Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη την ερώτηση προς την Επιτροπή, σχετικά με έναν νέο ΕΧΕ για την έρευνα και την καινοτομία (O-000031/2021 – B9-0026/2021),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2020, σχετικά με έναν νέο ΕΧΕ για την έρευνα και την καινοτομία (COM(2020)0628),

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της 1ης Δεκεμβρίου 2020,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση προόδου του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) για την περίοδο 2016-2018,

–  έχοντας υπόψη τον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων στον τομέα της καινοτομίας, της 23ης Ιουνίου 2020,

–  έχοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), της 6ης Οκτωβρίου 2020, στην υπόθεση C-66/18(1),

–  έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2005, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Χάρτα του Ερευνητή και έναν κώδικα δεοντολογίας για την πρόσληψη ερευνητών(2),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 136 παράγραφος 5 και το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την πρόταση ψηφίσματος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας,

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ολοκλήρωση του ΕΧΕ, με την επίτευξη της ελεύθερης κυκλοφορίας των ερευνητών και των επιστημονικών γνώσεων και τεχνολογιών, αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΕΧΕ προέβλεπε τη μείωση των διαφορών μεταξύ ρυθμιστικών και διοικητικών πλαισίων, με σκοπό την υπέρβαση του κατακερματισμού των εθνικών προσπαθειών στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας (Ε&Κ)·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΕΧΕ έχει παράσχει σημαντικούς μηχανισμούς ώστε να διασφαλίζονται η ελεύθερη κυκλοφορία των ερευνητών και η ανταλλαγή τεχνολογιών γνώσης και καινοτομίας· λαμβάνοντας ακόμη υπόψη ότι ο ΕΧΕ συνιστά ένα καθιερωμένο, γνωστό πλαίσιο που τονώνει τις διασυνοριακές κοινές δράσεις Ε&Κ μεταξύ ερευνητών των κρατών μελών και «κόμβων ΕΧΕ»·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η έρευνα πρέπει να βασίζεται στις θεμελιώδεις αρχές της ακεραιότητας της έρευνας, και ότι ο ευρωπαϊκός κώδικας δεοντολογίας για την ακεραιότητα της έρευνας, τον οποίο εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Ακαδημιών Θετικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (ALLEA), θα πρέπει να θεωρείται σημείο αναφοράς για την ερευνητική κοινότητα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητα αποτελούν βασικά στοιχεία για την οικοδόμηση και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης στην επιστήμη·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η επιτάχυνση της Ε&Κ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας Ε&Κ στα κράτη μέλη, με γνώμονα την έγκαιρη εξάπλωση στην αγορά και την κοινωνιακή υιοθέτηση νέων τεχνολογικών λύσεων, καθώς και τη βελτίωση των υφιστάμενων λύσεων, είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών μας στόχων, την επίτευξη της ψηφιακής μετάβασης και την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημιουργία θέσεων απασχόλησης υψηλής ποιότητας δημιουργεί οικονομικές ευκαιρίες για την ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι επένδυση στη βασική έρευνα σημαίνει επένδυση στο μέλλον, και ότι η χρηματοδότηση της εν λόγω έρευνας δεν θα πρέπει να συνδέεται αυτομάτως με την οικονομική αποδοτικότητα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημοσίως χρηματοδοτούμενη έρευνα έχει οδηγήσει σε σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά γενικό κανόνα, η Ε&Κ θα πρέπει να τηρεί την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι σημαντικό να τονιστεί, ωστόσο, ότι οι τεχνολογικές επιλογές πρέπει να σέβονται το ισχύον πλαίσιο πολιτικής·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ε&Κ είναι απαραίτητη για να καταστεί δυνατή η ανάκαμψη της Ευρώπης, να στηριχθεί και να επιταχυνθεί η ψηφιακή και η πράσινη μετάβαση με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο, να βελτιωθούν η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα της Ένωσης, και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητά της·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η κρίση COVID-19 έπληξε πολλούς νέους ερευνητές, καθώς επιδεινώθηκαν οι συνθήκες εργασίας τους και μειώθηκε η πρόσβασή τους σε εργαστήρια και άλλες βασικές εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα να έχουν λιγότερες ευκαιρίες να ολοκληρώσουν το έργο τους και να αποκτήσουν τα προσόντα που απαιτούνται για την επαγγελματική τους ανέλιξη·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες καταλαμβάνουν μόνο το 24 % των πλέον υψηλών θέσεων στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στο σύνολο των διδακτορικών φοιτητών σε διάφορους τομείς των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM), συμπεριλαμβανομένων των ΤΠΕ και της μηχανικής, αλλά και στους τομείς της μεταποίησης και των κατασκευών·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι μια περισσότερο συνεργική προσέγγιση σε άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα και πολιτικές της ΕΕ θα μπορούσε να αξιοποιήσει, ειδικότερα, τις ικανότητες Ε&Κ που έχουν αναπτυχθεί την τελευταία δεκαετία σε χώρες με χαμηλότερες επιδόσεις· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό απαιτεί τη συγκέντρωση πόρων για τη στήριξη δραστηριοτήτων που προωθούν την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών και νέων επιχειρηματικών μοντέλων, καθώς και για τη στήριξη της συντήρησης και της ανάπτυξης υποδομών· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο στοχευμένος συνδυασμός επενδύσεων των διαρθρωτικών ταμείων στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων έξυπνης εξειδίκευσης με εξαιρετικές πρωτοβουλίες Ε&Κ που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα-πλαίσιο θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά τις επιδόσεις ορισμένων περιφερειών και να ενισχύσει τον ΕΧΕ στο σύνολό του· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο αυτό, είναι επίσης σημαντικό να τονιστεί η ανάγκη βελτιστοποίησης και καλύτερου συντονισμού της χρήσης των ερευνητικών υποδομών σε επίπεδο ΕΕ·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση της Επιτροπής για την ευθυγράμμιση του ΕΧΕ με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και την ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική, προκειμένου να δημιουργηθούν συνέργειες μεταξύ των αλληλεξαρτώμενων αυτών πολιτικών, θα πρέπει να οδηγήσει σε συνέργειες, και όχι στη μεγαλύτερη πολυπλοκότητα του ΕΧΕ, του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης ή της βιομηχανικής πολιτικής·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΕΧΕ θα πρέπει να συμβάλει στις πολλαπλές στρατηγικές και τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ, όπως η στρατηγική για τις ΜΜΕ και η ψηφιακή στρατηγική, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, για να επιτύχουν οι πολιτικές Ε&Κ της ΕΕ, είναι απαραίτητο να έχουν ανοικτό χαρακτήρα ενώπιον της παγκόσμιας κοινότητας και να προωθούν τη διεθνή συνεργασία· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι χώρες που συνδέονται με το πρόγραμμα-πλαίσιο αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ΕΧΕ και συμβάλλουν ήδη στην επίτευξη των στόχων του· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ευρωπαϊκή γειτονία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής· λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης θα πρέπει να επωφεληθούν από τις επιστημονικές ανταλλαγές και τη συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΕΧΕ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εάν δεν εξασφαλιστεί η ακαδημαϊκή ελευθερία εντός της Ένωσης και εάν δεν τηρούνται οι διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία ίδρυσης ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και την επιχειρηματική ελευθερία· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το ΔΕΕ, η ακαδημαϊκή ελευθερία ενέχει όχι μόνο μια ατομική διάσταση, στον βαθμό που συνδέεται με την ελευθερία έκφρασης, και δη στον τομέα της έρευνας, και με την ελευθερία της επικοινωνίας, της έρευνας, και της διάδοσης των αποτελεσμάτων, αλλά και μια θεσμική και οργανωτική διάσταση, η οποία αντικατοπτρίζεται στην αυτονομία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων·

Στόχοι

1.  επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με έναν νέο ΕΧΕ για την έρευνα και την καινοτομία, όπου καθορίζονται οι στρατηγικοί στόχοι και οι δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα στις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της Ε&Κ, να επιτευχθεί ο στόχος του 3 % του ΑΕγχΠ, να βελτιωθεί η πρόσβαση των ερευνητών στην αριστεία σε ολόκληρη την ΕΕ, και να μπορούν τα αποτελέσματα της έρευνας να παραδίδονται στην επιστημονική κοινότητα, την κοινωνία και την πραγματική οικονομία, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η δημοσίως χρηματοδοτούμενη Ε&Κ συμβάλλει πραγματικά στην κοινωνιακή ευημερία·

2.  καλεί τα κράτη μέλη να εγκρίνουν ένα σύμφωνο για την έρευνα και την καινοτομία στην Ευρώπη, το οποίο θα περιλαμβάνει τις ακόλουθες δεσμεύσεις που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030: να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για την Ε&Κ από το τρέχον μέσο επίπεδο του 0,81 % του ΑΕγχΠ σε 1,25 %, με συντονισμένο τρόπο σε ολόκληρη την ΕΕ· να αυξηθεί η εθνική δημόσια χρηματοδότηση της Ε&Α για κοινά προγράμματα και ευρωπαϊκές συμπράξεις από το σημερινό επίπεδο που είναι μόλις κάτω του 1 %, σε 5 %· και να συμφωνηθούν από κοινού οι τομείς προτεραιότητας για τη δράση του ΕΧΕ (οριζόντια και θεματικά)·

3.  υπογραμμίζει τον ισχυρό δεσμό μεταξύ της Ε&Κ και της επιχειρηματικότητας, ο οποίος δημιουργεί ευκαιρίες για την ίδρυση νέων εταιρειών-μονόκερων, νεοφυών επιχειρήσεων και ΜΜΕ· υπενθυμίζει τη σημασία να δημιουργηθεί ένα ψηφιακό οικοσύστημα που θα συμβάλει στην τεχνολογική καινοτομία και την κλιμάκωση των ΜΜΕ, κυρίως μέσω των «κόμβων καινοτομίας ΕΧΕ»·

4.  αναγνωρίζει τον καίριο ρόλο των πανεπιστημίων και των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στη δημιουργία δυναμικών οικοσυστημάτων Ε&Κ· επισημαίνει τον κεντρικό ρόλο των σπουδαστών στα οικοσυστήματα αυτά, καθώς συνιστούν την επόμενη γενιά φορέων καινοτομίας·

5.  επιμένει ότι, στο πλαίσιο του ΕΧΕ, οι όροι «έρευνα» και «καινοτομία» δεν περιορίζονται στην τεχνολογική καινοτομία, αλλά ενσωματώνονται ως εγκάρσια θέματα ευρείας σημασίας για όλες τις πτυχές των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, ενσωματώνονται δε πλήρως σε καθέναν από τους γενικούς στόχους·

6.  πιστεύει ότι η επανεξέταση του ΕΧΕ θα πρέπει να περιλαμβάνει μια οριζόντια προσέγγιση για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημίων· ζητεί αυξημένη δημοσιονομική στήριξη για τις πανεπιστημιακές συμμαχίες, καθώς και τη δημιουργία ενός ευνοϊκού πλαισίου που θα επιτρέπει στις συμμαχίες να αναπτύσσονται με ευέλικτο τρόπο· πιστεύει ακόμη ότι η πανεπιστημιακή συνεργασία θα πρέπει να μην περιορίζεται αποκλειστικά σε συμμαχίες, αλλά θα πρέπει επίσης να υπάρχουν περισσότεροι μηχανισμοί χρηματοδότησης για τη συνεργασία των πανεπιστημίων εκτός των συμμαχιών·

7.  υπογραμμίζει τη σημασία της δημιουργίας συνεργειών μεταξύ των φορέων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, των ερευνητικών ιδρυμάτων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ως πραγματικών εταίρων στο πλαίσιο της Ε&Κ, καθώς και των βιομηχανικών συμμαχιών, ώστε να αξιοποιείται πλήρως ο διττός ρόλος των πανεπιστημίων· επαναλαμβάνει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες και ευκαιρίες για τους ερευνητές, με τη χρήση ερευνητικών υποδομών υψηλής ποιότητας· καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει τον χωρίς αποκλεισμούς σχεδιασμό των συμπράξεων αυτών, με βάση τη διαφάνεια, την ισόρροπη εκπροσώπηση των συμφεροντούχων, και τον διαρκώς ανοικτό χαρακτήρα, και να προσφέρει επαρκείς ευκαιρίες συμμετοχής στους ποικίλους αυτούς συμφεροντούχους·

8.  υπογραμμίζει ότι οποιεσδήποτε προσκλήσεις για χρηματοδότηση πρέπει να είναι διαφανείς και να ανακοινώνονται εγκαίρως· τονίζει ακόμη ότι οι κοινοί χάρτες πορείας για τη βιομηχανική τεχνολογία θα πρέπει να συνυπολογίζουν καλύτερα τις εισροές «από τη βάση προς την κορυφή» και τη συμμετοχή χωρίς αποκλεισμούς, και να μην θεωρούν αποκλειστικά τη βιομηχανία ως την κύρια πηγή εισροών, αλλά να δέχονται επίσης στοιχεία από την πλέον πρόσφατη Ε&Κ αιχμής, καθώς και από οργανώσεις καταναλωτών και κοινωνικούς εταίρους·

9.  καλεί τα κράτη μέλη να μετατρέψουν τον «νέο ΕΧΕ» σε συγκεκριμένες πολιτικές και χρηματοδοτικές δράσεις που αποσκοπούν στη συμβολή στην παράλληλη «πράσινη» και «ψηφιακή» μετάβαση, στην εφαρμογή μιας φιλόδοξης Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και βιομηχανικής στρατηγικής, σε μια ανθεκτική ανάκαμψη και σε μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες· τονίζει τη σημασία των κατάλληλων δεσμών εντός και μεταξύ των οικοσυστημάτων καινοτομίας και βιομηχανικών οικοσυστημάτων και των φορέων τους, συμπεριλαμβανομένων της πανεπιστημιακής κοινότητας, του βιομηχανικού κλάδου, του δημόσιου τομέα σε διάφορα επίπεδα, του ευρύτερου κοινού και της κοινωνίας των πολιτών σε ολόκληρη την ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί η ταχύτερη εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας στην οικονομία και την κοινωνία· υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, τον ζωτικό ρόλο των ΜΜΕ στην αντιμετώπιση της ανάπτυξης καινοτομιών και τεχνολογιών, καθώς και τις δυνατότητες των παραδοσιακών ΜΜΕ που χρειάζεται ακόμη να απελευθερωθούν· τονίζει τον ρόλο των «κόμβων ΕΧΕ» ως εργαλείου που εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα επιστημών υψηλής ποιότητας σε όλες τις πόλεις και περιφέρειες της ΕΕ και υποστηρίζει τις περιφέρειες όπου υπάρχουν ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη·

10.  εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η διαδικασία για τη βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων Ε&Κ επιβραδύνεται και σημειώνει άνιση πρόοδο σε ολόκληρη την Ένωση(3)·

11.  υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε η Ε&Κ κατά την πανδημία COVID-19 όσον αφορά την εξεύρεση πολυτομεακών και διεπιστημονικών λύσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης· επικροτεί, εν προκειμένω, το σχέδιο δράσης ERAvsCorona ως παράδειγμα μιας ταχέως προσδιορισμένης και καλά στοχοθετημένης δράσης που αναλαμβάνεται από κοινού με τα κράτη μέλη·

12.  υπογραμμίζει ότι η πανδημία COVID-19 κατέδειξε τη σημασία όχι μόνο της συνεργασίας στον τομέα της Ε&Κ, αλλά και των πρακτικών και των υποδομών ανοικτής επιστήμης για την ταχεία εξεύρεση λύσεων στις πλέον απαιτητικές κοινωνιακές ανάγκες· τονίζει ότι ο ΕΧΕ διαδραματίζει καίριο ρόλο στην προώθηση της ανοικτής επιστήμης και της ανταλλαγής ερευνητικών αποτελεσμάτων, δεδομένων και υποδομών, καθώς και στη διασφάλιση ότι όλες οι επιστημονικές δημοσιεύσεις που προκύπτουν από δημοσίως χρηματοδοτούμενη έρευνα θα πρέπει, εξ ορισμού, να δημοσιεύονται σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης, ενώ τα αποτελέσματα της έρευνας και τα δεδομένα θα πρέπει να διατίθενται σύμφωνα με τις αρχές FAIR (ευρέσιμα, προσβάσιμα, διαλειτουργικά, επαναχρησιμοποιήσιμα)·

13.  επισημαίνει ότι η πανδημία COVID-19 αύξησε τη ζήτηση για καλύτερη συνδεσιμότητα και, επομένως, επιτάχυνε την ψηφιακή μετάβαση· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι η κοινοχρησία τεχνολογιών και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη·

14.  ζητεί να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της βασικής έρευνας και της περισσότερο εφαρμοσμένης έρευνας, που θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένες καινοτομίες σε ολόκληρο τον ΕΧΕ, και υπογραμμίζει ότι είναι αμφότερες ζωτικής σημασίας·

15.  επισημαίνει ότι η βασική έρευνα αναφέρεται σε δραστηριότητες επιστημόνων που διερευνούν ερωτήματα για σκοπούς οικοδόμησης γνώσεων, ανεξάρτητα από την κερδοφορία ή τη βραχυπρόθεσμη εφαρμοσιμότητα·

16.  παρατηρεί ότι ο νέος ΕΧΕ χρειάζεται να ενστερνιστεί πλήρως την παράλληλη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και να συμβάλει στην επιτάχυνση των προσπαθειών Ε&Κ στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων με την καλύτερη ευθυγράμμιση και ενίσχυση των επενδύσεων στην Ε&Κ μέσω της αξιοποίησης συνεργειών με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), καθώς και με τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας Ε&Κ, όχι μόνο εντός των κρατών μελών, αλλά και μεταξύ τους, προκειμένου να επιταχυνθεί η κοινωνιακή υιοθέτηση και η έγκαιρη εξάπλωση καινοτόμων τεχνολογιών και λύσεων στην αγορά, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ, καθώς και με την αξιοποίηση των σημαντικών οικονομικών ευκαιριών που δημιουργεί η παράλληλη μετάβαση·

Χρηματοδότηση και συνέργειες

17.  τονίζει ότι, καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με πιεστικές κοινωνιακές, οικολογικές και οικονομικές προκλήσεις, οι οποίες επιδεινώνονται λόγω της κρίσης COVID-19, είναι πλέον καιρός να αναδιαμορφωθεί ο ΕΧΕ, προκειμένου να επιτευχθεί η ανάκαμψη της Ευρώπης και να οικοδομηθεί ένα νέο κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά ανθεκτικό μοντέλο για την ΕΕ· εκφράζει, επομένως, την ανησυχία του για την αργή ευθυγράμμιση μεταξύ των εθνικών πολιτικών και των πολιτικών που έχουν συμφωνηθεί με τα κράτη μέλη σε επίπεδο ΕΕ·

18.  καλεί τα κράτη μέλη να αυξήσουν τους εθνικούς προϋπολογισμούς που διατίθενται για την Ε&Κ· επικροτεί, εν προκειμένω, το γεγονός ότι το Συμβούλιο επιβεβαίωσε εκ νέου στα συμπεράσματά του, της 1ης Δεκεμβρίου 2020, τον στόχο του 3 % του ΑΕγχΠ για επενδύσεις· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, στα συμπεράσματα αυτά, το Συμβούλιο δεν δεσμεύτηκε ως προς τον προτεινόμενο επενδυτικό στόχο του 1,25 % του ΑΕγχΠ για τη δημόσια χρηματοδότηση της Ε&Κ·

19.  υπενθυμίζει τη σημασία της συμβολής της Ε&Κ στην επίτευξη των στόχων που ορίζονται στη συμφωνία του Παρισιού και των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας· ενθαρρύνει τη συνολική αύξηση των εθνικών προϋπολογισμών που διατίθενται για την Ε&Κ στον τομέα των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, ώστε να προωθούνται εθνικές επιδιώξεις και χρηματοδοτικοί στόχοι που υποδεικνύουν συγκεκριμένες και συναφείς οδούς προς το 2030 και το 2050·

20.  επιμένει ότι είναι σημαντικό να δημιουργηθούν και να αξιοποιηθούν πλήρως οι συνέργειες μεταξύ των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων, και δη μεταξύ του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του Erasmus+, των ταμείων της πολιτικής συνοχής, του NextGenerationEU, του προγράμματος για την ενιαία αγορά, του InvestEU, του LIFE+, του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και των μέσων εξωτερικής δράσης της ΕΕ, της εταιρικής σχέσης στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην περιοχή της Μεσογείου (PRIMA), του EU4Health και του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», και ζητεί από την Επιτροπή να παράσχει στα κράτη μέλη σαφή, απλή και πρακτική καθοδήγηση και εξορθολογισμένα εργαλεία όσον αφορά τον βέλτιστο τρόπο υλοποίησης των συνεργειών αυτών σε εθνικό και περιφερειακό πλαίσιο· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη σημασία του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), ο οποίος θα στηρίξει την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών Ε&Κ, και θα συμβάλει σημαντικά στην υλοποίηση του «νέου ΕΧΕ»·

21.  είναι της άποψης ότι τα σχέδια ανάκαμψης και το NextGenerationEU αποτελούν ευκαιρία για την ενίσχυση του τριγώνου της γνώσης και τη βελτίωση των δεξιοτήτων, της εκπαίδευσης και της έρευνας· τονίζει την ανάγκη για πιο διαρθρωμένους δεσμούς με τις πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Καινοτομίας· επικροτεί το σχέδιο του Συμβουλίου να συμπεριληφθεί η ενίσχυση του ΕΧΕ στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης·

22.  υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας, από το στάδιο του σχεδιασμού των έργων, μεταξύ της πανεπιστημιακής κοινότητας, των ερευνητικών ιδρυμάτων και του βιομηχανικού κλάδου, προκειμένου να προωθηθεί όχι μόνο η επιστήμη, αλλά και καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις που αποσκοπούν στην κοινοχρησία πόρων και σε συμπληρωματικά πλεονεκτήματα, καθώς και να ολοκληρωθούν από κοινού έργα τεχνολογικής καινοτομίας ώστε να δημιουργηθούν προϊόντα, υπηρεσίες ή διαδικασίες προς άμεση διάθεση στην αγορά και να αυξηθεί η ευημερία· ενθαρρύνει, στο πλαίσιο του «νέου ΕΧΕ», τις αμοιβαίες ανταλλαγές και την αυξημένη συνεργασία μεταξύ διαφόρων παραγόντων, με στόχο τη βελτίωση της εκπαιδευτικής εμπειρίας, την επιτάχυνση της διαδικασίας μεταφοράς γνώσεων, την ενημέρωση του κοινού, και την παροχή λύσεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων·

23.  επισημαίνει τις δυνατότητες μιας πολυκλαδικής και πολυσυμμετοχικής προσέγγισης όσον αφορά τα οικοσυστήματα, η οποία θα συνδυάζει τα δημιουργικά και πολιτιστικά πλεονεκτήματα και αποκτήματα της Ευρώπης· σημειώνει τα συνεργικά οφέλη που προκύπτουν από τη συνένωση διαφόρων τομέων και επιστημονικών κλάδων, συμπεριλαμβανομένων των τομέων των τεχνών, του ντιζάιν και της δημιουργικότητας, καθώς και των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών·

24.  αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραματίζει ο ιδιωτικός τομέας στη βελτίωση των ικανοτήτων μας στον τομέα της Ε&Κ, στην κλιμάκωση νέων καινοτομιών και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας της Ευρώπης· υπογραμμίζει ότι μπορεί να δημιουργηθεί σημαντικός κοινωνιακός αντίκτυπος, μεταξύ άλλων με τη διείσδυση των πλέον πρόσφατων ερευνητικών γνώσεων στις νεοφυείς επιχειρήσεις, τις καθιερωμένες επιχειρήσεις και τον βιομηχανικό κλάδο· επισημαίνει την ανάγκη να ενισχυθεί η στρατηγική μακροπρόθεσμη συνεργασία μεταξύ του πανεπιστημιακού και του επιχειρηματικού κλάδου, προκειμένου να προωθηθούν στόχοι δημόσιου συμφέροντος και να ολοκληρωθεί το τρίγωνο της γνώσης ώστε να επιτευχθούν καλύτερα κοινωνιακά αποτελέσματα· τονίζει ότι ο βιομηχανικός κλάδος και οι ΜΜΕ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο συμβάλλοντας στις μακροπρόθεσμες επενδύσεις και στη γεφύρωση της «κοιλάδας του θανάτου», και καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τρόπους να αξιοποιηθούν καλύτερα οι συνέργειες μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην Ε&Κ, μεταξύ άλλων σε σχέση με την κατάρτιση, τις δεξιότητες και την ανάπτυξη της ερευνητικής δραστηριότητας·

25.  επαναλαμβάνει, στο πλαίσιο του «νέου ΕΧΕ», τη σημασία να εφαρμοστεί το υφιστάμενο πλαίσιο διανοητικής ιδιοκτησίας και να στηριχθούν το επικείμενο ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και όλες οι αναγκαίες δυνατότητες ευελιξίας, προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της επιβολής αποτελεσματικών δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και της προώθησης της καινοτομίας· επισημαίνει τον δυνητικό ρόλο του επικείμενου ενιαίου διπλώματος ευρεσιτεχνίας στον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους ευρωπαϊκούς φορείς καινοτομίας·

Μείωση του χάσματος

26.  πιστεύει ότι ένα από τα κλειδιά για να αξιοποιηθούν επιτυχώς οι σημαντικά αυξημένες δημόσιες δαπάνες για Ε&Κ έγκειται στην ενοποίηση των διαφόρων ευρωπαϊκών, εθνικών και ιδιωτικών χρηματοδοτικών ροών, συμπεριλαμβανομένης της σύγκλισης της χρηματοδότησης μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του ΜΑΑ, του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ και της εθνικής χρηματοδότησης της Ε&Κ·

27.  ζητεί να θεσπιστεί φιλόδοξη δέσμη μέτρων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για τη διεύρυνση της συμμετοχής και την ενίσχυση του ΕΧΕ, η οποία να υποστηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, προκειμένου να επιτευχθεί ισόρροπη πρόσβαση στην αριστεία·

28.  καλεί τα κράτη μέλη, με γνώμονα την ανάκαμψη από την πανδημία, να στηρίξουν το συντομότερο δυνατόν τον «νέο ΕΧΕ» με εθνικές μεταρρυθμίσεις και πόρους που θα συμπληρώνουν τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ μέσω της εφαρμογής νέων εργαλείων, και δη όσον αφορά τη διεύρυνση της συμμετοχής και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», που θα συμβάλει στη μείωση του χάσματος επιδόσεων Ε&Κ και στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων χωρών και περιφερειών· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της Ε&Κ· επικροτεί τη δημιουργία του «Φόρουμ του ΕΧΕ για τη μετάβαση» και του μελλοντικού συμφώνου για την Ε&Κ· σημειώνει ότι η επιτυχία του συμφώνου θα εξαρτηθεί από την ευρεία στήριξή του εντός του τομέα, και ζητεί, επομένως, να συμμετάσχουν το Κοινοβούλιο και οι συμφεροντούχοι στη διαδικασία εκπόνησης του συμφώνου·

29.  αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο των περιφερειακών κυβερνητικών φορέων στην προώθηση των πολιτικών για την Ε&Κ, καθώς και τη σημασία των περιφερειακών οικοσυστημάτων Ε&Κ· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μια πολυεπίπεδη μορφή διακυβέρνησης που θα περιλαμβάνει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, προκειμένου να ενισχυθούν τα περιφερειακά οικοσυστήματα και οι «κόμβοι ΕΧΕ»·

30.  υπογραμμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστούν συνέργειες μεταξύ των «κόμβων ΕΧΕ» και άλλων κόμβων που σχετίζονται με την Ε&Κ, όπως οι κόμβοι καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ), οι κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας και τα συναφή δίκτυα, όπως οι κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας ΤΝ, μεταξύ άλλων, καθώς και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιχειρήσεων·

31.  ενθαρρύνει πρωτοβουλίες οι οποίες αποσκοπούν στην περαιτέρω ενίσχυση των επενδύσεων σε δεξιότητες, έρευνα και καινοτομία στα κράτη μέλη που, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων στον τομέα της καινοτομίας, εξακολουθούν να έχουν περιορισμένες ή μέτριες επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας· επικροτεί τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναληφθεί για τη γεφύρωση του χάσματος με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωπα τα εν λόγω κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου περιφερειακής καινοτομίας του ΕΙΤ·

32.  τονίζει ότι ο ΕΧΕ θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην πρόσβαση στην αριστεία, στην κινητικότητα των ερευνητών και στην ελεύθερη ροή της γνώσης, να προωθήσει τη συμμετοχικότητα και να δημιουργήσει ευρέως ευκαιρίες σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρώπης, ώστε να ενισχύσει τους δεσμούς και τις συνέργειες μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων Ε&Κ, και να συμβάλει με τον τρόπο αυτό στην πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων Ε&Κ της Ευρώπης· επισημαίνει ότι, καθώς ο ΕΧΕ δίνει προτεραιότητα στην αριστεία, μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη μείωση των ανισοτήτων εντός της Ένωσης και να συμβάλει στη γεφύρωση του ερευνητικού χάσματος που εξακολουθεί να υφίσταται·

33.  τονίζει ότι οι ανάγκες και τα συμφέροντα των κοινωνιών θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της Ε&Κ, και ότι η συμμετοχή των πολιτών, των τοπικών κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει, επομένως, να βρίσκεται στον πυρήνα του νέου ΕΧΕ, προκειμένου να διευκολυνθεί η κοινωνιακή υιοθέτηση, ώστε να επιτευχθούν μεγαλύτερος κοινωνιακός αντίκτυπος και αυξημένη εμπιστοσύνη στην επιστήμη· ζητεί, επομένως, ενισχυμένες εκστρατείες επιστημονικής επικοινωνίας και ενημέρωσης του κοινού, καθώς και τη στενή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των τελικών χρηστών από την έναρξη των διαδικασιών Ε&Κ, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων που εκπροσωπούν ομάδες οι οποίες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο αποκλεισμού, όπως τα άτομα με αναπηρίες και άλλες υποεκπροσωπούμενες ομάδες στην κοινωνία, προκειμένου να αντιμετωπιστούν κρίσιμα ζητήματα που σχετίζονται με τον αποκλεισμό τους στο πλαίσιο της Ε&Κ, καθώς και να διασφαλιστεί ότι οι τεχνολογίες και οι καινοτομίες που θα αναπτυχθούν ακολούθως εξυπηρετούν την κοινωνία, και όχι το αντίστροφο·

34.  επικροτεί τα σχέδια της Επιτροπής για τη βελτίωση της πρόσβασης σε ιδρύματα αριστείας και υποδομές για ερευνητές από ολόκληρη την ΕΕ· υπογραμμίζει, ωστόσο, την ανάγκη για πιο στοχευμένη στήριξη που θα συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος Ε&Κ στην Ένωση·

35.  υπογραμμίζει τη σημασία να μειωθεί ο κατακερματισμός της πρόσβασης σε ερευνητικά δεδομένα, και αναγνωρίζει τη σημασία του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοικτής Επιστήμης (ΕΝΑΕ) στο πλαίσιο του «νέου ΕΧΕ», το οποίο έχει ως στόχο να φέρει σε επαφή συμφεροντούχους, πρωτοβουλίες και υποδομές δεδομένων σε θεσμικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να αναπτυχθεί ένα οικοσύστημα ανοικτής επιστήμης χωρίς αποκλεισμούς στην ΕΕ· ζητεί να προωθηθεί η συμμετοχή σε πρωτοβουλίες ανοικτής επιστήμης και ανταλλαγής δεδομένων, με τη βελτίωση των ευρωπαϊκών υποδομών κοινοχρησίας δεδομένων και την προώθηση της χρήσης προτύπων δεδομένων·

Σταδιοδρομίες

36.  τονίζει τη σημασία να ενδυναμωθούν οι γυναίκες και τα κορίτσια για να εισέλθουν σε σταδιοδρομίες στους τομείς STEM, και ζητεί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να καταρτίσουν μέτρα ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες που θα επιτρέπουν στις γυναίκες να ακολουθούν ερευνητικές σταδιοδρομίες και θα μειώσουν το φαινόμενο των διαρροών· ζητεί να βελτιωθεί η ελκυστικότητα των ευκαιριών απασχόλησης για νέους ερευνητές και υποεκπροσωπούμενες ομάδες, μεταξύ άλλων υπό το φως της κρίσιμης συμβολής των γυναικών σε επιστημονικές δραστηριότητες και δραστηριότητες Ε&Α, μειώνοντας παράλληλα το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στον τομέα· προτρέπει τα κράτη μέλη και τα ερευνητικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημίων, να στηρίξουν ευέλικτες εργασιακές συνθήκες και ρυθμίσεις για γυναίκες και άντρες στον τομέα της Ε&Κ, και μεταξύ άλλων να στηρίξουν τον ίσο επιμερισμό των ευθυνών φροντίδας, και να επανεξετάσουν την αξιολόγηση επιδόσεων των ερευνητών προκειμένου να εξαλειφθούν οι έμφυλες προκαταλήψεις· επιμένει ακόμη ότι πρέπει να ενσωματωθεί καλύτερα η διάσταση του φύλου στο περιεχόμενο της Ε&Κ και να βελτιωθεί η συλλογή αναλυτικών δεδομένων και αποτελεσμάτων·

37.  εκφράζει την εκτίμησή του για την πρωτοβουλία «ERA4You», η οποία περιλαμβάνει στοχευμένα μέτρα κινητικότητας με στόχο τη στήριξη ερευνητών σε κράτη μέλη με χαμηλές επιδόσεις Ε&Κ, για σκοπούς μάθησης και ανάπτυξης αριστείας και για την προώθηση της κινητικότητας των ερευνητών μεταξύ της βιομηχανίας και της πανεπιστημιακής κοινότητας·

38.  λαμβάνει υπό σημείωση τη δρομολόγηση του Φόρουμ του ΕΧΕ για τη μετάβαση, με σκοπό τη στήριξη των κρατών μελών όσον αφορά τον συντονισμό και την ιεράρχηση των εθνικών χρηματοδοτήσεων και μεταρρυθμίσεων στον τομέα της Ε&Κ·

39.  σημειώνει ότι η κυκλοφορία των ταλέντων και οι ευκαιρίες στον τομέα της Ε&Κ ποικίλουν σημαντικά στα κράτη μέλη· πιστεύει ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν την κυκλοφορία των ταλέντων, ως ισορροπημένη κυκλική κίνηση ερευνητών, ώστε να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της «διαρροής εγκεφάλων»· θεωρεί ότι η επίτευξη της ισορροπίας αυτής απαιτεί την ανάληψη δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την ανάπτυξη μέτρων και μέσων πολιτικής·

40.  επισημαίνει τη σημασία των προγραμμάτων παροχής κινήτρων για την ενθάρρυνση της κινητικότητας των ερευνητών (Erasmus+, δράσεις Marie Skłodowska-Curie, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας)· υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη μελέτη σχετικά με τα μέτρα στήριξης για την επιστροφή των ερευνητών στην Ένωση και στη χώρα προέλευσής τους εντός της Ένωσης, η οποία προβλέπεται στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο ώστε να καταδειχθεί η ανάγκη λήψης μέτρων για την προώθηση της επιστροφής των ερευνητών·

41.  καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω μέσα και μέτρα για την επίτευξη του στόχου αυτού, όπως μέσω των κόμβων ΕΧΕ και της πρωτοβουλίας ERA4You, των δράσεων διεύρυνσης και των μέσων στήριξης, προκειμένου να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις στα εθνικά συστήματα Ε&Κ, όπως ο μηχανισμός υποστήριξης πολιτικής του προγράμματος «Ορίζων»·

42.  επικροτεί την πρωτοβουλία για την ανάπτυξη εργαλειοθήκης με σκοπό τη στήριξη των ερευνητικών σταδιοδρομιών· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Επιτροπή προτίθεται μόνο να την εγκρίνει έως το 2024, και ζητεί να εγκριθεί εγκαίρως, προκειμένου να ενισχυθεί η κινητικότητα, να αναπτυχθούν προσόντα και δεξιότητες, να παρασχεθούν στοχευμένα μαθήματα κατάρτισης, και να βελτιωθεί η απασχολησιμότητα·

43.  καλεί την Επιτροπή να εντοπίσει και να άρει τα επίμονα εμπόδια με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι ερευνητές όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο να μετακινηθούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένων φραγμών που δεν σχετίζονται με την έρευνα, όπως οι πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης, σύνταξης και ανθρώπινων πόρων οι οποίες καλύπτουν τα συστήματα αναγνώρισης και ανταμοιβών, καθώς και τις εγκαταστάσεις παιδικής μέριμνας και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής· για τον σκοπό αυτό, καλεί την Επιτροπή και τους εθνικούς φορείς να συνεργαστούν και να βελτιώσουν τη συλλογή και τη συγκρισιμότητα των πληροφοριών σχετικά με την πρόσληψη και την κινητικότητα των ερευνητών, καθώς και σχετικά με τα μοτίβα επαγγελματικής εξέλιξης·

44.  υποστηρίζει το σχέδιο της Επιτροπής να αξιοποιήσει το πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό ταμείο για ερευνητές (RESAVER) και να αναπτύξει ένα γενικό πλαίσιο σταδιοδρομίας ερευνητών για την περαιτέρω προώθηση της διασυνοριακής και διατομεακής κινητικότητας, την ενίσχυση της συγκρισιμότητας και της διαφάνειας ως προς τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας, και την καλύτερη προσέλκυση ταλέντων υψηλής ειδίκευσης από τρίτες χώρες·

45.  είναι πεπεισμένο ότι οι ερευνητές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους πόρους των συστημάτων έρευνας, της καινοτομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης, και ότι πρέπει να τους παρέχονται επαρκείς συνθήκες για την εκτέλεση του έργου τους· πιστεύει επίσης ότι οι εργοδότες και οι χρηματοδότες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι ερευνητές εργάζονται υπό συνθήκες οι οποίες τους παρέχουν την ευελιξία και την αυτονομία που θεωρούνται απαραίτητες για επιτυχείς ερευνητικές επιδόσεις, επιτρέπουν τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες ερευνητές να συνδυάζουν οικογένεια και εργασία, και βελτιώνουν την πρόσβαση σε υποδομές, υπολογιστική ισχύ και ευκαιρίες· ζητεί να αναγνωρίζονται συστηματικά οι ευκαιρίες που προσφέρει η εικονική κινητικότητα των ερευνητών·

46.  τονίζει τον ουσιαστικό ρόλο των δεξιοτήτων· είναι της άποψης ότι η «προτεραιότητα στη γνώση» αποτελεί έναν από τους κρίσιμους πυλώνες του νέου ΕΧΕ· υπογραμμίζει τον ρόλο των πανεπιστημίων στην προώθηση της διά βίου μάθησης, της απόκτησης δεξιοτήτων και της επανεκπαίδευσης, προκειμένου να βελτιωθούν οι ευκαιρίες για όλους τους εργαζομένους και να καλυφθούν οι ανάγκες της αγοράς εργασίας για δεξιότητες, οι οποίες προκύπτουν από την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, καθώς και να συμβάλουν στην ταχεία ανάκαμψη από την κρίση COVID-19·

47.  καλεί την Επιτροπή να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη ώστε να προσδιοριστούν πολιτικές και διαδικασίες που θα μπορούσαν να στηρίξουν την καλύτερη διαχείριση των ερευνητικών σταδιοδρομιών, να μειώσουν την επισφάλεια, να προωθήσουν την ένταξη και την πολυμορφία και, εντέλει, να βελτιώσουν την ποιότητα της παραγόμενης επιστήμης·

Ευνοϊκές για την έρευνα συνθήκες

48.  είναι της γνώμης ότι η Ένωση θα πρέπει να εξοπλιστεί με υποδομές και εξοπλισμό παγκόσμιας κλάσης, προκειμένου να εκτελεί δραστηριότητες Ε&Κ, να στηρίζει τις βιομηχανίες και τις ΜΜΕ, και να απελευθερώσει τις δυνατότητες καινοτομίας για την επίτευξη των στόχων της ευρωπαϊκής πολιτικής·

49.  αναγνωρίζει τη σημασία του χάρτη πορείας του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών για την ανάπτυξη υποδομών Ε&Κ, οι οποίες αποτελούν βασικό πυλώνα του ΕΧΕ, και υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης νέων πανευρωπαϊκών υποδομών·

50.  καλεί τα αρμόδια θεσμικά όργανα να στηρίξουν τους νέους ερευνητές, παρέχοντάς τους κατάλληλες συνθήκες και ευκαιρίες, και να εγκρίνουν επείγοντα μέτρα, όπως η παράταση της διάρκειας των επιχορηγήσεων και των έργων, η προσαρμογή των προθεσμιών, και η βελτίωση της πρόσβασης σε εγκαταστάσεις·

51.  ζητεί να προωθηθούν νέα και υφιστάμενα ταλέντα και να παρασχεθεί ένα κομβικό σημείο ανταλλαγής και αλληλεπίδρασης για ερευνητές σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους, σε όλους τους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, δεδομένου ότι έχει καταστεί σημαντική κινητήρια δύναμη για την καινοτομία, τη μελλοντική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα και ότι είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η κοινωνία, όπως η κλιματική αλλαγή, η ενέργεια και η κινητικότητα, τα τρόφιμα και οι φυσικοί πόροι, η υγεία και οι κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς· επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να προωθηθεί η ανάπτυξη «κόμβων ΕΧΕ» σε ολόκληρη την ΕΕ, οι οποίοι θα αυξάνουν την πρόσβαση στα εργαλεία αυτά και θα συμβάλλουν στη μείωση του χάσματος δεξιοτήτων στον εν λόγω τομέα·

52.  επισημαίνει ότι είναι καίριας σημασίας να αναπτυχθεί ταχέως ένα ΕΝΑΕ με βάση τις αρχές FAIR· εκφράζει την ανησυχία του για τη αργή πρόοδο προς την επίτευξη του στόχου αυτού· καλεί επιτακτικά την Επιτροπή να επιταχύνει την κλιμάκωση του ΕΝΑΕ σε έναν αξιόπιστο χώρο δεδομένων Ε&Κ· υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να συνδεθούν μεταξύ τους όλες οι πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την κοινοχρησία δεδομένων, όπως όσες σχετίζονται με τη δημιουργία ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων για την υγεία, την ενέργεια, τη μεταποίηση, την κινητικότητα, τη γεωργία, την οικονομία, τις δεξιότητες, και τους φορείς δημόσιας διοίκησης·

Αρχές

53.  υπογραμμίζει ότι ο ΕΧΕ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εάν δεν εξασφαλιστεί η ακαδημαϊκή ελευθερία εντός της Ένωσης· επικροτεί την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας ως θεμελιώδους πυλώνα του νέου ΕΧΕ·

54.  καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι ο ΕΧΕ προωθεί τον σεβασμό της ακαδημαϊκής ελευθερίας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιστημονική αριστεία, και σύμφωνα με το άρθρο 13 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

55.  επισημαίνει την ανάγκη να τηρούνται οι δεοντολογικές πρακτικές και οι θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας, καθώς και τα πρότυπα δεοντολογίας, όπως καταγράφονται στους διάφορους εθνικούς, τομεακούς ή θεσμικούς κώδικες δεοντολογίας· υπενθυμίζει τη σημασία να εφαρμόζονται, στα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ, οι αρχές που ορίζονται στο άρθρο 19 του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη» όσον αφορά τη δεοντολογία·

56.  τονίζει την ανάγκη να κληθούν οι πολίτες να συμβάλουν στην ανάπτυξη νέων γνώσεων και καινοτομιών για την κοινωνία μας· καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, να ενημερώσει το κοινό, και να προωθήσει την ενεργό συμμετοχή σε όλα τα στάδια της επιστημονικής έρευνας, ώστε να είναι σε θέση οι πολίτες να σχεδιάζουν από κοινού λύσεις, να συνεισφέρουν σε ιδέες, και να δημιουργούν εποικοδομητικές στάσεις όσον αφορά την επιστήμη και την αποστολή της· καλεί τα αρμόδια θεσμικά όργανα να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις ευκαιρίες συμμετοχής για τους νέους και τους σπουδαστές·

Παγκόσμια διάσταση

57.  τονίζει ότι η διεθνής συνεργασία αποτελεί σημαντική συνιστώσα που επιτρέπει στον ΕΧΕ να ενισχύσει την ανταλλαγή γνώσεων και δεξιοτήτων και να βελτιώσει τις ικανότητες Ε&Κ·

58.  υπογραμμίζει ότι πρέπει να συμβαδίζουν η μεταρρύθμιση του ΕΧΕ και η επικαιροποίηση της στρατηγικής προσέγγισης της ΕΕ και των κρατών μελών όσον αφορά τη διεθνή συνεργασία πέραν του ΕΧΕ· ζητεί, επομένως, να επικαιροποιηθεί η ανακοίνωση της Επιτροπής, του 2012, σχετικά με τη διεθνή συνεργασία στην Ε&Κ, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει μια νέα προσέγγιση όσον αφορά τη συνεργασία με χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος·

o
o   o

59.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

(1) Απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2020, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, C-66/18, EU:C:2019:792. (2) ΕΕ L 75 της 22.3.2005, σ. 67. (3) Βλ. έκθεση προόδου του ΕΧΕ για το 2018.