Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie odwrócenia tendencji demograficznych w regionach UE za pomocą instrumentów polityki spójności (2020/2039(INI))

P9_TA(2021)0248 A9-0061/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swobodę przepływu pracowników, zagwarantowaną w art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 174 TFUE dotyczący wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii,

–  uwzględniając art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, który zezwala na wykorzystanie pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych regionów gospodarczych, pod warunkiem że pomoc ta nie wpływa znacząco na konkurencję (regiony „kategorii C”),

–  uwzględniając art. 349 TFUE w sprawie regionów najbardziej oddalonych,

–  uwzględniając art. 9, 46, 47, 48 i 147 TFUE dotyczące niektórych aspektów pracy i zatrudnienia w UE,

–  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, a w szczególności jego zasady 2, 3 i 20,

–  uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu i Migracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz, (COM(2018)0375), w szczególności jego rozdział II dotyczący rozwoju terytorialnego,

–  uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (COM(2020)0408),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2018 r. w sprawie wzmacniania spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w Unii Europejskiej: 7. sprawozdanie Komisji Europejskiej(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie zmian demograficznych oraz ich konsekwencji dla przyszłej polityki spójności UE(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności(4),

–  uwzględniając art. 20 TFUE, rozporządzenie (UE) nr 492/2011(5) oraz dyrektywę 2004/38/WE(6) w sprawie swobodnego przepływu pracowników i ich rodzin na terytorium Unii,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 17 czerwca 2020 r. w sprawie skutków zmian demograficznych,

–  uwzględniając plan działania Komisji z dnia 27 lipca 2020 r. pt. „Rozwój obszarów wiejskich – Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich”(7),

–  uwzględniając konkluzje Rady pt. „Wyzwania demograficzne – dalsze działania”, przyjęte w dniu 8 czerwca 2020 r.,

–  uwzględniając zieloną księgę w sprawie starzenia się: promowanie solidarności i odpowiedzialności międzypokoleniowej, przedstawioną przez Komisję 27 stycznia 2021 r.,

–  uwzględniając plan działania Komisji z dnia 16 listopada 2020 r. pt. „Zmiany demograficzne w Europie – Zielona księga w sprawie starzenia się”(8),

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej (ESPON) z grudnia 2017 r. w sprawie geografii nowej dynamiki zatrudnienia w Europie,

–  uwzględniając wytyczne polityczne ESPON z czerwca 2019 r. pt. „Addressing labour migration challenges in Europe: An enhanced functional approach” [„Sprostanie wyzwaniom związanym z migracją pracowników w Europie: wzmocnione podejście funkcjonalne”],

–  uwzględniając prognozy dotyczące liczby ludności na świecie sporządzone przez Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2019 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji w sprawie skutków zmian demograficznych w Europie z 17 czerwca 2020 r.(9),

–  uwzględniając europejski indeks konkurencyjności regionalnej z 2019 r.,

–  uwzględniając dokument OECD w sprawie dostosowania do zmian demograficznych, przygotowany na pierwsze posiedzenie grupy roboczej ds. zatrudnienia państw G-20 w ramach japońskiej prezydencji G-20, które odbyło się w Tokio 25–27 lutego 2019 r.,

–  uwzględniając cele barcelońskie z 2002 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie Komitetu Regionów z 2016 r. w sprawie skutków zmian demograficznych dla europejskich regionów,

–  uwzględniając sprawozdanie Komitetu Regionów z 2018 r. pt. „Addressing brain drain: The local and regional dimension” [„Przeciwdziałanie drenażowi mózgów: wymiar lokalny i regionalny”],

–  uwzględniając opinię Komitetu Regionów pt. „Zmiany demograficzne: propozycje dotyczące oceny negatywnych skutków w regionach UE oraz poszukiwanie rozwiązań” z 12–14 października 2020 r.,

–  uwzględniając opracowywaną obecnie przez Komisję długofalową wizję obszarów wiejskich,

–  uwzględniając opinię Komitetu Regionów pt. „Strategia UE na rzecz odnowy obszarów wiejskich” z 8–10 grudnia 2020 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie Komitetu Regionów z oceny oddziaływania terytorialnego w sprawie zmian demograficznych z 30 stycznia 2020 r.,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0061/2021),

A.  mając na uwadze, że państwa członkowskie i ich regiony znacznie się od siebie różnią pod względem rozmieszczenia ludności na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym, a także stabilności lub zmienności w tym zakresie; w związku z tym ma to zróżnicowany wpływ na wyludnianie, a także na spójność społeczną, gospodarczą i terytorialną Unii; mając na uwadze, że według wskaźnika europejskiej konkurencyjności regionalnej z 2019 r. istnieje luka między regionami stołecznymi lub metropolitalnymi a obszarami peryferyjnymi – 78 % ludności Europy mieszka na obszarach miejskich lub funkcjonalnych obszarach miejskich i korzysta z wysokiej jakości usług w zakresie energii, transportu i łączności cyfrowej, podczas gdy wiele regionów peryferyjnych nadal napotyka trudności w tym zakresie; mając na uwadze, że polityka spójności, jako główne źródło inwestycji publicznych w UE, stanowi 8,5 % publicznych inwestycji kapitałowych i może odgrywać ważną rolę w stawianiu czoła wspomnianym wyzwaniom demograficznym; może ona również przyczyniać się do utrzymania naturalnej równowagi demograficznej UE w perspektywie długoterminowej;

B.  mając na uwadze, że do celów niniejszego sprawozdania „regiony wysyłające” oznaczają regiony, które tracą wysokie umiejętności lub kompetencje (w co najmniej jednym sektorze lub dziedzinie) z korzyścią dla innych regionów w wyniku stałej emigracji w określonym czasie, a „regiony przyjmujące” oznaczają regiony, które zdobywają wysokie umiejętności lub kompetencje (w co najmniej jednym sektorze lub dziedzinie) w wyniku stałej imigracji w określonym czasie;

C.  mając na uwadze, że tendencje demograficzne zależą również od zmiany klimatu; wpływają na nie w szczególności powodzie i fale upałów związane z tym zjawiskiem; mając na uwadze, że skoordynowane podejście łączące zasady zrównoważonego rozwoju, zazieleniania i cyfryzacji w poszczególnych strategiach politycznych UE mogłoby również przyczynić się do odwrócenia negatywnych tendencji demograficznych;

D.  mając na uwadze, że występuje duży związek między świadczeniem usług społecznych, łącznością fizyczną i teleinformatyczną, edukacją oraz możliwościami zatrudnienia, z jednej strony, a zdolnością do zatrzymywania ludności na niektórych obszarach i przyciągania jej do nich, z drugiej strony; mając na uwadze, że wiele regionów UE, w tym obszary wiejskie stanowiące 44 % powierzchni Unii, regiony oddalone, peryferyjne, wyspiarskie i górskie, które zmagają się z trudnościami pod względem geograficznym, społecznym i gospodarczym, nadal uskarża się na poważną lukę w dostępie do tych usług; mając na uwadze, że regiony te są szczególnie dotknięte niską gęstością zaludnienia, masowym opuszczaniem wsi i wyludnianiem się; ma to negatywny wpływ na starzenie się społeczeństwa, wymianę pokoleń i rozwój rolnictwa; mając na uwadze, że należy rozwijać większą synergię z polityką transportową UE, aby zaspokoić szczególne potrzeby regionów o niskiej gęstości zaludnienia i obszarów, które się wyludniają; mając na uwadze, że obecna tendencja starzenia się społeczeństwa w UE wiąże się z ważnymi skutkami gospodarczymi i społecznymi; zwiększa się współczynnik obciążenia demograficznego, presja na stabilność budżetową i stabilność zabezpieczenia społecznego oraz następuje wzmożona presja na usługi opieki zdrowotnej i usługi społeczne;

E.  mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników jest jedną z czterech swobód Unii Europejskiej i jej jednolitego rynku;

F.  mając na uwadze, że ludność UE znacząco wzrosła w poprzednich dziesięcioleciach, ale obecnie tempo wzrostu spada i oczekuje się, że w dłuższej perspektywie liczba ludności znacznie się zmniejszy; mając na uwadze, że w 2015 r. UE doświadczyła pierwszego naturalnego spadku liczby ludności w związku z liczbą zgonów przekraczającą liczbę urodzeń; mając na uwadze, że w 2019 r. Europa stanowiła zaledwie 6,9 % ludności świata, a do 2070 r. będzie stanowić mniej niż 4 %; gwałtowny spadek liczby ludności spodziewany jest zwłaszcza w Europie Wschodniej i Południowej; wynika to z połączenia niskich współczynników płodności i migracji netto wewnątrz UE z tych obszarów; mając na uwadze, że długofalowe tendencje demograficzne w regionach europejskich wskazują na niższy współczynnik urodzeń i starzejące się społeczeństwa; wyjątkiem od tej zasady są niektóre regiony najbardziej oddalone, w szczególności Majotta gdzie prognozuje się wzrost liczby ludności o 38 % w 2050 r. w porównaniu z poziomem z 2010 r., a w Gujanie Francuskiej – o 26 %(10);

G.  mając na uwadze, że poszczególne strategie polityczne powinny uwzględniać aspekty demograficzne, w tym dzięki ich ujęciu wśród priorytetów długoterminowych; mając na uwadze, że ważne jest gromadzenie i monitorowanie wiarygodnych danych statystycznych oraz wspieranie badań i wymiany dobrych praktyk na każdym szczeblu; zapewni to lepsze zrozumienie wyzwań demograficznych, umożliwi przewidzenie ich wpływu na rynki pracy, a także opracowanie innowacyjnych i skutecznych rozwiązań w celu zapewnienia środowiska przyjaznego osobom starszym;

H.  mając na uwadze, że kryzys zdrowotny i gospodarczy wywołany przez pandemię COVID-19 wyraźnie pokazał, że solidarność międzypokoleniowa, wraz z odpowiednim finansowaniem na opiekę zdrowotną i społeczną oraz zrównoważoną gospodarką, jest jedną z sił napędowych procesu odbudowy oraz budowania bardziej zintegrowanego i odpornego społeczeństwa; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ujawniła niestabilność naszych systemów opieki zdrowotnej, w szczególności w związku ze starzeniem się społeczeństwa; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 po raz kolejny uwypukliła znaczenie ochrony i propagowania godności osób starszych i ich praw podstawowych w UE;

I.  mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 prawdopodobnie będzie miał znaczący wpływ na liczbę urodzeń, współczynniki umieralności i przepływy migracyjne w Europie, ale pełne skutki gospodarcze, społeczne i gospodarcze pandemii są nadal nieznane; mając na uwadze, że trzeba będzie dokładnie przeanalizować (z uwzględnieniem płci) krótko- i długoterminowy wpływ na tendencje demograficzne nadzwyczajnych środków podjętych w odpowiedzi na kryzys; mając na uwadze, że ze wstępnych badań wynika, iż pandemia pogłębiła istniejące nierówności między mężczyznami i kobietami; zwiększyła między innymi wymiar nieodpłatnej pracy opiekuńczej i spowodowała utratę miejsc pracy; mając na uwadze, że kryzys w dziedzinie zdrowia publicznego ma nieproporcjonalny większy wpływ na kobiety i dziewczęta, a w szczególności na najsłabsze grupy społeczne; polityka spójności powinna uwzględniać to zjawisko m.in. poprzez ukierunkowanie inwestycji w usługi opiekuńcze i poprawę warunków pracy w tym sektorze, a także poprzez wspieranie przechodzenia na gospodarkę opiekuńczą;

J.  mając na uwadze, że od początku kryzysu gospodarczego w 2008 r. obserwuje się w Europie przepływ młodych, wykształconych specjalistów z Europy południowej i wschodniej do Europy północno-zachodniej; mając na uwadze, że istnieje silna zależność między warunkami społeczno-gospodarczymi danego regionu a jego dynamiką drenażu/pozyskiwania mózgów; mając na uwadze, że regiony wysyłające i regiony przyjmujące będą musiały współpracować, aby sprostać stojącym przed nimi wyzwaniom; będą także musiały stosować zintegrowane podejścia do opracowywania długoterminowych strategii politycznych, aby jak najbardziej poprawić jakość życia ludności;

K.  mając na uwadze, że innowacje i inwestycje w kapitał ludzki są głównymi czynnikami wzrostu społeczno-gospodarczego i wzrostu zatrudnienia w państwach członkowskich i ich regionach w perspektywie średnio- i długoterminowej;

Obecna specyfika i wyzwania związane ze zmianami demograficznymi w UE

Uwagi ogólne

1.  podkreśla, że cztery swobody stanowią fundament konkurencyjności i wartości UE; zauważa jednak, że należy zwrócić większą uwagę na ich wpływ na tendencje demograficzne oraz skutki dla regionów UE oraz ich spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; podkreśla, że UE stoi przed poważnym wyzwaniem demograficznym; mimo że będzie ono miało różne skutki w poszczególnych regionach, trzeba je sobie uzmysłowić i rozwiązać w sposób całościowy, aby zaradzić ujemnemu przyrostowi naturalnemu w ostatnich latach; mając na uwadze, priorytetem Unii Europejskiej powinno być odwrócenie obecnych negatywnych tendencji demograficznych w Europie poprzez środki ukierunkowane na ich przyczyny, a nie tylko skutki; innym priorytetem UE powinno być przyspieszenie dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej;

2.  zauważa w tym kontekście istotne różnice demograficzne związane z różnymi możliwościami gospodarczymi, świadczeniem usług, dostępnością, transportem i łącznością cyfrową, zarówno na szczeblu Unii, jak i państw członkowskich, między regionami centralnymi, metropolitalnymi i peryferyjnymi; przypomina w tym kontekście, że transeuropejska sieć transportowa (TEN-T) może być skuteczna jedynie pod warunkiem że także lokalna infrastruktura transportowa będzie sprawa; podkreśla, że różnice te są szczególnie widoczne na obszarach wiejskich lub na obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub szczególnymi, takimi jak regiony słabo zaludnione i górskie, a także między kontynentem a wyspami i regionami najbardziej oddalonymi; przypomina, że dostęp do większości wysp i regionów najbardziej oddalonych jest ograniczony z powodu rzadkich i często drogich połączeń;

3.  zwraca uwagę, że PKB na mieszkańca, poziom dochodów, wskaźnik zatrudnienia, współczynnik dzietności, czynniki społeczno-gospodarcze, przepaść między obszarami wiejskimi a miejskimi i starzenie się społeczeństwa to najważniejsze czynniki, które mają bezpośredni wpływ na sytuację demograficzną; zaznacza, że w szczególności obecna dynamika zatrudnienia generuje przepływy demograficzne w regionach europejskich; prowadzą one do dysproporcji społeczno-przestrzennych i wyzwań, którym będzie musiała stawić czoła polityka spójności po 2020 r.; podkreśla, że wzorce migracji wewnętrznej z regionów wschodnich, południowych i centralnych do regionów północnych i północno-zachodnich obejmują głównie młodych, wykształconych i wykwalifikowanych pracowników; zauważa, że migracja obywateli państw trzecich pozwoliła UE uniknąć utraty ludności w ostatnich latach;

4.  podkreśla, że Europa wyraźnie doświadcza starzenia się społeczeństwa i spadku współczynnika urodzeń, co rzutuje na poziom współczynnika obciążenia demograficznego i ma negatywny wpływ na wzrost siły roboczej, który jest znacznie niższy niż w ciągu ostatnich dziesięciu latach; ostrzega przed wyraźnym spadkiem siły roboczej w regionach Europy Wschodniej, Południowej i Środkowej; podkreśla, że starzenie się społeczeństwa wywiera również wpływ na planowanie w mieszkalnictwie i transporcie, zapotrzebowanie na infrastrukturę i usługi, a także na stabilność budżetową i stabilność zabezpieczenia społecznego; zauważa, że w tym względzie potrzebna jest polityka aktywnego starzenia się, aby ograniczyć negatywny wymiar zmian demograficznych zwłaszcza na obszarach wiejskich i oddalonych; trzeba także zapewnić odpowiednią jakość życia wszystkich mieszkańców;

5.  wskazuje na trwający kryzys zdrowotny związany z COVID-19 oraz jego potencjalny wpływ społeczno-gospodarczy na dynamikę rynku pracy w średniej i długiej perspektywie; ubolewa ponadto, że pandemia COVID-19 negatywnie wpływa na średnią długość życia w Europie; podkreśla, że środki samoizolacji i utrzymywania dystansu fizycznego, pomimo pozytywnego wpływu na zmniejszenie wskaźnika zakażeń, miały wyraźny wpływ na produkcję, popyt i handel; ograniczyły także działalność gospodarczą i doprowadziły do wzrostu bezrobocia, gwałtownego spadku dochodów przedsiębiorstw oraz wyższych deficytów publicznych; zauważa, że w rezultacie można przewidzieć nową falę migracji młodych ludzi zarówno w obrębie państw członkowskich, jak i między nimi;

6.  podkreśla, że trwający kryzys związany z COVID-19 ujawnił znaczne dysproporcje w jakości usług opieki zdrowotnej i dostępie do nich; przypomina w związku z tym o potrzebie umocnienia usług publicznych – takich jak placówki opieki zdrowotnej – na obszarach wiejskich, aby rozwiązać problem ogromnych nierówności i różnic w średniej długości życia w zależności od miejsca zamieszkania, statusu społecznego i poziomu wykształcenia; przypomina, że pandemia wyraźniej pokazała również przepaść cyfrową, która dotyka w szczególności osoby starsze i mieszkańców regionów słabiej rozwiniętych, oddalonych obszarów wiejskich lub górskich, a także regionów najbardziej oddalonych;

7.  podkreśla kolejne wyzwanie uwidocznione przez pandemię, czyli konieczność zapewnienia godziwych warunków pracy i życia pracownikom sezonowym; odgrywają oni ważną rolę w uzupełnianiu niedoborów w niektórych sektorach gospodarki, zwłaszcza w rolnictwie;

8.  uważa, że określenie skali wyludniania stanowi wyzwanie samo w sobie, ponieważ dane statystyczne nie dostarczają dokładnych informacji; wynika to z faktu, że dane dotyczące osób opuszczających niektóre obszary są dostępne dopiero po wielu latach opóźnień; zauważa ponadto, że z prognoz Eurostatu dotyczących liczby ludności w następnym dziesięcioleciu wynika, iż zarówno regiony wiejskie, jak i miejskie, mogą stanąć w obliczu utraty liczby ludności; zwraca uwagę w tym kontekście, jak ważna jest prawidłowa ocena skali wyzwań demograficznych i odpowiednie działanie; ma to także na celu przeciwdziałanie radykalizacji i ruchom sprzeciwiającym się procesowi integracji europejskiej oraz zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; zaleca zbadanie możliwości wykorzystania dodatkowych wskaźników oprócz PKB i gęstości zaludnienia do sklasyfikowania obszarów o poważnych i trwałych utrudnieniach; podkreśla ponadto znaczenie zaktualizowanych danych statystycznych dotyczących demografii – zdezagregowanych przynajmniej na poziomie NUTS 3 – dla lepszego monitorowania wpływu tendencji demograficznych na te obszary oraz umożliwienia skuteczniejszych i bardziej ukierunkowanych działań w celu zaradzenia tym tendencjom; zwraca się do państw członkowskich, by zainwestowały w unowocześnienie gromadzenia danych na potrzeby oceny zmian demograficznych na różnych poziomach NUTS;

Wymiar lokalny i regionalny

Regiony wysyłające

9.  uważa ogólnie, że obszary wiejskie, poprzemysłowe i miasta – słabo rozwinięte w porównaniu z głównymi obszarami metropolitalnymi, a także terytoria oddalone, w tym wyspy i większość regionów najbardziej oddalonych, znajdują się pod wieloma względami w szczególnej sytuacji; obejmują one: znaczny spadek liczby ludności, wynikający między innymi z niskiej dzietności, poziom dochodów niższy od średniej krajowej lub unijnej oraz trudności w integracji terytorialnej z innymi regionami; czynniki te sprawiają, że obszary te są bardziej narażone na ryzyko wyludnienia; podkreśla, że sytuacja ta prowadzi również do trudności w dostępie do usług publicznych, takich jak mieszkalnictwo, edukacja czy opieka zdrowotna, w tym dostęp do kluczowych leków; podkreśla, że regiony wiejskie zamieszkuje obecnie 28 % ludności Europy, ale przewiduje się, że w przyszłości odsetek ten znacznie spadnie; podkreśla, że unijne inicjatywy ukierunkowane na obszary wiejskie, takie jak polityka spójności i rolna, należy dodatkowo wzmacniać dzięki promowaniu lepszej koordynacji inicjatyw politycznych; inicjatywy te wspierają zatrudnienie ludzi młodych, przedsiębiorczość, cyfryzację, a także zapewniają pomoc młodym i nowym rolnikom; z zadowoleniem przyjmuje w tym zakresie planowane przez Komisję szybsze wprowadzanie infrastruktury szerokopasmowej o bardzo dużej przepływności na terytoriach słabo zaludnionych i wiejskich; uważa także, że stanowi to szansę na poprawę jakości życia, wsparcie możliwości kształcenia i tworzenia miejsc pracy, innowacje, lepszy dostęp do usług publicznych, a także na dostosowanie się do zmian technologicznych i rozwój obiektów kulturalnych i możliwości spędzania wolnego czasu; podkreśla, że kobiety na obszarach wiejskich odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju tych społeczności oraz że większe uznanie dla pracy kobiet i ich praw na rynku pracy na obszarach wiejskich znacznie zmniejszyłoby ryzyko wyludniania się; zachęca Komisję i państwa członkowskie do opracowania konkretnych strategii umacniania pozycji kobiet na obszarach wiejskich; zachęca do gromadzenia danych segregowanych według kryterium płci w celu określenia i wyeliminowania wszelkich obecnych nierówności w traktowaniu kobiet i mężczyzn;

10.  zwraca uwagę na niektóre czynniki, które powodują zmiany demograficzne i zmuszają mieszkańców wspomnianych obszarów do ich opuszczenia; czynniki te zniechęcają też inne osoby do zamieszkania na tych terenach; są to: słaba infrastruktura, w tym brak szybkiego szerokopasmowego internetu, nieistniejące sieci transportowe, duża stopa bezrobocia młodzieży, mniejsze możliwości zatrudnienia, zwłaszcza na stanowiskach wymagających wyższego wykształcenia, a także ogólnie brak miejsc pracy dla kobiet, brak usług publicznych i prywatnych, trudny dostęp do usług zdrowotnych, mniejsze możliwości kształcenia, ograniczona infrastruktura publiczna i usługi społeczne, co utrudnia dostosowanie się do zmian technologicznych i wiąże się z brakiem obiektów kulturalnych i możliwości spędzania wolnego czasu; przypomina ponadto o wpływie zmiany klimatu i związanych z nią zagrożeń naturalnych na wyludnianie się; przykładem takich zjawisk są intensywne fale upałów prowadzące do pustynnienia niektórych obszarów południowych;

11.  podkreśla, że ten brak zróżnicowania w regionalnej strukturze gospodarczej niektórych regionów grozi powstaniem negatywnej „etykiety”, również wśród ich mieszkańców; mogą oni wyrażać niezadowolenie z jakości życia oraz obiektów i usług, którymi dysponują; wyraża w tym zakresie zaniepokojenie „geografią niezadowolenia” narastającą w wielu regionach UE, w których ludzie czują się lekceważeni; zjawisko to jest ściśle powiązane ze zmianami demograficznymi; wskazuje w tym kontekście na efekt drenażu mózgów, który prowadzi do migracji wysoko wykształconych i wykwalifikowanych osób z danego regionu lub kraju do innego; zwraca w szczególności uwagę, że „exodus” personelu medycznego – lekarzy i pielęgniarek oraz pracowników dydaktycznych – pogłębił się z powodu znacznych cięć w finansowaniu publicznym opieki zdrowotnej i społecznej w poprzednich latach; doprowadził on do obniżenia jakości opieki medycznej i kształcenia, a także utrudnił dostęp do wysokiej jakości tych usług, zwłaszcza na obszarach wiejskich;

12.  uważa, że obszary miejskie są również narażone na wyludnienie; od 1990 r. jedno na pięć miast w Europie boryka się z problemem zmniejszającej się liczby ludności; stwierdza jednak, że zjawisko kurczenia się populacji obszarów miejskich nie zawsze jest ciągłym procesem liniowym i może zachodzić okresowo lub przejściowo, w zależności od uwarunkowań terytorialnych;

13.  zwraca uwagę na wzorzec „wewnętrznej peryferyzacji” w tym znaczeniu, że regiony Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej odnotowują zdecydowanie ujemne saldo migracji ludności, podczas gdy regiony Europy Północnej i Zachodniej odnotowują saldo zdecydowanie dodatnie, ponieważ przyjmują dużą liczbę migrantów ekonomicznych; uważa, że dysproporcje te pogłębiają się również na obszarach wiejskich, gdzie polityka spójności i środki WPR muszą bardziej zdecydowanie koncentrować się na innowacjach, aby zachęcić młodych ludzi do rozpoczynania działalności rolniczej, a także na cyfryzacji, mobilności na obszarach wiejskich i rozwoju inteligentnych miast; ważne jest także wspieranie rodzinnych gospodarstw rolnych w czerpaniu korzyści z innowacji i nowych technologii;

Regiony przyjmujące

14.  przyznaje, że obszary metropolitalne wokół dużych miast odnotowują dodatnie saldo migracji, z charakterystycznymi przepływami ludności z obszarów wiejskich do miast; wynika to z coraz bardziej zurbanizowanej koncentracji we wzorcach wzrostu zatrudnienia;

15.  zauważa również, że regiony o znacznym odsetku osób o wyższym wykształceniu, oferujące takim osobom większe możliwości zatrudnienia, są mniej narażone na proces wyludniania;

16.  podkreśla, że sektory gospodarki opartej na wiedzy przyczyniają się do rozwoju regionalnego, oferując wysoki poziom kapitału społecznego, sieci i technologii; przyznaje, że innowacyjna działalność gospodarcza jest zazwyczaj zlokalizowana w regionach bardziej rozwiniętych technologicznie, o większym dostępie do wystarczającej liczby aglomeracji inteligentnych przedsiębiorstw;

17.  zaznacza jednak, że nadmierna koncentracja ludności na niektórych obszarach miejskich doprowadziła już do wystąpienia negatywnych skutków ubocznych, takich jak zagęszczenie ruchu, rosnące koszty mieszkania i transportu, zanieczyszczenie, niewystarczająca dostępność wody, problemy z unieszkodliwianiem odpadów, wysokie zużycie energii, pogorszenie jakości życia i niekontrolowane rozrastanie się miast; innym skutkiem ubocznym jest znaczne zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz niepewność jutra niektórych grup ludności; podkreśla, że w wyniku tych czynników władze lokalne nie są w stanie świadczyć usług wszystkim mieszkańcom obszarów miejskich; ostrzega przed niektórymi negatywnymi skutkami dużej koncentracji ludności na obszarach miejskich dla zdrowia publicznego; pandemia COVID-19 sprawiła, że skutki te skały się szczególnie widoczne;

18.  zauważa, że migracja ma bezpośredni wpływ na integrację społeczną w miastach, co wymaga dostosowanych do potrzeb reakcji politycznych i środków wsparcia z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych obszarów; przypomina w tym zakresie, że migranci ekonomiczni wnoszą większy wkład w postaci podatków i składek na ubezpieczenia społeczne niż otrzymują w ramach świadczeń indywidualnych; podkreśla potrzebę umocnienia polityki włączenia społecznego oraz wspierania władz lokalnych i regionalnych w tym zakresie;

Rozwiązania dostosowane do potrzeb: przeciwdziałanie niżowi demograficznemu

19.  podkreśla znaczenie dotychczasowych inicjatyw, takich jak Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu, nowoczesne technologie w służbie osobom starszym oraz wspólnoty wiedzy i innowacji EIT w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz zdrowia; wzywa Komisję do wzięcia pod uwagę rozwiązań już opracowanych w ramach tych inicjatyw, aby uwzględnić zmiany demograficzne i stawić czoła wyzwaniom demograficznym, jakich doświadczają europejskie regiony; zwraca uwagę na znaczenie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie dla wspierania kształcenia i szkolenia na obszarach zagrożonych wyludnieniem;

20.  uważa, że władze lokalne, regionalne i krajowe, stowarzyszenia zawodowe i organizacje pozarządowe są niezbędne, by określić i dokonać oceny szczególnych potrzeb inwestycyjnych na obszarach wiejskich i miejskich w zakresie mobilności, dostępności terytorialnej i podstawowych usług; podmioty te odgrywają tym samym zasadniczą rolę dla uwolnienia potencjału danych obszarów z uwzględnieniem tendencji gospodarczych, społecznych i demograficznych; uważa w związku z tym, że powinny one odgrywać decydującą rolę, jako aktywni uczestnicy, w opracowywaniu strategii terytorialnych zgodnie z potrzebami społeczności lokalnych; podkreśla znaczenie włączania, o ile to możliwe, do wszystkich odpowiednich programów UE szczególnej reakcji budżetowej w celu odwrócenia tendencji demograficznych, a także potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania strategii polityki publicznej na demografię; wskazuje, że terytorialne podejście do instrumentów UE, takich jak zrównoważony rozwój obszarów miejskich, strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność lub zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT) mogłoby być użytecznym narzędziem do utrzymywania i tworzenia miejsc pracy, a także zwiększania atrakcyjności regionu i dostępności usług na szczeblu lokalnym; uznaje ogromny potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym i biogospodarki w rewitalizacji tych obszarów; domaga się także dostosowanej do potrzeb pomocy technicznej w celu wspierania władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu i wdrażaniu tych strategii, w tym dzięki metodom partycypacyjnym, które angażują lokalne zainteresowane strony i społeczeństwo obywatelskie;

21.  wskazuje na potrzebę opracowania europejskiego programu rozwoju obszarów wiejskich, który przyczyniłby się do poprawy dostępności, atrakcyjności i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich; będzie to miało pozytywny wpływ na sprawne funkcjonowanie łańcucha dostaw i rynku wewnętrznego; zauważa, że dostępność i atrakcyjność tych obszarów można zwiększyć poprzez dostęp przedsiębiorców i MŚP do kapitału oraz inwestycje w ekosystemy innowacji w celu wsparcia tworzenia wiedzy i rozprzestrzeniania się technologii; innym sposobem osiągnięcia tego celu jest także świadczenie wysokiej jakości usług publicznych i podstawowych, cyfryzacja, w tym dla małych przedsiębiorstw, innowacje cyfrowe i łączność cyfrowa oraz wysokiej jakości usługi transportowe; uważa, że władze lokalne i regionalne powinny określić odpowiednie usługi, które będą świadczone jak najskuteczniej, oraz że koncepcja „weryfikowania polityki pod względem jej wpływu na obszary wiejskie” powinna służyć do zaspokojenia szczególnych potrzeb obszarów wiejskich i oddalonych, ze szczególnym naciskiem na wdrażanie polityki i dostarczanie odpowiednich rozwiązań.

22.  uważa, że sieci transportowe mogą odgrywać decydującą rolę w przeciwdziałaniu zmianom demograficznym i powstrzymaniu wyludniania się; przysłużą się one do poprawy łączności między obszarami wiejskimi i miejskimi, w tym poprzez inwestycje w transport publiczny i inne usługi w zakresie mobilności na obszarach wiejskich; podkreśla w związku z tym znaczenie poprawy infrastruktury transportowej, w tym poprzez utrzymanie i ożywienie istniejących połączeń transportowych oraz zapewnienie połączeń z TEN-T, które mają szczególne znaczenie na obszarach wiejskich, peryferyjnych, wyspiarskich i w regionach najbardziej oddalonych; trzeba też wspierać przejście na zrównoważone i inteligentne sieci transportowe oraz zwiększyć interoperacyjność systemów transportowych w ramach strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

23.  uważa, że zrównoważona turystyka wiejska mogłaby odgrywać bardzo ważną rolę w przeciwdziałaniu wyludnianiu się obszarów wiejskich oraz w zwiększaniu ich zróżnicowania gospodarczego i demograficznego;

24.  uznaje, że trzeba uwzględnić potrzeby i wyzwania regionów wiejskich, w tym w zakresie zmiany klimatu, w procesie przechodzenia na neutralność klimatyczną oraz zrównoważoną i inteligentną mobilność zgodnie z celami Zielonego Ładu; uważa ponadto, że inwestycje te umożliwią sprawiedliwe i równe przejście na gospodarkę cyfrową i powszechnie dostępny cyfrowy system edukacji online, w tym dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji; sądzi w związku z tym, że polityka spójności odgrywa zasadniczą rolę poprzez inwestycje w wysokiej jakości usługi publiczne i podstawowe;

25.  uważa, że agenda miejska dla UE, która określa główne priorytety i działania na rzecz poprawy jakości życia na obszarach miejskich, mogłaby pomóc w kształtowaniu odpowiednich instrumentów wspierających wzrost, integrację, współpracę i innowacje oraz umożliwiających sprostanie wyzwaniom społecznym; podkreśla również potrzebę opracowania strategii mających na celu umocnienie gospodarki opartej na wiedzy i inteligentnej specjalizacji w regionach europejskich, między innymi poprzez rozwój sieci wiedzy i zapewnienie wsparcia dla inwestycji w kapitał ludzki; podkreśla rolę miast i regionów zarówno na obszarach wyludnionych, jak i nadmiernie zaludnionych. ponownie podkreśla potrzebę bezpośredniego udostępnienia miastom i regionom dalszych możliwości finansowania, tak aby mogły one realizować lokalne programy; wzywa także do maksymalnego wykorzystania europejskiej inicjatywy miejskiej;

26.  podkreśla, że polityka spójności powinna przyczyniać się do lepszego włączania kobiet w planowanie polityki na rzecz rozwoju regionalnego i miejskiego, tak aby miasta i społeczności uwzględniały problematykę płci i służyły wszystkim obywatelom; uważa ponadto, że inwestycje w ramach EFS+ powinny sprzyjać zatrudnianiu kobiet i samotnych rodziców, którym trudno jest znaleźć pracę; powinny one również zapewniać finansowanie przystępnych cenowo placówek opieki nad dziećmi i wspierać młode rodziny; przypomina, że potrzeby dzieci sprawujących opiekę nad członkami rodziny lub żyjącymi samotnie w czasie, gdy rodzice pracują za granicą, trzeba również zaspokajać za pomocą usług doradczych, dostępu do mieszkań, opieki zdrowotnej i edukacji; podkreśla również znaczenie przepisów przyjaznych rodzinie, które ułatwiają osiągnięcie zadowalającej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym;

27.  podkreśla, że trzeba tak ukierunkować inwestycje, aby wspierały także osoby młode, starsze, z niepełnosprawnościami i inne słabsze grupy społeczne, które wchodzą na rynek pracy lub pozostają na nim; należy także pomóc tym osobom w znalezieniu wysokiej jakości zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej wyludnionych obszarów wiejskich i oddalonych; uważa, że należy również zbadać możliwość szkolenia dostosowanego do potrzeb w celu promowania koncepcji „gospodarki dobrobytu” oraz podejścia opartego na zdrowym i aktywnym starzeniu się;

28.  przypomina również konieczność uwzględnienia potrzeb mniejszości etnicznych w kontekście wyzwań demograficznych;

29.  przypomina o potrzebie wdrożenia strategii mających na celu odwrócenie tendencji migracji pracowników na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym; wzywa władze lokalne, regionalne, krajowe i unijne do opracowania strategii politycznych, które przyczynią się do zwiększenia atrakcyjność ich regionów pod względem miejsc pracy, oraz do rozwiązania problemu drenażu mózgów w regionach wysyłających poprzez zapobieganie temu zjawisku, łagodzenie skutków i odpowiednie reagowanie, w tym za pomocą środków polityki spójności; podkreśla w tym kontekście, że w różnych państwach członkowskich istnieje już szereg inicjatyw, takich jak zachęty dla wysoko wykwalifikowanych pracowników, mających na celu przekształcenie drenażu mózgów w pozyskiwanie mózgów dla poszczególnych regionów;

30.  zaznacza, że kryzys zdrowotny związany z COVID-19 w różnym stopniu dotknął wszystkie państwa członkowskie i regiony; doprowadzi on także prawdopodobnie do powstania nowych tendencji w przepływach demograficznych; przypomina w związku z tym, że dodatkowe zasoby na EFRR i EFS, które zostały przekazane za pośrednictwem REACT-EU, mimo tymczasowego charakteru tego instrumentu, aby zapewnić solidne i zdecydowane ożywienie gospodarki UE po kryzysie, mogłyby znacząco pomóc w utrzymaniu zatrudnienia i przyczynić się do tworzenia miejsc pracy na obszarach zagrożonych wyludnieniem się, między innymi poprzez wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw; z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie elastycznej organizacji pracy, w tym pracę zdalną lub w skróconym wymiarze czasu; podkreśla, że trzeba udzielać tego wsparcia w sposób wolny od dyskryminacji;

31.  w związku z tym przypomina, że pandemia uwypukliła znaczenie cyfryzacji całej gospodarki dla łagodzenia skutków ograniczenia kontaktów osobistych i ograniczeń swobody przemieszczania się; cyfryzacja ułatwia także monitorowanie zdrowia, telekonsultacje oraz świadczenie usług opieki zdrowotnej na słabo zaludnionych obszarach lub na obszarach stojących przed wyzwaniami naturalnymi lub demograficznymi; uważa, że powstałe dzięki temu możliwości należy wykorzystać do tworzenia miejsc pracy na obszarach zamieszkiwanych przez starzejące się społeczeństwo;

32.  zwraca uwagę na upowszechnienie się telepracy w czasie kryzysu związanego z COVID-19; uważa, że może ona okazać się narzędziem użytecznym do odwrócenia tendencji wyludniania się obszarów wiejskich, umożliwiając młodym wykształconym osobom pozostanie na obszarach, z których w innej sytuacji by wyjechały; zachęca Komisję i państwa członkowskie do rozważenia, w jaki sposób telepraca może wpłynąć na przyszłą wewnątrzunijną mobilność i postrzeganie atrakcyjności różnych regionów;

Zalecenia polityczne

33.  wzywa Komisję do zaproponowania strategii dotyczącej zmian demograficznych opartej głównie na następujących filarach: godne warunki zatrudnienia, równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, terytorialny aspekt polityki promującej działalność gospodarczą i zatrudnienie, odpowiednie zapewnianie usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym na wszystkich terytoriach, wydajny lokalny transport publiczny, odpowiednia opieka nad osobami niesamodzielnymi i opieka długoterminowa, ze szczególnym uwzględnieniem nowych form pracy i ich skutków społecznych;

34.  zachęca państwa członkowskie i władze regionalne do wdrożenia zintegrowanego podejścia do rozwiązywania problemów demograficznych za pomocą instrumentów polityki spójności; zachęca również do promowania inteligentnych wsi i innych systemów zachęt, które mają na celu zatrzymanie ludności na obszarach wiejskich i podmiejskich oraz przyciągnięcie na te tereny ludzi młodych;

35.  przypomina, że Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności zapewni wsparcie finansowe na dużą skalę, aby gospodarki państw członkowskich stały się odporniejsze i lepiej przygotowane na przyszłość; apeluje do państw członkowskich, aby w krajowych planach naprawy i zwiększania odporności zaproponowały – w zależności od swojej szczególnej sytuacji – środki przeciwdziałania zmianom demograficznym, w szczególności na obszarach najbardziej narażonych; uważa, że w opracowywaniu tych planów muszą aktywnie uczestniczyć władze lokalne i regionalne, ponieważ jest to obszar mający szczególne znaczenie dla oceny planów i późniejszego zarządzania nimi przez państwa członkowskie; uważa, że należy rozwijać synergię między polityką spójności a unijnymi programami Next Generation EU, aby zapewnić bardziej całościowe podejście do wyzwań demograficznych;

36.  podkreśla znaczenie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) i mechanizmu jego wdrażania, które mają na celu wspieranie społeczności dotkniętych transformacją energetyczną; przyczyniają się one także do tworzenia nowych możliwości dla obszarów wiejskich i poprzemysłowych oraz do zmniejszenia ryzyka wyludnienia; uważa, że należy wspierać w tym kontekście lokalne i regionalne inicjatywy współpracy;

37.  podkreśla, że zmiany demograficzne są podstawowym wyzwaniem dla UE; dlatego Unia powinna traktować je priorytetowo przy opracowywaniu i wdrażaniu programów; przypomina w związku z tym, że jednym z głównych celów określonych w rozporządzeniu w sprawie EFRR i Funduszu Spójności w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (2021-2027) jest wspieranie obszarów miejskich i wiejskich o niekorzystnych warunkach geograficznych lub demograficznych; zaznacza, że państwa członkowskie muszą przeznaczać unijne wsparcie finansowe w takich regionach na projekty promujące rozwój gospodarczy zrównoważony pod względem środowiskowym oraz sprzyjający włączeniu społecznemu; przypomina w tym względzie, że szczególnego wsparcia należy udzielić obszarom na poziomie NUTS 3 lub jednostkom samorządu lokalnego o gęstości zaludnienia poniżej 12,5 osób/km2 bądź o średnim rocznym spadku liczby ludności przekraczającym 1 % w okresie między rokiem 2007 a 2017; powinny one podlegać specjalnej polityce regionalnej i krajowej, aby zapewnić lepszą łączność fizyczną i teleinformatyczną, poprawić dostęp do usług społecznych i ich jakość oraz promować przedsiębiorczość i tworzenie wysokiej jakości możliwości zatrudnienia za pomocą instrumentów spójności; z zadowoleniem przyjmuje nowy artykuł rozporządzenia w sprawie EFRR i Funduszu Spójności, w którym wzywa się, by zapewnić, że plany krajowe wspierają obszary regionalne i lokalne zmagające się z ciągłym niżem demograficznym;

38.  wzywa państwa członkowskie do większej mobilizacji zasobów EFS i FST oraz do połączenia ich z inwestycjami krajowymi i lokalnymi, aby przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu, ubóstwu energetycznemu i deprywacji materialnej, skutecznie eliminować przepaść cyfrową i wykluczenie cyfrowe, zwłaszcza na obszarach wiejskich i wśród osób młodych, starszych i osób z niepełnosprawnościami, a także zapewnić dostęp do narzędzi i programów cyfrowych oraz do przystępnej cenowo infrastruktury komunikacyjnej; apeluje zatem o dostępne i przystępne cenowo możliwości zdobywania umiejętności cyfrowych w sposób dostosowany do potrzeb osób starszych; zauważa, że inicjatywy te mają większe szanse powodzenia, jeśli są powiązane z możliwościami wymiany międzypokoleniowej; uważa w związku z tym, że można by dalej badać i promować potencjał cyfryzacji, robotyzacji i sztucznej inteligencji; należałoby przy tym zapewnić wysokie standardy etyczne i jednocześnie zadbać o włączenie społeczne, aby poprawić autonomię oraz warunki życia i zdrowia osób starszych;

39.  ponownie wskazuje na potrzebę dalszych, ukierunkowanych na konkretne obszary i zintegrowanych podejść w ramach polityki spójności, krajowych planów strategicznych wspólnej polityki rolnej i krajowych strategicznych planów odbudowy, aby umożliwić łatwiejsze, a jednocześnie prawidłowe zarządzanie zasobami finansowymi oraz maksymalizację synergii między różnymi funduszami i zintegrowanymi narzędziami UE; podkreśla potrzebę zwiększenia zdolności administracyjnych w celu ograniczenia biurokracji i zapewnienia spójnego prawodawstwa w całym procesie realizacji projektów oraz ukierunkowanej pomocy technicznej na wszystkich etapach;

40.  wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia procesu programowania i wdrażania polityki spójności na lata 2021–2027 z pełnym poszanowaniem zasady partnerstwa; wzywa także do uwzględnienia szczególnych potrzeb regionów o niekorzystnych warunkach demograficznych w umowach partnerstwa; podkreśla nadrzędne znaczenie potrzeb regionalnych i subregionalnych, w tym aspektów demograficznych i migracyjnych oraz wyzwań terytorialnych (związanych z obszarami miejskimi i wiejskimi); uważa, że strategiom tym powinny towarzyszyć oceny oddziaływania terytorialnego i demograficznego, prowadzone równolegle z ocenami gospodarczymi, środowiskowymi i społecznymi; wzywa Komisję do monitorowania i, w stosownych przypadkach, zapewnienia pełnego wdrożenia kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa; może się to przyczynić do zwiększenia wskaźnika absorpcji polityki spójności równolegle z poprawą jakości projektów;

41.  wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia różnych wyzwań demograficznych przy opracowywaniu krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, krajowych polityk rozwoju, długoterminowych strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju i dostosowanych do potrzeb programów polityki spójności, powiązanych z celami europejskiego semestru; służy to zapewnieniu odpowiedniego finansowania mającego na celu przeciwdziałanie wyludnianiu i odwróceniu negatywnych tendencji oraz zwiększenie atrakcyjności terytorialnej;

42.  wzywa władze lokalne, regionalne i krajowe w regionach zagrożonych wyludnieniem do skoncentrowania inwestycji na zachętach dla młodych rodzin, by osiedlały się w tych regionach, a także na powszechnym dostępie do wysokiej jakości usług i infrastruktury, przy udziale MŚP i przedsiębiorstw zarządzających usługami; zachęca je także, by skoncentrowały się na tworzeniu miejsc pracy, w szczególności dla ludzi młodych, przekwalifikowaniu pracowników, tworzeniu warunków przedsiębiorczości i wspieraniu MŚP; wzywa państwa członkowskie do większego wsparcia tych celów; uważa, że najważniejsze są inwestycje we wszystkie poziomy edukacji, w tym we wczesną edukację, przystępne cenowo, dostępne i sprawiedliwe usługi w zakresie mobilności, placówki opieki nad dziećmi w celu zwiększenia udziału kobiet w rynku pracy i w uczeniu się przez całe życie, zwłaszcza na obszarach wiejskich i w regionach najbardziej oddalonych; jest zdania, że szczególne ważne jest stworzenie dobrych warunków, które zachęcą młodych ludzi do pozostania w tych regionach, a także rozwiązanie problemu wczesnego kończenia nauki, poprzez oferowanie młodzieży atrakcyjnych opcji kształcenia, szkolenia, podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania na szczeblu lokalnym i regionalnym, w tym w dziedzinie umiejętności cyfrowych, w ramach zajęć stacjonarnych lub nauki zdalnej, tak aby zachęcić ich do podejmowania dalszej nauki w tych regionach; rozumie, że regiony będą wymagały skoncentrowanego wsparcia ze strony Unii i państw członkowskich, aby zrealizować to przedsięwzięcie;

43.  zachęca do wspierania w większym stopniu regionów o dużym wzroście demograficznym, takich jak Majotta czy Gujana Francuska, przez kierowanie odpowiednich środków finansowych na zapewnienie ciągłości świadczenia podstawowych usług w dostatecznej ilości, lecz także o wysokiej jakości, zwłaszcza w sektorach edukacji, opieki zdrowotnej i transportu;

44.  uważa za odpowiednie zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w oparte na współdziałaniu długoterminowe zarządzanie i planowanie inicjatyw na różnych szczeblach; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o rozpowszechnianie dobrych praktyk w zakresie wykorzystywania i czerpania korzyści z tego rodzaju zarządzania oraz narzędzi planowania w celu wspierania rozwoju policentrycznego; zachęca je także do korzystania z oceny oddziaływania terytorialnego w celu dalszego kształtowania polityki unijnej i krajowej, tak aby sprostać zmianom demograficznym; przypomina w związku z tym o dużym znaczeniu aktywnego i rzeczywistego zaangażowania regionów w planowanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz zarządzanie tym instrumentem w celu zwiększenia jego skuteczności;

45.  jest zdania, że innowacje i badania mogą mieć pozytywny efekt mnożnikowy na szczeblu regionalnym; zachęca osoby odpowiedzialne za wyznaczanie kierunków polityki na szczeblu regionalnym i krajowym do wykorzystania nowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności do inwestowania w rozbudowę sieci szerokopasmowej w celu promowania gospodarki cyfrowej i gospodarki opartej na wiedzy, a także w świadczenie wysokiej jakości usług publicznych i stosowanie zachęt, tak aby zatrzymać wysoko wykwalifikowanych pracowników i rozwijać ośrodki badawcze w różnych regionach, zwiększając tym samym atrakcyjność wyludnionych obszarów, zwłaszcza dla młodych talentów i przedsiębiorców; apeluje o dalsze rozwijanie synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a programem „Horyzont Europa”, a także innymi inicjatywami, takimi jak te promowane przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii; uważa ponadto, że atrakcyjna polityka fiskalna dla inwestycji przedsiębiorstw, oferująca niższe stawki podatkowe dla rodzin oraz zachęty podatkowe dla pracodawców i osób samozatrudnionych, ułatwiłaby tworzenie miejsc pracy i możliwości inwestowania; uważa ponadto, że można by rozważyć środki zachęcające młode rodziny do zakupu pierwszego domu, a także większą elastyczność w zakresie przepisów ustawowych w poszczególnych krajach, aby sprostać wyzwaniom związanym z wyludnieniem;

46.  zachęca regiony do wykorzystywania ich przewagi konkurencyjnej zgodnie ze strategiami inteligentnej specjalizacji; zaleca opracowanie tzw. strategii oazowych, skupiających się na najbardziej obiecujących, dynamicznych i rozwijających się sektorach, poprzez wykorzystanie lokalnego potencjału rozwoju regionu; wzywa władze lokalne i regionalne, aby inwestowały w inicjatywę gwarancji dla młodzieży w celu przyciągnięcia młodych wyszkolonych pracowników i zatrzymania osób już zatrudnionych; wzywa je także, by zachęcały do rozwijania przedsiębiorczości i skupiały się na zachętach lokalnych, krajowych i unijnych; podkreśla ponadto znaczenie promowania środków w celu wspierania solidarności międzypokoleniowej, aktywnego starzenia się i możliwości oferowanych przez „srebrną gospodarkę” jako poważną zmianę polityczną dla obszarów wiejskich; pozwala to na przekształcenie problemu starzenia się społeczeństwa w szansę na rozwój tych obszarów;

47.  podkreśla potrzebę przyjęcia szerszej perspektywy terytorialnej zgodnie z dokumentem pt. „New Leipzig Charter: The Transformative Power of Cities for the Common Good” [„Nowa karta lipska: transformacyjna siła miast na rzecz wspólnego dobra”] i Agendą Terytorialną UE 2030, aby wzmocnić sieci miejskie miast o drugorzędnym znaczeniu i mniejszych miejscowości w celu wykorzystania ich znacznego potencjału do wzmacniania spójności terytorialnej, gospodarczej i społecznej poza ich bezpośrednimi granicami, poprzez większe powiązania miejsko-wiejskie, obszary funkcjonalne i współpracę regionalną;

48.  zwraca się do Komisji, aby poświęciła szczególną uwagę koordynacji polityki na szczeblu UE w kwestiach związanych z obszarami współpracy funkcjonalnej na różnych szczeblach, takich jak współpraca transgraniczna, makroregionalna i wiejsko-miejska, w celu sprostania wyzwaniom demograficznym;

49.  nalega, by inwestycje koncentrowały się na technologiach informacyjno-komunikacyjnych i kapitale ludzkim, ponieważ mogą one zmniejszyć dystans między użytkownikami i przyciągnąć wysoko wykwalifikowanych pracowników, tak aby uniknąć przepaści cyfrowej i zapewnić spójność cyfrową; podkreśla znaczenie finansowania infrastruktury ICT, rozwoju i wdrażania tych technologii przez MŚP i szkoły w obszarach wiejskich, wyspiarskich, górskich i w regionach odizolowanych, a także w regionach przechodzących transformację przemysłową, również z wykorzystaniem finansowania z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności i bardziej ogólnie z funduszy polityki spójności; podkreśla znaczenie dążenia do równomiernego i równoległego wdrożenia tych technologii w regionach i państwach członkowskich, aby zmniejszyć przepaść pod względem atrakcyjności i przepaść cyfrową;

50.  przyznaje, że „magnetyczne miasta” przyczyniają się przede wszystkim do budowy regionalnych „ośrodków wzrostu”; podkreśla jednak, że miasta o drugorzędnym znaczeniu odgrywają kluczową rolę w rozwoju regionalnym; wzywa w tym względzie Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia w życie strategii na rzecz zharmonizowanego rozwoju tych miast;

51.  wyraża przekonanie, że gminy powinny promować inicjatywy „otwartych innowacji”, wykorzystując wiedzę do przyspieszenia procesu innowacji i rozwijania podejścia opartego na współpracy z odpowiednimi partnerami i zainteresowanymi stronami w celu stworzenia regionalnych ekosystemów innowacji;

52.  zwraca uwagę na potencjał niebieskiej gospodarki w zakresie odwracania negatywnych tendencji demograficznych w małych regionach wyspiarskich i peryferyjnych regionach nadmorskich UE; podkreśla, że odpowiednie wdrażanie działań w ramach niebieskiej gospodarki, jeśli są one ściśle monitorowane pod kątem łagodzenia negatywnych środowiskowych efektów zewnętrznych oraz zwiększania korzyści społeczno-gospodarczych w całym łańcuchu wartości, w tym dla małych przedsiębiorstw, obszarów przyległych i lokalnych obywateli, mogłoby pomóc w zwalczaniu wyludniania się w Europie Południowej oraz przyczyniać się do przenoszenia dochodów z miast nadbrzeżnych do obszarów wiejskich, zwiększania spójności społecznej i osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu;

53.  zaleca, w stosownych przypadkach, przyjęcie nowego podejścia do systemów kształcenia i szkolenia w państwach członkowskich, między innymi poprzez przygotowanie ścieżek edukacyjnych do zawodów, które mogą być wykonywane w systemie pracy zdalnej, w połączeniu ze strategiami zapobiegania trwałemu drenażowi mózgów z regionów „wysyłających”; nalega na wykorzystanie lokalnych i regionalnych atutów, a także na rozwój lokalnej infrastruktury gospodarczej i społecznej oraz rozwiązań dostosowanych do lokalnej specyfiki, nie tylko w celu zapobiegania drenażowi mózgów, lecz także odwrócenia tego zjawiska; jest zdania, że kształcenie i szkolenie zawodowe, w tym mobilność pracowników, może stanowić skuteczny sposób na dzielenie się umiejętnościami i doświadczeniem zawodowym, zwiększenie zestawu umiejętności pracowników oraz wzmocnienie ich odporności na dynamikę rynku pracy, przyczyniając się do zapobiegania drenażowi mózgów; zachęca władze regionalne i lokalne do ułatwienia dostępu do kształcenia dualnego w celu usprawnienia przejścia z kształcenia do zatrudnienia; rozważa ponadto promowanie ogólnoeuropejskich „strategii diaspor”, aby zachęcić do powrotu osoby, które opuściły swoje okolice, by zamieszkać w bardziej atrakcyjnym regionie, ze szczególnym uwzględnieniem studentów z sektora rolnictwa i gospodarki wiejskiej, których należy zachęcić do powrotu do swojego regionu po ukończeniu studiów, tak aby przyczyniali się do rentowności własnych regionów wysyłających;

54.  wzywa Komisję do zapewnienia, aby inicjatywa dotycząca długofalowej wizji obszarów wiejskich zawierała praktyczne rozwiązania i środki wsparcia w zakresie obszarów peryferyjnych i zmian demograficznych; uważa, że ta długofalowa wizja obszarów wiejskich powinna przekształcić się w prawdziwą europejską „agendę wiejską” obejmującą namacalne i konkretne cele oraz angażującą wszystkie odpowiednie podmioty regionalne i lokalne, zarówno w jej projekt, jak i wdrażanie; uważa ponadto, że powinna ona obejmować strategię uwzględniania aspektu płci wraz z narzędziami oceny skutków; zwraca się do Komisji, aby w porozumieniu z państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi zaproponowała nowy ład w sprawie demografii w UE jako wieloaspektowe podejście polityczne, które przyczyniłoby się do powstania europejskiej strategii w sprawie tendencji demograficznych; uważa, że kwestie demograficzne, w tym wyludnianie się i starzenie się społeczeństwa, powinny znaleźć się wśród zagadnień poruszanych podczas konferencji w sprawie przyszłości Europy;

o
o   o

55.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, a także Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu, Europejskiemu Komitetowi Regionów oraz parlamentom narodowym i regionalnym państw członkowskich.

(1) Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 53. (2) Dz.U. C 356 z 4.10.2018, s. 10. (3) Dz.U. C 153E z 31.5.2013, s. 9. (4) Dz.U. C 108 z 26.3.2021, s. 566. (5) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii (Dz.U. L 141 z 27.5.2011, s. 1). (6) Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. L 158 z 30.4.2004, s. 77). (7) Ares(2020)3866098. (8) Ares(2020)6799640. (9) https://ec.europa.eu/info/files/report-impact-demographic-change-reader-friendly-version-0_en (10) Źródła: INSEE (francuski Narodowy Instytut Statystyk i Studiów Gospodarczych), ONZ.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie wpływu przepisów unijnych na swobodny przepływ pracowników i usług: wewnątrzunijna mobilność zawodowa jako narzędzie dopasowania umiejętności do potrzeb rynku (2020/2007(INI))

P9_TA(2021)0249 A9-0066/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

–  uwzględniając art. 45, 56, 153, 154 i 174 TFUE,

–  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Radę Europejską, Parlament Europejski i Komisję Europejską w listopadzie 2017 r.,

–  uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych,

–  uwzględniając podstawowe normy w dziedzinie pracy ustanowione przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) oraz konwencje i zalecenia MOP dotyczące administracji pracy i inspekcji pracy,

–  uwzględniając obszerny dorobek prawny Unii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności dyrektywę Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy(1) oraz jej dyrektywy szczegółowe i powiązane,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2020 r. w sprawie zmiany i podnoszenia kwalifikacji jako podstawy zrównoważoności i zatrudnialności w kontekście wspierania odbudowy gospodarczej i spójności społecznej,

–  uwzględniając wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej (2019–2024) pt. „Unia, która mierzy wyżej. Mój program dla Europy”, przedstawione przez kandydatkę na przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1149 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiające Europejski Urząd ds. Pracy, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 883/2004, (UE) nr 492/2011 i (UE) 2016/589 oraz uchylające decyzję (UE) 2016/344(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES), dostępu pracowników do usług w zakresie mobilności i dalszej integracji rynków pracy oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 492/2011 i (UE) nr 1296/2013(4),

–  uwzględniając decyzję wykonawczą Komisji (WE) 2018/170 z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie jednolitych szczegółowych specyfikacji dotyczących gromadzenia i analizy danych w celu monitorowania i oceny funkcjonowania sieci EURES,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 2 kwietnia 2019 r. z działalności EURES w okresie od stycznia 2016 r. do czerwca 2018 r.,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego(6),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE(7),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych(8),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty(9),

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85(10),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (EWG) nr 3577/92 z dnia 7 grudnia 1992 r. dotyczące stosowania zasady swobody świadczenia usług w transporcie morskim w obrębie państw członkowskich (kabotaż morski)(11),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników(12),

–  uwzględniając dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych(13),

–  uwzględniając dyrektywę 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego(14),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 1999/63/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. dotyczącą Umowy w sprawie organizacji czasu pracy marynarzy przyjętej przez Stowarzyszenie Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) i Federację Związków Zawodowych Pracowników Transportu w Unii Europejskiej (FST)(15), zmienioną dyrektywą Rady 2009/13/WE z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie wdrożenia Umowy zawartej między Stowarzyszeniem Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) a Europejską Federacją Pracowników Transportu (ETF) w sprawie Konwencji o pracy na morzu z 2006 r.(16),

–  uwzględniając dyrektywę 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług(17),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniającą dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług(18),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającą rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”)(19),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiającą przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającą dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012(20),

–  uwzględniając decyzję Rady (UE) 2019/1181 z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich(21),

–  uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/344 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie utworzenia europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej(22),

–  uwzględniając zalecenie Rady z dnia 22 maja 2017 r. w sprawie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie i uchylające zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie(23),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19(24),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2017 r. w sprawie nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności(25),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 stycznia 2014 r. w sprawie skutecznych inspekcji pracy jako strategii poprawy warunków pracy w Europie(26),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 15 lipca 2020 r. w sprawie planu odbudowy dla Europy i wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 5 maja 2020 r. pt. „Trwałe finansowanie uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności w kontekście niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej” (opinia rozpoznawcza na wniosek prezydencji chorwackiej),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów pt „Drenaż mózgów w UE: sprostanie wyzwaniu na wszystkich szczeblach” (C 141/34)

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lipca 2020 r. pt. „Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności” (COM(2020)0274) oraz towarzyszące mu dokumenty robocze służb Komisji (SWD(2020)0121) i (SWD(2020)0122),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 stycznia 2020 r. pt. „Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji” (COM(2020)0014),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 grudnia 2019 r. pt. „Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r.” (COM(2019)0650),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 czerwca 2016 r. pt „Nowy europejski program na rzecz umiejętności” (COM(2016)0381),

–  uwzględniając wniosek Komisji i Rady z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu towarzyszący komunikatowi Komisji w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. pt. „Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 25 września 2019 r. na temat stosowania i wdrażania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającej rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”) (COM(2019)0426),

–  uwzględniając sprawozdanie roczne Komisji za rok 2019 w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE,

–  uwzględniając sprawozdanie Cedefop pt. „Skills forecast: trends and challenges to 2030” [Prognozowanie zapotrzebowania na umiejętności: tendencje i wyzwania do 2030 r.],

–  uwzględniając sprawozdanie Eurofound pt. „Posted workers in the European Union (2010)”(27) [Pracownicy delegowani w Unii Europejskiej (2010)] oraz sprawozdania krajowe,

–  uwzględniając europejską prognozę gospodarczą Komisji z wiosny 2020 r., opublikowaną 6 maja 2020 r.,

–  uwzględniając poradnik Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) z 24 kwietnia 2020 r. pt. „COVID-19: powrót do miejsca zatrudnienia – dostosowywanie środowiska pracy i ochrona pracowników”,

–  uwzględniając badanie Parlamentu z 2015 r. pt. „EU Social and Labour Rights and EU Internal Market Law” [Unijne prawa socjalne i pracownicze a prawo rynku wewnętrznego UE],

–  uwzględniając wytyczne Komisji z 17 lipca 2020 r. dotyczące pracowników sezonowych w UE w kontekście pandemii COVID-19,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 9 października 2020 r. w sprawie poprawy warunków pracy i życia pracowników sezonowych i innych pracowników mobilnych,

–  uwzględniając zalecenie Rady z dnia 13 października 2020 r. w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczania swobodnego przepływu w odpowiedzi na pandemię COVID-19,

–  uwzględniając badanie Komisji z 2015 r. pt. „Study on wage setting systems and minimum rates of pay applicable to posted workers in accordance with Directive 96/71/EC in a selected number of Member States and sectors” [Systemy ustalania wynagrodzeń i minimalne stawki wynagrodzeń stosowane wobec pracowników delegowanych zgodnie z dyrektywą 96/71/WE w wybranych państwach członkowskich i sektorach],

–  uwzględniając wytyczne Komisji z 30 marca 2020 r. dotyczące korzystania ze swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 15 maja 2020 r. pt. „Skoordynowane podejście etapowe zmierzające do przywrócenia swobody przemieszczania się i zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych – COVID-19” (2020/C 169/03),

–  uwzględniając badanie Eurofound z 2015 r. pt. „Social dimension of intra-EU mobility: Impact on public services” [Społeczny wymiar mobilności wewnątrzunijnej – jej wpływ na usługi publiczne],

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A9-0066/2021),

A.  mając na uwadze, że niedyskryminacja jest podstawową zasadą zapisaną w traktatach; mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników jest jedną z podstawowych zasad Unii; mając na uwadze, że zasada równego traktowania, zapisana w art. 45 ust. 2 TFUE, stanowi, że swoboda przepływu pracowników musi obejmować zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy;

B.  mając na uwadze, że art. 3 ust. 3 TUE stanowi, że Unia „wspiera sprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną”; mając na uwadze, że art. 9 TFUE stanowi, że „przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań Unia bierze pod uwagę wymogi związane ze wspieraniem wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnianiem odpowiedniej ochrony socjalnej, zwalczaniem wykluczenia społecznego, a także z wysokim poziomem kształcenia, szkolenia oraz ochrony zdrowia ludzkiego”;

C.  mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników, swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług są podstawowymi zasadami rynku wewnętrznego;

D.  mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników i usług powinien być zgodny z zasadami zapisanymi w Europejskim filarze praw socjalnych; mając na uwadze, że zobowiązanie Unii do realizacji Agendy 2030 i celów zrównoważonego rozwoju ONZ, Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii na rzecz równouprawnienia płci, w tym ochrony i promowania sprawiedliwych wynagrodzeń, równouprawnienia płci oraz godnych warunków pracy i zatrudnienia, musi być wpisane w główny nurt wszystkich strategii politycznych dotyczących rynku wewnętrznego, zapewniając tym samym należyte uwzględnienie kwestii społecznych i środowiskowych;

E.  mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników, w tym pracowników sezonowych, ma zasadnicze znaczenie dla integracji europejskiej; mając na uwadze, że może on przynosić obopólne korzyści zarówno wysyłającym, jak i przyjmującym państwom członkowskim, a także wspierać osiąganie celów spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; mając na uwadze, że Unia i państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać potencjał mobilności wewnątrz UE, a jednocześnie skutecznie egzekwować przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących mobilności pracowników;

F.  mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników i usług przyczynia się do wzrostu gospodarczego i spójności w UE i stwarza możliwości zatrudnienia; mając na uwadze, że jednolity rynek może być zrównoważony i zwiększać dobrobyt tylko wtedy, gdy opiera się na sprawiedliwych i wspólnych regułach oraz na zasadzie równego traktowania, zwłaszcza jeśli chodzi o swobodny przepływ pracowników i usług;

G.  mając na uwadze, że Unia powinna nadal odgrywać kluczową rolę we wspieraniu wymiany dobrych praktyk na wszystkich szczeblach sprawowania rządów oraz w opracowywaniu wytycznych i zaleceń we współpracy z partnerami społecznymi dotyczących zapewniania wszystkim, w tym szczególnie wrażliwym grupom pracowników, godnych warunków pracy i zatrudnienia;

H.  mając na uwadze, że społeczne skutki swobodnego przepływu usług mogą mieć pozytywny i negatywny wpływ zarówno na regiony pochodzenia, jak i na regiony przyjmujące pracowników mobilnych; mając na uwadze, że niedobory pracowników i wskaźnik drenażu mózgów, wywołane obecnymi nierównościami gospodarczymi i społecznymi między regionami Unii, zwłaszcza po kryzysie finansowym, osiągnęły w niektórych państwach członkowskich poziom krytyczny, prowadząc do dodatkowych problemów, takich jak luka demograficzna, braki w zakresie usług opiekuńczych, niedobory personelu medycznego oraz ogólny wzrost nierówności między regionami; mając na uwadze, że zjawiska te dotyczą zwłaszcza obszarów wiejskich i oddalonych; mając na uwadze, że istnieje konieczność prowadzenia zrównoważonej polityki przemysłowej i solidnej polityki spójności, co umożliwi utrzymywanie i tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości w sektorach i regionach poddanych transformacji, aby zapobiec drenażowi mózgów i przymusowej mobilności;

I.  mając na uwadze, że konkurencja w zakresie kosztów pracy szkodzi spójności między państwami członkowskimi; mając na uwadze, że konieczne jest skoordynowane podejście na szczeblu Unii, aby uniknąć nieuczciwej konkurencji w zakresie kosztów pracy i zwiększyć pozytywną konwergencję społeczną dla wszystkich; mając na uwadze, że skuteczne regulacje i układy zbiorowe mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia godnych warunków pracy i zatrudnienia, wysokiej jakości usług i uczciwej konkurencji;

J.  mając na uwadze, że pracownicy transgraniczni przynoszą niektórym regionom korzyści społeczne i ekonomiczne;

K.  mając na uwadze, że usprawnienie, dostosowanie i koordynowanie transgranicznego egzekwowania przepisów Unii w dziedzinie mobilności pracowników, a także zwalczanie nadużyć, w tym pracy nierejestrowanej, ma kluczowe znaczenie dla ochrony praw pracowników mobilnych, wzmacniania zgodności z obowiązującymi przepisami oraz wspierania równych warunków działania i uczciwej konkurencji między wszystkimi przedsiębiorstwami;

L.  mając na uwadze, że większość pracowników w Unii to osoby zatrudnione przez mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MMŚP); mając na uwadze, że MMŚP i osoby samozatrudnione są najbardziej narażone na naruszenia prawodawstwa Unii; mając na uwadze, że sprzeczne przepisy krajowe, zbędne obciążenia administracyjne i nieuczciwa konkurencja stanowią poważne źródło trudności dla MMŚP, osób samozatrudnionych i przedsiębiorstw działających w dobrej wierze na rynku wewnętrznym; mając na uwadze, że inicjatywy ukierunkowane na MMŚP i przedsiębiorstwa typu start-up powinny pomagać przedsiębiorstwom w przestrzeganiu obowiązujących przepisów i nie powinny skutkować zbędnymi obciążeniami administracyjnymi, podwójnymi standardami ani obniżeniem standardów ochrony pracowników;

M.  mając na uwadze, że cyfryzacja stanowi bezprecedensową szansę ułatwienia mobilności, a jednocześnie pomaga w weryfikacji ścisłego przestrzegania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników;

N.  mając na uwadze, że Europejski Urząd ds. Pracy ustanowiono, aby umożliwić zwiększenie sprawiedliwości i zaufania na rynku wewnętrznym oraz swobody przepływu pracowników, delegowania pracowników i wysoce mobilnych usług, kontroli przestrzegania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników i koordynacji ustaleń dotyczących systemów zabezpieczenia społecznego, a także wspierać wymianę najlepszych praktyk oraz współpracę państw członkowskich i partnerów społecznych na rzecz gwarantowania sprawiedliwej mobilności pracowników i przeciwdziałania pracy nierejestrowanej; mając na uwadze, że promowanie sprawiedliwego wynagrodzenia, równouprawnienia płci oraz godnych warunków pracy i zatrudnienia odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu dobrze funkcjonującego, sprawiedliwego i zrównoważonego jednolitego rynku;

O.  mając na uwadze, że Europejski Urząd ds. Pracy jest nowo utworzonym organem, który ma osiągnąć pełną zdolność operacyjną do 2024 r.;

P.  mając na uwadze, że delegowanie pracowników, praca tymczasowa i praca sezonowa mają charakter tymczasowy ze swej natury i z definicji prawnej;

Q.  mając na uwadze, że brak odpowiedniej ochrony prawnej i dostępu pracowników do systemów zabezpieczenia społecznego często wynika z nadużywania niestandardowych form zatrudnienia, sztucznych struktur, takich jak fikcyjne samozatrudnienie, nieodpłatnej lub słabo wynagradzanej pracy na wezwanie, tzw. umów zerogodzinowych, nadużywania umów o pracę na czas określony i staży zamiast standardowych umów o pracę, w tym w sektorze publicznym, oraz korzystania z firm przykrywek; mając na uwadze, że w związku z tym kwestie te należy rozwiązać; mając na uwadze, że coraz częstsze korzystanie z różnych umów podwykonawstwa również może prowadzić do nadużyć, co wymaga środków zaradczych; mając na uwadze, że mobilność pracowników wewnątrz UE wynikająca bezpośrednio z art. 45 TFUE może w naturalny sposób przyczynić się do zaspokojenia długoterminowych potrzeb w zakresie pracy przez standardowe formy zatrudnienia dostępne obywatelom Unii, bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową;

R.  mając na uwadze, że spójność społeczna jest jedną z głównych zasad Unii; mając jednak na uwadze, że w Unii utrzymują się znaczne różnice pod względem warunków życia i pracy; mając na uwadze, że wyższe płace i PKB, solidny system zabezpieczenia społecznego, łatwiejszy dostęp do rynku pracy i wyższe wskaźniki zatrudnienia należą do najważniejszych czynników zachęcających do mobilności wewnątrz UE(28); mając na uwadze, że dodatkowo ubóstwo, wykluczenie społeczne, złe warunki życia i pracy oraz brak pomocy społecznej sprzyjają mobilności wewnątrz UE; mając na uwadze, że utrzymujące się niedobory siły roboczej w niektórych kluczowych sektorach w pewnych państwach członkowskich można również w dużej mierze wytłumaczyć złymi warunkami pracy i niskim poziomem płac; mając na uwadze, że takim niedoborom należy zaradzić przez poprawę warunków pracy w tych sektorach, zwłaszcza przez dialog społeczny i rokowania zbiorowe, a nie pozostawianie pracy niskiej jakości pracownikom migrującym i mobilnym, w tym pracownikom transgranicznych i przygranicznym lub pracownikom nierejestrowanym;

S.  mając na uwadze, że decyzja o skorzystaniu z prawa do swobody przepływu powinna być zawsze dobrowolna, a nie wymuszona brakiem możliwości w państwie członkowskim zamieszkania; mając na uwadze, że sprawiedliwa mobilność realizowana w oparciu o solidne prawa socjalne i pracownicze jest koniecznym wymogiem zrównoważonej integracji europejskiej, spójności społecznej i sprawiedliwej transformacji;

T.  mając na uwadze, że nadużycia takie jak dumping socjalny i ekologiczny osłabiają poparcie społeczne dla Unii i dalszej integracji europejskiej, szkodzą funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MMŚP i osób samozatrudnionych, oraz podważają prawa pracowników; mając na uwadze, że należy zatem wzmocnić kontrolę zgodności z obowiązującym prawodawstwem; mając na uwadze, że przy opracowywaniu wniosków ustawodawczych należy odpowiednio uwzględniać na szczeblu unijnym zasadę „najpierw myśl na małą skalę”; mając na uwadze, że sprzeczności w przepisach poszczególnych państw tworzą przeszkody w działalności MMŚP i należy ich unikać;

U.  mając na uwadze, że zasada równego traktowania stanowi konieczny warunek społecznej gospodarki rynkowej i pozytywnej konwergencji społecznej, wymagający przestrzegania obowiązujących przepisów i układów zbiorowych kraju docelowego, zapewniając tym samym równe szanse pracownikom lokalnym i mobilnym oraz równe warunki działania usługodawcom lokalnym i zagranicznym;

V.  mając na uwadze, że ponad 8 % pracowników mobilnych jest zatrudnionych w sektorze opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, ponad 7 % – w sektorze usług transportowych, a ponad 10 % – w branży zakwaterowania i gastronomii; mając na uwadze, że pracownicy mobilni i sezonowi są często niezbędni państwom członkowskim, np. w sektorach opieki zdrowotnej, opieki nad osobami starszymi lub osobami z niepełnosprawnościami bądź w sektorze budownictwa;

W.  mając na uwadze, że co najmniej 80 mln pracowników w Europie jest niedopasowanych pod względem kwalifikacji, a więcej niż pięć na dziesięć trudnych do obsadzenia miejsc pracy dotyczy zawodów wymagających wysokich kwalifikacji(29);

X.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ponownie pokazała, jak ważni są wysoce mobilni pracownicy, którzy często przemieszczają się w obrębie Unii; mając na uwadze, że pandemia pokazała również, iż pracownicy sezonowi, delegowani, migrujący i mobilni, w tym pracownicy transgraniczni i przygraniczni, w ogromnym stopniu przyczynili się do przetrwania gospodarki Unii oraz międzynarodowego handlu Unii w czasie pandemii; mając na uwadze, że jako pracownicy pierwszego kontaktu zrobili to, bardzo narażając zdrowie własne i swoich rodzin; mając na uwadze, że pracownicy sezonowi okazali się kluczowi dla przetrwania wielu europejskich gospodarstw rolnych; mając na uwadze, że jednocześnie wysoce mobilni pracownicy pozostają najsłabszą i najmniej chronioną grupą; mając na uwadze, że w pierwszej fazie pandemii COVID-19 pracownicy ci byli wśród osób, na które nieskoordynowane środki zarządzania granicami wpłynęły najbardziej;

Y.  mając na uwadze, że w czasie pandemii COVID-19 pracownicy sezonowi i delegowani często nie mieli dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej, godnych warunków mieszkaniowych, środków ochrony indywidualnej ani odpowiednich informacji; mając na uwadze, że często mieli oni niewystarczający dostęp do systemów ochrony socjalnej w przyjmujących państwach członkowskich, lub nie mieli go wcale, w tym do świadczeń chorobowych i systemów bezrobocia krótkotrwałego; mając na uwadze, że niektórzy z nich zostali nawet deportowani; mając na uwadze, że mobilność pracowników w dużym stopniu zależy od dostępnych środków transportu, a pracownicy z wysp i regionów najbardziej oddalonych Unii są w najtrudniejszej sytuacji; mając na uwadze, że zamykanie granic również wpłynęło na pracowników transgranicznych i przygranicznych, gdyż utrudniło im udanie się do miejsca pracy i powrót do rodzin, a także ograniczyło dostęp do usług socjalnych i opieki zdrowotnej; mając na uwadze, że w niektórych przypadkach pracownicy doświadczali dyskryminacji oraz niepewnych warunków pracy i życia, które prowadziły do powstawania ognisk COVID-19;

Z.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ujawniła trudne i często godne ubolewania warunki pracy i życia setek tysięcy pracowników sezonowych, z których ogromna większość to pracownicy mobilni, a także ponad miliona pracowników delegowanych w UE, oraz spowodowała pogorszenie tych warunków; mając na uwadze, że te już niepewne warunki dodatkowo pogarsza dyskryminacja strukturalna na rynku pracy oraz brak należytego egzekwowania obowiązujących przepisów i regulacji;

AA.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ujawniła liczne niedociągnięcia strukturalne w europejskich i krajowych ramach regulacyjnych; mając na uwadze, że wiele z tych niedociągnięć nie wiązało się tylko z pandemią; mając na uwadze, że te niedociągnięcia powinny zostać wyeliminowane w trybie pilnym na szczeblu Unii i państw członkowskich, aby zapewnić uczciwą konkurencję i równe traktowanie na rynku wewnętrznym; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wywiera fundamentalny i długotrwały wpływ na europejskie rynki pracy;

AB.  mając na uwadze, że mobilność pracowników, a zwłaszcza ich delegowanie, nie może prowadzić do konkurencji opartej na niepewnych warunkach pracy i uchylaniu się pracodawców od obowiązków ani do obchodzenia krajowych przepisów i postanowień układów zbiorowych obowiązujących w przyjmujących państwach członkowskich, ponieważ takie nadużycia pociągają za sobą jedynie napięcia między państwami członkowskimi, nieuczciwą konkurencję między przedsiębiorstwami i brak zaufania wśród pracowników; mając na uwadze, że te negatywne skutki, w tym drenaż mózgów i nieuczciwa konkurencja, mogą również wynikać z braku pozytywnej konwergencji społecznej; mając na uwadze, że mobilność pracowników powinna być uważana za szansę, ułatwiać wymianę umiejętności i doświadczeń zawodowych oraz promować pozytywną konwergencję społeczną; mając na uwadze, że przepisy dotyczące mobilności i delegowania pracowników nie powinny powodować nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych; mając na uwadze, że przepisy dotyczące delegowania mają również zastosowanie do obywateli delegowanych z jednego państwa członkowskiego do drugiego, którzy są szczególnie narażeni na wyzysk, w związku z czym wymagają wyjątkowej uwagi ze strony krajowych inspektoratów pracy i Europejskiego Urzędu ds. Pracy;

AC.  mając na uwadze, że niedopasowanie umiejętności i niedobór kwalifikacji stanowią istotne wyzwanie dla rynku pracy oraz systemów kształcenia i szkolenia w Unii; mając na uwadze, że ujawnia to znaczną potrzebę udoskonalenia systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, tak by były lepiej dostosowane do przyszłych wyzwań i zdolne do sprostania przyszłym wymaganiom, oraz potrzebę udoskonalenia systemów zmiany i podnoszenia kwalifikacji pracowników; mając jednak na uwadze, że wciąż nie istnieją oficjalne statystyki bądź wskaźniki pozwalające zmierzyć niedopasowanie kwalifikacji na europejskich rynkach pracy;

AD.  mając na uwadze, że spodziewany jest dalszy wzrost polaryzacji pracy i że będzie więcej miejsc pracy wymagających najwyższych i najniższych kwalifikacji;

AE.  mając na uwadze, że przepaść cyfrowa między obszarami miejskimi a wiejskimi oraz wpływ czynników społeczno-gospodarczych na przepaść cyfrową pozostają istotnymi wyzwaniami wymagającymi bezzwłocznych rozwiązań; mając na uwadze ogromny brak umiejętności cyfrowych i ekologicznych wśród pracowników, któremu należy zaradzić m.in. przez uczenie się przez całe życie;

AF.  mając na uwadze, że inwestycje przedsiębiorstw w szkolenie i kształcenie oraz w warunki pracy i zatrudnienia stanowią ważny instrument przyciągający wykwalifikowanych pracowników; mając na uwadze, że wzajemne uznawanie i przejrzystość kwalifikacji mają do odegrania kluczową rolę w osiąganiu konwergencji zawodów, swobody świadczenia usług i sprawiedliwej mobilności pracowników;

AG.  mając na uwadze, że w związku z tym należy uwzględnić rozwój systemu uznawania nieformalnie zdobytych umiejętności i wiedzy, np. w przypadku nieformalnych opiekunów; mając na uwadze, że taki rozwój jest niezmiernie ważny w świetle aktualnych wyzwań i trendów demograficznych związanych ze starzeniem się społeczeństw państw członkowskich;

AH.  mając na uwadze, że skuteczny dialog trójstronny i dialog społeczny mogą z powodzeniem uzupełniać wysiłki rządowe i instytucjonalne na rzecz przezwyciężenia istniejących napięć i podziałów w UE; mając na uwadze, że zaangażowanie partnerów społecznych ma potencjał w zakresie doskonalenia procesów kształtowania polityki, wdrażania i egzekwowania, a także wymaga dalszego wzmacniania na wszystkich szczeblach politycznych;

AI.  mając na uwadze, że nie istnieje ogólnounijny system systematycznego gromadzenia danych, który dostarczałby odpowiednie dane na temat pracowników mobilnych i umożliwiałby im ustalenie ich statusu zabezpieczenia społecznego oraz ubieganie się o różne nabyte świadczenia; mając na uwadze, że dostęp do informacji o stosownych przepisach, a także skuteczne przestrzeganie, monitorowanie i egzekwowanie są koniecznymi warunkami sprawiedliwej mobilności i walki z nadużyciami systemu; mając na uwadze, że należy zatem promować i zgodnie z przepisami o ochronie danych wykorzystywać technologie cyfrowe, które mogą ułatwić monitorowanie i egzekwowanie przepisów chroniących prawa pracowników mobilnych;

1.  zauważa, że zasadą przyświecającą dyrektywie usługowej jest zasada kraju docelowego, i uważa, że przepisu tego nie należy zmieniać; podkreśla, że swobodny przepływ usług powinien odbywać się w poszanowaniu praw pracowniczych i socjalnych; przypomina, że zasady równego traktowania i swobodnego przepływu nie dotyczą jedynie usługodawców, lecz w takim samym stopniu pracowników; uważa, że swobodny przepływ usług idzie w parze ze swobodną i sprawiedliwą mobilnością pracowników świadczących te usługi oraz że rynek wewnętrzny przynosi korzyści, gdy przestrzega się przepisów dotyczących warunków pracy oraz zapewnia ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników mobilnych; podkreśla, że wdrażanie – jako minimalnej normy – zasad zapisanych w Europejskim filarze praw socjalnych może przyczyniać się do zwiększania praw i ochrony pracowników europejskich;

2.  podkreśla, że unijne prawodawstwo związane ze swobodnym przepływem usług nie może w żaden sposób wpływać na korzystanie z praw podstawowych uznanych w państwach członkowskich i na szczeblu unijnym – w tym z prawa podejmowania strajku bądź innych działań objętych szczególnymi systemami stosunków pracy w państwach członkowskich, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową – ani wpływać na prawo do negocjowania, zawierania i egzekwowania układów zbiorowych lub do podejmowania działań zbiorowych zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową; podkreśla, że przepisy dobrej jakości i ich skuteczne wdrożenie są inwestycją długoterminową;

3.  przypomina, że ochrona warunków pracy i życia pracowników mobilnych w oparciu o zasadę równego traktowania musi obejmować swobodny przepływ pracowników, jak również swobodę świadczenia usług; wyraża zaniepokojenie utrzymującymi się niedociągnięciami w ochronie pracowników mobilnych, w tym transgranicznych i przygranicznych, które uwydatniła pandemia COVID-19; podkreśla, że pracownicy nie mogą znajdować się w niekorzystnej sytuacji w wyniku korzystania z prawa do swobody przepływu lub z powodu przepisów Unii dotyczących swobodnego świadczenia usług; podkreśla konieczność niezwłocznego wyeliminowania wszelkich niedociągnięć regulacyjnych na szczeblu unijnym i krajowym; podkreśla ponadto, że w odniesieniu do swobodnego przepływu pracowników oraz swobodnego przepływu usług trzeba przestrzegać obowiązujących przepisów dotyczących dostępu do praw socjalnych i ochrony w ramach zabezpieczenia społecznego, w tym dotyczących możliwości przenoszenia, uznawania dyplomów, kwalifikacji i umiejętności oraz dostępu do szkoleń; przypomina, że przy wszelkich ograniczeniach na granicach wewnętrznych UE, nawet jeżeli zostały wprowadzone w odpowiedzi na poważny kryzys w dziedzinie zdrowia publicznego, należy uwzględniać ich wpływ na pracowników mobilnych, a także zapewnić ich dostosowanie do szczególnej sytuacji tych pracowników;

4.  wyraża zaniepokojenie obecnym brakiem zharmonizowanej interpretacji prawa Unii przez państwa członkowskie, przykładowo niedawno zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników(30), co prowadzi do braku jasności prawa i obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorstw świadczących usługi w co najmniej dwóch państwach członkowskich; wzywa Komisję, aby udzielała państwom członkowskim bezpośredniego wsparcia w całym procesie transpozycji w celu zapewnienia jednolitej interpretacji prawa europejskiego;

5.  podkreśla w związku z tym konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na pracowników mieszkających w najbardziej oddalonych regionach Unii Europejskiej oraz potrzebę wspierania możliwości dostania się tych pracowników na kontynent i z powrotem oraz ich mobilności między samymi regionami najbardziej oddalonymi.

6.  wyraża ubolewanie, że w 2019 r. tylko 4,2 % obywateli UE w wieku produkcyjnym mieszkało w państwie UE innym niż państwo, którego są obywatelami(31); wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia starań na rzecz ograniczenia barier dla mobilności pracowników i przedsiębiorstw;

7.  przypomina, że należy zapewnić swobodny przepływ pracowników w celu ochrony zatrudnienia i gospodarki niektórych regionów oraz utrzymania niektórych rodzajów działalności, takich jak działalność rolnicza;

8.  wzywa państwa członkowskie do należytego i terminowego wdrożenia i monitorowania stosowania zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników, by chronić pracowników delegowanych i ich swobodę świadczenia usług podczas delegowania przez ustanowienie obowiązkowych przepisów dotyczących warunków pracy oraz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników;

9.  wzywa państwa członkowskie do pełnego skorzystania z możliwości zastosowania postanowień dotyczących wynagrodzeń i warunków pracy zawartych we wszystkich układach zbiorowych wobec pracowników delegowanych w UE oraz do zapewnienia równego wynagrodzenia pracownikom za tę samą pracę w tym samym miejscu oraz równych warunków działania przedsiębiorstwom w ramach wdrażania zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników;

10.  wzywa Komisję do przeprowadzenia pogłębionej analizy tendencji wpływających na warunki pracy delegowanych pracowników z państw trzecich; podkreśla potrzebę wprowadzenia ewentualnych środków politycznych na szczeblu unijnym lub krajowym w oparciu o wyniki tej analizy; wyraża głębokie zaniepokojenie obecnym wzrostem udziału obywateli państw trzecich w sektorach, które są znane z niepewnych warunków pracy i przypadków nadużyć; podkreśla, że obywatele państw trzecich są często bardziej narażeni na wyzysk i dlatego potrzebują ochrony; podkreśla, że wspomniany wyzysk obejmuje nadużycia takie jak fikcyjne delegowanie pracowników, fikcyjne samozatrudnienie, nieuczciwe podwykonawstwo, oszukańcze działania agencji zatrudnienia, zakładanie firm przykrywek i praca nierejestrowana; podkreśla, że pracownicy będący obywatelami państw trzecich mogą pracować w ramach pozwoleń na pracę w UE pod warunkiem, że wszystkie środki ochrony przewidziane krajowym i unijnym prawem pracy skutecznie zapewnią ochronę i godne warunki pracy również obywatelom państw trzecich oraz że nie będzie to skutkować zakłóceniami na rynku pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby w celu wyeliminowania nadużyć zapewniały zgodność z obowiązującymi przepisami i zasadami dotyczącymi warunków zatrudnienia w przypadku obywateli państw trzecich; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia przepisów ochronnych przewidzianych w dyrektywie 2009/52/WE oraz zapewnienia dostępnych i skutecznych mechanizmów wnoszenia skarg, które umożliwią skuteczne odzyskiwanie należnych wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne;

11.  przypomina o charakterze ogólnoeuropejskich łańcuchów dostaw w strategicznych sektorach przemysłu, które są kluczowym źródłem zatrudnienia i działalności pracowników mobilnych i przedsiębiorstw usługowych oraz na które ogromny wpływ mają nieskoordynowane środki, jak np. różne przepisy dotyczące testów na COVID-19 i kwarantanny, przyjmowane przez państwa członkowskie w ramach walki z pandemią; wzywa Komisję, by przywiązywała taką samą wagę do zapewnienia bezpiecznych warunków dla pracowników, co do przywrócenia swobody przemieszczania się i przepływu towarów;

12.  przypomina, że brak zharmonizowanych okresów kwarantanny, wymogów w zakresie testów i zasad podróżowania w Unii stanowi znaczące wyzwanie dla wielu przedsiębiorstw oraz wielu pracowników mobilnych i ich rodzin, zwłaszcza w sektorach charakteryzujących się dużą mobilnością; zachęca państwa członkowskie do skoordynowania wysiłków na rzecz rozszerzenia zakresu zabezpieczenia społecznego, dostępu do zasiłku chorobowego i systemów tymczasowego bezrobocia, aby chronić także pracowników przygranicznych, transgranicznych i mobilnych, a zwłaszcza tych, których dotknął kryzys i którzy w związku z tym cierpią z powodu ubóstwa, bezrobocia, wykluczenia społecznego i trudnych warunków życia;

13.  uważa, że nieprzerwane dostawy w całej UE takich podstawowych towarów, jak żywność, wyroby medyczne czy środki ochrony, mają zasadnicze znaczenie dla życia codziennego jej mieszkańców; wzywa Komisję, by zapewniła stały swobodny przepływ podstawowych towarów i usług na rynku wewnętrznym w czasach takich kryzysów jak pandemia;

14.  apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby uznały pracowników mobilnych zatrudnionych w strategicznych łańcuchach dostaw na potrzeby produkcji, np. urządzeń medycznych i innych, za pracowników niezbędnych lub pracowników o krytycznym znaczeniu oraz w związku z tym dokonały przeglądu obowiązującego wymogu kwarantanny, jeżeli nie występuje zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, potwierdzone odpowiednimi testami, zgodnie z zaleceniem Rady w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczania swobodnego przepływu w odpowiedzi na pandemię COVID-19;

15.  wzywa Komisję do zbadania luk w ochronie w celu zapewnienia godnych warunków pracy i życia pracownikom mobilnym oraz zapobiegania nadużyciom, a także do właściwego egzekwowania przepisów unijnych dotyczących podwykonawstwa; wzywa Komisję do zapewnienia ogólnej solidarnej odpowiedzialności w całym łańcuchu podwykonawców z myślą o ochronie praw pracowników; podkreśla, że taka inicjatywa powinna zwiększyć przejrzystość i wzmocnić odpowiedzialność głównych wykonawców w łańcuchach podwykonawstwa poprzez prawne zagwarantowanie płatności wszystkich należnych składek na ubezpieczenie społeczne i uprawnień pracowniczych oraz poprzez wezwanie władz krajowych do skutecznego nakładania sankcji odstraszających stosownie do potrzeb; wzywa Komisję do propagowania, a państwa członkowskie do gwarantowania dostępu związków zawodowych do wszystkich miejsc pracy, również tych znajdujących się poza krajem zatrudnienia; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz wzmocnienia i promowania dialogu społecznego i autonomii partnerów społecznych oraz do zachęcania pracowników do zrzeszania się, gdyż jest to jedno z kluczowych narzędzi, które umożliwiają osiągnięcie wysokich standardów zatrudnienia;

16.  wzywa Komisję do przeanalizowania negatywnego rozwoju sytuacji związanej z mobilnością pracowników, w szczególności zjawiska drenażu mózgów w niektórych sektorach i regionach; podkreśla, że walka z drenażem mózgów musi iść w parze ze środkami promowania pozytywnej konwergencji społecznej; zaznacza, że mimo pandemii COVID-19 państwa członkowskie powinny umożliwiać i ułatwiać przekraczanie granic w celach służbowych, jeżeli działalność zawodowa w danych sektorach jest dozwolona w przyjmującym państwie członkowskim, w celu zapewnienia równego traktowania pracowników lokalnych i mobilnych; wzywa Komisję do ustanowienia jasnych wskaźników ilościowych i jakościowych do celów europejskiego semestru i publikacji zaleceń dla poszczególnych krajów, aby monitorować wdrażanie i egzekwowanie przepisów dotyczących swobodnego przepływu pracowników; wzywa Komisję do przedstawienia zaleceń mających na celu zapewnienie pracownikom mobilnym sprawiedliwych, równych i godnych warunków życia i pracy;

17.  podkreśla, że zamierzenia Europejskiego filaru praw socjalnych, celów zrównoważonego rozwoju ONZ, Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii na rzecz równouprawnienia płci muszą również znaleźć odzwierciedlenie w podejściu do jednolitego rynku, promującym wysokie standardy społeczne i środowiskowe jako warunek wstępny wzrostu wydajności; podkreśla, jak istotne dla osiągnięcia tych zamierzeń są zamówienia publiczne;

18.  wzywa Komisję do zagwarantowania w trybie priorytetowym, że Europejski Urząd ds. Pracy stanie się w pełni operacyjny, aby monitorować i propagować stosowanie i egzekwowanie unijnego prawa dotyczącego mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego; wzywa Komisję do wspierania i wzmacniania zdolności oraz współpracy właściwych organów krajowych, jak również partnerów społecznych, w celu zapewnienia sprawiedliwej mobilności opartej na prawach, odpowiedniego informowania pracowników i pracodawców o ich prawach i obowiązkach oraz skutecznego transgranicznego egzekwowania praw pracowników, w tym możliwości przenoszenia praw i uprawnień, a także do skutecznego przeciwdziałania oszustwom i nadużyciom w dziedzinie zabezpieczenia społecznego; jest zdania, że Europejski Urząd ds. Pracy powinien skoncentrować się na lepszym egzekwowaniu i wdrażaniu aktualnych przepisów unijnych, tak by zapewnić uczciwą i sprawiedliwą konkurencję w obrębie jednolitego rynku; podkreśla, że aby Europejski Urząd ds. Pracy był skuteczny w zwalczaniu nielegalnych praktyk, powinien nadać priorytet rozwijaniu bazy danych czasu rzeczywistego w celu zatwierdzania informacji od usługodawców zagranicznych; podkreśla, że Europejski Urząd ds. Pracy musi dysponować dostatecznymi zasobami, by móc realizować swoje zadania; podkreśla, że częściowe włączenie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES) do Europejskiego Urzędu ds. Pracy powinno wzmocnić powiązanie między wspieraniem swobody przepływu i dostarczaniem informacji a zgodnością z właściwymi ramami prawnymi, które zapewniają ochronę pracowników mobilnych i obywateli;

19.  wzywa Komisję do zaproponowania unijnych ram zwalczania nieuczciwej konkurencji w zakresie kosztów pracy w celu zapewnienia pełnej zgodności z zasadą równego traktowania oraz równej płacy i równych kosztów pracy w przypadku takiej samej pracy w tym samym miejscu;

20.  przypomina, że Parlament wielokrotnie zwracał się do Komisji o wycofanie wniosków dotyczących europejskiej e-karty usług oraz zmiany procedury powiadomień dotyczącej usług; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ostatecznie uczyniono to w programie prac Komisji na 2021 r.;

21.  podkreśla, że cyfryzacja wymiany danych między państwami członkowskimi mogłaby ułatwić swobodny przepływ pracowników na sprawiedliwych i uczciwych zasadach, a także egzekwowanie odpowiednich przepisów unijnych; wzywa Komisję, aby po przeprowadzeniu oceny skutków bez zbędnej zwłoki przedstawiła wniosek w sprawie cyfrowego europejskiego numeru zabezpieczenia społecznego, gwarantując jednocześnie, że będzie on podlegał rygorystycznym przepisom w zakresie ochrony danych, co jest niezbędne do zapewnienia pewności prawa pracownikom i przedsiębiorstwom, sprawiedliwej mobilności oraz skutecznej ochrony, możliwości przenoszenia i identyfikowalności praw pracowniczych oraz ich skutecznego egzekwowania, a także do wspierania uczciwej konkurencji przy zapewnieniu przedsiębiorstwom równych warunków działania; uważa, że europejski numer zabezpieczenia społecznego powinien stanowić uzupełnienie krajowych numerów ubezpieczenia społecznego oraz przepisów w tym zakresie oraz ułatwiać elektroniczną wymianę informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego w celu poprawy koordynacji i wymiany informacji między organami krajowymi; zwraca uwagę, że system elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego powinien umożliwiać szybką i poprawną weryfikację uprawnień w zakresie ubezpieczeń społecznych, zapewniając zarówno osobom fizycznym, jak i organom mechanizm monitorowania umożliwiający łatwe sprawdzenie zakresu ubezpieczenia i składek;

22.  podkreśla potrzebę dalszego dostosowania i koordynacji przepisów w zakresie mobilności pracowników oraz procedur monitorowania, w tym wspólnych standardów kontroli, wspólnych inspekcji i wymiany informacji pod przewodnictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy i we współpracy z właściwymi organami krajowymi; wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia wymiany najlepszych praktyk między właściwymi organami krajowymi; apeluje, aby Europejskiemu Urzędowi ds. Pracy przysługiwały realne uprawnienia inspekcji pracy w przypadkach transgranicznych we współpracy z właściwymi organami krajowymi; wzywa Europejski Urząd ds. Pracy do poprawy gromadzenia danych oraz utworzenia baz danych czasu rzeczywistego dotyczących mobilności pracowników na potrzeby analizy i oceny ryzyka, a także do przygotowania kampanii informacyjnych i ukierunkowanych inspekcji;

23.  podkreśla, że środki i dotacje unijne powinny przyczyniać się do tworzenia godnych warunków pracy w celu wspierania zrównoważonego rozwoju i postępu społecznego;

24.  przypomina o znaczeniu dialogu społecznego, przy czym zachęca w tym kontekście do silniejszego angażowana partnerów społecznych w agencjach, urzędach, komisjach i instytucjach unijnych w celu zapewnienia inicjatyw ukierunkowanych na praktykę oraz ustawodawstwa, które uwzględnia różne modele europejskiego rynku pracy; podkreśla potrzebę wzmocnienia dialogu trójstronnego na szczeblu UE na temat opracowywania i wdrażania przepisów dotyczących świadczenia usług i mobilności pracowników, a także wzajemnego uznawania zawodów, dyplomów, kwalifikacji i umiejętności, zgodnie z zasadami zapisanymi w Europejskim filarze praw socjalnych; wzywa Komisję, państwa członkowskie i władze lokalne do współpracy z partnerami społecznymi w celu opracowania i wdrożenia niezbędnych struktur wsparcia na rzecz podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników, wdrażania odpowiednich strategii publicznych i oferowania wysokiej jakości miejsc pracy;

25.  podkreśla konieczność umieszczenia ochrony pracowników i zaangażowania partnerów społecznych w centrum przepisów unijnych w tej dziedzinie w celu zapewnienia demokratycznego funkcjonowania, wzrostu gospodarczego oraz wysokich standardów społecznych i środowiskowych;

26.  wzywa Komisję, aby przedstawiła możliwie jak najszybciej nowe strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na okres po 2020 r. oraz zobowiązała się do wyeliminowania zgonów związanych z pracą do 2030 r.; apeluje do Komisji o przedstawienie wniosków dotyczących dyrektywy w sprawie stresu związanego z pracą i zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego, dyrektywy w sprawie dobrego samopoczucia psychicznego w miejscu pracy oraz strategii UE w zakresie zdrowia psychicznego w celu ochrony wszystkich pracowników w miejscu pracy; apeluje ponadto do Komisji o przedstawienie ambitniejszego przeglądu dyrektywy w sprawie czynników rakotwórczych lub mutagenów oraz o włączenie wartości dopuszczalnych dla co najmniej 50 substancji do dyrektywy w sprawie narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy; apeluje o włączenie do tej dyrektywy substancji o szkodliwym wpływie na układ rozrodczy;

27.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zajęły się potrzebą zapewnienia pracownikom i osobom zatrudnionym bezpiecznych i zdrowych warunków pracy, ze zwróceniem szczególnej uwagi na swobodny przepływ pracowników, oraz zagwarantowały im godziwe warunki pracy i życia, zwłaszcza w kontekście zbliżającego się przeglądu strategicznych ram unijnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy; wzywa państwa członkowskie do zajęcia się problemem pracy nierejestrowanej – w tym sezonowej – poprzez ściślejszą współpracę z europejską platformą na rzecz przeciwdziałania pracy nierejestrowanej, w tym poprzez budowanie wśród pracowników i pracodawców świadomości na temat ich praw i obowiązków; wzywa państwa członkowskie do nakładania środków w sposób jednolity i niedyskryminujący;

28.  wzywa Komisję i Europejski Urząd ds. Pracy, aby zbadały liczne przypadki odmowy dostępu do rynku pracy oraz nadużyć i dyskryminacji w zakresie warunków pracy ze względu na przynależność państwową, które stały się bardzo widoczne podczas kryzysu związanego z COVID-19; wzywa Europejski Urząd ds. Pracy do zapewnienia krajowym partnerom społecznym dostępnych, przejrzystych i niedyskryminujących procedur zgłaszania spraw do Europejskiego Urzędu ds. Pracy oraz gwarancji skutecznych działań następczych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/1149;

29.  wzywa państwa członkowskie do zastosowania wszystkich zaleceń Komisji dotyczących przyjęcia, koordynacji i znoszenia środków związanych z pandemią COVID-19; wzywa ponadto państwa członkowskie do ustanowienia wspólnego protokołu opieki zdrowotnej dla pracowników mobilnych, w tym pracowników transgranicznych i przygranicznych, z uwzględnieniem wytycznych Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC); podkreśla, że głównymi zasadami przyświecającymi wszelkim działaniom podejmowanych w kontekście kryzysu i na drodze do odbudowy powinny być zdrowie i bezpieczeństwo wszystkich pracowników, poszanowanie praw podstawowych, w tym równe traktowanie pracowników lokalnych i mobilnych, przy jednoczesnym uznaniu szczególnie trudnej sytuacji pracowników przygranicznych, delegowanych, sezonowych, transgranicznych i innych pracowników mobilnych podczas pandemii COVID-19 i w jej następstwie; przypomina konstytucyjne prawo państw członkowskich do wyjścia w ramach swoich krajowych demokratycznych procesów legislacyjnych poza określone w dyrektywach Unii Europejskiej minimalne poziomy, aby osiągnąć cele polityczne, takie jak zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych i wysokiego poziomu ochrony pracowników, konsumentów i środowiska;

30.  podkreśla, że całkowite lub częściowe zamknięcie granic przez państwa członkowskie w czasie pandemii COVID-19 poważnie naruszyło swobodę przemieszczania się; ubolewa, że pośpieszne, nieskoordynowane i nagłe zamknięcie granic oraz wprowadzenie środków temu towarzyszących uniemożliwiły przemieszczanie się osób przekraczających dane terytorium tranzytem i przyniosły poważne skutki dla osób mieszkających w regionach przygranicznych, gdyż ograniczyły ich zdolność do przekraczania granicy do celów pracy, świadczenia i otrzymywania usług lub odwiedzania przyjaciół bądź członków rodziny; podkreśla szkodliwy wpływ zamknięcia granic wewnętrznych i zewnętrznych na międzynarodowe sektory biznesu, nauki i turystyki; podkreśla, że zamiast wprowadzać kontrole graniczne, państwa członkowskie powinny dążyć do podjęcia środków niezbędnych, aby umożliwić ludziom przekraczanie granic przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

31.  uznaje kluczową rolę opiekunów, zwłaszcza w czasie pandemii; wzywa Komisję, aby zapewniła ich mobilność w celu zaspokojenia potrzeb różnych państw członkowskich i regionów w kontekście wyzwań demograficznych oraz wszelkich przyszłych pandemii lub wyzwań dotyczących zdrowia; wzywa Komisję, aby w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i władzami lokalnymi wprowadziła w ramach zwykłej procedury ustawodawczej wspólny, ogólnounijny, oparty na naukowych podstawach protokół dotyczący swobody przemieszczania się podczas kryzysów zdrowotnych i innych sytuacji kryzysowych oraz aby dokładnie rozważyła rolę Europejskiego Urzędu ds. Pracy w tym względzie; wzywa państwa członkowskie, które jeszcze nie ratyfikowały ani nie wdrożyły konwencji nr 189 MOP dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym, do jej niezwłocznego ratyfikowania i wdrożenia; wzywa państwa członkowskie do ustanowienia ram prawnych ułatwiających zgodne z prawem zatrudnianie osób pracujących w gospodarstwie domowym i opiekunów;

32.  podkreśla potrzebę dalszego stosowania narzędzi harmonizacji i wzajemnego uznawania na potrzeby uznawania dyplomów, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w całej Unii, unikania biurokracji oraz ułatwiania handlu i transportu, w poszanowaniu podstawowej zasady równego traktowania i bez obniżania standardów edukacyjnych i mechanizmów walidacyjnych poszczególnych państw członkowskich; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania i ulepszania obecnych mechanizmów wzajemnego uznawania i portali mobilności zawodowej, ułatwiających i promujących przejrzystą mobilność, takich jak europejski portal mobilności zawodowej EURES, platforma internetowa Europass i europejski system klasyfikacji umiejętności, kompetencji, kwalifikacji i zawodów (ESCO); wzywa w szczególności państwa członkowskie do ustanowienia partnerstw transgranicznych, aby pomóc pracownikom mobilnym w regionach transgranicznych; wzywa państwa członkowskie do ułatwiania swobodnego przemieszczania się osób niepełnosprawnych w obrębie Unii i apeluje do państw członkowskich, aby zapewniły przyjęcie wspólnej europejskiej definicji statusu osoby z niepełnosprawnościami zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz wzajemne uznawanie statusu osoby z niepełnosprawnościami wśród państw członkowskich;

33.  uważa, że przepisy, praktyki i regulacje krajowe dotyczące dostępu do określonych zawodów i ich wykonywania oraz dostępu do usług i ich świadczenia nie stanowią, z punktu widzenia ochrony interesu publicznego i ochrony pracowników lub konsumentów, przeszkody w pogłębianiu jednolitego rynku;

34.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pracownikom mobilnym dostępu do szkoleń i przekwalifikowania w celu rozwiązania problemu niedoboru siły roboczej w niektórych sektorach oraz wspierania transformacji cyfrowej i środków przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu;

35 przypomina podstawowe prawo państw członkowskich do wychodzenia poza określone w dyrektywach Unii Europejskiej minima pod warunkiem powstrzymania się od tworzenia nieuzasadnionych i nieproporcjonalnych przeszkód;

36.  z niepokojem zauważa trudności i brak odpowiedniego dostępu do systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku pracowników mobilnych, a zwłaszcza transgranicznych i przygranicznych; podkreśla znaczenie skoordynowanych działań na szczeblu unijnym, ale uznaje i z zadowoleniem przyjmuje udane umowy dwustronne podpisane przez państwa członkowskie w celu zagwarantowania praw do zabezpieczenia społecznego dla wszystkich pracowników, zgodnie z zaleceniem Rady w sprawie dostępu pracowników oraz osób samozatrudnionych do ochrony socjalnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia praw socjalnych pracownikom mobilnym w przypadku kryzysu zdrowotnego i innych sytuacji kryzysowych;

37.  przypomina, że dobre warunki pracy i zatrudnienia stanowią przewagę konkurencyjną dla przedsiębiorstw, umożliwiając przyciąganie wykwalifikowanych pracowników; podkreśla znaczenie inwestycji przedsiębiorstw w formalne i nieformalne szkolenie oraz uczenie się przez całe życie z myślą o wspieraniu sprawiedliwej transformacji w kierunku gospodarki cyfrowej i gospodarki o obiegu zamkniętym; zaznacza w tym kontekście, że przedsiębiorstwa wykorzystujące sztuczną inteligencję, robotykę i pokrewne technologie odpowiadają za zapewnienie wszystkim właściwym pracownikom odpowiednich możliwości zmiany i podniesienia kwalifikacji, aby mogli oni nauczyć się, jak korzystać z narzędzi cyfrowych i pracować z robotami współpracującymi i innymi nowymi technologiami, a tym samym dostosować się do zmieniających się potrzeb rynku pracy i utrzymać zatrudnienie; podkreśla w związku z tym znaczenie porozumienia ramowego europejskich partnerów społecznych w sprawie cyfryzacji; przypomina, że ​w wyżej wymienionym porozumieniu podkreślono odpowiedzialność pracodawców za zapewnienie pracownikom możliwości przekwalifikowania się i podniesienia kwalifikacji, w szczególności w kontekście cyfryzacji miejsc pracy;

38.  podkreśla potrzebę pełnej cyfryzacji procedur dotyczących mobilności pracowników i delegowania pracowników w celu poprawy przekazywania i wymiany informacji między organami krajowymi oraz w celu umożliwienia skutecznego egzekwowania przepisów, w tym poprzez utworzenie punktu kompleksowej obsługi dla pracowników i przyszłych pracodawców w zakresie obowiązujących przepisów unijnych, mieszczącego się zarówno pod względem cyfrowym, jak i fizycznym w Europejskim Urzędzie ds. Pracy; wzywa państwa członkowskie, aby w pełni zaangażowały się w cyfryzację usług publicznych, w szczególności instytucji zabezpieczenia społecznego, w celu ułatwienia procedur mobilności europejskich pracowników, przy jednoczesnym zagwarantowaniu możliwości przenoszenia praw i przestrzegania obowiązków związanych ze swobodą przemieszczania się; podkreśla potrzebę utworzenia lepszych narzędzi statystycznych, które pozwolą zmierzyć niedopasowanie kwalifikacji na europejskich rynkach pracy, zdiagnozować potrzeby rynków pracy oraz różnice między nimi; podkreśla znaczenie EURES, a zwłaszcza zwraca uwagę na powiązanie działań EURES z potrzebami rynku pracy w celu zaspokojenia priorytetowych potrzeb sektorowych i potrzeb w zakresie umiejętności oraz wspierania osób poszukujących pracy w znalezieniu nowego zatrudnienia;

39.  wzywa Komisję do przeprowadzenia, w rozsądnych ramach czasowych, oceny mandatu Europejskiego Urzędu ds. Pracy, po upływie przynajmniej dwóch lat od osiągnięcia przez niego pełnej operacyjności; apeluje do Komisji o zaangażowanie w prace i w ocenę Europejskiego Urzędu ds. Pracy zainteresowane strony, które dysponują rozległą wiedzą na temat różnych modeli rynku pracy;

40.  wzywa Komisję, by zaproponowała ramy prawne w celu uregulowania warunków telepracy w całej UE oraz zapewniła godne warunki pracy i zatrudnienia;

41.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i władze lokalne do współpracy z partnerami społecznymi i Europejskim Urzędem ds. Pracy na rzecz sformułowania konkretnych strategii sektorowych, nie tylko w celu promowania i ułatwiania dobrowolnej mobilności pracowników, lecz także w celu opracowywania i wdrażania niezbędnych struktur wsparcia dla podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników, wdrażania istotnych strategii publicznych oraz zapewniania oferty zatrudnienia wysokiej jakości odpowiadającej umiejętnościom pracowników; podkreśla wartość dodaną wzajemnego uznawania kompatybilności umiejętności i kwalifikacji, wspieranego przez aktualne mechanizmy uznawania, takie jak portal mobilności zawodowej EURES, platforma internetowa Europass i system klasyfikacji ESCO;

42.  wyraża zaniepokojenie, że dostęp pracowników i pracodawców do informacji na temat mobilności pracowników i usług wciąż stanowi wyzwanie; wskazuje, że informacje na temat warunków zatrudnienia i układów zbiorowych udostępniane na poszczególnych oficjalnych krajowych stronach internetowych są bardzo często z natury ograniczone i są dostępne tylko w kilku językach; wzywa zatem Komisję do poprawy dostępu do informacji poprzez utworzenie jednolitego szablonu dla oficjalnych krajowych stron internetowych;

43.  apeluje do państw członkowskich o zapewnienie odpowiedniej koordynacji zabezpieczenia społecznego, w tym w drodze trwającego przeglądu rozporządzenia (WE) nr 883/2004 oraz przez zwiększenie możliwości przenoszenia praw, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości przenoszenia świadczeń z zabezpieczenia społecznego przysługujących osobom niepełnosprawnym; podkreśla, że cyfryzacja stanowi bezprecedensową okazję do ułatwienia transgranicznej operacyjności MMŚP przy jednoczesnym zapewnieniu ścisłego przestrzegania zasad sprawiedliwej mobilności; podkreśla znaczenie uprzedniego powiadamiania i stosowania zaświadczeń A1 przed rozpoczęciem transgranicznego oddelegowania pracownika;

44.  podkreśla, że egzekwowanie przepisów unijnych w zakresie mobilności pracowników musi gwarantować zasadę równego traktowania, zasadę niedyskryminacji oraz ochronę pracowników, a także ograniczać zbędne obciążenia administracyjne;

45.  wzywa Komisję do zbadania luk w ochronie pracowników oraz rozważenia konieczności zmiany dyrektywy 2008/104/WE w sprawie pracy tymczasowej w celu zapewnienia pracownikom tymczasowym godnych warunków pracy i zatrudnienia;

46.  podkreśla, że pracownicy niepełnosprawni nadal napotykają wiele przeszkód, które utrudniają lub uniemożliwiają im pełne korzystanie ze swobodnego przepływu usług; wzywa państwa członkowskie do niezwłocznego wdrożenia dyrektywy (UE) 2019/882 (europejskiego aktu w sprawie dostępności), aby skutecznie usunąć przeszkody napotykane przez pracowników niepełnosprawnych i zapewnić dostępność usług, a także odpowiednie warunki do ich świadczenia; podkreśla ogromne znaczenie osiągnięcia w pełni dostępnego jednolitego rynku, który zapewni równe traktowanie oraz gospodarczą i społeczną integrację pracowników niepełnosprawnych;

47.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 1. (2) Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 21. (3) Dz.U. L 141 z 27.5.2011, s. 1. (4) Dz.U. L 107 z 22.4.2016, s. 1. (5) Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1. (6) Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1. (7) Dz.U. L 300 z 14.11.2009, s. 51. (8) Dz.U. L 300 z 14.11.2009, s. 72. (9) Dz.U. L 293 z 31.10.2008, s. 3. (10) Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 1. (11) Dz.U. L 364 z 12.12.1992, s. 7. (12) Dz.U. L 128 z 30.4.2014, s. 8. (13) Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22. (14) Dz.U. L 80 z 23.3.2002, s. 35. (15) Dz.U. L 167 z 2.7.1999, s. 33. (16) Dz.U. L 124 z 20.5.2009, s. 30. (17) Dz.U. L 18 z 21.1.1997, s. 1. (18) Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 16. (19) Dz.U. L 159 z 28.5.2014, s. 11. (20) Dz.U. L 249 z 31.7.2020, s. 49. (21) Dz.U. L 185 z 11.7.2019, s. 44. (22) Dz.U. L 65 z 11.3.2016, s. 12. (23) Dz.U. C 189 z 15.6.2017, s. 15. (24) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176. (25) Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 135. (26) Dz.U. C 482 z 23.12.2016, s. 31. (27) http://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2010/working-conditions-industrial-relations/posted-workers-in-the-european-union (28) Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, „Sprawozdanie roczne za 2017 r. w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE, sprawozdanie końcowe ze stycznia 2018 r.”, 2018. Komisja Europejska, „Study on the movement of skilled labour – Final report” [Analiza przepływu wykwalifikowanej siły roboczej – sprawozdanie końcowe] (autorstwa ICF), 2018; Malmström, Cecilia, przedmowa do „Rethinking the attractiveness of EU Labour Immigration Policies: Comparative perspectives on the EU the US Canada and beyond” [Ponowne rozważenie atrakcyjności strategii UE w zakresie imigracji zarobkowej – porównanie sytuacji w UE, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i poza nimi], edycja: S. Carrera, E. Guild i K. Eisele, Centrum Studiów nad Polityką Europejską, 2018. (29) Baza danych OECD Skills for Jobs Database, https://www.oecdskillsforjobsdatabase.org/#PL/_. (30) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniająca dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 16). (31) Komisja Europejska, Sprawozdanie roczne za 2019 r. w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE, styczeń 2020 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie przyspieszania postępu i zwalczania nierówności, tak aby zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) przestał być zagrożeniem dla zdrowia publicznego do 2030 r. (2021/2604(RSP))

P9_TA(2021)0250 B9-0263/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ na wysokim szczeblu poświęcone ludzkiemu wirusowi niedoboru odporności (HIV) i zespołowi nabytego niedoboru odporności, które ma się odbyć w Nowym Jorku w dniach 8–10 czerwca 2021 r.,

–  uwzględniając deklarację polityczną w sprawie HIV i AIDS pt. „Na szybkiej ścieżce do przyspieszenia walki z HIV i zakończenia epidemii AIDS do 2030 r.”, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 8 czerwca 2016 r.,

–  uwzględniając deklarację polityczną z posiedzenia na wysokim szczeblu, poświęconą powszechnemu zabezpieczeniu zdrowotnemu i przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 18 października 2019 r.,

–  uwzględniając globalną aktualizację Sojuszu Agend Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS (UNAIDS) na temat AIDS z 2020 r. pt. „Seizing the Moment – Tackling entrenched inequalities to end epidemics” [Czas na podjęcie działań – eliminacja utrwalonych nierówności w celu zakończenia pandemii],

–  uwzględniając sprawozdanie roczne Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka za rok 2019 w odpowiedzi na HIV,

–  uwzględniając deklarację z Abudży z 27 kwietnia 2001 r. w sprawie HIV/AIDS, gruźlicy i innych pokrewnych chorób zakaźnych, wspólne stanowisko Afryki przedstawione na posiedzeniu wysokiego szczebla w 2016 r. oraz katalityczne ramy z 2016 r. na rzecz wyeliminowania AIDS, gruźlicy i malarii w Afryce do 2030 r.,

–  uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz określone w niej cele zrównoważonego rozwoju, przyjęte w Nowym Jorku we wrześniu 2015 r.,

–  uwzględniając pekińską platformę działania i program działania Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju oraz wyniki ich konferencji przeglądowych,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie płci w kontekście rozwoju,

–  uwzględniając trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci na lata 2021–2025,

–  uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024,

–  uwzględniając Europejski konsensus w sprawie rozwoju: „Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość”,

–  uwzględniając rezolucję z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie opartego na prawach podejścia do działań UE związanych z zapobieganiem HIV/AIDS(1) oraz rezolucję z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie reakcji UE na HIV/AIDS, gruźlicę i zapalenie wątroby typu C(2),

–  uwzględniając pytanie do Komisji w sprawie przyspieszania postępu i zwalczania nierówności, tak aby AIDS przestał być zagrożeniem dla zdrowia publicznego do 2030 r. (O-000027/2021 – B9‑0015/2021),

–  uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

–  uwzględniając projekt rezolucji Komisji Rozwoju,

A.  mając na uwadze, że od początku epidemii w 1981 r. blisko 76 mln osób zostało zakażonych, a prawie 33 mln osób zmarło z przyczyn związanych z AIDS; mając na uwadze, że epidemia HIV nadal stanowi światowy kryzys, a 38 mln osób żyje z wirusem HIV; mając na uwadze, że w 2019 r. 1,7 mln osób zapadło na HIV;

B.  mając na uwadze, że w 2019 r. 12 mln osób żyjących z HIV nie miało dostępu do ratującego życie leczenia antyretrowirusowego, a prawie 700 tys. osób na całym świecie zmarło z przyczyn związanych z AIDS;

C.  mając na uwadze, że powszechny dostęp do leczenia i opieki antyretrowirusowej w przypadku HIV znacznie zmniejsza ryzyko dalszego przenoszenia zakażenia i zapewnia osobom żyjącym z HIV prawie normalną średnią długość życia i jego porównywalną jakość;

D.  mając na uwadze, że w kontekście pekińskiej platformy działania i programu działania Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju oraz wyników ich konferencji przeglądowych pogłębiły się nierówności, które napędzają epidemię HIV, w tym naruszanie praw człowieka oraz praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, a także napiętnowanie i dyskryminacja, do czego dodatkowo przyczyniła się pandemia COVID-19;

E.  mając na uwadze, że mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami, osoby transpłciowe, osoby wstrzykujące sobie narkotyki, osoby świadczące usługi seksualne i ich klienci oraz więźniowie (główne populacje) są bardziej narażeni na HIV niż inne grupy; mając na uwadze, że zaangażowanie tych grup ma kluczowe znaczenie w przeciwdziałaniu HIV;

F.  mając na uwadze, że 159 krajów ma co najmniej jedną dyskryminującą lub represyjną ustawę utrudniającą przeciwdziałanie HIV; mając na uwadze, że kryminalizacja osób żyjących z HIV i zagrożonych tym wirusem podsyca stygmatyzację i dyskryminację, a tym samym ogranicza upowszechnianie usług profilaktycznych i leczniczych oraz zwiększa zachorowalność na HIV;

G.  mając na uwadze, że nierówność płci, nierówny dostęp do edukacji oraz do usług i informacji w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, a także przemoc seksualna i uwarunkowana płcią zwiększają podatność kobiet i dziewcząt na HIV, a choroby związane z AIDS są jedną z głównych przyczyn zgonów kobiet w wieku rozrodczym na świecie;

H.  mając na uwadze, że za pomocą istniejących metod zapobiegania nie uczyniono wystarczająco dużo, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV, zwłaszcza wśród kobiet, które są niewspółmiernie obciążone epidemią, zwłaszcza w Afryce Subsaharyjskiej; mając na uwadze, że potrzebne są inwestycje w badania naukowe i innowacje w zakresie nowych i udoskonalonych narzędzi zapobiegania HIV i AIDS, diagnozowania ich i leczenia, w tym narzędzi uwzględniających aspekt płci, oraz nowych metod leczenia w celu rozwiązania problemu pojawiającej się oporności na leki przeciwko HIV;

I.  mając na uwadze, że na młodych ludzi w wieku od 15 do 27 lat przypada ponad jedna trzecia wszystkich nowych zakażeń wśród osób dorosłych oraz że liczba zgonów związanych z AIDS wzrasta wśród nastolatków; mając na uwadze, że wielu młodych ludzi ma ograniczony dostęp do ochrony socjalnej, opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz programów umożliwiających im ochronę przed wirusem HIV;

J.  mając na uwadze, że obowiązkowa kompleksowa edukacja seksualna w systemach szkolnych ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się AIDS i innych zakażeń przenoszonych drogą płciową;

K.  mając na uwadze, że osoby znajdujące się w trudnej sytuacji humanitarnej oraz w nieformalnym i niestabilnym otoczeniu, osoby niepełnosprawne, ludy tubylcze, osoby LGBTIQ+ oraz społeczności migrujące i mobilne są narażone na zakażenie wirusem HIV i stoją przed wyjątkowymi wyzwaniami, jeżeli chodzi o dostęp do usług związanych z HIV;

L.  mając na uwadze, że Afryka Subsaharyjska pozostaje najbardziej dotkniętym regionem, gdyż przypada na nią 57 % wszystkich nowych zakażeń wirusem HIV i 84 % zakażeń wirusem HIV u dzieci (w wieku do 14 lat), przy czym HIV znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, każdego tygodnia 4500 dziewcząt i młodych kobiet (w wieku od 15 do 24 lat) zakaża się wirusem HIV, a 25,6 mln osób żyje z HIV;

M.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 stanowi dodatkowe wyzwanie, jeżeli chodzi o reagowanie na AIDS, gdyż zniweczyła część dotychczasowych osiągnięć, a kilka państw nie osiągnęło swoich celów na 2020 r.; mając na uwadze, że zagraża to realizacji celu zrównoważonego rozwoju, jakim jest położenie kresu AIDS jako zagrożeniu dla zdrowia publicznego do 2030 r.;

N.  mając na uwadze, że istnieje potrzeba wzmocnienia odpornych i stabilnych systemów opieki zdrowotnej w ramach powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, przy jednoczesnym zachowaniu korzyści płynących z reagowania na AIDS;

O.  mając na uwadze, że wprowadzenie prawa do opieki zdrowotnej wymaga rozwiązania problemu nierówności w dostępie do usług oraz poprawy jakości życia i dobrostanu osób żyjących z HIV i zagrożonych tym wirusem przez całe życie;

P.  mając na uwadze, że społeczności i prowadzone przez nie działania, które odgrywają kluczową rolę w reagowaniu na HIV, są nadal torpedowane przez poważne niedobory środków finansowych, kurczenie się przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego oraz brak pełnego zaangażowania i integracji w działania podejmowane na szczeblu krajowym;

Q.  mając na uwadze, że kilka krajów rozwijających się o średnich dochodach ma trudności z importem lub lokalną produkcją generycznych wersji leków antyretrowirusowych ze względu na ochronę patentową; mając na uwadze, że wielonarodowe przedsiębiorstwa farmaceutyczne coraz częściej wykluczają darowizny, niższe ceny i dobrowolne licencje dla krajów rozwijających się o średnich dochodach, co ogranicza dostęp tych krajów do przystępnych cenowo leków generycznych;

R.  mając na uwadze, że prawo człowieka do zdrowia ma pierwszeństwo przed przepisami dotyczącymi handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS); mając na uwadze, że w dauhańskiej deklaracji w sprawie porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego potwierdza się prawo krajów rozwijających się do pełnego wykorzystania postanowień porozumienia TRIPS dotyczących elastyczności w celu ochrony zdrowia publicznego, a w szczególności zapewnienia powszechnego dostępu do leków;

S.  mając na uwadze, że Światowy Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią, utworzony w następstwie globalnego wzrostu zachorowań na HIV/AIDS, odegrał znaczącą rolę w kontekście walki z HIV/AIDS;

1.  podkreśla znaczenie pozytywnego wyniku posiedzenia na wysokim szczeblu ONZ w sprawie HIV/AIDS, które odbędzie się w dniach 8–10 czerwca 2021 r.; domaga się, aby Rada przyczyniła się do przyjęcia zestawu przyszłościowych i ambitnych zobowiązań w formie deklaracji politycznej;

2.  potwierdza, że każdy ma prawo do najwyższego osiągalnego poziomu zdrowia, a także do równości sprzyjającej godnemu życiu;

3.  pochwala rolę UE w wielosektorowej globalnej reakcji na AIDS i wzywa Komisję do zajęcia się problemem AIDS jako światowym kryzysem zdrowia publicznego oraz do przyspieszenia wszelkich działań na rzecz osiągnięcia celów wyznaczonych na 2025 r., w tym poprzez zwiększenie inwestycji na rzecz UNAIDS i Światowego Funduszu na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią;

4.  nalega na przeznaczenie wystarczających środków na Globalny Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią, które jest niezbędne, aby mógł on wznieść decydujący wkład w walkę z HIV/AIDS;

5.  podkreśla, że globalna reakcja na AIDS wymaga podejścia wielosektorowego i wielopoziomowej współpracy, które cechuje aktualność, odpowiednia skala, inkluzywność, partnerstwo i innowacje;

6.  apeluje do Komisji o zadbanie o to, by programowanie ISWMR wspierało wysiłki krajów partnerskich na rzecz budowy silnych i odpornych systemów opieki zdrowotnej, w tym systemów badań i regulacji w dziedzinie zdrowia oraz środowiskowych systemów opieki zdrowotnej, które są w stanie zapewnić powszechny dostęp do opieki zdrowotnej uwzględniającej HIV;

7.  zwraca się do Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, Komisji i państw członkowskich, aby wykorzystały wdrażanie planu działania UE dotyczącego praw człowieka i trzeciego planu działania w sprawie równości płci do zajęcia się przyczynami HIV/AIDS związanymi z prawami człowieka i nierównością płci poprzez priorytetowe potraktowanie walki z stygmatyzacją i dyskryminacją, przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć, penalizacją stosunków między osobami tej samej płci oraz innymi represyjnymi i dyskryminacyjnymi przepisami i strategiami politycznymi, co przyczyni się do powszechnego dostępu do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, dostępu do wysokiej jakości edukacji, w tym wszechstronnej edukacji seksualnej, równej i przystępnej cenowo opieki zdrowotnej, dostępu do rynku pracy oraz udziału społeczności dotkniętych problemem we wszystkich sferach życia publicznego;

8.  apeluje do Komisji i państw członkowskich o współpracę z krajami partnerskimi w celu wprowadzenia obowiązkowej wszechstronnej edukacji seksualnej do krajowych planów edukacyjnych, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową, zwłaszcza w krajach o najwyższym wskaźniku zakażeń;

9.  przypomina, że zdrowie stanowi niezbędny warunek rozwoju społecznego; zwraca się do Komisji, aby w strategii UE dotyczącej Afryki priorytetowo potraktowała zdrowie, co oznacza mobilizację dodatkowych funduszy publicznych w celu zagwarantowania powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, w tym w obszarze praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, HIV, gruźlicy i malarii, a także skupienie się na globalnych badaniach i rozwoju w dziedzinie zdrowia, zacieśnienie współpracy UE–Afryka dotyczącej badań zdrowotnych i innowacji oraz wspólne zwiększanie afrykańskich i europejskich zdolności produkcyjnych w odniesieniu do produktów zdrowotnych, sprzętu i leków; podkreśla, że pomoc rozwojowa powinna przede wszystkim mieć na celu zapewnienie „horyzontalnego” powszechnego systemu opieki zdrowotnej poprzez całościowe podejście oparte na prawach, które w pełni uwzględnia wiele wymiarów zdrowia (z silnym powiązaniem z płcią, bezpieczeństwem żywnościowym i żywieniowym, wodą i warunkami sanitarnymi, kształceniem i ubóstwem), zgodnie z podejściem „Jedno zdrowie”; apeluje w szczególności o promowanie inwestycji w zintegrowane prawa związane z HIV oraz zdrowiem i prawami seksualnymi i reprodukcyjnymi, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet i dziewcząt, osób świadczących usługi seksualne, osób transpłciowych, osób używających środków odurzających drogą iniekcji, osób w zakładach karnych i innych grup szczególnie wrażliwych;

10.  wzywa Komisję do rozwiązania problemu, jakim jest znikoma dostępność leczenia dla dzieci zakażonych HIV, a także do udzielania kobietom ciężarnym i karmiącym piersią świadczeń dotyczących HIV, aby uniknąć przenoszenia wirusa z matek na dzieci;

11.  wzywa państwa członkowskie i Komisję do zapewnienia odpowiedniego poziomu wydatków i do mobilizacji potrzebnych zasobów, aby osiągnąć cele wyznaczone na 2025 r. we wszystkich państwach członkowskich UE;

12.  apeluje do Komisji, aby we współpracy z państwami członkowskimi i partnerami nadała priorytetowe znaczenie zintegrowanemu podejściu do światowego bezpieczeństwa zdrowotnego, które w ramach powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego uwzględnia walkę zarówno z istniejącymi pandemiami, takimi jak HIV, jak i z nowymi;

13.  apeluje do Komisji i Rady o odgrywanie zdecydowanej roli politycznej w dialogu z partnerskimi krajami rozwijającymi się, w tym krajami objętymi polityką sąsiedztwa, aby wprowadzić plany zrównoważonego przechodzenia na finansowanie krajowe, tak aby programy zwalczania HIV były skuteczne i trwałe, i by można było je rozbudować po wycofaniu wsparcia międzynarodowych darczyńców; apeluje do Komisji i Rady o kontynuowanie ścisłej współpracy z tymi krajami, aby zagwarantować, że wezmą one pełną odpowiedzialność za reagowanie na HIV na swoim terenie;

14.  apeluje do UE o ustanowienie jasnej i spójnej globalnej strategii UE w zakresie szczepień przeciwko COVID-19, skupiającej się na zapewnieniu równego, przystępnego cenowo i szybkiego dostępu do szczepień mieszkańcom krajów rozwijających się, w szczególności osobom należącym do grup szczególnie wrażliwych i grup wysokiego ryzyka, w tym osobom z HIV/AIDS; wzywa zatem UE do poparcia inicjatywy WTO podjętej przez Indie i Republikę Południowej Afryki, dotyczącej tymczasowego zwolnienia ze stosowania praw własności intelektualnej w odniesieniu do szczepionek, sprzętu i leczenia w związku z COVID-19 oraz wzywa przedsiębiorstwa farmaceutyczne do dzielenia się wiedzą i danymi za pośrednictwem bazy danych Światowej Organizacji Zdrowia o technologiach związanych z COVID-19 (C-TAP);

15.  apeluje do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by globalna reakcja na COVID-19 obejmowała wnioski wyciągnięte ze zwalczania HIV, takie jak: ochrona praw człowieka oraz przeciwdziałanie stygmatyzacji i dyskryminacji, zwłaszcza społeczności kluczowych i innych społeczności szczególnie wrażliwych; usuwanie barier związanych z płcią w dziedzinie zdrowia; wspieranie pracowników służby zdrowia i badaczy, zwłaszcza w środowiskach o niskich zasobach; angażowanie społeczności w reakcję na HIV/AIDS; sprawiedliwe rozdzielanie ograniczonych zasobów i nowych narzędzi, aby nikt nie został pominięty;

16.  apeluje do UE o ustanowienie kompleksowej globalnej strategii i planu działania na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, w tym dotyczących zdrowia i zmniejszenia liczby przypadków HIV/AIDS; zauważa, że strategia ta powinna w szczególności uwzględniać skutki COVID-19, ponieważ osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju ma kluczowe znaczenie, jeśli mamy być gotowi na przyszłe pandemie i inne wstrząsy, w tym w systemach opieki zdrowotnej; apeluje o skuteczną długoterminową globalną strategię UE w dziedzinie zdrowia; podkreśla, że Komisja musi podwoić wysiłki i zintensyfikować prace nad skutecznymi globalnymi programami opieki zdrowotnej ukierunkowanymi na systemy opieki zdrowotnej w krajach rozwijających się;

17.  apeluje do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi i partnerami, aby wspierać usługi odpowiadające potrzebom kluczowych społeczności i innych priorytetowych grup stojących przed wyjątkowymi wyzwaniami w dostępie do świadczeń dotyczących HIV, w tym poprzez udzielanie młodym ludziom przyjaznych dla nich świadczeń w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;

18.  apeluje do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi i partnerami, aby ułatwić i popierać większe zaangażowanie na rzecz zapewnienia leczenia HIV we wszystkich strefach konfliktu oraz wyeliminowania związanej z HIV dyskryminacji uchodźców, zwłaszcza w odniesieniu do równego dostępu do leczenia antyretrowirusowego i usług zdrowotnych w krajach przyjmujących;

19.  apeluje do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi i partnerami w celu zwiększenia ochrony socjalnej, w tym bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego słabszych grup społecznych, zwłaszcza osób z niepełnosprawnościami, starzejących się osób zakażonych HIV i dzieci osieroconych z powodu AIDS;

20.  apeluje do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi i partnerami, aby wspierać zaangażowanie społeczności i działania kierowane przez społeczność i w nie inwestować, ponieważ są to kluczowe elementy skutecznej reakcji na HIV/AIDS oraz walki ze stygmatyzacją i dyskryminacją związaną z HIV/AIDS, a także aby włączyć zapobieganie i leczenie HIV do innych lokalnych usług opieki zdrowotnej, które powinny służyć jako punkt dostępu do informacji, edukacji, komunikacji i szkoleń na temat HIV;

21.  apeluje do Komisji i państw członkowskich o promowanie inwestycji w gromadzenie danych w czasie rzeczywistym, o opracowanie solidnej listy potencjalnej diagnostyki, leczenia i szczepionek – przystępnych cenowo, dostępnych i uwzględniających aspekt płci – w przypadku HIV i innych chorób zakaźnych związanych z ubóstwem oraz zaniedbanych chorób zakaźnych, a także o zwiększenie regionalnych i międzyregionalnych zdolności i współpracy w dziedzinie nauki, badań naukowych i innowacji; wzywa UE, aby udzieliła szczególnego wsparcia krajom rozwijającym się, zwłaszcza krajom najsłabiej rozwiniętym, w skutecznym wdrażaniu elastycznych rozwiązań na potrzeby ochrony zdrowia publicznego przewidzianych w porozumieniu TRIPS, zwłaszcza obowiązkowych licencji i importu równoległego, oraz by optymalnie wykorzystywała mechanizmy dobrowolnego licencjonowania i dzielenia się technologiami z myślą o osiągnięciu celów w zakresie zdrowia publicznego i nalegała, aby wielonarodowe koncerny farmaceutyczne włączyły kraje rozwijające się o średnim dochodzie do takich mechanizmów oraz oferowały w nich przystępne cenowo leczenie HIV; w szerszym ujęciu zachęca do oddzielenia wydatków na badania i rozwój od cen leków, na przykład poprzez wykorzystanie puli patentów, otwartych badań, grantów i dotacji, aby zapewnić wszystkim potrzebującym łatwy dostęp do leczenia po przystępnych cenach;

22.  apeluje do Komisji, aby sprzeciwiła się włączeniu środków TRIPS plus do umów o wolnym handlu z krajami rozwijającymi się o średnim dochodzie, aby zapewnić przystępność cenową wszystkich kuracji antyretrowirusowych na HIV, przy pełnym poszanowaniu deklaracji z Ad-Dauhy w sprawie porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego;

23.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, przewodniczącemu Zgromadzenia Ogólnego ONZ oraz UNAIDS.

(1) Dz.U. C 351E z 2.12.2011, s. 95. (2) Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 106.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie jeńców wojennych pojmanych w czasie ostatniego konfliktu między Armenią i Azerbejdżanem (2021/2693(RSP))

P9_TA(2021)0251 RC-B9-0277/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Armenii i Azerbejdżanu,

–  uwzględniając posiedzenie Rady Partnerstwa UE–Armenia, które odbyło się 17 grudnia 2020 r., i posiedzenie Rady Współpracy UE–Azerbejdżan, które odbyło się 18 grudnia 2020 r., oraz konkluzje z tych posiedzeń,

–  uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych (ONZ), Konwencję ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, europejską konwencję praw człowieka i Konwencję genewską o traktowaniu jeńców wojennych (III konwencję genewską),

–  uwzględniając trójstronne oświadczenie o zawieszeniu broni złożone przez Armenię, Azerbejdżan i Rosję 9 listopada 2020 r., które weszło w życie 10 listopada 2020 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie Human Rights Watch z 19 marca 2021 r. w sprawie brutalnego traktowania jeńców wojennych w Azerbejdżanie,

–  uwzględniając oświadczenie UE z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie osób wziętych do niewoli w wyniku niedawnego konfliktu między Armenią a Azerbejdżanem,

–  uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczących Grupy Mińskiej OBWE z 25 października 2020 r., 30 października 2020 r., 14 grudnia 2020 r., 13 kwietnia 2021 r. i 5 maja 2021 r.,

–  uwzględniając powiadomienie z 9 marca 2021 r. , które Europejski Trybunał Praw Człowieka wystosował na mocy art. 39 swego regulaminu do Komitetu Ministrów Rady Europy, dotyczące środków tymczasowych w związku z niedawnym konfliktem zbrojnym między Armenią a Azerbejdżanem,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że od czasu pierwszej wojny o Górski Karabach, która toczyła się w latach 1988–1994, społeczność międzynarodowa próbowała wypracować trwałe i kompleksowe pokojowe rozwiązanie konfliktu w Górskim Karabachu, pod przywództwem współprzewodniczących Grupy Mińskiej OBWE;

B.  mając na uwadze, że w niedawnym konflikcie zbrojnym między Armenią a Azerbejdżanem, który trwał od 27 września do 10 listopada 2020 r., zginęło ponad 5000 żołnierzy, setki cywilów zginęło lub odniosło rany, a tysiące – zostało przesiedlonych; mając na uwadze, że konflikt ten nadal przysparza cierpień, gdyż ludność nie ma informacji o miejscu pobytu członków rodzin, nie powrócili wszyscy jeńcy wojenni i inni więźniowie, istnieją problemy dotyczące oddawania ciał osób zabitych, dostęp do pomocy humanitarnej jest utrudniony, a podstawowa infrastruktura uległa zniszczeniu;

C.  mając na uwadze, że osoby dotknięte tym długotrwałym konfliktem już nadmiernie ucierpiały; mając na uwadze, że ogólnie konflikt spowodował masowe i niemożliwe do zaakceptowania ofiary śmiertelne wśród ludności cywilnej;

D.  mając na uwadze, że działania wojenne zakończyły się po 44 dniach od zawarcia przez Armenię, Azerbejdżan i Rosję porozumienia o całkowitym zawieszeniu broni w Górskim Karabachu i w otaczającym go regionie, które to porozumienie zostało podpisane 9 listopada 2020 r. i weszło w życie 10 listopada 2020 r.;

E.  mając na uwadze, że zgodnie z punktem 8 tego oświadczenia trójstronnego należy przeprowadzić wymianę jeńców wojennych, zakładników i innych osób przetrzymywanych, a także ciał osób zabitych; mając na uwadze, że wymiana ta powinna być prowadzona zgodnie z zasadą „wszystko za wszystko”;

F.  mając na uwadze, że zarówno Armenia, jak i Azerbejdżan są stronami Konwencji o traktowaniu jeńców wojennych (III konwencji genewskiej), której art. 118 stanowi, że jeńcy wojenni muszą zostać zwolnieni i repatriowani niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych; mając na uwadze, że zgodnie z art. 13 III konwencji genewskiej jeńcy wojenni muszą być zawsze traktowani w sposób humanitarny, a wszelkie bezprawne działanie lub zaniechanie ze strony mocarstwa zatrzymującego, powodujące śmierć lub poważne zagrożenie zdrowia jeńca wojennego znajdującego się w jego władzy, jest zakazane i uważane będzie za ciężkie naruszenie konwencji; mając na uwadze, że konwencja chroni też jeńców wojennych przed aktami przemocy lub zastraszenia, przed zniewagami i ciekawością publiczną;

G.  mając na uwadze, że wojskowi i cywile zatrzymani przed zawieszeniem broni i po nim mają odmienny status w prawie międzynarodowym; mając na uwadze, że wojskowi wzięci do niewoli przed zawieszeniem broni i po nim powinni być uznawani za jeńców wojennych i korzystać z ochrony na mocy konwencji genewskich; mając na uwadze, że osoby cywilne zatrzymane w czasie konfliktu muszą być uznawane za osoby podlegające ochronie i że są one również chronione na mocy konwencji genewskich; mając na uwadze, że osoby cywilne zatrzymane po zawieszeniu broni są natomiast chronione na mocy międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka;

H.  mając na uwadze, że od czasu zawieszenia działań wojennych przeprowadzono kilka wymian więźniów, zarówno wojskowych, jak i cywilnych, przy czym ostatnio taka wymiana odbyła się 4 maja 2021 r.;

I.  mając na uwadze, że według niepokojących doniesień Azerbejdżan przetrzymuje w niewoli około 200 Ormian; mając na uwadze, że Europejski Trybunał Praw Człowieka oświadczył, że otrzymał skargi dotyczące 249 obywateli Armenii wziętych do niewoli przez Azerbejdżan; mając na uwadze, że Europejski Trybunał Praw Człowieka wprowadził środki tymczasowe dotyczące 229 obywateli Armenii, przy czym w 183 przypadkach środki te pozostają w mocy; mając na uwadze, że 9 marca 2021 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że Azerbejdżan nie zastosował się do tych środków, i uznał przekazane informacje za zbyt ogólne i ograniczone; mając na uwadze, że władze Azerbejdżanu przyznały, że przetrzymują w niewoli 72 Ormian; mając na uwadze, że w odniesieniu do kolejnych 112 osób Azerbejdżan nie przekazał Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka żadnych informacji; mając na uwadze, że los pozostałych ormiańskich jeńców wojennych jest nieznany; mając na uwadze, że od czasu zaprzestania działań wojennych do Armenii repatriowano 73 ormiańskich jeńców wojennych i cywilów;

J.  mając na uwadze, że Europejski Trybunał Praw Człowieka otrzymał również skargi dotyczące 16 obywateli Azerbejdżanu według doniesień wziętych do niewoli przez Armenię, z których 12 repatriowano w grudniu 2020 r.; mając na uwadze, że Europejski Trybunał Praw Człowieka zawiesił rozpatrywanie – zgodnie z art. 39 swego regulaminu – spraw pozostałych czterech osób ze względu na charakter informacji otrzymanych od rządu Armenii;

K.  mając na uwadze, że według wiarygodnych doniesień ormiańscy wojskowi i cywile byli brani do niewoli również po zaprzestaniu działań wojennych 10 listopada 2020 r.; mając na uwadze, że według władz Azerbejdżanu ci zakładnicy i więźniowie są terrorystami i nie zasługują na status jeńców wojennych na mocy konwencji genewskiej;

L.  mając na uwadze, że 19 marca 2021 r. Human Rights Watch doniosła, że siły bezpieczeństwa i siły zbrojne Azerbejdżanu znęcały się nad ormiańskimi jeńcami wojennymi, poddając ich okrutnemu i poniżającemu traktowaniu i torturom podczas ich pojmania, transferu lub pobytu w różnych ośrodkach detencyjnych; mając na uwadze, że siły Azerbejdżanu stosowały przemoc podczas zatrzymywania cywilów, poddawały ich torturom i przetrzymywały w nieludzkich i poniżających warunkach, co doprowadziło do śmierci co najmniej dwóch więźniów; mając na uwadze, że siły azerskie zatrzymały te osoby, mimo że nie ma dowodów, by stwarzały one jakiekolwiek zagrożenie dla bezpieczeństwa, co jest niezgodne z międzynarodowym prawem humanitarnym; mając na uwadze, że Azerbejdżan zaprzecza oskarżeniom, jakoby ormiańskich jeńców wojennych traktowano z naruszeniem konwencji genewskich;

M.  mając na uwadze, że w internecie i mediach społecznościowych krążyły nagrania wideo jakoby świadczące o przypadkach nadużyć i złego traktowania osób w niewoli przez członków sił zbrojnych obu stron; mając na uwadze, że nic nie wskazuje na to, że władze Azerbejdżanu i Armenii przeprowadziły szybkie, publiczne i skuteczne dochodzenia w sprawie tych incydentów ani że dochodzenia, o ile miały miejsce, doprowadziły do wszczęcia postępowania karnego; mając na uwadze zarzuty, że jeńcy wojenni i inne osoby objęte ochroną padały ofiarą egzekucji pozasądowych, wymuszonych zaginięć i bezczeszczenia szczątków;

N.  mając na uwadze, że 17 maja 2021 r. Komisja ogłosiła przeznaczenie dodatkowych 10 mln EUR na pomoc humanitarną dla ludności cywilnej dotkniętej niedawnym konfliktem w Górskim Karabachu i okolicach, co oznacza, że od rozpoczęcia działań wojennych we wrześniu 2020 r. UE przekaże na pomoc osobom w potrzebie ponad 17 mln EUR;

O.  mając na uwadze, że wszystkie strony powinny przedstawić aktualne mapy pól minowych, aby umożliwić ludności cywilnej powrót do regionów dawniej ogarniętych konfliktem;

P.  mając na uwadze doniesienia, że w otwartym 12 kwietnia 2021 r. w Baku „Parku trofeów wojskowych” wystawiono ormiański sprzęt wojskowy, figury woskowe martwych i umierających ormiańskich żołnierzy oraz figury ormiańskich jeńców wojennych skutych w celi, co można uznać za gloryfikację przemocy i co grozi podżeganiem do dalszej wrogości, mowy nienawiści, a nawet nieludzkiego traktowania jeńców wojennych i innych uwięzionych ormiańskich cywilów, a tym samym utrwala klimat wrogości i jest sprzeczne z oficjalnymi deklaracjami pojednania;

Q.  mając na uwadze, że 12 maja 2021 r. oddziały z Azerbejdżanu czasowo wkroczyły na terytorium Armenii, co stanowi naruszenie integralności terytorialnej Armenii i prawa międzynarodowego; mając na uwadze, że to naruszenie suwerennego terytorium Armenii następuje po niepokojących oświadczeniach przedstawicieli Azerbejdżanu, w tym prezydenta, które wydawały się zawierać roszczenia terytorialne i groźbę użycia siły, a tym samym niweczyć wysiłki na rzecz bezpieczeństwa i stabilności w regionie;

R.  mając na uwadze, że w ostatnich miesiącach odbywała się repatriacja szczątków ludzkich i udzielano pomocy humanitarnej ludności poważnie dotkniętej konfliktem;

S.  mając na uwadze, że należy wznowić wysiłki, aby budować zaufanie między obydwoma krajami i podwaliny trwałego pokoju;

1.  żąda, aby natychmiastowo i bezwarunkowo uwolniono wszystkich wojskowych i cywilnych więźniów ormiańskich, przetrzymywanych w trakcie konfliktu i po jego zakończeniu, i aby Azerbejdżan powstrzymał się od arbitralnych zatrzymań; wzywa strony do pełnego wdrożenia trójstronnego oświadczenia o zawieszeniu broni z 9 listopada 2020 r., które przewiduje wymianę więźniów wojennych, zakładników i innych zatrzymanych osób, a także szczątków ofiar działań wojennych;

2.  wyraża ubolewanie z powodu przemocy podczas ostatniej wojny między Armenią a Azerbejdżanem o Górski Karabach; wyraża solidarność z ofiarami i ich rodzinami; ubolewa nad naruszeniem zawieszenia broni, które doprowadziło do dalszego cierpienia ludzi, ofiar śmiertelnych i zniszczeń; potępia wszelkie ataki na ludność cywilną i przypomina o wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego zobowiązaniach państw do ochrony ludności cywilnej;

3.  wzywa rząd Azerbejdżanu do dostarczenia kompletnych list osób znajdujących się w niewoli w związku z konfliktem zbrojnym oraz do udzielenia informacji o miejscu ich pobytu i stanie zdrowia, w tym o losach osób zmarłych w niewoli;

4.  przypomina, że nieujawnienie informacji dotyczących losów i miejsca pobytu osób zaginionych może być równoznaczne z wymuszonym zaginięciem, któremu zarówno Azerbejdżan, jak i Armenia zobowiązały się zapobiegać; wzywa wszystkie strony do wyjaśnienia losów i miejsca pobytu zaginionych oraz do godnego traktowania ciał zmarłych;

5.  domaga się, aby rząd Azerbejdżanu przestrzegał gwarancji prawnych, umożliwiał prawnikom, lekarzom i obrońcom praw człowieka dostęp do ormiańskich więźniów oraz ułatwiał więźniom kontakt z bliskimi;

6.  wyraża głębokie zaniepokojenie wiarygodnymi doniesieniami, zgodnie z którymi ormiańscy więźniowie wojenni i inne osoby w niewoli byli i są przetrzymywani w poniżających warunkach i poddawani nieludzkiemu traktowaniu i torturom podczas pojmania lub przetrzymywania; potępia wszelkie przypadki tortur i wymuszonych zaginięć, również tych popełnianych w konfliktach zbrojnych, a także złe traktowanie i bezczeszczenie szczątków;

7.  wzywa władze Azerbejdżanu, aby zapewniły osobom, które nadal przebywają w niewoli, wszelką ochronę wymaganą na mocy prawa międzynarodowego praw człowieka i prawa humanitarnego, co obejmuje niestosowanie tortur i nieludzkiego traktowania; wzywa władze Armenii i Azerbejdżanu, aby – w miarę możliwości z pomocą specjalnej misji międzynarodowej – przeprowadziły niezależne, szybkie, publiczne i skuteczne dochodzenia oraz ścigały winnych w przypadku wszystkich wiarygodnych zarzutów dotyczących poważnych naruszeń konwencji genewskich i innych naruszeń prawa międzynarodowego oraz zbrodni wojennych w celu rozliczenia sprawców i zadośćuczynienia ofiarom; wzywa rząd Azerbejdżanu, aby w pełni współpracował z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w celu zbadania zasadności doniesień o dehumanizującym traktowaniu ormiańskich więźniów oraz pociągnięcia winnych do odpowiedzialności;

8.  przypomina, że obecnie nie ma publicznie dostępnych wiarygodnych informacji o azerbejdżańskich jeńcach wojennych ani o osobach przetrzymywanych w Armenii;

9.  przypomina wszystkim stronom konfliktu o obowiązku przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego, które zakazuje tortur i innego poniżającego lub nieludzkiego traktowania, oraz powtarza, że tortury i złe traktowanie jeńców wojennych są zbrodnią wojenną;

10.  zdecydowanie potępia incydent z 9 kwietnia 2021 r., kiedy to władze Azerbejdżanu odprawiły pusty samolot, który miał repatriować ormiańskich więźniów; uważa, że jest to przejaw wielkiego braku wrażliwości, ukazujący ponadto ogólnie poniżający stosunek Azerbejdżanu do ormiańskich więźniów i ich rodzin;

11.  utrzymuje, że należy pilnie powstrzymać się od wrogiej retoryki lub działań, które mogą być postrzegane jako podżeganie do nienawiści lub jawnej przemocy lub jako wspieranie bezkarności lub mogą podważać wysiłki zmierzające do stworzenia i promowania atmosfery sprzyjającej zaufaniu i pojednaniu, współpracy i trwałemu pokojowi;

12.  wzywa rząd Azerbejdżanu, aby w pełni współpracował z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w sprawie ormiańskich więźniów oraz zastosował się do środków tymczasowych Trybunału, który nakazał Azerbejdżanowi, aby podał szczegółowe informacje na temat warunków, w jakich przetrzymywani są więźniowie, stanu ich zdrowia i działań podjętych w sprawie ich powrotu;

13.  wyraża przekonanie, że pełna wymiana więźniów i ciał zmarłych oraz ostateczne porozumienie w tej kwestii to ze względów humanitarnych sprawa niezwykle pilna, zwłaszcza dla rodzin ofiar, i byłby to pierwszy, rozpaczliwie potrzebny środek budowy zaufania w celu stworzenia podstaw stabilności w regionie;

14.  wzywa rząd Azerbejdżanu, aby zagwarantował swobodny i nieograniczony dostęp do więźniów odpowiednim organizacjom międzynarodowym, takim jak Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża i Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu;

15.  podkreśla, że należy pilnie zagwarantować, że pomoc humanitarna dotrze do potrzebujących, że zapewnione zostanie bezpieczeństwo ludności ormiańskiej i jej dziedzictwa kulturowego w Górskim Karabachu oraz że osoby wewnętrznie przesiedlone i uchodźcy będą mogli powrócić do swoich dawnych miejsc zamieszkania;

16.  zdecydowanie nalega, aby obie strony powstrzymały się od wszelkich działań niszczących ormiańskie dziedzictwo w Azerbejdżanie i dziedzictwo azerskie w Armenii; apeluje o całkowitą odbudowę zburzonych obiektów oraz o większe zaangażowanie społeczności międzynarodowej w ochronę dziedzictwa światowego w regionie;

17.  przypomina dążenia społeczności międzynarodowej pod przewodnictwem współprzewodniczących Grupy Mińskiej OBWE do znalezienia pokojowego, trwałego, kompleksowego i wyważonego rozwiązania w oparciu o podstawowe zasady OBWE z 2009 r. (niestosowanie siły, integralność terytorialna oraz równość praw i samostanowienie narodów) w celu określenia przyszłego statusu Górskiego Karabachu; przypomina, że można to osiągnąć jedynie w drodze wynegocjowanego rozwiązania politycznego przy rzeczywistym zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych stron; wzywa strony do jak najszybszego wznowienia dialogu politycznego na wysokim szczeblu pod auspicjami współprzewodniczących Grupy Mińskiej OBWE; wzywa rządy Armenii i Azerbejdżanu oraz mediatorów międzynarodowych, aby systematycznie angażowali kobiety w proces pokojowy i konsultowali się z obrońcami praw człowieka należnych kobietom;

18.  ubolewa, że państwa członkowskie UE uczestniczące w Grupie Mińskiej OBWE nie były obecne podczas negocjacji porozumienia o zawieszeniu broni oraz że UE nie wykazała się przywództwem i nie skłoniła dwóch z swych wysoko cenionych partnerów wschodnich, aby zasiedli do stołu negocjacyjnego;

19.  wyraża ubolewanie z powodu otwarcia tzw. parku trofeów w Baku, dostępnego powszechnie od 14 kwietnia 2021 r., ponieważ dodatkowo nasila on trwające od dawna wrogie nastroje i podważa wzajemne zaufanie między Armenią a Azerbejdżanem; nalega w związku z tym na jego niezwłoczne zamknięcie;

20.  apeluje do wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji, aby zaoferowali Armenii i Azerbejdżanowi wszelką pomoc niezbędną do utrwalenia zawieszenia broni i aby wspierali wszelkie działania prowadzące do stabilności, odbudowy, budowy zaufania i odbudowy powojennej, a także aby uważnie śledzili wdrażanie postanowień zawieszenia broni, zwłaszcza jeśli chodzi o mechanizm monitorowania; wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, Komisję i państwa członkowskie, aby zwiększyły wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka i nasiliły współpracę z nimi, w szczególności w związku z ograniczeniami nakładanymi na ich działalność; uważa, że ważną rolę do odegrania w tym względzie ma Specjalny Przedstawiciel UE w Regionie Południowego Kaukazu;

21.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby nadal wspierały pilną pomoc humanitarną i prace organizacji międzynarodowych w tej dziedzinie oraz w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego i religijnego, a także aby wspierały organizacje społeczeństwa obywatelskiego w Armenii i Azerbejdżanie, które rzeczywiście przyczyniają się do pojednania;

22.  wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela, by wraz z państwami członkowskimi poruszył również kwestie bezpieczeństwa, stabilności i współpracy regionalnej w Południowym Kaukazie na zbliżającym się szczycie Partnerstwa Wschodniego jesienią 2021 r.;

23.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Sekretarzowi Generalnemu ONZ, Sekretarzowi Generalnemu OBWE, współprzewodniczącym Grupy Mińskiej, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Armenii oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Azerbejdżanu.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie sytuacji na Haiti (2021/2694(RSP))

P9_TA(2021)0252 RC-B9-0282/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Haiti, w szczególności rezolucję z 19 stycznia 2011 r. w sprawie sytuacji na Haiti rok po trzęsieniu ziemi: pomoc humanitarna i odbudowa(1), rezolucję z 8 lutego 2018 r. w sprawie niewolnictwa dzieci na Haiti(2) oraz rezolucję z 28 listopada 2019 r.(3),

–  uwzględniając oświadczenie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ z 24 marca 2021 r. w sprawie Haiti,

–  uwzględniając sprawozdanie Zintegrowanego Biura ONZ na Haiti (BINUH) z 11 lutego 2021 r.,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z grudnia 1948 r.,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP) z 16 grudnia 1966 r.,

–  uwzględniając Amerykańską Konwencję Praw Człowieka,

–  uwzględniając międzynarodową Konwencję o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r.,

–  uwzględniając podstawowe zasady ONZ dotyczące niezawisłości sądownictwa,

–  uwzględniając Powszechną Kartę Sędziego oraz Statut Sędziego Iberoamerykańskiego,

–  uwzględniając umowę z Kotonu,

–  uwzględniając Konstytucję Republiki Haiti z 1987 r.,

–  uwzględniając wspólny raport Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) i BINUH z 18 stycznia 2021 r. pt. „Niespokojna sytuacja na Haiti: wpływ na prawa człowieka i obowiązek ochrony wszystkich obywateli przez państwo”,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że nieprzeprowadzenie wyborów w październiku 2020 r. spowodowało między innymi, że rządy prowadzone są za pomocą dekretów, a doniesienia o nieudanych próbach zamachu stanu świadczą o coraz większej niestabilności politycznej i społecznej na Haiti;

B.  mając na uwadze, że opozycja polityczna i grupy społeczeństwa obywatelskiego twierdzą, że mandat prezydenta Moïsego wygasł 6 lutego 2021 r., zgodnie z orzeczeniem Najwyższej Rady Sądownictwa Haiti, i domagają się powołania tymczasowego prezydenta; mając na uwadze, że Jovenel Moïse odmawia ustąpienia ze stanowiska, gdyż uważa, że jego mandat rozpoczął się w lutym 2017 r., po drugich wyborach z 2016 r., ponieważ wyniki pierwszych wyborów zostały zakwestionowane ze względu na zarzuty oszustwa;

C.  mając na uwadze, że od 14 stycznia 2021 r. tysiące obywateli Haiti protestuje przeciwko przedłużeniu o rok kadencji prezydenta Moïsego oraz przeciwko referendum; mając na uwadze, że protesty są tłumione siłą;

D.  mając na uwadze, że w związku z nieprzeprowadzeniem wyborów w odpowiednim terminie w 2019 r. mandat wszystkich członków Izby Deputowanych i dwóch trzecich członków Senatu wygasł w styczniu 2020 r., a mandat wszystkich burmistrzów wygasł w lipcu 2020 r.; mając na uwadze, że od tego czasu prezydent Moïse rządzi za pomocą dekretów, a wiele z tych dekretów wzmacnia jego władzę; mając na uwadze, że prezydent Moïse zaplanował wybory parlamentarne, lokalne i prezydenckie na 19 września 2021 r.;

E.  mając na uwadze, że 5 stycznia 2021 r. prezydent Moïse wydał dekret, na mocy którego 27 czerwca 2021 r. ma odbyć się referendum konstytucyjne, i niedawno potwierdził swoją decyzję, pomimo głosów protestu zarówno z kraju, jak i z zagranicy; mając na uwadze, że proponowana reforma konstytucyjna doprowadziłaby do jeszcze większej koncentracji uprawnień wykonawczych; mając na uwadze, że zgodnie z art. 284 ust. 3 konstytucji Haiti wybory powszechne w celu zmiany konstytucji są bezwzględnie zakazane; mając na uwadze, że od tego czasu tysiące Haitańczyków wyszło na ulice w proteście przeciwko referendum;

F.  mając na uwadze, że 6 maja 2021 r. UE ogłosiła, że nie będzie finansować organizacji referendum zaplanowanego na 27 czerwca 2021 r. na Haiti ani nie wyśle obserwatorów w celu monitorowania tego referendum, uznając, że proces ten jest niewystarczająco przejrzysty i demokratyczny w państwie borykającym się z brakiem bezpieczeństwa i niestabilnością polityczną;

G.  mając na uwadze, że grupa kluczowych podmiotów ds. Haiti (składająca się ze specjalnego przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ, ambasadorów Brazylii, Kanady, Francji, Niemiec, Hiszpanii, Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych oraz specjalnego przedstawiciela Organizacji Państw Amerykańskich) wyraziła zaniepokojenie faktem, że proces zmiany konstytucji nie był wystarczająco pluralistyczny, partycypacyjny i przejrzysty;

H.  mając na uwadze, że analiza senacka oraz sprawozdanie Najwyższego Trybunału Obrachunkowego Haiti zarzucają prezydentowi Moïsemu sprzeniewierzenie środków i oszustwo, wskazując, że rzekomo otrzymał on fundusze z programu PetroCaribe;

I.  mając na uwadze, że sędzia Sądu Najwyższego Haiti Yvickel Dieujuste Dabrésil został aresztowany 7 lutego 2021 r. wraz z 18 innymi osobami i został oskarżony o spisek przeciwko rządowi; mając na uwadze, że sędziego Dabrésila zwolniono 11 lutego 2021 r., ale pozostałe 17 osób nadal pozostaje w areszcie;

J.  mając na uwadze, że 8 lutego 2021 r. prezydent Moïse wydał dekret nakazujący „przejście na emeryturę” trzem sędziom Sądu Najwyższego (Yvickelowi Dieujuste’owi Dabrésilowi, Josephowi Mécène’owi Jeanowi-Louisowi i Wendelle Coq Thelot), a kilka dni później wydał kolejny dekret, w którym mianował trzech nowych sędziów Sądu Najwyższego, nie stosując procedur określonych w przepisach prawa; mając na uwadze, że w odpowiedzi pracownicy wymiaru sprawiedliwości rozpoczęli bezterminowy strajk w poniedziałek 15 lutego 2021 r.;

K.  mając na uwadze, że w marcu 2021 r. funkcjonariusze reżimu haitańskiego aresztowali jednego z wyższych rangą oficerów policji, co gwałtownie pogłębiło kryzys konstytucyjny w tym kraju;

L.  mając na uwadze, że w ostatnim miesiącu na Haiti doszło do gwałtownego wzrostu przemocy w formie porwań, gwałtów, zabójstw i masakr, których dopuszczały się głównie uzbrojone gangi przy niemal całkowitej bezkarności; mając na uwadze, że w ciągu pierwszych trzech miesięcy 2021 r. zamordowano 117 osób, a 142 porwano; mając na uwadze, że tylko w kwietniu 2021 r. odnotowano 91 przypadków uprowadzenia;

M.  mając na uwadze, że 11 kwietnia 2021 r. w Port-au-Prince doszło do porwania kilku duchownych katolickich, którzy służyli lokalnej społeczności (później ich uwolniono), co głęboko wstrząsnęło haitańską i międzynarodową opinią publiczną i doprowadziło do nasilenia demonstracji przeciwko obecnemu rządowi;

N.  mając na uwadze, że od 2015 r. kraj opuściło ponad 300 000 osób; mając na uwadze, że nasilająca się przemoc i coraz niższy poziom bezpieczeństwa w kraju doprowadziły do gwałtownego wzrostu liczby Haitańczyków ubiegających się o azyl, zwłaszcza w Gujanie Francuskiej, oraz do opuszczenia Haiti przez wiele międzynarodowych i humanitarnych organizacji pozarządowych;

O.  mając na uwadze, że w ostatnich latach przez Haiti przetoczyło się kilka ogromnych fal protestów przeciwko wysokim kosztom życia, autorytaryzmowi i korupcji; mając na uwadze, że trwający kryzys polityczny jest związany z pogorszeniem wszystkich wskaźników społecznych i gospodarczych oraz wskaźników dotyczących bezpieczeństwa i praw człowieka i jest współmierny do tych wskaźników; mając na uwadze, że ubóstwo pogłębiło się, dostęp do podstawowych usług socjalnych stał się jeszcze bardziej ograniczony, a w ciągu dwóch lat problem braku bezpieczeństwa żywnościowego objął niemal dwukrotnie więcej osób i dotyka obecnie miliony Haitańczyków; mając na uwadze, że Haiti jest jedynym krajem w obu Amerykach zaliczanym do najsłabiej rozwiniętych państw świata; mając na uwadze, że Haiti, które znalazło się na 170. pozycji w rankingu rozwoju społecznego w 2019 r. w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), stale potrzebuje pomocy humanitarnej i rozwojowej i pozostaje najbiedniejszym krajem w obu Amerykach i jednym z najbardziej zubożałych państw na świecie, a 59 % jego mieszkańców żyje poniżej krajowej granicy ubóstwa; mając na uwadze, że w rządzie szerzy się korupcja, a według wskaźnika postrzegania korupcji za 2018 r. opracowanego przez Transparency International Haiti zajmuje 161. miejsce wśród 180 państw objętych badaniem;

P.  mając na uwadze, że w okresie od sierpnia 2020 r. do lutego 2021 r. około 4 mln mieszkańców(4) Haiti borykało się z poważnym brakiem bezpieczeństwa żywnościowego; mając na uwadze, że problem ten pogłębiły dodatkowo takie czynniki jak m.in. dekoniunktura gospodarcza, słabe zbiory, huragan Laura (23 sierpnia 2020 r.) i pandemia COVID-19;

Q.  mając na uwadze, że zamieszki i chaos biurokratyczny znalazły się w centrum uwagi, zakłócając rozpoczęcie na Haiti szczepień przeciwko COVID-19, co doprowadziło do ryzyka większej liczby zgonów i pozostania w tyle w globalnej walce z wirusem; mając na uwadze, że niewystarczające działania w walce z pandemią COVID-19 przyczyniły się jedynie do pogłębienia istniejących już problemów społecznych;

R.  mając na uwadze, że Haiti otrzymało od społeczności międzynarodowej bezprecedensową pomoc na odbudowę po trzęsieniu ziemi w 2010 r.; mając na uwadze, że działania te są obecnie zupełnie niezauważalne dla ludności Haiti, co może wskazywać na złe sprawowanie rządów i poważne uchybienia w zarządzaniu funduszami;

S.  mając na uwadze, że w wyniku niewłaściwego zarządzania otrzymanymi funduszami międzynarodowymi i wysokich opłat za edukację w połączeniu z powszechnymi niskimi dochodami rodzin oraz niską jakością edukacji około połowa Haitańczyków w wieku powyżej 15 lat to analfabeci; mając na uwadze, że z powodu dalszej eskalacji zamieszek i pandemii oraz ich wpływu na codzienne życie Haitańczyków 70 % haitańskich dzieci nie chodzi do szkoły; mając na uwadze, że co najmniej 350 000 dzieci i młodzieży w całym kraju nie uczęszcza do szkoły podstawowej lub średniej;

T.  mając na uwadze, że na Haiti powszechną praktyką jest nadal system Restavèk, będący współczesną formą niewolnictwa; mając na uwadze, że praktyka ta polega na wysyłaniu haitańskich dzieci z ubogich domów przez rodziców do innych rodzin, aby dzieci mieszkały u nich i pracowały dla nich jako pomoc domowa; mając na uwadze, że dzieci te często padają ofiarą nadużyć i złego traktowania oraz są pozbawione dostępu do nauki szkolnej;

1.  wzywa władze Haiti do zorganizowania wolnych, uczciwych, przejrzystych i wiarygodnych wyborów parlamentarnych, lokalnych i prezydenckich oraz do zagwarantowania trwałego bezpieczeństwa podczas tych procesów wyborczych; przypomina, że dopóki warunki przejrzystości, uczciwości i demokracji nie zostaną spełnione, UE nie powinna udzielać wsparcia finansowego ani technicznego na rzecz procesów wyborczych; przypomina, że jedynie wiarygodny, przejrzysty, partycypacyjny i pokojowy proces wyborczy może przezwyciężyć przedłużający się kryzys polityczny na Haiti;

2.  podkreśla znaczenie niezależnego i bardziej dostępnego sądownictwa oraz wzywa rząd Haiti do poszanowania konstytucji Haiti z 1987 r., w szczególności jej art. 284 ust. 3, do poszanowania podstawowych zasad demokracji i wzmocnienia praworządności; ponownie podkreśla kluczową rolę pełnego, równego i znaczącego udziału kobiet oraz włączenia w procesy polityczne na Haiti wszystkich Haitańczyków, w tym ludzi młodych, osoby z niepełnosprawnościami i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego;

3.  zdecydowanie podkreśla, że władze Haiti muszą zwiększyć wysiłki, aby położyć kres starciom między gangami oraz zbrojnym atakom na ludność cywilną i funkcjonariuszy organów ścigania, a także pociągnąć winnych do odpowiedzialności w uczciwych procesach;

4.  ponownie wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją humanitarną i polityczną oraz stanem bezpieczeństwa na Haiti; zdecydowanie potępia łamanie praw człowieka i akty przemocy, zwłaszcza wzrost liczby porwań, przypadków sprzedawania dzieci do Republiki Dominikańskiej, zabójstw i gwałtów, a także podkreśla, że należy zwalczać przemoc wobec kobiet, dziewcząt i osób starszych; zdecydowanie potępia porwanie kilku duchownych katolickich w ubiegłym miesiącu w Port-au-Prince; przypomina, że przemoc na Haiti jest silnie powiązana z uzbrojonymi gangami, z których część jest wspierana i finansowana przez lokalną oligarchię; wzywa władze Haiti do natychmiastowej i skoordynowanej reakcji, aby zapobiec przemocy, zlikwidować jej pierwotne przyczyny i położyć kres bezkarności sprawców; przypomina, że priorytetem musi pozostać reforma wymiaru sprawiedliwości i walka z korupcją;

5.  wzywa do przeprowadzenia niezależnego dochodzenia w sprawie masakry w La Saline i podobnych wydarzeń; domaga się, by wszyscy sprawcy tych przestępstw zostali postawieni przed sądem w uczciwych procesach;

6.  potępia domniemane użycie broni wobec demonstrantów oraz arbitralne aresztowania i zatrzymania; potępia stosowanie przemocy wobec dziennikarzy; wzywa rząd Haiti do zaprzestania praktyki przedłużania aresztu tymczasowego; wzywa władze Haiti do poszanowania praw podstawowych, wolności wypowiedzi i wolności zrzeszania się;

7.  ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla wszystkich obrońców praw człowieka i środowiska na Haiti oraz dla ich pracy;

8.  wzywa władze Haiti, by zadbały o lepsze sprawowanie rządów na wszystkich szczeblach administracji i społeczeństwa, w tym o zwalczanie korupcji i klientelizmu; zdecydowanie wzywa Komisję do systematycznego czuwania nad skutecznym monitorowaniem wszelkiej pomocy, w tym pomocy humanitarnej, tak aby była ona wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem na konkretne projekty;

9.  wzywa władze Haiti, by wyjaśniły podejrzenia o oszustwa i złe zarządzanie międzynarodowymi funduszami otrzymanymi w następstwie trzęsienia ziemi w 2010 r. oraz by ukarały sprawców;

10.  wzywa Europejski Trybunał Obrachunkowy do przeprowadzenia kontroli i sporządzenia sprawozdania na temat sposobu wydatkowania funduszy UE na Haiti, zwłaszcza w świetle niedawnych zarzutów o korupcję oraz sprawozdania haitańskiego Najwyższego Trybunału Obrachunkowego;

11.  wzywa Unię Europejską, by w dalszym ciągu udzielała wsparcia finansowego Haiti, aby zaradzić poważnemu brakowi bezpieczeństwa żywnościowego i niedożywieniu, które pogłębiła pandemia COVID-19; wzywa również właściwe służby Unii Europejskiej, by zapewniły monitorowanie europejskiej pomocy i właściwe zarządzanie nią, tak aby przynosiła ona bezpośrednie korzyści potrzebującej ludności;

12.  ubolewa, że Haiti nie podjęło niezbędnych kroków, aby otrzymać szczepionki przeciwko COVID-19; wzywa władze Haiti, aby podjęły konieczne działania w celu otrzymania szczepionek;

13.  z zadowoleniem przyjmuje przeznaczenie przez UE 17 mln EUR na wsparcie osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na Haiti i w innych państwach na Karaibach; wzywa Komisję, by w dalszym ciągu priorytetowo traktowała pomoc humanitarną dla Haiti; wzywa Komisję do dopilnowania, aby udzielanie pomocy humanitarnej Haiti było skutecznie powiązane ze strategią rozwoju tego kraju;

14.  apeluje o położenie kresu praktyce Restavèk; wzywa rząd Haiti, aby wprowadził środki, które zapewnią rejestrację i ochronę dzieci zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym, oraz by egzekwował obowiązek szkolny; wzywa UE do współpracy z rządem Haiti w celu wprowadzenia ram prawnych chroniących prawa dzieci;

15.  wzywa rząd Haiti, by zadbał o dobrobyt swoich obywateli we wszelkich istotnych aspektach; podkreśla, że niedopełnienie tego obowiązku może skutkować nieodwracalnym drenażem mózgów i sparaliżować funkcjonowanie państwa;

16.  wyraża zaniepokojenie masowym napływem do Gujany Francuskiej obywateli Haiti ubiegających się o azyl lub znajdujących się w nieuregulowanej sytuacji oraz wzywa UE, by wspierała europejskie terytoria w regionie we wzmacnianiu środków zwalczania handlu ludźmi;

17.  przypomina o znaczeniu zharmonizowanych, skoordynowanych i wzmocnionych międzynarodowych wysiłków na rzecz wsparcia ludności Haiti; podkreśla znaczenie stałego unijnego i międzynarodowego wsparcia dla Haiti, aby pomóc w stworzeniu warunków dla pokojowych i demokratycznych wyborów, a także zapewnić długoterminową stabilność, rozwój i samowystarczalność gospodarczą kraju;

18.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji Europejskiej / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Specjalnemu Przedstawicielowi UE ds. Praw Człowieka, Wysokiemu Komisarzowi NZ ds. Praw Człowieka i sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Ministrów i Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku-UE, instytucjom CARIFORUM oraz władzom Haiti.

(1) Dz.U. C 136 E z 11.5.2012, s. 46. (2) Dz.U. C 463 z 21.12.2018, s. 40. (3) Teksty przyjęte, P9_TA(2019)0074. (4) Według zintegrowanej klasyfikacji bezpieczeństwa żywnościowego (Integrated Food Security Phase Classification (IPC))

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie sytuacji w Czadzie (2021/2695(RSP))

P9_TA(2021)0253 RC-B9-0290/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 16 września 2020 r. w sprawie współpracy UE–Afryka w dziedzinie bezpieczeństwa w regionie Sahelu, Afryce Zachodniej i Rogu Afryki(1),

–  uwzględniając oświadczenie Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela) w sprawie śmierci prezydenta Idrissa Déby’ego 20 kwietnia 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika Sekretarza Generalnego ONZ z 20 kwietnia 2021 r. w sprawie Czadu,

–  uwzględniając komunikat ministrów spraw zagranicznych i rozwoju G7 z 5 maja 2021 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie z misji informacyjnej Rady Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej, która odbyła się w Czadzie w dniach 29 kwietnia – 5 maja 2021 r.,

–  uwzględniając wspólną deklarację Rady Europejskiej i państw Grupy Pięciu na rzecz Sahelu z 28 kwietnia 2020 r. w sprawie bezpieczeństwa, stabilności i rozwoju Sahelu,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 16 kwietnia 2021 r. w sprawie potwierdzenia znaczenia solidnego i trwałego partnerstwa między UE a Sahelem,

–  uwzględniając krajowy program orientacyjny dla Czadu w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) na lata 2014–2020,

–  uwzględniając rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) i UE z 11 marca 2021 r. w sprawie demokracji i poszanowania konstytucji w państwach UE i AKP,

–  uwzględniając konstytucję Czadu,

–  uwzględniając umowę z Kotonu,

–  uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów, która została przyjęta 27 czerwca 1981 r. i weszła w życie 21 października 1986 r.,

–  uwzględniając Afrykańską kartę na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że 20 kwietnia 2021 r. prezydent Czadu Idriss Déby, sprawujący władzę od 31 lat, zginął w starciach zbrojnych z grupami rebeliantów dzień po ogłoszeniu go zwycięzcą wyborów prezydenckich z 11 kwietnia 2021 r.;

B.  mając na uwadze, że po śmierci prezydenta Idrissa Déby’ego Tymczasowa Rada Wojskowa (TMC) zorganizowała niekonstytucyjne przekazanie władzy i powołała rząd tymczasowy pod przewodnictwem Mahamata Idrissa Déby’ego, syna zmarłego prezydenta; mając na uwadze, że TMC rozwiązała rząd i parlament oraz zawiesiła stosowanie konstytucji, a w jej miejsce wprowadziła na 18 miesięcy „kartę tymczasową”, której obowiązywanie można przedłużyć jeden raz;

C.  mając na uwadze, że konstytucja Czadu przewidywała, że w przypadku gdy urząd prezydenta jest nieobsadzony lub kiedy prezydent nie może trwale sprawować władzy, jego obowiązki przejmuje tymczasowo przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, który musi zorganizować wybory w terminie od 45 do 90 dni;

D.  mając na uwadze, że 2 maja 2021 r. TMC powołała tymczasowy rząd, na którego czele stanął cywilny premier Albert Pahimi Padacké, oraz że w skład rządu weszło kilku członków opozycji; mając na uwadze, że A.P. Padacké zajął drugie miejsce w wyborach prezydenckich 11 kwietnia 2021 r., mimo że uważano go za jednego z sojuszników zmarłego prezydenta Déby’ego, a w latach 2016–2018 pełnił funkcję premiera;

E.  mając na uwadze, że członkowie misji informacyjnej Rady Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej w Czadzie przeprowadzonej w dniach 29 kwietnia – 5 maja 2021 r. podkreślili znaczenie opracowania trwałej i powszechnie akceptowalnej konstytucji oraz uznali, że karta tymczasowa nie zagwarantuje mieszkańcom praw politycznych i obywatelskich w okresie przejściowym;

F.  mając na uwadze, że 27 kwietnia 2021 r. rząd wojskowy dopuścił się nieproporcjonalnego i nieuzasadnionego użycia siły wobec obywateli; mając na uwadze, że akt ten potępiły szeroko organizacje praw człowieka i społeczność międzynarodowa, w tym Unia Afrykańska i Unia Europejska; mając na uwadze, że od czasu śmierci prezydenta Déby’ego co najmniej sześć osób poniosło śmierć, kilkadziesiąt zostało rannych, a wiele aresztowano i zatrzymano arbitralnie w odpowiedzi na protesty; mając na uwadze, że według doniesień w starciach aresztowano ponad 600 osób;

G.  mając na uwadze, że rządy prezydenta Déby’ego charakteryzowały się systematycznymi i stałymi naruszeniami praw człowieka;

H.  mając na uwadze, że przed wyborami doszło do prześladowań i arbitralnych aresztowań ponad 112 przeciwników politycznych i obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że w tygodniach poprzedzających kampanię wyborczą siły bezpieczeństwa używały nieproporcjonalnej i nieuzasadnionej siły wobec pokojowych demonstrantów; mając na uwadze, że opozycja i niektórzy członkowie społeczeństwa obywatelskiego w dużej mierze zbojkotowali wybory;

I.  mając na uwadze, że stan bezpieczeństwa w regionie Sahelu znacznie się pogorszył w ostatnich latach, co stwarza poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa regionalnego i międzynarodowego; mając na uwadze, że powszechne są przypadki łamania praw człowieka i masowych zabójstw; mając na uwadze, że w 2019 r. w Sahelu odnotowano najgwałtowniejszy wzrost liczby krwawych działań ekstremistycznych w porównaniu z innymi regionami; mając na uwadze, że od czasu utworzenia w 2015 r. wielonarodowa wspólna grupa zadaniowa wyparła ugrupowania terrorystyczne z wielu obszarów znajdujących się pod ich kontrolą, jednak region ten nadal jest bardzo niestabilny;

J.  mając na uwadze, że Czad poważnie cierpi w wyniku działalności terrorystycznej i ataków terrorystycznych; mając na uwadze, że organizacja Boko Haram, powiązana od 2015 r. z Państwem Islamskim, rozprzestrzeniła się w całym regionie, co spowodowało liczne przesiedlenia w Kotlinie Czadu; mając na uwadze, że obecnie w Czadzie przebywa 133 000 wewnętrznych przesiedleńców i około 500 000 uchodźców; mając na uwadze, że od tegorocznych wyborów nasiliły się starcia zbrojne z grupami rebeliantów, takimi jak Front na rzecz Przemian i Pojednania w Czadzie (FACT); mając na uwadze, że armia czadyjska twierdziła niedawno, że pokonała FACT; mając na uwadze, że TMC odrzuciła zaproponowane przez ugrupowania zbrojne FACT zawieszenie broni i negocjacje;

K.  mając na uwadze, że UE wspiera Grupę Pięciu na rzecz Sahelu, która prowadzi współpracę w dziedzinie obrony między Burkina Faso, Czadem, Mali, Mauretanią i Nigrem i koordynuje działania w zakresie rozwoju i bezpieczeństwa regionalnego w celu zwalczania terroryzmu i przywrócenia stabilności w regionie, a jednym z kluczowych elementów tych działań jest armia czadyjska; mając na uwadze, że w marcu 2020 r. przedłużono mandat misji szkoleniowej UE (EUTM) w Mali, aby zapewnić doradztwo i szkolenia narodowym siłom zbrojnym państw Grupy Pięciu na rzecz Sahelu, w tym Czadu; mając na uwadze, że Grupa Pięciu na rzecz Sahelu wybrała na mediatorów Mauretanię i Niger, aby zapewnić pluralistyczny dialog między wszystkimi stronami obecnych napięć w Czadzie oraz stworzyć warunki sprzyjające pokojowym i pomyślnym przemianom opartym na konsensusie;

L.  mając na uwadze, że chociaż Czad jest producentem ropy naftowej, to w kraju powszechne są ubóstwo, brak bezpieczeństwa żywnościowego, korupcja, bezkarność, przemoc wobec kobiet i dziewcząt oraz brak możliwości gospodarczych; mając na uwadze, że w światowym rankingu rozwoju społecznego za rok 2019 Czad plasuje się na 187. miejscu na 189 państw;

M.  mając na uwadze, że UE wspiera wysiłki na rzecz rozwoju, pokoju i bezpieczeństwa w Czadzie i w całym regionie Sahelu za pośrednictwem EFR, Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce, Instrumentu na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju oraz funduszu powierniczego UE dla Afryki; mając na uwadze, że w latach 2014–2020 UE przeznaczyła dla Czadu 542 mln EUR w ramach EFR na wsparcie obejmujące konsolidację rządów prawa; mając na uwadze, że 1 lipca 2021 r. przyszły Europejski Instrument na rzecz Pokoju ma przejąć zadania Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce;

1.  wyraża ubolewanie z powodu zabójstwa prezydenta Idrissa Déby’ego oraz niedawnych aktów przemocy i ofiar śmiertelnych w wyniku ataków zbrojnych grup w regionie; ponownie wyraża zaniepokojenie przedłużającym się kryzysem w Czadzie oraz niestabilną sytuacją w zakresie bezpieczeństwa na północy kraju, a także zdecydowanie potępia powtarzające się przypadki łamania praw człowieka oraz prawa międzynarodowego i humanitarnego;

2.  potępia wojskowe przejęcie władzy dokonane przez TMC 20 kwietnia 2021 r., a następnie zawieszenie konstytucji Czadu oraz rozwiązanie rządu; odrzuca ustanowienie przez TMC karty, która nie została poddana demokratycznej konsultacji;

3.  jest przekonany, że obecnych podziałów w społeczeństwie czadyjskim nie można zażegnać za pomocą środków wojskowych, i wzywa wszystkie strony do powstrzymania się od działań z użyciem przemocy, do zaangażowania się w dialog polityczny oraz do ochrony życia ludności cywilnej;

4.  wzywa TMC, aby zapewniła niezakłócony i szybki powrót do porządku konstytucyjnego oraz zagwarantowała przestrzeganie wartości demokratycznych; stwierdza, że powołanie cywilnego rządu przejściowego z udziałem członków niektórych grup opozycyjnych jest pierwszym krokiem na drodze do przywrócenia porządku konstytucyjnego; ponadto wzywa TMC, aby stworzyła i zapewniła warunki dla pluralistycznego dialogu narodowego między rządem a podmiotami społeczeństwa obywatelskiego oraz dopilnowała w możliwie najkrótszym czasie pokojowego, cywilnego i pilnego przejścia do demokratycznych, wolnych i uczciwych wyborów, które doprowadziłyby do wyboru demokratycznego prezydenta i pluralistycznego rządu;

5.  przypomina, że prawdziwie demokratyczna transformacja i reforma musi odbywać się pod przewodnictwem cywilów i umożliwiać pełny i aktywny udział organizacji społeczeństwa obywatelskiego, kobiet i młodzieży, partii opozycyjnych i wolnej prasy, które powinny mieć możliwość działania bez przemocy, zastraszania czy ograniczeń;

6.  potępia ograniczanie prawa do demonstracji i stosowanie przemocy przez TMC wobec protestujących; wzywa TMC do uwolnienia wszystkich osób uwięzionych po niedawnych demonstracjach; ponadto wzywa do powołania niezależnej i bezstronnej komisji śledczej w celu zbadania nadużyć popełnionych podczas demonstracji oraz wszelkich ewentualnych naruszeń praw człowieka, w tym oczywistego użycia niepotrzebnej lub nieproporcjonalnej siły w celu rozpędzenia protestów;

7.  jest zaniepokojony korupcją i bezkarnością w Czadzie; zauważa, że nierozwiązanie problemu łamania praw człowieka przyczynia się do trwania nadużyć i osłabia zaufanie społeczeństwa do instytucji państwowych;

8.  wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela oraz delegaturę i misje UE w Czadzie, aby zapewnili pełne wdrożenie Wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka oraz Planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji, w tym poprzez obserwowanie protestów i zapewnienie żądanego wsparcia określonego w planie przejścia społeczeństwa obywatelskiego ku zakończeniu kryzysu;

9.  wzywa społeczność międzynarodową do wsparcia Czadu w jego staraniach na rzecz zaprowadzenia demokracji; wzywa w szczególności Unię Afrykańską i Grupę Pięciu do wsparcia Czadu w umożliwieniu pluralistycznego i międzyspołecznego dialogu, który doprowadzi do trwałego i pokojowego rozwiązania; powtarza, że należy powstrzymać się od natarczywej ingerencji zewnętrznej oraz chronić jedność, stabilność i integralność terytorialną Czadu; wzywa prezydentów Mauretanii i Nigru, aby dalej wspierali Czad jako mediatorzy w kryzysie czadyjskim aż do trwałego i pokojowego zakończenia obecnego kryzysu;

10.  uznaje ważną rolę Czadu w walce z terroryzmem w ramach Grupy Pięciu na rzecz Sahelu; podkreśla znaczenie przestrzegania międzynarodowych konwencji dotyczących praw człowieka; nalega na zachowanie integralności terytorialnej i stabilności Czadu w niestabilnym kontekście bezpieczeństwa w regionie; podkreśla potrzebę pomocy humanitarnej w regionie Sahelu;

11.  przypomina, że organizacje i partnerstwa regionalne, w tym Unia Afrykańska i Grupa Pięciu, są kluczowymi podmiotami w organizowaniu i wspieraniu kierowanej przez Afrykę strategii przeciwdziałania terroryzmowi i niestabilności w regionie Sahelu; potwierdza swoje poparcie dla regionalnych wielonarodowych wspólnych sił interwencyjnych oraz stałe wsparcie w ramach Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce, który wkrótce zostanie przekształcony w Europejski Instrument na rzecz Pokoju; apeluje, aby podmioty cywilne, które zgłaszają przypadki łamania praw człowieka, były objęte ochroną i nie musiały doświadczać gróźb;

12.  przypomina, że zmiana klimatu, brak bezpieczeństwa żywnościowego, wzrost liczby ludności, eksploatacja zasobów naturalnych, ubóstwo oraz brak możliwości edukacyjnych i gospodarczych oraz brutalne i ideologiczne ingerencje zagranicznych grup dżihadystów to podstawowe przyczyny niestabilności, przemocy i rekrutacji terrorystów w całym regionie Sahelu; stwierdza, że pandemia COVID-19 nasiliła te napięcia i znacznie zahamowała postępy w rozwoju; podkreśla, że koordynacja wsparcia w zakresie bezpieczeństwa, rozwoju, pomocy humanitarnej i wspierania demokracji jest niezbędna do zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju w całym regionie; popiera zwrot w kierunku bardziej zintegrowanego podejścia do stabilizacji, z silnym naciskiem na wymiar cywilny i polityczny;

13.  podkreśla, że Czad jest i powinien pozostać silnym partnerem UE, i przypomina o swoim zaangażowaniu na rzecz zapewnienia dialogu i pokojowego rozwiązania obecnego kryzysu politycznego;

14.  wzywa do przeprowadzenia oceny funduszy UE przyznanych regionowi w celu upewnienia się, że nie dochodzi do ich niewłaściwego wykorzystania;

15.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządowi i Zgromadzeniu Narodowemu Czadu oraz Unii Afrykańskiej i jej instytucjom.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0213.

Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 20 maja 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (COM(2020)0642 – C9-0321/2020 – 2020/0289(COD))(1)

P9_TA(2021)0254 A9-0152/2021

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Tekst proponowany przez Komisję   Poprawka Poprawka 1 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 2 (2)  Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady4 przyjęto, aby przyczynić się do realizacji zobowiązań wynikających z konwencji z Aarhus poprzez ustanowienie zasad stosowania jej postanowień do instytucji i organów Unii. (2)  Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady4 przyjęto, aby przyczynić się do realizacji zobowiązań wynikających z konwencji z Aarhus poprzez ustanowienie zasad stosowania jej postanowień do instytucji i organów Unii. Niniejsze rozporządzenie zmienia rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 w celu wdrożenia art. 9 ust. 3 i 4 konwencji. __________________ __________________ 4 Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U. L 264 z 25.9.2006, s. 13). 4 Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U. L 264 z 25.9.2006, s. 13). Poprawka 2 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 3 (3)  W swoim komunikacie do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 11 grudnia 2019 r. pt. „Europejski Zielony Ład” Komisja zobowiązała się do rozważenia przeglądu rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 w celu poprawy dostępu do administracyjnej i sądowej kontroli na szczeblu UE dla obywateli i organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony środowiska, mających obawy co do zgodności z prawem ochrony środowiska decyzji wywierających wpływ na środowisko. Komisja zobowiązała się również do podjęcia działań w celu poprawy ich dostępu do wymiaru sprawiedliwości przed sądami krajowymi we wszystkich państwach członkowskich; w tym celu Komisja wydała komunikat, którego przedmiotem była „Poprawa dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w UE i jej państwach członkowskich”. (3)  W komunikacie z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu Komisja zobowiązała się do rozważenia przeglądu rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 w celu poprawy dostępu do administracyjnej i sądowej kontroli na szczeblu UE dla obywateli i organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony środowiska, mających szczególne obawy co do zgodności z prawem ochrony środowiska aktów administracyjnych wywierających negatywny wpływ na środowisko. Komisja zobowiązała się również do podjęcia działań w celu poprawy ich dostępu do wymiaru sprawiedliwości przed sądami krajowymi we wszystkich państwach członkowskich; w tym celu Komisja wydała swój komunikat z 14 października 2020 r. w sprawie poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w UE i jej państwach członkowskich, w którym stwierdziła, że „dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, zarówno przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), jak i przed sądami krajowymi orzekającymi jako sądy Unii, to ważny środek wspierający transformację przewidzianą w Europejskim Zielonym Ładzie oraz umacniający rolę kontrolną społeczeństwa obywatelskiego w przestrzeni demokratycznej”. Poprawka 3 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 3 a (nowy) (3a)  Art. 9 ust. 4 konwencji z Aarhus przewiduje, że koszty procedur sądowych, o których mowa w art. 9 ust. 3 tej konwencji, nie powinny być zaporowe. Aby koszty procedur sądowych, o których mowa w art. 12 rozporządzenia (WE) nr 1367/2006, nie były zaporowe1a, a były przewidywalne dla wnioskodawcy, instytucje lub organy Unii wygrywające spór powinny dochodzić zwrotu tylko uzasadnionych kosztów. __________________ 1a Komunikat Komisji z 4 kwietnia 2019 r. w sprawie przeglądu wdrażania polityki ochrony środowiska 2019: Europa, która chroni swoich obywateli i poprawia ich jakość życia, oraz komunikat Komisji z 14 października 2020 r. w sprawie poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w UE i jej państwach członkowskich. Poprawka 4 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 4 (4)  Uwzględniając postanowienia art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus, jak również obawy wyrażone przez Komitet ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus5, prawo Unii powinno zostać dostosowane do postanowień konwencji z Aarhus o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w sposób zgodny z podstawowymi zasadami prawa Unii i jej systemem dotyczącym sądowych procedur odwoławczych. (4)  Uwzględniając postanowienia art. 9 ust. 3 i 4 konwencji z Aarhus, jak również rady Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus5, prawo Unii powinno zostać dostosowane do postanowień konwencji z Aarhus o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w sposób zgodny z podstawowymi zasadami prawa Unii, w tym z jej traktatami, i jej systemem dotyczącym sądowych procedur odwoławczych. Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (WE) nr 1367/2006. __________________ __________________ 5 Zob. ustalenia Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus w sprawie ACCC/C/2008/32 dostępne na stronie https://www.unece.org/env/pp/compliance/Compliancecommittee/32TableEC.html. 5 Rady Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus ACCC/M/2017/3 i ACCC/C/2015/128 dostępne na stronach https://unece.org/env/pp/cc/accc.m.2017.3_european-union i https://unece.org/env/pp/cc/accc.c.2015.128_european-union. Poprawka 5 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 4 a (nowy) (4a)  Art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus stanowi, że każda ze stron zapewnia w swoim prawie krajowym, by zainteresowani przedstawiciele społeczeństwa spełniający kryteria określone w prawie krajowym mieli dostęp do sądowej lub innej procedury odwoławczej umożliwiającej zaskarżenie materialnej i proceduralnej legalności decyzji, aktów lub zaniechań naruszających przepisy prawa krajowego w dziedzinie środowiska. Administracyjna procedura odwoławcza przewidziana w rozporządzeniu w sprawie konwencji z Aarhus uzupełnia ogólny unijny system kontroli administracyjnej i sądowej dający przedstawicielom społeczeństwa możliwość kontroli aktów administracyjnych przez bezpośrednie odwołanie do sądów na szczeblu Unii, na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE, oraz, zgodnie z art. 267 TFUE, za pośrednictwem sądów krajowych, które na mocy Traktatów są nieodłącznym elementem systemu unijnego. Poprawka 6 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 5 (5)  Przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006 ograniczenie zakresu wewnętrznej procedury odwoławczej do aktów administracyjnych indywidualnie adresowanych stanowi główną przeszkodę dla organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony środowiska, które chcą mieć prawo do wniesienia o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej na mocy art. 10 tego rozporządzenia również w odniesieniu do aktów administracyjnych o szerszym zakresie stosowania. Konieczne jest zatem rozszerzenie zakresu wewnętrznej procedury odwoławczej określonej w tym rozporządzeniu, tak aby obejmowała ona akty o charakterze nieustawodawczym o zasięgu ogólnym. (5)  Przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006 ograniczenie zakresu wewnętrznej procedury odwoławczej do aktów administracyjnych indywidualnie adresowanych jest główną przyczyną niedopuszczalności wniosków organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony środowiska, które chcą mieć prawo do wniesienia o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej na mocy art. 10 tego rozporządzenia również w odniesieniu do aktów administracyjnych o szerszym zakresie stosowania. Stosowne jest zatem rozszerzenie zakresu wewnętrznej procedury odwoławczej określonej w tym rozporządzeniu, tak aby obejmowała ona akty o charakterze nieustawodawczym o zasięgu ogólnym. Poprawka 7 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 6 (6)  Definicja aktu administracyjnego do celów rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 powinna obejmować akty o charakterze nieustawodawczym. Akt o charakterze nieustawodawczym może jednak wymagać środków wykonawczych na szczeblu krajowym, przed którymi organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska mogą uzyskać ochronę sądową, w tym przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w drodze postępowania prejudycjalnego na mocy art. 267 TFUE. Z zakresu wewnętrznej procedury odwoławczej należy zatem wyłączyć te przepisy takich aktów o charakterze nieustawodawczym, w odniesieniu do których prawo Unii wymaga zastosowania środków wykonawczych na szczeblu krajowym. (6)  Definicja aktu administracyjnego do celów rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 powinna obejmować akty o charakterze nieustawodawczym. Akt o charakterze nieustawodawczym może jednak wymagać środków wykonawczych na szczeblu krajowym, przed którymi można uzyskać ochronę sądową, w tym przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w drodze postępowania prejudycjalnego na mocy art. 267 TFUE. Poprawka 8 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 7 (7)  W celu zapewnienia pewności prawa, aby jakiekolwiek przepisy można było wyłączyć z zakresu pojęcia aktu administracyjnego, prawo Unii musi wyraźnie wymagać przyjęcia aktów wykonawczych w odniesieniu do tych przepisów. skreśla się Poprawka 9 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 9 (9)  Zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 obejmuje akty przyjęte zgodnie z prawem ochrony środowiska. Art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus przewiduje natomiast możliwość zaskarżenia aktów, które „naruszają” prawo w dziedzinie środowiska. Konieczne jest zatem wyjaśnienie, że należy przeprowadzić wewnętrzną procedurę odwoławczą w celu sprawdzenia, czy dany akt administracyjny narusza prawo ochrony środowiska. (9)  Zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 obejmuje akty przyjęte zgodnie z prawem ochrony środowiska. Art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus przewiduje możliwość zaskarżenia aktów lub zaniechań, które „naruszają” prawo w dziedzinie środowiska. Konieczne jest zatem wyjaśnienie zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, że należy przeprowadzić wewnętrzną procedurę odwoławczą w celu sprawdzenia, czy dany akt administracyjny narusza prawo ochrony środowiska w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. f). Poprawka 10 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 10 (10)  Podczas oceny, czy akt administracyjny zawiera przepisy, które mogą, ze względu na swoje skutki, naruszać prawo ochrony środowiska, należy rozważyć, czy takie przepisy mogą mieć negatywny wpływ na osiągnięcie celów polityki Unii w dziedzinie środowiska określonych w art. 191 TFUE. W związku z tym mechanizm wewnętrznej procedury odwoławczej powinien obejmować również akty przyjęte w ramach realizacji polityk innych niż polityka Unii w zakresie środowiska. (10)  Podczas oceny, czy akt administracyjny zawiera przepisy, które mogą naruszać przepisy odnoszące się do środowiska w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. f), należy rozważyć zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czy takie przepisy mogą mieć negatywny wpływ na osiągnięcie celów polityki Unii w dziedzinie środowiska określonych w art. 191 TFUE. W takim przypadku mechanizm wewnętrznej procedury odwoławczej powinien obejmować również akty przyjęte w ramach realizacji polityk innych niż polityka Unii w zakresie środowiska. Poprawka 11 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 10 a (nowy) (10a)  W świetle art. 263 akapit pierwszy TFUE, zgodnie z wykładnią TSUE1a, dany akt należy uznać za mający skutki zewnętrzne, a zatem może być przedmiotem wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej, jeżeli ma wywierać skutki prawne wobec osób trzecich. Akty administracyjne, np. akty mianowania lub akty przygotowawcze, które nie wywierają skutków prawnych wobec osób trzecich i nie mogą być uznane za mające skutki zewnętrzne zgodnie z orzecznictwem TSUE, nie powinny zatem stanowić aktów administracyjnych w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 1367/2006. __________________ 1a Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3 października 2013 r., Inuit Tapiriit Kanatami i in. przeciwko Parlamentowi i Radzie, C-583/11 P, ECLI:EU:C:2013:625, pkt 56. Poprawka 12 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 10 b (nowy) (10b)  Aby zapewnić spójność prawa, uznaje się, że dany akt wywiera skutki prawne, a zatem może być przedmiotem wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej zgodnie z art. 263 akapit pierwszy TFUE według wykładni TSUE1a. Uznanie aktu za wywierający skutki prawne oznacza, że może on być przedmiotem wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej niezależnie od jego formy, ponieważ jego charakter rozpatruje się pod kątem jego skutków, celu i treści1b. __________________ 1a Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 29 stycznia 2021 r., ClientEarth przeciwko EBI, T-9/19, ECLI:EU:T:2021:42, pkt 149 i 153. Zob. też wyrok w sprawie C-583/11 P, pkt 56. 1b Wyroki Trybunału Sprawiedliwości: z 10 grudnia 1957 r., Usines à tubes de la Sarre przeciwko Wysokiej Władzy, 1/57 i 14/57, ECLI:EU:C:1957:13, pkt 114; z 31 marca 1971 r., Komisja przeciwko Radzie, 22/70, ECLI:EU:C:1971:32, pkt 42; z 16 czerwca 1993 r., Francja przeciwko Komisji, C-325/91, ECLI:EU:C:1993:245, pkt 9; z 20 marca 1997 r., Francja przeciwko Komisji, C-57/95, ECLI:EU:C:1997:164, pkt 22; z 13 października 2011 r., Deutsche Post i Niemcy przeciwko Komisji, C-463/10 P i C-475/10 P, ECLI:EU:C:2011:656, pkt 36. Poprawka 13 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 10 c (nowy) (10c)  Wszelkie terminy proceduralne dotyczące kontroli administracyjnej lub sądowej powinny mieć zastosowanie dopiero od momentu, gdy treść aktu administracyjnego odnoszącego się do nadrzędnego interesu publicznego chronionego prawem ochrony środowiska, a następnie zaskarżonego jest rzeczywiście znana zainteresowanym osobom, zwłaszcza gdy dany indywidualny akt administracyjny jest nieaktualny. Jest to konieczne, aby uniknąć praktyk potencjalnie sprzecznych z art. 9 konwencji z Aarhus i z orzecznictwem TSUE, zwłaszcza z wyrokiem Trybunału z 12 listopada 2019 r. w sprawie C-261/18, Komisja przeciwko Irlandii1a. __________________ 1a Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 12 listopada 2019 r., C-261/18, Komisja przeciwko Irlandii, ECLI:EU:C:2019:955. Poprawka 14 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 10 d (nowy) (10d)  Wczesne i skuteczne środki udziału społeczeństwa w tworzeniu i przyjmowaniu unijnych aktów ustawodawczych i nieustawodawczych są ważne, aby móc rozwiać obawy na wczesnym etapie i ocenić, czy trzeba przedstawić kolejny wniosek mający przekrojowo poprawić udział społeczeństwa. Poprawka 15 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 11 a (nowy) (11a)  Ze względu na kluczową rolę organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska w podnoszeniu świadomości i wszczynaniu postępowań sądowych instytucje lub organy Unii powinny zapewnić odpowiedni dostęp do informacji, uczestnictwa i wymiaru sprawiedliwości. Poprawka 16 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 12 (12)  Zgodnie z orzecznictwem TSUE6 organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i występujące z wnioskiem o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej w odniesieniu do aktu administracyjnego mają obowiązek – przy podawaniu przyczyn złożenia wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej – wskazać okoliczności faktyczne i argumenty prawne, które mogą uzasadniać poważne wątpliwości. (12)  Zgodnie z orzecznictwem TSUE6 strona występująca z wnioskiem o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej w odniesieniu do aktu administracyjnego ma obowiązek – przy podawaniu przyczyn złożenia wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej – wskazać okoliczności faktyczne i argumenty prawne, które mogą uzasadniać poważne wątpliwości. Wymóg ten powinien mieć zastosowanie również na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1367/2006. __________________ __________________ 6 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 września 2019 r. w sprawie C-82/17 P, TestBioTech/Komisja, ECLI:EU:C:2019:719, pkt 69. 6 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 września 2019 r., TestBioTech/Komisja, C-82/17 P, ECLI:EU:C:2019:719, pkt 69, i wyrok w sprawie T-9/19. Poprawka 17 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 12 a (nowy) (12a)  W czasie rozpatrywania wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej inne strony, których bezpośrednio dotyczy ten wniosek, np. przedsiębiorstwa lub organy publiczne, powinny móc przedstawić swoje uwagi zainteresowanej instytucji lub organowi Unii w terminach określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006. Poprawka 18 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 12 b (nowy) (12b)  Zgodnie z orzecznictwem TSUE1a jeżeli środek pomocy państwa przyznany zgodnie z art. 107 TFUE powoduje naruszenie unijnego prawa ochrony środowiska, to takiego środka pomocy państwa nie można uznać za zgodny z zasadami rynku wewnętrznego. Komisja powinna przedstawić jasne wytyczne, które ułatwią ocenę zgodności pomocy państwa z odpowiednimi przepisami Unii, w tym z prawem Unii odnoszącym się do środowiska. _____________ 1a Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 22 września 2020 r., Austria przeciwko Komisji, C-594/18 P, ECLI:EU:C:2020:742. Poprawka 19 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 12 c (nowy) (12c)  W rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006 wprowadzono wspólne postanowienia, zakres i definicje dotyczące dostępu do informacji, udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska na szczeblu Unii. Jest to właściwe oraz przyczynia się do pewności prawa i do większej przejrzystości środków wykonawczych przyjmowanych w odniesieniu do obowiązków wynikających z konwencji z Aarhus. Poprawka 20 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 12 d (nowy) (12d)  Zakres procedur odwoławczych na mocy rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 powinien obejmować zarówno materialną, jak i proceduralną legalność zaskarżonego aktu. Zgodnie z orzecznictwem TSUE skarga na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE i art. 12 rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 nie może opierać się na podstawach lub dowodach, których nie przedstawiono we wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej, gdyż w takim przypadku zapisany w art. 10 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 wymóg uzasadnienia wniosku utraciłby skuteczność i zmieniłby się przedmiot postępowania wszczętego na podstawie wniosku1a. __________________ 1a Wyrok w sprawie C-82/17 P, pkt 39. Poprawka 21 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 13 a (nowy) (13a)  Akty przyjęte przez organy publiczne państw członkowskich, w tym przyjęte na poziomie państwa członkowskiego krajowe środki wykonawcze wymagane na mocy aktu prawa Unii o charakterze nieustawodawczym, nie należą do zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 1367/2006, zgodnie z Traktatami i zasadą autonomii sądów krajowych. Poprawka 22 Wniosek dotyczący rozporządzenia Motyw 14 (14)  Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi na mocy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (karta), w szczególności prawem do dobrej administracji (art. 41) i prawem do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu (art. 47). Niniejsze rozporządzenie przyczynia się do zwiększenia skuteczności unijnego systemu dotyczącego administracyjnej i sądowej procedury odwoławczej, wzmacniając w rezultacie stosowanie art. 41 i 47 karty, a tym samym wspiera praworządność zapisaną w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). (14)  Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi na mocy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (karta), w szczególności zasadą ochrony środowiska (art. 37), prawem do dobrej administracji (art. 41) i prawem do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu (art. 47). Niniejsze rozporządzenie przyczynia się do zwiększenia skuteczności unijnego systemu dotyczącego administracyjnej i sądowej procedury odwoławczej w sprawach dotyczących środowiska, wzmacniając w rezultacie stosowanie art. 37, 41 i 47 karty, a tym samym wspiera praworządność zapisaną w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Poprawka 23 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 2 – ustęp 1 – litera g g)  »akt administracyjny« oznacza każdy akt o charakterze nieustawodawczym przyjęty przez instytucję lub organ Unii, mający prawnie wiążący charakter i skutek zewnętrzny oraz zawierający przepisy, które mogą, ze względu na swoje skutki, naruszać prawo ochrony środowiska w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. f), wyłączając te przepisy takiego aktu, w odniesieniu do których prawo Unii wyraźnie wymaga zastosowania środków wykonawczych na szczeblu unijnym lub krajowym; g)  »akt administracyjny« oznacza każdy akt o charakterze nieustawodawczym przyjęty przez instytucję lub organ Unii, wywierający skutki prawne i mający skutki zewnętrzne oraz zawierający przepisy, które mogą naruszać prawo ochrony środowiska w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. f); akty administracyjne nie obejmują aktów przyjętych przez organy publiczne państw członkowskich; Poprawka 24 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 a (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 2 – ustęp 2 1a.  w art. 2 ust. 2 wprowadza się następujące zmiany: 2.  Akty administracyjne i zaniechania administracyjne nie obejmują środków lub zaniechań instytucji lub organów Wspólnoty działających jako administracyjny organ odwoławczy, w ramach na przykład: „2. Akty administracyjne i zaniechania administracyjne nie obejmują środków lub zaniechań instytucji lub organów Wspólnoty działających jako administracyjny organ odwoławczy, w ramach: a)   artykułów 81, 82, 86 i 87 Traktatu (reguły konkurencji); a)   artykułów 81 i 82 Traktatu [art. 101 i 102 TFUE] (w tym zasady fuzji); b)  artykułów 226 i 228 Traktatu (postępowanie w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego); b)  artykułów 226 i 228 Traktatu [art. 258 i 260 TFUE] (postępowanie w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego); c)  artykułu 195 Traktatu (postępowanie prowadzone przez Rzecznika Praw Obywatelskich); c)  artykułu 195 Traktatu [art. 228 TFUE] (postępowanie prowadzone przez Rzecznika Praw Obywatelskich); d)  artykułu 280 Traktatu (postępowanie prowadzone przez OLAF). d)  artykułu 280 Traktatu [art. 325 TFUE] (postępowanie prowadzone przez OLAF); da)  artykułów 86 i 87 [art. 106 i 107 TFUE] (reguły konkurencji) do dnia ... [18 miesięcy po przyjęciu niniejszego rozporządzenia]; db)  Nie później niż ... [18 miesięcy od daty przyjęcia niniejszego rozporządzenia] Komisja przyjmie wytyczne ułatwiające ocenę zgodności pomocy państwa z odpowiednimi przepisami Unii dotyczącymi środowiska, i wskaże w tych wytycznych, jakie informacje państwa członkowskie muszą przekazać, gdy zgłaszają Komisji pomoc państwa.”; Poprawka 25 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 1 b (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 4 – ustęp 2 1b.   art. 4 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2.  Informacje dotyczące środowiska, które mają być udostępniane i rozpowszechniane, są odpowiednio aktualizowane. Obok dokumentów wyszczególnionych w art. 12 ust. 2 i 3 oraz w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 bazy danych lub rejestry zawierają: „2. Informacje dotyczące środowiska, które mają być udostępniane i rozpowszechniane, są odpowiednio aktualizowane. Obok dokumentów wyszczególnionych w art. 12 ust. 2 i 3 oraz w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w bazach danych lub rejestrach umieszcza się, bezzwłocznie po ich skonsolidowaniu: a)  teksty międzynarodowych traktatów, konwencji lub umów oraz wspólnotowych przepisów prawnych, które dotyczą środowiska lub się do niego odnoszą, oraz polityki, plany i programy odnoszące się do środowiska; a)  teksty międzynarodowych traktatów, konwencji lub umów oraz przepisów unijnych, które dotyczą środowiska lub się do niego odnoszą, oraz polityki, plany i programy odnoszące się do środowiska; aa)   stanowiska państw członkowskich wyrażone w procedurach decyzyjnych prowadzących do przyjęcia przepisów Unii lub unijnych aktów administracyjnych, które dotyczą środowiska lub się do niego odnoszą; b)  raporty dotyczące postępów we wdrażaniu aktów, o których mowa w lit. a), jeżeli są one opracowane lub przechowywane w formie elektronicznej przez instytucje lub organy Wspólnoty; b)  raporty dotyczące postępów we wdrażaniu aktów, o których mowa w lit. a), jeżeli są one opracowane lub przechowywane w formie elektronicznej przez instytucje lub organy Unii; c)  działania podjęte w ramach postępowań w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego począwszy od uzasadnionej opinii wydanej zgodnie z art. 226 akapit 1 Traktatu; c)  działania podjęte w ramach postępowań w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego, począwszy od uzasadnionej opinii wydanej zgodnie z art. 258 akapit pierwszy Traktatu; d)  sprawozdania dotyczące stanu środowiska, o których mowa w ust. 4; d)  sprawozdania dotyczące stanu środowiska, o których mowa w ust. 4; e)  dane lub podsumowania danych pochodzących z monitorowania działalności, która wpływa lub może mieć wpływ na środowisko; e)  dane lub podsumowania danych pochodzących z monitorowania działalności, która wpływa lub może mieć wpływ na środowisko; f)  zezwolenia mające znaczny wpływ na środowisko oraz porozumienia dotyczące środowiska lub informacje na temat miejsca, gdzie można wystąpić o takie informacje lub uzyskać do nich dostęp; f)  zezwolenia mające znaczny wpływ na środowisko oraz porozumienia dotyczące środowiska lub informacje na temat miejsca, gdzie można wystąpić o takie informacje lub uzyskać do nich dostęp; g)  badania wpływu na środowisko oraz oceny ryzyka dotyczące elementów środowiska lub informacje na temat miejsca, gdzie można wystąpić o takie informacje lub uzyskać do nich dostęp. g)  badania wpływu na środowisko oraz oceny ryzyka dotyczące elementów środowiska lub informacje na temat miejsca, gdzie można wystąpić o takie informacje lub uzyskać do nich dostęp.”; Poprawka 26 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 – litera a Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 10 – ustęp 1 – akapit 1 Każda organizacja pozarządowa, która spełnia kryteria określone w art. 11, jest uprawniona do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej do instytucji lub organu Unii, które przyjęły akt administracyjny, lub w przypadku zarzutu zaniechania administracyjnego, które powinny były przyjąć taki akt, w oparciu o przesłankę, że taki akt lub takie zaniechanie narusza prawo ochrony środowiska. Każda organizacja pozarządowa lub przedstawiciel społeczeństwa, którzy spełnią kryteria określone w art. 11, są uprawnieni do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej do instytucji lub organu Unii, które przyjęły akt administracyjny, lub – w przypadku zarzutu zaniechania administracyjnego – które powinny były przyjąć taki akt, w oparciu o przesłankę, że taki akt lub takie zaniechanie narusza prawo ochrony środowiska. Poprawka 27 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 – litera a Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 10 – ustęp 1 – akapit 2 W przypadku gdy akt administracyjny jest środkiem wykonawczym na szczeblu Unii wymaganym na mocy innego aktu o charakterze nieustawodawczym, organizacja pozarządowa może również zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie procedury odwoławczej dotyczącej przepisu aktu o charakterze nieustawodawczym, w odniesieniu do którego ten środek wykonawczy jest wymagany, przy składaniu wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej w odniesieniu do tego środka wykonawczego. W przypadku gdy akt administracyjny jest środkiem wykonawczym na szczeblu Unii wymaganym na mocy innego aktu o charakterze nieustawodawczym, organizacja pozarządowa lub przedstawiciel społeczeństwa, którzy spełniają kryteria określone w art. 11, może również zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie procedury odwoławczej dotyczącej przepisu aktu o charakterze nieustawodawczym, w odniesieniu do którego ten środek wykonawczy jest wymagany, przy składaniu wniosku o wszczęcie procedury odwoławczej w odniesieniu do tego środka wykonawczego. Poprawka 28 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 – litera a Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 10 – ustęp 2 2.  Instytucja lub organ Unii, o których mowa w ust. 1, rozpoznaje każdy taki wniosek, chyba że jest on oczywiście bezzasadny. Instytucja lub organ Unii udziela zawierającej uzasadnienie odpowiedzi na piśmie, tak szybko, jak to jest możliwe, lecz nie później niż w terminie szesnastu tygodni od daty otrzymania wniosku. 2.  Instytucja lub organ Unii, o których mowa w ust. 1, rozpoznaje każdy taki wniosek, chyba że jest on oczywiście bezzasadny. Jeżeli instytucja lub organ Unii otrzyma wiele wniosków o wszczęcie procedury odwoławczej dotyczących tego samego aktu lub zaniechania i powołujących się na te same względy, może podjąć decyzję o połączeniu tych wniosków i rozpatrzeniu ich jako jednego wniosku. W takim przypadku instytucja lub organ Unii jak najszybciej powiadamia o tej decyzji wszystkich, którzy złożyli wniosek o wszczęcie procedury odwoławczej dotyczącej tego samego aktu lub zaniechania. Osoby trzecie, których taki wniosek bezpośrednio dotyczy, mogą przedstawić uwagi tej instytucji lub organowi Unii w terminie czterech tygodni od złożenia wniosku. Instytucja lub organ Unii udziela zawierającej uzasadnienie odpowiedzi na piśmie, tak szybko, jak to jest możliwe, lecz nie później niż w terminie szesnastu tygodni od daty otrzymania wniosku. Poprawka 29 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 a (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 11 – ustęp 1 a (nowy) 2a.   w art. 11 dodaje się ustęp w brzmieniu: „1a. Wniosek o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej zgodnie z art. 10 mogą złożyć również przedstawiciele społeczeństwa, którzy wykażą wystarczający interes lub naruszenie prawa, z zastrzeżeniem ust. 2 poniżej.”; Poprawka 30 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 b (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 11 – ustęp 2 2b.  art. 11 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2.   Komisja przyjmuje przepisy, które są niezbędne do zapewnienia przejrzystości i spójności stosowania kryteriów wymienionych w ust. 1. „2. Komisja przyjmuje przepisy, które są niezbędne do zapewnienia przejrzystości i spójności stosowania kryteriów wymienionych w ust. 1 i 1a. Nie później niż ... [18 miesięcy po przyjęciu niniejszego rozporządzenia] Komisja przyjmie akt delegowany zgodnie z art. 12a, określający kryteria, które muszą spełnić przedstawiciele społeczeństwa, o których mowa w ust. 1a niniejszego artykułu. Komisja prowadzi przegląd stosowania tych kryteriów co najmniej raz na trzy lata, a w stosownych przypadkach zmienia akt delegowany, by zagwarantować skuteczne wykonywanie prawa przyznanego przedstawicielom społeczeństwa, o którym mowa w ust. 1a. Kryteria określone w akcie delegowanym przyjętym na podstawie niniejszego ustępu: a)  zapewniają skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości zgodnie z ogólnymi celami konwencji z Aarhus; b)  wymagają, by wniosek złożyli przedstawiciele społeczeństwa z różnych państw członkowskich, jeżeli dotyczy on aktu lub zaniechania Unii mającego wpływ na społeczeństwo w więcej niż jednym państwie członkowskim; c)  pozwalają uniknąć actio popularis, w tym przez zapewnienie, by wykazując wystarczający interes lub naruszenie prawa, przedstawiciele społeczeństwa musieli udowodnić, że zostali bezpośrednio dotknięci bardziej niż ogół społeczeństwa; d)  minimalizują obciążenia administracyjne nakładane na instytucje i organy Unii.”; Poprawka 31 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 c (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 11 a (nowy) 2c.  dodaje się artykuł w brzmieniu: „Artykuł 11a Publiczny rejestr wniosków o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej Najpóźniej do 31 grudnia 2021 r. instytucje i organy Unii tworzą rejestr wszystkich wniosków spełniających wymogi kwalifikowalności określone w art. 11, a także wnioskodawców, którzy spełniają te wymogi i złożyli wnioski. Rejestr jest regularnie aktualizowany.”; Poprawka 32 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 d (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 12 – ustęp 1 2d.  art. 12 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1.  Organizacja pozarządowa, która złożyła wniosek o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej zgodnie z art. 10, może wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z właściwymi postanowieniami Traktatu. „1. Jeżeli organizacja pozarządowa lub przedstawiciel społeczeństwa, którzy złożyli wniosek o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej zgodnie z art. 10, uważają, że decyzja podjęta przez daną instytucję lub organ Unii w odpowiedzi na wniosek nie wystarcza do zapewnienia zgodności z prawem ochrony środowiska, mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z art. 263 Traktatu, by poddać kontroli materialną i formalną legalność tej decyzji.”; Poprawka 33 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 e (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 12 – ustęp 2 2e.  art. 12 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2.  W przypadku gdy instytucja lub organ Wspólnoty nie podejmuje działania zgodnie z art. 10 ust. 2 lub 3, organizacja pozarządowa może wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z właściwymi postanowieniami Traktatu. „2. W przypadku gdy instytucja lub organ Unii nie podejmuje działania zgodnie z art. 10 ust. 2 lub 3, organizacja pozarządowa lub przedstawiciel społeczeństwa, którzy złożyli wniosek zgodnie z art. 10, mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z właściwymi postanowieniami TFUE.”; Poprawka 34 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 f (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 12 – ustęp 2 a (nowy) 2f.  dodaje się ustęp w brzmieniu: „2a. Bez uszczerbku dla prawa Trybunału do podziału kosztów między strony sporu zapewnia się niezaporowe koszty postępowań sądowych wszczynanych zgodnie z niniejszym artykułem. Instytucje i organy Unii, o których mowa w art. 10 ust. 1, wnoszą tylko o zwrot uzasadnionych kosztów.”; Poprawka 35 Wniosek dotyczący rozporządzenia Artykuł 1 – akapit 1 – punkt 2 g (nowy) Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Artykuł 12 a (nowy) 2g.  Dodaje się artykuł w brzmieniu: „Artykuł 12a Wykonywanie przekazanych uprawnień 1.  Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 11 ust. 2, podlega warunkom określonym w niniejszym artykule. 2.  Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 11 ust. 2, powierza się Komisji na czas nieokreślony od dnia … [data wejścia w życie niniejszego rozporządzenia]. 3.  Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 11 ust. 2, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych. 4.  Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie i ze społeczeństwem zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. 5.  Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. 6.  Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 11 ust. 2 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.”.

(1) Sprawa została odesłana do komisji właściwej w celu przeprowadzenia negocjacji międzyinstytucjonalnych na podstawie art. 59 ust. 4 akapit czwarty Regulaminu (A9-0152/2021).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie chińskich kontrsankcji wobec podmiotów z UE oraz posłów do PE i do parlamentów państw członkowskich (2021/2644(RSP))

P9_TA(2021)0255 RC-B9-0269/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje i sprawozdania na temat sytuacji w Chinach i stosunków UE–Chiny, w szczególności rezolucję z 21 stycznia 2021 r. w sprawie represji wobec opozycji demokratycznej w Hongkongu(1) oraz rezolucję z 17 grudnia 2020 r. w sprawie pracy przymusowej i sytuacji Ujgurów w Regionie Autonomicznym Sinciang-Ujgur(2) (XUAR),

–  uwzględniając swoje wcześniejsze zalecenia dotyczące Hongkongu, szczególnie zalecenie z 13 grudnia 2017 r. dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, dotyczące Hongkongu 20 lat po jego przekazaniu Chińskiej Republice Ludowej(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2020 r.(4),

–  uwzględniając przyznanie Nagrody im. Sacharowa za 2019 r. Ilhamowi Tohtiemu, ujgurskiemu ekonomiście walczącemu o prawa mniejszości ujgurskiej w Chinach,

–  uwzględniając oświadczenie z 23 marca 2021 r. wydane przez czołowych posłów do PE w następstwie decyzji władz Chin o nałożeniu sankcji na Podkomisję Praw Człowieka oraz inne europejskie podmioty i innych europejskich urzędników,

–  uwzględniając wystąpienia przewodniczącego Davida Marii Sassolego, przewodniczącej Podkomisji Praw Człowieka Marii Areny oraz przewodniczącego Delegacji ds. Stosunków z Chińską Republiką Ludową Reinharda Bütikofera, wygłoszone podczas otwarcia sesji plenarnej 24 marca 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie dyrektorów europejskiego instytutu badawczego z 25 marca 2021 r.,

–  uwzględniając wystąpienie wiceprzewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Josepa Borrella z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie chińskich kontrsankcji wobec podmiotów z UE oraz posłów do PE i do parlamentów państw członkowskich, a także debatę, która się następnie wywiązała,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, przewodniczącej belgijskiej Izby Reprezentantów, przewodniczącej niderlandzkiej Izby Reprezentantów oraz przewodniczącej parlamentu Republiki Litewskiej z 29 marca 2021 r. w sprawie chińskich sankcji wobec posłów,

–  uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2021/478 z dnia 22 marca 2021 r. wykonujące rozporządzenie (UE) 2020/1998 w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka(5) oraz decyzję Rady (WPZiB) 2021/481 z dnia 22 marca 2021 r. zmieniającą decyzję (WPZiB) 2020/1999 w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka(6),

–  uwzględniając oświadczenie państw grupy G7 z 12 marca 2021 r. w sprawie zmian w ordynacji wyborczej w Hongkongu oraz komunikat z posiedzenia ministrów spraw zagranicznych i rozwoju państw grupy G7 z 5 maja 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika Wiceprzewodniczącego / Wysokiego Przedstawiciela z 17 kwietnia 2021 r. w sprawie wyroków skazujących wydanych wobec działaczy prodemokratycznych w Hongkongu,

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika Wiceprzewodniczącego / Wysokiego Przedstawiciela z 29 grudnia 2020 r. w sprawie wyroków skazujących wydanych wobec dziennikarzy, prawników i obrońców prac człowieka,

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej z 22 marca 2021 r. w sprawie sankcji nałożonych na odnośne podmioty z UE i personel UE,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie przewodniczącego Rady Charlesa Michela i przewodniczącej Komisji Ursuli von der Leyen w sprawie obrony interesów i wartości UE w złożonym, kluczowym partnerstwie po 22. szczycie UE–Chiny, który odbył się 22 czerwca 2020 r.,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie z 21. szczytu UE–Chiny, który odbył się 9 kwietnia 2019 r.,

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wiceprzewodniczącego Komisji / Wysokiego Przedstawiciela z 12 marca 2019 r. zatytułowany „UE–Chiny – perspektywa strategiczna” (JOIN(2019)0005),

–  uwzględniając art. 36 konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej gwarantujący wszystkim obywatelom prawo do wolności wyznania oraz jej art. 4, w którym zapisano prawa mniejszościowych grup etnicznych,

–  uwzględniając apel ekspertów ONZ z 26 czerwca 2020 r. o podjęcie zdecydowanych środków w celu ochrony podstawowych wolności w Chinach,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 16 grudnia 1966 r., który Chiny podpisały w 1998 r., lecz nigdy nie ratyfikowały,

–  uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,

–  uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa,

–  uwzględniając Protokół z 2014 r. do Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z 1930 r. dotyczącej pracy przymusowej, którego Chiny nie podpisały,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że propagowanie i przestrzeganie praw człowieka, demokracji i praworządności powinno pozostać centralnym elementem długofalowego partnerstwa UE i Chin, zgodnie z zobowiązaniem UE do obrony tych wartości w działaniach zewnętrznych oraz w związku z faktem, że Chiny wyraziły zainteresowanie przestrzeganiem ich we własnym rozwoju i we współpracy międzynarodowej;

B.  mając na uwadze, że 7 grudnia 2020 r. Rada przyjęła rozporządzenie (UE) 2020/1998 ustanawiające globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka, który umożliwia UE nakładanie środków ograniczających na konkretne osoby, podmioty i organy – w tym na państwa i podmioty niepaństwowe – odpowiedzialne za poważne łamanie i naruszenia praw człowieka na całym świecie, przyczyniające się do nich lub mające z nimi związek; mając na uwadze, że należy podkreślić, że UE ma obowiązek wykorzystania tego rozporządzenia w przypadku masowych naruszeń praw człowieka;

C.  mając na uwadze, że 22 marca 2021 r. Rada UE do Spraw Zagranicznych przyjęła środki ograniczające na mocy globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka wobec Zhu Hailuna, byłego wiceprzewodniczącego 13. Kongresu Ludowego Regionu Autonomicznego Sinciang-Ujgur (XUAR), Wanga Junzhenga, sekretarza Partii Korpusu Produkcji i Budowy Sinciang (XPCC) i zastępcy sekretarza komitetu partii chińskiego regionu XUAR, Wanga Mingshana, członka komisji stałej Partii regionu XUAR i sekretarza Komisji do Spraw Politycznych i Prawnych regionu XUAR, oraz Chena Mingguo, dyrektora Biura Bezpieczeństwa Publicznego Sinciang (XPSB) i wiceprzewodniczącego Rządu Ludowego regionu XUAR, a także wobec Biura Bezpieczeństwa Publicznego XPCC, które zarządza więzieniami w Sinciang; mając na uwadze, że te cztery osoby i jeden podmiot odpowiadają za poważne naruszenia praw człowieka, w tym za masowe arbitralne zatrzymania i poniżające traktowanie Ujgurów i innych muzułmańskich mniejszości etnicznych w regionie XUAR;

D.  mając na uwadze, że zaledwie kilka chwil po zatwierdzeniu wykazu UE rzecznik Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej ogłosił przyjęcie sankcji wobec pięciorga posłów do PE (Reinharda Bütikofera, Michaela Gahlera, Raphaëla Glucksmanna, Ilhana Kyuchyuka i Miriam Lexmann), Podkomisji ds. Praw Człowieka PE, trojga posłów z państw członkowskich UE (Sjoerda Wiemera Sjoerdsmy, Samuela Cogolatiego i Dovile Sakaliene), Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa Rady Unii Europejskiej, w którego skład wchodzą ambasadorowie 27 państw członkowskich UE, dwóch uczonych (Adriana Zenza i Björna Jerdéna) oraz dwóch ośrodków analitycznych (Mercator Institute for China Studies (MERICS) w Niemczech i fundacji Alliance of Democracies w Danii) za „poważne szkodzenie suwerenności i interesom Chin oraz umyślne rozpowszechnianie kłamstw i dezinformacji”;

E.  mając na uwadze, że – zgodnie z komunikatem prasowym rzecznika – odnośnym osobom i ich rodzinom zakazano wjazdu do Chin kontynentalnych, Hongkongu i Makau, a im samym oraz powiązanym z nimi przedsiębiorstwom bądź instytucjom zakazano również prowadzenia interesów z Chinami;

F.  mając na uwadze, że kilka dni później Chiny przyjęły sankcje wobec posłów do parlamentów narodowych, podmiotów i ośrodków analitycznych w Zjednoczonym Królestwie, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, które to państwa również wprowadziły środki przeciwko naruszaniu praw człowieka w regionie Sinciang;

G.  mając na uwadze, że chińskie środki stanowią atak na Unię Europejską i Parlament Europejski jako całość jako na centrum europejskiej demokracji i europejskich wartości, a także atak na wolność badań naukowych;

H.  mając na uwadze, że podczas gdy sankcje UE dotyczą łamania praw człowieka i opierają się na uzasadnionych i proporcjonalnych środkach zapisanych w prawie międzynarodowym, sankcje ze strony Chin nie mają żadnego uzasadnienia prawnego, są całkowicie bezpodstawne i wymierzone w krytykę naruszeń praw człowieka; mając na uwadze, że sankcje są wyraźną próbą powstrzymania UE od prowadzenia dalszych prac i działań przeciwko naruszeniom praw człowieka w Chinach;

I.  mając na uwadze, że Chiny łamią prawa człowieka, a zatem nie wywiązują się z dwu- i wielostronnych zobowiązań w tej dziedzinie, oraz mając na uwadze, że w wiarygodnych sprawozdaniach stwierdzono, że sytuacja praw człowieka w Chinach jest najgorsza od czasu masakry na placu Tiananmen; mając na uwadze, że Chiny regularnie przedkładały Radzie Praw Człowieka ONZ rezolucje, których celem było uczynienie z „suwerenności, nieingerencji i wzajemnego poszanowania” podstawowych zasad niepodlegających negocjacjom oraz nadanie drugorzędnego charakteru propagowaniu i ochronie praw człowieka jednostek;

J.  mając na uwadze, że w grudniu 2020 r. UE i Chiny zasadniczo osiągnęły porozumienie w sprawie kompleksowej umowy inwestycyjnej między UE a Chinami; mając na uwadze, że zdolność Parlamentu Europejskiego do należytego przeanalizowania CAI znacznie ograniczają sankcje ze strony Chin, które co najmniej uniemożliwiają Podkomisji Praw Człowieka współpracę z chińskimi ekspertami; mając na uwadze, że nie do przyjęcia jest zajmowanie się stosunkami handlowymi i inwestycyjnymi poza ogólnym kontekstem kwestii praw człowieka i szerszymi stosunkami politycznymi;

K.  mając na uwadze, że nałożenie sankcji przez Chiny to najnowszy przypadek stopniowego kierowania przywództwa Komunistycznej Partii Chin w stronę podejścia konfrontacyjnego, także przez obranie UE za cel dezinformacji i cyberataków, podczas gdy stosunki UE–Chiny są coraz bardziej napięte ze względu na działania skierowane przeciwko ludności ujgurskiej i innym mniejszościom etnicznym, tłumienie demokracji w Hongkongu oraz coraz bardziej konfrontacyjne podejście w Cieśninie Tajwańskiej; mając na uwadze, że ponieważ ujawniły się ograniczenia aktualnej strategii UE wobec Chin, stosunki UE–Chiny nie mogą być kontynuowane w obecnej formie;

L.   mając na uwadze, że po nałożeniu przez Chiny sankcji na posłów do PE władze rosyjskie podjęły 30 kwietnia 2021 r. decyzję o nałożeniu sankcji na ośmiu obywateli UE, w tym na przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Davida Sassolego i wiceprzewodniczącą Komisji Věrę Jourovą;

M.   mając na uwadze, że od rozpoczęcia w 2014 r. przez rząd chiński kampanii „mocnego uderzenia przeciwko brutalnemu terroryzmowi”, wymierzonej głównie w mniejszości ujgurskie w Sinciangu, ponad milion osób uwięziono w obozach detencyjnych, zwanych ośrodkami „reedukacji politycznej” lub „szkoleniowymi”, które stanowią największy na świecie system masowego więzienia; mając na uwadze, że ludność ujgurska jest ofiarą działań rządu chińskiego zmierzających do unicestwienia jej wyjątkowej tożsamości i prawa do istnienia jako narodu przez tortury, wymuszone zaginięcia, masową inwigilację, wymazanie kultury i religii, przymusową sterylizację kobiet, przemoc seksualną, łamanie praw reprodukcyjnych i rozdzielanie rodzin; mając na uwadze, że według ocen organizacji praw człowieka przestępstwa te mogą w świetle prawa międzynarodowego stanowić zbrodnie przeciwko ludzkości;

N.  mając na uwadze, że od czasu przyjęcia przez Parlament rezolucji z 21 stycznia 2021 r. w sprawie represji wobec opozycji demokratycznej w Hongkongu represje te jeszcze zaostrzono: wydano liczne wyroki na działaczy prodemokratycznych i przedstawicieli politycznych, takich jak Joshua Wong, Martin Lee, Jimmy Lai, Andy Li i Lester Shum, w związku z ich pokojowym zaangażowaniem w protesty, a w niektórych przypadkach nawet bez dowodów na ich aktywną rolę w zamieszkach; mając na uwadze, że w marcu tego roku wprowadzono zmiany w systemie wyborczym Hongkongu, co stanowi najbardziej znaczącą modyfikację systemu politycznego Hongkongu, w ramach której dodano wymóg przywiązania do kontynentalnej części kraju i skoncentrowano władzę i wpływy w komisji wyborczej Hongkongu; doprowadzi to do drastycznego zmniejszenia liczby bezpośrednio wybieranych przedstawicieli w Radzie Ustawodawczej Hongkongu;

O.   mając na uwadze, że w dziesięciu państwach członkowskich UE nadal obowiązują umowy o ekstradycji z Chinami, na mocy których ludność ujgurska, obywatele Hongkongu, Tybetańczycy i chińscy dysydenci przebywający w Europie mogą zostać wydani, aby odpowiedzieć przed sądem w Chinach na zarzuty umotywowane politycznie;

P.   mając na uwadze, że Gui Minhai, mieszkaniec Hongkongu i obywatel Szwecji, nadal przebywa w więzieniu pomimo licznych apeli Parlamentu o jego natychmiastowe uwolnienie;

1.  z całą mocą potępia nałożone przez chińskie władze bezpodstawne i arbitralne sankcje, stanowiące atak na wolność słowa, wolność nauki oraz międzynarodowe zaangażowanie na rzecz powszechnych praw człowieka i ich zrozumienie; wzywa władze chińskie, by zniosły te nieuzasadnione sankcje;

2.  w pełni solidaryzuje się z posłami do Parlamentu Europejskiego, z Podkomisją Praw Człowieka oraz ze wszystkimi innymi osobami i podmiotami objętymi chińskimi sankcjami, a mianowicie z Komitetem Politycznym i Bezpieczeństwa Rady Unii Europejskiej, posłami do parlamentów narodowych, szwedzkimi i niemieckimi pracownikami naukowymi oraz ośrodkami analitycznymi w Niemczech i Danii; wyraża pełną solidarność z posłami z krajów spoza UE, w których również wymierzono sankcje, pochodzącymi ze Zjednoczonego Królestwa, Kanady, Stanów Zjednoczonych i Australii;

3.  potwierdza, że podstawowe wolności, wolność słowa, swobodny udział w procesach podejmowania decyzji, wolność akademicka i obrona praw człowieka stanowią filary naszych demokracji oraz że wartości te nigdy nie zostaną naruszone w stosunkach UE–Chiny; podkreśla, że próby zastraszania są bezskuteczne oraz że jako wybrani posłowie do Parlamentu Europejskiego będziemy nadal aktywnie i stale potępiać przypadki łamania praw człowieka i naruszania prawa międzynarodowego oraz pracować w tym obszarze, a także wzywać UE, aby utrzymała poszanowanie praw człowieka w centrum wszystkich polityk zewnętrznych; uważa omawiane ataki ze strony Chin za przejaw systemowej rywalizacji charakteryzującej stosunki UE–Chiny;

4.  zdecydowanie potępia zarówno wcześniejsze, jak i tę nową próbę ingerencji chińskich podmiotów państwowych i niepaństwowych w życie demokratyczne Unii Europejskiej i jej państw członkowskich oraz rozpowszechniania fałszywych informacji w naszych debatach publicznych; uważa, że sankcje te są częścią działań dążących do nadzorowania wypowiedzi na temat Chin na całym świecie i określania, jakiego rodzaju wypowiedzi i dyskusje mogłyby być dozwolone na szczeblu globalnym, oraz postrzega te działania jako element zagrożenia totalitarnego;

5.  ponownie wyraża bardzo głębokie zaniepokojenie wieloma przypadkami łamania praw podstawowych i praw człowieka w Chinach, naruszania godności ludzkiej, prawa do swobodnej ekspresji kulturowej oraz wolności religii, a także wolności słowa, pokojowych zgromadzeń i zrzeszania się, a w szczególności systematycznego prześladowania ludności ujgurskiej, Tybetańczyków, Mongołów i innych mniejszości etnicznych, obrońców praw człowieka, działaczy społecznych, grup religijnych, dziennikarzy oraz osób składających petycje i protestujących przeciwko niesprawiedliwościom, jak również coraz poważniejszymi represjami wobec wszystkich głosów wyrażających sprzeciw i głosów opozycji, zwłaszcza w Hongkongu;

6.  przypomina swoje stanowisko wyrażone w rezolucji z 17 grudnia 2020 r., zgodnie z którym naruszenia w regionie Sinciang stanowią zbrodnie przeciwko ludzkości, i zwraca uwagę na coraz liczniejsze dowody takich przestępstw; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby zintensyfikowały wysiłki na rzecz osiągnięcia wystarczającego międzynarodowego wsparcia dla niezależnego dochodzenia ONZ w sprawie sytuacji w regionie Sinciang; z zadowoleniem przyjmuje zatem umieszczenie czterech obywateli chińskich i jednego podmiotu z Chin w wykazie związanym z globalnym systemem sankcji UE za naruszenia praw człowieka, ponieważ są oni odpowiedzialni za poważne naruszenia praw człowieka w Chinach; wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych środków i wykorzystania wszystkich dostępnych środków nacisku, zwłaszcza ekonomicznych, aby przekonać rząd chiński do zamknięcia obozów i położenia kresu wszelkim przypadkom łamania praw człowieka w Sinciangu i innych regionach, takich jak Tybet;

7.  wyraża ubolewanie, że kilka przedsiębiorstw międzynarodowych, zwłaszcza w sektorze odzieżowym i tekstylnym, stało się przedmiotem powszechnego bojkotu po tym, jak wyraziły zaniepokojenie doniesieniami o pracy przymusowej w Sinciangu i podjęły decyzję o odcięciu łańcuchów dostaw z Sinciangu, oraz zdecydowanie potępia agresywny polityczny przymus, jaki wywiera na te przedsiębiorstwa chiński rząd; ponownie zwraca się do Komisji i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, aby szybko sfinalizowały dokument doradczy dla przedsiębiorstw na temat łańcucha dostaw, zawierający wytyczne dotyczące narażenia na ryzyko związane ze stosowaniem pracy przymusowej Ujgurów oraz zapewniający wsparcie w zakresie pilnego określenia alternatywnych źródeł dostaw;

8.  obawia się, że środki odwetowe skierowane przeciwko instytucjom UE i państw członkowskich oraz ich działaniom w obszarze praw człowieka są częścią celowej strategii służącej osłabieniu praw człowieka na arenie międzynarodowej i ponownemu zdefiniowaniu tych praw w taki sposób, by ostatecznie pozbawić je ich pierwotnego znaczenia; wyraża ubolewanie, że przyjęte podejście i narzędzia stosowane dotychczas przez UE nie przyniosły wymiernych postępów w zakresie sytuacji praw człowieka w Chinach, która w ciągu ostatniej dekady jedynie się pogorszyła; wzywa Komisję do opracowania i wdrożenia całościowej strategii UE, aby zapewnić rzeczywiste postępy w dziedzinie praw człowieka w Chinach;

9.  uważa, że chińskie sankcje odwetowe, które nie opierają się na prawie międzynarodowym, stanowią istotny krok wstecz w stosunkach UE–Chiny; uważa, że dla UE i wszystkich jej instytucji kluczowe znaczenie ma jedność wobec tego ataku na demokrację europejską oraz wspólna obrona naszych wartości; wzywa przewodniczących Rady i Komisji, by jednoznacznie oświadczyli, że chińskie sankcje wobec demokratycznie wybranych polityków nie będą tolerowane; uważa za stosowne i konieczne, aby Wiceprzewodniczący / Wysoki Przedstawiciel i państwa członkowskie UE poruszały tę kwestię w dwustronnych kontaktach z chińskimi partnerami na wszystkich szczeblach, i zwraca się o informowanie Parlamentu o tych działaniach;

10.  stoi na stanowisku, że w obliczu obowiązujących chińskich sankcji słusznie zawieszono wszelkie rozważania dotyczące kompleksowej umowy inwestycyjnej między UE a Chinami (CAI) oraz wszelkie dyskusje na temat jej ratyfikacji przez Parlament Europejski; domaga się, aby przed podjęciem przez Parlament działań związanych z CAI Chiny zniosły sankcje, bez uszczerbku dla ostatecznego wyniku procesu ratyfikacji CAI; oczekuje, że Komisja skonsultuje się z Parlamentem przed podjęciem jakichkolwiek kroków zmierzających do zawarcia i podpisania tej umowy; wzywa Komisję, by wykorzystała debatę na temat CAI jako instrument o efekcie dźwigni do lepszej ochrony praw człowieka i do wsparcia społeczeństwa obywatelskiego w Chinach, a także przypomina Komisji, że Parlament weźmie pod uwagę sytuację praw człowieka w Chinach, w tym w Hongkongu, gdy zostanie poproszony o zatwierdzenie CAI;

11.  podkreśla pilną potrzebę przywrócenia równowagi stosunkom UE–Chiny dzięki przyjęciu zestawu autonomicznych środków, włącznie z takimi jak: przepisy zapobiegające zakłócającym skutkom zagranicznych subsydiów na rynku wewnętrznym; instrument regulujący zamówienia międzynarodowe; przepisy dotyczące łańcucha dostaw z obowiązkowymi wymogami w zakresie należytej staranności, które przewidywałyby także zakaz przywozu towarów pochodzących z pracy przymusowej; usprawnione i wzmocnione rozporządzenie UE w sprawie monitorowania inwestycji zagranicznych; skuteczny instrument przeciwdziałania przymusowi; w razie konieczności dodatkowe ukierunkowane środki w ramach globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka, aby w dalszym ciągu zajmować się represjami w regionie Sinciang i w Hongkongu; środki te miałyby na celu położenie kresu wszelkim naruszeniom przez Chiny; odpowiednie reagowanie na zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa ze strony Chin, ataki hybrydowe oraz chiński program fuzji cywilno-wojskowej;

12.  wzywa rząd chiński do ratyfikowania i wdrożenia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) nr 29 dotyczącej pracy przymusowej lub obowiązkowej, nr 105 dotyczącej zniesienia pracy przymusowej, nr 87 dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych oraz nr 98 dotyczącej stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych; wzywa Chiny do ratyfikowania Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych;

13.  apeluje do władz Chin i Hongkongu o przywrócenie zaufania do procesu demokratycznego w Hongkongu i o natychmiastowe zaprzestanie prześladowania osób, które propagują wartości demokratyczne; wyraża ubolewanie z powodu braku jedności w Radzie UE w kwestii przyjęcia środków mających na celu rozwiązanie problemu tłumienia demokracji w Hongkongu; wzywa Wiceprzewodniczącego / Wysokiego Przedstawiciela i Radę, aby zaproponowali i przyjęli konkluzje w sprawie Hongkongu bez względu na brak jednomyślnego poparcia, oraz apeluje do państw członkowskich, by zawiesiły umowy o ekstradycji zawarte z Chinami;

14.  podkreśla, że należy ustanowić system sprawdzania, czy podmioty działające na rynku wewnętrznym UE są bezpośrednio lub pośrednio zaangażowane w naruszanie praw człowieka w regionie Sinciang, oraz wprowadzić środki związane z handlem, takie jak zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne i inne sankcje; nalega, aby na wszystkich szczeblach i we wszystkich instytucjach UE zapobiegać nabywaniu technologii służącej wyzyskowi, stosowanej w sytuacjach łamania praw człowieka;

15.  wzywa Radę Europejską, aby zajęła zdecydowane stanowisko wobec chińskich sankcji oraz by przyjęła konkluzje w tej sprawie; jest zdania, że sankcje te oraz negatywne zmiany i pogorszenie sytuacji w Chinach i Chin jako podmiotu międzynarodowego muszą znaleźć odpowiednie odzwierciedlenie i zostać uwzględnione w trwającym przeglądzie wspólnego komunikatu „UE–Chiny – perspektywa strategiczna”, z myślą o wypracowaniu bardziej asertywnej strategii UE wobec Chin, która połączy wszystkie państwa członkowskie;

16.  wzywa UE, aby zintensyfikowała koordynację i współpracę ze Stanami Zjednoczonymi w ramach dialogu transatlantyckiego w sprawie Chin, w tym w odniesieniu do skoordynowanego podejścia do środków przeciwdziałania naruszeniom praw człowieka, i domaga się, aby dialog ten miał silny wymiar parlamentarny;

17.  uważa, że zawieszenie ratyfikacji CAI nie powinno mieć wpływu na inne umowy handlowe i inwestycyjne z partnerami regionalnymi, w tym z Tajwanem;

18.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządowi i parlamentowi Chińskiej Republiki Ludowej.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0027. (2) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0375. (3) Dz.U. C 369 z 11.10.2018, s. 156. (4) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0012. (5) Dz.U. L 99 I z 22.3.2021, s. 1. (6) Dz.U. L 99 I z 22.3.2021, s. 25.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie wyroku TSUE z 16 lipca 2020 r. – Data Protection Commissioner przeciwko Facebook Ireland Limited i Maximillianowi Schremsowi („Schrems II”) – sprawa C-311/18 (2020/2789(RSP))

P9_TA(2021)0256 B9-0267/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej ,,Kartą”), w szczególności jej art. 7, 8, 16, 47 i 52,

–  uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 16 lipca 2020 r. w sprawie C-311/18 – Data Protection Commissioner przeciwko Facebook Ireland Limited i Maximillianowi Schremsowi („Schrems II”) (1),

–  uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 6 października 2015 r. w sprawie C-362/14 – Maximillian Schrems przeciwko Data Protection Commissioner („Schrems I”)(2),

–  uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 6 października 2020 r. w sprawie C-623/17 – Privacy International przeciwko Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs i in.(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 26 maja 2016 r. w sprawie transatlantyckich przepływów danych(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 6 kwietnia 2017 r. w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Tarczę Prywatności UE-USA(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 5 lipca 2018 r. w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Tarczę Prywatności UE–USA(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 25 października 2018 r. w sprawie wykorzystania danych użytkowników Facebooka przez Cambridge Analytica oraz wpływu, jaki wywarło to na ochronę danych(7),

–  uwzględniając decyzję Komisji 2010/87/UE z 5 lutego 2010 r. w sprawie standardowych klauzul umownych dotyczących przekazywania danych osobowych podmiotom przetwarzającym dane mającym siedzibę w krajach trzecich na mocy dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (notyfikowaną jako dokument nr C(2010) 593)(8),

–  uwzględniając decyzję wykonawczą Komisji (UE) 2016/1250 z 12 lipca 2016 r. przyjętą na mocy dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Tarczę Prywatności UE-USA((notyfikowaną jako dokument nr C(2016) 4176)(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 26 listopada 2020 r. w sprawie przeglądu polityki handlowej UE(10),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)(11), w szczególności jego rozdział V,

–  uwzględniając wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie prywatności i łączności elektronicznej (COM(2017)0010), uwzględniając decyzję o przystąpieniu do negocjacji międzyinstytucjonalnych, potwierdzoną na posiedzeniu plenarnym Parlamentu 25 października 2017 r., oraz podejście ogólne Rady przyjęte 10 lutego 2021 r. (6087/21),

–  uwzględniając zalecenia Europejskiej Rady Ochrony Danych (EROD): nr 01/2020 w sprawie środków uzupełniających narzędzia przekazywania w celu zapewnienia zgodności z unijnym stopniem ochrony danych osobowych oraz nr 02/2020 w sprawie podstawowych europejskich gwarancji dotyczących środków nadzoru, a także oświadczenie EROD z 19 listopada 2020 r. na temat rozporządzenia o prywatności i łączności elektronicznej oraz przyszłej roli organów nadzorczych i EROD;

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że zdolność do transgranicznego przekazywania danych osobowych może być główną siłą napędową innowacji, wydajności i konkurencyjności gospodarczej; mając na uwadze, że jest to jeszcze ważniejsze w kontekście obecnej pandemii COVID-19, ponieważ takie przekazywanie danych jest konieczne dla zapewnienia ciągłości działalności gospodarczej i działań rządu, a także interakcji społecznych; mając na uwadze, że może ono również wspierać strategie wyjścia z pandemii i przyczyniać się do odbudowy gospodarczej;

B.  mając na uwadze, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku „Schrems I” unieważnił decyzję Komisji w sprawie programu „Bezpiecznej przystani” w oparciu o ustalenie, iż swobodny dostęp organów wywiadowczych do treści wiadomości elektronicznych narusza zasadniczą istotę prawa do poufności komunikacji przewidzianego w art. 7 Karty;

C.  mając na uwadze, że Trybunał w wyroku „Schrems II” stwierdził, iż Stany Zjednoczone (USA) nie zapewniają osobom niebędącym obywatelami amerykańskimi wystarczających środków ochrony prawnej przeciwko masowej inwigilacji oraz że narusza to zasadniczą istotę prawa do środka ochrony prawnej przewidzianego w art. 47 Karty;

D.  mając na uwadze, że ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) ma zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw przetwarzających dane osobowe osób znajdujących się w Unii, których dane dotyczą, jeżeli przetwarzanie jest związane z oferowaniem towarów lub usług takim osobom w Unii lub z monitorowaniem ich zachowania w zakresie, w jakim ich działania mają miejsce na terenie Unii;

E.  mając na uwadze, że dane obywateli europejskich przechowywane i przekazywane przez operatorów telekomunikacyjnych i przedsiębiorstwa są podstawowym zasobem, który przyczynia się do realizacji strategicznych interesów Unii;

F.  mając na uwadze, że masowa inwigilacja metodą „dragnet” przez podmioty państwowe podważa zaufanie obywateli europejskich, rządów i przedsiębiorstw do usług cyfrowych, a tym samym do gospodarki cyfrowej;

G.  mając na uwadze, że organizacje konsumenckie i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego dysponują ograniczonymi zasobami, a egzekwowanie praw i obowiązków w dziedzinie ochrony danych nie może zależeć od ich działań; mając na uwadze, że mozaika krajowych procedur i praktyk stanowi wyzwanie dla określonego w RODO mechanizmu współpracy w odniesieniu do skarg transgranicznych: mając na uwadze, że brakuje jasnych terminów, tempo postępowań jest zasadniczo powolne, nie ma wystarczających zasobów dla organów nadzorczych, a w niektórych przypadkach brakuje chęci lub nieskutecznie wykorzystuje się już przydzielone środki; mając na uwadze, że skargi dotyczące zarzucanych naruszeń ze strony gigantów technologicznych są obecnie kumulowane w rękach jednego organu krajowego, co prowadzi do powstania wąskiego gardła w egzekwowaniu prawa;

H.  mając na uwadze, że postępowanie prowadzące do wydania tego wyroku TSUE pokazuje również trudności, jakich doświadczają osoby, których dane dotyczą, i konsumenci w obronie swoich praw, co negatywnie wpływa na ich zdolność do obrony swoich praw przed irlandzkim inspektorem ochrony danych;

I.  mając na uwadze, że w swojej rezolucji z 25 października 2018 r. Parlament, wskazując na niedotrzymanie przez USA terminu 1 września 2018 r. na osiągnięcie pełnej zgodności z Tarczą Prywatności, wzywał już Komisję do zawieszenia Tarczy, dopóki władze USA nie spełnią jej warunków;

J.  mając na uwadze, że prawa osób, których dane dotyczą, gwarantowane na mocy unijnego prawa o ochronie danych, powinny być przestrzegane niezależnie od stopnia ryzyka, na jakie osoby te są narażone w związku z przetwarzaniem danych osobowych, w tym w przypadku przekazywania takich danych do państw trzecich; mając na uwadze, że administratorzy danych powinni być zawsze odpowiedzialni za przestrzeganie obowiązków w dziedzinie ochrony danych, w tym za wykazanie zgodności w odniesieniu do każdego przetwarzania danych, niezależnie od charakteru, zakresu, kontekstu, celów przetwarzania i ryzyka dla osób, których dane dotyczą;

K.  mając na uwadze, że do tej pory i pomimo znaczących zmian w orzecznictwie TSUE w ciągu ostatnich pięciu lat, jak również skutecznego stosowania RODO, od 25 maja 2018 r., organy nadzorcze nie podjęły żadnej decyzji nakładającej środki korygujące w odniesieniu do przekazywania danych osobowych zgodnie z mechanizmem spójności RODO; mając na uwadze, że organy nadzorcze na szczeblu krajowym nie przyjęły żadnej znaczącej decyzji nakładającej środki korygujące lub grzywny w związku z przekazywaniem danych osobowych do państw trzecich;

L.  mając na uwadze, że prezydent USA Joe Biden w pierwszym dniu urzędowania mianował zastępcę asystenta sekretarza ds. usług w Departamencie Handlu USA, który będzie głównym negocjatorem w sprawie komercyjnego przekazywania danych między Stanami Zjednoczonymi a UE; mając na uwadze, że nominowana przez prezydenta na stanowisko sekretarza handlu USA Gina Raimondo podczas posiedzenia zatwierdzającego w Senacie nazwała szybkie zakończenie negocjacji w sprawie umowy zastępującej Tarczę Prywatności „najwyższym priorytetem”;

Uwagi ogólne

1.  odnotowuje orzeczenie TSUE z 16 lipca 2020 r., w którym Trybunał podtrzymał co do zasady ważność decyzji 2010/87/UE w sprawie standardowych klauzul umownych, które są najpowszechniej stosowanym mechanizmem międzynarodowego przekazywania danych; zauważa ponadto, że Trybunał unieważnił decyzję Komisji (UE) 2016/1250 w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Tarczę Prywatności UE-USA; zauważa, że do chwili obecnej żaden zrównoważony jednolity mechanizm gwarantujący zgodne z prawem przekazywanie danych osobowych o charakterze handlowym między UE a USA nie był przedmiotem postępowania sądowego przed TSUE;

2.  odnotowuje, że TSUE uznał standardowe klauzule umowne za skuteczny mechanizm przestrzegania poziomu ochrony gwarantowanego w UE, ale domagał się, aby administrator/podmiot przetwarzający mający siedzibę w Unii Europejskiej i odbiorca danych osobowych byli zobowiązani do sprawdzenia przed przekazaniem, czy w danym państwie trzecim przestrzegany jest poziom ochrony wymagany prawem UE; przypomina, że obejmuje to ocenę systemu prawnego dotyczącego dostępu organów publicznych do danych osobowych, aby zagwarantować, że osoby, których dane dotyczą, i ich przekazywane dane nie będą podlegać amerykańskim programom nadzoru umożliwiającym hurtowe gromadzenie danych osobowych; przypomina orzeczenie TSUE, że w przypadku gdy odbiorca nie jest w stanie przestrzegać standardowych klauzul umownych, administratorzy lub podmioty przetwarzające są zobowiązani do zawieszenia przekazywania danych lub do rozwiązania umowy; zauważa jednak, że wiele przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, nie posiada wiedzy lub zdolności niezbędnych do przeprowadzenia takiej weryfikacji, co może prowadzić do zakłóceń działalności gospodarczej;

3.  uważa, że orzeczenie TSUE, choć koncentruje się na stopniu ochrony danych zagwarantowanym osobom w UE, których dotyczą dane przekazane do USA w ramach mechanizmu Tarczy Prywatności, ma również konsekwencje dla decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do innych państw trzecich, w tym Zjednoczonego Królestwa; po raz kolejny zwraca uwagę, że konieczna jest jasność i pewność prawa, ponieważ możliwość bezpiecznego transgranicznego przekazywania danych osobowych jest coraz ważniejsza dla osób fizycznych – w kontekście ochrony ich danych osobowych i praw, a także dla wszystkich rodzajów organizacji dostarczających towary i usługi na skalę międzynarodową oraz dla przedsiębiorstw w odniesieniu do systemu prawnego, w ramach którego działają; podkreśla jednak, że do czasu ich uchylenia, zastąpienia lub stwierdzenia nieważności przez TSUE obecne decyzje stwierdzające odpowiedni stopień ochrony pozostają w mocy;

4.  jest zawiedziony, że irlandzki inspektor ochrony danych, zamiast podjąć decyzję w ramach swoich uprawnień na podstawie art. 4 decyzji 2010/87/UE i art. 58 RODO, wszczął przeciwko Maximilianowi Schremsowi i Facebookowi postępowanie przed Sądem Najwyższym w Irlandii; przypomina jednak, że inspektor ochrony danych skorzystał z drogi prawnej umożliwiającej organom ochrony danych zgłaszanie sędziemu krajowemu wątpliwości co do ważności decyzji wykonawczej Komisji w celu wystąpienia do TSUE z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym; jest głęboko zaniepokojony, że irlandzki inspektor ochrony danych – organ wiodący w tych sprawach – nie rozpatrzył jeszcze szeregu skarg na naruszenia RODO złożonych 25 maja 2018 r., czyli w dniu, w którym RODO zaczęło obowiązywać, a także innych skarg od organizacji ochrony prywatności i grup konsumentów; jest zaniepokojony, że inspektor ochrony danych interpretuje termin „niezwłocznie” zawarty w art. 60 ust. 3 RODO – wbrew intencji ustawodawców – jako okres dłuższy niż kilka miesięcy; jest zaniepokojony, że organy nadzorcze nie podjęły czynnych działań na mocy art. 61 i 66 RODO, aby zmusić inspektora ochrony danych do wywiązania się z obowiązków wynikających z RODO; jest również zaniepokojony niedostatkiem specjalistów w dziedzinie technologii pracujących dla inspektora ochrony danych oraz wykorzystaniem przestarzałych systemów; wyraża ubolewanie z powodu konsekwencji nieudanej próby przeniesienia kosztów postępowania sądowego przez inspektora ochrony danych na pozwanego, co miałoby masowy efekt odstraszający; wzywa Komisję do wszczęcia wobec Irlandii postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w związku z niewłaściwym egzekwowaniem RODO;

5.  jest zaniepokojony niewystarczającym poziomem egzekwowania RODO, zwłaszcza w obszarze międzynarodowego przekazywania danych; wyraża zaniepokojenie, że krajowe organy krajowe nie traktują priorytetowo i nie prowadzą ogólnej kontroli przekazywania danych osobowych do państw trzecich, pomimo istotnych zmian w orzecznictwie TSUE, jakie zaszły w ciągu ostatnich pięciu lat; ubolewa nad brakiem istotnych decyzji i środków korygujących w tym zakresie i wzywa EROD oraz krajowe organy nadzorcze do uwzględnienia przekazywania danych osobowych w swoich strategiach dotyczących kontroli, przestrzegania i egzekwowania przepisów; zwraca uwagę, że aby zagwarantować pewność prawa i rozpatrywać skargi transgraniczne, potrzebne są zharmonizowane wiążące procedury administracyjne dotyczące reprezentacji osób, których dane dotyczą, oraz dopuszczalności;

6.  przyjmuje do wiadomości projekt decyzji wykonawczej Komisji w sprawie standardowych klauzul umownych dotyczących przekazywania danych osobowych do państw trzecich; wzywa EROD do opublikowania dalszych wytycznych dotyczących międzynarodowego przekazywania danych dla przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, w tym listy kontrolnej na potrzeby oceny przekazywania danych, narzędzi służących do oceny, czy rządy mają prawo dostępu do danych lub mogą do nich dotrzeć, a także informacji na temat dodatkowych środków wymaganych do przekazywania danych za pomocą standardowych klauzul umownych; zachęca EROD, by zwróciła się również do niezależnych naukowców o opinie na temat potencjalnie sprzecznego prawa krajowego głównych partnerów handlowych;

7.  zwraca uwagę, że zgodnie z wytycznymi EROD nr 2/2018(12) w sprawie odstępstw od art. 49 rozporządzenia (UE) 2016/679, w przypadku gdy przekazywanie danych odbywa się poza ramami decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony lub innych instrumentów zapewniających odpowiednie zabezpieczenia, ale opiera się na odstępstwach w szczególnych sytuacjach zgodnie z art. 49 RODO, należy je ściśle interpretować, tak aby wyjątek nie stał się regułą; zauważa jednak, że od czasu unieważnienia Tarczy Prywatności UE-USA zachowano transatlantyckie przepływy danych do celów reklamy cyfrowej, pomimo wątpliwości co do ich podstawy prawnej dla przekazywania danych do celów reklamowych; wzywa EROD i organy ochrony danych do zagwarantowania spójnej interpretacji w stosowaniu i kontroli takich odstępstw zgodnie z wytycznymi EROD;

8.  z zadowoleniem przyjmuje międzynarodowe dyskusje na temat RODO i transgranicznych przepływów danych osobowych zgodnych z dyrektywą o ochronie danych w sprawach karnych(13); podkreśla, że RODO, dyrektywa o ochronie danych w sprawach karnych, przepisy w sprawie prywatności w internecie oraz inne istniejące i przyszłe środki chroniące podstawowe prawa do prywatności i ochrony danych osobowych nie mogą być podważane przez międzynarodowe umowy handlowe ani do nich włączane; wzywa Komisję, by stosowała się do horyzontalnego stanowiska UE z 2018 r.(14) i nie odbiegała od niego oraz by uwzględniła odpowiednie zobowiązania państw trzecich na mocy prawa handlowego przy ocenie ich adekwatności, w tym w odniesieniu do dalszego przekazywania danych;

Standardowe klauzule umowne

9.  Przyjmuje do wiadomości projekt decyzji wykonawczej Komisji i projekt standardowych klauzul umownych; przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja zwróciła się do zainteresowanych stron o informacje zwrotne na temat tego projektu, organizując w tym celu konsultacje publiczne; zauważa, że EROD i EIOD we wspólnej opinii wydanej 15 stycznia 2021 r.(15) pozytywnie odnieśli się do projektu standardowych klauzul umownych, proponując jednak pewne dalsze ulepszenia; oczekuje, że Komisja weźmie pod uwagę otrzymane uwagi przed rozpoczęciem procedury komitetowej;

10.  przypomina, że duża liczba MŚP korzysta ze standardowych klauzul umownych; podkreśla, że wszystkie typy przedsiębiorstw pilnie potrzebują jasnych wytycznych i pomocy, aby zagwarantować pewność prawa w stosowaniu i wykładni orzeczenia Trybunału;

11.  przyjmuje do wiadomości zalecenie EROD nr 01/2020(16) w sprawie środków uzupełniających narzędzia przekazywania w celu zapewnienia zgodności z unijnym stopniem ochrony danych osobowych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że EROD zorganizowała konsultacje społeczne w sprawie swoich zaleceń; wyraża zaniepokojenie potencjalnym konfliktem pomiędzy tymi zaleceniami a wnioskiem Komisji w sprawie standardowych klauzul umownych; zachęca Komisję i EROD do współpracy przy finalizacji swoich odpowiednich dokumentów, aby zapewnić pewność prawa po wydaniu wyroku przez TSUE; uważa, że Komisja musi kierować się wskazówkami EROD;

12.  z zadowoleniem przyjmuje w szczególności zalecenia EROD dotyczące konieczności oparcia się przez administratorów danych na czynnikach obiektywnych przy ocenie, czy prawo lub praktyka państwa trzeciego może wpłynąć na skuteczność odpowiednich zabezpieczeń w narzędziach transferu danych, nie zaś na czynnikach subiektywnych, takich jak prawdopodobieństwo uzyskania przez organy publiczne dostępu do danych w sposób niezgodny z normami UE, które były wielokrotnie odrzucane przez TSUE; wzywa w związku z tym Komisję do zapewnienia pełnej zgodności jej wniosku w sprawie standardowych klauzul umownych z obowiązującym orzecznictwem TSUE;

13.  podkreśla, że jest kluczową kwestią, aby unijne przedsiębiorstwa, które przekazują dane osobowe poza UE, mogły polegać na solidnych mechanizmach zgodnych z wyrokiem TSUE; uważa w związku z tym, że obecny wniosek Komisji dotyczący wzoru standardowej klauzuli umownej powinien należycie uwzględniać wszystkie odnośne zalecenia EROD; popiera utworzenie zestawu dodatkowych środków do wyboru, np. certyfikatów bezpieczeństwa i ochrony danych, zabezpieczeń szyfrujących i pseudonomizacji, które są akceptowane przez organy regulacyjne, oraz publicznie dostępnych zasobów na temat odpowiednich przepisów głównych partnerów handlowych UE;

14.  zwraca uwagę, że w przypadku administratorów danych, którzy są objęci zakresem amerykańskiej ustawy o kontroli wywiadu (FISA), przekazywanie danych osobowych z Unii nie jest możliwe na mocy tych standardowych klauzul umownych ze względu na wysokie ryzyko masowej inwigilacji; oczekuje, że jeżeli nie uda się szybko znaleźć porozumienia z USA gwarantującego zasadniczo równoważny, a zatem odpowiedni stopień ochrony w stosunku do tego, który zapewnia RODO i Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, przekazywanie to zostanie zawieszone do czasu rozwiązania sytuacji; podkreśla ustalenie TSUE, zgodnie z którym ani sekcja 702 FISA, ani dekret nr 12333 w związku z rozporządzeniem prezydenckim nr 28 nie odpowiadają minimalnym gwarancjom wynikającym w prawie UE z zasady proporcjonalności, w związku z czym programów nadzoru opartych na tych przepisach nie można uznać za ograniczone do tego, co jest absolutnie konieczne; podkreśla rozwiązania problemów wskazanych w orzeczeniu Trybunału w sposób trwały, aby zapewnić odpowiednią ochronę danych osobowych osobom, których dane dotyczą; przypomina, że żadna umowa między przedsiębiorstwami nie może zapewnić ochrony przed masowym dostępem organów wywiadowczych do treści komunikatów elektronicznych, ani też żadna umowa między przedsiębiorstwami nie może zapewnić wystarczających środków prawnych przeciwko masowej inwigilacji; podkreśla, że wymaga to reformy amerykańskich przepisów i praktyk dotyczących kontroli, aby zapewnić, że dostęp amerykańskich organów bezpieczeństwa do danych przekazywanych z UE jest ograniczony do tego, co konieczne i proporcjonalne, a europejskie podmioty, których dane dotyczą, mają dostęp do skutecznych środków odwoławczych przed sądami amerykańskimi;

15.  podkreśla, że europejskie MŚP, jak również organizacje i stowarzyszenia nienastawione na zysk, mają ograniczoną zdolność negocjacyjną oraz prawną i finansową, podczas gdy oczekuje się od nich samodzielnej oceny odpowiedniego stopnia ochrony w państwach trzecich, co wiąże się z poruszaniem się wśród złożonych ram prawnych w różnych państwach trzecich; wzywa Komisję i EROD do przedstawienia wytycznych dotyczących praktycznego wykorzystania wiarygodnych środków uzupełniających, zwłaszcza dla MŚP;

16.  wzywa organy ochrony danych do wywiązywania się ze swoich obowiązków, podkreślonych w orzeczeniu TSUE, aby zapewnić właściwe i szybkie egzekwowanie RODO poprzez ścisłe monitorowanie stosowania standardowych klauzul umownych; wzywa organy ochrony danych do wspierania przedsiębiorstw w przestrzeganiu orzecznictwa Trybunału; wzywa organy ochrony danych, aby korzystały z pełnego zakresu swoich uprawnień dochodzeniowych i naprawczych zgodnie z art. 58 RODO w przypadkach, gdy podmioty przekazujące dane przekazują dane osobowe pomimo istnienia przepisów w państwie trzecim będącym miejscem przeznaczenia, które uniemożliwiają importerowi danych przestrzeganie standardowych klauzul umownych, oraz braku skutecznych środków uzupełniających; przypomina, że TSUE stwierdził iż każdy organ nadzorczy jest „zobowiązany wywiązać się [...] z powierzonego mu zadania polegającego na egzekwowaniu pełnego stosowania RODO”;

Tarcza Prywatności

17.  zauważa, że TSUE stwierdził, iż Tarcza Prywatności UE-USA nie gwarantuje zasadniczo równoważnego, a zatem odpowiedniego stopnia ochrony w porównaniu ze stopniem zapewnianym przez RODO i Kartę praw podstawowych UE, w szczególności z powodu masowego dostępu organów publicznych USA do danych osobowych przekazywanych w ramach Tarczy Prywatności, który nie jest zgodny z zasadą konieczności i proporcjonalności, oraz z powodu braku możliwości wniesienia przez osoby, których dane dotyczą, powództwa do sądów USA, lub jakiegokolwiek innego niezależnego organu działającego w charakterze sądu, przeciwko organom USA; oczekuje, że obecna administracja USA będzie bardziej zaangażowana w wypełnianie swoich zobowiązań w ramach ewentualnych przyszłych mechanizmów przekazywania danych niż poprzednie administracje, które wykazywały brak zaangażowania politycznego w przestrzeganie i egzekwowanie zasad „bezpiecznej przystani” oraz egzekwowanie zasad Tarczy Prywatności;

18.  zwraca uwagę, że w reakcji na wyrok „Schrems II” niektóre przedsiębiorstwa pospiesznie zmieniły swoje oświadczenia o ochronie prywatności i umowy ze stronami trzecimi, odnosząc się do swoich zobowiązań w ramach Tarczy Prywatności, bez dokonania oceny najlepszych środków służących zgodnemu z prawem przekazywaniu danych;

19.  ubolewa nad faktem, że mimo licznych apeli Parlamentu do Komisji, zawartych w rezolucjach z lat 2016, 2017 i 2018, o podjęcie wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia pełnej zgodności Tarczy Prywatności z RODO i Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, Komisja nie podjęła działań zgodnie z art. 45 ust. 5 RODO; wyraża ubolewanie, że Komisja zignorowała apele Parlamentu o zawieszenie Tarczy Prywatności do czasu, aż władze USA spełnią jej warunki, w których to apelach podkreślano ryzyko unieważnienia Tarczy Prywatności przez TSUE; przypomina, że problemy z funkcjonowaniem Tarczy Prywatności były wielokrotnie podnoszone przez Grupę Roboczą Art. 29 i EROD;

20.  wyraża ubolewanie, że Komisja przedłożyła stosunki z USA nad interesy obywateli UE i w ten sposób pozostawiła zadanie obrony prawa UE poszczególnym obywatelom;

Masowa inwigilacja i ramy prawne

21.  zachęca Komisję, aby proaktywnie monitorowała stosowanie technologii masowej inwigilacji w Stanach Zjednoczonych, jak również w innych państwach trzecich, które są lub mogłyby być przedmiotem ustaleń dotyczących adekwatności, takich jak Zjednoczone Królestwo; wzywa Komisję, by nie przyjmowała decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do krajów, w których przepisy i programy dotyczące masowej inwigilacji nie spełniają kryteriów TSUE ani co do litery, ani co do ducha;

22.  zwraca uwagę na niedawne wejście w życie w USA kalifornijskiej ustawy o ochronie konsumentów; odnotowuje związane z tym dyskusje i wnioski legislacyjne na szczeblu federalnym; zwraca uwagę, że chociaż są to kroki w dobrym kierunku, ani kalifornijska ustawa o ochronie konsumentów, ani żaden z wniosków federalnych nie spełniają jak dotąd wymogów RODO dotyczących ustalenia adekwatności; zdecydowanie zachęca ustawodawcę amerykańskiego do przyjęcia przepisów spełniających te wymogi, a tym samym do przyczynienia się do tego, by prawo amerykańskie zapewniało zasadniczo równoważny poziom ochrony do tego, który jest obecnie gwarantowany w UE;

23.  zwraca uwagę, że takie przepisy dotyczące ochrony danych i prywatności konsumentów same w sobie nie wystarczą do rozwiązania podstawowych problemów stwierdzonych przez Trybunał w kwestii masowej inwigilacji przez służby wywiadowcze USA oraz niewystarczającego dostępu do środków odwoławczych; zachęca ustawodawcę amerykańskiego do zmiany sekcji 702 FISA, a prezydenta USA do zmiany dekretu nr 12333 oraz rozporządzenia prezydenckiego nr 28, zwłaszcza w odniesieniu do masowej inwigilacji i zapewnienia takiego samego stopnia ochrony obywatelom UE i USA; zachęca USA do zapewnienia mechanizmów gwarantujących, że osoby fizyczne otrzymają (opóźnione) powiadomienia i będą mogły zakwestionować niewłaściwą inwigilację na podstawie sekcji 702 i dekretu nr 12333 oraz do ustanowienia prawnie usankcjonowanego mechanizmu gwarantującego obywatelom spoza USA egzekwowalne prawa wykraczające poza ustawę o sądowych środkach zaskarżenia;

24.  przypomina, że państwa członkowskie nadal wymieniają dane osobowe ze Stanami Zjednoczonymi w ramach programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów, umowy UE-USA w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera, automatycznej wymiany informacji podatkowych za pośrednictwem umów międzyrządowych wdrażających amerykańską ustawę o wypełnianiu obowiązków podatkowych w stosunku do rachunków posiadanych za granicą (FATCA), co niekorzystnie wpływa na tzw. Amerykanów z przypadku, o czym mowa w rezolucji Parlamentu z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie szkodliwych skutków amerykańskiej ustawy o wypełnianiu obowiązków podatkowych w stosunku do rachunków posiadanych za granicą (FATCA) dla obywateli UE, w szczególności tzw. Amerykanów z przypadku(17); przypomina, że USA nadal mają dostęp do baz danych organów ścigania państw członkowskich zawierających odciski palców i dane DNA obywateli UE; zwraca się do Komisji o przeanalizowanie wpływu wyroków „Schrems I” i „Schrems II” na tę wymianę danych oraz o publiczne i pisemne przedstawienie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych do 30 września 2021 r. swojej analizy i sposobu, w jaki zamierza ona dostosować ją do tych wyroków;

25.  wzywa również Komisję do przeanalizowania sytuacji dostawców usług w chmurze objętych sekcją 702 FISA, którzy przekazują dane za pomocą standardowych klauzul umownych; wzywa ponadto Komisję do przeanalizowania wpływu na prawa przyznane na mocy umowy ramowej UE-USA, w tym prawo do sądowego dochodzenia roszczeń, biorąc pod uwagę, że USA wyraźnie przyznają to prawo jedynie obywatelom wyznaczonych krajów, które zezwalają na przekazywanie danych do USA w celach komercyjnych; uważa za niedopuszczalne, że rok po terminie Komisja nadal nie opublikowała swoich wniosków z pierwszego wspólnego przeglądu umowy ramowej, i wzywa Komisję, aby w razie konieczności niezwłocznie dostosowała umowę do standardów określonych w wyrokach TSUE;

26.  uważa za konieczne, z uwagi na znaczne braki w ochronie danych europejskich obywateli, które są przekazywane do Stanów Zjednoczonych, by wspierać inwestowanie w europejskie narzędzia magazynowania danych (np. usługi w chmurze) w celu zmniejszenia zależności Unii pod względem zdolności magazynowania od państw trzecich oraz zwiększenia autonomii Unii pod względem zarządzania danymi i ich ochrony;

Decyzje stwierdzające odpowiedni stopień ochrony

27.  wzywa Komisję do podjęcia wszelkich niezbędnych działań, aby zapewnić, że wszelkie nowe decyzje stwierdzające odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do USA są w pełni zgodne z rozporządzeniem (UE) 2016/679, z Kartą i każdym aspektem wyroków TSUE; przypomina, że ramy adekwatności znacznie ułatwiają działalność gospodarczą, w szczególności MŚP i nowym firmom, które w przeciwieństwie do dużych przedsiębiorstw często nie posiadają niezbędnego potencjału finansowego, prawnego i technicznego, aby korzystać z innych narzędzi przekazywania danych; wzywa państwa członkowskie do zawarcia z USA umów o zakazie szpiegowania; apeluje do Komisji, aby wykorzystała kontakty ze swoimi odpowiednikami ze Stanów Zjednoczonych do przekazania przesłania, że w przypadku braku zmiany amerykańskich przepisów i praktyk w zakresie nadzoru jedyną wykonalną możliwością ułatwienia podjęcia przyszłej decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony byłoby zawarcie z państwami członkowskimi umów o zakazie szpiegowania;

28.  uważa, że wszelkie przyszłe decyzje Komisji stwierdzające odpowiedni stopień ochrony nie powinny opierać się na systemie certyfikacji własnej, jak to miało miejsce zarówno w przypadku „bezpiecznej przystani”, jak i Tarczy Prywatności; wzywa Komisję do pełnego zaangażowania EROD w ocenę zgodności z wszelkimi nowymi decyzjami stwierdzającymi odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do USA oraz w ich egzekwowanie; w związku z tym wzywa Komisję do uzgodnienia z administracją USA działań niezbędnych do tego, by umożliwić EROD skuteczne odgrywanie tej roli; oczekuje, że przed przyjęciem takiej decyzji Komisja poważniej rozważy stanowisko Parlamentu Europejskiego w sprawie każdej nowej decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do USA;

29.  przypomina, że Komisja dokonuje obecnie przeglądu wszystkich decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony, przyjętych na mocy dyrektywy 95/46/WE; podkreśla, że Komisja powinna stosować bardziej rygorystyczne normy określone w RODO oraz w wyrokach „Schrems I” i „Schrems II” TSUE, aby ocenić, czy zapewniono poziom ochrony zasadniczo równoważny z poziomem przewidzianym w RODO, w tym pod względem dostępu do skutecznego środka odwoławczego i ochrony przed nieuzasadnionym dostępem organów państwa trzeciego do danych osobowych; wzywa Komisję do zakończenia tych przeglądów w trybie pilnym oraz do cofnięcia lub zawieszenia wszelkich decyzji wydanych przed wejściem w życie RODO, jeżeli stwierdzi, że dane państwo trzecie nie zapewnia zasadniczo równoważnego stopnia ochrony, i jeżeli sytuacji nie można zaradzić;

30.  uważa, że administracja prezydenta Joe Bidena, poprzez powołanie na głównego negocjatora w sprawie następcy Tarczy Prywatności doświadczonego eksperta w dziedzinie prywatności wykazała zaangażowanie w znalezienie rozwiązania dla przekazywania danych handlowych między UE a USA jako kwestii priorytetowej; oczekuje, że dialog między Komisją a jej amerykańskimi odpowiednikami, który rozpoczął się zaraz po orzeczeniu TSUE, nasili się w nadchodzących miesiącach;

31.  wzywa Komisję, aby nie przyjmowała żadnych nowych decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do USA, o ile nie zostaną wprowadzone znaczące reformy, w szczególności dla celów bezpieczeństwa narodowego i wywiadu, które można osiągnąć poprzez jasną, trwałą pod względem prawnym, wykonalną i niedyskryminacyjną reformę amerykańskich przepisów i praktyk; w związku z tym ponownie podkreśla znaczenie solidnych zabezpieczeń w zakresie dostępu władz publicznych do danych osobowych; wzywa Komisję, by wcieliła w życie swoje „ambicje geopolityczne” narzucenia USA i innym państwom trzecim ochrony danych osobowych zasadniczo równoważnej ochronie obowiązującej w UE;

32.  zaleca, aby krajowe organy ochrony danych zawiesiły przekazywanie danych osobowych, które mogą być przedmiotem dostępu władz publicznych w USA, gdyby Komisja miała wydać jakąkolwiek nową decyzję stwierdzającą odpowiedni stopień ochrony w odniesieniu do USA w przypadku braku takich znaczących reform;

33.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja stosuje kryteria określone w dokumencie „Odpowiedni stopień ochrony przekazywanych danych osobowych” Grupy Roboczej Art. 29 w ramach RODO(18) (w formie zatwierdzonej przez EROD) oraz w zaleceniu EROD nr 01/2021 w sprawie dokumentu „Odpowiedni stopień ochrony przekazywanych danych osobowych” na mocy dyrektywy o ochronie danych w sprawach karnych(19); uważa, że Komisja nie powinna schodzić poniżej tych kryteriów przy ocenie, czy dane państwo trzecie kwalifikuje się do decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony; odnotowuje, że EROD niedawno zaktualizowała swoje zalecenia w sprawie europejskich gwarancji dotyczących środków nadzoru w świetle orzecznictwa TSUE(20);

o
o   o

34.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie Europejskiej, Radzie Unii Europejskiej, Europejskiej Radzie Ochrony Danych, parlamentom narodowym państw członkowskich, Kongresowi i rządowi Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz parlamentowi i rządowi Zjednoczonego Królestwa.

(1) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 16 lipca 2020 r., Data Protection Commissioner przeciwko Facebook Ireland Limited i Maximillianowi Schremsowi, C-311/18, ECLI:EU:C:2020:559. (2) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 6 października 2015 r. w sprawie C-362/14 – Maximillian Schrems przeciwko Data Protection Commissioner, ECLI:EU:C:2015:650. (3) Wyrok z 6 października 2020 r., Privacy International przeciwko Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs i in., C-623/17, ECLI:EU:C:2020:790. (4) Dz.U. C 76 z 28.2.2018, s. 82. (5) Dz.U. C 298 z 23.8.2018, s. 73. (6) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 133. (7) Dz.U. C 345 z 16.10.2020, s. 58. (8) Dz.U. L 39 z 12.2.2010, s. 5. (9) Dz.U. L 207 z 1.8.2016, s. 1. (10) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0337. (11) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1. (12) https://edpb.europa.eu/sites/default/files/files/file1/edpb_guidelines_2_2018_derogations_pl.pdf (13) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylająca decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 89). (14) Wniosek UE dotyczący przepisów w sprawie transgranicznych przepływów danych oraz ochrony danych osobowych i prywatności. http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157130.pdf (15) Wspólna opinia EROD-EIOD z dnia 14 stycznia 2021 r. nr 2/2021 w sprawie standardowych klauzul umownych dotyczących przekazywania danych osobowych do państw trzecich: https://edpb.europa.eu/our-work-tools/our-documents/edpbedps-joint-opinion/edpb-edps-joint-opinion-22021-standard_pl (16) Zalecenie EROD z dnia 11 listopada 2020 r. nr 01/2020 dotyczące środków uzupełniających narzędzia przekazywania w celu zapewnienia zgodności z unijnym stopniem ochrony danych osobowych. https://edpb.europa.eu/our-work-tools/documents/public-consultations/2020/recommendations-012020-measures-supplement_pl (17) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 141. (18) https://ec.europa.eu/newsroom/article29/item-detail.cfm?item_id=614108 (19) https://edpb.europa.eu/our-work-tools/our-documents/recommendations/recommendations-012021-adequacy-referential-under-law_pl (20) https://edpb.europa.eu/our-work-tools/our-documents/recommendations/recommendations-022020-european-essential-guarantees_pl

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie prawa Parlamentu do informacji na temat bieżącej oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności (2021/2703(RSP))

P9_TA(2021)0257 B9-0276/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności(1) (rozporządzenie w sprawie RRF),

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że rozporządzenie w sprawie RRF przyjęto w ramach zwykłej procedury ustawodawczej;

B.  mając na uwadze, że RRF jest bezprecedensowym instrumentem pod względem wielkości i sposobów finansowania;

C.  mając na uwadze, że kontrola demokratyczna i kontrola parlamentarna nad wdrażaniem RRF są możliwe jedynie przy pełnym zaangażowaniu Parlamentu na wszystkich etapach;

D.  mając na uwadze, że art. 26 rozporządzenia w sprawie RRF ustanawia dialog w sprawie odbudowy i zwiększania odporności, którego celem jest zwiększenie przejrzystości i rozliczalności oraz przekazywanie Parlamentowi przez Komisję informacji dotyczących między innymi planów odbudowy i zwiększania odporności państw członkowskich oraz ich oceny;

E.  mając na uwadze, że Parlament może wyrażać swoje opinie w kwestiach poruszanych w ramach dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności, w tym w drodze rezolucji i wymiany poglądów z Komisją, oraz mając na uwadze, że Komisja musi uwzględnić te opinie;

F.  mając na uwadze, że w ramach dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności Parlament może zwrócić się do Komisji o przedstawienie informacji na temat stanu oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności;

G.  mając na uwadze, że państwa członkowskie powinny były co do zasady przedłożyć Komisji swoje krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności do 30 kwietnia 2021 r.;

H.  mając na uwadze, że jak dotąd swoje plany przedłożyło 18 państw członkowskich;

I.  mając na uwadze, że Komisja musi ocenić każdy krajowy plan odbudowy i zwiększania odporności w terminie dwóch miesięcy od jego przedłożenia;

J.  mając na uwadze, że Komisja udostępniła przedłożone krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności Parlamentowi i Radzie;

K.  mając na uwadze, że 11 marca 2021 r. Parlament przeprowadził debatę plenarną na temat „Poszanowanie zasady partnerstwa przy przygotowywaniu i wdrażaniu krajowych planów odbudowy i odporności oraz zapewnienie dobrego zarządzania wydatkami”;

L.  mając na uwadze, że 20 stycznia 2021 r. Komitet Regionów i Rada Gmin i Regionów Europy opublikowały wyniki ukierunkowanych konsultacji na temat „Zaangażowanie gmin, miast i regionów w przygotowanie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności”;

1.  z zadowoleniem przyjmuje starania Komisji na rzecz szybkiego przyjęcia przed wakacjami letnimi odpowiednich decyzji wykonawczych Rady związanych z krajowymi planami odbudowy i zwiększania odporności oraz stałe zaangażowanie Komisji we współpracę z państwami członkowskimi, aby pomóc im w opracowaniu wysokiej jakości planów;

2.  przypomina Komisji, by wypełniła swoje zobowiązania wynikające z rozporządzenia w sprawie RRF i przedstawiła Parlamentowi wszelkie istotne informacje na temat stanu wdrożenia rozporządzenia w sprawie RRF oraz uwzględniła wszelkie uwagi zgłoszone w ramach dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności, w tym opinie przedstawione przez odpowiednie komisje oraz opinie zawarte w rezolucjach plenarnych;

3.  uważa, że w celu zapewnienia właściwego nadzoru demokratycznego i kontroli parlamentarnej nad wdrażaniem RRF, a także większej przejrzystości i demokratycznej rozliczalności Komisja musi regularnie informować Parlament, ustnie i pisemnie, o stanie oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; podkreśla, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie RRF Parlament jest uprawniony do otrzymywania takich informacji w kontekście dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności;

4.  wzywa Komisję do przedstawienia wszystkich istotnych informacji ogólnych i podsumowania reform i inwestycji określonych w przedłożonych planach w odniesieniu do sześciu filarów (w tym celów ogólnych i szczegółowych oraz zasad horyzontalnych) oraz 11 kryteriów oceny określonych w rozporządzeniu w sprawie RRF;

5.  przypomina, iż Parlament oczekuje, że informacje będą przekazywane w łatwo zrozumiałej i porównywalnej formie, co obejmuje również wszystkie istniejące tłumaczenia dokumentów przedłożonych przez państwa członkowskie;

6.  uważa, że udostępnienie jakiejkolwiek wstępnej oceny planów nie przesądza o wyniku procedury; uważa, że usprawniłoby to dialog w sprawie odbudowy i zwiększania odporności, ponieważ większość krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności w chwili ich przedłożenia znajduje się w bardzo zaawansowanym stadium i prawdopodobnie zostanie zatwierdzona;

7.  uważa, że aby zapewnić i wzmocnić legitymację demokratyczną RRF i zwiększyć poczucie odpowiedzialności za RRF wśród obywateli, Komisja musi zagwarantować pełną przejrzystość i rozliczalność;

8.  przypomina, że art. 18 ust. 4 lit. q) rozporządzenia w sprawie RRF stanowi, że krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności powinny zawierać „podsumowanie procesu konsultacji, przeprowadzonych zgodnie z krajowymi uregulowaniami, z władzami lokalnymi i regionalnymi, partnerami społecznymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, organizacjami młodzieżowymi i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami, jak również sposób odzwierciedlenia w planie odbudowy i zwiększania odporności wkładu zainteresowanych stron”; wzywa Komisję, aby zachęcała państwa członkowskie do przeprowadzenia konsultacji ze wszystkimi krajowymi zainteresowanymi stronami oraz do zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego oraz władz lokalnych i regionalnych we wdrażanie tych planów, a w szczególności w ich monitorowanie, a także do zadbania o konsultacje w przypadku ewentualnych przyszłych zmian lub nowych planów;

9.  wzywa Komisję do zapewnienia pełnej przejrzystości harmonogramu zatwierdzania aktów delegowanych wydawanych w następstwie rozporządzenia w sprawie RRF, a mianowicie aktów delegowanych dotyczących tabeli wyników w zakresie odbudowy i zwiększania odporności oraz metodyki sprawozdawczości w zakresie wydatków socjalnych, w tym na dzieci i młodzież, oraz do uwzględnienia odpowiednich elementów dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności; wzywa ponadto do szybkiego zatwierdzenia tych aktów delegowanych przed przerwą letnią;

10.  wzywa Komisję do dopilnowania, by przed dokonaniem oceny realizacji celów pośrednich i końcowych uzgodnionych w decyzji wykonawczej Rady i krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności Parlament otrzymał wstępne ustalenia dotyczące realizacji celów pośrednich i końcowych, zgodnie z wymogami art. 25 ust. 4 rozporządzenia w sprawie RRF;

11.  przypomina Radzie, że „odnośne wyniki dyskusji prowadzonych w organach przygotowawczych Rady są udostępniane właściwej komisji Parlamentu Europejskiego”;

12.  wzywa Komisję do dalszego stosowania otwartego, przejrzystego i konstruktywnego podejścia podczas dialogu w sprawie odbudowy i zwiększania odporności;

13.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Radzie Europejskiej i Komisji.

(1) Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 168/2007 ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (COM(2020)0225) – (2020/0112R(APP))

P9_TA(2021)0258 A9-0058/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 168/2007 ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (COM(2020)0225),

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 352,

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 168/2007 z dnia 15 lutego 2007 r. ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej(1) (rozporządzenie ustanawiające FRA),

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka, art. 2, 6 i 7 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej ,,Kartąˮ),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie agencji zdecentralizowanych oraz wspólne podejście,

–  uwzględniając badanie zatytułowane „Strengthening the Fundamental Rights Agency – The Revision of the Fundamental Rights Agency Regulation” [„Wzmocnienie Agencji Praw Podstawowych – przegląd rozporządzenia ustanawiającego Agencję Praw Podstawowych”], opublikowane przez Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych w maju 2020 r.,

–  uwzględniając art. 105 ust. 5 Regulaminu,

–  uwzględniając opinię Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,

–  uwzględniając wstępne sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0058/2021),

A.  mając na uwadze, że wniosek dotyczący rozporządzenia Rady to krok naprzód w zapewnianiu zasadniczo większej skuteczności prac Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) przez umożliwienie jej funkcjonowania w pełni we wszystkich obszarach kompetencji Unii oraz przez sprecyzowanie jej zadań i metod pracy, przy jednoczesnym przestrzeganiu zasad proporcjonalności i pomocniczości; mając na uwadze, że godne ubolewania jest, iż podstawa prawna wymaga na obecnym etapie jednomyślności w Radzie i zatwierdzenia przez Parlament, co oznacza, że zaangażowanie Parlamentu w reformę jest ograniczone;

B.  mając na uwadze, że FRA w istotny sposób przyczynia się do przestrzegania praw podstawowych oraz – jako niezależna i pełnoprawna agencja UE i strażniczka praw podstawowych – powinna zostać jeszcze bardziej wzmocniona, aby mogła jak najskuteczniej propagować i chronić prawa podstawowe, jednocześnie dążąc do dialogu dzięki aktywnemu zaangażowaniu społeczeństwa obywatelskiego, w tym izb adwokackich, organizacji zawodowych, sędziów i adwokatów;

C.  mając na uwadze, że ambicje UE dotyczące rozwijania silniejszego wymiaru zewnętrznego powinny znaleźć odzwierciedlenie w większym zaangażowaniu FRA w monitorowanie i kontrolę aktów i działań Unii i jej państw członkowskich we wszystkich aspektach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

D.  mając na uwadze, że w zglobalizowanym świecie zasadnicze znaczenie ma zagwarantowanie dostatecznej ochrony praw podstawowych dzięki współpracy międzynarodowej z państwami trzecimi;

E.  mając na uwadze, że zaufanie obywateli Unii do pracy organów policji i wymiaru sprawiedliwości można podnosić i zwiększać tylko dzięki właściwemu, dokładnemu i konsekwentnemu monitorowaniu i kontrolowaniu aktów i działań Unii i jej państw członkowskich oraz przez bezzwłoczne zapewnianie zgodności tych aktów i działań ze zobowiązaniami dotyczącymi praw podstawowych; mając na uwadze, że działalność FRA w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości jest zatem niezmiernie ważna i w związku z tym jej mandat powinien obejmować również obszar współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych;

F.  mając na uwadze, że praca FRA w zakresie obrony praw podstawowych i określania wyzwań, takich jak prawa dzieci, migracja (w tym granice zewnętrzne), wykorzystanie sztucznej inteligencji i nowych technologii, równouprawnienie płci, przemoc uwarunkowana płcią i prawa kobiet itp., jest ważna z punktu widzenia priorytetów agencji, przez co wymaga uznania i wsparcia;

1.  uważa, że cel FRA, jakim jest dostarczanie właściwym instytucjom, organom, biurom i agencjom informacji, pomocy i wiedzy fachowej w zakresie praw podstawowych oraz obrona i ochrona tych praw w UE, ma najwyższe znaczenie, gdyż FRA monitoruje praktyczne zastosowanie Karty w stosunku do wszystkich obywateli państw członkowskich i stara się zapewnić w ten sposób godne traktowanie każdej osoby, traktując jednakowo wszystkie państwa członkowskie; podkreśla jej ważną rolę jako podmiotu wspierającego Unię i jej państwa członkowskie przy wprowadzaniu środków lub określaniu kierunków działań związanych z prawami podstawowymi; podkreśla, że te działania wspierające mogą przybierać różne formy, w tym formę publikacji sprawozdań opartych na faktach, wyważonych i uwzględniających różne źródła; zachęca Komisję i Radę do systematycznego korzystania z danych opracowywanych przez FRA przy kształtowaniu polityki oraz zobowiązuje się do tego samego;

2.  podkreśla, że przestępstwa z nienawiści i nawoływanie do nienawiści są powszechnym i palącym problemem, podobnie jak dyskryminacja z jakichkolwiek powodów, w tym ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, wszelkie poglądy, w tym polityczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, tożsamość lub ekspresję płciową, wiek lub orientację seksualną; przypomina, że perspektywa horyzontalna i przekrojowa ma zasadnicze znaczenie dla ochrony praw podstawowych wszystkich osób; ostrzega przed nasilaniem się i normalizacją nawoływania do nienawiści i różnych form rasizmu, ksenofobii i powiązanej z nimi nietolerancji, w szczególności antycyganizmu, antysemityzmu, islamofobii oraz rasizmu wobec osób czarnoskórych i osób o innym niż biały kolorze skóry w wielu państwach członkowskich, i zauważa, że zjawisko to zostało spotęgowane nasileniem się ruchów ekstremistycznych i wzrosło w środowisku internetowym, zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19; podkreśla zaangażowanie FRA w zwalczanie wszelkiego rodzaju dyskryminacji i wzywa Agencję, aby kontynuowała prace nad rozwojem sytuacji w zakresie nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści oraz by regularnie składała sprawozdania na temat zaistniałych przypadków i najnowszych tendencji;

3.  potwierdza, że chce umożliwić FRA funkcjonowanie w pełni we wszystkich obszarach kompetencji Unii i wypełnianie jej roli zgodnie z założeniami prawodawców UE, a zatem określić zasady i warunki, na jakich będzie mógł wyrazić zgodę; ubolewa w tej sytuacji nad ograniczonym zaangażowaniem Parlamentu w reformę FRA i podkreśla, że opowiada się za zwykłą procedurą ustawodawczą; wzywa Komisję, by przydzieliła FRA odpowiednio zwiększony budżet, podobnie jak innym agencjom WSiSW, tak aby mogła ona w pełni wypełniać swoją rolę; uznaje potrzebę zatrudnienia we FRA odpowiednio wyspecjalizowanego personelu;

4.  wzywa Radę, aby przy zmianie rozporządzenia ustanawiającego FRA wzięła pod uwagę następujące kwestie:

oprócz walki z rasizmem, ksenofobią i związanymi z nimi przejawami nietolerancji, jak określono w art. 5 ust. 2 lit. b) rozporządzenia ustanawiającego FRA, oraz bardziej ogólnego zobowiązania do zwalczania wszelkich form dyskryminacji i przestępstw z nienawiści, w części operacyjnej nowego rozporządzenia należy wyraźnie wymienić następujące obszary działalności:

należy uwzględnić propozycję Komisji, by zaprzestać stosowania obecnych pięcioletnich wieloletnich ram prac i odstąpić od ustanawiania ograniczeń tematycznych na każdy okres pięcioletni, aby umożliwić FRA dostosowanie prac i ukierunkowania tematycznego do pojawiających się priorytetów; agencja powinna przygotowywać programowanie w ścisłym porozumieniu z krajowymi urzędnikami łącznikowymi FRA w celu jak najlepszej i jak najskuteczniejszej koordynacji głównych obszarów tematycznych z organami krajowymi państw członkowskich; projekt dokumentu programowego należy przesłać właściwemu organowi przygotowawczemu Rady i Parlamentowi Europejskiemu do dyskusji, a w świetle wyników tych dyskusji dyrektor FRA musi przedłożyć zarządowi FRA do przyjęcia projekt dokumentu programowego;

5.  wzywa Komisję do rozważenia bardziej wszechstronnego i ambitniejszego przeglądu rozporządzenia ustanawiającego FRA po przeprowadzeniu dogłębnej oceny skutków i konsultacji z właściwymi zainteresowanymi stronami, aby zwiększyć niezależność, skuteczność i wydajność FRA; wzywa Radę, aby rozważyła takie propozycje; wzywa Komisję, by do celów przyszłego przeglądu uwzględniła w szczególności następujące kwestie:

na wniosek Rady, Komisji lub Parlamentu FRA powinna mieć możliwość prowadzenia w szczególności niezależnych badań naukowych i sondaży oraz wykonywania opracowań przygotowawczych i badań wykonalności, a także formułowania i publikowania wniosków i opinii na tematy szczegółowe, w tym ocen dotyczących poszczególnych krajów i opinii na temat wniosków ustawodawczych na różnych etapach procesu ustawodawczego oraz na temat procedur przewidzianych w art. 7 TUE; powinno to być również możliwe z inicjatywy FRA, a nie tylko na wniosek instytucji Unii; ponadto poszczególne państwa członkowskie lub grupa państw członkowskich powinny mieć prawo inicjatywy; aktywną rolę FRA w przyszłym unijnym mechanizmie na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych należy włączyć do rozporządzenia, by FRA jako organ we współpracy z panelem niezależnych ekspertów określała bezstronnie główne pozytywne i negatywne zmiany w każdym państwie członkowskim i przyczyniała się między innymi do opracowania rocznego sprawozdania Komisji;

6.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 53 z 22.2.2007, s. 1. (2) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie odpowiedzialności przedsiębiorstw za szkody w środowisku (2020/2027(INI))

P9_TA(2021)0259 A9-0112/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając dyrektywę 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu(1) (zwaną dalej dyrektywą sprawie odpowiedzialności za szkody w środowisku – ELD),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne(2) (zwaną dalej dyrektywą w sprawie przestępstw przeciwko środowisku – ECD),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 14 kwietnia 2016 r. na mocy art. 18 ust. 2 dyrektywy 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (COM(2016)0204),

–  uwzględniając art. 4 i 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 37 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej ,,Kartąˮ),

–  uwzględniając zmianę dyrektywy 2004/35/WE dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/21/WE z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego(3), dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla(4) oraz dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/30/UE z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa działalności związanej ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich(5),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 14 kwietnia 2016 r. zatytułowany „Ocena REFITT dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko” (SWD(2016)0121), towarzyszący sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady zgodnie z art. 18 ust. 2 dyrektywy 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu,

–  uwzględniając briefing Biura Analiz Parlamentu Europejskiego (EPRS) z dnia 6 czerwca 2016 r. zatytułowany „The implementation of the Environmental Liability Directive: a survey of the assessment process carried out by the Commission” [Wdrażanie dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko: badanie prowadzonego przez Komisję procesu oceny],

–  uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych z 15 maja 2020 r. zatytułowane „Environmental liability of companies” [Odpowiedzialność przedsiębiorstw za środowisko],

–  uwzględniając badanie Komisji z maja 2020 r. zatytułowane „Improving financial security in the context of the Environmental Liability Directive” [Poprawa bezpieczeństwa finansowego w kontekście dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko],

–  uwzględniając ocenę Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 11 grudnia 2019 r. dotyczącą dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku,

–  uwzględniając opracowaną przez EPRS notatkę informacyjną z października 2020 r. zatytułowaną „Environmental liability of companies” [Odpowiedzialność przedsiębiorstw za środowisko]: wybrane możliwe zmiany w dyrektywie ELD]”,

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 28 października 2020 r. dotyczący oceny dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku (SWD(2020)0259),

–  uwzględniając konkluzje i zalecenia z marca 2016 r. z działań UE w dziedzinie zwalczania przestępstw przeciwko środowisku (EFFACE),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie Komisji Rozwoju, Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A9-0112/2021),

A.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 191 ust. 1 TFUE polityka Unii w dziedzinie środowiska przyczynia się do osiągania takich celów, jak ochrona zdrowia ludzkiego, ochrona i poprawa jakości środowiska, propagowanie ostrożnego i racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych, propagowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do poradzenia sobie z regionalnymi lub światowymi problemami w dziedzinie środowiska;

B.  mając na uwadze, że według art. 37 Karty wysoki poziom ochrony środowiska oraz poprawa jakości środowiska muszą być włączane do strategii politycznych Unii oraz gwarantowane zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju;

C.  mając na uwadze, że skoordynowana strategia UE w dziedzinie środowiska zachęca do współpracy i zapewnia spójność strategii politycznych UE; mając na uwadze, że Europejski Zielony Ład wyznacza ambitny cel osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń, który to cel ma zostać zrealizowany za pośrednictwem przekrojowej strategii ochrony zdrowia obywateli przed degradacją i zanieczyszczeniem środowiska, a jednocześnie jest także wezwaniem do sprawiedliwych przemian, które nie pozostawią nikogo bez pomocy;

D.  mając na uwadze, że odpowiedzialne prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z należytym uwzględnianiem przez przedsiębiorstwa ochrony środowiska; mając na uwadze, że odpowiedzialność za szkody wyrządzone w środowisku w zasadniczy sposób przyczynia się do tego, aby europejskie przedsiębiorstwa stały się bardziej zrównoważone w wymiarze długoterminowym; mając na uwadze, że osiągnięcie tego celu jest ściśle powiązane z opracowaniem odpowiednich przepisów dotyczących należytej staranności i rozliczalności społecznej korporacji oraz zrównoważonego ładu korporacyjnego; mając na uwadze, że odpowiedzialność przedsiębiorstw musi stać w zgodzie z prawem krajowym;

E.  mając na uwadze, że szkody wyrządzone w środowisku naturalnym, szkodliwe i niebezpieczne chemikalia oraz zmiana klimatu mogą powodować znaczne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego w związku z zanieczyszczeniem powietrza, gleby i wody;

F.  mając na uwadze, że dyrektywa ELD współistnieje z innymi instrumentami i przepisami dotyczącymi odpowiedzialności, zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu państw członkowskich; mając na uwadze, że incydenty, które powodują powstanie zobowiązań wynikających z dyrektywy ELD, mogą jednocześnie pociągnąć za sobą postępowanie karne, cywilne lub administracyjne, co skutkuje brakiem pewności prawa i poczucia bezpieczeństwa zarówno dla zainteresowanych przedsiębiorstw, jak i potencjalnych ofiar;

G.  mając na uwadze, że – jak wynika ze sprawozdania Komisji z 2016 r. dotyczącego odpowiedzialności za środowisko – niezależnie od korzyści zapewnianych przez dyrektywę ELD pod względem poprawy spójności prawa na szczeblu UE, Unia Europejska nadal ma do czynienia z fragmentacją regulacyjną w tym obszarze oraz brakiem jednolitości pod względem prawnym i praktycznym;

H.  mając na uwadze, że obecne definicje „szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu” i „podmiotu gospodarczego” zawarte w dyrektywie ELD były przedmiotem różnych analiz, w których zwrócono uwagę na trudności z ich interpretacją; mając na uwadze, że znaczenie progu szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu jest różnie interpretowane i stosowane, w związku z czym wymaga dalszych wyjaśnień;

I.  mając na uwadze, że rośnie liczba przypadków, w których ofiary zanieczyszczeń powodowanych przez jednostki zależne spółek europejskich działające poza UE starają się wnosić do sądów w UE powództwo przeciwko jednostkom dominującym w sprawie odpowiedzialności za szkody w środowisku;

J.  mając na uwadze, że systemy odpowiedzialności za zanieczyszczenia rozproszone są w prawie UE rozdrobnione;

K.  mając na uwadze, że dyrektywa ELD spowodowała ustalenie „ram odpowiedzialności za środowisko w oparciu o zasadę »zanieczyszczający płaci« w celu zapobiegania i zaradzenia szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu”; mając na uwadze, że dyrektywa ELD uzupełnia główne elementy prawodawstwa UE w dziedzinie ochrony środowiska, z którymi jest bezpośrednio lub pośrednio powiązana, w szczególności dyrektywę siedliskową(6), dyrektywę ptasią(7), ramową dyrektywę wodną(8), dyrektywę ramową w sprawie strategii morskiej(9) i dyrektywę w sprawie bezpieczeństwa działalności na obszarach morskich(10);

L.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu Komisji z 2016 r. dotyczącym odpowiedzialności za środowisko zalecono wszystkim państwom członkowskim zobowiązanie się do „rejestrowania danych dotyczących incydentów objętych dyrektywą ELD i publikowania ich rejestrów, jeżeli dotychczas tego nie czyniły”(11); mając na uwadze, że mimo to tylko siedem państw członkowskich posiada ogólnodostępny rejestr przypadków objętych dyrektywą ELD, podczas gdy cztery inne państwa członkowskie posiadają rejestr niepubliczny; mając na uwadze, że kilka państw członkowskich gromadzi informacje objęte innymi aktami prawnymi UE, ale nie konkretnie dyrektywą ELD, lub posiada rejestry o szerszym lub innym zakresie, a także mając na uwadze, że kilka państw członkowskich gromadzi dane na szczeblu regionalnym; mając na uwadze, że 14 państw członkowskich nie posiada bazy danych o incydentach środowiskowych lub przypadkach objętych dyrektywą ELD; mając na uwadze, że wdrażanie dyrektywy ELD charakteryzuje się znacznym stopniem elastyczności przyznanym państwom członkowskim w oparciu o rozdrobnienie regulacyjne i brak jednorodności zarówno z prawnego, jak i praktycznego punktu widzenia;

M.  mając na uwadze, że wydaje się, iż większość państw członkowskich nie przewiduje w swoim prawodawstwie obowiązkowych instrumentów zabezpieczenia finansowego, ale kilka państw ich wymaga(12); mając na uwadze, że wydaje się, iż instrumenty te – jeśli je wdrożono – okazały się skuteczne i wykazały potrzebę oceny wprowadzenia obowiązkowego systemu zabezpieczeń finansowych;

N.  mając na uwadze, że chociaż na większości rynków dostępna jest wystarczająca ochrona ubezpieczeniowa, w tym w zakresie uzupełniających i kompensacyjnych środków zaradczych, popyt jest ogólnie niski ze względu na brak zgłaszanych incydentów, nieoptymalne egzekwowanie prawa i wolniejszy rozwój rynków wschodzących(13); mając na uwadze, że nie stanowi to samo w sobie przeszkody dla wprowadzenia obowiązkowych gwarancji finansowych;

O.  mając na uwadze, że niewypłacalność operatorów będąca wynikiem poważnych awarii nadal stanowi problem w UE; mając na uwadze, że Komisja powinna przeanalizować obecne ramy krajowe i regulacyjne oraz przyjąć zharmonizowane podejście unijne w celu zabezpieczenia podatników przed konsekwencjami niewypłacalności przedsiębiorstwa;

P.  mając na uwadze, że dostępność instrumentów zabezpieczenia finansowego znacznie się poprawiła od czasu przyjęcia dyrektywy ELD;

Q.  mając na uwadze, że dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów(14), która uchyla dyrektywę 2009/22/WE, przyjęto i będzie ona stosowana przez państwa członkowskie od 25 czerwca 2023 r.;

R.  mając na uwadze, że chociaż w niektórych przypadkach członkowie zarządów spółek są świadomi działań wiążących się z wysokim zagrożeniem wyrządzenia szkód środowisku, podejmowane przez nich decyzje pozostają nastawione na zysk, kosztem odpowiedzialnego zachowania i środowiska;

S.  mając na uwadze, że przegląd dyrektywy ELD powinien koniecznie zmierzać do osiągnięcia równowagi między interesem przedsiębiorstw a ochroną środowiska;

T.  mając na uwadze, że w ostatnich latach Parlament Europejski podjął aktywną rolę w forsowaniu systemu odpowiedzialności za środowisko naturalne w odniesieniu do szkód w środowisku lub szkód dla praw człowieka występujących w państwach trzecich, w szczególności przez przyjęcie swojej rezolucji z dnia 25 października 2016 r. w sprawie odpowiedzialności przedsiębiorstw za poważne naruszenia praw człowieka w państwach trzecich(15);

U.  mając na uwadze, że mandat Komisji powinien zapewniać równe warunki działania w zakresie postanowień dotyczących ochrony środowiska ujmowanych we wszystkich umowach handlowych zawieranych przez UE, jeśli postanowienia te stanowią część umowy;

V.  mając na uwadze, że Europejska Agencja Środowiska bada, w jaki sposób zagrożenia i korzyści środowiskowe są rozłożone w społeczeństwie; mając na uwadze, że porozumienie paryskie z 2015 r. podkreśla znaczenie uwzględniania praw osób wymagających szczególnego traktowania; mając na uwadze, że Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka opublikowało niedawno zasady ramowe dotyczące praw człowieka i środowiska, które wyjaśniają obowiązki państw w zakresie praw człowieka dotyczące czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska; mając ponadto na uwadze, że system odpowiedzialności przedsiębiorstw za naruszenia praw człowieka jest obecnie przedmiotem negocjacji w ONZ;

W.  mając na uwadze, że szkody wyrządzone środowisku naturalnemu oraz przestępstwa przeciwko środowisku mają negatywny wpływ nie tylko na różnorodność biologiczną i klimat, ale także na prawa człowieka i na zdrowie ludzkie; mając na uwadze, że w przeglądzie należy uwzględnić zagrożenia związane z transgranicznym charakterem szkód w środowisku, poważną i zorganizowaną przestępczością i korupcją, jak również zagrożenia dla praw człowieka i środowiska;

X.  mając na uwadze, że zasada 21 Deklaracji sztokholmskiej i zasada 2 deklaracji z Rio uznają suwerenne prawo państw do eksploatacji ich własnych zasobów zgodnie z prowadzoną przez nie polityką dotyczącą środowiska, ale także w równym stopniu odpowiedzialność w celu zagwarantowania, że działalność prowadzona w jurysdykcjach krajowych państw lub pod ich kontrolą nie powoduje szkód w środowisku naturalnym innych państw lub obszarów poza granicami ich jurysdykcji;

Uwagi ogólne

1.  z zadowoleniem przyjmuje starania Komisji zmierzające do oceny i wyeliminowania rozbieżności we wdrażaniu dyrektyw ELD i ECD w państwach członkowskich;

2.  ubolewa nad faktem, że określone w dyrektywie ELD uprawnienia uznaniowe, brak świadomości i informacji dotyczących dyrektywy ELD, niewystarczające zasoby i niewystarczająca wiedza specjalistyczna oraz słabe mechanizmy zapewniania zgodności i skutecznego zarządzania na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym doprowadziły do niedociągnięć we wdrażaniu, do znacznego zróżnicowania liczby przypadków w poszczególnych państwach członkowskich w odniesieniu do wdrażania dyrektywy ELD i poziomów zgodności oraz do nierównych warunków działania dla operatorów; ubolewa nad faktem, że takie wady mają również wpływ na wdrażanie dyrektywy ECD; w związku z tym jest zdania, że konieczne są dodatkowe starania na rzecz zapewnienia standaryzacji przepisów w UE i zwiększenia społecznego zaufania do skuteczności przepisów UE w celu skuteczniejszego zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu oraz osiągnięcia odpowiedniej równowagi między interesem przedsiębiorstw a ochroną środowiska;

3.  z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie Forum ds. Przestrzegania Prawa Ochrony Środowiska i Zarządzania Środowiskiem skupiającego specjalistów odpowiedzialnych za zapewnianie zgodności z przepisami w dziedzinie ochrony środowiska, dokonane w ramach działań następczych do planu działania Komisji z 2018 r.(16) i programu prac na lata 2020–-2022 na rzecz poprawy przestrzegania prawa ochrony środowiska i zarządzania środowiskiem, zatwierdzonego przez Forum w lutym 2020 r.(17);

4.  wyraża ubolewanie, że w wielu państwach członkowskich budżety inspektoratów ochrony środowiska pozostawiono na niezmienionym poziomie lub obniżono je z powodu kryzysu finansowego, oraz że nawet duże organy dysponujące znacznymi zasobami mogą napotykać trudności w samodzielnym poszerzaniu wiedzy na temat najlepszych sposobów zapewnienia zgodności; wyraża zatem opinię, że potrzebne jest silniejsze wsparcie na szczeblu UE, na przykład przez dostępne portale informacyjne, powszechnie wykorzystywane sieci (sieci UE dla praktyków), informacje i wytyczne dotyczące najlepszych praktyk, dodatkowe programy szkoleniowe dla sędziów i prawników na temat specyfiki prawa ochrony środowiska i przestępstw przeciwko środowisku na szczeblu unijnym i krajowym, materiały szkoleniowe i wytyczne dotyczące umiejętności, w koordynacji z krajowymi organami władzy, ponieważ działania te mogłyby zwiększyć presję wywieraną na przedsiębiorstwa będące „czarnymi owcami” i przynieść korzyści przedsiębiorstwom przestrzegającym prawa oraz umożliwiłoby zainteresowanym stronom, podmiotom gospodarczym i społeczeństwu uzyskanie większej świadomości istnienia zasad określonych w dyrektywie ELD oraz ich egzekwowania, i wnoszenie w ten sposób wkładu w lepsze zapobieganie i zaradzanie szkodom w środowisku;

5.  ubolewa, że przestępstwa przeciwko środowisku należą do najbardziej dochodowych form transnarodowej działalności przestępczej; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do przeznaczenia odpowiednich zasobów finansowych i kadrowych na zapobieganie przestępstwom przeciwko środowisku, prowadzenie dochodzeń w ich sprawie i ich ściganie, oraz do podnoszenia poziomu wiedzy eksperckiej odnośnych organów, w tym prokuratorów i sędziów, aby skuteczniej ścigać te przestępstwa i karać za nie; zachęca państwa członkowskie, by ustanowiły lub wzmocniły na odpowiednich szczeblach – w obrębie swych krajowych organów policji – wyspecjalizowane jednostki odpowiedzialne za prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw przeciwko środowisku; wzywa ponadto Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by wszystkie państwa członkowskie posiadały odpowiednią procedurę zarządzania kryzysem środowiskowym zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, oraz wzywa państwa członkowskie, by w przypadkach transgranicznych przestępstw przeciwko środowisku zachęcały do korzystania ze wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych i do wymiany informacji, co ułatwi koordynację równolegle prowadzonych dochodzeń i ścigania w kilku państwach członkowskich;

6.  uważa, że jedną z wielu przyczyn niedostatecznej harmonizacji dyrektywy ELD jest fakt, iż nie przewidziano standardowej procedury administracyjnej stosowanej w celu powiadomienia właściwych organów o bezpośrednich zagrożeniach prowadzących do wyrządzenia szkód środowisku lub o ich faktycznym wyrządzeniu; w związku z tym ubolewa, że publikowanie takich powiadomień lub informacji o sposobach postępowania w takich przypadkach nie jest obowiązkowe; zwraca uwagę, że w niektórych państwach członkowskich zauważono to ograniczenie w przepisach krajowych i w związku z tym utworzono bazy danych dotyczących powiadomień, incydentów i przypadków; zauważa jednak, że praktyki w poszczególnych państwach członkowskich są bardzo zróżnicowane i raczej ograniczone;

7.  zwraca uwagę na konieczność gromadzenia wiarygodnych danych dotyczących incydentów środowiskowych, które prowadzą do zastosowania dyrektywy ELD lub innych instrumentów administracyjnych, cywilnych lub karnych pod nadzorem grupy zadaniowej UE ds. dyrektywy ELD, a właściwe dane udostępnia się publicznie; apeluje, aby Komisja przeprowadziła należytą ocenę sytuacji w celu ustalenia, czy połączenie różnych instrumentów prawnych mogłoby umożliwić odpowiednią reakcję na szkody w środowisku, czy też nadal istnieją poważne luki, którym należy zaradzić; nalega na prawidłowe wdrożenie dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko, zachęcając państwa członkowskie do rejestrowania danych dotyczących incydentów związanych z dyrektywą ELD, publikowania rejestrów dotyczących dyrektywy ELD oraz gromadzenia danych wymaganych do udokumentowania skutecznego i efektywnego stosowania dyrektywy w ich kraju w celu zwiększenia zaufania do systemu ELD i sprawniejszego wdrażania;

8.  podkreśla, że prawie we wszystkich przypadkach objętych dyrektywą ELD operatorzy współpracują z organami administracyjnymi w dążeniu do podjęcia działań zaradczych; zauważa jednak, że średni koszt działań zaradczych wynosi 42 000 EUR(18), ale w kilku istotnych przypadkach koszty były znacząco wyższe; w związku z tym ubolewa, że w tych przypadkach zwrot kosztów był niemożliwy z powodu niewypłacalności operatora – w wyniku tego koszty musiało pokryć państwo, a pośrednio podatnicy, czego należy unikać w przyszłości;

9.  odnotowuje, że liczba przedsiębiorstw, wobec których toczą się postępowania w sprawach dotyczących środowiska, jest w państwach członkowskich niewielka, chociaż jest oczywiste, że dochodzi do przestępstw w rozumieniu dyrektywy ECD; zauważa w tym kontekście, że przyczyny tej sytuacji nie zostały jeszcze kompleksowo przeanalizowane ani wyjaśnione przez Komisję ani przez państwa członkowskie;

Zalecenia

10.  wzywa do jak najszybszego przeglądu dyrektywy ELD i przekształcenia jej w całkowicie zharmonizowane rozporządzenie; podkreśla jednocześnie potrzebę aktualizacji i dostosowania dyrektywy ELD do innych aktów prawnych UE mających na celu ochronę środowiska, w tym do dyrektywy ECD; podkreśla, że różnice we wdrażaniu i stosowaniu przepisów UE dotyczących odpowiedzialności przedsiębiorstw za szkody wyrządzone środowisku naturalnemu nie zapewniają obecnie równych warunków działania unijnym przedsiębiorstwom, co zakłóca prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE; wzywa do zwiększenia wysiłków na rzecz harmonizacji wdrażania dyrektywy ELD w państwach członkowskich;

11.  wzywa do aktualizacji dyrektywy ECD w następstwie dogłębnej oceny skutków, w której należy ocenić m.in. zakres dyrektywy przy jednoczesnym uwzględnieniu nowych rodzajów i wzorców przestępstw przeciwko środowisku; podkreśla ponadto potrzebę zapewnienia skutecznego egzekwowania obowiązującego prawodawstwa;

12.  zwraca uwagę na rosnące zaangażowanie państw członkowskich w działania na rzecz uznania ekobójstwa na szczeblu krajowym i międzynarodowym; zwraca się do Komisji o zbadanie znaczenia ekobójstwa dla prawa i dyplomacji UE;

13.  wzywa Komisję do udzielenia dalszych wyjaśnień i wskazówek właściwym organom krajowym i prokuratorom w sprawie kluczowych terminów prawnych zastosowanych w dyrektywie o handlu elektronicznym oraz do opracowania zharmonizowanej klasyfikacji przestępstw przeciwko środowisku;

14.  podkreśla znaczącą rolę, jaką w zwiększaniu skuteczności wdrażania dyrektyw odgrywają instrumenty „miękkiego prawa”, takie jak dokumenty programowe w sprawie interpretacji terminów prawnych stosowanych zarówno w dyrektywie ELD, jak i dyrektywie ECD, oceny szkód czy informacji na temat praktyk w zakresie sankcji w państwach członkowskich i ich porównania; podkreśla potrzebę wprowadzenia w państwach członkowskich znacznie bardziej precyzyjnych i rygorystycznych regulacji;

15.  jest zdania, że należy zharmonizować zasady egzekwowania oraz utworzyć grupę zadaniową UE ds. dyrektywy ELD składającą się z wysoko wykwalifikowanych ekspertów i urzędników Komisji, w celu wspierania państw członkowskich – na ich wniosek – we wdrażaniu i egzekwowaniu dyrektywy z jednej strony, a także wspierania ofiar szkód wyrządzonych środowisku i doradzania im w zakresie dostępnych możliwości podejmowania działań prawnych na szczeblu UE z drugiej strony (podobnie jak w przypadku systemu SOLVIT);

16.  uważa, że zmienione ramy powinny zapewnić skuteczniejsze ogólnounijne gromadzenie danych, wymianę informacji, przejrzystość i wymianę najlepszych praktyk między państwami członkowskimi, przy wsparciu grupy zadaniowej UE ds. dyrektywy ELD;

17.  zaleca, aby przyszła grupa zadaniowa UE ds. dyrektywy ELD wspierała wdrażanie kompleksowego systemu monitorowania zapewniającego właściwym organom skuteczny zestaw narzędzi do monitorowania i egzekwowania zgodności z ustawodawstwem w zakresie ochrony środowiska;

18.  wzywa Komisję i państwa członkowskie – wspierane przez grupę zadaniową UE ds. dyrektywy ELD – do ustanowienia systemów ochrony i wsparcia dla ofiar szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu oraz do zapewnienia im pełnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, a także do informacji i odszkodowań; podkreśla rolę organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska w podnoszeniu świadomości i wykrywaniu potencjalnych naruszeń unijnego i krajowego prawa w zakresie ochrony środowiska;

19.  wzywa Komisję, aby oceniła skuteczność mechanizmów szybkiego dochodzenia roszczeń w celu zapewnienia szybkiej rekompensaty dla ofiar w przypadkach niewypłacalności, co może prowadzić do dalszych szkód;

20.  z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie dyrektywy (UE) 2020/1828;

21.  uznaje, że rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus jest obecnie poddawane przeglądowi(19); ponownie stwierdza, że rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus umożliwia dostęp do informacji, udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostęp do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, a zatem kontrolę publiczną nad unijnymi aktami prawnymi mającymi wpływ na środowisko; podkreśla, że rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus obejmuje dyrektywę ELD;

22.  podkreśla w szczególności rolę obrońców praw człowieka w zakresie środowiska, walczących o prawa i wolności podstawowe, jako że związane są one z korzystaniem z bezpiecznego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, oraz zdecydowanie potępia wszelkie formy przemocy, gróźb, prześladowania i zastraszania stosowane wobec nich, również kiedy mają one proceduralnie zaszkodzić ich działaniom służącym pociągnięciu do odpowiedzialności podmiotów dopuszczających się szkód w środowisku; wzywa państwa członkowskie, by zapewniły właściwe i skuteczne dochodzenie w sprawie takich działań oraz ich ściganie;

23.  popiera istniejące wymogi dotyczące sprawozdawczości również w kwestiach niefinansowych; zauważa jednak, że sprawozdawczość taka wynikała dotąd z obowiązku prawnego jedynie w przypadku dużych przedsiębiorstw; wzywa Komisję, by podczas zbliżającego się przeglądu dyrektywy w sprawie sprawozdawczości niefinansowej(20) położyła nacisk na egzekwowanie tych wymogów sprawozdawczych w przypadku ich niedopełnienia;

24.  uważa, że należy doprecyzować większość definicji zawartych w dyrektywie ELD, zwłaszcza definicje szkody wyrządzonej środowisku naturalnemu i podmiotu gospodarczego, aby uczynić ją sprawiedliwą i zrozumiałą dla wszystkich właściwych zainteresowanych stron oraz sprostać szybkiemu przyrostowi ilości zanieczyszczeń; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje obecne starania na rzecz opracowania dokumentu porozumienia w sprawie kluczowych definicji i koncepcji zawartych w dyrektywie ELD; wyraża jednak ubolewanie, że Komisja i rządowe grupy ekspertów ds. dyrektywy ELD nie osiągnęły porozumienia co do jej formatu, co oznacza, że dokument porozumienia pozostaje dokumentem opracowanym przez firmę doradczą zatrudnioną przez Komisję w celu wsparcia wdrożenia wieloletniego programu prac na lata 2017–2020 w odniesieniu do dyrektywy ELD;

25.  jest zdania, że przegląd dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko należy dostosować do porozumienia klimatycznego z Paryża w celu ochrony interesów zarówno obywateli UE, jak i środowiska; uznaje zasadniczą wartość środowiska i ekosystemów oraz ich prawa do skutecznej ochrony;

26.  zauważa, że w prawie UE występuje rozdrobnienie systemów odpowiedzialności za zanieczyszczenia rozproszone; wzywa Komisję do przeprowadzenia badania na temat tego, w jaki sposób zanieczyszczenia rozproszone są uwzględniane w różnych systemach odpowiedzialności UE;

27.  podkreśla, że różne interpretacje i stosowanie kryteriów zawartych w załączniku I do dyrektywy ELD, które rozwijają definicję „szkody wyrządzonej środowisku naturalnemu” zgodnie z art. 2 pkt 1 lit. a) dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko, są jedną z przyczyn niespójnego stosowania dyrektywy; wzywa zatem do bardziej spójnego stosowania oraz zapewnienia dalszych wyjaśnień i wytycznych dotyczących kryteriów, a zatem tego, co stanowi „poważną szkodę” zgodnie z dyrektywą ELD;

28.  wzywa Komisję do przeprowadzenia badania z myślą o ocenie, czy rozszerzenie zakresu dyrektywy ELD i działań wymienionych w załączniku III do niej mogłoby ograniczyć krótko- i długoterminowe szkody dla środowiska, zdrowia ludzi i jakości powietrza; ponadto zwraca się do Komisji o ocenę, czy w podejściu opartym na zasadzie ostrożności przyjęto stosowne i skuteczne założenie dotyczące potencjalnie niebezpiecznych zagrożeń lub skutków;

29.  wzywa Komisję i Radę do priorytetowego zajęcia się kwestią przestępstw przeciwko środowisku; wzywa Komisję do pełnego wykorzystania art. 83 ust. 2 TFUE oraz do rozważenia przyjęcia ogólnej dyrektywy ramowej w sprawie przestępstw przeciwko środowisku oraz skutecznych i proporcjonalnych kar, określającej, jakie zachowania należy karać, a także charakter naruszeń, rodzaje przestępstw, system naprawy szkód, środki odbudowy i minimalne sankcje, w tym ogólną odpowiedzialność osób prawnych i fizycznych; wzywa Komisję, aby oceniła możliwość włączenia przestępstw przeciwko środowisku do kategorii przestępstw objętych art. 83 ust. 1 TFUE;

30.  uważa, że kompleksowe i skuteczne środki prewencji, a także odstraszające i proporcjonalne sankcje karne są ważnymi środkami zniechęcającymi do powodowania szkód w środowisku; wyraża ubolewanie z powodu niskich wskaźników wykrywania przestępstw przeciwko środowisku i prowadzenia dochodzeń w ich sprawie, ścigania ich i skazywania za nie; uważa również, że zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” przedsiębiorstwa powinny ponosić pełne koszty wyrządzanych w środowisku szkód, które same bezpośrednio spowodowały, aby zachęcić je do internalizacji środowiskowych efektów zewnętrznych i unikania eksternalizacji kosztów;

31.  podkreśla, że szkody w środowisku powinny pociągać za sobą odpowiedzialność administracyjną, cywilną i karną przedsiębiorstw, które je spowodowały, zgodnie z zasadą ne bis in idem; podkreśla również, że te formy odpowiedzialności współistnieją z innymi systemami odpowiedzialności w prawie gospodarczym, w tym w prawie ochrony konsumentów bądź prawie konkurencji;

32.  wyraża zaniepokojenie częstością występowania przestępstw przeciwko środowisku i łącznymi danymi szacunkowymi OECD, Biura NZ ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC), Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) i Interpolu dotyczącymi wartości pieniężnej wszystkich przestępstw przeciwko środowisku, które to dane wskazują, że przestępstwa te stanowią czwartą największą kategorię przestępstw międzynarodowych; uznaje bezpośredni lub pośredni związek między przestępstwami przeciwko środowisku a międzynarodową przestępczością zorganizowaną i korupcją(21); wzywa Europol do zaktualizowania badania przeprowadzonego w 2015 r.(22) i regularnego dostarczania zaktualizowanych danych; wskazuje, że zamrożenie i konfiskata dochodów z przestępstw, w tym z przestępstw przeciwko środowisku, to środki zwalczania przestępczości zorganizowanej o zasadniczym znaczeniu, a także podkreśla, że istotne jest, by przeznaczać te dochody również na cele społeczne w celu naprawienia szkód i ulepszenia środowiska;

33.  wzywa Komisję do zbadania możliwości rozszerzenia mandatu Prokuratury Europejskiej (EPPO) na przestępstwa przeciwko środowisku, gdy zostanie już ona w pełni ustanowiona i będzie w pełni funkcjonowała;

34.  wzywa Europol i Eurojust do wzmocnienia działań w zakresie dokumentowania przestępstw przeciwko środowisku, prowadzenia w ich sprawie dochodzeń i ścigania ich; wzywa Komisję, Europol i Eurojust do zapewnienia dalszego wsparcia i bardziej efektywnej i zinstytucjonalizowanej struktury dla istniejących sieci praktyków, transgranicznej współpracy organów ścigania, agencji ochrony środowiska i wyspecjalizowanych prokuratorów, takich jak Europejska Sieć Prokuratorów ds. Przestępczości przeciwko Środowisku (ENPE) i Europejskie Forum Sędziów na rzecz Środowiska;

35.  podkreśla znaczenie (e-)szkoleń dla podmiotów zaangażowanych w ściganie przestępstw przeciwko środowisku i wzywa CEPOL do zintensyfikowania szkoleń w tej dziedzinie;

36.  podkreśla, jak ważne jest wzmocnienie nieformalnej sieci Europolu mającej na celu zwalczanie przestępstw przeciwko środowisku (ENVICrimeNet) na szczeblu krajowym i unijnym, aby umożliwić prowadzenie niezależnych i skutecznych dochodzeń z myślą o zwalczaniu przestępstw przeciwko środowisku;

37.  podkreśla, że unijny system odpowiedzialności za środowisko naturalne musi być zgodny z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju oraz zasadą „nie szkodzić”;

38.  wzywa Komisję do wprowadzenia zasad odpowiedzialności pochodnej, tj. odpowiedzialności jednostek dominujących i odpowiedzialności łańcuchowej za szkody wyrządzone zdrowiu ludzkiemu i środowisku(23) oraz do dokonania oceny obecnej sytuacji w zakresie odpowiedzialności jednostek zależnych działających poza UE, w tym ewentualnych ulepszeń w przypadkach szkód w środowisku;

39.  z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji, że jej wniosek w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw i odpowiedzialności przedsiębiorstw będzie zawierał system odpowiedzialności, i uważa, że aby umożliwić poszkodowanym uzyskanie skutecznego środka prawnego, przedsiębiorstwa powinny zgodnie z prawem krajowym odpowiadać za szkody wyrządzone przez firmy znajdujące się pod ich kontrolą lub za szkody, do których wyrządzenia firmy te przyczyniły się poprzez działania lub zaniechania, jeżeli dopuściły się one naruszenia praw człowieka lub spowodowały szkody w środowisku, chyba że przedsiębiorstwo potrafi udowodnić, że działało z należytą starannością zgodnie ze spoczywającymi na nim obowiązkami w zakresie należytej staranności i podjęło wszelkie uzasadnione środki w celu zapobieżenia takiej szkodzie;

40.  jest zdania, że możliwość zastosowania „obrony w oparciu o pozwolenie” i „obrony oparciu o stan wiedzy naukowej i technicznej” zgodnie z dyrektywą ELD należy utrzymać tylko w przypadku, gdy przedsiębiorstwo może udowodnić, że nie mogło wiedzieć o niebezpieczeństwie związanym z jego działalnością (przeniesienie ciężaru dowodu); apeluje zatem, aby w zrewidowanych zasadach dotyczących odpowiedzialności za środowisko ograniczono zakres stosowania „obrony w oparciu o pozwolenie” i „obrony oparciu o stan wiedzy naukowej i technicznej”, tak by stały się bardziej skuteczne, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”;

41.  wzywa Komisję, aby rozważyła możliwość dostosowania dyrektywy ELD do przepisów dotyczących odpowiedzialności cywilnej zarządów spółek w przypadkach, w których można ustalić związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem rady zarządzającej a zaistnieniem szkody w środowisku zdefiniowanej w dyrektywie ELD, m.in. w przypadku, gdy taka szkoda wynika z powodujących zanieczyszczenie działań prowadzonych w celu maksymalizacji zysków spółki i zwiększenia premii jej członków(24);

42.  podkreśla, że koszt szkód wyrządzanych środowisku ponoszony przez podatników i odpowiedzialne podmioty można znacznie ograniczyć przy wykorzystaniu instrumentów zabezpieczenia finansowego; odnotowuje jednak, że dyrektywa ELD nie przewiduje obowiązkowego systemu zabezpieczenia finansowego;

43.  zwraca się do Komisji, aby oceniła wprowadzenie obowiązkowego systemu zabezpieczeń finansowych (obejmującego ubezpieczenie, gwarancje bankowe, wspólne zasoby przedsiębiorstw, papiery wartościowe i obligacje lub środki finansowe), których maksymalny próg byłby wyznaczany w zależności od przypadku, aby uniknąć konieczności ponoszenia przez podatników kosztów zaradzenia szkodom wyrządzanym środowisku; ponadto zwraca się do Komisji z wnioskiem o opracowanie zharmonizowanej unijnej metodyki obliczania maksymalnego progu odpowiedzialności, z uwzględnieniem rodzaju działalności i skutków dla środowiska; podkreśla potrzebę zapewnienia, aby możliwe było uzyskanie rekompensaty, nawet w przypadku niewypłacalności odpowiedzialnego podmiotu gospodarczego;

44.  zwraca się do Komisji o opracowanie analizy dotyczącej wprowadzenia systemu rekompensat finansowych w ramach dyrektywy ELD na szczeblu unijnym lub krajowym w przypadkach, w których dostępne środki zaradcze są niewystarczające z uwagi na rozmiar szkody; podkreśla, że odnośne dyskusje powinny dotyczyć m.in. możliwych sposobów ilościowego określania szkód w środowisku;

45.  uważa, że jeżeli weźmie się pod uwagę, iż celem dyrektywy ELD jest zapobieganie i zaradzanie szkodom wyrządzonym środowisku, przyszłe rozporządzenie (rozporządzenie w sprawie odpowiedzialności za środowisko) powinno mieć zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w UE, niezależnie od tego, gdzie zostały zarejestrowane lub gdzie mają siedzibę; uważa także, że sprostanie potrzebom przedsiębiorstw w gospodarce światowej wymaga całościowego podejścia i wzajemności; uważa również, że zakres stosowania przyszłego rozporządzenia należy rozszerzyć na wszystkie podmioty otrzymujące środki z funduszy europejskich, krajowych lub regionalnych, które wyrządziły lub mogą wyrządzić szkody środowisku w ramach prowadzonej działalności;

46.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że coraz więcej unijnych przedsiębiorstw dąży do osiągnięcia celu, jakim jest zrównoważone tworzenie wartości, oraz wzywa wszystkie przedsiębiorstwa, by realizowały podejście składające się z trzech elementów;

47.  uznaje, że przejście na bardziej zrównoważone i przyjaźniejsze dla środowiska metody produkcji może być czasochłonne i kosztowne dla przedsiębiorstw, oraz wskazuje na znaczenie pewności prawa i bezpieczeństwa planowania dla odnośnych przedsiębiorstw;

48.  stwierdza, że Unia powinna promować wysoki poziom ochrony środowiska na własnym terytorium i dołożyć wszelkich starań w celu zapobiegania szkodom w środowisku wyrządzanym w państwach trzecich przez przedsiębiorstwa mające siedzibę w państwach członkowskich UE; przypomina również, że nie istnieje unijny instrument prawny, który przewidywałby możliwość ścigania przedsiębiorstw europejskich za granicą za przestępstwa przeciwko środowisku bądź działania powodujące szkody w środowisku; wzywa UE, aby zachęcała spółki dominujące do zrównoważonego i odpowiedzialnego podejścia do współpracy z państwami trzecimi, zgodnego z międzynarodowymi normami w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska oraz do powstrzymania się od podejmowania strategii inwestycyjnych, które prowadzą bezpośrednio do niebezpiecznych wyników; nakłania Komisję, by utworzyła zachęty dla przedsiębiorstw, które dobrowolnie podejmują działania na rzecz zrównoważoności wykraczające poza określone w przepisach normy ochrony środowiska i różnorodności biologicznej oraz by dokonała ewaluacji tych działań, aby ostatecznie opracować najlepsze praktyki i udostępnić je jako przykład do naśladowania;

49.  wzywa Komisję, aby zapewniła pełne wdrożenie i egzekwowanie postanowień dotyczących różnorodności biologicznej zawartych we wszystkich umowach handlowych, w tym za pośrednictwem swojego głównego urzędnika ds. egzekwowania przepisów handlowych; uważa, że Komisja powinna lepiej ocenić wpływ umów handlowych na różnorodność biologiczną, w tym w tym w stosownych przypadkach podjąć działania następcze w celu udoskonalenia przepisów dotyczących różnorodności biologicznej w istniejących i przyszłych umowach;

50.  wzywa Komisję do utrzymania równych warunków działania w zakresie postanowień dotyczących ochrony środowiska ujmowanych we wszystkich umowach handlowych zawieranych przez UE, jeśli postanowienia te stanowią część umowy;

51.  jest zdania, że w uprzednio zdefiniowanym przypadku wyjątkowo rozległego zanieczyszczenia zaradzenie problemowi wymaga zastosowania nie tylko instrumentów odpowiedzialności za środowisko, ale także licznych innych instrumentów, w tym środków administracyjnych, kar finansowych, a w niektórych przypadkach postępowania karnego;

52.  wzywa Komisję do zapewnienia stosowania sankcji ustanowionych na mocy dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku;

53.  wzywa w związku z tym Komisję do dopilnowania, aby odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw w zakresie zapobiegania szkodom w środowisku i zaradzania im uwzględniano w umowach w sprawie zamówienia publicznego i przy przyznawaniu środków publicznych;

54.  wzywa Komisję do niezwłocznego przedstawienia wniosku w sprawie kontroli środowiskowych na szczeblu UE, zgodnie z propozycją wysuniętą przez Forum ds. Przestrzegania Prawa Ochrony Środowiska i Zarządzania Środowiskiem w ramach działania dziewiątego w programie prac Forum, ale jest zdania, że zalecenie ustanowienia minimalnych kryteriów dla kontroli środowiskowych nie jest wystarczające;

55.  wzywa Komisję, by wspierała działania na rzecz walki z przestępstwami przeciwko środowisku podejmowane przez UE, jej państwa członkowskie i społeczność międzynarodową; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by podnosiły świadomość i propagowały rozwiązania na forach międzynarodowych;

56.  sugeruje, aby zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 kwietnia 2001 r.(25), w którym szczegółowo wyjaśniono sposób przeprowadzania kontroli środowiskowych, zostało w razie potrzeby uaktualnione i przetransponowane w formie wiążącego dokumentu lub rozporządzenia;

57.  wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do większego skupienia się na kwestiach związanych z dorobkiem prawnym w dziedzinie środowiska;

58.  uważa, że przedsiębiorstwa skazane za przestępstwa przeciwko środowisku nie powinny mieć możliwości korzystania ze środków przewidzianych dla podmiotów rejestrujących się w rejestrze służącym przejrzystości przez odpowiedni, ale ograniczony czas; proponuje, by w tym celu dokonać przeglądu zakresu rejestru służącego przejrzystości i kodeksu postępowania objętych nim podmiotów, aby uwzględnić przepisy w sprawie tymczasowego usunięcia przedsiębiorstw skazanych za przestępstwa przeciwko środowisku;

59.  podkreśla, że traktowanie jako poufnych informacji na temat skutków działalności przemysłowej, w połączeniu z trudnościami związanymi z monitorowaniem i identyfikacją takich praktyk jak nielegalne zrzuty substancji lub odpadów do morza, odgazowywanie i wylewanie oleju, może powodować wzrost liczby naruszeń prawa związanych z zanieczyszczeniem wód; podkreśla w związku z tym, że państwa członkowskie muszą upubliczniać odpowiednie informacje, aby ułatwić ocenę ewentualnego związku przyczynowego między działalnością przemysłową a szkodą w środowisku;

60.  popiera apel ONZ o ogólnoświatowe uznanie prawa do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska na szczeblu tej organizacji;

61.  przypomina, że globalny wzrost przestępczości przeciwko środowisku stanowi rosnące zagrożenie dla realizacji Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz że bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowotne i gospodarcze mieszkańców krajów rozwijających się jest bezpośrednio zależne od środowiska; ubolewa nad faktem, że degradacja różnorodności biologicznej spowodowana przestępczością przeciwko środowisku i wynikającą z niej utratą zasobów zwiększa ich podatność na zagrożenia;

62.  apeluje o większe wsparcie władz lokalnych i rządów krajów rozwijających się w harmonizowaniu krajowych przepisów i polityk z międzynarodowymi normami środowiskowymi; podkreśla potrzebę wspierania społeczeństwa obywatelskiego i podmiotów lokalnych w państwach trzecich i krajach rozwijających się, aby pociągnąć organy rządowe do odpowiedzialności za tolerowane lub aprobowane przez państwo szkody w środowisku wyrządzone przez przedsiębiorstwa prywatne i państwowe;

o
o   o

63.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

(1) Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 56. (2) Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 28. (3) Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. (4) Dz.U. L 140 z 5.6.2009, s. 114. (5) Dz.U. L 178 z 28.6.2013, s. 66. (6) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7). (7) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s. 7). (8) Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1). (9) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19). (10) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/30/UE z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa działalności związanej ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich (Dz.U. L 178 z 28.6.2013, s. 66). (11) COM(2016)0204, s. 10. (12) Dyrekcja Generalna ds. Środowiska „Outcome of the Specific Contract 'Support for the REFIT actions for the ELD – phase 2” [Wynik wspierania konkretnych umów dotyczących działań prowadzonych w ramach programu REFIT na rzecz dyrektywy ELD – etap 2], Komisja Europejska, Bruksela, 2019 r., s. 17. (13) REFIT Evaluation of the Environmental Liability Directive [Ocena REFIT dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko], s. 47. (14) Dz.U. L 409 z 4.12.2020, s. 1. (15) Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 125. (16) Komunikat Komisji z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie działań UE na rzecz poprawy przestrzegania prawa ochrony środowiska i zarządzania środowiskiem, COM(2018)0010. (17) Forum ds. Przestrzegania Prawa Ochrony Środowiska i Zarządzania Środowiskiem. Zatwierdzony program prac na rzecz poprawy przestrzegania prawa ochrony środowiska i zarządzania środowiskiem na lata 2020–-2022, Komisja Europejska, Bruksela, 2020. (18) Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych, Odpowiedzialność przedsiębiorstw za środowisko, Parlament Europejski, Bruksela, 2020, s. 110. (19) Wniosek Komisji z dnia 10 października 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (COM(2020)0642). (20) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (Dz.U. L 330 z 15.11.2014, s. 1). (21) Zob. sprawozdanie w ramach EFFACE pt. „Organised Crime and Environmental Crime: Analysis of International Legal Instruments” [Przestępczość zorganizowana i przestępstwa przeciwko środowisku: Analiza międzynarodowych instrumentów prawnych] (2015) lub badanie pt. „Transnational environmental crime threatens sustainable development” [Transgraniczne przestępstwa przeciwko środowisku zagrożeniem dla zrównoważonego rozwoju] (2019). (22) Europol, „Report on Environmental Crime in Europe” [Sprawozdanie na temat przestępstw przeciwko środowisku w Europie], 5 czerwca 2015 r. (23) Zob. np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 września 2009 r. w sprawie Akzo Nobel NV i inni przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich , C-97/08 B, ECLI:EU:C:2009:536. (24) Np. afera „dieselgate” i sprawa dyrektora generalnego przedsiębiorstwa Volkswagen. (25) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 kwietnia 2001 r. przewidujące minimalne kryteria kontroli w zakresie ochrony środowiska w państwach członkowskich (Dz.U. L 118 z 27.4.2001, s. 41).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej (2020/2010(INI))

P9_TA(2021)0260 A9-0143/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 3 ust. 2, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 79,

–  uwzględniając Europejską Konwencję Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a w szczególności art. 2 Protokołu nr 4,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 45,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r., w szczególności jej art. 13,

—  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności zasady 5, 6, 10, 12 i 16,

–  uwzględniając międzynarodowe normy pracy dotyczące migracji zarobkowej przyjęte przez Międzynarodową Konferencję Pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 18 grudnia 1990 r.

–  uwzględniając komunikat Komisji z 13 maja 2015 r. pt. „Europejski program w zakresie migracji” (COM(2015)0240),

–  uwzględniając komunikaty Komisji z 6 kwietnia 2016 r. pt. „W kierunku reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego i zwiększenia liczby legalnych sposobów migracji do Europy” (COM(2016)0197) oraz z 12 września 2018 r. pt. „Większe możliwości legalnej migracji do Europy: niezbędny element zrównoważonej i kompleksowej polityki migracyjnej” (COM(2018)0635),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 23 września 2020 r. dotyczący nowego paktu o migracji i azylu (COM(2020)0609),

–  uwzględniając plan działania i deklarację polityczną przyjęte podczas szczytu UE–Afryka w sprawie migracji, który odbył się w Valletcie w dniach 11–12 listopada 2015 r., w szczególności ich odpowiednie części dotyczące legalnej migracji i mobilności,

–  uwzględniając Globalne porozumienie ONZ na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji przyjęte 10 grudnia 2018 r.,

–  uwzględniając kryzysowy fundusz powierniczy UE dla Afryki,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 12 kwietnia 2016 r. w sprawie sytuacji na Morzu Śródziemnym i potrzeby całościowego podejścia UE do problematyki migracji(1),

–  uwzględniając swój dokument roboczy z 15 stycznia 2016 r. w sprawie rozwijania odpowiednich legalnych kanałów migracji ekonomicznej(2),

—  uwzględniając komunikat Komisji z 24 listopada 2020 r. zatytułowany „Plan działania na rzecz integracji i włączenia społecznego na lata 2021–2027” (COM(2020)0758),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1149 z 20 czerwca 2019 r. ustanawiające Europejski Urząd Pracy(4),

–  uwzględniając badania Departamentu Tematycznego ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej z września 2015 r. pt. „Exploring new avenues for legislation for labour migration to the European Union” [Poszukiwanie nowych sposobów prawnego uregulowania migracji zarobkowej w Unii Europejskiej], z października 2015 r. pt. „EU cooperation with third countries in the field of migration” [Współpraca UE z państwami trzecimi w zakresie migracji] oraz badanie Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z marca 2019 r. pt. „The cost of non-Europe in the area of legal migration” [Koszt braku działań na poziomie europejskim w obszarze legalnej migracji],

–  uwzględniając przeprowadzoną przez Komisję 29 marca 2019 r. „Ocenę adekwatności prawodawstwa UE w dziedzinie legalnej migracji” („ocena adekwatności”),

—  uwzględniając badanie Wspólnego Centrum Badawczego Komisji z 23 kwietnia 2020 r. zatytułowane „Immigrant key workers: Their contribution to Europe’s COVID-19 response” [Kluczowi pracownicy migrujący: ich wkład w walkę z pandemią COVID-19 w Europie] oraz sprawozdanie techniczne z 19 maja 2020 r. zatytułowane „A vulnerable workforce: Migrant workers in the COVID-19 pandemic” [Siła robocza szczególnie podatna na zagrożenia: pracownicy migrujący w okresie pandemii COVID-19],

–  uwzględniając analizy Europejskiej Sieci Migracyjnej,

–  uwzględniając analizy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,

–  uwzględniając działania i sprawozdania specjalnego sprawozdawcy ONZ dotyczące praw człowieka w odniesieniu do migrantów,

–  uwzględniając prace, sprawozdania i rezolucje Rady Europy,

–  uwzględniając działania i sprawozdania Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji,

–  uwzględniając dorobek prawny UE dotyczący migracji zarobkowej opracowany w latach 2004–2016, który reguluje warunki wjazdu i pobytu oraz prawa pracowników będących obywatelami państw trzecich i obejmuje:

—  dyrektywę Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji(5) (dyrektywa w sprawie niebieskiej karty),

—  dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim(6) (dyrektywa w sprawie jednego zezwolenia),

—  dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego(7) (dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych),

—  dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa(8) (dyrektywa w sprawie ICT),

—  dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/801 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, szkoleń, udziału w wolontariacie, programach wymiany młodzieży szkolnej lub projektach edukacyjnych oraz podjęcia pracy w charakterze au pair(9),

–  uwzględniając wniosek Komisji z 7 czerwca 2016 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich umiejętności (COM(2016)0378) oraz odpowiednie stanowiska przyjęte przez Parlament Europejski i Radę w 2017 r.,

–  uwzględniając dyrektywy regulujące warunki wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich oraz prawa innych, bardziej ogólnych kategorii obywateli państw trzecich, takie jak dyrektywy w sprawie prawa do łączenia rodzin(10) i statusu obywateli państw trzecich, którzy są rezydentami długoterminowymi(11),

–  uwzględniając dyrektywy regulujące warunki wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich, którzy nie przyjeżdżają na terytorium UE w celu podjęcia pracy, ale mają do tego prawo, takie jak dyrektywy przyznające osobom objętym ochroną międzynarodową prawo dostępu do zatrudnienia i samozatrudnienia z zastrzeżeniem uznania ich statusu lub przyznające wnioskodawcom ubiegającym się o ochronę międzynarodową dostęp do rynku pracy nie później niż dziewięć miesięcy od dnia złożenia wniosku,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0143/2021),

A.  mając na uwadze, że obecne ramy prawne Unii dotyczące legalnej migracji zarobkowej są rozproszone i obejmują dyrektywy sektorowe, które ustanawiają warunki wjazdu i pobytu dla określonych kategorii obywateli państw trzecich;

B.  mając na uwadze, że mozaika przepisów wynikających z 27 koncepcji krajowych sprawia, że Unia i jej państwa członkowskie są postrzegane jako nieatrakcyjne miejsce docelowe dla legalnej migracji;

C.  mając na uwadze, że chociaż zamiarem określonym w europejskim programie w zakresie migracji jest przyjęcie kompleksowego podejścia, od 2015 r. legalna migracja praktycznie nie stanowi elementu uwzględnianego w polityce migracyjnej UE;

D.  mając na uwadze, że nowy pakt o migracji i azylu nie zawiera żadnych konkretnych propozycji dotyczących legalnej migracji zarobkowej, mimo że legalna migracja zarobkowa jest niezbędnym elementem kompleksowej polityki migracyjnej i azylowej;

E.  mając na uwadze, że obecne ramy prawne dotyczą głównie zatrudnienia w przedsiębiorstwach wielonarodowych (dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa) lub w sektorach unijnych rynków pracy wymagających wysokich kwalifikacji lub wysoko opłacanych (dyrektywa w sprawie niebieskiej karty), podczas gdy tylko jedna dyrektywa odnosi się do kwestii migracji słabiej opłacanej (dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych);

F.  mając na uwadze, że w UE występuje niedobór siły roboczej w odniesieniu do konkretnych poziomów kwalifikacji, sektorów i zawodów, w tym zawodów wymagających niskich kwalifikacji(12); mając na uwadze, że w komunikacie Komisji z 2018 r. w sprawie poprawy legalnych sposobów migracji do Europy stwierdzono istnienie niedoborów w „zawodach wymagających kwalifikacji” i „zawodach wymagających mniej formalnych umiejętności”;

G.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwypukliła naszą silną zależność od pracowników pierwszej linii oraz kluczową rolę, jaką odgrywają pracownicy migrujący w świadczeniu usług pierwszej linii w UE, gdzie ludność szybko się starzeje, a średnio 13 % kluczowych pracowników to imigranci(13); mając na uwadze, że COVID-19 w znacznym stopniu dotknął migrantów, ich rodziny, społeczności przyjmujące i kraje pochodzenia oraz pogłębił trudności, z jakimi borykają się pracownicy migrujący i ich rodziny w całej UE, utrudniając mobilność, dostęp do rynku pracy, prawo do godnych warunków pracy oraz dostęp do opieki społecznej i zdrowotnej;

H.  mając na uwadze, że Globalne porozumienie na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji zacieśnia współpracę w zakresie migracji i uznaje wspólną odpowiedzialność wszystkich państw za wzajemne zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie problemów związanych z migracją, a także nadrzędny obowiązek poszanowania, ochrony i przestrzegania praw człowieka wszystkich migrantów, niezależnie od ich statusu migracyjnego, przy jednoczesnym wspieraniu bezpieczeństwa i dobrobytu wszystkich społeczności;

1.  wychodzi z założenia, że migracja jest zjawiskiem normalnym i że ludzie stale się przemieszczają; uznaje wkład obywateli państw trzecich w nasze społeczeństwa, gospodarki i kulturę oraz podkreśla, że należy zarządzać migracją w sposób uporządkowany, bezpieczny i systematyczny; uważa, że aby ustanowić nowe możliwości legalnej migracji zarobkowej, UE powinna wyznaczyć sobie ambitne i przyszłościowe cele, a jednocześnie skutecznie wykorzystywać i udoskonalać istniejące ramy prawne i polityczne;

Obecne ramy prawne UE

2.  zauważa, że w art. 79 TFUE przewidziano zarządzanie legalną migracją na szczeblu Unii i zobowiązano państwa członkowskie do rozwijania wspólnej polityki imigracyjnej, w tym wspólnych zasad dotyczących warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich oraz definicji praw, jakie przysługują im podczas legalnego pobytu w Unii, w tym warunków korzystania ze swobody przemieszczania się i pobytu w innych państwach członkowskich; uznaje, że w art. 79 ust. 5 TFUE zastrzeżono prawo państw członkowskich do ustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających na ich terytorium w poszukiwaniu pracy;

3.  podkreśla pozytywny wpływ ram UE na legalną migrację zarobkową, stwierdzony przez Komisję w ocenie adekwatności; zauważa, że istnieje pewien stopień harmonizacji warunków, procedur i praw oraz większa pewność prawa dla obywateli państw trzecich, pracodawców oraz administracji lokalnych, regionalnych i krajowych; zauważa ponadto korzyści płynące z tej harmonizacji dla konkurencji na rynkach pracy UE;

4.  podkreśla, że podejście UE do legalnej migracji zarobkowej nie wyklucza automatycznie potrzeby tworzenia krajowych ram prawnych; przypomina jednak, że istniejące unijne ramy regulujące legalną migrację do Unii są rozproszone, skupiają się na konkretnych kategoriach pracowników, przede wszystkim pracowników zatrudnionych w sektorach wysokich płac, nie traktują tych kategorii pracowników w taki sam sposób, również z powodu istnienia różnych poziomów praw, i pozwalają na istnienie równoległych krajowych ram prawnych; podkreśla, że obecna asymetryczna mozaika przepisów krajowych i unijnych odzwierciedla różnice między krajowymi rynkami pracy, ale sprawia, że te krajowe ramy prawne konkurują między sobą i konkurują z ramami unijnymi, co z kolei wiąże się z procedurami biurokratycznymi zarówno dla potencjalnych pracowników, jak i pracodawców;

5.   uważa, że takie podejście służy jedynie zaspokojeniu krótkoterminowych potrzeb i nie jest zgodne z celem Unii, jakim jest kompleksowe podejście do polityki migracyjnej; jest zdania, że dobrze zaprojektowana i właściwie zarządzana legalna migracja zarobkowa może być źródłem dobrobytu, innowacji i wzrostu zarówno dla krajów wysyłających, jak i przyjmujących;

6.  podkreśla, że w ramach oceny adekwatności Komisja doszła do podobnych wniosków i wskazała na konieczność usunięcia niespójności, luk i niedociągnięć za pomocą szeregu środków, w tym środków legislacyjnych; zauważa ponadto korzystne skutki nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej dla ograniczania nielegalnej migracji, która jest niebezpieczna dla obywateli państw trzecich poszukujących zatrudnienia w Unii i może mieć negatywny wpływ na rynki pracy państw członkowskich;

7.  jest świadomy faktu, że obecne unijne ramy regulujące legalną migrację opracowano częściowo, by zapobiegać wyzyskowi pracowników w pracy i chronić prawa pracowników będących obywatelami państw trzecich; zauważa jednak, że istniejące dyrektywy wywarły jedynie ograniczony wpływ na zapobieganie wyzyskowi pracowników oraz że pracownicy migrujący nadal doświadczają nierównego traktowania i wyzysku; wzywa Unię do podjęcia wspólnych działań w celu rozwiązania problemu takiego nierównego traktowania i wyzysku; uznaje stosowanie pozwoleń ograniczonych w czasie w przypadkach wyzysku za dobrą praktykę, która powinna być promowana w całej Unii; podkreśla potrzebę podjęcia środków służących poprawie dostępności i skuteczności monitorowania miejsca pracy; podkreśla, że należy wprowadzić skuteczne mechanizmy składania skarg w celu ochrony wszystkich pracowników migrujących przed wyzyskiem, zgodnie z dyrektywą w sprawie kar wobec pracodawców(14) z 2009 r., która powinna w szczególności zagwarantować skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości i dochodzenia roszczeń, zapewniając tym samym równe warunki działania;

Przyjęcie uproszczonego podejścia

8.  zwraca uwagę, że obecne ramy prawne i rozbieżne wdrażanie obowiązujących dyrektyw przez państwa członkowskie doprowadziły do wielu niespójności w odniesieniu do obywateli państw trzecich w zakresie równego traktowania, warunków wjazdu i ponownego wjazdu, zezwoleń na pracę, statusu pobytu, mobilności wewnątrz UE, systemów zabezpieczenia społecznego, uznawania kwalifikacji i łączenia rodzin; zauważa, że te niespójności mogą utrudniać integrację; podkreśla ponadto, że niespójności te stwarzają również utrudnienia dla przedsiębiorstw, które zatrudniają obywateli państw trzecich(15) oraz dla władz lokalnych, które zapewniają usługi integracyjne; wzywa do rozpowszechniania na szczeblu krajowym informacji istotnych dla przedsiębiorstw;

9.  podkreśla wartość dodaną posiadania kompleksowych unijnych ram prawnych w dziedzinie legalnej migracji jako części całościowego podejścia do migracji, ponieważ stwarzają one możliwości za pośrednictwem legalnych i bezpiecznych kanałów dla migracji związanej z pracą, polepszają dostęp obywateli państw trzecich do unijnego rynku pracy, sprzyjają bardziej uporządkowanej migracji, przyciągają pracowników, studentów i przedsiębiorstwa, których potrzebują rynki pracy UE i krajowe, przyczyniają się do osłabienia modelu działalności przestępczej przemytników i handlarzy ludźmi, zapewniają traktowanie pracowników będących obywatelami państw trzecich zgodnie z prawami podstawowymi, poprawiają dostęp do godnych warunków pracy i sprzyjają integracji kobiet i mężczyzn na równych zasadach; uważa, że takie całościowe podejście przynosi korzyści pracownikom będącym obywatelami państw trzecich i ich rodzinom, społecznościom przyjmującym i krajom pochodzenia;

10.  podkreśla, że lepsze i bardziej spójne wdrażanie obecnych ram prawnych, lepsze egzekwowanie praw określonych w obowiązujących dyrektywach oraz lepsze rozpowszechnianie informacji o obowiązujących procedurach to pierwsze praktyczne działania, które należy podjąć;

11.  zaleca uproszczenie i harmonizację ram prawnych poprzez ujednolicenie przepisów obowiązujących dyrektyw w sprawie legalnej migracji dotyczących procedur składania wniosków, podstaw przyjęcia i odmowy przyjęcia, gwarancji proceduralnych, równego traktowania, dostępu do rynku pracy, w tym prawa do zmiany pracodawcy, łączenia rodzin zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz mobilności wewnątrz UE;

12.  z zadowoleniem przyjmuje planowany przez Komisję przegląd dyrektywy w sprawie jednego zezwolenia; sugeruje, aby rozszerzyć zakres i stosowanie dyrektywy w celu objęcia nią szerzej pojętej kategorii pracowników; z zadowoleniem przyjmuje również planowany przez Komisję Europejską przegląd dyrektywy w sprawie rezydentów długoterminowych, który stanowi okazję do zwiększenia mobilności oraz uproszczenia i zharmonizowania procedur; oczekuje na kolejne sprawozdanie Komisji z wykonania dotyczące dyrektywy w sprawie pracowników sezonowych, w którym należy szczegółowo przeanalizować przepisy o statusie rezydentów, równym traktowaniu i maksymalnym okresie pobytu; wzywa Komisję do rozważenia zmian ustawodawczych we wspomnianej dyrektywie po przeprowadzeniu oceny; wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich działań ustawodawczych w celu poprawy istniejących dyrektyw poprzez dostosowanie ich do najbardziej korzystnych przepisów;

Poprawa mobilności wewnątrz UE

13.  podkreśla fakt, że wewnątrzunijna mobilność obywateli państw trzecich jest kluczowym elementem polityki UE w obszarze legalnej migracji, ponieważ zapewnia ona wyraźną wartość dodaną, której nie można osiągnąć na szczeblu państw członkowskich; przypomina, że swobodny przepływ pracowników przyczynia się do dopasowywania popytu i podaży na rynkach pracy UE, a w czasach kryzysu może również przyczynić się do dostosowań na rynku pracy i ogólnego wzrostu gospodarczego;

14.  wzywa państwa członkowskie do poprawy koordynacji między organami krajowymi w odniesieniu do systemów wewnątrzunijnej mobilności obywateli państw trzecich; podkreśla, że konieczne jest ułatwianie gromadzenia danych, statystyk i dowodów, wymiany informacji i współpracy między organami krajowymi w celu poprawy efektywności i skuteczności dorobku prawnego, a także jak najpełniejsze wykorzystywanie wartości dodanej UE;

15.  podkreśla, że bardziej zharmonizowane i elastyczne przepisy ułatwiające mobilność wewnątrz UE stanowiłyby zachętę dla obywateli państw trzecich, byłyby pozytywnym środkiem dla pracodawców i pomogłyby państwom członkowskim zapełniać luki na ich rynkach pracy i napędzać gospodarkę; podkreśla ponadto, że zwiększona mobilność wewnątrzunijna dałaby obywatelom państw trzecich przebywającym w UE lepsze perspektywy integracji;

16.  zauważa, że w niedawno przyjętych dyrektywach w sprawie studentów i naukowców oraz pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstw przyznano obywatelom państw trzecich bardziej rozległe prawa do mobilności niż w przyjętych wcześniej dyrektywach w sprawie legalnej migracji, takich jak pierwotna dyrektywa w sprawie niebieskiej karty i dyrektywa w sprawie rezydentów długoterminowych;

17.  zaleca, aby pierwszym krokiem w kierunku uproszczenia było wzmocnienie praw do mobilności wewnątrz UE we wszystkich istniejących dyrektywach w sprawie legalnej migracji; ponownie stwierdza, że Komisja powinna zaproponować odpowiednie działania ustawodawcze;

Tworzenie puli talentów

18.  podkreśla potrzebę posiadania nowych narzędzi, które pomogą dopasowywać pracodawców do potencjalnych pracowników, rozwiązywać problem niedoborów na rynku pracy oraz ułatwiać uznawanie formalnych kwalifikacji uzyskanych w państwie trzecim i umiejętności na poziomie Unii; podkreśla fakt, że pracodawcy i obywatele państw trzecich muszą otrzymywać lepsze informacje na temat legalnej migracji do UE oraz że należy zintensyfikować zorganizowany i znaczący dialog z odpowiednimi państwami trzecimi na temat legalnej migracji;

19.  w związku z tym zaleca utworzenie unijnej platformy gromadzenia i dopasowywania talentów, która miałaby służyć jako punkt kompleksowej obsługi dla pracowników będących obywatelami państw trzecich, pracodawców UE i administracji krajowych; z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji dotyczący dalszej analizy rozwoju unijnej puli talentów; zaleca, aby obejmowała ona wszystkie sektory zatrudnienia pracowników o niskich, średnich i wysokich kwalifikacjach oraz pracowników najemnych i samozatrudnionych, w tym w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz przedsiębiorstwach typu start-up; zauważa, że zaangażowanie publicznych służb zatrudnienia, także na szczeblu lokalnym, w taką platformę zarówno w UE, jak i w państwach pochodzenia, mogłoby przyczynić się do poprawy partnerstw i budowy zaufania między państwami członkowskimi a państwami trzecimi, stworzyć klimat dla inwestycji, a także przyczynić się do lepszego reagowania na potrzeby w zakresie zatrudnienia lub niedobory na rynku pracy; zaleca ułatwienie udziału państw trzecich w takiej puli talentów, na przykład za pośrednictwem internetu lub przedstawicielstw dyplomatycznych UE i państw członkowskich;

20.  podkreśla, że taka unijna pula talentów mogłaby służyć jako ważne nowe narzędzie dopasowywania podaży umiejętności do krajowych rynków pracy i zarządzania nimi oraz że UE mogłaby odgrywać ważną rolę w tworzeniu, monitorowaniu i nadzorowaniu takiego narzędzia, w tym poprzez finansowanie i dzielenie się wiedzą; zaleca, by platforma była wykorzystywana do wyjaśniania i lepszego wzajemnego dostosowywania wymogów dotyczących nauczania i szkolenia przez uczestniczące państwa członkowskie i państwa trzecie; uważa, że zharmonizowane na szczeblu UE ramy składania wniosków oparte na tej unijnej puli talentów pomogłyby ograniczyć biurokrację na szczeblu państw członkowskich; sądzi, że UE może odegrać ważną rolę w przeprowadzaniu wstępnej kontroli kwalifikacji, poziomu znajomości języków i umiejętności kandydatów; podkreśla znaczenie ukierunkowanego rozpowszechniania informacji dla promowania puli talentów i platformy dopasowywania w państwach trzecich i w uczestniczących państwach członkowskich;

21.  zaleca, aby we wszystkich państwach członkowskich ułatwić, przyspieszyć oraz uczynić bardziej sprawiedliwymi i sprawniejszymi ocenę, wzajemne uznawanie i poświadczanie dyplomów, świadectw i innych kwalifikacji zawodowych, w tym nabycie umiejętności drogą formalną i pozaformalną w państwach trzecich, dzięki stosowaniu procedur przyspieszonych i ułatwianiu dostępu do informacji; uważa, że zwiększyłoby to mobilność wewnątrz UE; podkreśla, że europejskie ramy kwalifikacji stanowią dobrą podstawę do powiązania systemów kwalifikacji państw trzecich ze wspólnymi unijnymi ramami odniesienia;

22.  nalega, aby państwa członkowskie niezwłocznie wprowadziły mechanizmy i ustalenia dotyczące walidacji doświadczenia zawodowego oraz uczenia się pozaformalnego i nieformalnego zgodnie z zaleceniem Rady z 2012 r.(16); podkreśla, że władze krajowe muszą wymieniać się dobrymi praktykami; kładzie nacisk na znaczenie zaangażowania odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, partnerów społecznych i sieci diaspor oraz samych pracowników będących obywatelami państw trzecich, a także organów lokalnych i organizacji międzynarodowych (zwłaszcza Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM), Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)) w dyskusje dotyczące definicji umiejętności, które powinny obejmować szkolenia w miejscu pracy, kwalifikacje nieformalne i doświadczenie zawodowe;

Zacieśnienie stosunków z państwami trzecimi oraz rozszerzenie możliwości legalnej migracji

23.  podkreśla, że w kontekście starzenia się społeczeństwa UE i zmniejszania się liczby pracowników programy mobilności pracowników mogą ożywić unijne rynki pracy i przyczynić się do wzrostu gospodarczego;

24.  popiera globalną i regionalną współpracę w zakresie migracji jako jeden ze sposobów zwiększenia dostępności i elastyczności ścieżek legalnej migracji; wyraża nadal przekonanie, że zwiększenie liczby właściwych legalnych kanałów migracji przyczyniłoby się do ograniczenia nielegalnej migracji, osłabiło model biznesowy przemytników, ograniczyło handel ludźmi i wyzysk pracowników, zwiększyło równe szanse dla wszystkich pracowników oraz zapewniło legalne możliwości dla osób planujących migrację do Unii; wzywa w związku z tym Komisję do objęcia regulacjami wszystkich agencji pośrednictwa pracy, w miarę możliwości za pośrednictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy;

25.  uważa, że szerszy dialog na temat migracji, na przykład poprzez regularne szczyty między UE a wieloma państwami trzecimi, mógłby ułatwić zaspokojenie potrzeb rynków pracy UE i rozwój zrównoważonych partnerstw, w tym z inicjatywy przedsiębiorstw i społeczeństwa obywatelskiego, mogących pomóc w przygotowaniu się do integracji obywateli państw trzecich na rynku pracy w kraju docelowym i przyczynić się do trwałego transferu nabytych umiejętności między krajami pochodzenia i docelowymi; podkreśla, że inspirację można znaleźć w obowiązujących umowach opartych na umiejętnościach dotyczących rozwoju partnerstw talentów, które umożliwiają krajowi docelowemu bezpośrednie zaangażowanie się w kształtowanie zestawów umiejętności obywateli państw trzecich potencjalnie zainteresowanych migracją do UE, w tym poprzez tworzenie placówek szkoleniowych i programów szkoleniowych dla państw trzecich, oraz zajęcie się potrzebą przejrzystości partnerstw z państwami trzecimi, również dzięki zaangażowaniu partnerów społecznych;

26.  podkreśla ważną rolę przekazów pieniężnych i korzyści, jakie bezpieczna, legalna i uporządkowana migracja przynosi państwom wysyłającym i przyjmującym; popiera wysiłki na rzecz rozwiązania kwestii „drenażu mózgów” i „pozyskiwania mózgów” poprzez dalsze rozwijanie instrumentów umożliwiających migrację cyrkulacyjną; wzywa w związku z tym Komisję do przeanalizowania korzyści i wad istniejących modeli stosowanych przez inne kraje, takich jak system punktowy i modele oparte na wyrażaniu zainteresowania; zaleca, aby w celu ułatwienia migracji cyrkulacyjnej wprowadzić preferowaną mobilność i dostęp do odnawialnych zezwoleń, prawo do ponownego wjazdu oraz wydłużyć dozwolony okres nieobecności dla obywateli państw trzecich, aby umożliwić im powrót do swoich krajów pochodzenia;

Opracowanie ram prawnych UE

27.  przypomina, że UE pozostaje w tyle w światowym wyścigu o talenty; zauważa, że jedynym wnioskiem dotyczącym legalnej migracji zarobkowej przedstawionym przez Komisję w poprzednim składzie był przegląd dyrektywy w sprawie niebieskiej karty; nadal angażuje się w dążenia do starannego i solidnego przeglądu dyrektywy w sprawie niebieskiej karty w celu wniesienia wartości dodanej z punktu widzenia harmonizacji, uznawania umiejętności, uproszczenia procedur i poprawy mobilności wewnątrz UE;

28.  podkreśla potrzebę usystematyzowanego dialogu i konsultacji z zainteresowanymi stronami, w tym z odpowiednimi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, partnerami społecznymi i sieciami diaspory, samymi pracownikami obywateli państw trzecich oraz organami lokalnymi i organizacjami międzynarodowymi (w szczególności IOM, MOP i OECD), przy rozważaniu przyszłego rozwoju ram prawnych UE;

29.  jest zdania, że polityka UE i polityki krajowe w zakresie legalnej migracji powinny skupić się na reagowaniu na niedobory siły roboczej; w tym celu wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy nieefektywności testów rynku pracy i programów migracji zarobkowej, które nie odpowiadają rzeczywistym potrzebom rynku pracy; zaleca, aby Unia opracowała swoje ramy prawne w celu objęcia nimi w szerszym zakresie obywateli państw trzecich poszukujących pracy w zawodach wymagających niskich lub średnich kwalifikacji(17);

30.  zauważa w tym kontekście, że obywatele państw trzecich są często zatrudniani w sektorze opieki domowej(18); zauważa, że jest to sektor, w którym większość pracowników to kobiety; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o ratyfikowanie konwencji MOP nr 189 dotyczącej pracowników domowych i zapewnienie pełnego stosowania norm zatrudnienia; wzywa ponadto Komisję do przedstawienia wniosku ustawodawczego w tej dziedzinie;

31.  wzywa Komisję do opracowania ogólnounijnego programu w celu przyciągnięcia i ułatwienia transgranicznej działalności osób samozatrudnionych, przedsiębiorców i przedsiębiorstw typu start-up – z myślą o zwiększeniu innowacyjności – oraz młodszych obywateli państw trzecich nieposiadających formalnych kwalifikacji, na przykład dzięki wizom dla osób poszukujących pracy i wizom dla celów szkoleniowych, z uwzględnieniem usług platformy Europass zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/646(19);

32.  przyznaje, że dyrektywy sektorowe nie stanowią panaceum ani na potrzeby rynku pracy UE, ani ogólniej na kwestię legalnej migracji, a większość państw członkowskich ma krajowe systemy przyciągania migrantów zarobkowych; uważa, że w perspektywie średnioterminowej UE musi odejść od podejścia sektorowego i przyjąć kodeks imigracyjny określający ogólne zasady dotyczące wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich poszukujących zatrudnienia w Unii oraz harmonizujący prawa przysługujące takim obywatelom i ich rodzinom;

33.  zwraca uwagę, że taki nadrzędny instrument legislacyjny rozwiązałby problem obecnej mozaiki procedur, usunął rozbieżne wymogi ustanowione w państwach członkowskich i zapewnił niezbędne uproszczenie i harmonizację przepisów, nie dyskryminując żadnego sektora zatrudnienia ani żadnego rodzaju pracowników; uważa ponadto, że taki instrument ułatwiłby współpracę między państwami członkowskimi oraz między UE a państwami trzecimi;

o
o   o

34.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. C 58 z 15.2.2018, s. 9. (2) PE573.223v01-00. (3) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176. (4) Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 21. (5) Dz.U. L 155 z 18.6.2009, s. 17. (6) Dz.U. L 343 z 23.12.2011, s. 1. (7) Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 375. (8) Dz.U. L 157 z 27.5.2014, s. 1. Osoby przenoszone wewnątrz przedsiębiorstwa są oddelegowywane z przedsiębiorstwa mającego siedzibę poza UE do podmiotu należącego do tej samej grupy przedsiębiorstw mających siedzibę w UE. (9) Dz.U. L 132 z 21.5.2016, s. 21. (10) Dyrektywa Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (Dz.U. L 251 z 3.10.2003, s. 12). (11) Dyrektywa Rady 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi (Dz.U. L 16 z 23.1.2004, s. 44). (12) Departament Tematyczny C prowadzi badania nad nowymi możliwościami tworzenia przepisów dotyczących migracji zarobkowej do UE oraz nad współpracą UE z państwami trzecimi w dziedzinie migracji. (13) F. Fasani i J. Mazza, Immigrant Key Workers: Their Contribution to Europe's COVID-19 Response, [Kluczowi pracownicy migrujący: ich wkład w walkę z pandemią COVID-19 w Europie], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2020 r. (14) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich (Dz.U. L 168 z 30.6.2009, s. 24). (15) Podczas oceny adekwatności stwierdzono, że w następujących głównych obszarach występuje najwięcej problemów z wewnętrzną spójnością: procedury składania wniosków, warunki przyjmowania i pobytu (w tym powody odrzucenia i wycofania), warunki równego traktowania, mobilność wewnątrz UE i łączenie rodzin. (16) Zalecenie Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego (Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1). (17) zob. np. Europejska Sieć Migracyjna, Determining labour shortages and the need for labour migration from third countries in the EU [Określanie niedoborów siły roboczej i zapotrzebowania na migrację zarobkową z państw trzecich w UE], Komisja Europejska, Bruksela, 2015; (18) zob. również: EPRS, The cost of non-Europa in the area of legal migration [Koszt braku działań na poziomie europejskim w obszarze legalnej migracji], Parlament Europejski, Bruksela, 2019, s. 21–22. (19) Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/646 z dnia 18 kwietnia 2018 r. w sprawie wspólnych ram mających na celu świadczenie lepszej jakości usług w zakresie umiejętności i kwalifikacji (Europass) (Dz.U. L 112 z 2.5.2018, s. 42).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy: usunięcie barier w funkcjonowaniu jednolitego rynku cyfrowego i lepsze wykorzystywanie AI z korzyścią dla europejskich konsumentów (2020/2216(INI))

P9_TA(2021)0261 A9-0149/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. pt. „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” (COM(2020)0067),

–  uwzględniając białą księgę Komisji Europejskiej z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie sztucznej inteligencji – Europejskie podejście do doskonałości i zaufania (COM(2020)0065),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność (COM(2020)0064),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. w sprawie określenia i usuwania barier na jednolitym rynku (COM(2020)0093),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. pt. „Długofalowy plan działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku” (COM(2020)0094),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 listopada 2020 r. pt. „Nowy program na rzecz konsumentów – Poprawa odporności konsumentów na potrzeby trwałej odbudowy” (COM(2020)0696),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 kwietnia 2018 r. pt. „Sztuczna inteligencja dla Europy” (COM(2018)0237),

–  uwzględniając dokument roboczy pt. „Kształtowanie transformacji cyfrowej w Europie” z lutego 2020 r. sporządzony przez McKinsey & Company dla Komisji(1),

–  uwzględniając sprawozdania na temat indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI) z 2020 r. oraz wyniki specjalnego badania Eurobarometru „Attitudes towards the impact of digitalisation on daily lives” [Postawy wobec wpływu cyfryzacji na życie codzienne](2),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 9 czerwca 2020 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Europejska strategia w zakresie danych” (COM(2020)0066),

–  uwzględniając dyrektywę 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym)(3),

–  uwzględniając dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów(4),

–  uwzględniając dyrektywę 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej)(5),

–  uwzględniając dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”)(6),

–  uwzględniając dyrektywę 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym(7),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającą dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającą dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady(8),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2016 r. w sprawie „W kierunku aktu o jednolitym rynku cyfrowym”(10),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE(11),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1724 z dnia 2 października 2018 r. w sprawie utworzenia jednolitego portalu cyfrowego w celu zapewnienia dostępu do informacji, procedur oraz usług wsparcia i rozwiązywania problemów, a także zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1024/2012(12),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta(13),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług(14),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE(15),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1150 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego(16),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie zautomatyzowanych procesów decyzyjnych – zagwarantowanie ochrony konsumenta oraz swobodnego przepływu towarów i usług(17),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie aktu prawnego o usługach cyfrowych: poprawa funkcjonowania jednolitego rynku(18),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. w sprawie praw własności intelektualnej w dziedzinie rozwoju technologii sztucznej inteligencji(19),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie ram aspektów etycznych sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych z nimi technologii(20),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. z zaleceniami dla Komisji w sprawie systemu odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję(21),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie wzmocnienia jednolitego rynku: przyszłość swobodnego przepływu usług(22),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Handlu Międzynarodowego, Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, Komisję Transportu i Turystyki, Komisję Kultury i Edukacji, Komisję Prawną, Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisję Praw Kobiet i Równouprawnienia,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A9-0149/2021),

A.  mając na uwadze, że na jednolitym rynku cyfrowym nadal istnieją bariery, które należy usunąć, aby wykorzystać w pełni jego potencjał, a także mając na uwadze, że wspólne podejście UE ma zasadnicze znaczenie dla sukcesu tego rynku;

B.  mając na uwadze, że cyfryzacja może mieć znaczną wartość dla jednolitego rynku jako całości i jest ważna zarówno dla europejskich konsumentów, jak i dla tradycyjnych i nietradycyjnych sektorów, a ponadto może zapewnić przewagę konkurencyjną na rynku globalnym;

C.  mając na uwadze, że jednolity rynek cyfrowy stwarza różne wyzwania dla rynków tradycyjnych i że należy przestrzegać zasady, zgodnie z którą to, co jest nielegalne poza internetem, jest nielegalne w internecie;

D.  mając na uwadze, że AI podlega już w pewnym stopniu obowiązującym wymogom prawnym;

E.  mając na uwadze, że należy budować zaufanie publiczne do AI dzięki domyślnemu uwzględnianiu pełnego poszanowania praw podstawowych, ochrony konsumentów, ochrony danych i bezpieczeństwa oraz wspieraniu innowacji w Europie;

F.  mając na uwadze, że w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji uznano rolnictwo za jeden z sektorów, w których AI może zwiększyć wydajność, a jednym z ogólnych celów przyszłej wspólnej polityki rolnej (WPR) jest promowanie inteligentnego rolnictwa; mając na uwadze, że badania i prace nad AI w obszarze rolnictwa i hodowli zwierząt mogą zwiększyć atrakcyjność tego sektora dla młodszych osób i poprawić wydajność rolnictwa na obszarach z ograniczeniami naturalnymi, a także dobrostan zwierząt i produktywność; mając na uwadze, że strategię „Od pola do stołu” oraz strategię na rzecz bioróżnorodności wprowadzono, aby ułatwić rolnikom wysokiej jakości uprawy oraz ograniczyć utratę składników odżywczych oraz stosowanie pestycydów i nawozów do 2030 r.;

G.  mając na uwadze, że transformacja cyfrowa wymaga większych inwestycji w kluczowe czynniki sprzyjające gospodarce cyfrowej oraz koordynacji z polityką w dziedzinie transformacji ekologicznej;

H.  mając na uwadze, że AI przynosi wiele korzyści, ale wiąże się również z pewnymi zagrożeniami;

I.  mając na uwadze, że na mocy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i europejskiej konwencji praw człowieka państwa członkowskie i instytucje Unii muszą dopilnować, aby nadmiernie nie ograniczano praw jednostki do prywatności, ochrony danych, swobody wyrażania poglądów i wolności zgromadzeń, niedyskryminacji, godności i innych praw podstawowych przez stosowanie nowych i powstających technologii;

J.  mając na uwadze, że stosowanie AI stwarza też zagrożenia oraz budzi obawy co do aspektów etycznych, zakresu i przejrzystości gromadzenia, wykorzystywania i rozpowszechniania danych osobowych;

Część 1: usuwanie barier w funkcjonowaniu jednolitego rynku cyfrowego

1.  jest zdania, że polityka cyfrowa UE powinna tworzyć i wspierać najważniejsze podstawy, które umożliwią europejskiemu sektorowi publicznemu i prywatnemu odgrywanie roli światowego lidera w dziedzinie godnych zaufania i ukierunkowanych na człowieka innowacji cyfrowych; uważa, że jednolity rynek cyfrowy jest jedną z takich podstaw i że należy zapewnić wykorzystanie pełnego potencjału nowych technologii dzięki usunięciu nieuzasadnionych barier krajowych, zapewnieniu konsumentom i przedsiębiorstwom pewności prawa, a obywatelom europejskim – korzyści oraz wzmocnieniu konkurencji; uważa, że lepiej zorganizowane i wspólne podejście europejskie do integracji i harmonizacji rynku może przyczynić się do osiągnięcia tego celu; jest zdania, że w tym celu potrzebne są dalsze działania zarówno na szczeblu państw członkowskich, jak i UE;

2.  podkreśla, jak ważny jest w pełni funkcjonujący jednolity rynek cyfrowy, przynoszący korzyści konsumentom i przedsiębiorstwom; wnioskuje o wsparcie MŚP w transformacji cyfrowej oraz oczekuje, że Komisja wprowadzi oceny adekwatności dla MŚP, zanim zaproponuje nowe przepisy;

3.  uważa, że podejście UE do cyfryzacji musi być w pełni zgodne z prawami podstawowymi, ochroną konsumentów, zasadami neutralności technologicznej, neutralności sieci i ochrony danych, inkluzywnością i niedyskryminacją;

4.  uważa, że cyfryzacja i takie nowe technologie jak AI mogą przyczynić się do osiągnięcia celów strategii przemysłowej UE i Zielonego Ładu oraz do przezwyciężenia niektórych trudności w związku z COVID-19; uważa ponadto, że wzajemnie wzmacniające się podejście polityczne do Zielonego Ładu, strategii przemysłowej i cyfryzacji mogłoby umożliwić realizację określonych w nich celów oraz zapewnić UE wiodącą pozycję w dziedzinie technologii; zwraca uwagę, że takie rozwiązania cyfrowe jak telepraca i aplikacje wykorzystujące AI mogą wspierać udział osób z niepełnosprawnościami w jednolitym rynku cyfrowym; uważa, że kryzys związany z COVID-19 jest też okazją do przyspieszenia cyfryzacji oraz że transformacja cyfrowa musi służyć ogólnemu interesowi publicznemu; uważa, że transformacja cyfrowa może ułatwić zaspokojenie potrzeb regionów miejskich, wiejskich i odizolowanych w UE;

5.  zwraca uwagę, że nowe technologie mogą pomóc w przechodzeniu na zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym, ponieważ ułatwiają wprowadzanie modeli biznesowych o obiegu zamkniętym, promują efektywność energetyczną systemów przetwarzania i przechowywania danych oraz umożliwiają bardziej zrównoważone łańcuchy wartości i optymalizację wykorzystania zasobów;

6.  wzywa Komisję, by promowała i wspierała wykorzystanie i rozwój zrównoważonej technologii przy urzeczywistnianiu Zielonego Ładu, w tym za pośrednictwem oceny wpływu wymiany danych na środowisko oraz infrastruktury niezbędnej do zapewnienia zrównoważonego wprowadzania technologii cyfrowych;

7.  podkreśla, że możliwość dzielenia się niezbędnymi i jasno określonymi zbiorami danych oraz uzyskania do nich dostęp będzie miała kluczowe znaczenie dla uwolnienia potencjału Zielonego Ładu; wzywa Komisję do oceny, które zbiory danych są niezbędne do osiągnięcia tego celu;

8.  uważa, że należy wyeliminować praktyki osłabiające prawa konsumentów, ochronę danych i prawa pracownicze;

9.  podkreśla, że Komisja powinna przyjąć wyważone i zachowujące aktualność, oparte na dowodach i zasadzie pomocniczości podejście do prawodawstwa, przyczyniające się do powstania jednolitego rynku cyfrowego, który zapewni świadczenie usług publicznych, będzie konkurencyjny, sprawiedliwy, dostępny, neutralny pod względem technologicznym, sprzyjający innowacjom, przyjazny dla konsumentów, ukierunkowany na człowieka i godny zaufania, a ponadto będzie wspierał bezpieczne i oparte na danych społeczeństwo i gospodarkę;

10.  podkreśla, że opodatkowanie gospodarki cyfrowej i gospodarki tradycyjnej powinno podlegać równym warunkom dzięki wspólnej koncepcji miejsca tworzenia wartości;

11.  zauważa, że w stosownych przypadkach MŚP i inne podmioty gospodarcze mogłyby skorzystać na takich modelach jak otwarte oprogramowanie, w zależności od różnych sytuacji lub kontekstu, z uwzględnieniem potencjalnych korzyści, cyberbezpieczeństwa, prywatności i ochrony danych oraz bez uszczerbku dla mających zastosowanie przepisów; uważa, że może się to przyczynić do europejskiej autonomii strategicznej w dziedzinie technologii cyfrowych;

12.  wzywa Komisję, by w przyszłych wnioskach ustawodawczych przestrzegała zasad przewodnich, unikała fragmentacji jednolitego rynku cyfrowego, usuwała wszelkie nieuzasadnione bariery i zbędne wymogi administracyjne, wspierała innowacyjność, zwłaszcza MŚP, oraz stosowała odpowiednie zachęty, które zapewniają równe warunki działania i równy dostęp do możliwości inwestycyjnych;

13.  zwraca się do Komisji, by zapewniła skuteczne egzekwowanie obecnych i wszelkich nowych wymogów prawnych; uważa, że egzekwowanie prawa musi być skuteczne ponad granicami i sektorami oraz że wymaga ściślejszej współpracy między organami oraz należytego uwzględniania wiedzy fachowej i odpowiednich kompetencji poszczególnych organów; uważa, że Komisja powinna określić wytyczne, aby zapewnić koordynację w przypadku wszelkich nowych wymogów regulacyjnych dotyczących AI lub pokrewnych dziedzin;

14.  wzywa Komisję, by jej celem było zarówno przyjazne dla konsumentów środowisko regulacyjne sprzyjające innowacjom, jak i większe finansowe i instytucjonalne wsparcie europejskiej gospodarki cyfrowej w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, za pośrednictwem takich środków jak: inwestycje w kształcenie, badania i rozwój, wspieranie innowacji w Europie, zapewnienie szerszego dostępu do łatwych do odczytu, interoperacyjnych i wysokiej jakości danych przemysłowych i publicznych, rozwój infrastruktury cyfrowej, zwiększenie ogólnego poziomu umiejętności cyfrowych społeczeństwa, promowanie wiodącej pozycji środowiska biznesowego w dziedzinie technologii oraz tworzenie proporcjonalnego i zharmonizowanego otoczenia regulacyjnego;

15.  uważa, że inteligentne zamówienia publiczne, takie jak na europejskiej platformie GovTech, mogą odegrać ważną rolę w rozwoju cyfrowym w całej UE;

16.  uważa, że konieczne są znaczne inwestycje i wspólne działania na płaszczyźnie publiczno-prywatnej w dziedzinie AI i innych kluczowych nowych technologii; opowiada się za wykorzystywaniem unijnych programów finansowania do wspierania cyfryzacji naszego społeczeństwa i przemysłu, pod warunkiem że odbywa się to zgodnie z zasadami skuteczności, przejrzystości i inkluzywności; wzywa do skoordynowanego wdrażania poszczególnych funduszy, aby zapewnić jak największą synergię między programami; proponuje strategiczne uszeregowanie funduszy, aby stworzyć niezbędną infrastrukturę cyfrową; apeluje, aby NextGenerationEU, a także finansowanie publiczne i prywatne przyczyniały się do wzrostu inwestycji, aby odzwierciedlić ambitny cel UE, jakim jest odgrywanie roli światowego lidera technologicznego, rozwój badań i wiedzy w dziedzinie technologii oraz wykorzystanie wszystkich zalet cyfryzacji z korzyścią dla całego społeczeństwa;

17.  uważa, że AI jest szczególnym wyzwaniem dla MŚP oraz że niepotrzebne skomplikowane wymogi regulacyjne mogą niewspółmiernie wpłynąć na ich konkurencyjność; zwraca uwagę, że przejście na rozwiązania oparte na AI powinno pomóc tym przedsiębiorstwom, a nowe przepisy dotyczące stosowania AI nie powinny prowadzić do nieuzasadnionych obciążeń administracyjnych zagrażających ich konkurencyjności na rynku;

18.  wzywa Komisję, by zapewniła szerszą koordynację inwestycji w ramach planu odbudowy NextGenerationEU; apeluje do niej o propozycje konkretnych działań w ramach tego planu, aby wspierać technologie i infrastrukturę o dużym wpływie w UE, np. sztuczną inteligencję, obliczenia wielkiej skali, kwantowe technologie obliczeniowe, infrastrukturę chmur obliczeniowych, platformy, inteligentne miasta, 5G i infrastrukturę światłowodową;

19.  przypomina, że MŚP są podstawą gospodarki europejskiej i potrzebują specjalnego wsparcia z unijnych programów finansowania, by dokonać transformacji cyfrowej; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zwiększyły wsparcie dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MMŚP) za pośrednictwem Programu na rzecz jednolitego rynku, centrów innowacji cyfrowych oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, aby wspierać rozwój i stosowanie technologii cyfrowych, dodatkowo stymulować transformację cyfrową i tym samym umożliwić im pełne rozwinięcie potencjału cyfrowego i konkurencyjności na rzecz wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Europie;

20.  odnotowuje znaczny brak europejskiego kapitału podwyższonego ryzyka i kapitału zalążkowego, a także funduszy private equity w porównaniu z innymi rynkami; uważa, że często skłania to europejskie przedsiębiorstwa typu start-up do rozszerzania działalności na rynki krajów trzecich zamiast do ekspansji w UE; uważa, że uniemożliwia to szerzej pojętej gospodarce europejskiej uzyskanie wielu korzyści z przedsięwzięć powstających w Europie; zwraca uwagę na niewspółmiernie dużą rolę podmiotów publicznych w finansowaniu innowacji i badań oraz istotne różnice w ekosystemach przedsiębiorstw typu start-up i dostępnym finansowaniu w poszczególnych państwach członkowskich; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zaproponowały kompleksowe podejście europejskie w celu zwiększenia źródeł kapitału inwestycji technologicznych w UE, włącznie z inicjatywami wspierającymi finansowanie przez liderów europejskiego sektora prywatnego odgrywających rolę aniołów biznesu, a także zapewnienia dostępności kapitału wysokiego ryzyka i kapitału zalążkowego dla europejskich przedsiębiorstw i przedsiębiorstw typu start-up;

21.  podkreśla, że program „Cyfrowa Europa”, a także programy „Horyzont Europa” i „Łącząc Europę” są niezbędne do pobudzenia transformacji cyfrowej w Europie i że należy je odpowiednio finansować; wzywa Komisję, by zapewniła jak najszybszą realizację tych programów; przypomina, że w ramach strategii „Europa 2020” państwa członkowskie muszą wywiązać się z zobowiązania do inwestowania 3 % PKB w badania i rozwój;

22.  wzywa Komisję, by starała się zapewnić UE pozycję lidera w procesie przyjmowania i normalizacji nowych technologii oraz dopilnowała, by AI była ukierunkowana na człowieka i zgodna z europejskimi wartościami, normami i prawami podstawowymi; podkreśla, że przy ustalaniu światowych norm potrzebna jest współpraca z organizacjami normalizacyjnymi, przemysłem oraz partnerami międzynarodowymi z uwagi na globalny charakter przywództwa technologicznego i rozwoju technologii; uważa, że jednym ze sposobów na skuteczniejsze tworzenie zharmonizowanych norm może być wykorzystanie w określonych obszarach, takich jak AI i nowe powstające technologie, porozumienia roboczego CEN;

23.  popiera cel Komisji dotyczący zwiększenia dostępności i wymiany danych nieosobowych, aby wzmocnić gospodarkę europejską; uważa, że przy realizacji tego celu należy uwzględnić zagrożenia związane z większym dostępem do danych nieosobowych, takie jak deanonimizacja;

24.  uważa, że należy wspierać szerszy dostęp MŚP do większej ilości danych, i apeluje o zachęty, aby zapewnić takim przedsiębiorstwom dostęp do danych nieosobowych generowanych przez inne podmioty prywatne w ramach dobrowolnego i przynoszącego wzajemne korzyści procesu, przy czym należy zapewnić zgodność z wszystkimi niezbędnymi zabezpieczeniami zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679 oraz z ramami prawnymi dotyczącymi praw własności intelektualnej;

25.  uważa, że podczas świadczenia usług publicznych lub zawierania umów o zamówienia publiczne przedsiębiorstwa publiczne generują, gromadzą i przetwarzają znaczną ilość danych nieosobowych, które mają istotną wartość dla komercyjnego ponownego wykorzystania i przynoszą korzyści społeczeństwu; zachęca Komisję i państwa członkowskie, by szerzej udostępniały takie dane do ponownego wykorzystywania w interesie ogólnym, zgodnie z celami dyrektywy w sprawie otwartych danych;

26.  przypomina, że potrzebujemy gospodarki opartej na danych, która będzie korzystna dla całej UE, ponieważ jest kluczowym czynnikiem sprzyjającym cyfryzacji; uważa, że wysoki poziom ochrony danych dla godnej zaufania AI mógłby pomóc zwiększyć zaufanie konsumentów; uznaje za istotne, aby UE zagwarantowała wysoki stopień kontroli klientów, a w stosownych przypadkach konsumentów, nad danymi, a jednocześnie zapewniła najwyższe standardy ochrony danych osobowych za pomocą jasnych i wyważonych przepisów dotyczących m.in. praw własności intelektualnej; uważa jednak, że konieczne jest utrzymanie otwartości wobec państw trzecich oraz że ważny jest swobodny transgraniczny przepływ danych nieosobowych;

27.  odnotowuje akt prawny o usługach cyfrowych i akt o rynkach cyfrowym; uważa, że powinny one umożliwić wspieranie innowacji, zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz zwiększenie praw, zaufania i bezpieczeństwa użytkowników w sieci; podkreśla, że należy dopilnować, by rynek europejski pozostał aktywny i wysoce konkurencyjny;

28.  podkreśla, że ochrona konsumentów powinna odgrywać ważną rolę w akcie prawnym o usługach cyfrowych, i jest przekonany, że większa przejrzystość i należyta staranność w odniesieniu do rynków internetowych zwiększyłyby bezpieczeństwo produktów i tym samym zaufanie konsumentów do rynków internetowych;

29.  podkreśla zatem, że należy jasno określić obowiązki internetowych platform handlowych na podstawie zasady proporcjonalności; zwraca uwagę, że należy jasno określić odpowiedzialność platform oferujących hosting treści za sprzedawane lub reklamowane na nich towary, aby usunąć lukę prawną, przez którą kupujący nie mogą uzyskiwać zadośćuczynienia należnego im zgodnie z prawem lub umową o dostawie towarów, ponieważ nie można zidentyfikować pierwotnego sprzedawcy, por. zasada „znaj swojego klienta”;

30.  z zadowoleniem przyjmuje proponowany przez Komisję nowy program na rzecz konsumentów i zachęca Komisję, by w stosownych przypadkach aktualizowała przepisy dotyczące ochrony konsumentów, aby lepiej uwzględniać wpływ nowych technologii i potencjalne szkody dla konsumentów, a zwłaszcza dla grup w najtrudniejszej sytuacji, a także wpływ pandemii COVID-19; uważa, że konsumenci europejscy powinni móc odgrywać aktywną rolę w transformacji cyfrowej oraz że zaufanie konsumentów i przyjęcie technologii cyfrowych zależy od ochrony ich praw w każdej sytuacji;

31.  przypomina, że nieuzasadnione blokowanie geograficzne usług internetowych jest istotną barierą dla jednolitego rynku oraz bezpodstawnie dyskryminuje konsumentów europejskich; odnotowuje, że Komisja przeprowadziła pierwszy krótkoterminowy przegląd rozporządzenia w sprawie blokowania geograficznego, i wzywa ją do dalszej oceny oraz dialogu z zainteresowanymi stronami z uwzględnieniem rosnącego popytu na transgraniczny dostęp do usług audiowizualnych, aby wspierać obieg wysokiej jakości treści w całej UE;

32.  ponownie przypomina o unijnych prawach podstawowych do prywatności i ochrony danych osobowych, włącznie z zapisaną w RODO wyraźną i świadomą zgodą; zwraca uwagę, że podstawą zgody powinny być zrozumiałe i łatwo dostępne informacje o sposobie wykorzystywania i przetwarzania danych osobowych oraz że powinno się to również odnosić do stosowanych algorytmów;

33.  z zadowoleniem przyjmuje nową strategię UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę, która jest niezbędna, by zapewnić zaufanie obywateli oraz pełne wykorzystanie innowacji, łączności i automatyzacji w transformacji cyfrowej, a jednocześnie ochronę praw podstawowych; ponadto wzywa do skutecznego i szybkiego wdrożenia przedstawionych środków;

34.  apeluje do państw członkowskich o niezwłoczne wdrożenie europejskiego aktu w sprawie dostępności, aby skutecznie usunąć bariery dla obywateli z niepełnosprawnościami, zapewnić dostępność usług cyfrowych i odpowiednie warunki ich świadczenia oraz stworzyć w pełni integracyjny i dostępny jednolity rynek cyfrowy, który zapewnia równe traktowanie i włączenie osób z niepełnosprawnościami; zachęca państwa członkowskie do rozszerzenia stosowania dyrektywy w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego na obszary otwarte do użytku publicznego, zwłaszcza w sektorze zdrowia, transportu, usług pocztowych lub telekomunikacji(23);

Część 2: lepsze wykorzystywanie AI z korzyścią dla europejskich konsumentów

35.  jest głęboko przekonany, że AI rozwijana zgodnie z obowiązującym prawem może się przyczynić do poprawy niektórych obszarów dla obywateli europejskich oraz zapewnić znaczne korzyści i wartość dla gospodarki, bezpieczeństwa, ochrony, edukacji, opieki zdrowotnej, transportu i środowiska; uważa, że należy zapewnić bezpieczeństwo, ochronę, włączenie społeczne, niedyskryminację, dostępność i sprawiedliwość produktów i usług opartych na AI, zwłaszcza dla grup konsumentów znajdujących się w trudnej sytuacji, aby nikogo nie pominąć i aby całe społeczeństwo mogło czerpać korzyści z tych produktów i usług;

36.  uznaje, że aby czerpać korzyści z AI, Komisja, państwa członkowskie, sektor prywatny, społeczeństwo obywatelskie i społeczność naukowa muszą skutecznie współpracować nad ekosystemem bezpiecznej AI ukierunkowanej na człowieka, która będzie korzystna dla całego społeczeństwa;

37.  zauważa, że chociaż AI ma spory potencjał, może również stwarzać pewne poważne zagrożenia z uwagi na takie kwestie jak stronniczość i nieprzejrzystość; uważa, że zagrożenia te mogą się ujawnić w zależności od konkretnego kontekstu i konkretnych przypadków zastosowania AI; apeluje, aby procesy identyfikowalności systemów opartych na AI były przejrzyste oraz by można je było poddać przeglądowi w przypadku wykazanej poważnej szkody;

38.  uważa, że brak zaufania i pewności konsumentów może nie tylko stanowić przeszkodę w rozwoju, przyjęciu i skutecznym uregulowaniu technologii cyfrowych w UE, lecz również zahamować powszechne wprowadzenie AI; zwraca uwagę, że obywatele nie rozumieją, jak zaawansowane systemy algorytmiczne i systemy sztucznej inteligencji podejmują decyzje;

39.  zauważa, że konsumenci potrzebują jasnych i przewidywalnych ram prawnych w przypadku nieprawidłowego działania produktu;

40.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by stale usprawniały tę część administracji publicznej, która będzie odpowiedzialna za wdrażanie przyszłych przepisów dotyczących AI;

41.  z zadowoleniem przyjmuje białą księgę Komisji w sprawie AI i wzywa Komisję do opracowania wspólnych unijnych ram regulacyjnych AI, które będą ukierunkowane na człowieka, oparte na analizie ryzyka, jasne i zachowujące aktualność; uważa, że jest to konieczne do kontroli zautomatyzowanych systemów decyzyjnych, powinno uzupełnić istniejące przepisy dotyczące AI i zapewnić ich proporcjonalność w zależności od poziomu ryzyka;

42.  podkreśla, że należy zapewnić odpowiedni poziom kontroli człowieka nad algorytmicznym podejmowaniem decyzji oraz stosowne i skuteczne mechanizmy dochodzenia roszczeń;

43.  podkreśla, że należy zapewnić konsumentom podstawowe szkolenia i umiejętności w zakresie AI, które pozwolą im w większym stopniu korzystać z tych technologii, a jednocześnie chronić się przed wszelkimi możliwymi zagrożeniami;

44.  zauważa, że choć AI podlega już w różnym stopniu obowiązującemu prawodawstwu europejskiemu, wiążą się z nią nowe, dotychczas nierozwiązane kwestie prawne, które wpływają na konsumentów, w związku z czym wzywa Komisję, by wydała jasne wytyczne dotyczące funkcjonowania wszelkich obowiązujących przepisów i proponowanych nowych środków oraz synergii między nimi, aby usunąć istniejące luki prawne oraz stworzyć proporcjonalne i spójne ramy prawne; uważa, że państwa członkowskie powinny współpracować ze sobą, aby wzmocnić jednolity rynek cyfrowy;

45.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy przy egzekwowaniu ram regulacyjnych, aby zapobiegać rozdrobnieniu jednolitego rynku;

46.  jest zdania, że AI to szybko rozwijająca się technologia, która wymaga skutecznego prawodawstwa opartego na zasadach i proporcjonalności, a nie tylko wytycznych; uważa, że aby to osiągnąć, AI należy zdefiniować szeroko, tak aby wszelkie środki regulacyjne w różnych sektorach mogły pozostać elastyczne i możliwe do dostosowania, co pozwoli uwzględniać przyszłe zmiany, ponadto należy odpowiednio wziąć pod uwagę różne poziomy ryzyka związanego z zastosowaniami AI i dokładniej je zdefiniować w przepisach sektorowych; uważa, że przyszłe rozporządzenie musi właściwie odzwierciedlać stopień, w jakim postrzegane ryzyko związane z AI pojawia się w praktyce podczas korzystania z AI i jej wdrażania na wiele sposobów;

47.  wskazuje, że stosowanie algorytmów samouczących się umożliwia przedsiębiorstwom uzyskanie pełnego obrazu sytuacji osobistej i wzorców zachowań konsumentów; wzywa zatem Komisję do objęcia technologii AI kompleksową regulacją, aby zapobiec nieuczciwemu lub niewłaściwemu wykorzystywaniu takich systemów;

48.  jest zdania, że celem ram regulacyjnych AI powinno być stworzenie rynku wewnętrznego wiarygodnych i bezpiecznych produktów, aplikacji i usług opartych na AI oraz że podstawą powinien być tutaj art. 114 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

49.  podkreśla, że konsumenci mają prawo otrzymywać w odpowiednim czasie łatwo dostępne informacje o istnieniu i możliwych skutkach systemów AI oraz o tym, w jaki sposób można kontrolować, skutecznie podważać i korygować decyzje systemu;

50.  apeluje o obowiązkowe przekazywanie informacji o tym, czy konsumenci wchodzą w interakcję z systemami AI;

51.  uważa, że wyjaśnialność i przejrzystość mają zasadnicze znaczenie dla zbudowania i utrzymania zaufania użytkowników do systemów AI; uważa, że oznacza to, iż procesy muszą być przejrzyste, informacje o możliwościach i przeznaczeniu systemów AI powszechne, a decyzje możliwe do wyjaśnienia osobom, których bezpośrednio dotyczą;

52.  uważa, że ramy regulacyjne muszą wspierać rozwój godnych zaufania systemów AI i powinny zapewniać wysokie standardy ochrony konsumentów, aby zwiększać ich zaufanie do produktów opartych na AI; uważa, że konieczne jest bardziej stopniowe określanie zagrożeń oraz odpowiednich wymogów prawnych i zabezpieczeń przed szkodami dla konsumentów; uważa również, że ramy regulacyjne powinny zapewniać przejrzystość i rozliczalność oraz przewidywać jasne informowanie zarówno konsumentów, jak i organów regulacyjnych o istotnych wymaganiach, a także zachęcać twórców AI i podmioty ją wdrażające do proaktywnego wprowadzania godnej zaufania AI;

53.  wzywa Komisję, by promowała wymianę informacji związanych z systemami algorytmicznymi między organami państw członkowskich oraz wspierała opracowanie wspólnej interpretacji systemów algorytmicznych na jednolitym rynku, służąc wskazówkami, opiniami i wiedzą specjalistyczną;

54.  uważa, że podstawą takich ram powinno być podejście zgodne z etycznymi, ukierunkowanymi na człowieka prawami podstawowymi, stosowane w całym procesie projektowania, rozwoju i cyklu życia produktów AI w oparciu o poszanowanie praw podstawowych oraz zasad przejrzystości, wyjaśnialności (w stosownych przypadkach), odpowiedzialności oraz praw i obowiązków wynikających z RODO, w tym minimalizacji danych, ograniczenia celu oraz uwzględnienia ochrony danych już w fazie projektowania i w sposób domyślny;

55.  uważa, że zakres nowych wymogów regulacyjnych powinien być skalowany, tak aby zastosowania AI, co do których uznaje się, że w konkretnym kontekście stwarzają największe ryzyko, podlegały surowszym wymogom regulacyjnym i kontroli, między innymi należy przewidzieć możliwość zakazania szkodliwych lub dyskryminujących praktyk; wzywa Komisję, aby opracowała obiektywną metodykę obliczania ryzyka szkód – w uzupełnieniu do metod już istniejących w obecnym prawodawstwie dotyczącym konsumentów; uważa, że w takiej metodyce należy unikać restrykcyjnego, binarnego podejścia, które mogłoby szybko stać się przestarzałe, a zamiast tego skupiać się na kontekście, zastosowaniu i konkretnym wykorzystaniu AI;

56.  podkreśla, że ogólnounijna normalizacja AI powinna sprzyjać innowacjom i interoperacyjności, a także gwarantować wysoki poziom ochrony konsumentów; przyznaje, że chociaż istnieje już znaczna liczba norm, konieczne jest dalsze promowanie i rozwijanie wspólnych norm dla AI, takich jak normy dotyczące części składowych i pełnych zastosowań;

57.  uważa, że po wprowadzeniu jasnych zasad prawnych i mechanizmów egzekwowania można by zastanowić się nad rolą dobrowolnego oznakowania godnej zaufania AI, a jednocześnie należy pamiętać, że asymetria informacyjna właściwa dla systemów algorytmicznego uczenia się sprawia, że rola systemów etykietowania jest bardzo złożona; uważa, że takie oznakowanie mogłoby zwiększyć przejrzystość technologii opartych na AI; podkreśla, że każdy taki system oznakowania musi być zrozumiały dla konsumentów i musi przynosić wymierne korzyści, jeśli chodzi o wiedzę konsumentów o zgodnych z przepisami zastosowaniach AI, i tym samym umożliwiać im podejmowanie świadomych decyzji, gdyż w przeciwnym razie w rzeczywistych warunkach stosowania system taki nie zostanie przyjęty na odpowiednią skalę;

58.  wyraża głębokie przekonanie, że nowe wymogi regulacyjne i oceny muszą być zarówno zrozumiałe, jak i możliwe do wdrożenia oraz że w miarę możliwości powinny zostać włączone do istniejących wymogów sektorowych, co pozwoli utrzymać obciążenia administracyjne na proporcjonalnym poziomie;

59.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by korzystały z innowacyjnych narzędzi regulacyjnych, takich jak piaskownice regulacyjne, zgodnie z zasadą ostrożności, co pomoże wyznaczyć jasną ścieżkę rozwoju start-upów i małych firm; uważa, że narzędzia te powinny sprzyjać innowacjom, jeżeli będą stosowane w kontrolowanym środowisku; zwraca uwagę, że stworzenie spójnego otoczenia dla innowacyjnych testów i walidacji produktów opartych na technologiach takich jak AI pomoże europejskim przedsiębiorstwom przezwyciężyć rozdrobnienie jednolitego rynku i wykorzystać potencjał wzrostu w całej UE;

60.  wskazuje, że liczbę błędów systematycznych można najskuteczniej zmniejszyć przez zapewnienie jakości zbiorów danych wykorzystywanych do szkolenia systemów AI;

61.  uważa, że wykorzystanie AI w kontekście charakteryzującym się wysokim ryzykiem powinno ograniczać się do określonych celów, należy przy tym przestrzegać obowiązującego prawa i wywiązać się z obowiązków w zakresie przejrzystości; podkreśla, że tylko jasne i pewne pod względem prawnym ramy legislacyjne będą decydujące dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony oraz zaufania publicznego i dla uzasadnienia konieczności i proporcjonalności wdrażania takich technologii; wzywa Komisję, aby dokładnie rozważyła, czy istnieją przypadki użycia, sytuacje lub praktyki, dla których należy przyjąć konkretne normy techniczne, w tym algorytmy bazowe; uważa, że jeśli takie normy techniczne zostaną przyjęte, właściwe organy muszą regularnie przeprowadzać ich przegląd i ponownie je oceniać ze względu na szybkie tempo rozwoju technologicznego;

62.  uważa, że ustanowienie przez organizacje i przedsiębiorstwa rad ds. przeglądu produktów i usług AI, których zadaniem byłaby ocena potencjalnych korzyści i szkód, w szczególności potencjalnych skutków społecznych wynikających z projektów opartych na AI o wysokim stopniu ryzyka i znacznym oddziaływaniu, może być użytecznym narzędziem pomagającym organizacjom w podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji dotyczących produktów i usług AI, zwłaszcza jeśli w skład tych rad wejdą odpowiednie zainteresowane strony;

63.  podkreśla znaczenie, jakie dla AI mają edukacja i badania naukowe; podkreśla, że UE musi budować swoje zdolności cyfrowe, zachęcając więcej osób do pracy w sektorach związanych z ICT oraz szkoląc więcej specjalistów ds. danych w dziedzinie AI, a także specjalistów w nowych powiązanych dziedzinach, takich jak inwestycje w AI i bezpieczeństwo AI; apeluje o znaczne inwestycje w europejską sieć centrów doskonałości ds. sztucznej inteligencji oraz o utworzenie ogólnoeuropejskich sieci uniwersytetów i badań naukowych koncentrujących się na AI; jest zdania, że sieć ta powinna przyczyniać się do większej wymiany wiedzy na temat AI, wspierać talenty związane z tą dziedziną w UE i przyciągać nowe talenty, pobudzać współpracę innowacyjnych przedsiębiorstw, instytucji szkolnictwa wyższego i instytucji badawczych oraz twórców AI, a także zapewniać organom regulacyjnym specjalistyczne szkolenia i rozwój, co da gwarancje właściwego wykorzystania tych technologii i będzie chronić obywateli europejskich przed potencjalnymi zagrożeniami i uszczerbkiem dla ich praw podstawowych; podkreśla ponadto, jak ważne są środki i kanały informacyjne, które pomagają małym i średnim przedsiębiorstwom oraz przedsiębiorstwom typu start-up w skutecznej cyfryzacji i skutecznym przejściu do Przemysłu 5.0; dostrzega, że dzielenie się komponentami aplikacji AI i ich ponowne wykorzystywanie sprzyjają powszechniejszemu stosowaniu i przyswajaniu rozwiązań opartych na AI; podkreśla znaczenie badań podstawowych nad podstawami AI; podkreśla, że należy umożliwić wszechstronne badania nad wszystkimi aplikacjami i technologiami opartymi na AI;

64.  apeluje o przeprowadzenie ocen skutków dotyczących konsekwencji przepaści cyfrowej dla ludzi oraz konkretnych działań służących jej niwelowaniu; postuluje łagodzenie negatywnego wpływu w drodze edukacji, przekwalifikowania i podnoszenia kwalifikacji; podkreśla, że ze względu na niedostateczną reprezentację kobiet w dziedzinach STEM i w przedsiębiorstwach cyfrowych należy wziąć pod uwagę aspekt płci; uważa, że należy zwrócić szczególną uwagę na programy rozwijające umiejętności korzystania z AI;

65.  wzywa Komisję do aktualizacji obecnych ram bezpieczeństwa produktów i odpowiedzialności za nie, aby sprostać nowym wyzwaniom, jakie wiążą się z powstającymi technologiami cyfrowymi takimi jak sztuczna inteligencja; wzywa ponadto Komisję, aby zaktualizowała m.in. dyrektywę w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów i dyrektywę w sprawie odpowiedzialności za produkty, w szczególności by rozważyła odwrócenie pojęcia ciężaru dowodu w przypadku szkód powodowanych przez powstające technologie cyfrowe, w jasno określonych przypadkach i po odpowiedniej ocenie, a także dostosowanie terminów „produkt”, „szkoda” i „wady”, tak aby odzwierciedlały one złożoność powstających technologii, w tym produktów z AI, IoT i robotyki, a także samodzielnego oprogramowania i oprogramowania lub aktualizacji, które powodują istotną modyfikację produktu, w wyniku czego powstaje de facto nowy produkt;

66.  podkreśla, że do wdrożenia AI, podobnie jak każdej nowej technologii, konieczny jest rozwój odpowiedniej sieci łączności, w tym na obszarach borykających się z wyzwaniami demograficznymi lub gospodarczymi; przypomina, że nierówny dostęp do technologii na obszarach wiejskich należy brać pod uwagę szczególnie wtedy, gdy fundusze unijne są wykorzystywane na instalację sieci 5G, by zmniejszyć liczbę białych plam dostępu, i na infrastrukturę łączności ogólnie; domaga się unijnej strategii komunikacji, która zapewni obywatelom Unii wiarygodne informacje, a także kampanii zwiększających wiedzę o sieci 5G;

67.  wzywa Komisję, by oceniła rozwój i wykorzystanie technologii rozproszonego rejestru, w tym łańcucha bloków, zwłaszcza inteligentnych umów na jednolitym rynku cyfrowym, oraz przedstawiła wytyczne i rozważyła opracowanie odpowiednich ram prawnych, które dałyby przedsiębiorstwom i konsumentom pewność prawa, szczególnie jeśli chodzi o legalność i egzekwowanie inteligentnych umów w sytuacjach transgranicznych i, w stosownych przypadkach, wymogi notarialne;

68.  apeluje, aby wielostronne negocjacje Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie handlu elektronicznego zakończyły się wyważonym wynikiem; wzywa Komisję, aby dokładnie przeanalizowała wpływ klauzuli dotyczącej kodu źródłowego, omawianej obecnie podczas negocjacji w sprawie handlu elektronicznego na szczeblu WTO, na przyszłe regulacje UE w zakresie AI, w tym jej wpływ na prawa konsumenta, oraz aby zaangażowała w tę analizę Parlament Europejski; ubolewa, że wobec braku globalnych zasad unijne przedsiębiorstwa mogą napotykać bariery pozataryfowe w handlu cyfrowym, takie jak nieuzasadnione blokowanie geograficzne, lokalizacja danych i obowiązkowe wymogi w zakresie transferu technologii; zauważa, że bariery te stanowią szczególne wyzwanie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP); podkreśla, że globalne przepisy dotyczące handlu elektronicznego mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć ochronę konsumentów; opowiada się za tym, by moratorium WTO na transmisje elektroniczne miało charakter stały, i podkreśla, że należy przyjąć jasną definicję transmisji elektronicznych; apeluje o pełne wdrożenie i szersze przyjęcie Umowy o technologii informacyjnej WTO, jej rozszerzenia oraz dokumentu referencyjnego WTO w dziedzinie usług telekomunikacyjnych;

69.  zauważa ambitny cel uczynienia z UE światowego lidera rozwoju i zastosowań AI; wzywa UE do ściślejszej współpracy z partnerami, na przykład w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i WTO, aby ustanowić światowe standardy AI z myślą o ograniczeniu barier handlowych i promowaniu godnej zaufania AI zgodnie z wartościami UE; popiera współpracę nad międzynarodowymi przepisami i inne formy współpracy między krajami OECD w dziedzinie gospodarki cyfrowej, w tym Globalne Partnerstwo na rzecz Sztucznej Inteligencji; zachęca UE, aby zintensyfikowała współpracę w tej sprawie z ONZ i międzynarodowymi jednostkami normalizacyjnymi; przyjmuje do wiadomości zawarcie opartej na zasadach umowy o kompleksowym regionalnym partnerstwie gospodarczym dla Azji (RCEP), która utorowała drogę największej na świecie integracji gospodarczej regionu; uważa, że UE powinna promować przepisy cyfrowe, które są zgodne z zasadami demokracji, prawami człowieka i zrównoważonym rozwojem; w związku z tym popiera propozycję ustanowienia Rady ds. Handlu i Technologii UE-USA;

70.  popiera w związku z tym prace nad transatlantycką umową w sprawie AI, aby osiągnąć silniejszy i szerszy konsensus co do zasad etycznej AI i zarządzania danymi oraz – z zachowaniem tych zasad – wspierać innowacje i wymianę danych w celu rozwoju AI, a także aby ułatwić handel i opracowanie kompatybilnych zasad i wspólnych norm w handlu cyfrowym, przy zagwarantowaniu centralnej roli UE w ustalaniu tych norm; podkreśla, że to transatlantyckie porozumienie w sprawie AI powinno również zawierać rozdział poświęcony bezpieczeństwu danych oraz ochronie danych użytkowników i konsumentów, aby zapewnić ochronę zasad UE; wzywa Komisję, aby kontynuowała współpracę z USA, Japonią i innymi partnerami o podobnych poglądach nad reformą zasad WTO dotyczących m.in. dotacji, wymuszonego transferu technologii i przedsiębiorstw państwowych; podkreśla, że unijne umowy o wolnym handlu są istotne dla promowania interesów i wartości unijnych przedsiębiorstw, konsumentów i pracowników w światowej gospodarce cyfrowej, i postrzega je jako uzupełnienie konkurencyjnego jednolitego rynku cyfrowego; zauważa, że szczególnie istotna jest współpraca ze Zjednoczonym Królestwem, które odgrywa ważną rolę w światowej gospodarce cyfrowej;

71.  wzywa państwa członkowskie, by w swoich planach odbudowy uwzględniły projekty cyfryzacji transportu; podkreśla, że należy zapewnić stabilne i odpowiednie finansowanie budowy infrastruktury transportowej i infrastruktury ICT inteligentnych systemów transportowych (ITS), w tym bezpiecznego wprowadzenia sieci 5G, rozwoju sieci 6G i przyszłych sieci bezprzewodowych, aby umożliwić rozwinięcie pełnego potencjału cyfrowego transportu i jednocześnie zapewnić wysokie standardy bezpieczeństwa transportu; podkreśla w związku z tym, że konieczny jest zarówno rozwój nowej, jak i modernizacja istniejącej infrastruktury; wzywa państwa członkowskie, aby zadbały o bezpieczną, odporną, wysokiej jakości infrastrukturę transportową, która ułatwia wprowadzanie usług opartych na sieci i zautomatyzowanej mobilności; zwraca uwagę, że należy przyspieszyć modernizację odnośnej infrastruktury transportowej i cyfrowej w transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T); wzywa zatem Komisję, by w przeglądzie rozporządzenia w sprawie TEN-T i rozporządzenia w sprawie kolejowych korytarzy towarowych zaproponowała mechanizmy zapewniające takie przyspieszenie;

72.  podkreśla ogromny potencjał AI w sektorze transportu i jej zdolność do zwiększenia automatyzacji transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego; podkreśla rolę AI we wspieraniu multimodalności i przesunięcia międzygałęziowego oraz w rozwoju inteligentnych miast, przez co zwiększy się atrakcyjność podróżowania dla wszystkich obywateli, ponieważ transport, logistyka i przepływ ruchu staną się bardziej wydajne, bezpieczne i ekologiczne, skróci się czas podróży, zmniejszy zagęszczenie ruchu, obniżą się szkodliwe emisje i spadną koszty; podkreśla ogromny potencjał systemów wykorzystujących AI w sektorze transportu pod względem bezpieczeństwa drogowego i realizacji celów określonych w wizji zero; podkreśla, że AI przyczyni się do dalszego rozwoju niezakłóconej multimodalności, zgodnie z koncepcją mobilności jako usługi (MaaS); zachęca Komisję, aby zbadała, jak można ułatwić zrównoważony rozwój MaaS, zwłaszcza na obszarach miejskich;

73.  z zadowoleniem przyjmuje osiągnięcia wspólnego przedsięwzięcia utworzonego do opracowania europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji (SESAR) i apeluje o intensyfikację badań i inwestycji, aby zmaksymalizować potencjał AI w sektorze lotnictwa w odniesieniu do konsumentów dzięki usprawnieniu marketingu, sprzedaży, dystrybucji i ustalania cen przez linie lotnicze oraz dzięki lepszej obsłudze naziemnej (kontrole bezpieczeństwa itp.); zwraca uwagę, że AI może umożliwić rozwój zautomatyzowanej nawigacji w żegludze morskiej dalekiego i bliskiego zasięgu oraz na śródlądowych drogach wodnych oraz ulepszyć nadzór morski w warunkach coraz większego ruchu statków; postuluje wprowadzenie na dużą skalę AI i wyższego poziomu cyfryzacji we wszystkich portach europejskich, aby osiągnąć większą wydajność i konkurencyjność, podkreśla nadrzędną rolę, jaką cyfryzacja, AI i robotyka odegrają w sektorze turystyki, przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju branży w perspektywie długoterminowej; zauważa, że konieczne jest odpowiednie finansowanie i zachęty dla placówek turystycznych, w szczególności mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, by umożliwić im czerpanie korzyści z cyfryzacji i zmodernizowanie oferty dla konsumentów; zauważa, że pomoże to promować przywództwo cyfrowe UE w zrównoważonej turystyce za pomocą badań naukowych i demonstracji, wspólnych przedsięwzięć i partnerstw publiczno-prywatnych;

74.  przypomina, że AI może być źródłem uprzedzeń, a tym samym różnych form dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne opinie, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną; przypomina w związku z tym, że prawa wszystkich obywateli muszą być w pełni chronione i że inicjatywy w dziedzinie AI nie mogą prowadzić do dyskryminacji w jakiejkolwiek formie; podkreśla, że takie uprzedzenia i dyskryminacja mogą wynikać z tendencyjnych zbiorów danych odzwierciedlających dyskryminację istniejącą w społeczeństwie; podkreśla, że AI musi unikać uprzedzeń prowadzących do zakazanej dyskryminacji i nie może powielać dyskryminującego traktowania; podkreśla, że trzeba uwzględniać te zagrożenia przy projektowaniu technologii AI oraz to, jak ważne jest współdziałanie z dostawcami technologii AI, by rozwiązać problem wciąż istniejących luk ułatwiających dyskryminację; zaleca, by zespoły projektujące i rozwijające AI odzwierciedlały różnorodność społeczeństwa;

75.  podkreśla, że ze względu na ochronę praw podstawowych ważne jest, by algorytmy były przejrzyste; zaznacza, że z uwagi na istotne implikacje etyczne i prawne prawodawcy muszą zastanowić się nad złożoną kwestią odpowiedzialności, zwłaszcza za szkody dla osób i mienia, oraz że we wszystkich zastosowaniach AI odpowiedzialność powinna zawsze spoczywać na osobie fizycznej lub prawnej;

76.  podkreśla, że należy zwiększyć dostępność AI w sektorach i branżach kultury i kreatywności w całej Europie, aby utrzymać równe warunki działania oraz zapewnić uczciwą konkurencję między wszystkimi zainteresowanymi stronami i podmiotami w Europie; podkreśla potencjał technologii AI dla sektorów i branż kultury i kreatywności, począwszy od lepszego zarządzania publicznością, zwiększania zasięgu i zaangażowania, po wspomagane przechowywanie treści, rewaloryzację archiwów kulturalnych, a także wspomaganą weryfikację informacji i dziennikarstwo danych; podkreśla, że należy oferować możliwości kształcenia i szkolenia, aby umożliwić społeczeństwu europejskiemu zrozumienie, jak korzystać z AI, i jakie są potencjalne zagrożenia i możliwości związane z AI; w związku z tym ponownie wyraża pogląd, że innowacje w dziedzinie AI i robotyki należy włączyć do planów edukacyjnych i programów szkoleniowych; przypomina o szczególnych wymogach kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) w odniesieniu do AI i apeluje o oparte na współpracy podejście na szczeblu europejskim, aby zwiększyć potencjał AI w VET w całej Europie; podkreśla, że transpozycja dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych(24) do prawa krajowego ma kluczowe znaczenie dla stworzenia prawdziwie jednolitego rynku cyfrowego, który promuje różnorodność kulturową;

77.  zwraca uwagę na brak europejskich funduszy venture capital, brak dostępu do finansowania i brak dostępności danych, a ponadto dostrzega zewnętrzne i wewnętrzne bariery dla wdrażania technologii AI, zwłaszcza w przypadku mniej rozwiniętych sektorów i MŚP; apeluje o kompleksowe podejście w Unii, oparte na promowaniu przedsiębiorczości za pomocą regulacji przyjaznych inwestorom, aby zapewnić dostęp do finansowania dla obiecujących europejskich przedsiębiorstw typu start-up na wszystkich etapach rozwoju; nawołuje do wspólnych wysiłków, by zapobiec odpływowi młodych obiecujących przedsiębiorstw europejskich, którym bezpośrednio po wejściu na rynek często brakuje środków, i zniechęcić je do takiego odpływu;

78.  przypomina, że obowiązujące prawo Unii nie przewiduje obowiązkowych wymogów w zakresie cyberbezpieczeństwa dotyczących ogółu produktów i usług; apeluje o uwzględnianie zasadniczych wymogów na etapie projektowania (uwzględnianie bezpieczeństwa na etapie projektowania), a także o stosowanie odpowiednich norm i procedur cyberbezpieczeństwa zarówno w odniesieniu do całego cyklu życia produktów i usług, jak i w obrębie całych łańcuchów dostaw;

79.  zwraca uwagę, że czwarta rewolucja przemysłowa będzie zależeć między innymi od dostępu do takich surowców jak lit i metale ziem rzadkich oraz że Unia musi bardziej uniezależnić się od ich importu przez ograniczenie zużycia w wartościach bezwzględnych oraz dzięki własnemu odpowiedzialnemu środowiskowo górnictwu i gospodarce o obiegu zamkniętym; uważa, że bardziej konsekwentna polityka dotycząca gospodarki o obiegu zamkniętym stosowana do urządzeń cyfrowych i półprzewodników mogłaby przyczynić się jednocześnie do zwiększenia suwerenności przemysłowej Unii i do uniknięcia negatywnego wpływu spowodowanego wydobyciem surowców;

80.  domaga się bardziej przejrzystej strategii dotyczącej europejskich ośrodków innowacji cyfrowych, aby propagować powszechne korzystanie z nowych technologii przez MŚP, spółki o średniej kapitalizacji i przedsiębiorstwa typu start-up; zauważa, że sieć europejskich ośrodków innowacji cyfrowych powinien charakteryzować szeroki zasięg geograficzny w całej Europie, obejmujący obszary oddalone, wiejskie i wyspiarskie, oraz że powinna ona inicjować dialog międzysektorowy; wzywa Komisję, aby opracowała ambitną i kompleksową strategię wspierającą zakładanie i rozwój przedsiębiorstw typu start-up z myślą o stworzeniu w ciągu 10 lat nowej generacji europejskich jednorożców cyfrowych, w szczególności strategię analizującą takie środki jak zachęty podatkowe dla przedsiębiorstw typu start-up i nowo zakładane MŚP oraz wprowadzenie unijnej wizy dla startupów;

81.  z zadowoleniem przyjmuje nową strategię Komisji dotyczącą chmury oraz Europejską inicjatywę dotyczącą przetwarzania w chmurze;

82.  z zadowoleniem przyjmuje pozytywne skutki, jakie AI może mieć dla europejskich rynków pracy, w tym tworzenie miejsc pracy, bezpieczniejsze i bardziej integracyjne miejsca pracy, zwalczanie dyskryminacji przy rekrutacji i wynagradzaniu oraz promowanie lepszego dopasowywania umiejętności do potrzeb i przepływu pracy, o ile ryzyko będzie minimalizowane, a ramy regulacyjne będą aktualizowane regularnie w miarę postępów fali cyfryzacji;

83.  wzywa państwa członkowskie, aby inwestowały w wysokiej jakości, elastyczne i sprzyjające włączeniu społecznemu systemy kształcenia, szkolenia zawodowego i uczenia się przez całe życie, a także w politykę przekwalifikowywania pracowników i podnoszenia ich kwalifikacji w sektorach, na które AI może wywierać poważny wpływ, w tym w rolnictwie i leśnictwie; podkreśla, że w tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na włączenie grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

84.  odnotowuje niedobór kwalifikacji na europejskich rynkach pracy; z zadowoleniem przyjmuje opracowany przez Komisję zaktualizowany europejski program na rzecz umiejętności i nowy plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej (2021–2027), które pomogą pracownikom w podnoszeniu umiejętności cyfrowych i nabywaniu kwalifikacji niezbędnych w świecie pracy przyszłości oraz umożliwią im dostosowanie i nabycie umiejętności i wiedzy potrzebnych w perspektywie transformacji cyfrowej i ekologicznej; podkreśla, że etyczne aspekty AI i rozwój umiejętności potrzebnych w obszarze etyki powinny być integralną częścią programów kształcenia i szkolenia dla twórców AI i osób pracujących z AI; przypomina, że twórcy, programiści, decydenci i przedsiębiorstwa z branży AI muszą być świadomi spoczywającej na nich odpowiedzialności etycznej; podkreśla, że dostęp do odpowiednich umiejętności i wiedzy w dziedzinie AI może zniwelować przepaść cyfrową w społeczeństwie oraz że rozwiązania w zakresie AI powinny wspierać integrację na rynku pracy słabszych grup społecznych, takich jak osoby z niepełnosprawnościami lub osoby mieszkające na obszarach oddalonych lub wiejskich;

85.  podkreśla, że równouprawnienie płci jest podstawową zasadą Unii Europejskiej i powinno znajdować odzwierciedlenie we wszystkich politykach UE; apeluje o uznanie, zgodnie z założeniami równouprawnienia płci, że kobiety odgrywają podstawową rolę w realizacji celów europejskiej strategii cyfrowej; przypomina, że udział kobiet w gospodarce cyfrowej ma kluczowe znaczenie dla ukształtowania prosperującego społeczeństwa cyfrowego i dla pobudzenia cyfrowego rynku wewnętrznego UE; wzywa Komisję, aby zadbała o pełne wdrożenie ministerialnej deklaracji zobowiązań w sprawie kobiet w środowisku cyfrowym; uważa, że AI może znacząco przyczynić się do wyeliminowania dyskryminacji ze względu na płeć i do rozwiązania problemów, z którymi mierzą się kobiety, i tym samym może promować równość płci, pod warunkiem że zostaną opracowane odpowiednie ramy prawne, a świadome i nieświadome uprzedzenia zostaną wyeliminowane, oraz pod warunkiem przestrzegania zasad równouprawnienia płci;

86.  podkreśla, że rolnictwo jest sektorem, w którym AI odegra kluczową rolę, pomagając rozwiązać problemy i pokonać wyzwania związane z produkcją i dostawą żywności; podkreśla, że technologie IoT, a w szczególności AI, stwarzają istotną możliwość modernizacji, automatyzacji i poprawy wydajności oraz zrównoważonego rozwoju sektora rolno-spożywczego, a także rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich dzięki zwiększeniu plonów i poprawie jakości upraw; uważa, że wykorzystanie technologii cyfrowych i AI oraz nasilenie prac badawczo-rozwojowych w sektorze rolno-spożywczym są konieczne do poprawy zrównoważoności, wydajności i dokładności oraz lepszego sterowania produktywnością; podkreśla potencjał IoT i AI w rolnictwie precyzyjnym, zwłaszcza w prognozowaniu warunków pogodowych, w wykrywaniu składników odżywczych w glebie i zapotrzebowania na wodę, a także w identyfikowaniu inwazji szkodników i chorób roślin; podkreśla, że monitorowanie za pomocą zautomatyzowanych i cyfrowych narzędzi może pomóc zminimalizować ślad środowiskowy i klimatyczny rolnictwa; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zwiększyły środki i inwestycje przeznaczone na te cele w sektorze rolnictwa oraz zapewniły wystarczające zasoby i opracowały narzędzia badań nad wykorzystaniem AI w tych obszarach, co pozwoli zainteresowanym rolnikom lepiej wykorzystać dostępne zasoby, zwiększyć wydajność i produkcję oraz wspierać tworzenie ośrodków innowacji i przedsiębiorstw typu start-up w tej dziedzinie;

87.  uważa, że stosowanie AI w Unii oraz związane z tym wykorzystywanie danych osobowych obywateli UE powinno odbywać się w poszanowaniu naszych wartości i praw podstawowych uznanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, takich jak godność ludzka, ochrona prywatności i danych oraz bezpieczeństwo;. uważa, że ponieważ AI z definicji obejmuje przetwarzanie danych, musi ona funkcjonować zgodnie z prawem UE o ochronie danych, a w szczególności z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO);. ponownie podkreśla, jak ważne jest wyposażenie niezależnych publicznych organów ochrony danych w niezbędne zasoby, aby mogły one monitorować i skutecznie egzekwować przestrzeganie przepisów o ochronie danych;

88.  podkreśla, że inwestycje w naukę, badania i rozwój, innowacje w dziedzinie technologii cyfrowych i AI, wspieranie lepszego dostępu do kapitału wysokiego ryzyka, budowa solidnego bezpieczeństwa cybernetycznego infrastruktury krytycznej i sieci komunikacji elektronicznej oraz dostęp do nietendencyjnych danych wysokiej jakości są fundamentem suwerenności cyfrowej Unii; wzywa Komisję, aby przeanalizowała, w jaki sposób Unia może się narazić na ryzyko uzależnienia od podmiotów zewnętrznych; zauważa, że niejasne, nadmierne lub fragmentaryczne regulacje utrudnią pojawienie się innowacyjnych, zaawansowanych technologicznie jednorożców, przedsiębiorstw typu start-up i MŚP lub zmuszą je do rozwijania produktów i usług poza Europą;

89.  uważa, że niezbędnym warunkiem sukcesu Unii w transformacji cyfrowej jest osiągnięcie bezpiecznego i integracyjnego europejskiego społeczeństwa gigabitowego; podkreśla rolę łączności, napędzanej w szczególności przez sieć 5G i infrastrukturę światłowodową, w przekształcaniu metod pracy i edukacji, modeli biznesowych i całych sektorów, takich jak produkcja, transport i opieka zdrowotna, zwłaszcza w powiązaniu z innymi technologiami, takimi jak wirtualizacja, przetwarzanie w chmurze, przetwarzanie danych na obrzeżach sieci, AI, warstwowanie sieci i automatyzacja, oraz podkreśla, że dzięki łączności można uzyskać większą wydajność, zwiększyć innowacyjność i poprawić doświadczenia użytkowników;

90.  wzywa Komisję, by zachęciła przedsiębiorstwa europejskie do rozpoczęcia budowy zdolności technologicznych z myślą o sieciach telefonii komórkowej nowej generacji; wzywa Komisję, aby przeanalizowała skutki nierównego dostępu do technologii cyfrowych i dysproporcji pod względem łączności między poszczególnymi państwami członkowskimi;

91.  zauważa, że zasadnicze znaczenie dla uwolnienia pełnego potencjału AI i innych nowo powstających technologii ma inwestowanie w obliczenia wielkiej skali (HPC); domaga się zmniejszenia luki inwestycyjnej w zakresie łączności za pomocą instrumentu Next Generation EU oraz finansowania krajowego i prywatnego, aby skompensować cięcia w unijnych inwestycjach w technologie przyszłości dokonane w wieloletnich ramach finansowych (WRF) na lata 2021–2027;

92.  domaga się podejścia do cyberbezpieczeństwa ukierunkowanego na ogół społeczeństwa; podkreśla, że nowe podejście do cyberbezpieczeństwa należy wypracować, przyjmując za podstawę odporność i zdolność przystosowania się do wstrząsów i ataków; apeluje o całościowe podejście do cyberbezpieczeństwa, w którym zostanie uwzględniony cały system – od projektowania i użyteczności systemu po kształcenie i szkolenie obywateli; podkreśla, że transformacja cyfrowa wraz z szybką cyfryzacją usług i masowym wprowadzaniem urządzeń podłączonych do internetu nieuchronnie zwiększa narażenie naszego społeczeństwa i gospodarki na cyberataki; podkreśla, że postępy w dziedzinie kwantowych technologii obliczeniowych spowodują zakłócenie istniejących technik szyfrowania; wzywa Komisję, aby wspierała badania, które umożliwią Europie sprostanie temu wyzwaniu, oraz podkreśla, że potrzebne jest odporne na ataki, bezpieczne szyfrowanie end-to-end; wzywa Komisję, aby zbadała możliwości wykorzystania protokołów cyberbezpieczeństwa i aplikacji opartych na łańcuchu bloków, by zwiększyć odporność, niezawodność i solidność infrastruktury AI; podkreśla potrzebę włączenia aspektów cyberbezpieczeństwa do wszystkich polityk sektorowych; podkreśla, że skuteczna ochrona wymaga współpracy instytucji unijnych i krajowych, ze wsparciem ze strony ENISA, aby zapewnić bezpieczeństwo, integralność, odporność i trwałość infrastruktury krytycznej i sieci łączności elektronicznej; z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji oraz zamiar rozszerzenia jej zakresu i zmniejszenia różnic w stosowaniu przez państwa członkowskie; apeluje o ostrożne podejście do ewentualnej zależności od dostawców wysokiego ryzyka, zwłaszcza jeśli chodzi o wprowadzanie sieci 5G;

o
o   o

93.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) https://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=64962 (2) https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2228 (3) Dz.U. L 178 z 17.7.2000, s. 1. (4) Dz.U. L 11 z 15.1.2002, s. 4. (5) Dz.U. L 201 z 31.7.2002, s. 37. (6) Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22. (7) Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36. (8) Dz.U. L 304 z 22.11.2011, s. 64. (9) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1. (10) Dz.U. C 11 z 12.1.2018, s. 55. (11) Dz.U. L 60 I z 2.3.2018, s. 1. (12) Dz.U. L 295 z 21z.11.2018, s. 1. (13) Dz.U. L 328 z 18.12.2019, s. 7. (14) Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 70. (15) Dz.U. L 130 z 17.5.2019, s. 92. (16) Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 57. (17) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0032. (18) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0272. (19) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0277. (20) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0275. (21) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0276. (22) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0007. (23) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego (Dz.U. L 327 z 2.12.2016, s. 1), motyw 34. (24) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z dnia 14 listopada 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku (Dz.U. L 303 z 28.11.2018, s. 69).