Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, περί γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης(1) («ο κανονισμός»),

–  έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Ιουνίου 2021 σχετικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 περί αιρεσιμότητος(2),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027, τη διοργανική συμφωνία, το μέσο ανάκαμψης της ΕΕ και τον κανονισμό για το κράτος δικαίου(3),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Μαρτίου 2021 σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092, μηχανισμός αιρεσιμότητας για το κράτος δικαίου(4),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου – Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (COM(2020)0580),

–  έχοντας υπόψη την αιτιολογημένη πρόταση της Επιτροπής για απόφαση του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2017, για τη διαπίστωση της ύπαρξης σαφούς κινδύνου σοβαρής παραβίασης του κράτους δικαίου από τη Δημοκρατία της Πολωνίας, η οποία εκδόθηκε σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 1 ΣΕΕ (COM(2017)0835),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014 και της απόφασης αριθ. 541/2014/ΕΕ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012(5) (δημοσιονομικός κανονισμός),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 54 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη τις κοινές συνεδριάσεις της Επιτροπής Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού σύμφωνα με το άρθρο 58 του Κανονισμού,

–  έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων,

–  έχοντας υπόψη την επιστολή της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού (A9-0226/2021),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μηχανισμός αιρεσιμότητας που ορίζεται στον κανονισμό αποτελούσε μέρος της συνολικής πολιτικής συμφωνίας για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2027, το σχέδιο ανάκαμψης Next Generation EU και την απόφαση για τους ιδίους πόρους(6), και δεν θα πρέπει να καθυστερήσει στην εφαρμογή του, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή των προαναφερθέντων μέσων·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο όγκος του ΠΔΠ 2021-2027 και του Next Generation EU αντιπροσωπεύει έναν ιστορικά πρωτόγνωρο προϋπολογισμό για την ΕΕ, ο οποίος αποσκοπεί στη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης της ΕΕ μετά τις συνέπειες της πανδημίας COVID-19 και απαιτεί, επομένως, περισσότερο από ποτέ, την έγκαιρη και ορθή εφαρμογή των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό, ο σεβασμός του κράτους δικαίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμόρφωση με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2021 και είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και άμεσα εφαρμόσιμος σε όλα τα κράτη μέλη από την ημερομηνία αυτή για όλες τις πληρωμές που πραγματοποιούνται μετά την έναρξη ισχύος του·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή αποφάσισε να συμμορφωθεί με τα μη δεσμευτικά συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 2020 και δήλωσε ότι θα αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του κανονισμού·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο ψήφισμά του της 25ης Μαρτίου 2021 σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού, το Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να εγκρίνει τις κατευθυντήριες γραμμές το αργότερο έως την 1η Ιουνίου 2021 και κατόπιν διαβούλευσης με το Κοινοβούλιο·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το θέμα «Αξίες και δικαιώματα, κράτος δικαίου, ασφάλεια» θα συζητηθεί στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, επιτρέποντας έναν ενδελεχή προβληματισμό σχετικά με τα εργαλεία της Ένωσης για την παρακολούθηση, την πρόληψη και την αντιμετώπιση των παραβιάσεων των αξιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου·

1.  εκφράζει αποδοκιμασία για το γεγονός ότι η Επιτροπή αποφάσισε να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του κανονισμού· επαναλαμβάνει εκ νέου την άποψή του ότι το κείμενο του κανονισμού είναι σαφές και δεν απαιτεί καμία πρόσθετη ερμηνεία προκειμένου να εφαρμοστεί, και ότι οι συννομοθέτες δεν έχουν εκχωρήσει στην Επιτροπή καμία αρμοδιότητα για τον σκοπό αυτό· λαμβάνει υπόψη το σχέδιο κειμένου των κατευθυντήριων γραμμών που κοινοποίησε η Επιτροπή στο Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη·

2.  επισημαίνει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές δεν είναι νομικά δεσμευτικές· εκφράζει απογοήτευση για το γεγονός ότι η Επιτροπή παρεκκλίνει από τη συνήθη πρακτική της να συντάσσει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή μιας νομικής πράξης μόνο σε περιπτώσεις όπου η ίδια η εφαρμογή της πράξης επί ορισμένο χρονικό διάστημα καταδεικνύει πως υπάρχει ανάγκη καθοδήγησης· υπογραμμίζει ότι η διαδικασία ανάπτυξης κατευθυντήριων γραμμών δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καθυστερεί περαιτέρω την εφαρμογή του κανονισμού·

3.  υπενθυμίζει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές δεν μπορούν να τροποποιήσουν, να επεκτείνουν ή να περιορίσουν το κείμενο του κανονισμού· τονίζει ότι, προκειμένου να αποφέρουν προστιθέμενη αξία, οι κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να διευκρινίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόζονται στην πράξη οι νομοθετικές διατάξεις του κανονισμού και, συνεπώς, να περιγράφουν έγκαιρα τη διαδικασία, τους ορισμούς και τη μεθοδολογία που θα εφαρμόζει η Επιτροπή·

4.  εκφράζει έντονη δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν τήρησε την προθεσμία που είχε θέσει το Κοινοβούλιο για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του κανονισμού έως την 1η Ιουνίου 2021, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ανάπτυξη των κατευθυντήριων γραμμών· εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι στις 23 Ιουνίου 2021 ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου κάλεσε την Επιτροπή να αναλάβει δράση, βάσει του άρθρου 265 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και να διασφαλίσει την πλήρη και άμεση εφαρμογή του κανονισμού·

5.  πιστεύει ότι η Επιτροπή δεν έχει χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τον χρόνο από την έναρξη ισχύος του κανονισμού· καλεί την Επιτροπή να αποφύγει τυχόν περαιτέρω καθυστερήσεις στην εφαρμογή του κανονισμού και να ερευνήσει γρήγορα και διεξοδικά τυχόν παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη οι οποίες επηρεάζουν ή απειλούν να επηρεάσουν σοβαρά κατά επαρκώς άμεσο τρόπο τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης· επαναλαμβάνει ότι η κατάσταση σε ορισμένα κράτη μέλη ήδη δικαιολογεί άμεση δράση σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού, μέσω γραπτής κοινοποίησης προς τα εν λόγω κράτη μέλη και σχετικής ενημέρωσης του Κοινοβουλίου·

6.  υπενθυμίζει ότι οι πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για την περίοδο 2019-2024 ανέφεραν πως «δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός όσον αφορά την υπεράσπιση των βασικών μας αξιών» και ότι θα είναι εγγυημένη η χρήση ολόκληρης της εργαλειοθήκης της Ένωσης σε επίπεδο ΕΕ· υπενθυμίζει ότι η Επιτροπή «ασκεί τα καθήκοντά της με πλήρη ανεξαρτησία» και τα μέλη της «δεν επιζητούν ούτε δέχονται υποδείξεις από κυβερνήσεις» σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 3 ΣΕΕ και το άρθρο 245 ΣΛΕΕ· υπενθυμίζει περαιτέρω ότι, σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 8 ΣΕΕ, η Επιτροπή «ευθύνεται έναντι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου»·

7.  ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση στο Κοινοβούλιο τακτικά και προορατικά τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο σχετικά με νέες και εν εξελίξει υποθέσεις υπό διερεύνηση, αρχής γενομένης από τις πρώτες υποθέσεις το συντομότερο δυνατόν·

8.  δεσμεύεται να ελέγχει εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή του κανονισμού όποτε προκύπτουν ανησυχίες σχετικά με πιθανές παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου σε κράτη μέλη, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του· επιδιώκει τη διοργάνωση τακτικών συνεδριάσεων για την παρακολούθηση της εφαρμογής του κανονισμού στις αρμόδιες επιτροπές υπό την καθοδήγηση των εισηγητών· καλεί την Επιτροπή να ανταποκριθεί εγκαίρως στον έλεγχο των αρμόδιων επί της ουσίας επιτροπών, παρέχοντας διεξοδικά στοιχεία·

Παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου

9.  υπογραμμίζει ότι ο κανονισμός εφαρμόζεται τόσο σε μεμονωμένες παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου όσο και σε «συστημικές» παραβιάσεις που είναι ευρέως διαδεδομένες ή είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων πρακτικών ή παραλείψεων από δημόσιες αρχές, ή γενικών μέτρων που λαμβάνονται από τις εν λόγω αρχές·

10.  καλεί την Επιτροπή να διευκρινίσει στις κατευθυντήριες γραμμές ότι παραβιάσεις του κράτους δικαίου σε κράτος μέλος, οι οποίες προκύπτουν από αποφάσεις ή γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από την 1η Ιανουαρίου 2021, εξακολουθούν να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού εφόσον τα αποτελέσματά τους εξακολουθούν να ισχύουν·

11.  εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή στον κατάλογο των ενδεικτικών παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου που καθορίζονται στο άρθρο 3 του κανονισμού· καλεί την Επιτροπή να διερευνήσει πιθανά περιστατικά παραβιάσεων στα κράτη μέλη, οι οποίες περιλαμβάνονται στον εν λόγω κατάλογο, επισημαίνοντας παράλληλα ότι άλλες πρακτικές ή παραλείψεις από τις δημόσιες αρχές μπορεί να είναι επίσης σημαντικές· επισημαίνει ότι η έκθεση της Επιτροπής του 2020 για το κράτος δικαίου περιέχει ήδη ενδείξεις παραβιάσεων σε διάφορα κράτη μέλη, που μπορεί να είναι αρκετά σημαντικές ώστε να δικαιολογούν την ενεργοποίηση του κανονισμού·

12.  επισημαίνει ότι οι τύποι συμπεριφοράς των οντοτήτων των κρατών μελών οι οποίοι σχετίζονται με την εφαρμογή του καθεστώτος αιρεσιμότητας που προβλέπεται στο άρθρο 4 του κανονισμού δεν αποκλείουν τη δυνητική συνάφεια άλλων καταστάσεων ή συμπεριφορών από αρχές, που σχετίζονται με τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης·

13.  τονίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας· υπενθυμίζει ότι η αναποτελεσματική ή μη έγκαιρη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την OLAF μπορεί να αποτελέσει λόγο για ανάληψη δράσης δυνάμει του κανονισμού· τονίζει ότι, στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η αποτελεσματική και έγκαιρη συνεργασία συνεπάγεται όχι μόνο την υποχρέωση των εθνικών αρχών να συνδράμουν και να στηρίξουν ενεργά τις ποινικές έρευνες και διώξεις της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, αλλά και την υποχρέωση της εθνικής κυβέρνησης να διασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι και οι εντεταλμένοι εισαγγελείς της διορίζονται εγκαίρως και αμερόληπτα· θεωρεί επίσης ότι η συστηματική έλλειψη παρακολούθησης των συστάσεων της OLAF μπορεί να συνιστά παράλειψη σύμφωνα με τον κανονισμό·

14.  υπενθυμίζει ότι ο εντοπισμός παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου απαιτεί αντικειμενική, αμερόληπτη, δίκαιη και ενδελεχή ποιοτική αξιολόγηση από την Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις σχετικές πληροφορίες από διαθέσιμες πηγές και αναγνωρισμένα θεσμικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των σχετικών εθνικών και διεθνών δικαστηρίων όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, των εκθέσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, της ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής για το κράτος δικαίου και του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης, των σχετικών εκθέσεων της OLAF και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, καθώς και τα συμπεράσματα και τις συστάσεις σχετικών διεθνών οργανισμών και δικτύων, συμπεριλαμβανομένων οργάνων του Συμβουλίου της Ευρώπης όπως η ομάδα κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς (GRECO) και η Επιτροπή της Βενετίας, ιδίως δε ο νομικός κατάλογος ελέγχου της, και των ευρωπαϊκών δικτύων ανώτατων δικαστηρίων και δικαστικών συμβουλίων· καλεί την Επιτροπή να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα συλλέγει, θα αναλύει και θα αξιολογεί τις εν λόγω πληροφορίες κατά τη στοιχειοθέτηση υποθέσεων·

15.  θεωρεί, ειδικότερα, ότι η ετήσια έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου, ως αντικειμενική, αμερόληπτη, δίκαιη και ποιοτική αξιολόγηση των παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου, αποτελεί καίρια πηγή πληροφοριών για την αξιολόγηση εκ μέρους της Επιτροπής δυνάμει του κανονισμού· καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει στην ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου ένα τμήμα αφιερωμένο στις υποθέσεις στις οποίες οι παραβιάσεις του κράτους δικαίου σε ένα κράτος μέλος θα μπορούσαν να επηρεάσουν ή να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης με επαρκώς άμεσο τρόπο, και να αποσαφηνίσει στις κατευθυντήριες γραμμές τον τρόπο με τον οποίο η ετήσια έκθεση θα χρησιμοποιείται συστηματικά για την αξιολόγηση εκ μέρους της Επιτροπής δυνάμει του κανονισμού·

16.  καλεί την Επιτροπή να καθορίσει ένα σαφές, ακριβές και φιλικό προς τον χρήστη σύστημα υποβολής καταγγελιών και να θέσει προθεσμίες για τις απαντήσεις της Επιτροπής στις καταγγελίες· επισημαίνει ότι η κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων ΜΚΟ και των πολιτών, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για τον εντοπισμό πιθανών παραβιάσεων του κράτους δικαίου σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και θα πρέπει επομένως να συμμετέχει στην καταγγελία τους· υπενθυμίζει την ανάγκη εφαρμογής του κανονισμού κατά τρόπο που να διασφαλίζει την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν παραβάσεις του δικαίου της Ένωσης, σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2019/1937(7)·

17.  υπενθυμίζει ότι τα μέτρα δυνάμει του κανονισμού λαμβάνονται στις περιπτώσεις όπου οι παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου σε ένα κράτος μέλος επηρεάζουν ή απειλούν σοβαρά να επηρεάσουν κατά επαρκώς άμεσο τρόπο τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης· υπογραμμίζει ότι αυτό προϋποθέτει μια ολοκληρωμένη, προορατική προσέγγιση της Επιτροπής βάσει επικινδυνότητας, για την προστασία των δαπανών της Ένωσης ακόμη και πριν από την πραγματοποίηση των πληρωμών·

18.  υπενθυμίζει ότι το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού καλύπτει τις δραστηριότητες όλων των κρατικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών των κρατών μελών που έχουν συσταθεί ως φορείς δημοσίου δικαίου ή ως φορείς ιδιωτικού δικαίου στους οποίους έχει ανατεθεί αποστολή δημόσιας υπηρεσίας, όπως ορίζεται στον δημοσιονομικό κανονισμό· επισημαίνει ότι οποιεσδήποτε αλλαγές στο είδος διακυβέρνησης μιας οντότητας στην οποία έχει ανατεθεί αποστολή δημόσιας υπηρεσίας σε κράτος μέλος δεν μπορεί να την απαλλάξει από την υποχρέωση συμμόρφωσης προς τον κανονισμό·

Προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης

19.  τονίζει τη σαφή σύνδεση μεταξύ του σεβασμού στο κράτος δικαίου και της αποτελεσματικής εκτέλεσης του προϋπολογισμού της Ένωσης σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης: οικονομία, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα, όπως ορίζεται στον δημοσιονομικό κανονισμό· υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού, «η Επιτροπή επαληθεύει αν έχει τηρηθεί το εφαρμοστέο δίκαιο και, εφόσον απαιτείται, λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης»·

20.  υπενθυμίζει ότι ο κανονισμός παρέχει σαφή ορισμό του κράτους δικαίου, ο οποίος πρέπει να νοείται σε συνάρτηση με τις άλλες αξίες και αρχές της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της απαγόρευσης των διακρίσεων· θεωρεί ότι οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτούμενων από το κράτος διακρίσεων εις βάρος μειονοτήτων και των επιθέσεων κατά της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι, έχουν αντίκτυπο στα έργα που αποφασίζουν τα κράτη μέλη να χρηματοδοτήσουν με κονδύλια της Ένωσης και, κατά συνέπεια, ενδέχεται να έχουν επαρκώς άμεσο αντίκτυπο στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης· καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη το γεγονός αυτό στις κατευθυντήριες γραμμές της·

21.  υπενθυμίζει ότι τα μέτρα δυνάμει του κανονισμού είναι αναγκαία ιδίως, αλλά όχι μόνο, σε περιπτώσεις στις οποίες άλλες διαδικασίες που ορίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό, στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων και σε άλλες τομεακές νομοθετικές πράξεις δεν θα επέτρεπαν την αποτελεσματικότερη προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης· τονίζει ότι αυτό δεν σημαίνει πως ο κανονισμός πρέπει να θεωρείται «έσχατη λύση», αλλά ότι η Επιτροπή μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ευρύ φάσμα διαδικασιών για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού, οι οποίες επιλέγονται κατά περίπτωση και χρησιμοποιούνται παράλληλα αν χρειαστεί, ανάλογα με την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητά τους· καλεί την Επιτροπή να καθορίσει τον τρόπο λειτουργίας και τα διαδικαστικά και τεχνικά πρότυπα που θα χρησιμοποιήσει για την επιλογή των μέσων που θα εφαρμόσει·

22.  επισημαίνει ότι ο κανονισμός καλύπτει όλα τα ταμεία της Ένωσης και εφαρμόζεται σε «συστημικές» παραβιάσεις, καθώς και σε περιπτώσεις σοβαρού κινδύνου για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, οι οποίες μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν με άλλες ενωσιακές διαδικασίες που εφαρμόζονται μόνο σε ειδικά προγράμματα δαπανών και σχετίζονται με επιπτώσεις που έχουν ήδη προκύψει για τον προϋπολογισμό· υπογραμμίζει ότι ο κανονισμός είναι η μόνη νομοθετική πράξη της ΕΕ που συνδέει τον σεβασμό του κράτους δικαίου με τον προϋπολογισμό της ΕΕ· θεωρεί, επομένως, ότι οι μοναδικές διατάξεις του θα πρέπει να εφαρμόζονται πλήρως ώστε να διασφαλίζεται επίσης συμπληρωματική προστασία του κράτους δικαίου πέραν των οικονομικών της ΕΕ·

23.  υπογραμμίζει ότι οι «συστημικές» παραβιάσεις, για παράδειγμα εκείνες που επηρεάζουν τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, την ανεξαρτησία των δικαστών και του δικαστικού σώματος ή την ουδετερότητα των δημόσιων αρχών, ή την ορθή λειτουργία οντοτήτων εντεταλμένων να προλαμβάνουν και να καταπολεμούν τη διαφθορά, την απάτη, τη φοροδιαφυγή και τις συγκρούσεις συμφερόντων, ή παραβιάζουν την αρχή της μη οπισθοδρόμησης(8), έχουν γενικά επαρκώς άμεσο αντίκτυπο στην ορθή διαχείριση, δαπάνη και παρακολούθηση των κονδυλίων της Ένωσης· καλεί την Επιτροπή να αποσαφηνίσει τα κριτήρια για τον καθορισμό μέτρων σε περίπτωση συστημικών παραβιάσεων·

Έγκριση μέτρων

24.  υπενθυμίζει ότι τα άρθρα 6 και 7 του κανονισμού καθορίζουν όλα τα στάδια και ακριβές χρονοδιάγραμμα για την έγκριση και την άρση μέτρων στο πλαίσιο του κανονισμού· υπογραμμίζει ότι η διαδικασία για τη θέσπιση και την άρση μέτρων τηρεί τις αρχές της αντικειμενικότητας, της απαγόρευσης των διακρίσεων και της ίσης μεταχείρισης των κρατών μελών, και πρέπει να διεξάγεται με χρήση αμερόληπτης και τεκμηριωμένης προσέγγισης·

25.  επισημαίνει ότι το άρθρο 6 παράγραφος 4 του κανονισμού προβλέπει τη δυνατότητα της Επιτροπής να ζητεί πρόσθετες πληροφορίες για την αξιολόγησή της τόσο πριν όσο και μετά την αποστολή της γραπτής κοινοποίησης· τονίζει ότι τα εν λόγω αιτήματα πριν από τη γραπτή κοινοποίηση θα πρέπει να παραμείνουν έκτακτα και εφάπαξ, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο το ακριβές χρονοδιάγραμμα για την έγκριση των μέτρων που προβλέπονται στον κανονισμό·

26.  υπενθυμίζει ότι το Συμβούλιο δεσμεύεται να αποφασίζει βάσει οποιασδήποτε πρότασης της Επιτροπής για τη θέσπιση κατάλληλων μέτρων δυνάμει του κανονισμού εντός προθεσμίας ενός μηνός η οποία μπορεί να παραταθεί κατά δύο επιπλέον μήνες κατ’ ανώτατο όριο σε εξαιρετικές περιστάσεις· θεωρεί ότι η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει πως οι προθεσμίες αυτές τηρούνται πλήρως για την έγκαιρη λήψη απόφασης· καλεί την Επιτροπή να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα διασφαλίσει μια εναρμονισμένη προσέγγιση και συνεπή εφαρμογή της δημοσιονομικής αιρεσιμότητας σε όλες τις Γενικές Διευθύνσεις της·

27.  πιστεύει ότι η διαφάνεια είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των κρατών μελών και των πολιτών στον μηχανισμό αιρεσιμότητας· υπογραμμίζει ότι η αξιολόγηση μεμονωμένων ή συστημικών παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου απαιτεί αμερόληπτη, δίκαιη και αντικειμενική μεταχείριση των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων αμερόληπτων και τεκμηριωμένων ερευνών· επισημαίνει ότι κάθε στάδιο της διαδικασίας που καθορίζεται στον κανονισμό θα πρέπει, επομένως, να λαμβάνει χώρα με πλήρη διαφάνεια· καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει τους κανόνες και τις αρχές διαφάνειας που θα εφαρμόζει κατά την ενεργοποίηση του μηχανισμού αιρεσιμότητας·

28.  υπενθυμίζει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δυνάμει του κανονισμού θα πρέπει να είναι αναλογικά, μέσα από το πρίσμα των πραγματικών ή δυνητικών επιπτώσεων στη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή στα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, με συνεκτίμηση της φύσης, της διάρκειας, της σοβαρότητας και της έκτασης των παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου· θεωρεί ότι, σε γενικές γραμμές, η σοβαρότητα αυτού του αντικτύπου θα αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα των παραβιάσεων·

Προστασία των τελικών αποδεκτών και των δικαιούχων

29.  υπενθυμίζει ότι, δυνάμει του κανονισμού, είναι σημαντικό να διασφαλίζεται δεόντως το έννομο συμφέρον των τελικών αποδεκτών και δικαιούχων·

30.  υπενθυμίζει ότι, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στην απόφαση έγκρισης των μέτρων, η επιβολή κατάλληλων μέτρων δυνάμει του κανονισμού δεν επηρεάζει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών έναντι των νόμιμων τελικών αποδεκτών ή δικαιούχων, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης για πραγματοποίηση πληρωμών·

31.  τονίζει ότι σε περιπτώσεις όπως η σοβαρή διαφθορά, ο νεποτισμός, η συστημική απάτη, οι αθέμιτοι δεσμοί με πολιτικά κόμματα και οι συγκρούσεις συμφερόντων, και ιδίως σε υποθέσεις που εντοπίζονται από το σύστημα έγκαιρου εντοπισμού και αποκλεισμού (EDES) το οποίο προβλέπεται στον δημοσιονομικό κανονισμό ή που ερευνώνται από την OLAF ή την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί προσεκτικά, κατά περίπτωση, κατά πόσον οι πληρωμές προς τους τελικούς αποδέκτες και δικαιούχους θα πρέπει να συνεχιστούν ή όχι·

32.  καλεί την Επιτροπή να εφαρμόσει το άρθρο 5 παράγραφος 4 του κανονισμού και να δημιουργήσει γρήγορα ιστότοπο ή διαδικτυακή πύλη με πληροφορίες και καθοδήγηση προς όφελος των τελικών αποδεκτών ή των δικαιούχων, και με κατάλληλα εργαλεία, ώστε αυτοί να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με οποιαδήποτε παραβίαση της νομικής υποχρέωσης συνέχισης καταβολής πληρωμών μετά την έγκριση μέτρων δυνάμει του παρόντος κανονισμού, όπως ένα απλό, εύχρηστο και δομημένο έντυπο καταγγελίας· καλεί την Επιτροπή να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόσει έναν αποδοτικό και αποτελεσματικό συμμορφούμενο μηχανισμό για τους αιτούντες, τους αποδέκτες και τους δικαιούχους·

33.  τονίζει ότι, στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι τα μέτρα στο πλαίσιο του κανονισμού επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης για πληρωμές νόμιμων απαιτήσεων προς τους δικαιούχους· υπενθυμίζει επίσης ότι τα κράτη μέλη στα οποία απευθύνονται τα εν λόγω μέτρα πρέπει να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις τους έναντι των τελικών αποδεκτών ή των δικαιούχων·

34.  καλεί την Επιτροπή να αναλύσει όλες τις πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων με τη χρήση εργαλείων ψηφιακής ιχνηλάτησης, και να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι κάθε νόμιμα οφειλόμενο ποσό από κυβερνητικούς φορείς ή κράτη μέλη καταβάλλεται πράγματι στους τελικούς αποδέκτες ή δικαιούχους, γεγονός που μπορεί να συνεπάγεται την πραγματοποίηση δημοσιονομικών διορθώσεων μέσω της μείωσης της στήριξης της Ένωσης σε προγράμματα σύμφωνα με τους εφαρμοστέους τομεακούς και δημοσιονομικούς κανόνες·

35.  ζητεί από την Επιτροπή να συμπεριλάβει τις προτάσεις του Κοινοβουλίου στην τελική εκδοχή των κατευθυντήριων γραμμών·

o
o   o

36.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

(1) ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 1. (2) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2021)0287. (3) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2020)0360. (4) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2021)0103. (5) ΕΕ L 193 της 30.7.2018, σ. 1. (6) Απόφαση (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την κατάργηση της απόφασης 2014/335/ΕΕ, Ευρατόμ (ΕΕ L 424 της 15.12.2020, σ. 1). (7) Οδηγία (EE) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης (ΕΕ L 305 της 26.11.2019, σ. 17). (8) Απόφαση του Δικαστηρίου, της 20ής Απριλίου 2021, Repubblika v Il-Prim Ministru, C-896/19, ECLI:EU:C:2021:311, σκέψεις 59-64.