Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ) μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης (Β-Ε), αφετέρου, και το πρωτόκολλο προσαρμογής της συμφωνίας ώστε να ληφθεί υπόψη η προσχώρηση της Δημοκρατίας της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση,

–  έχοντας υπόψη την πρώτη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (SAPC) ΕΕ - Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που πραγματοποιήθηκε στις 5-6 Νοεμβρίου 2015, την τρίτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ - Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουλίου 2018 και την τέταρτη συνεδρίαση της Επιτροπής Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ - Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που πραγματοποιήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2019,

–  έχοντας υπόψη ότι η Β-Ε υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 15 Φεβρουαρίου 2016,

–  έχοντας υπόψη τις πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας στη ΝΑ Ευρώπη και πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όπως η διαδικασία συνεργασίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, η διαδικασία του Brdo-Brijuni, η κεντροευρωπαϊκή πρωτοβουλία, η πρωτοβουλία της Αδριατικής και του Ιονίου, η Συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας, το πρόγραμμα Erasmus+, οι στρατηγικές της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη και την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου, η περιφερειακή πρωτοβουλία για τη μετανάστευση, το άσυλο και τους πρόσφυγες (MARRI), η Περιφερειακή Επιτροπή η επιφορτισμένη με τη διαπίστωση των γεγονότων σχετικά με όλα τα θύματα εγκλημάτων πολέμου και άλλων σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας (RECOM), το περιφερειακό δίκτυο για την προσχώρηση (RENA), η περιφερειακή σχολή δημόσιας διοίκησης (ReSPA), το Γραφείο Περιφερειακής Συνεργασίας των Νέων (RYCO), η Συνθήκη για την ίδρυση Κοινότητας Μεταφορών, το Ταμείο Δυτικών Βαλκανίων και η Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA), καθώς και η Κοινή Περιφερειακή Αγορά,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 5ης Φεβρουαρίου 2020, με τίτλο «Ενίσχυση της διαδικασίας προσχώρησης – Μια αξιόπιστη προοπτική της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια» (COM(2020)0057),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 29ης Μαΐου 2019, με τίτλο «Ανακοίνωση σχετικά με την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ 2019» (COM(2019)0260), η οποία συνοδευόταν από το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Γνώμη της Επιτροπής σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (COM(2019)0261) και την αναλυτική έκθεση (SWD(2019)0222),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 6ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο «Ανακοίνωση του 2020 σχετικά με την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ» (COM(2020)0660), η οποία συνοδευόταν από το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Έκθεση του 2020 για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη» (SWD(2020)0350),

–  έχοντας υπόψη τη Σύμβαση για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων που ενέκρινε η 33η Γενική Διάσκεψη της UNESCO στις 20 Οκτωβρίου 2005,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών «Minority SafePack – one million signatures for diversity in Europe»(1),

–  έχοντας υπόψη τη σύμβαση σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακά πλαίσια, η οποία εγκρίθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1991,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 25ης Ιανουαρίου 2021 σχετικά με τη διπλωματία σχετικά με το κλίμα και την ενέργεια – Αποτελέσματα ως προς την εξωτερική διάσταση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, και της 20ής Ιανουαρίου 2020 σχετικά με τη διπλωματία στον τομέα του κλίματος, καθώς και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 2020 για το κλίμα,

–  έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, της 6ης Νοεμβρίου 2020, με τίτλο «Climate Change and Defence Roadmap» (Χάρτης πορείας για την κλιματική αλλαγή και την άμυνα),

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ενίσχυση της συνεργασίας με τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων στον τομέα της μετανάστευσης και της ασφάλειας, της 5ης Ιουνίου 2020,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 14ης Οκτωβρίου 2019 και της 12ης Οκτωβρίου 2020 σχετικά με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την επιχείρηση EUFOR Althea,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση, της 6ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο «Ένα οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια» (COM(2020)0641),

–  έχοντας υπόψη τη διαδικασία του Βερολίνου, που δρομολογήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014, και τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια στις 10 Νοεμβρίου 2020,

–  έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των προέδρων των κοινοβουλίων των Δυτικών Βαλκανίων, της 28ης Ιανουαρίου 2020,

–  έχοντας υπόψη την Διακήρυξη του Ζάγκρεμπ που εγκρίθηκε στο Ζάγκρεμπ κατά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων της 6ης Μαΐου 2020,

–  έχοντας υπόψη τη σύστασή του της 19ης Ιουνίου 2020 προς το Συμβούλιο, την Επιτροπή και τον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας σχετικά με τα Δυτικά Βαλκάνια, σε συνέχεια της συνόδου κορυφής του 2020(2),

–  έχοντας υπόψη τη διακήρυξη της Σόφιας, η οποία εκδόθηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, της 17ης Μαΐου 2018, και το συνημμένο σε αυτήν «Θεματολόγιο προτεραιοτήτων της Σόφιας»,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση εμπειρογνωμόνων σχετικά με ζητήματα που άπτονται του κράτους δικαίου στη Β-Ε, της 5ης Δεκεμβρίου 2019,

–  έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση σχετικά με τη συνταγματική κατάσταση στη Β-Ε και τις εξουσίες του Ύπατου Εκπροσώπου που εγκρίθηκε από την επιτροπή της Βενετίας κατά την 62η σύνοδο ολομέλειάς της (Βενετία, 11-12 Μαρτίου 2005) και τις επόμενες συστάσεις της επιτροπής της Βενετίας σχετικά με ζητήματα συνταγματικού χαρακτήρα στη Β-Ε,

–  έχοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης,

–  έχοντας υπόψη την τελική έκθεση, της 25ης Ιανουαρίου 2019, του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR) του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σχετικά με τις γενικές εκλογές που διεξήχθησαν στη Β-Ε στις 7 Οκτωβρίου 2018,

–  έχοντας υπόψη τη δήλωση της 5ης Ιουλίου 2019 των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων για την ένταξη των Ρομά στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ, που είναι γνωστή ως δήλωση του Πόζναν και την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μια Ένωση Ισότητας: στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά (SWD(2020)0530),

–  έχοντας υπόψη τη δημοσίευση του ΟΑΣΕ, της 26ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο: «Two Schools under One Roof: The Most Visible Example of Discrimination in Education in Bosnia and Herzegovina» (Δύο σχολεία κάτω από την ίδια στέγη: το πιο ορατό παράδειγμα διακρίσεων στην εκπαίδευση στη Β-Ε),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα για την εφαρμογή της σύμβασης-πλαισίου για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων από τη Β-Ε, το οποίο εγκρίθηκε από την επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 12 Ιουνίου 2019,

–  έχοντας υπόψη το έγγραφο με τίτλο «Joint socio-economic reforms for the period 2019-2022» (Κοινές κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις για την περίοδο 2019-2022) που εγκρίθηκε από τις κυβερνήσεις των οντοτήτων στις 10 Οκτωβρίου 2019 και το έγγραφο του Συμβουλίου Υπουργών της 30ής Ιανουαρίου 2020 με τίτλο «Socio-economic reforms in BiH for the period 2020-2022» (Κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις στη Β-Ε για την περίοδο 2020-2022),

–  έχοντας υπόψη την 58η έκθεση και τις προηγούμενες εκθέσεις προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, του Ύπατου Εκπροσώπου για την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας για τη Β-Ε,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα 2549 (2020) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, της 5ης Νοεμβρίου 2020, για την ανανέωση της εντολής της επιχείρησης Althea,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 9ης Ιουλίου 2015 σχετικά με την εκδήλωση μνήμης για τη Σρεμπρένιτσα(3), της 15ης Ιανουαρίου 2009 σχετικά με τη Σρεμπρένιτσα(4) και της 7ης Ιουλίου 2005 σχετικά με τα Δυτικά Βαλκάνια 10 χρόνια μετά τη Σρεμπρένιτσα(5),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 2ας Απριλίου 2009 σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό(6),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Σεπτεμβρίου 2019 σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης(7),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, της 12ης Νοεμβρίου 2020, για τη θέσπιση της διευρυμένης μερικής συμφωνίας σχετικά με το Παρατηρητήριο για τη Διδασκαλία της Ιστορίας στην Ευρώπη,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις προτεραιότητες της ΕΕ για τη συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης για την περίοδο 2020-2022,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Δεκεμβρίου 2015 σχετικά με την 20ή επέτειο της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον(8),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Νοεμβρίου 2018 σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα για τις μειονότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση(9),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 11ης Σεπτεμβρίου 2013 σχετικά με τις ευρωπαϊκές γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση και τη γλωσσική πολυμορφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση(10),

–  έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση, της 21ης Δεκεμβρίου 2020, του Ύπατου Εκπροσώπου Josep Borrell και του Επιτρόπου Oliver Várhelyi σχετικά με τη διεξαγωγή τοπικών εκλογών στο Μόσταρ,

–  έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για τη δημιουργία του Διεθνούς Μηχανισμού για τα Ποινικά Δικαστήρια («Μηχανισμός»), ο οποίος επιτελεί ορισμένα βασικά καθήκοντα τα οποία ασκούσε προηγουμένως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία («ΔΠΔΓ»), τις εκθέσεις, τα επιτεύγματα και τις συστάσεις του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία, της 1ης Ιουλίου 2017,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση προόδου του Εισαγγελέα του Μηχανισμού για τα Διεθνή Ποινικά Δικαστήρια, της 19ης Μαΐου 2020,

–  έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με τη χώρα,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 54 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (A9-0185/2021),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης και η αίτηση προσχώρησης της Β-Ε στην ΕΕ αποτελούν τη στρατηγική επιλογή της χώρας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η οποία πρέπει να μεταφραστεί σε απτά επιτόπια αποτελέσματα και σε αυξημένες προσπάθειες από όλες τις πλευρές ώστε να προχωρήσουμε στο δεύτερο στάδιο της ΣΣΣ·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Κοινοβούλιο είναι ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της Β-Ε·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόοδός της στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική ολοκλήρωση συμβάλλει στην ασφάλεια, τη σταθερότητα και την οικονομική ευημερία της χώρας·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η εφαρμογή ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων στη Β-Ε και διευκολύνουν την προσχώρηση στην ΕΕ απαιτούν τη συμμετοχή όλων των πολιτικών ηγετών, των αρχών, των θεσμικών οργάνων και των αξιωματούχων της Β-Ε·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι κεφαλαιώδης η σαφής εγχώρια κατανομή αρμοδιοτήτων όπως και η ενισχυμένη και ουσιαστική συνεργασία με καλή πίστη μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόοδος της Β-Ε στην πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ εξαρτάται από την υλοποίηση των 14 βασικών προτεραιοτήτων που παρατίθενται στη Γνώμη της Επιτροπής σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Β-Ε στην ΕΕ·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολυάριθμες προκλήσεις όσον αφορά το κράτος δικαίου, τους δημοκρατικούς θεσμούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, τη διακυβέρνηση, τη λογοδοσία, την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, καθώς και μια λειτουργούσα οικονομία της αγοράς, και ότι η αξιοπιστία της διαδικασίας διεύρυνσης βασίζεται σε αδιαμφισβήτητα αποτελέσματα σε αυτούς τους βασικούς τομείς·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρώτη πορεία υπερηφάνειας στη χώρα πραγματοποιήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2019 στην πρωτεύουσα Σαράγιεβο·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά βοηθούν στην ενίσχυση της ταυτότητάς μας, προωθούν την κοινωνική συνοχή, τη σταθερότητα και την κατανόηση στην κοινωνία· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί από μόνη της αξία·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επίμονες προκλήσεις στη διαδικασία συμφιλίωσης πρέπει να αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Β-Ε αποτελεί οδό διέλευσης μεταναστών και ότι οι ικανότητες υποδοχής παραμένουν ανεπαρκείς για την κατάλληλη αντιμετώπιση μιας σοβαρής ανθρωπιστικής κατάστασης με πλήρη σεβασμό των προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, για τη διασφάλιση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων και για τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστευτικών ροών υπό το πρίσμα μιας δύσκολης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, τούτο δε παρά τη σημαντική χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Β-Ε και με διαφορά ο σημαντικότερος πάροχος χρηματοδοτικής βοήθειας, στοιχείο που κάνει μεγάλη διαφορά για τη χώρα·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Β-Ε· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ κινητοποίησε 80,5 εκατομμύρια EUR για να βοηθήσει την Β-Ε στην αντιμετώπιση του COVID-19 και την ανάκαμψή της μετά την πανδημία, και έως 250 εκατομμύρια EUR σε μακροοικονομική βοήθεια· λαμβάνοντας υπόψη ότι το οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια θα διευκολύνει και θα αποτελέσει μια σημαντική βάση για τη μακροπρόθεσμη ανάκαμψη της χώρας από τις συνέπειες της πανδημίας·

1.  επαναλαμβάνει την ένθερμη υποστήριξή του για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Β-Ε και καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να συνεχίσει να στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της, μεταξύ άλλων στέλνοντας ένα θετικό πολιτικό σήμα που θα συνίσταται στη χορήγηση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας·

2.  εκφράζει την ικανοποίησή του για τη δέσμευση της Β-Ε να προχωρήσει στην ευρωπαϊκή της πορεία, και υπογραμμίζει την ισχυρή στήριξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μεταξύ του πληθυσμού της·

3.  υπενθυμίζει ότι το Κοινοβούλιο υποστηρίζει σθεναρά την αξιοκρατική προσέγγιση, συνδέοντας την εκπλήρωση των κριτηρίων που έχουν τεθεί με συνεπείς και αξιόπιστους όρους·

4.  επικροτεί τα βήματα που έχουν πραγματοποιηθεί από τη Β-Ε προκειμένου να αντιμετωπιστούν ορισμένες βασικές πτυχές της γνωμοδότησης της Επιτροπής και για τη συνεχιζόμενη εφαρμογή της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, συμπεριλαμβανομένης της προόδου που σημειώθηκε σχετικά με τη μεικτή κοινοβουλευτική επιτροπή καθώς και την έγκριση νομοθετικών τροποποιήσεων που κατέστησαν εφικτή τη διενέργεια τοπικών εκλογών στο Μόσταρ τον Δεκέμβριο του 2020·

5.  υπενθυμίζει ότι η πορεία προς την ΕΕ εξαρτάται από τη βιώσιμη ειρήνη, τη διαρκή σταθερότητα, την κοινωνική συνοχή και την πραγματική συμφιλίωση που δικαιολογούν τον δημοκρατικό και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Β-Ε· παροτρύνει τη χώρα να επιταχύνει την αποτελεσματική δίωξη των εγκλημάτων πολέμου στο πλαίσιο της αναθεωρημένης εθνικής στρατηγικής για την επεξεργασία των εγκλημάτων πολέμου, και ζητεί τη διεξαγωγή αμερόληπτων και αποτελεσματικών ερευνών για τα εγκλήματα αυτά· καταδικάζει κάθε είδος ιστορικού αναθεωρητισμού, τη μη εφαρμογή των αποφάσεων του ΔΠΔπΓ και του Διεθνούς Δικαστηρίου (ΔΠΔ), την αντισυνταγματική, αποσχιστική, εθνικιστική και εμπρηστική ρητορική και συναφείς πράξεις, την άρνηση ή την εξύμνηση εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου της δεκαετίας του 1990, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα· ζητεί την ανάληψη δράσης που έχει ήδη καθυστερήσει για την αντιμετώπιση του ζητήματος των δεκάδων χιλιάδων γυναικών που βιάστηκαν ή δέχτηκαν άλλου είδους σεξουαλική επίθεση κατά τους πολέμους της δεκαετίας του 1990·

6.  επιβεβαιώνει εκ νέου σθεναρά τη στήριξή του στην κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της Β-Ε· καταδικάζει τις δηλώσεις και τις προτάσεις που αποσκοπούν στην υπονόμευση της κρατικής υπόστασης και των συνταγματικών αξιών της Β-Ε, και επαναλαμβάνει ότι όλες οι αρχές, τα θεσμικά όργανα, οι αξιωματούχοι και οι πολιτικοί ηγέτες της Β-Ε πρέπει να ευθυγραμμίσουν το σύνταγμα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων·

Συμφιλίωση

7.  επικροτεί τις προσπάθειες τοπικών και διεθνών οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Επιτροπής Αγνοουμένων, για τον εντοπισμό των άνω των 30 000 ατόμων που χάθηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων της δεκαετίας του 1990 στην επικράτεια της πρώην Γιουγκοσλαβίας και των άνω των 8 000 θυμάτων της γενοκτονίας στη Σρεμπρένιτσα· υπενθυμίζει ότι περισσότεροι από 7 200 πολίτες της Β-Ε εξακολουθούν να είναι αγνοούμενοι και παροτρύνει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές να εντείνουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή δεδομένων σχετικά με ζητήματα που αφορούν τους αγνοούμενους, την αποκατάσταση των αμάχων θυμάτων πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων σεξουαλικής βίας, και να διασφαλίσουν την ασφαλή και βιώσιμη επιστροφή των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων μέσω της πρόσβασης στην περίθαλψη, την εκπαίδευση και την κοινωνική προστασία· αναγνωρίζει ότι έχει σημειωθεί κάποια, έστω και ανεπαρκής, πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του παραρτήματος VII της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον για τους πρόσφυγες και τους εκτοπισθέντες στο εσωτερικό της χώρας· επαναλαμβάνει την έκκλησή του για εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων σε βάρος των επαναπατριζομένων· ζητεί την έγκριση νόμου για την απαγόρευση της άρνησης γενοκτονίας, του Ολοκαυτώματος, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου·

8.  καλεί όλες τις αρχές της περιοχής να συγκροτήσουν την Περιφερειακή Επιτροπή που θα είναι επιφορτισμένη με τη διαπίστωση των γεγονότων σχετικά με όλα τα θύματα εγκλημάτων πολέμου και άλλων σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας από την 1η Ιανουαρίου 1991 έως την 31η Δεκεμβρίου 2001 (RECOM), με βάση το σημαντικό έργο που έχει επιτελέσει ο Συνασπισμός για τη RECOM·

9.  επισημαίνει τη σημασία του έργου του RYCO για την προώθηση του πνεύματος συμφιλίωσης και συνεργασίας μεταξύ των νέων στην περιφέρεια μέσω προγραμμάτων ανταλλαγής νέων και επικροτεί την ενεργό συμμετοχή της Β-Ε·

10.  επαναλαμβάνει ότι οι εργασίες για τη διαδικασία συμφιλίωσης πρέπει να εστιάζουν στη νεολαία της χώρας και να ξεκινούν από νεαρή ηλικία, ενσωματώνοντας τη συμφιλίωση στην εκπαιδευτική διαδικασία και, ως εκ τούτου, προτρέπει τις αρχές σε όλα τα επίπεδα να διασφαλίσουν εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το εθνοτικό, πολιτιστικό ή προσωπικό τους υπόβαθρο, σύμφωνα με το ψήφισμα της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την εφαρμογή της σύμβασης-πλαισίου για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων από τη Β-Ε του 2019· υπογραμμίζει τη δυνατότητα χρήσης των βέλτιστων πρακτικών ένταξης και συμπεριληπτικότητας που υιοθετούνται από πολυεθνοτικά και πολυπολιτισμικά κράτη μέλη·

11.  τονίζει την ανάγκη να τεθεί επειγόντως τέρμα στον διαχωρισμό στην εκπαίδευση, ο οποίος ενσαρκώνεται κυρίως από τη συνεχιζόμενη πρακτική διακρίσεων «δύο σχολείων κάτω από την ίδια στέγη», η οποία θεσμοθετεί εθνοτικές διαιρέσεις, διαιωνίζει στερεότυπα και προκαταλήψεις και ενισχύει τη δυσπιστία εμποδίζοντας την επαφή μεταξύ μαθητών από διαφορετικά περιβάλλοντα· υπογραμμίζει ότι η πρακτική αυτή όχι μόνο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ίδια την έννοια της συμφιλίωσης, αλλά συνιστά επίσης μακροπρόθεσμη απειλή για τη σταθερότητα και την ευημερία της χώρας·

12.  υπογραμμίζει ότι οι διαφορές στη διδασκαλία της ιστορίας και στα διδακτικά βιβλία συνιστούν σημαντική απειλή για την κοινή αίσθηση της ιδιότητας του πολίτη και της κοινωνικής συνοχής, και ενθαρρύνει την ουσιαστική εναρμόνιση των τριών υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών με την ενσωμάτωση δεξιοτήτων κριτικής σκέψης και την εξάλειψη του αντιπαραδειγματικού περιεχομένου που προάγει τη διαίρεση·

13.  καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει πρόγραμμα για τη στήριξη της βιώσιμης μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος της Β-Ε· τονίζει ότι η ποιοτική εκπαίδευση παρέχει στους νέους το όραμα και την προοπτική ενός θετικού μέλλοντος και συμβάλλει στο να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της φυγής εγκεφάλων και της ανεργίας των νέων· ζητεί αυξημένη συμμετοχή και προώθηση ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών, πολιτιστικών και ερευνητικών προγραμμάτων, όπως τα «Ορίζων Ευρώπη», Δημιουργική Ευρώπη και Erasmus+·

14.  καλεί τους φορείς λήψης αποφάσεων να επιτρέψουν τη συμμετοχή της Β-Ε στο επόμενο πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για τη διεθνή έρευνα αξιολόγησης των σπουδαστών (PISA) και να εφαρμόσουν τις προτάσεις που απορρέουν από τα αποτελέσματα της έρευνας PISA του 2018·

15.  καλεί τη Β-Ε να επανορθώσει επειγόντως την άνιση πρόσβαση που παρέχεται σε εξ αποστάσεως σχολική εκπαίδευση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα ότι πολλά παιδιά στερούνται το δικαίωμά τους σε εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας·

Λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών

16.  παροτρύνει όλες τις αρχές, τα θεσμικά όργανα, τους αξιωματούχους και τους πολιτικούς ηγέτες της Β-Ε να επιταχύνουν σημαντικά τις εργασίες και τη συνεργασία προκειμένου να συμμορφωθούν πλήρως με τις 14 βασικές προτεραιότητες της γνωμοδότησης της Επιτροπής σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Β-Ε στην ΕΕ· καλεί τις αρχές να κινητοποιήσουν πολιτική βούληση προκειμένου να διευκολυνθεί η ενισχυμένη συνεργασία που απαιτείται για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID-19 και να δοθεί προτεραιότητα στο έργο στους τομείς της δημοκρατικής λειτουργίας, του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης·

17.  υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθεί σημαντικά η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των περιοχών δικαιοδοσίας του κράτους, των οντοτήτων και των καντονιών σε όλους τους τομείς πολιτικής· επισημαίνει την επείγουσα ανάγκη να ενισχυθεί η ικανότητα και η εμπειρογνωμοσύνη της χώρας όσον αφορά το ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της που απορρέουν από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση·

18.  υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική θέσπιση, η ανεξάρτητη λειτουργία και η λογοδοσία των δημοκρατικών θεσμών αποτελεί ουσιώδες στοιχείο μιας βιώσιμης δημοκρατίας και προϋπόθεση για την προώθηση της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης καθεστώτος υποψήφιας χώρας· προειδοποιεί ότι η διχαστική και αποσχιστική εθνικιστική και αντισυνταγματική ρητορική και οι απόπειρες παρεμπόδισης της λειτουργίας των θεσμών υπονομεύουν τον συντονισμό και τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο χώρας όσον αφορά βασικές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις, καθώς και την ενότητα και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα·

19.  υπογραμμίζει την έγκριση των τροποποιήσεων του εκλογικού νόμου της Β-Ε που επέτρεψαν στους πολίτες του Μόσταρ να ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές του 2020 για πρώτη φορά από το 2008 και χαιρετίζει τη συγκρότηση των νέων τοπικών αρχών· καλεί το δημοτικό συμβούλιο και τον δήμαρχο να εκπληρώσουν τη δημοκρατική εντολή τους· υπογραμμίζει ότι η πολιτική συμφωνία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να υπονομεύει τον μακροχρόνιο στόχο της Ένωσης για εξάλειψη του διαχωρισμού και διασφάλιση της επανένωσης της πόλης· τονίζει ότι οποιαδήποτε ενωσιακή διαμεσολάβηση ή από κοινού διευκόλυνση συμφωνιών πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο δημοκρατικά εκλεγμένων θεσμών σε μια διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς, συμπεριλαμβανομένων των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, και ότι θα πρέπει να φέρνει τη χώρα πιο κοντά στα διεθνή πρότυπα και να ωφελεί όλους τους πολίτες χωρίς να εμβαθύνει τις εθνοτικές διαιρέσεις·

20.  χαιρετίζει την ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της 22ας Ιουλίου 2020 σχετικά με τον εσωτερικό κανονισμό που διέπει τις συνεδριάσεις της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΚΕΣΣ), κάτι που άνοιξε τον δρόμο για την επίσημη έγκρισή τους από την 2η ΚΕΣΣ ΕΕ-Β-Ε το συντομότερο δυνατόν και για μια εποικοδομητική κοινοβουλευτική συνεργασία·

21.  υπενθυμίζει ότι αποκτώντας την ιδιότητα μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2002, η Β-Ε ανέλαβε την υποχρέωση να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις του συνταγματικού πλαισίου, μεταξύ άλλων μέσω της εναρμόνισης των νόμων σε επίπεδο καντονιών και ομοσπονδιακό επίπεδο, καθώς και προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις που θα μετατρέψουν τη Β-Ε σε ένα πλήρως λειτουργικό κράτος χωρίς αποκλεισμούς, που θα εξασφαλίζει πλήρως τα δικαιώματα όλων των πολιτών· τονίζει ότι οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις εξαρτώνται από τη βούληση και τη δέσμευση των αρχών, των θεσμικών οργάνων, των αξιωματούχων και των πολιτικών ηγετών της χώρας να πραγματοποιήσουν αληθινή και από μακρού αναμενόμενη πρόοδο όσον αφορά τη συνταγματική αλλαγή, η οποία αποτελεί μέρος των 14 βασικών προτεραιοτήτων, κατά προτίμηση πριν από τις γενικές εκλογές του 2022· παροτρύνει τη διεθνή κοινότητα να διευκολύνει τις συνθήκες και να υποστηρίξει ενεργά έναν χωρίς αποκλεισμούς διάλογο για τη συνταγματική αλλαγή, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των θεσμικών οργάνων της Β-Ε και μεταξύ εκλεγμένων αντιπροσώπων στη Β-Ε με διευκόλυνση από την ΕΕ, ιδίως το Κοινοβούλιο, με την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας και των πολιτών· επιμένει ότι αυτός ο διάλογος πρέπει να διεξαχθεί παράλληλα με την υλοποίηση άλλων μεταρρυθμίσεων·

22.  παροτρύνει την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στη συνταγματική μεταρρύθμιση στην επόμενη ετήσια έκθεσή της·

23.  καλεί την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) να εντείνουν τις δραστηριότητες διευκόλυνσης στη Β-Ε, προκειμένου να ενισχυθούν ο πολιτικός διάλογος και η συμφιλίωση, και να παράσχουν ένα πλαίσιο για τη διαχείριση της κληρονομιάς του παρελθόντος και για την υπέρβαση των διαχωρισμών στην κοινωνία· ζητεί τη συντονισμένη συμμετοχή των φορέων και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στη Β-Ε και την ενίσχυση της διατλαντικής προσέγγισης·

Κράτος δικαίου

24.  εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη προόδου όσον αφορά τις δικαστικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής των συστάσεων που περιλαμβάνονται στη γνωμοδότηση της Επιτροπής για τις 14 προτεραιότητες και στην έκθεση Priebe· επαναλαμβάνει την επείγουσα ανάγκη να βελτιωθεί ο επαγγελματισμός και η λογοδοσία του δικαστικού σώματος και να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία του από αθέμιτη επιρροή, όπως επίσης και να διευθετηθεί η διογκούμενη συσσώρευση υποθέσεων που περιμένουν να εκδικαστούν· τονίζει ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις έχουν ζωτική σημασία προκειμένου να λάβει η χώρα καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας και ότι εξαρτώνται αποκλειστικά από την αναγκαία πολιτική βούληση·

25.  ζητεί την ταχεία εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Ανώτατου Δικαστικού και Εισαγγελικού Συμβουλίου (ΑΔΕΣ) και των δικαστηρίων της Β-Ε στο πνεύμα των ευρωπαϊκών προτύπων, σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής και τη γνωμοδότηση της επιτροπής της Βενετίας, την ενίσχυση της ανεξαρτησίας του δικαστικού τομέα της Β-Ε μέσω μέτρων σχετικά με τους διορισμούς, την αξιολόγηση και τη διασφάλιση της ακεραιότητας και τα πειθαρχικά μέτρα, μεταξύ άλλων και με την επικύρωση των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων·

26.  υπογραμμίζει την ανάγκη να καταστεί δυνατή η ενοποιημένη ερμηνεία του δικαίου σε ολόκληρη τη χώρα· καλεί τη Β-Ε να συστήσει νομικό φορέα που θα εξασφαλίσει τη συνεκτική και εναρμονισμένη ερμηνεία του δικαίου, ενώ υπενθυμίζει επίσης την ανάγκη διασφάλισης ανεξάρτητου δικαστικού ελέγχου μέσω της συγκρότησης δευτεροβάθμιου δικαστηρίου·

27.  επικροτεί το μνημόνιο συνεννόησης για τη δημιουργία μεικτού φορέα συντονισμού των ενώσεων δικαστών και εισαγγελέων ως εργαλείο για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας του δικαστικού τομέα και ζητεί τη συμμετοχή όλων των σχετικών ενώσεων·

28.  παροτρύνει τη Β-Ε να δημιουργήσει ένα εθνικό κοινό σημείο επαφής για τη συνεργασία με την Ευρωπόλ, ενισχύοντας την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την εγκληματικότητα, και να υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με την Eurojust που θα επιτρέπει την αποτελεσματική ανταλλαγή δικαστικών πληροφοριών και την ανταλλαγή αποδεικτικών στοιχείων·

29.  καλεί τους φορείς λήψης αποφάσεων της Β-Ε να διασφαλίσουν επειγόντως την ορθή λειτουργία των δικαστικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας διορισμού δικαστών στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο·

30.  επικροτεί τις προσπάθειες των αρχών της Β-Ε για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών της σε ζώνες συγκρούσεων στο εξωτερικό·

31.  ζητεί να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της ευρέως διαδεδομένης διαφθοράς και της ατιμωρησίας στη δημόσια σφαίρα, προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στα θεσμικά όργανα· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, τη σημασία της θέσπισης αποτελεσματικών και συνεκτικών μηχανισμών αποτροπής, πρόληψης, εντοπισμού, προδραστικής έρευνας και επιβολής κυρώσεων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τις συστάσεις της ομάδας κρατών κατά της διαφθοράς (GRECO)·

32.  καλεί τη Β-Ε να εγκρίνει μια νέα εθνική στρατηγική και ένα σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, και να διασφαλίσει την επαρκή χρηματοδότηση και την αποτελεσματική λειτουργία, την ανεξαρτησία και τον συντονισμό των φορέων πρόληψης της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα, έτσι ώστε να καταστούν δυνατές οι απρόσκοπτες έρευνες και να διασφαλιστεί η λογοδοσία·

33.  επαναλαμβάνει την ανάγκη για εξάλειψη των πολιτικών και διοικητικών δεσμών με το οργανωμένο έγκλημα μέσω σαφών διασφαλίσεων και ελέγχων κατά της διαφθοράς και αύξησης της διαφάνειας στην πολιτική και τη διοίκηση, καθώς και αποτελεσματική δίωξη προβεβλημένων υποθέσεων διαφθοράς, με ιδιαίτερη εστίαση στην αντιμετώπιση του οικονομικού και χρηματοοικονομικού εγκλήματος και του εγκλήματος που συνδέεται με τις δημόσιες συμβάσεις, των υποθέσεων διαφθοράς που συνδέονται με την COVID και στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών· παροτρύνει τους αρμόδιους φορείς να κινήσουν έρευνα για τον παράνομο πλουτισμό δημόσιων λειτουργών·

34.  καλεί τη Β-Ε να ολοκληρώσει το νομικό της πλαίσιο για την πρόληψη των συγκρούσεων συμφερόντων και την προστασία των καταγγελτών·

35.  υπογραμμίζει την ανάγκη να διασφαλιστούν συνεκτικά επαγγελματικά πρότυπα δημόσιας διοίκησης σε ολόκληρη τη χώρα, και ζητεί κατά προτεραιότητα την εφαρμογή αξιοκρατικών προτύπων και διαφάνειας στους διορισμούς σε δημόσιες θέσεις και τις προαγωγές, προκειμένου να προωθηθεί μια νοοτροπία ακεραιότητας· χαιρετίζει την έγκριση του στρατηγικού πλαισίου για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, το οποίο καθιστά δυνατή την κινητοποίηση των σχετικών κονδυλίων της ΕΕ· υπενθυμίζει την ανάγκη εξορθολογισμού και εναρμόνισης της δημόσιας διοίκησης σε ολόκληρη τη χώρα, εξασφαλίζοντας διαφανείς, αναλογικούς και αξιοκρατικούς διορισμούς και διαδικασίες επιλογής·

Θεμελιώδη δικαιώματα

36.  εκφράζει ανησυχία για την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ζητεί αποτελεσματικότερες και πληρέστερες στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την καταπολέμηση των διακρίσεων σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και μέτρα κατά της διαθρησκειακής και διεθνοτικής μισαλλοδοξίας· τονίζει την ανάγκη να αποτρέπονται δεόντως οι διακρίσεις και να ασκείται δίωξη κατά της διάδοσης της ρητορικής μίσους εντός και εκτός διαδικτύου, των εγκλημάτων μίσους και της βίας κατά εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, γυναικών, της κοινότητας ΛΟΑΔΜ +, καθώς και μεταναστών και αιτούντων άσυλο, καθώς και την ανάγκη να προωθηθεί η κοινωνική, εκπαιδευτική και επαγγελματική ένταξη των μειονοτήτων και των ευάλωτων πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία και των Ρομά, σύμφωνα με τη δήλωση του Πόζναν του 2019 για την ένταξη των Ρομά στο πλαίσιο της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ·

37.  επικροτεί τις προσπάθειες που αποβλέπουν στην προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας, του αμοιβαίου σεβασμού και του διαθρησκευτικού διαλόγου, μεταξύ άλλων μέσω του διαθρησκευτικού συμβουλίου της Β-Ε· ζητεί από τις αρμόδιες αρχές να διερευνούν και να διώκουν εγκαίρως όλα τα εγκλήματα που διαπράττονται για θρησκευτικούς λόγους·

38.  επιμένει ότι είναι αδύνατη η πραγματική συμφιλίωση όσο συνεχίζονται φαινόμενα διαχωρισμού και διακρίσεων, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την πρόσβαση στην επιγραμμική και μη εκπαίδευση, την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα, και ζητεί μέτρα για τον μετριασμό των μεγάλης κλίμακας διακρίσεων σε βάρος συγκεκριμένων ομάδων· παροτρύνει τις αρμόδιες αρχές να διασφαλίσουν εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις για όλα τα παιδιά·

39.  παρατηρεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πεδίο της παιδικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής των νόμων για την προστασία και την αντιμετώπιση παιδιών και ανηλίκων σε ποινικές διαδικασίες και της θέσπισης συστήματος αναδοχής· υπενθυμίζει την ανάγκη να θεσπιστεί ένα σχέδιο δράσης για την προστασία των παιδιών και να ληφθούν περαιτέρω μέτρα προκειμένου να εξασφαλισθεί η εφαρμογή του δικαιώματος των παιδιών στην υγεία, την εκπαίδευση, την προστασία, τη δικαιοσύνη και τις ίσες ευκαιρίες μέσω εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και πρόληψης της βίας κατά των παιδιών·

40.  τονίζει την ανάγκη να βελτιωθούν τα μέτρα για την καταπολέμηση της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία έχει επιδεινωθεί από την πανδημία COVID-19, διασφαλίζοντας μέτρα σε εθνικό επίπεδο για την εγγύηση της προστασίας, της στήριξης των θυμάτων, της νομικής συνδρομής και της ασφαλούς στέγασης· παροτρύνει τις αρχές να εναρμονίσουν και να εφαρμόσουν τη νομοθεσία για την ισότητα των φύλων και να διασφαλίσουν επαρκή στήριξη για τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των γυναικών και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών· υπενθυμίζει την ανάγκη να εστιαστεί η χρηματοδότηση στην ισότητα των φύλων σε όλα τα μέσα εξωτερικής χρηματοδότησης της ΕΕ και να βελτιωθεί η πρόσβαση σε χρηματοδότηση των τοπικών και των μικρών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών·

41.  ενθαρρύνει τη Β-Ε να εντείνει το έργο της για την προστασία των ατόμων με αναπηρίες, και για την ανάπτυξη και έγκριση στρατηγικής για την αποϊδρυματοποίηση, εξασφαλίζοντας αξιοπρεπή ζωή για τα άτομα με αναπηρίες· καταδικάζει το γεγονός ότι ο νόμος επιτρέπει τη στέρηση της δικαιοπρακτικής ικανότητας από άτομα με αναπηρίες, σε σαφή παραβίαση της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, της οποίας η χώρα αποτελεί συμβαλλόμενο μέλος· καταγγέλλει τις διακρίσεις όσον αφορά τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία, όπως η απόδοση προτεραιότητας σε άτομα με αναπηρίες που συνδέονται με τον πόλεμο·

42.  τονίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική ζωή της χώρας μέσω της επαρκούς και χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ· καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών, τηρώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία και την προώθηση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και της ελευθερίας του συνέρχεσθαι, και εκφράζει τη λύπη του για τυχόν επιλεκτικούς περιορισμούς· υπογραμμίζει ότι κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να ασκεί την ελευθερία έκφρασής του στη μητρική του γλώσσα· καλεί τις αρχές να αναπτύξουν στρατηγικό πλαίσιο συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών και να εξασφαλίσουν ουσιαστική διαβούλευση στο πλαίσιο των διαλόγων πολιτικής χωρίς περιορισμούς·

43.  χαιρετίζει την πρώτη στην ιστορία πορεία υπερηφάνειας του Σεράγεβο, που πραγματοποιήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2019, και αναμένει ότι οι πιο πρόσφατοι περιορισμοί που σχετίζονται με την πανδημία τομέα δεν θα την εμποδίσουν να επαναληφθεί στο εγγύς μέλλον· υπενθυμίζει την ανάγκη να βελτιωθεί η κατάσταση των ΛΟΑΔΜ +, να ασκηθεί δίωξη κατά της βίας και των εγκλημάτων μίσους εναντίον τους, καθώς και να προωθηθεί η κοινωνική τους ένταξη και να εγκριθεί σχετικό σχέδιο δράσης·

44.  επικροτεί την υπογραφή από τη Β-Ε της σύμβασης 108+ του Συμβουλίου της Ευρώπης και καλεί τις αρχές να προβούν σε νομικές ενέργειες με σκοπό να διασφαλίσουν πρότυπα ασφάλειας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που να συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ·

45.  επαινεί την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της 4 Οκτωβρίου 2019 να καταργήσει το άρθρο 11 του Συντάγματος της οντότητας Republika Srpska, καταργώντας έτσι τη θανατική ποινή σε ολόκληρη τη Β-Ε· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του διότι η απόφαση αυτή, η οποία ανταποκρίνεται εν μέρει σε μια από τις βασικές προτεραιότητες, χρειάστηκε να επιβληθεί από δικαστήριο αντί να είναι αποτέλεσμα πολιτικής διαδικασίας·

46.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Β-Ε εξακολουθεί να παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μη συμμορφούμενη με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά των διακρίσεων στις υποθέσεις Sejdić-Finci, Zornić, Pilav και Šlaku σχετικά με τη διασφάλιση της δημοκρατικής ισότητας των πολιτών στην εκλογική διαδικασία της χώρας, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων· ζητεί την εφαρμογή των αποφάσεων του ΕΔΔΑ και του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Β-Ε χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση· επισημαίνει τις συνεχιζόμενες ελλείψεις στην εκλογική διαδικασία και επαναλαμβάνει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν επειγόντως οι διακρίσεις λόγω εθνοτικής καταγωγής και διαμονής όσον αφορά το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, μέσω των απαιτούμενων συνταγματικών αλλαγών·

47.  καλεί τις αρχές, τα θεσμικά όργανα, τους αξιωματούχους και τους πολιτικούς ηγέτες να επαναλάβουν τις χωρίς αποκλεισμούς διαπραγματεύσεις για την εκλογική μεταρρύθμιση, και εκφράζει τη λύπη του για την απροθυμία τους να εφαρμόσουν αυτές τις αποφάσεις εξαλείφοντας όλες τις μορφές ανισότητας και διακρίσεων στην εκλογική διαδικασία· τονίζει ότι κατέστη δυνατή η επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τις εκλογές του Μόσταρ, γεγονός που καταδεικνύει την πολιτική βούληση για την επίτευξη συμβιβασμού, και τονίζει ότι οποιαδήποτε συμφωνία για ζητήματα που σχετίζονται με τις εκλογές δεν πρέπει να χρησιμοποιείται καταχρηστικά για σκοπούς άλλους από εκείνους που ορίζονται από το ΕΔΔΑ· υπογραμμίζει την ανάγκη να εφαρμοστούν οι αλλαγές αυτές κατά προτίμηση πριν από τις γενικές εκλογές του 2022, διασφαλίζοντας μια επαρκώς διαφοροποιημένη πολιτική εκπροσώπηση σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και εξασφαλίζοντας ότι οι εκλογές διεξάγονται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα μέσω της εφαρμογής των συστάσεων του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ και των σχετικών συστάσεων της Επιτροπής της Βενετίας·

48.  ζητεί ενδελεχείς έρευνες σχετικά με εικαζόμενες εκλογικές παρατυπίες, συμπεριλαμβανομένης της απάτης με τους εκλογικούς καταλόγους, της υποκλοπής ταυτότητας, των φραγμών στην ανεξάρτητη παρακολούθηση εκλογών και της αδικαιολόγητης πολιτικής πίεσης σε ψηφοφόρους και στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (ΚΕΕ) της Β-Ε, κατά τη διάρκεια των δημοτικών εκλογών του 2020, συμπεριλαμβανομένων των εκλογών στο Μόσταρ· ζητεί τη λήψη μέτρων για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της ΚΕΕ·

49.  εκφράζει τη λύπη του για τη συνεχιζόμενη πολιτική και οικονομική πίεση και τη χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης, που αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, στοιχείο που υπονομεύει την ελευθερία της έκφρασης και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης· εκφράζει την ανησυχία του για το εχθρικό περιβάλλον για τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και προτρέπει τις αρχές να διερευνήσουν αποτελεσματικά και να ασκήσουν δίωξη για λεκτικές και σωματικές απειλές και επιθέσεις εναντίον όλων των δημοσιογράφων και του προσωπικού των μέσων ενημέρωσης· καλεί τη Β-Ε να θέσει σε εφαρμογή μηχανισμό για τη συγκέντρωση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με παραβιάσεις της ελευθερίας έκφρασης και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης σε ολόκληρη τη χώρα, βάσει του σχετικού μνημονίου συνεννόησης που υπεγράφη με τον ΟΑΣΕ·

50.  επαναλαμβάνει την έκκλησή του για θέσπιση αποτελεσματικών νομοθετικών μέτρων που θα εξασφαλίσουν τη διαφάνεια της εκδοτικής δομής και της διάρθρωσης της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, καθώς και κανόνες για τις επιδοτήσεις και τις διαφημίσεις· επιμένει ότι θα πρέπει να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός διαδικτύου·

51.  υπενθυμίζει την ανάγκη διασφάλισης βιώσιμης χρηματοδότησης, ανεξαρτησίας, αντικειμενικότητας και οικονομικής διαφάνειας του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα (BHRT), των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών σταθμών σε επίπεδο οντοτήτων και της ρυθμιστικής αρχής του τομέα επικοινωνίας·

52.  υπενθυμίζει ότι το υψηλής ποιότητας πολυγλωσσικό περιεχόμενο σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Β-Ε αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της γνήσιας πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης, που θα συμβάλει στην προστασία της πολιτιστικής πολυμορφίας της χώρας· ενθαρρύνει τη δημιουργία ενός πολυεθνικού και πολυγλωσσικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα, ο οποίος θα ενώνει τους ανθρώπους και θα προάγει την ειρήνη και τη συμφιλίωση μεταξύ των νοτιοανατολικών ευρωπαϊκών κρατών, κατά το παράδειγμα του ARTE·

53.  υπενθυμίζει τη σημασία της διασφάλισης της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της προώθησης της ποιοτικής δημοσιογραφίας, του ελέγχου γεγονότων και του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας για την αντιμετώπιση της προπαγάνδας, της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων, και ενθαρρύνει την εισαγωγή των μέσων ενημέρωσης, της πληροφόρησης και του ψηφιακού γραμματισμού στα εκπαιδευτικά προγράμματα· τονίζει ότι η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει την επικοινωνιακή στρατηγική της προκειμένου να αντιμετωπίσει με προδραστικό και αποτελεσματικό τρόπο τις εκστρατείες παραπληροφόρησης και τις ξένες παρεμβάσεις· σημειώνει ότι με τη στρέβλωση των γεγονότων και την εκμετάλλευση των εθνοτικών και θρησκευτικών διαφορών, ορισμένοι ξένοι παράγοντες επιδιώκουν να υπονομεύσουν τις μεταρρυθμίσεις, να υποδαυλίσουν διαιρέσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ενότητα της χώρας, καθώς και να μειώσουν την αξιοπιστία της ΕΕ και των δράσεών της στην περιοχή, ιδίως σε σχέση με τη συνολική διαδικασία διεύρυνσης και τη χρηματοδοτική βοήθεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τη σταθερότητα και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Β-Ε· καλεί την ΕΕ να παράσχει περαιτέρω χρηματοδοτική και άλλη βοήθεια στους αρμόδιους φορείς της Β-Ε, με σκοπό τη βελτίωση της ικανότητας της χώρας να αντιμετωπίσει αυτή την απειλή·

54.  ζητεί να υπάρχει κατάλληλη ενημέρωση προς το κοινό σχετικά με τη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ, μεταξύ άλλων ως σχέδιο για τη συμφιλίωση και την ανάπτυξη μιας πολιτικής νοοτροπίας βασισμένης στον συμβιβασμό και την αμοιβαία κατανόηση·

55.  προτρέπει την ΕΥΕΔ και την Επιτροπή να βελτιώσουν τον συντονισμό και να αντιμετωπίσουν την παραπληροφόρηση και τις υβριδικές απειλές οι οποίες αποσκοπούν στην υπονόμευση της ευρωπαϊκής προοπτικής της περιοχής, προωθώντας περισσότερο στρατηγικά τη σημασία της ΕΕ για τους πολίτες στην περιοχή·

56.  εκφράζει την ανησυχία του για την αυξημένη μεταναστευτική πίεση στη χώρα και τις ανεπαρκείς συνθήκες υποδοχής, που έχουν οδηγήσει σε σοβαρή ανθρωπιστική κατάσταση· καλεί τις αρχές της Β-Ε να εργαστούν για την εξεύρεση ουσιαστικών, βιώσιμων, άμεσων και μακροπρόθεσμων λύσεων στην κατάσταση, μέσω συντονισμένης, στρατηγικής και πανεθνικής απόκρισης, αποτελεσματικού διοργανικού συντονισμού και βελτιωμένων ικανοτήτων διαχείρισης των συνόρων και υποδοχής, για την παροχή πρόσβασης σε ανθρωπιστική βοήθεια και αξιοπρεπείς βασικές συνθήκες διαβίωσης, συμπεριλαμβανομένων ειδικών διασφαλίσεων για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, πρόσβασης σε επαρκή στέγαση και προστασίας των παιδιών· ζητεί δίκαιο επιμερισμό των ευθυνών σε ολόκληρη την επικράτεια της Β-Ε, με αποφυγή της πολιτικοποίησης και διασφαλίζοντας επαρκή στήριξη των τοπικών κοινοτήτων που φιλοξενούν προσωρινά κέντρα υποδοχής· παροτρύνει τη Β-Ε να συνάψει συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) με σκοπό την ενίσχυση της ικανότητας διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου και τη βελτίωση της συνεργασίας με την ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά την επανεγκατάσταση ως ασφαλή και νόμιμη οδό για τα άτομα που ζητούν διεθνή προστασία·

57.  καλεί τη Β-Ε και την ΕΕ να ενισχύσουν περαιτέρω τη συνεργασία για τη διεθνή προστασία όσων έχουν ανάγκη, να εργαστούν για λύσεις που βασίζονται στην αλληλεγγύη και να αποτρέψουν τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως είναι οι αναφορές για αναγκαστικές επαναπροωθήσεις στα σύνορα της Β-Ε· καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης και έρευνας· υποστηρίζει το έργο της ομάδας εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον έλεγχο του Frontex· καλεί την Επιτροπή, τους οργανισμούς της ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς να συνεργαστούν ενεργά με τις βοσνιακές αρχές για την ανάπτυξη ενός λειτουργικού και βιώσιμου συστήματος μετανάστευσης και ασύλου· καλεί την Επιτροπή, τους οργανισμούς της ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς να παράσχουν περαιτέρω επιχειρησιακή, τεχνική, υλικοτεχνική και οικονομική βοήθεια στη Β-Ε για τη διασφάλιση κατάλληλων ικανοτήτων και συνθηκών υποδοχής σε ολόκληρη τη χώρα, κατά προτίμηση στα σημεία εισόδου μεταναστών στη χώρα, την πρόσβαση σε μια αποτελεσματική διαδικασία ασύλου, την ενίσχυση της ικανότητας διεκπεραίωσης των εισερχόμενων μεταναστών και των αιτήσεων ασύλου και, όπου αρμόζει, τη διεξαγωγή διαδικασιών επιστροφής σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα· ζητεί την αξιολόγηση της σχετικής χρηματοδότησης προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η διαφανής, υπό όρους και αξιόπιστη βοήθεια της ΕΕ για τις μεταναστευτικές ανάγκες εξυπηρετεί τον σκοπό της και φθάνει στους προβλεπόμενους δικαιούχους·

58.  παροτρύνει τη Β-Ε να εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, ιδίως της εμπορίας ανθρώπων, πυροβόλων όπλων και ναρκωτικών, ενισχύοντας τη στρατηγική συνεργασία με τις γειτονικές χώρες και τους σχετικούς οργανισμούς της ΕΕ (Ευρωπόλ, Eurojust, Frontex)· καλεί τη χώρα να διασφαλίσει την ταχεία υπογραφή και κύρωση της συμφωνίας περί καθεστώτος με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) που επιτεύχθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2019, η οποία θα διευκολύνει την καλύτερη προστασία των συνόρων με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμβάλλοντας παράλληλα στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης διακίνησης ανθρώπων από εγκληματικές οργανώσεις, και στην πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης·

59.  ζητεί συντονισμένη, στρατηγική και διαφανή αντιμετώπιση, σε ολόκληρη τη χώρα, της τρέχουσας κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, και χωρίς διακρίσεις μέτρα μετριασμού και αποκατάστασης μετά την πανδημία, για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των γυναικών, των μειονοτήτων και των ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών και των προσφύγων·

60.  ζητεί περισσότερο προδραστική πληροφόρηση και ανταλλαγή δεδομένων σχετικά με την πανδημία, και επείγοντα και ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των γυναικών σε όλους τους τομείς της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας·

61.  υπενθυμίζει τη σχετική με την πανδημία στήριξη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της οξείας κατάστασης στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων νέων εγγυήσεων δανείων ύψους 12 εκατομμυρίων EUR για τη στήριξη των ΜΜΕ· ενθαρρύνει τη Β-Ε να αξιοποιήσει στο έπακρο τους μηχανισμούς της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης στη συμφωνία κοινής προμήθειας ιατρικού εξοπλισμού· υπογραμμίζει τη σημασία της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διαθέσουν επαρκή αριθμό εμβολίων COVID-19 στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και να υποστηρίξουν την ετοιμότητά τους για εμβολιασμό και την υλοποίησή του· επικροτεί εν προκειμένω την εξαίρεση από άδειες εξαγωγών και τη δέσμη μέτρων που θα επιτρέψει στη Β-Ε και άλλους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων να επωφεληθούν επιτέλους από τις συμφωνίες προαγοράς της ΕΕ·

62.  τονίζει την ανάγκη να εξασφαλίσουν οι βοσνιακές αρχές τη σωστή ισορροπία μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών και των περιορισμών λόγω της πανδημίας· ιδίως όσον αφορά την ελευθερία του συνέρχεσθαι και την ελευθερία της έκφρασης· θεωρεί ότι βραχυπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση της μειωμένης δραστηριότητας λόγω της πανδημίας στους τομείς του εμπορίου, των υπηρεσιών, των μεταφορών, της μεταποίησης και του τουρισμού δεν θα πρέπει να υπονομεύουν την υλοποίηση των μακροπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων·

63.  υπενθυμίζει ότι οι ελλείψεις του κράτους δικαίου, σε συνδυασμό με τις κατακερματισμένες και δυσλειτουργικές αγορές προϊόντων και εργασίας, υπονομεύουν τη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς, την οικονομική ανάπτυξη και τις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ)·

Κοινωνικο-οικονομικές μεταρρυθμίσεις

64.  καλεί τη Β-Ε να εντείνει τα κοινωνικοοικονομικά και ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, μειώνοντας τη μακροχρόνια ανεργία, συμπεριλαμβανομένης της ανεργίας των γυναικών και των νέων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η δημογραφική μείωση και η οξύτερη διαρροή εγκεφάλων στην περιοχή, ιδίως στον τομέα της υγείας και της πληροφορικής, επενδύοντας περισσότερο στον τομέα της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, αντιμετωπίζοντας την αναντιστοιχία μεταξύ εκπαίδευσης και αναγκών της αγοράς εργασίας και καταπολεμώντας τις διακρίσεις στην απασχόληση· επικροτεί από την άποψη αυτή την πρωτοβουλία μιας εμβληματικής εγγύησης για τη νεολαία στο πλαίσιο του οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου για τα Δυτικά Βαλκάνια, με σκοπό να διασφαλιστούν υψηλής ποιότητας δυνατότητες απασχόλησης, συνεχιζόμενη εκπαίδευση και περίοδοι πρακτικής άσκησης για τους νέους·

65.  καλεί τις αρχές να ενισχύσουν τα μέτρα για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, τη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας, την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική προστασία, την εναρμόνιση της νομοθεσίας για την άδεια μητρότητας και πατρότητας σε όλες τις οντότητες και τα καντόνια, την πρόληψη των διακρίσεων λόγω φύλου και της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας και την προώθηση του κοινωνικοοικονομικού διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων·

66.  παροτρύνει τις αρχές να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που αποσκοπούν στην τόνωση της οικονομικής διαφοροποίησης, της ψηφιοποίησης και της αντιμετώπισης της άτυπης οικονομίας, αναπτύσσοντας παράλληλα αποτελεσματικούς και διαφανείς μηχανισμούς για την αγορά ενέργειας, τις υποδομές μεταφορών, τον βιώσιμο τουρισμό και τη στήριξη των ΜΜΕ·

67.  υπογραμμίζει τον επείγοντα χαρακτήρα της δημιουργίας ενός ενιαίου οικονομικού χώρου σε ολόκληρη τη χώρα, μεταξύ άλλων με διαδικασίες απλοποίησης, κεντρικής διαχείρισης και εναρμόνισης της εγγραφής των επιχειρήσεων, της αδειοδότησης, της έκδοσης αδειών και πτώχευσης· επισημαίνει τις σημαντικές δυνατότητες που ενέχει η ψηφιοποίηση για την ανάπτυξη της οικονομίας της Β-Ε·

68.  υπενθυμίζει την ανάγκη πλήρους εφαρμογής των μέτρων που προβλέπονται στο πρόγραμμα οικονομικής μεταρρύθμισης της Β-Ε για την περίοδο 2020-2022 και στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές που βασίζονται στον οικονομικό και δημοσιονομικό διάλογο·

69.  ανανεώνει τις εκκλήσεις του για έγκριση μιας εθνικής στρατηγικής σχετικά με τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και για μεγαλύτερη δημοσιονομική διαφάνεια στη Β-Ε, η οποία θα καταστήσει εφικτή τη στήριξη του προϋπολογισμού μέσω χρηματοδότησης από την ΕΕ· υπενθυμίζει την ανάγκη να σημειωθεί πρόοδος στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και στις προσπάθειες σταθεροποίησης του προϋπολογισμού· εκφράζει τη λύπη του για τις διενέξεις μεταξύ οντοτήτων, που επηρεάζουν τη λειτουργία του ενιαίου έμμεσου φορολογικού συστήματος· υπενθυμίζει την ανάγκη για συνεκτική και διαφανή αναδιάρθρωση και αποσύνδεση από πολιτικά συμφέροντα των δημόσιων εταιρειών σε ολόκληρη τη χώρα που θα οδηγήσει σε βελτιωμένη διακυβέρνηση και διαφάνεια· υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα δημόσιο μητρώο κρατικών επιχειρήσεων·

70.  ζητεί να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική λειτουργία και επιβολή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ανταγωνισμού και του Συμβουλίου Κρατικών Ενισχύσεων και να εφαρμοστεί η στρατηγική για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας· υπογραμμίζει ότι η ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας και των αποθεματικών της έχει ζωτική σημασία για τη μακροοικονομική σταθερότητα· υπενθυμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστούν έγκαιρες, ολοκληρωμένες και υψηλής ποιότητας στατιστικές σε ολόκληρη τη χώρα·

71.  παροτρύνει τη Β-Ε να προωθήσει ενεργά την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση στα Δυτικά Βαλκάνια και υποστηρίζει την πρόταση για μείωση των τελών περιαγωγής στην περιοχή· σημειώνει την παράταση των εμπορικών προτιμήσεων της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, κάτι που συμβάλλει στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων·

72.  παροτρύνει τη χώρα να θέσει σε ισχύ τον νόμο για την τελωνειακή πολιτική, να υλοποιήσει τις σχετικές με το εμπόριο πτυχές του περιφερειακού οικονομικού χώρου (ΠΟΧ) και να ολοκληρώσει τις ενέργειες που απαιτούνται για την προσχώρησή της στον ΠΟΕ·

Συνδεσιμότητα, ενέργεια και περιβάλλον

73.  επικροτεί τις προσπάθειες της Επιτροπής για περισσότερο στρατηγικές επενδύσεις στα Δυτικά Βαλκάνια μέσω ενός ειδικευμένου οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου (ΟΕΣ) και αναγνωρίζει τη σημασία του για την ενίσχυση της περιφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας· τονίζει ότι οι επενδύσεις του ΟΕΣ πρέπει να είναι συμβατές με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα, και να παρέχουν εκ των προτέρων εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων· αναγνωρίζει το δυναμικό του ΟΕΣ σχετικά με τη διευκόλυνση της κοινωνικής ανάπτυξης και της μακροπρόθεσμης ανάκαμψης μετά την πανδημία και τονίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι πόροι της ΕΕ περιέχουν τόσο κίνητρα όσο και προϋποθέσεις και ότι συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ενίσχυση της δημοκρατίας, της καλής διακυβέρνησης, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων για όλους στη Β-Ε·

74.  υπενθυμίζει ότι η προβλέψιμη προενταξιακή χρηματοδότηση εξαρτάται από αποτελεσματικές μεθόδους συντονισμού και από την εφαρμογή των πανεθνικών στρατηγικών και μεταρρυθμίσεων· υπογραμμίζει την ανάγκη βελτίωσης της ικανότητας απορρόφησης για την προενταξιακή βοήθεια· τονίζει ότι η κατανομή της χρηματοδότησης θα πρέπει να πραγματοποιείται με διαφανή, αποτελεσματικό και μη πολιτικοποιημένο τρόπο, με λογοδοσία και χωρίς διακρίσεις· παροτρύνει τις αρχές της Β-Ε σε όλα τα επίπεδα και άλλους δικαιούχους χρηματοδότησης από την ΕΕ να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την προβολή των δράσεων της Ένωσης και να προβάλουν με κατάλληλο τρόπο την προστιθέμενη αξία της στήριξης από την Ένωση·

75.  συνιστά να δοθεί έμφαση στις βιώσιμες και χωρίς αποκλεισμούς δημόσιες επενδύσεις, στα έργα ενέργειας και υποδομών που αυξάνουν τη συνδεσιμότητα, την πολυτροπικότητα των μεταφορών και την οδική ασφάλεια, σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, τις δημόσιες συμβάσεις και τον κοινωνικο-οικολογικό αντίκτυπο, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής των οδηγιών για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) και τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ)·

76.  παροτρύνει τις αρχές της Β-Ε να βελτιώσουν την ευθυγράμμιση με τα πρότυπα και τους στόχους πολιτικής της ΕΕ για την προστασία του κλίματος και την ενέργεια, διευκολύνοντας την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση· ζητεί να δοθεί προτεραιότητα σε μέτρα που μειώνουν την οικολογική υποβάθμιση και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους για την υγεία·

77.  επικροτεί την έγκριση του Πράσινου Θεματολογίου για τα Δυτικά Βαλκάνια που πρέπει να παράσχει κίνητρα για τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία και την έγκριση των αναγκαίων μέτρων για τη διατήρηση και την προστασία περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών·

78.  παροτρύνει τις αρχές να αναπτύξουν εθνική στρατηγική για την ενέργεια που θα εγγυάται πλήρη ευθυγράμμιση και εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού και των συναφών στόχων και της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα· τονίζει την ανάγκη θέσπισης μηχανισμού τιμολόγησης του άνθρακα ως μέσου για την αποτελεσματική απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τις πολιτικές δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στη Δήλωση της Σόφιας για το 2020·

79.  καλεί τη Β-Ε να ενισχύσει τος προσπάθειες για τη διατήρηση της φύσης, καθώς αποτελεί μια από τις ευρωπαϊκές χώρες με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα σε φυτικά και ζωικά είδη· παροτρύνει τις αρχές της Β-Ε να διαβουλεύονται με τις τοπικές κοινότητες, την κοινωνία των πολιτών και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες σχετικά με κοινωνικο-οικολογικά ευαίσθητα έργα·

80.  ζητεί ενισχυμένες, εναρμονισμένες και συνεπείς προσπάθειες σε ολόκληρη τη χώρα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη μείωση των επιβλαβών διασυνοριακών εκπομπών· λαμβάνει υπό σημείωση το γεγονός ότι οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου της Β-Ε σε μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης συμμορφώνονται πλέον με τη νομοθεσία της ΕΕ, και ζητεί να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων των ανωτάτων ορίων εκπομπών σκόνης και διοξειδίου του θείου·

81.  υπογραμμίζει την ανάγκη να αυξηθεί η βιωσιμότητα του τομέα παραγωγής ενέργειας μέσω της ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης, και η διαφοροποίηση μέσω της βιώσιμης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· υπενθυμίζει ότι η υπερβολική εξάρτηση από τον άνθρακα καθυστερεί μια από καιρό αναγκαία μετάβαση στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές· παροτρύνει τις αρχές να προβούν σε ενέργειες για τη σταδιακή κατάργηση των αναποτελεσματικών και ρυπογόνων μονάδων παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα· υπενθυμίζει την ανάγκη να τεθεί σε εφαρμογή ένας μηχανισμός «δίκαιης μετάβασης»·

82.  επικροτεί τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κανονισμών για τον κώδικα σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τη μεταφορά και την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1227/2011(11) (κανονισμού REMIT) στο εθνικό κανονιστικό πλαίσιο για την ηλεκτρική ενέργεια, και καλεί τις αρχές να εφαρμόσουν το ίδιο καθεστώς ακεραιότητας και για τον τομέα του φυσικού αερίου·

83.  παροτρύνει τη χώρα να εγκρίνει πανεθνικό νόμο για τον φορέα ρύθμισης ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, τη μεταφορά και της αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και να εφαρμόσει εθνικά μέτρα για την ενεργειακή απόδοση και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και της Συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας· παροτρύνει τις αρχές των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να συμβάλουν στην περιφερειακή συνδεσιμότητα καταβάλλοντας προσπάθειες για την ολοκλήρωση της περιφερειακής αγοράς ενέργειας και τονίζει ότι η μη συμμόρφωση της Β-Ε με το σχετικό κεκτημένο της ενεργειακής κοινότητας στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου θέτει σε κίνδυνο τις προοπτικές ολοκλήρωσης του περιφερειακού ενεργειακού τομέα·

84.  υπογραμμίζει ότι ο σχεδιασμός και η κατασκευή οικολογικά ευαίσθητων έργων, όπως η κατασκευή μονάδων παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας, πρέπει να συμμορφώνονται με τα διεθνή και ενωσιακά πρότυπα για τις εκτιμήσεις αντικτύπου και την περιβαλλοντική προστασία· τονίζει την ανάγκη πρόληψης και αποτελεσματικής δίωξης των περιβαλλοντικών εγκλημάτων, αύξησης της εποπτείας των επιθεωρήσεων και καταπολέμησης των παράνομων κατασκευών·

85.  ζητεί να αναληφθούν δράσεις που θα καταστήσουν εφικτές τις διεργασίες βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων στο πλαίσιο συστήματος πληροφόρησης σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, με δημιουργία επαρκών εγκαταστάσεων ανακύκλωσης και εμποδίζοντας τις παράνομες απορρίψεις·

86.  υπενθυμίζει την ανάγκη να βελτιωθεί η ετοιμότητα για τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής, ιδίως πλημμύρες και ξηρασία· υπενθυμίζει ότι η Β-Ε δεν έχει δημιουργήσει ακόμα ενοποιημένο σύστημα πληροφοριών για απόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης·

Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας

87.  παροτρύνει τη Β-Ε να συνεχίσει να βελτιώνει σταδιακά την ευθυγράμμιση με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), στην οποία έχει φτάσει κατά μέσον όρο το 70%, δεδομένου ότι αυτό συνιστά ζωτικής σημασίας στοιχείο της ιδιότητας μέλους της ΕΕ· καλεί μετ’ επιτάσεως τη Β-Ε να ευθυγραμμιστεί με όλες τις αποφάσεις του Συμβουλίου που θεσπίζουν περιοριστικά μέτρα της ΕΕ·

88.  ζητεί την ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας και την αύξηση των προσπαθειών για την επίλυση όλων των εκκρεμών διμερών ζητημάτων, όπως η χάραξη των συνόρων με την Κροατία και τη Σερβία και η εξομάλυνση των σχέσεων με το Κόσοβο·

89.  επικροτεί τη συμμετοχή της Β-Ε στις εκπαιδευτικές αποστολές της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ) της ΕΕ, τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα δράσης για ένταξη στο ΝΑΤΟ και τη συμβολή της χώρας στην αποστολή Resolute Support του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν· επικροτεί επιπλέον την υπογραφή κοινού χάρτη πορείας ΕΕ-Β-Ε για τη δράση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας εταιρικής σχέσης της ομάδας G7 για την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 του ΟΗΕ σχετικά με τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια·

90.  πιστεύει ακράδαντα ότι η καλύτερη προβολή της δέσμευσης της ΕΕ έναντι της περιοχής έχει τεράστια σημασία για την αντιμετώπιση των κακόβουλων ξένων επιρροών·

91.  υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχύσουν η ΕΕ και οι ΗΠΑ την εταιρική τους σχέση και τον συντονισμό στα Δυτικά Βαλκάνια προκειμένου να βοηθηθεί η πρόοδος σε βασικές μεταρρυθμίσεις, να βελτιωθεί η διακυβέρνηση και να επιτευχθεί συμφιλίωση·

92.  χαιρετίζει τη συνεχιζόμενη παρουσία της επιχείρησης Althea της EUFOR στη χώρα και την παράταση της εντολής της EUFOR έως τον Νοέμβριο 2021· επιδοκιμάζει το έργο της επιχείρησης Althea της EUFOR που άνοιξε τον δρόμο για την ειρήνη, τη σταθεροποίηση και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Β-Ε· υπενθυμίζει ότι αυτή η αποστολή διαδραματίζει ακόμη καίριο ρόλο για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας και της περιοχής·

93.  επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η EUFOR παρέμεινε σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα και συνέχισε να παρέχει στήριξη στη χώρα παρά τις προκλήσεις της πανδημίας COVID-19· εκφράζει τη λύπη του για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την επιχείρηση Althea· προσβλέπει στην επικείμενη στρατηγική επανεξέταση της επιχείρησης και τονίζει ότι αυτή θα πρέπει να διατηρήσει τις ικανότητές της στον τομέα των πληροφοριών ασφαλείας και τα άμεσα διαθέσιμα αποθέματά της·

94.  χαιρετίζει τις συνεχιζόμενες και συνεχείς προσπάθειες για την απόρριψη όπλων, πυρομαχικών, εκρηκτικών και την αποναρκοθέτηση και υπενθυμίζει τη σημασία της επαρκούς χρηματοδότησης· ζητεί περαιτέρω στήριξη από την ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς προκειμένου να διασφαλισθεί ότι η αποναρκοθέτηση θα μπορέσει να ενισχυθεί επιτρέποντας στη Β-Ε να απελευθερωθεί από τα κατάλοιπα των χρόνων που μαστιζόταν από πόλεμο·

95.  τονίζει τη σημασία της ενίσχυσης των προσπαθειών καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μικρών όπλων και ελαφρού οπλισμού στη Β-Ε και στην περιοχή· επιδοκιμάζει, ως εκ τούτου, την έγκριση της στρατηγικής της Β-Ε για τον έλεγχο των φορητών όπλων και του ελαφρού οπλισμού για την περίοδο 2021-2024 και του σχεδίου δράσης της, καθώς και την αντίστοιχη γαλλογερμανική πρωτοβουλία που δρομολογήθηκε το 2018, και ενθαρρύνει τις αρχές της Β-Ε να δεσμευτούν πλήρως και αποφασιστικά για την εφαρμογή τους, με την υποστήριξη της ΕΕ·

96.  ζητεί να υπάρξουν νέες ευκαιρίες για πολιτικό διάλογο υψηλού επιπέδου και για διάλογο σχετικά με τις πολιτικές με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μέσω τακτικών διασκέψεων κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, προκειμένου να ενισχυθεί η πολιτική ευθύνη για τη διαδικασία διεύρυνσης και να διασφαλιστεί καλύτερη καθοδήγηση και συμμετοχή υψηλού επιπέδου, όπως επίσης ορίζεται στην αναθεωρημένη μεθοδολογία διεύρυνσης·

97.  επαναβεβαιώνει τη θέση του ότι εκπρόσωποι της Β-Ε και άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε δέοντα βαθμό και να συμμετέχουν ενεργά στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης τόσο σε κυβερνητικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της νεολαίας·

o
o   o

98.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, την Προεδρία της Β-Ε, το Συμβούλιο Υπουργών της Β-Ε, την Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια της Ομοσπονδίας της Β-Ε, της Republika Srpska και της περιφέρειας Brčko, και τις κυβερνήσεις των δέκα καντονιών.

(1) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2020)0370. (2) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2020)0168. (3) ΕΕ C 265 της 11.8.2017, σ. 142. (4) ΕΕ C 46 E της 24.2.2010, σ. 111. (5) ΕΕ C 157 E της 6.07.2006, σ. 468. (6) ΕΕ C 137 E της 27.5.2010, σ. 25. (7) ΕΕ C 171 της 6.5.2021, σ. 25. (8) ΕΕ C 399 της 24.11.2017, σ. 176. (9) ΕΕ C 363 της 28.10.2020, σ. 13. (10) ΕΕ C 93 της 9.3.2016, σ. 52. (11) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1227/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας (ΕΕ L 326 της 8.12.2011, σ. 1).