny charakter istniejących norm przyczyniły się do wprowadzenia dodatkowych wymogów krajowych dotyczących wyrobów budowlanych, co stwarza przeszkody dla ich swobodnego przepływu na jednolitym rynku; mając na uwadze, że wymogi te mogą mieć negatywny wpływ na konsumentów i na wywiązywanie się przez państwa członkowskie z obowiązków w zakresie bezpieczeństwa strukturalnego, zdrowia i ochrony środowiska, na inne kwestie związane z budownictwem i na ochronę konsumentów;
E. mając na uwadze, że wprowadzane przez państwa członkowskie przepisy dotyczące obiektów budowlanych powinny być formułowane i egzekwowane w taki sposób, aby zagwarantować bezpieczeństwo pracowników i konsumentów oraz aby nie szkodzić środowisku naturalnemu, co może również wpłynąć na wymogi dotyczące wyrobów budowlanych;
F. mając na uwadze, że koszty przestrzegania rozporządzania w sprawie wyrobów budowlanych, ponoszone głównie przez producentów, stanowią od 0,6 % do 1,1 % obrotów sektora budowlanego, co może być bardzo uciążliwe dla MŚP;
1. z zadowoleniem przyjmuje dokonaną przez Komisję ocenę rozporządzania w sprawie wyrobów budowlanych oraz jego bieżący przegląd, których celem jest usunięcie pozostałych barier na rynku wewnętrznym wyrobów budowlanych oraz przyczynienie się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu i planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym, przy jednoczesnym uwzględnieniu rozwoju technologicznego i innowacji;
2. zwraca uwagę na szczególny charakter rozporządzania w sprawie wyrobów budowlanych, które różni się od ogólnych zasad nowych ram prawnych, przede wszystkim dlatego, że nie harmonizuje żadnych szczegółowych wymogów ani minimalnych poziomów bezpieczeństwa w odniesieniu do wyrobów budowlanych, lecz jedynie określa wspólną terminologię techniczną, która jest jednakowa dla wszystkich wyrobów budowlanych objętych zakresem zastosowania rozporządzenia oraz służy do oceny właściwości użytkowych wyrobów budowlanych w odniesieniu do ich zasadniczych charakterystyk określonych w zharmonizowanych specyfikacjach technicznych;
3. podkreśla, że obecne rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych zapewnia swobodny przepływ wyrobów budowlanych w obrębie Unii, podczas gdy państwa członkowskie zachowują kontrolę nad przepisami dotyczącymi obiektów budowlanych; zauważa w związku z tym, że zgodnie z przepisami państw członkowskich obiekty budowlane muszą być projektowane i wykonywane w taki sposób, by nie zagrażały bezpieczeństwu ludzi, zwierząt domowych ani mieniu oraz by nie wywierały szkodliwego wpływu na środowisko; zwraca uwagę, że właściwości użytkowe wyrobów stanowiących element obiektów budowlanych zasadniczo wpływają na przepisy budowlane wprowadzane na szczeblu państw członkowskich;
Wspólna terminologia techniczna, w tym normy
4. zauważa, że wspólną terminologię techniczną wprowadzoną w rozporządzaniu w sprawie wyrobów budowlanych określono zgodnie z europejskimi normami zharmonizowanymi oraz europejskimi dokumentami oceny w odniesieniu do wyrobów nieobjętych normami zharmonizowanymi lub nieobjętych nimi w pełni w celu uwzględnienia wymogów państw członkowskich dotyczących właściwości użytkowania; uznaje, że Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) i Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) stanowią organizacje właściwe do opracowywania norm zharmonizowanych, podczas gdy Europejska Organizacja Aprobat Technicznych (EOTA) i jednostki ds. oceny technicznej (JOT) są odpowiedzialne za przygotowanie europejskich dokumentów oceny;
5. zwraca uwagę, że w przeciwieństwie do innych przepisów nowych ram prawnych stosowanie norm zharmonizowanych w ramach rozporządzania w sprawie wyrobów budowlanych jest obowiązkowe, co wymaga skutecznego systemu ich przyjmowania w celu zaspokojenia potrzeb sektora i uwzględnienia jego najskuteczniejszych praktyk, umożliwienia innowacji, nadążenia za rozwojem technologicznym, zapewnienia jasności prawa i równych warunków działania dla MŚP oraz zaspokojenia potrzeb regulacyjnych państw członkowskich; w tym celu wzywa Komisję do zapewnienia aktywnego zaangażowania sektora i właściwych zainteresowanych stron, aby nowe normy były jak najbardziej adekwatne; zwraca uwagę na znaczenie aktywnego udziału państw członkowskich w procesie normalizacji;
6. wyraża zaniepokojenie, że z 444 istniejących norm zharmonizowanych dotyczących wyrobów budowlanych tylko 12 wydano po przyjęciu rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych; uważa, że czas potrzebny do opracowania i publikacji odniesień do norm, zaległości w przeglądzie i aktualizacji już istniejących norm (dorobek prawny rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych), brak jasności obecnych ram prawnych, a także brak produktywnego dialogu pomiędzy wszystkimi partnerami, którzy są obecnie zaangażowani w ten proces, należą do najistotniejszych problemów związanych z wdrażaniem rozporządzenia;
7. zwraca uwagę, że znaczna liczba norm nie obejmuje w pełni wszystkich podstawowych wymogów koniecznych do wykorzystywania wyrobów budowlanych w obiektach budowlanych; wyraża zaniepokojenie, że ten niepełny charakter harmonizacji doprowadził częściowo do powstania dodatkowych wymogów krajowych i obowiązkowych znaków krajowych dla wyrobów budowlanych, co skutkuje nieuzasadnionymi barierami, rozdrobnieniem i osłabieniem rynku wewnętrznego oraz powoduje brak pewności prawa dla przedsiębiorstw, przedsiębiorstw budowlanych, wykonawców, urbanistów i architektów oraz stwarza potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa obiektów budowlanych;
8. pilnie wzywa Komisję, by znalazła szybkie i realne rozwiązanie w celu usprawnienia procesów standaryzacji i nadrobienia zaległości w zakresie norm, do których nie opublikowano odniesień; w związku z tym popiera połączenie środków krótkoterminowych w celu usunięcia zaległości i braków regulacyjnych ze środkami długoterminowymi w celu usprawnienia procesu definiowania wspólnej terminologii technicznej za pośrednictwem kompleksowych norm zharmonizowanych;
9. wskazuje, że należy uwzględniać problemy związane z opracowywaniem norm zharmonizowanych na wszystkich etapach procesu przygotowawczego; wzywa Komisję, by w tej fazie przygotowawczej prowadziła ścisłe konsultacje z wszystkimi właściwymi zainteresowanymi stronami zgodnie z rozporządzeniem w sprawie normalizacji, oraz podkreśla znaczenie wyważonej reprezentacji, przejrzystości i otwartości wszystkich zaangażowanych stron dla znalezienia wykonalnego rozwiązania; podkreśla potrzebę zapewnienia wysokiej jakości wniosków o normalizację składanych przez Komisję oraz konieczność opracowania jasnych i pragmatycznych wytycznych; ponadto zachęca Komisję do opracowania kompleksowych i horyzontalnych wytycznych dla organów normalizacyjnych, opisujących strukturę i wymogi wnioskowanej normy; proponuje ustanowienie jasno określonych ram czasowych dla Komisji w celu przeprowadzenia oceny przygotowanych norm oraz jednoznacznych terminów dla wszystkich stron w celu zapewnienia dalszego przeglądu w przypadku stwierdzenia niezgodności z danym wnioskiem o normalizację lub rozporządzeniem w sprawie wyrobów budowlanych; uważa, że ważne jest bardziej precyzyjne określenie zakresu norm, aby zapewnić producentom jasne wytyczne przy deklarowaniu, że ich wyroby wchodzą w ten zakres;
10. uważa, że ze względu na obowiązkowy charakter norm w kontekście rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych i fakt, iż są one uznawane za część prawodawstwa Unii, teksty wydanych norm zharmonizowanych powinny być dostępne we wszystkich językach Unii; podkreśla, że należy zapewnić dostępność wysokiej jakości tłumaczenia bez generowania dodatkowych kosztów i zwiększyć zaangażowanie krajowych organów normalizacyjnych w proces tłumaczenia; wzywa Komisję do dalszego wspierania i upraszczania uzgodnień finansowych dotyczących tłumaczenia norm zharmonizowanych;
11. wyraża zaniepokojenie, że chociaż w rozporządzeniu w sprawie wyrobów budowlanych uwzględniono alternatywną ścieżkę dla wyrobów nieobjętych normami zharmonizowanymi lub nieobjętych nimi w pełni, aby umożliwić wprowadzanie do obrotu produktów innowacyjnych, zdecydowana większość europejskich dokumentów oceny nie dotyczy produktów innowacyjnych;
12. uważa zatem, że obecne słabe wyniki systemu normalizacji są jednym z czynników prowadzących do coraz częstszego korzystania ze ścieżki EOTA jako alternatywnego środka normalizacji;
13. wskazuje na długi czas trwania i wysoki koszt ścieżki EOTA, która nie jest przyjazna dla MŚP i w większości przypadków jest dostępna tylko dla dużych graczy rynkowych; podkreśla, że niezależnie od potrzeby ogólnych ulepszeń procesu normalizacji obecna procedura opracowywania europejskich dokumentów oceny może być pomocna jako dodatkowy środek zachęcający do rozwoju innowacyjnych produktów i udziału MŚP, ale musi również uwzględniać cel producentów dotyczący jak najszybszego wprowadzania do obrotu innowacyjnych wyrobów, przy jednoczesnym poszanowaniu unijnych wymogów dotyczących produktów, i nie powinna być postrzegana jako stała alternatywa dla systemu normalizacji;
14. podkreśla, że wspólna terminologia techniczna może pomóc w promowaniu gospodarki o obiegu zamkniętym, ponieważ umożliwia spójne deklarowanie właściwości użytkowych wyrobów budowlanych; uważa, że należy zwracać większą uwagę na normy, które mogą pomóc w promowaniu gospodarki o obiegu zamkniętym w Europie;
Oznakowanie CE i deklaracja właściwości użytkowych
15. zauważa, że oznakowanie CE jest środkiem, dzięki któremu wyroby budowlane legalnie wprowadzone do obrotu w jednym państwie członkowskim mogą być wprowadzane do obrotu na terytorium dowolnego innego państwa członkowskiego; jest jednak zaniepokojony faktem, że ponieważ oznakowanie CE w ramach rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych różni się od innych przepisów nowych ram prawnych, ponieważ odnosi się jedynie do właściwości użytkowych wyrobu, a nie świadczy o jego zgodności z konkretnymi wymogami, taka różnica w podejściu w stosunku do innych przepisów nowych ram prawnych może spowodować dezorientację w odniesieniu do oznakowania CE i obniżyć jego wartość; wskazuje w związku z tym na nakładanie się na siebie informacji wymaganych przez oznakowanie CE i deklarację właściwości użytkowych; uważa, że to powielanie powoduje dodatkowe niepotrzebne obciążenia administracyjne i koszty dla przedsiębiorstw oraz że należy je zlikwidować, w tym dzięki szerszemu zastosowaniu rozwiązań cyfrowych;
16. ubolewa, że oznakowanie CE w ramach rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych jest błędnie rozumiane jako znak jakości i że nie określa, czy dany wyrób budowlany jest bezpieczny lub może być wykorzystywany w obiektach budowlanych; uważa, że wymagane są dalsze rozwiązania, aby zapewnić użytkownikom końcowym precyzyjne i jasne informacje na temat charakteru oznakowania CE, w odniesieniu do bezpieczeństwa wyrobów budowlanych oraz ich zgodności z krajowymi wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa budynków i obiektów budowlanych;
17. wzywa Komisję, by w następstwie oceny skutków i oceny potrzeb regulacyjnych Unii i państw członkowskich co do poszczególnych kategorii wyrobów rozważyła i gruntownie oceniła możliwość stopniowego wzmocnienia rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych dzięki włączeniu do niego dodatkowych obowiązków informacyjnych i wymogów dotyczących właściwości użytkowych w odniesieniu do aspektów zdrowotnych, środowiskowych i dotyczących bezpieczeństwa; ponadto wzywa Komisję do oceny, które podejście byłoby skuteczne w odniesieniu do rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych;
18. odnotowuje brak cyfryzacji w sektorze budowlanym oraz podkreśla znaczenie pełnego wykorzystywania technologii cyfrowych, co pozwoliłoby przekazywać podmiotom gospodarczym i użytkownikom końcowym jasne, przejrzyste i wiarygodne informacje, uwzględniać nakładanie się wymogów dotyczących informacji oraz umożliwiłoby organom nadzoru rynku skuteczniejsze prowadzenie działań; wzywa Komisję do oceny korzyści wynikających ze stosowania takich technologii oraz do opracowania rozwiązań służących inteligentnej integracji istniejących danych, które mogą być wykorzystywane w różnych systemach informatycznych;
19. uważa, że rozwiązania cyfrowe mogłyby zwiększyć przejrzystość rynku wyrobów budowlanych oraz zapewnić dokładność i wiarygodność informacji zawartych w deklaracji właściwości użytkowych, a także ułatwić porównywalność wyrobów budowlanych na podstawie deklarowanych właściwości użytkowych, takich jak bezpieczeństwo i efektywność środowiskowa, tym samym umożliwiając podmiotom gospodarczym i użytkownikom końcowym korzystanie z informacji dostarczanych przez producentów oraz szybką ocenę i porównywanie wymogów dotyczących obiektów budowlanych z informacjami zawartymi w deklaracji właściwości użytkowych;
20. podkreśla potrzebę zwiększania wiedzy podmiotów gospodarczych, w szczególności MŚP i mikroprzedsiębiorstw, na temat oznakowania CE i deklaracji właściwości użytkowych, w tym za pośrednictwem jednolitego portalu cyfrowego; uważa, że takie podejście zwiększyłoby zaufanie do harmonizacji na poziomie unijnym i jakości norm zharmonizowanych oraz pomogłoby zmniejszyć rozdrobnienie jednolitego rynku; podkreśla istotną rolę krajowych punktów kontaktowych ds. wyrobów budowlanych w informowaniu podmiotów gospodarczych o stosowaniu rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych oraz w przekazywaniu wiarygodnych informacji o obowiązujących na terytorium danego państwa członkowskiego przepisach dotyczących wymogów dla obiektów budowlanych mających zastosowanie do zamierzonego zastosowania poszczególnych wyrobów budowlanych; proponuje podjęcie dalszych działań w celu zwiększenia wiedzy na temat istnienia tych punktów kontaktowych, ponieważ w 2018 r. wiedziało o nich tylko 57 % zainteresowanych stron;
Nadzór rynku
21. jest zaniepokojony faktem, że nadzór rynku w odniesieniu do wyrobów budowlanych jest postrzegany przez branżę jako niewystarczający i nieskuteczny; podkreśla, że taka sytuacja osłabia równe warunki działania dla podmiotów gospodarczych, które przestrzegają przepisów, a działa na korzyść nieuczciwych handlowców, którzy tego nie robią; zwraca uwagę, że słaby i niekonsekwentny nadzór rynku może prowadzić do zwiększenia liczby wyrobów, które nie spełniają deklarowanych właściwości użytkowych, i stanowić zagrożenie dla użytkowników końcowych;
22. wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia rozporządzenia (UE) 2019/1020, którego celem jest wzmocnienie nadzoru rynku w odniesieniu do produktów objętych unijnymi przepisami harmonizacyjnymi, w tym rozporządzeniem w sprawie wyrobów budowlanych, i w którym określono ramy współpracy z podmiotami gospodarczymi; w tym kontekście podkreśla potrzebę spójnego, zharmonizowanego i jednolitego egzekwowania nowych zasad przez krajowe organy nadzoru rynku oraz ściślejszej współpracy transgranicznej w celu zapewnienia równych warunków działania w sektorze budowlanym oraz uczciwej konkurencji na rynku unijnym;
23. przypomina, że na mocy rozporządzenia (UE) 2019/1020 państwa członkowskie muszą zapewnić organom nadzoru rynku niezbędne zasoby finansowe, kadrowe i techniczne, w tym dopilnować, by organy te dysponowały wystarczającą wiedzą fachową i kompetencjami; zachęca państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy między ich organami nadzoru rynku, w tym na szczeblu transgranicznym, oraz do zwiększenia liczby, efektywności i skuteczności kontroli, aby umożliwić identyfikowanie wyrobów budowlanych, które nie są zgodne z deklarowanymi właściwościami użytkowymi, oraz zapobiegać obrotowi nimi na jednolitym rynku;
24. wzywa Komisję do szybkiego przyjęcia aktów wykonawczych na mocy rozporządzenia (UE) 2019/1020 w celu dalszego dostosowania działań organów nadzoru rynku przez określenie jednolitych warunków kontroli, kryteriów określania częstotliwości kontroli oraz liczby próbek poddawanych kontroli w odniesieniu do niektórych produktów lub kategorii produktów, a także przez ustanowienie poziomów odniesienia i technik kontroli zharmonizowanych produktów, w tym wyrobów budowlanych, z uwzględnieniem specyfiki odpowiednich sektorów oraz wpływu na zmienione rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych; zwraca uwagę na istotną rolę Unijnej Sieci ds. Zgodności Produktów i grup współpracy administracyjnej w zapewnianiu zorganizowanej koordynacji i współpracy między organami egzekwowania prawa państw członkowskich a Komisją oraz w usprawnianiu praktyk nadzoru rynku w celu zwiększenia ich skuteczności;
25. uważa, że krajowe organy nadzoru rynku odpowiedzialne za wyroby budowlane powinny ściśle współpracować z krajowymi organami nadzoru budowlanego w celu zapewnienia zróżnicowanego podejścia do oceny zgodności wyrobów budowlanych stosowanych w obiektach budowlanych z deklarowanymi właściwościami użytkowymi lub zamierzonym zastosowaniem, a także w celu zapewnienia ich zgodności z przepisami budowlanymi, gwarantując tym samym ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników mających do czynienia z wyrobami budowlanymi oraz użytkowników obiektów budowlanych;
26. podkreśla, że państwa członkowskie powinny przejmować odpowiedzialność przy wprowadzaniu krajowych przepisów dotyczących obiektów budowlanych, w tym wymogów dotyczących bezpieczeństwa podczas budowy, konserwacji i rozbiórki obiektów budowlanych, oraz uwzględniać inne aspekty ważne z punktu widzenia interesu publicznego, takie jak zdrowie, bezpieczeństwo i ochrona pracowników oraz ochrona środowiska;
27. zwraca uwagę na wzrost sprzedaży przez internet w sektorze budowlanym; podkreśla, że aby zapewnić zgodność wyrobów budowlanych znajdujących się w obiegu na jednolitym rynku z ich deklarowanymi właściwościami użytkowymi lub zamierzonym zastosowaniem, niezależnie od ich pochodzenia, konieczny jest skuteczny nadzór rynku w odniesieniu do wyrobów budowlanych sprzedawanych w internecie, zwłaszcza tych nabywanych od podmiotów gospodarczych spoza UE, ponieważ mogą być niezgodne z prawodawstwem Unii i w związku z tym wpływać na jakość i bezpieczeństwo obiektów budowlanych; podkreśla rolę, jaką mogłyby odegrać w tym względzie internetowe platformy handlowe;
28. podkreśla znaczenie zapewnienia jednolitej skuteczności jednostek notyfikowanych przeprowadzających oceny właściwości użytkowych wyrobów budowlanych, tak aby ich funkcje były wykonywane na tym samym poziomie i na tych samych warunkach; w związku z tym zwraca uwagę na rolę unijnych jednostek badawczych wprowadzonych rozporządzeniem (UE) 2019/1020 w przyczynianiu się do zwiększenia zdolności laboratoriów, a także w zapewnianiu wiarygodności i spójności badań do celów nadzoru rynku we wszystkich państwach członkowskich;
29. podkreśla, że należy usprawnić przekazywanie i wymianę informacji na temat potencjalnie niebezpiecznych substancji w wyrobach budowlanych oraz zacieśnić współpracę z bazami danych Europejskiej Agencji Chemikaliów, zgodnie z obecnym prawodawstwem;
30. wzywa Komisję do dalszego skutecznego monitorowania i usuwania nieuzasadnionych barier na rynku wewnętrznym, wynikających z krajowych środków regulacyjnych; podkreśla potrzebę pogłębionego dialogu i współpracy między Komisją a państwami członkowskimi w celu zwalczania praktyk utrudniających swobodny przepływ wyrobów budowlanych na rynku wewnętrznym, takich jak dalsze stosowanie krajowych znaków towarowych i dodatkowych certyfikatów dla wyrobów budowlanych;
Zrównoważony charakter wyrobów budowlanych
31. podkreśla ogólną potrzebę przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym w zakresie zaopatrzenia, produkcji, ponownego wykorzystania i recyclingu wyrobów budowlanych oraz ich wykorzystywania w obiektach budowlanych; podkreśla potrzebę poprawy zrównoważonego charakteru wyrobów budowlanych oraz dostępności wtórnych i odnawialnych produktów i materiałów na rynku;
32. w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje cel Komisji, jakim jest uczynienie sektora budowlanego bardziej zrównoważonym dzięki uwzględnieniu w przeglądzie rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych właściwości użytkowych tych wyrobów pod względem zrównoważonego rozwoju, zgodnie z zapowiedzią zawartą w planie działania UE dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym; popiera zobowiązanie Komisji do dostosowania i uspójnienia prawodawstwa dotyczącego wyrobów budowlanych z horyzontalną polityką w dziedzinie ochrony środowiska;
33. wzywa Komisję, by rozważyła włączenie niektórych wymogów dotyczących efektywności środowiskowej i kryteriów zrównoważonego rozwoju w całym cyklu życia produktów do norm zharmonizowanych dla określonych kategorii wyrobów na mocy rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych, a jednocześnie uwzględniła zmiany rynkowe i technologiczne oraz krajowe wymogi regulacyjne dotyczące sektora budowlanego lub polityki w zakresie budynków, aby zapewnić producentom jednolite ramy oceny i testowania wyrobów w przypadku ustanowienia odpowiednich wspólnych wymogów zgodności; podkreśla, że obecne podstawowe wymogi dotyczące obiektów budowlanych określone w rozporządzeniu w sprawie wyrobów budowlanych mogą już stanowić podstawę przygotowania mandatów normalizacyjnych i zharmonizowanych specyfikacji technicznych w odniesieniu do efektywności środowiskowej i zrównoważonego charakteru wyrobów budowlanych; podkreśla znaczenie właściwej oceny kategorii wyrobów, do których takie wymogi miałyby zastosowanie, oraz potrzebę zaangażowania w proces oceny wszystkich zainteresowanych stron; podkreśla, że nie powinno to prowadzić do wzrostu cen wyrobów budowlanych;
34. wzywa Komisję do oceny, jak rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych mogłoby wspierać obieg zamknięty tych wyrobów, w tym wyrobów ponownie wykorzystywanych lub poddawanych regeneracji bądź wytwarzanych z materiałów pochodzących z recyklingu; podkreśla, że będzie to wymagało wiarygodnych danych dotyczących wcześniejszego wykorzystania wyrobów budowlanych, z uwzględnieniem związanych z tym potencjalnych kosztów; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje cel Komisji, jakim jest ustanowienie wspólnej europejskiej przestrzeni danych na potrzeby inteligentnych aplikacji dla gospodarki o obiegu zamkniętym, zawierającej dane dotyczące informacji o produkcie(9);
Szczegółowe zalecenia dotyczące przeglądu rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych
35. podkreśla potrzebę zapewnienia odpowiedniego zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron w proces konsultacji i oceny; podkreśla znaczenie szeroko zakrojonej oceny skutków możliwych opcji regulacyjnych; podkreśla potrzebę zapewnienia równych warunków działania i zmniejszenia obciążeń administracyjnych w przepisach dotyczących wyrobów budowlanych dla wszystkich przedsiębiorstw, a zwłaszcza MŚP, a jednocześnie uwzględnienia nowych modeli biznesowych oraz uczciwej konkurencji na szczeblu globalnym; w związku z tym wzywa do dalszego wyjaśnienia i usprawnienia uproszczonych procedur dla mikroprzedsiębiorstw;
36. podkreśla, że należy unikać powielania przepisów oraz zapewnić spójność zmienionego rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych z obowiązującym prawodawstwem i przyszłymi inicjatywami ustawodawczymi; wzywa zatem Komisję do wyjaśnienia związku rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych z powiązanymi przepisami dotyczącymi rynku wewnętrznego, takimi jak dyrektywa w sprawie ekoprojektu(10), rozporządzenie ustanawiające ramy etykietowania energetycznego(11), dyrektywa ramowa w sprawie odpadów(12) oraz dyrektywa w sprawie wody pitnej(13), aby uniknąć możliwego powielania przepisów, oraz w razie konieczności do uproszczenia odpowiednich przepisów, aby zapewnić przedsiębiorstwom jasność prawa;
37. podkreśla, że wszelki przegląd rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych powinien być zgodny z zasadami i celami rozporządzenia w sprawie normalizacji w odniesieniu do przygotowywania norm zharmonizowanych w celu zapewnienia ich przejrzystości i jakości; podkreśla, że taki przegląd powinien zapewnić odpowiednie zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron oraz uwzględnienie potrzeb regulacyjnych państw członkowskich;
38. podkreśla potrzebę zapewnienia w okresie przejściowym jasności prawa w odniesieniu do jakiegokolwiek przeglądu rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych i przeglądu związanego z nim dorobku prawnego, aby uniknąć próżni prawnej i umożliwić sprawne przejście od obowiązujących do nowych przepisów;
39. wyraża zaniepokojenie, że wszelkie zmiany rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych, a w szczególności przegląd jego dorobku prawnego, zajmą dużo czasu, podczas gdy producenci, przedsiębiorstwa budowlane, wykonawcy, urbaniści, architekci i inni użytkownicy końcowi potrzebują natychmiastowych rozwiązań w celu przeciwdziałania brakowi pewności prawa wynikającemu m.in. z braku uaktualnionych norm zharmonizowanych oraz luk regulacyjnych; wzywa Komisję do zajęcia się tymi kwestiami w ramach oczekiwanego przeglądu rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych, w tym do znalezienia rozwiązania, które pomoże poradzić sobie z pilnymi wyzwaniami prawnymi i technicznym;
40. apeluje o ambitny przegląd rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych, aby stworzyć solidne ramy regulacyjne bazujące na skutecznych, łatwych do egzekwowania i zharmonizowanych zasadach;
o o o
41. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz państwom członkowskim.
Równe traktowanie w zakresie zatrudnienia i pracy w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
214k
67k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy Rady 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (2020/2086(INI))
– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i jej wejście w życie w UE 21 stycznia 2011 r. zgodnie z decyzją Rady 2010/48/WE z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych(1),
– uwzględniając ogólne uwagi Komitetu ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych dotyczące wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, w szczególności uwagę ogólną nr 2 (2014) z dnia 22 maja 2014 r. w sprawie dostępności, uwagę ogólną nr 3 (2016) z dnia 26 sierpnia 2016 r. w sprawie kobiet i dziewcząt niepełnosprawnych, uwagę ogólną nr 5 (2017) z dnia 27 października 2017 r. w sprawie samodzielnego życia i bycia włączonym do wspólnoty oraz uwagę ogólną nr 6 (2018) z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie równości i niedyskryminacji,
– uwzględniając uwagi podsumowujące Komitetu ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych z dnia 2 października 2015 r. w sprawie wstępnego sprawozdania Unii Europejskiej,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (Agenda 2030 ONZ) i zawarte w niej cele zrównoważonego rozwoju,
– uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,
– uwzględniając europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
– uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencję stambulską),
– uwzględniając Europejski filar praw socjalnych,
– uwzględniając cel strategii „Europa 2020” odnoszący się do walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym,
– uwzględniając dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy(2) (dyrektywa w sprawie równego traktowania w obszarze zatrudnienia i pracy),
– uwzględniając dyrektywę Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne(3),
– uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (COM(2008)0426) oraz stanowisko Parlamentu w tej sprawie z dnia 2 kwietnia 2009 r.(4),
– uwzględniając dyrektywę (UE) 2016/2102 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego(5),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług(6),
– uwzględniając rozporządzenia ustanawiające przepisy dotyczące programów finansowania UE w wieloletnich ramach finansowych, w szczególności Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Inicjatywy na rzecz Zatrudnienia Ludzi Młodych, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), programu Erasmus oraz Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, które zapewniają pomoc finansową UE na rzecz poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami,
– uwzględniając dyrektywę Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy(7), w szczególności obowiązek zapewnienia przez pracodawcę bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w każdym aspekcie odnoszącym się do pracy i fakt, że nie może on obciążać pracowników kosztami finansowymi w celu spełnienia tego wymogu,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 listopada 2010 r. pt. „Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010–2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier” (COM(2010)0636) (Strategia w sprawie niepełnosprawności),
– uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 2 lutego 2017 r. pt. „Sprawozdanie z postępów w realizacji europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności (2010–2020)” (SWD(2017)0029),
– uwzględniając zalecenie Komisji z dnia 22 czerwca 2018 r. w sprawie norm dotyczących organów ds. równości(8),
– uwzględniając pilotażowy projekt Komisji z 2013 r. dotyczący unijnej karty osoby niepełnosprawnej,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie praw osób z niepełnosprawnością intelektualną w dobie kryzysu związanego z pandemią COVID-19(9),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz osób niepełnosprawnych na okres po roku 2020(10),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 listopada 2018 r. w sprawie sytuacji kobiet niepełnosprawnych(11),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 30 listopada 2017 r. w sprawie wdrażania europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności(12),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 lipca 2016 r. w sprawie wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych ze szczególnym uwzględnieniem uwag podsumowujących Komitetu ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych(13),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie listy pytań wstępnych przyjętej przez Komitet do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ w odniesieniu do wstępnego sprawozdania Unii Europejskiej(14),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2011 r. w sprawie mobilności i integracji osób niepełnosprawnych oraz europejskiej strategii na rzecz osób niepełnosprawnych 2010–2020(15),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy(16),
– uwzględniając swoje rezolucje: z 17 czerwca 1988 r. w sprawie języków migowych dla osób niesłyszących(17), z 18 listopada 1998 r. w sprawie języków migowych(18) oraz z 23 listopada 2016 r. w sprawie języków migowych i zawodowych tłumaczy języka migowego(19),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami(20),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2019 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej w 2017 r.(21),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2016 r. w sprawie stosowania dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy(22),
– uwzględniając odpowiednie opracowania Departamentu Tematycznego A, w szczególności opracowanie „Dyskryminacja i dostęp do zatrudnienia kobiet niepełnosprawnych” z 2017 r. oraz opracowanie „Racjonalne usprawnienia i zakłady pracy chronionej dla osób niepełnosprawnych: koszty i zwrot z inwestycji” z 2015 r.,
– uwzględniając odpowiednie analizy Europejskiej Służby Badań Parlamentarnych, w szczególności europejskie oceny wdrożenia z 2016 r. zatytułowane „Wdrożenie przez UE Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (KPON)” oraz „Zobowiązania administracji publicznej UE wynikające z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych”,
– uwzględniając rosnący zbiór orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącego interpretacji dyrektywy 2000/78/WE,
– uwzględniając sprawozdanie roczne Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za 2018 i 2019 r.,
– uwzględniając dochodzenia strategiczne Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące sposobu, w jaki Komisja zapewnia osobom z niepełnosprawnością dostęp do swoich stron internetowych (OI/6/2017/EA), i sposobu traktowania przez Komisję osób z niepełnosprawnością w ramach wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego dla pracowników UE (OI/4/2016/EA), a także jej decyzję w połączonym dochodzeniu w sprawach 1337/2017/EA i 1338/2017/EA dotyczących dostępności procedur naboru służących rekrutacji urzędników służby cywilnej UE i organizowanych przez Europejski Urząd Doboru Kadr dla kandydatów niedowidzących,
– uwzględniając dochodzenie z własnej inicjatywy Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące przestrzegania praw podstawowych w ramach wdrażania polityki spójności UE (OI/8/2014/AN),
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie kształtowania programu UE w zakresie praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2020–2030,
– uwzględniając sprawozdania tematyczne Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, w tym jej biuletyny dotyczące pandemii koronawirusa,
– uwzględniając Kompendium praktyk w zakresie danych dotyczących równości oraz wytyczne w sprawie poprawy gromadzenia i wykorzystywania danych dotyczących równości (wytyczne dotyczące danych na temat równości) przygotowane przez podgrupę ds. danych dotyczących równości Grupy Wysokiego Szczebla UE ds. Niedyskryminacji, Równouprawnienia i Różnorodności,
– uwzględniając wskaźnik równouprawnienia płci Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn,
– uwzględniając Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka,
– uwzględniając sprawozdania i zalecenia organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne, w szczególności Autism Europe, Bundesarbeitsgemeinschaft Inklusionsfirmen, Europejskiej Unii Niewidomych, Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych, Europejskiej Sieci na rzecz Niezależnego Życia, Europejskiej Unii Głuchych, Inclusion Europe, Międzynarodowej Federacji na rzecz Osób z Rozszczepem Kręgosłupa i Wodogłowiem oraz Mental Health Europe, a także sprawozdania i zalecenia Equinet i pracowników naukowych zajmujących się prawami osób z niepełnosprawnościami,
– uwzględniając art. 54 Regulaminu, a także art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia oraz Komisji Petycji,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A9-0014/2021),
A. mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami(23) mają prawo do pełnego udziału w rynku pracy i w życiu społeczeństwa, jednak ich prawa podstawowe są często łamane w UE; mając na uwadze, że są one w znacznym stopniu wykluczone z otwartego rynku pracy i odmawia się im prawa do podejmowania pracy na równych zasadach z innymi osobami lub napotykają poważne trudności w osiągnięciu równego dostępu do rynku pracy i równych warunków uczestnictwa w nim;
B. mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami nadal spotykają się z dyskryminacją krzyżową z wielu przyczyn jednocześnie oraz z utrudnieniami ze względu na ich niepełnosprawność oraz płeć, rasę, pochodzenie etniczne, wiek, religię lub przekonania, orientację seksualną, status migracyjny lub pochodzenie społeczno-ekonomiczne, w tym poziom ich wykształcenia; mając na uwadze, że dyskryminacja jest obecna na różnych etapach cyklu pracy, począwszy od rekrutacji, co może prowadzić do wykluczenia społecznego osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że dyskryminacja i brak różnorodności w miejscu pracy generują znaczne koszty ludzkie i ekonomiczne;
C. mając na uwadze, że Karta zakazuje dyskryminacji na jakimkolwiek tle, w tym ze względu na niepełnosprawność, i uznaje prawa osób z niepełnosprawnościami(24);
D. mając na uwadze, że UE została stroną Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w grudniu 2010 r., a Konwencja weszła w życie w stosunku do UE w styczniu 2011 r.; mając na uwadze, że Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych jest wiążąca dla UE, jej instytucji i państw członkowskich, które są bezpośrednio zobowiązane do jej pełnego wdrożenia, w tym do wdrożenia art. 27 tej konwencji dotyczącego pracy i zatrudnienia; mając na uwadze, że od czasu jej przyjęcia poczyniono pewne, choć niewystarczające, postępy w osiąganiu celów Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;
E. mając na uwadze, że w związku z tym UE jest zobowiązana do działania w sposób zgodny z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest zobowiązany do interpretowania przepisów UE, w tym dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, w sposób zgodny z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;
F. mając na uwadze, że Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych odrzuca medyczny model niepełnosprawności i popiera w zamian model niepełnosprawności oparty na prawach człowieka i społeczno-kontekstowym zrozumieniu niepełnosprawności; mając na uwadze, że Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych domaga się integracyjnej równości dla osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych uznaje prawo osób z niepełnosprawnościami do pracy na zasadzie równości z innymi osobami, do swobodnego wyboru zawodu, do bycia akceptowanym oraz do pracy w otwartym, integracyjnym i dostępnym środowisku pracy;
G. mając na uwadze, że zgodnie z definicją i wymogami Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych racjonalne usprawnienia koncentrują się na szczególnych potrzebach jednostki, podczas gdy działania pozytywne odnoszą się do całej grupy osób narażonych na potencjalną dyskryminację; mając na uwadze, że oba te elementy są konieczne, aby zapewnić różnorodność w miejscu pracy i aby zagwarantować, że osoby z niepełnosprawnościami będą mogły w równym stopniu korzystać z prawa do pracy; mając na uwadze, że brakuje jasnych wytycznych UE dotyczących racjonalnych usprawnień, które nie są dostatecznie rozumiane przez pracodawców i są też często niedostępne lub niewystarczające; mając na uwadze, że rozsądne uwzględnienie potrzeb pracowników z niepełnosprawnościami ma zasadniczy wpływ na jakość ich pracy, perspektywy zawodowe i trwałość kariery zawodowej;
H. mając na uwadze, że jednym z kluczowych aspektów zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami jest ich udział w życiu społecznym i przejście od wsparcia instytucjonalnego do wsparcia na poziomie społeczności lokalnych; mając na uwadze, że należy ukończyć proces deinstytucjonalizacji w państwach członkowskich, ponieważ osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do życia we wspólnocie i pełnej z nią integracji; mając na uwadze, że postępy w procesie deinstytucjonalizacji są nierównomierne w poszczególnych państwach członkowskich, a w zakładach opieki nadal przebywa milion osób pomimo wdrożenia polityki i przydziału znacznych środków finansowych w całej UE;
I. mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy („dyrektywa“), która weszła w życie w 2000 r., jest obecnie kluczowym instrumentem prawnym UE zapewniającym ochronę osób z niepełnosprawnościami przed dyskryminacją; mając na uwadze, że ochrona równości i niedyskryminacji należy do kompetencji dzielonych między Unię i jej państwa członkowskie;
J. mając na uwadze, że dyrektywa jest jedynie częściowo zgodna z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, ponieważ nie obejmuje modelu niepełnosprawności opartego na prawach człowieka, nie obejmuje dyskryminacji ze względu na domniemaną lub przyszłą niepełnosprawność, nie jest ukierunkowana na dyskryminację krzyżową, nie wymaga od państw członkowskich przyjęcia środków pozytywnego działania, ogranicza się do obszaru zatrudnienia, pracy i kształcenia zawodowego, a nie obejmuje wszystkich obszarów życia wymaganych przez Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, nie zajmuje się swobodą przemieszczania się w celu zatrudnienia, nie wymaga tworzenia niezależnych mechanizmów monitorowania, nie przewiduje systemowego zaangażowania osób z niepełnosprawnościami i reprezentujących je organizacji w proces monitorowania i nie obejmuje obowiązku gromadzenia zdezagregowanych danych;
K. mając na uwadze, że dyrektywa nie zobowiązuje prawnie państw członkowskich do wyznaczenia organu ds. równości, który zajmowałby się dyskryminacją ze względu na niepełnosprawność, co jest wysoce problematyczne, ponieważ organy ds. równości odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu dyrektyw w sprawie równego traktowania w obszarach objętych ich mandatem, w tym w obszarze płci, rasy i pochodzenia etnicznego;
L. mając na uwadze, że gromadzenie porównywalnych danych na temat równości ma zasadnicze znaczenie dla kształtowania polityki i procesu decyzyjnego w oparciu o dowody; mając na uwadze, że brakuje oficjalnych statystyk, w szczególności dotyczących osób z niepełnosprawnościami żyjących w instytucjonalnych ośrodkach opieki oraz takich cech, jak ich rasa/pochodzenie etniczne lub orientacja seksualna, na co zwrócono również uwagę w wytycznych dotyczących danych na temat równości; mając na uwadze, że rozporządzenie (UE) 2019/1700(25) znacznie poprawi sytuację w zakresie danych z badań gospodarstw domowych dotyczących zatrudnienia, danych zdezagregowanych według rodzajów niepełnosprawności oraz danych dotyczących kraju pochodzenia (pierwsze i drugie pokolenie), a także przewiduje badania pilotażowe dotyczące osób przebywających w instytucjonalnych ośrodkach opieki; mając na uwadze, że braki będą się utrzymywać i należy im zaradzić;
M. mając na uwadze, że tylko 50,6 % osób z niepełnosprawnościami jest zatrudnionych (48,3 % kobiet i 53,3 % mężczyzn) w porównaniu z 74,8 % osób pełnosprawnych(26); mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami przebywające w ośrodkach opieki lub uważane za niezdolne do pracy są wyłączone z tych statystyk(27); mając na uwadze, że dane te nie mówią nic na temat rodzaju, jakości i warunków zatrudnienia, czyli np. czy dane zatrudnienie zapewnia się na otwartym rynku pracy i czy gwarantuje się status pracownika korzystającego z praw pracowniczych i płacę minimalną; mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami stanowią zróżnicowaną grupę i często są przedmiotem dyskryminacji krzyżowej, której skumulowane skutki mają namacalny wpływ na zatrudnienie;
N. mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich osoby z niepełnosprawnościami są zatrudnione w przeważającej mierze w zakładach pracy chronionej; mając na uwadze, że takie zakłady pracy chronionej powinny służyć integracji, rehabilitacji i jak najszybszemu przejściu do otwartego rynku pracy; mając na uwadze, że zakłady pracy chronionej są często środowiskiem segregującym, w którym pracownicy z niepełnosprawnościami nie mają statusu pracownika, praw pracowniczych ani zagwarantowanej płacy minimalnej; mając na uwadze, że stanowi to wyraźne naruszenie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; zauważa, że w niektórych państwach członkowskich zakłady pracy chronionej są obecnie wykorzystywane jako sposób przejścia do otwartego rynku pracy; mając na uwadze, że badania na szczeblu europejskim nad cechami charakterystycznymi i różnorodnością zakładów pracy chronionej, czasem określanych również mianem zatrudnienia chronionego, mogłyby pomóc w określeniu najlepszych praktyk, poprawieniu jakości debaty i zapewnieniu zgodności z prawodawstwem UE i Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; mając na uwadze, że integracyjne modele zatrudnienia wspieranego – jeżeli są oparte na prawach i uznawane za zatrudnienie – mogą respektować prawa osób z niepełnosprawnościami oraz służyć włączeniu i przejściu do otwartego rynku pracy;
O. mając na uwadze, że stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych (17,1 %) jest prawie dwukrotnie wyższa niż w całej populacji (10,2 %)(28), a bezrobocie osób z niepełnosprawnościami trwa dłużej niż osób pełnosprawnych bez względu na ich kwalifikacje;
P. mając na uwadze, że stopa bezrobocia jest najwyższa wśród młodych osób z niepełnosprawnościami (w wieku od 16 do 24 lat) i wynosi 24,9 % w porównaniu z 16,6 % w całej populacji; mając na uwadze, że różnica ta jest nierozerwalnie związana z możliwościami kształcenia;
Q. mając na uwadze, że kobiety z niepełnosprawnościami, które stanowią 16 % całkowitej populacji kobiet i 60 % całkowitej populacji osób z niepełnosprawnościami w UE, wciąż mierzą się z dyskryminacją krzyżową i z wielu przyczyn jednocześnie we wszystkich dziedzinach życia; mając na uwadze, że wskaźnik braku aktywności zawodowej wśród kobiet z niepełnosprawnościami jest o ponad dwie trzecie wyższy niż w całkowitej populacji kobiet w wieku produkcyjnym (od 16 do 64 lat); mając na uwadze, że tylko 20,7 % kobiet z niepełnosprawnościami jest zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin w porównaniu z 28,6 % mężczyzn z niepełnosprawnościami;
R. mając na uwadze, że to przeważnie kobiety mają za zadanie zajmowanie się domem i to one stanowią zdecydowaną większość wśród opiekunów osób z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że samotne matki opiekujące się dziećmi z niepełnosprawnościami są w wysokim stopniu narażone na ubóstwo i wykluczenie społeczne; mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na wiek wraz z towarzyszącymi jej ewentualnymi stereotypami i barierami dotyczy wszystkich grup wiekowych; mając na uwadze, że starsze kobiety z niepełnosprawnościami często są jedynymi opiekunami niepełnosprawnych członków rodziny; mając na uwadze, że ma to bezpośredni wpływ na ich podatność na ubóstwo i wykluczenie społeczne, a także na ich dostęp do zatrudnienia i rozwój zawodowy oraz może negatywnie wpływać na ich warunki zatrudnienia;
S. mając na uwadze, że w całej Europie jest ponad 30 mln osób niewidomych i niedowidzących; mając na uwadze, że średnia stopa bezrobocia wśród nich wynosi 75 %, a wśród kobiet nawet więcej, co prowadzi do wykluczenia społecznego i ubóstwa tych osób(29); mając na uwadze, że w UE jest około miliona głuchoniemych użytkowników języka migowego i 51 milionów osób niedosłyszących, z których wiele również używa języka migowego i których bezrobocie jest niedostatecznie zgłaszane i niedostatecznie badane; mając na uwadze, że w UE jest około siedmiu milionów osób z niepełnosprawnością intelektualną, których poziom zatrudnienia jest znacznie poniżej średniej(30); mając na uwadze, że szacunki wskazują, iż w całej Europie tylko około 10 % osób ze spektrum zaburzeń autystycznych jest zatrudnionych, głównie w niepełnym wymiarze godzin i na stanowiskach niskopłatnych, na stanowiskach wymagających niskich kwalifikacji lub w zakładach pracy chronionej(31);
T. mając na uwadze, że wśród osób z niepełnosprawnościami 29,5 % kobiet i 27,5 % mężczyzn jest zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym w UE, w porównaniu z 22,4 % populacji UE jako całości; mając na uwadze, że osoby z niepełnosprawnościami są bardziej narażone na ubóstwo mimo zatrudnienia niż osoby pełnosprawne (11 % w porównaniu z 9,1 %) ze względu na dodatkowe koszty związane z ich niepełnosprawnością, takie jak opieka zdrowotna, wsparcie logistyczne i pomoc świadczona przez inne osoby, utrata uprawnień do świadczeń z tytułu niepełnosprawności po podjęciu pracy oraz fakt, że zarabiają mniej niż ich koledzy na równorzędnych stanowiskach i mają mniejsze szanse na awans(32); mając na uwadze, że zagrożenie ubóstwem jest wyższe w przypadku osób deklarujących poważniejsze stopnie niepełnosprawności;
U. mając na uwadze, że nieproporcjonalnie duża liczba osób z niepełnosprawnościami jest bezdomna, a osoby z niepełnosprawnościami są też bardziej zagrożone bezdomnością; mając na uwadze, że osoby bezdomne mogą nabawić się niepełnosprawności, np. amputacji kończyn, ze względu na zagrożenia wynikające z ich warunków życia;
V. mając na uwadze, że ze względu na skumulowane skutki dyskryminacji krzyżowej zakłada się, że osoby pochodzenia romskiego z niepełnosprawnościami napotykają więcej barier, doświadczają wyższego bezrobocia, poważniejszego ubóstwa i gorszego dostępu do edukacji i usług niż ich pełnosprawni rówieśnicy(33);
W. mając na uwadze, że osoby LGBTI z niepełnosprawnościami napotykają dodatkowe przeszkody w zatrudnieniu – 16 % z nich zgłosiło, że odmówiono im pracy lub awansu ze względu na ich tożsamość płciową, w porównaniu z 10 % ogółu pracowników LGBTI skarżących się na to samo; mając na uwadze, że co czwarta osoba LGBTI z niepełnosprawnościami była celem obraźliwych uwag, nękania i wykorzystywania, a jej orientację seksualną ujawniono bez jej zgody(34);
X. mając na uwadze, że z niedawno przeprowadzonego ogólnounijnego badania dotyczącego osób z niepełnosprawnościami wynika, że 96 % z nich uważa dostęp do otwartego rynku pracy za niewystarczający lub wymagający poprawy, tylko 10 % z nich uważa, że obowiązujące przepisy są odpowiednie do ochrony osób z niepełnosprawnościami przed dyskryminacją na otwartym rynku pracy, a 18 % nie wiedziało o obowiązywaniu w ich kraju przepisów, które chroniłyby je przed dyskryminacją(35);
Y. mając na uwadze, że dane te pokazują, iż w europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2010–2020 nie położono wystarczającego nacisku na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami ani na dyskryminację krzyżową, z jaką osoby te się borykają;
Z. mając na uwadze, że molestowanie w miejscu pracy, w tym molestowanie seksualne i podejmowanie działań odwetowych za zgłaszanie takich przypadków, utrudnia dostęp do pracy i zatrudnienia oraz przeszkadza w utrzymaniu miejsca pracy i rozwoju kariery zawodowej na równych zasadach, w szczególności kobietom z niepełnosprawnościami;
AA. mając na uwadze, że niekorzystna sytuacja, wykluczenie i dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy nie stanowią odrębnego wyzwania, lecz są wzajemnie powiązane z brakiem edukacji integracyjnej, w tym we wczesnym dzieciństwie, uczeniem się przez całe życie, w tym szkoleniem zawodowym, barierami, segregacją i dyskryminacją występującymi w sektorze mieszkalnictwa i zdrowia, oraz z brakiem dostępu do transportu oraz innych usług i produktów; mając na uwadze, że do zaradzenia tej sytuacji potrzebne jest zatem kompleksowe podejście i szeroko zakrojone środki;
AB. mając na uwadze, że środki wspierające dobrostan psychiczny oraz zapobiegające chorobom psychicznym i niepełnosprawności psychospołecznej w miejscu pracy mają kluczowe znaczenie;
AC. mając na uwadze, że dostępność miejsc pracy, transportu i usług wsparcia, w szczególności pomocy osobistej, oraz możliwość dotarcia do ogółu społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego korzystania z prawa do pracy przez osoby z niepełnosprawnościami; mając na uwadze, że państwa członkowskie powinny również wspierać tworzenie wolnego od barier środowiska architektonicznego; mając na uwadze, że transpozycja dyrektywy (UE) 2019/882 w sprawie wymogów dostępności produktów i usług wyraźnie przyczyni się do tworzenia społeczeństwa bez barier, mając też na uwadze, że z tego powodu jej transpozycję należy przeprowadzić w odpowiednim czasie i ściśle monitorować;
AD. mając na uwadze, że pozbawienie osób z niepełnosprawnościami świadczeń w momencie podjęcia pracy zarobkowej wiąże się z ogromnym ryzykiem i stresem i stanowi poważną barierę w podejmowaniu pracy oraz jest społecznie niesprawiedliwe, ponieważ nie uwzględnia wysokich kosztów życia związanych z niepełnosprawnościami;
AE. mając na uwadze, że różne definicje niepełnosprawności, różne metody ich oceny i różne, często niejasne metody klasyfikacji niepełnosprawności stosowane w poszczególnych państwach członkowskich, a także brak wzajemnego uznawania statusu niepełnosprawności utrudniają swobodne przemieszczanie się osób z niepełnosprawnościami w UE;
AF. mając na uwadze, że uświadamianie ma zasadnicze znaczenie dla umożliwienia pracodawcom i pracownikom odpowiedniego działania i reagowania w oparciu o wiedzę na temat ich obowiązków i praw w obszarze niedyskryminacji;
AG. mając na uwadze, że nowe technologie, zwłaszcza systemy sztucznej inteligencji, mają potencjał do opracowywania skutecznych, dostępnych i niedyskryminacyjnych procesów zatrudniania, ale rozwój technologiczny niesprzyjający włączeniu społecznemu może stwarzać ryzyko nowych barier i form dyskryminacji; mając na uwadze, że art. 9 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych nakłada wymóg dostępu do informacji oraz technologii i systemów komunikacyjnych na zasadzie równości;
1. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do potwierdzenia ich zaangażowania w realizację integracyjnej równości dla osób z niepełnosprawnościami i o pełne wdrożenie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, w tym jej art. 27 dotyczącego pracy i zatrudnienia; w tym celu wzywa je do wzmożenia wysiłków oraz dążenia do stworzenia integracyjnego, dostępnego i niedyskryminującego rynku pracy z holistycznym podejściem do polityki cyklu życia dla osób z niepełnosprawnościami i dla wszystkich innych osób, zgodnie z traktatami UE i prawami sformułowanymi w Europejskim filarze praw socjalnych, a także z wartościami międzynarodowymi zapisanymi w Agendzie 2030 ONZ oraz celach zrównoważonego rozwoju; wzywa UE i państwa członkowskie do ratyfikowania protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;
2. uważa, że należy jak najszybciej dokonać przeglądu dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, aby zapewnić jej pełną harmonizację z postanowieniami Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz wdrożyć proces partycypacyjny mający na celu zapewnienie bezpośredniego i pełnego zaangażowania organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami;
Dla integracyjnych i dostępnych miejsc pracy
3. wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia uniwersalnych norm projektowania i wytycznych dotyczących dostępności środowisk, programów, usług i produktów – w tym miejsc pracy, ich wyposażenia i urządzeń – aby wszyscy mogli z nich korzystać;
4. apeluje do państw członkowskich, by zapewniły racjonalne dostosowania dla osób z niepełnosprawnościami w miejscach pracy, bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów przez pracowników; wzywa Komisję do przygotowania jasnych wytycznych UE w sprawie racjonalnych dostosowań, określających szczegółowo, jakie formy mogą one przybierać w zależności od potrzeb danej osoby, tak aby art. 5 dyrektywy mógł zostać skutecznie transponowany do prawa krajowego; wzywa Komisję do wszczynania postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego oraz do zachęcania państw członkowskich do wprowadzenia systemu sankcji w przypadku niezapewnienia racjonalnych dostosowań, gdyż stanowi to formę dyskryminacji; uważa, że Parlament mógłby skorzystać z możliwości wezwania Komisji do wszczęcia takich postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; wzywa państwa członkowskie do przygotowania materiałów pomocniczych i wytycznych oraz zapewnienia odpowiednich szkoleń w formatach przystępnych dla pracodawców, podmiotów odpowiedzialnych, pracowników i osób z niepełnosprawnościami w celu rozwijania niezbędnej wiedzy, umiejętności i świadomości w zakresie praktycznego wdrażania racjonalnych dostosowań, a tym samym obalenia mitu o ich zaporowych kosztach;
5. zdecydowanie ubolewa nad nierównym i niewystarczającym egzekwowaniem dyrektywy Rady 2000/78/WE w niektórych państwach członkowskich, które nie są w stanie skutecznie i jednolicie monitorować i karać nagminnego łamania prawa UE;
6. stwierdza, że prawo wszystkich osób do równości wobec prawa i ochrony przed dyskryminacją jest powszechnym prawem uznanym w Powszechnej deklaracji praw człowieka, Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowym pakcie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, a także Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, których sygnatariuszami są wszystkie państwa członkowskie; przypomina, że Konwencja nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) zakazuje dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu;
7. wzywa państwa członkowskie do stosowania lub rozważenia wprowadzenia obowiązkowych parytetów różnorodności w miejscu pracy w celu wspierania integracyjnych miejsc pracy oraz nakładania skutecznych i proporcjonalnych sankcji za nieprzestrzeganie przepisów; sugeruje, że kary finansowe powinny być przekazywane na integrację; podkreśla, że środki te muszą mieć charakter proporcjonalny, uwzględniający małe struktury organizacyjne; wzywa państwa członkowskie do wspierania przedsiębiorstw publicznych i prywatnych we wdrażaniu rocznych planów różnorodności z wymiernymi celami i okresową oceną oraz do wspierania pracodawców w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami za pomocą takich środków, jak utworzenie dobrowolnej listy lub punktu kompleksowej obsługi kandydatów z niepełnosprawnościami, z których rekrutowani byliby kandydaci; apeluje do państw członkowskich, by wprowadzaniu parytetów towarzyszyły szkolenia dla pracodawców dotyczące treści i zakresu obowiązujących przepisów; wzywa państwa członkowskie, by powierzyły publicznym służbom zatrudnienia przygotowanie dobrowolnej listy osób z niepełnosprawnościami poszukujących pracy, aby pomóc pracodawcom spełnić wymóg parytetów różnorodności;
8. wzywa instytucje UE, aby dawały przykład poprzez ustalenie parytetu różnorodności oraz specjalnego parytetu dotyczącego zatrudniania osób z niepełnosprawnościami, opracowanie wewnętrznych wytycznych dotyczących rozsądnych dostosowań, zapewnienie sprawiedliwości i pełnej dostępności w procesie rekrutacji i w miejscu pracy, zatrudnianie osób ze wszystkimi rodzajami niepełnosprawności na wszystkich szczeblach oraz aktywne poszukiwanie osób z niepełnosprawnościami do obsadzenia stanowisk; wzywa państwa członkowskie, aby uczyniły to samo w swoich administracjach publicznych;
9. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia zrównoważonej polityki zatrudnienia sprzyjającej integracji, polegającej na dostosowanych procedurach rekrutacji, „rzeźbieniu” miejsca pracy, zindywidualizowanym, elastycznym i wspieranym zatrudnieniu, dzieleniu stanowisk, indywidualnym pośrednictwie pracy i wsparciu oraz przedsiębiorstwach sprzyjających integracji, uwzględniając specyfikę osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności i ułatwiając im w ten sposób dostęp do rynku pracy; wzywa państwa członkowskie do:
–
stosowania zachęt podatkowych i innych środków wsparcia finansowego dla przedsiębiorstw, w tym MŚP, które zatrudniają osoby z niepełnosprawnościami lub zapewniają im szkolenia zawodowe i staże;
–
wspierania przedsiębiorstw sprzyjających integracji, które zapewniają zatrudnienie osobom z niepełnosprawnościami na otwartym rynku pracy poprzez zamówienia publiczne;
–
promowania zindywidualizowanych modeli pośrednictwa pracy;
–
promowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie zatrudniania osób z niepełnosprawnościami oraz wspierania organizacji gospodarki społecznej, które reinwestują swoje zyski w cele społeczne;
–
oraz do informowania pracodawców o tych strategiach politycznych i zachętach;
wzywa państwa członkowskie do wspierania przedsiębiorstw oferujących ukierunkowane środki pozytywnego działania w celu rozwiązania problemu szeregu niekorzystnych czynników; wzywa państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk w celu określenia i stosowania ukierunkowanego zestawu środków wspierających równe zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do pilnego wprowadzenia środków mających na celu ocenę tendencji kluczowych dla przyszłości pracy z punktu widzenia niepełnosprawności, przy aktywnym zaangażowaniu osób z niepełnosprawnościami, w celu określenia i uruchomienia konkretnych działań mających na celu zwiększenie integracji na rynku pracy z uwzględnieniem różnorodności osób z niepełnosprawnościami; odkreśla w tym kontekście znaczenie integracyjnych i dostępnych inicjatyw z odpowiednim finansowaniem, mających na celu uczenie się przez całe życie, w tym kształcenie i szkolenie zawodowe, oraz rozwijanie umiejętności osób z niepełnosprawnościami od najmłodszych lat, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności cyfrowych i ekologicznych, zgodnie z szybko zmieniającymi się realiami i wymogami obecnego i przyszłego rynku pracy; podkreśla ponadto, jak ważne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia osobom z niepełnosprawnościami przez całe życie, lepsze wykorzystanie innowacyjnych technologii w celu wyrównania szans i usunięcia barier w edukacji i zatrudnieniu oraz pomoc osobom z niepełnosprawnościami w uzyskaniu dostępu do narzędzi i oprogramowania cyfrowego, które są im niezbędne do samodzielnego życia;
11. wzywa państwa członkowskie do zwiększenia zdolności publicznych służb zatrudnienia do tworzenia sieci przedsiębiorstw sprzyjających integracji społecznej, do zatrudniania na każdym szczeblu wyspecjalizowanych pracowników pomocniczych, takich jak doradcy zawodowi, dzięki którym osoby z niepełnosprawnościami poszukujące pracy uzyskają zindywidualizowaną ocenę potrzeb, szkolenie i wsparcie, a także tak długo, jak będzie to konieczne, asystentów ds. świadczenia pracy, którzy pomogą osobom z niepełnosprawnościami wykonywać pracę na otwartym rynku pracy;
12. wzywa państwa członkowskie do promowania w edukacji podejścia opartego na prawach człowieka z myślą o stworzeniu włączających i niedyskryminujących systemów edukacji, a także do rozwijania i organizowania szkoleń dotyczących uniwersalnego projektowania, rozsądnych dostosowań i różnorodności w miejscu pracy dla studentów uczelni wyższych na odpowiednich wydziałach, przy zaangażowaniu osób z niepełnosprawnościami, oraz do ułatwiania szkolenia doradców zawodowych, asystentów ds. świadczenia pracy i doradców ds. niepełnosprawności i różnorodności, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki różnych rodzajów niepełnosprawności;
13. wzywa państwa członkowskie do ciągłej oceny, wspólnie z przedstawicielami osób z niepełnosprawnościami, charakterystyki, różnorodności i skuteczności istniejących zakładów pracy chronionej w zakresie wyposażania osób z niepełnosprawnościami w umiejętności umożliwiające im zdobycie zatrudnienia na otwartym rynku pracy, do dopilnowania, aby były one objęte ramami prawnymi obejmującymi zabezpieczenie społeczne, warunki pracy, minimalne wynagrodzenie i niedyskryminację oraz do zapewnienia im ochrony, przy jednoczesnym wycofywaniu przepisów naruszających Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, zwłaszcza jej art. 27; wzywa Komisję do monitorowania tego procesu; przypomina, że zakłady pracy chronionej powinny być tylko opcją na okres przejściowy dla osób z niepełnosprawnościami w ich cyklu życia zawodowego; wzywa w związku z tym państwa członkowskie do opracowania i promowania modeli zatrudnienia sprzyjających włączeniu społecznemu na otwartym rynku pracy i poza zakładami pracy chronionej, w pełnej zgodności z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; nalega też, by pracownikom z niepełnosprawnościami w zakładach pracy chronionej zapewnić co najmniej prawa i status odpowiadające prawom pracowniczym osób pracujących na otwartym rynku pracy; wzywa w tym kontekście państwa członkowskie do przyspieszenia procesu deinstytucjonalizacji, wdrożenia skutecznych, regionalnych i zdecentralizowanych systemów opieki, obejmujących usługi aktywizacji społecznej, na wszystkich poziomach społeczeństwa, oraz zapewnienia sprawniejszego włączania osób z niepełnosprawnościami w otwarty rynek pracy i w społeczeństwo jako całość;
14. wyraża ubolewanie, że dyskryminacja ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną może być przeszkodą w osiągnięciu celów TUE;
15. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy Komisji, takie jak nagroda Access City, oraz popiera inicjatywy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym;
16. ubolewa, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychospołeczną doświadczają wielu barier prawnych, instytucjonalnych, komunikacyjnych i społecznych w korzystaniu z przysługujących im praw, co uniemożliwia im głosowanie, kandydowanie w wyborach na urząd publiczny, korzystanie z prawa do aktywności obywatelskiej lub po prostu z prawa do decydowania o własnym życiu; zachęca państwa członkowskie do podjęcia natychmiastowych kroków w celu zreformowania krajowych ram prawnych w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami zdolności do czynności prawnych na równi z innymi osobami we wszystkich aspektach życia, zgodnie z art. 12 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, oraz przypomina, że należy zagwarantować prawa polityczne osób z niepełnosprawnościami oraz możliwość korzystania z tych praw na równi z innymi osobami, zgodnie z art. 29 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;
17. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by fundusze unijne nie były wydatkowane na oddzielne systemy zatrudniania tych osób z niepełnosprawnościami, które nie mają szans na znalezienie zatrudnienia poza zakładami pracy chronionej;
Dla niedyskryminujących miejsc pracy
18. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wzmożenia współpracy z osobami z niepełnosprawnościami, reprezentującymi je organizacjami i organami ds. równości w celu przygotowania i rozpoczęcia kompleksowych kampanii uświadamiających i ukierunkowanych szkoleń – w dostępnych formatach i językach migowych, skierowanych do pracodawców, podmiotów odpowiedzialnych we wszystkich dziedzinach i szeroko rozumianego społeczeństwa – na temat możliwości i zasług osób z niepełnosprawnościami oraz na temat korzyści płynących z różnorodności, równości i niedyskryminacji, aby wykorzenić istniejące piętno i uprzedzenia wobec osób z niepełnosprawnościami, walczyć z nękaniem, prześladowaniem i wykorzystywaniem oraz osiągnąć integracyjną równość dla wszystkich;
19. podkreśla znaczenie dostępu do informacji dla ofiar dyskryminacji; uważa za niezbędne, by państwa członkowskie podjęły stosowne kroki w celu zapewnienia i świadczenia rozsądnych i przystępnych usług doradztwa prawnego oraz pomocy prawnej dla ofiar na wszystkich etapach postępowania sądowego, w tym doradztwa poufnego i bezpośredniego, oraz wsparcia emocjonalnego, osobistego i moralnego ze strony organów ds. równości lub odpowiednich podmiotów pośredniczących; ponadto wzywa państwa członkowskie do zwalczania molestowania i przemocy w miejscu pracy, które naruszają godność osoby lub stwarzają atmosferę zastraszenia w pracy;
20. wzywa państwa członkowskie do podjęcia aktywnych działań mających na celu ochronę przed dyskryminacją dla wszystkich, w tym dla osób z niepełnosprawnościami, do zapewnienia – zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych – dostępności miejsc pracy, transportu i środowiska architektonicznego oraz do zapewnienia rozsądnych dostosowań dla osób z niepełnosprawnościami na wszystkich etapach pracy, od rekrutacji przez całą ścieżkę kariery zawodowej, w celu zapewnienia bezpiecznych i zdrowych warunków pracy oraz rehabilitacji zawodowej; wzywa instytucje UE do podjęcia takich samych działań; apeluje do państw członkowskich o zagwarantowanie, że osoby z niepełnosprawnościami będą mogły korzystać ze swoich praw pracowniczych i związkowych na równych warunkach oraz że będą chronione przed przemocą, mobbingiem, cyberprzemocą i prześladowaniem, w tym molestowaniem seksualnym, w szczególności wobec kobiet z niepełnosprawnościami; w tym celu wzywa państwa członkowskie do ratyfikowania konwencji stambulskiej, która ma mieć przekrojowy wpływ na wszystkie przepisy UE, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet z niepełnosprawnościami, które doświadczają dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie i są bardziej narażone na molestowanie w miejscu pracy; wzywa instytucje UE do podjęcia takich samych działań;
21. podkreśla także potrzebę wprowadzenia gwarancji praw osób z niepełnosprawnościami obejmującej szczególne środki uwzględniające potrzeby kobiet z niepełnosprawnościami;
22. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by polityka włączenia realizowana na poziomie sektorów i przedsiębiorstw była wprowadzana w porozumieniu z przedstawicielami pracowników;
23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do udzielenia wsparcia pracownikom z niepełnosprawnościami w wyniku wypadku, kontynuując ich zatrudnienie lub oferując danej osobie równoważną pracę odzwierciedlającą jej nowe umiejętności, bez utraty praw i warunków pracy przysługujących danej osobie przed doznaniem urazu;
24. apeluje do Komisji i państw członkowskich, by przy wspieraniu zatrudnienia i powrotu do pracy osób z niepełnosprawnościami przyjęły podejście do bezpieczeństwa i higieny pracy oparte na profilaktyce i sprzyjające włączeniu społecznemu; zauważa, że powyższe można osiągnąć w drodze zintegrowanych ścieżek łączących profilaktykę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) z różnymi rodzajami środków zwiększających szanse na zatrudnienie, takimi jak indywidualne wsparcie, doradztwo, wytyczne oraz dostęp do kształcenia i szkolenia zawodowego i ogólnego;
25. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zajęcia się istniejącymi różnicami pomiędzy wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn oraz osób z niepełnosprawnościami i z odmiennych grup etnicznych, przyczyniając się tym samym do zwalczania bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji płacowej i zapobiegania ryzyku ubóstwa pracujących wśród osób napotykających bariery w pracy i będących przedmiotem dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie, co dotyczy zwłaszcza osób LGBTI, kobiet, Romów i uchodźców; oczekuje na przedstawienie przez Komisję zapowiedzianych przepisów dotyczących przejrzystości wynagrodzeń w miejscu pracy w pierwszym kwartale 2021 r. w celu zwalczania dysproporcji płacowych, których doświadczają w miejscu pracy grupy znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej, w szczególności osoby z niepełnosprawnościami;
26. podkreśla, że ochrona osób transpłciowych przed dyskryminacją w zatrudnieniu musi być skuteczna, i wzywa państwa członkowskie do zwalczania tej dyskryminacji, zwłaszcza w zakresie zatrudnienia;
27. apeluje do państw członkowskich, by nie pozbawiały osób z niepełnosprawnościami uprawnień do świadczeń z tytułu niepełnosprawności pokrywających dodatkowe koszty związane z niepełnosprawnością w momencie wejścia na rynek pracy lub przekroczenia pewnego progu dochodów, ponieważ praktyka ta przyczynia się do ubóstwa osób pracujących i osób starszych, jako że uprawnienia te służą wspieraniu osób z niepełnosprawnościami w pokonywaniu barier i mogą pomóc w zagwarantowaniu ich godności i równości;
28. apeluje do państw członkowskich, aby dopuszczały dostateczną elastyczność w zapewnianiu pomocy socjalnej i świadczeń socjalnych, aby możliwe było ich dostosowanie do indywidualnych potrzeb i ścieżki kariery osób z niepełnosprawnościami;
29. zwraca się do Komisji o zbadanie, czy w państwach członkowskich obowiązują szczegółowe przepisy gwarantujące możliwość korzystania z prawa do urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, wychowawczego i chorobowego oraz elastyczną organizację pracy, jak również tego, czy są one dostosowane do szczególnych potrzeb matek z niepełnosprawnościami, matek dzieci z niepełnosprawnościami lub dotkniętych długotrwałymi chorobami, czy też matek znajdujących się w szczególnych sytuacjach, np. związanych z przedwczesnym porodem; apeluje o wprowadzenie ambitniejszych środków promujących równoważną rolę mężczyzn jako opiekunów; wzywa państwa członkowskie do przedstawienia krajowych strategii wspierania opiekunów nieformalnych; podkreśla potrzebę zapewnienia łatwo dostępnych i wysokiej jakości usług opieki nad dziećmi w celu zadbania o równy udział kobiet w środowisku pracy;
30. wzywa Komisję do zaproponowania przepisów dotyczących standardów dla organów ds. równości, po konsultacjach z organizacjami reprezentującymi osoby z niepełnosprawnościami, co zapewni im silniejszy mandat i odpowiednie zasoby do zagwarantowania równego traktowania osób z niepełnosprawnościami i zapewnienia rozpowszechniania wśród wszystkich dostępnych informacji;
31. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia trwałego finansowania budowania potencjału organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami, uznając ich ważną rolę w zwalczaniu dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami;
32. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zharmonizowania definicji niepełnosprawności oraz do zapewnienia wzajemnego uznawania statusu niepełnosprawności we wszystkich państwach członkowskich, tak aby zapewnić swobodny przepływ osób z niepełnosprawnościami oraz korzystanie z praw wynikających z obywatelstwa UE; w tym celu wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia analizy obowiązujących przepisów i zgromadzenia najlepszych praktyk stosowanych w państwach członkowskich; uznaje, że swoboda przemieszczania się jest prawem podstawowym w UE; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do rozszerzenia zastosowania unijnej karty osoby niepełnosprawnej na wszystkie państwa członkowskie i do rozszerzenia jej zakresu, dzięki czemu możliwe będzie uznawanie statusu osoby niepełnosprawnej i dostęp do usług w całej UE, co ułatwi osobom z niepełnosprawnościami życie i pracę za granicą; apeluje do Komisji o utworzenie centralnego punktu informacyjnego – w krajowych językach migowych i w formatach dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami – na temat usług dla osób z niepełnosprawnościami dostępnych w poszczególnych państwach członkowskich;
33. wzywa Komisję i państwa członkowskie do uznania i promowania pomocy osobistej kierowanej przez użytkownika zgodnie z komentarzem ogólnym nr 5 Komitetu Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, w celu wspierania niezależnego życia i integracji na rynku pracy; przypomina, że ze względu na szczególny charakter pomocy osobistej, przepisy dotyczące swobodnego przemieszczania się należy dostosować do potrzeb osób z niepełnosprawnościami; wzywa UE do podjęcia działań w zakresie pomocy osobistej, zwłaszcza w odniesieniu do swobodnego przemieszczania się osób z niepełnosprawnościami i ich asystentów osobistych;
34. przypomina, że nowe technologie to zarówno szanse, jak i wyzwania dla wszystkich pracowników, a w szczególności dla osób z niepełnosprawnościami; podkreśla w związku z tym, że nowe technologie mogą stanowić poważne wyzwanie pod kątem dostępności dla osób z niepełnosprawnościami; podkreśla zatem, że dostępność musi być uwzględniona jako warunek wstępny każdej inicjatywy unijnej, a UE powinna podjąć działania wspierające stosowanie uniwersalnego projektowania i zapewniające dostępność i przystępność cenową technologii wspomagających; apeluje do Komisji, by zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych zadbała o zapewnienie pełnego, skutecznego i równego dostępu technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych oraz stosowanie w tym kontekście wytycznych pomagających twórcom sztucznej inteligencji uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami w procesach rozwojowych, co pozwoli uniknąć tworzenia kolejnych dyskryminacyjnych uprzedzeń; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania programów badawczych ukierunkowanych na rozwój technologii wspomagających, w tym robotyki, technologii cyfrowych i sztucznej inteligencji, mając na celu umożliwienie pełnej integracji osób z niepełnosprawnościami we wszystkich aspektach życia; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu do niedrogich narzędzi i oprogramowania cyfrowego dostosowanego do ich potrzeb oraz do wykorzystania wiedzy fachowej organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami przy określaniu, które narzędzia i oprogramowanie cyfrowe najlepiej odpowiadają indywidualnym potrzebom osób z niepełnosprawnościami;
Dalsze ukierunkowane działania i włączanie praw osób z niepełnosprawnościami do głównego nurtu polityki
35. z zadowoleniem przyjmuje konsultacje publiczne Komisji w sprawie strategii UE w sprawie niepełnosprawności po 2020 r.; wzywa Komisję do położenia szczególnego nacisku w tej strategii na zatrudnienie, a także do ujęcia w niej wszystkich postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, do wyznaczenia jasnych, wymiernych i ambitnych celów związanych z różnorodnością w miejscu pracy odzwierciedlającą heterogeniczność osób z niepełnosprawnościami, do zajęcia się kwestią dyskryminacji krzyżowej i z wielu przyczyn jednocześnie oraz do monitorowania skuteczności tej strategii, angażując w to osoby z niepełnosprawnościami i reprezentujące je organizacje; podkreśla, że współpraca z władzami, partnerami społecznymi, organizacjami i społeczeństwem obywatelskim na szczeblu europejskim, krajowym i lokalnym jest konieczna dla zapewnienia wprowadzenia w życie zarówno tej strategii, jak i Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; wzywa Komisję do zaproponowania środków mających na celu stawienie czoła wyzwaniom związanym z pandemią COVID-19 i naruszaniem praw osób z niepełnosprawnościami; podkreśla, że dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami nasiliła się podczas pandemii COVID-19, powodując zagrożenie dla ich życia oraz zdrowia psychicznego i fizycznego; wzywa Komisję do powiązania przyszłej strategii w sprawie niepełnosprawności z procesem europejskiego semestru;
36. wzywa do gromadzenia ogólnounijnych danych dotyczących niepełnosprawności w oparciu o podejście oparte na prawach człowieka, w tym danych dotyczących zatrudnienia oraz kształcenia i szkolenia zawodowego, z podziałem na płeć, wiek, rodzaj niepełnosprawności, rasę/pochodzenie etniczne, orientację seksualną, poziom wykształcenia itp., z uwzględnieniem tych osób z niepełnosprawnościami, które do tej pory były wykluczane ze statystyk; wzywa do gromadzenia danych dotyczących wpływu kryzysu związanego z COVID-19 na osoby z niepełnosprawnościami, aby sformułować strategie gotowości na przyszłe sytuacje kryzysowe;
37. wzywa wszystkie instytucje UE i państwa członkowskie do działania zgodnie z hasłem „nic o nas bez nas” oraz do nawiązania ścisłej współpracy z osobami z niepełnosprawnościami i reprezentującymi je organizacjami, do korzystania z ich wiedzy specjalistycznej i aktywnego włączania ich we wszystkie etapy odnośnego procesu decyzyjnego, prawodawstwa, strategii, polityki i programów, w tym w główny nurt polityki;
38. wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględniania praw osób z niepełnosprawnościami – pamiętając o szczególnej sytuacji osób podlegających dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie – we wszystkich wnioskach dotyczących zatrudnienia, w tym tych dotyczących oczekiwanych zmian w przyszłych formach pracy, a także przy opracowywaniu i wdrażaniu działań mających na celu rozwijanie umiejętności cyfrowych i ekologicznych;
39. wzywa Komisję, a w szczególności jej grupę zadaniową ds. równości, oraz państwa członkowskie do systematycznego włączania praw osób z niepełnosprawnościami do głównego nurtu polityki, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które są przedmiotem dyskryminacji krzyżowej, we wszystkich odpowiednich aktach prawnych, politykach i programach, ponieważ równość w zatrudnieniu jest nierozerwalnie związana z równym dostępem do edukacji, opieki zdrowotnej, mieszkania, wymiaru sprawiedliwości i ochrony socjalnej, oraz do położenia większego nacisku na dostępność, aby osiągać postępy w dążeniu do dostępności środowiska architektonicznego, przestrzeni publicznej, transportu oraz informacji i technologii komunikacyjnych itd.; podkreśla w związku z tym potrzebę powołania punktu kontaktowego ds. niepełnosprawności we wszystkich instytucjach UE, w tym we wszystkich dyrekcjach generalnych Komisji i agencjach UE, oprócz ustanowienia międzyinstytucjonalnego mechanizmu koordynacji, aby zapewnić włączenie problematyki niepełnosprawności do wszystkich przepisów UE;
40. jest zaniepokojony istnieniem poważnych barier w dostępie do informacji i komunikacji, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnościami, w szczególności osoby z upośledzeniem wzroku i słuchu, osoby upośledzone intelektualnie lub cierpiące na spektrum zaburzeń autystycznych; przypomina, że różnice w zdolności osób fizycznych do otrzymywania i przekazywania informacji oraz do korzystania z technologii informacyjnych i komunikacyjnych stanowią lukę w wiedzy, która powoduje nierówności;
41. wzywa do przekrojowego i kompleksowego przeglądu prawodawstwa i polityki UE w celu zapewnienia spójności z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych;
42. wzywa państwa członkowskie do zajęcia się w sposób zintegrowany kwestią dyskryminacji i przemocy wobec dzieci z niepełnosprawnościami, mając na uwadze, że są one bardziej narażone na stanie się ofiarą takich zachowań; podkreśla, że głos dzieci z niepełnosprawnościami powinien być reprezentowany podczas opracowywania, wdrażania i monitorowania przepisów, strategii politycznych, usług oraz środków, które ich dotyczą;
43. podkreśla potrzebę uwzględnienia w nowym pakcie o migracji i azylu konkretnych i odpowiednich postanowień w celu odpowiedniego uwzględnienia potrzeb osób z niepełnosprawnościami na wszystkich etapach i we wszystkich procesach;
44. ubolewa, że prawo Unii nie chroni osób przed dyskryminacją ze względu na niepełnosprawność poza miejscem pracy i zatrudnieniem;
45. wzywa Radę do niezwłocznego odblokowania negocjacji w sprawie proponowanej horyzontalnej dyrektywy antydyskryminacyjnej oraz dążenia do porozumienia w tej sprawie, a tym samym do szerszego objęcia ochroną osób z niepełnosprawnościami również poza sferą zatrudnienia;
46. wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że większość podstawowych programów, w tym programów objętych funduszami strukturalnymi, nie dociera do grup najbardziej potrzebujących, w tym do osób z niepełnosprawnościami; wzywa zatem Europejski Trybunał Obrachunkowy do dokładnego sprawdzenia realizacji programów UE, ze szczególnym uwzględnieniem programów w dziedzinie edukacji i zatrudnienia, takich jak Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+), inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (YEI), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Erasmus+;
47. wzywa Komisję do zadbania o to, by fundusze UE były zgodne z unijnymi i międzynarodowymi standardami oraz konwencjami (takimi jak Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych) w zakresie praw człowieka i nie wspierały żadnych środków i programów przyczyniających się do segregacji lub wykluczenia społecznego; ponadto wzywa Komisję do finansowania działań tworzących dostępne otoczenie, produkty, usługi, praktyki i urządzenia, sprzyjających deinstytucjonalizacji i wspierających pomoc osobistą, a także do zagwarantowania, że działania finansowane przez UE dotrą do osób z niepełnosprawnościami i zapewnią ich aktywny udział w życiu społecznym;
o o o
48. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich i krajów kandydujących, Agencji Praw Podstawowych UE, Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu, Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Komitetowi Regionów, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu, w celu przekazania parlamentom i radom na szczeblu niższym niż krajowy, Radzie Europy i Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Stosujemy pojęcie „osoby z niepełnosprawnościami” zdefiniowane w art. 1 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych: „Osoby niepełnosprawne to m.in. osoby z długotrwałym upośledzeniem fizycznym, umysłowym, intelektualnym lub sensorycznym, które to upośledzenie w połączeniu z różnorakimi barierami może przeszkadzać im w pełnym i efektywnym uczestnictwie w życiu społecznym na równi z innymi.”
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1700 z dnia 10 października 2019 r. ustanawiające wspólne ramy statystyk europejskich dotyczących osób i gospodarstw domowych, opartych na danych na poziomie indywidualnym zbieranych metodą doboru próby, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 808/2004, (WE) nr 452/2008 i (WE) nr 1338/2008 oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1177/2003 i rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 (Dz.U. L 261 I z 14.10.2019, s. 1).
ONCE i Europejska Unia Niewidomych, „Report on the situation of blind and partially sighted persons regarding employment in Europe after 10 years of the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities: Challenges and Opportunities” [Raport na temat sytuacji osób niewidomych i niedowidzących w zakresie zatrudnienia w Europie po 10 latach obowiązywania Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych: wyzwania i szanse], październik 2019 r.
Komisja Równości i Praw Człowieka, sprawozdanie z badań nr 107, badania nad luką płacową, „The Disability Pay Gap” [Luka płacowa ze względu na niepełnosprawność], sierpień 2017 r.
Europejskie Centrum ds. Mniejszości, badanie nr 8, „Not Even in the Margins: Where are Roma with Disabilities?” [Nawet nie na marginesie: gdzie są Romowie z niepełnosprawnościami?], luty 2016 r.