Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie roli polityki rozwoju w odpowiedzi na utratę różnorodności biologicznej w krajach rozwijających się w kontekście realizacji Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (2020/2274(INI))

P9_TA(2021)0404 A9-0258/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody,

–  uwzględniając Konwencję ONZ o różnorodności biologicznej (CBD) z 1992 r. i zbliżające się 15. posiedzenie Konferencji Stron tej konwencji (COP15),

–  uwzględniając Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa,

–  uwzględniając Deklarację praw ludów tubylczych ONZ z 2007 r.,

–  uwzględniając deklarację ONZ z 2018 r. w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich,

–  uwzględniając sprawozdanie specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2019 r. w sprawie zmiany klimatu i gruntów,

–  uwzględniając sprawozdanie specjalne IPCC z 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie,

–  uwzględniając sprawozdanie z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. sporządzone przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES),

–  uwzględniając sprawozdanie z warsztatów IPBES na temat różnorodności biologicznej i pandemii, opublikowane 29 października 2020 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. praw ludów tubylczych przedłożone Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ w 2016 r.,

–  uwzględniając konwencję nr 169 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z 1989 r. dotyczącą ludności tubylczej i plemiennej,

–  uwzględniając 5. globalną prognozę w dziedzinie różnorodności biologicznej z 15 września 2020 r., opracowaną przez Sekretariat Konwencji o różnorodności biologicznej,

–  uwzględniając szczyt ONZ w sprawie różnorodności biologicznej, który odbył się 30 września 2020 r.,

–  uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i cele zrównoważonego rozwoju ONZ,

–  uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza,

–  uwzględniając oświadczenie z Cancún w sprawie promowania zrównoważonego pasterstwa i produkcji zwierzęcej z myślą o ochronie różnorodności biologicznej użytków zielonych i terenów wypasu, przyjęte podczas 13. Konferencji Stron CBD 14 grudnia 2016 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie panelu ekspertów wysokiego szczebla ds. bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia przy Komitecie ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego z lipca 2019 r. dotyczące rozwiązania agroekologicznego i innych innowacyjnych rozwiązań dla zrównoważonego rolnictwa i systemów żywnościowych, poprawiających bezpieczeństwo żywnościowe i żywienie,

–  uwzględniając sprawozdanie FAO w sprawie stanu wiedzy o różnorodności biologicznej gleby – aktualna sytuacja, wyzwania i możliwości, opublikowane w 2020 r.,

–  uwzględniając Konwencję o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) oraz Konwencję o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (CMS),

–  uwzględniając globalną analizę z 2020 r. przygotowaną przez organizację Front Line Defenders,

–  uwzględniając udoskonalone europejskie wskaźniki różnorodności biologicznej (SEBI) z 2020 r., opublikowane przez Europejską Agencję Środowiska,

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 9 marca 2020 r. pt. „W kierunku kompleksowej strategii współpracy z Afryką” (JOIN(2020)0004),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 lutego 2021 r. pt. „Budując Europę odporną na zmianę klimatu – nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu’” (COM(2021)0082),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. pt. „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 maja 2020 r. pt. „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380),

–  uwzględniając zalecenie Komisji 2013/396/UE z dnia 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich, dotyczących naruszeń praw przyznanych na mocy prawa Unii(1),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 lipca 2019 r. w sprawie intensyfikacji działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów (COM(2019)0352) oraz późniejsze konkluzje Rady,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 maja 2017 r. w sprawie ludów tubylczych,

–  uwzględniając nowy Europejski konsensus w sprawie rozwoju z 2017 r.,

–  uwzględniając plan działań UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa przyjęty w listopadzie 2003 r.,

–  uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą handlu i różnorodności biologicznej, opublikowaną w czerwcu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej(2),

–  uwzględniając przegląd śródokresowy unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności(3),

–  uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą związku między utratą różnorodności biologicznej a rozprzestrzenianiem się chorób odzwierzęcych, opublikowaną w grudniu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Wewnętrznej(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie łamania praw rdzennej ludności na świecie, w tym masowego wykupu gruntów rolnych(5),

–  uwzględniając badanie na temat ludów tubylczych, przemysłu wydobywczego i praw człowieka, opublikowane we wrześniu 2014 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej(6),

–  uwzględniając szczegółową analizę dotyczącą wyzwań związanych z prawami środowiskowymi i prawami ludów tubylczych w Amazonii, opublikowane w czerwcu 2020 r. przez Dyrekcję Generalną Parlamentu ds. Polityki Zewnętrznej(7),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie unijnych ram prawnych mających na celu zatrzymanie i odwrócenie globalnego wylesiania spowodowanego przez UE(8),

–  uwzględniając Europejski Zielony Ład,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju (A9-0258/2021),

A.  mając na uwadze, że źródła utrzymania około 70 % osób ubogich na świecie są bezpośrednio uzależnione od różnorodności biologicznej;

B.  mając na uwadze, że utrata różnorodności biologicznej zachodzi głównie w krajach rozwijających się;

C.  mając na uwadze, że różnorodność biologiczna wciąż pozostaje istotnym źródłem z punktu widzenia opracowywania leków;

D.  mając na uwadze, że według najbardziej kompleksowych szacunków globalnych usługi ekosystemowe przynoszą korzyści o wartości 125–140 bln USD rocznie, tj. ponad półtorakrotność światowego PKB(9);

E.  mając na uwadze, że zmiana klimatu wpływa na różnorodność biologiczną, a zarazem różnorodność biologiczna znacząco przyczynia się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej poprzez usługi ekosystemowe, które istnieją dzięki bioróżnorodności;

F.  mając na uwadze, że w nadchodzących dziesięcioleciach przewiduje się spadek różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych, a jednocześnie wzrost podaży i popytu na materiały pozyskane z surowców naturalnych o bieżącej wartości rynkowej (żywność, pasza, drewno i bioenergia);

G.  mając na uwadze, że główne obciążenia dla różnorodności biologicznej lądów oraz mórz i innych wód obejmują utratę i fragmentację siedlisk (szczególnie ze względu na ekspansję i intensyfikację rolnictwa), nadmierną eksploatację zasobów naturalnych (np. ryb), zanieczyszczenie, inwazyjne gatunki obce oraz zmianę klimatu;

H.  mając na uwadze, że według sprawozdania IPBES z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. nie udało się osiągnąć większości celów z Aichi w zakresie ochrony różnorodności biologicznej wyznaczonych na 2020 r.;

I.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu Światowego Forum Ekonomicznego z 2020 r. dotyczącym zagrożeń globalnych za największe ryzyko systemowe dla naszej światowej gospodarki uznano ryzyko środowiskowe;

J.  mając na uwadze, że OECD szacuje przepływy finansowe potencjalnie szkodliwe dla różnorodności biologicznej (wynikające z dotacji do paliw kopalnych i rolnictwa) na 500 mld USD rocznie, czyli niemal dziesięć razy więcej niż globalne przepływy finansowe przeznaczone na ochronę różnorodności biologicznej i jej zrównoważone użytkowanie, oraz mając na uwadze, że koszty zaniechania działań w dziedzinie różnorodności biologicznej są wysokie i według oczekiwań jeszcze wzrosną(10);

K.  mając na uwadze, że według IPBES zmiana użytkowania gruntów, ekspansja rolnictwa i urbanizacja odpowiadają za ponad 30 % nowo pojawiających się chorób;

L.  mając na uwadze, że niedawne badania pokazują, że od 1,65 do 1,87 mld ludzi należących do społeczności tubylczych i lokalnych oraz potomków ludności pochodzenia afrykańskiego żyje na ważnych obszarach ochrony różnorodności biologicznej na świecie; mając na uwadze, że według innych ustaleń 56 % mieszkańców ważnych obszarów ochrony różnorodności biologicznej to jednocześnie mieszkańcy krajów o niskim i niższym średnim dochodzie; mając na uwadze, że tylko 9 % mieszka w krajach o wysokim dochodzie; mając na uwadze, że według inicjatywy „Prawa i zasoby” podkreśla to nieproporcjonalny wpływ ochrony na globalne Południe;

M.  mając na uwadze, że istnieją dowody naukowe na złożony związek między utratą różnorodności biologicznej a rosnącym ryzykiem chorób odzwierzęcych, takich jak COVID-19;

N.  mając na uwadze, że zaspokajanie podstawowych potrzeb i źródła utrzymania społeczności tubylczych i lokalnych są w bardzo dużym stopniu uzależnione od ziemi, zasobów naturalnych i ekosystemów, przy czym należy brać pod uwagę, że niski poziom życia oraz wykluczenie z życia politycznego i gospodarczego mogą skutkować poważnymi konfliktami o korzystanie z zasobów naturalnych i prawa do ziemi;

O.  mając na uwadze, że tradycyjne terytoria tubylcze zajmują ok. 22 % powierzchni lądów na świecie i pokrywają się z obszarami, na których występuje 80 % różnorodności biologicznej planety;

P.  mając na uwadze, że obszary chronione mogą sprzyjać zachowaniu różnorodności biologicznej z korzyścią dla całej ludzkości, ale w niektórych przypadkach wiążą się również z łamaniem na dużą skalę praw człowieka przysługujących społecznościom tubylczym i lokalnym;

Q.  mając na uwadze, że ludy tubylcze wciąż należą do najuboższych wśród ubogich, oraz mając na uwadze, że jedną z największych trudności dla społeczności tubylczych na całym świecie jest uzyskanie prawnego uznania zbiorowej własności ziem ich przodków, zwłaszcza gdy terenom tym nadano status obszarów chronionych;

R.  mając na uwadze, że szacuje się, iż 50 % obszarów chronionych na całym świecie znajduje się na gruntach tradycyjnie zajmowanych i użytkowanych przez społeczności tubylcze, oraz że odsetek ten jest najwyższy w obu Amerykach, a w Ameryce Środkowej może przekraczać 90 %;

S.  mając na uwadze, że nieuznawanie zwyczajowych praw ludów i społeczności tubylczych do ziemi rodzi ryzyko masowego wykupu i dzierżawy ziemi i zagraża w ten sposób źródłom utrzymania tej ludności oraz jej zdolności reagowania na zmianę klimatu lub utratę różnorodności biologicznej;

T.  mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw ludów tubylczych uznał przemysł wydobywczy za główne źródło konfliktów i przemocy na terytoriach zamieszkałych przez ludy tubylcze;

U.  mając na uwadze, że jak odnotowała organizacja Front Line Defenders w analizie globalnej z 2020 r., w tymże roku zamordowano co najmniej 331 obrońców praw człowieka, z których 69 % było obrońcami środowiska, a 26 % działało konkretnie na rzecz praw społeczności tubylczych;

V.  mając na uwadze, że zgodnie z CBD UE dąży do osiągnięcia celu, jakim jest ochrona co najmniej 30 % różnorodności biologicznej;

W.  mając na uwadze, że coraz więcej badań wykazuje, że społeczności tubylcze i lokalne mają niezwykle istotną wiedzę i odgrywają żywotną rolę w zrównoważonym zarządzaniu zasobami naturalnymi i ochronie różnorodności biologicznej, a także w poprawie źródeł utrzymania na obszarach wiejskich i we wzmacnianiu odporności miejscowej ludności i społeczności; mając na uwadze, że światowych celów w zakresie różnorodności biologicznej nie można osiągnąć bez uznania i poszanowania praw społeczności tubylczych i lokalnych;

X.  mając na uwadze, że w Europejskim Zielonym Ładzie UE przedstawiła zdecydowane zobowiązania i cele ekologiczne, ale całkowity ślad ekologiczny UE pozostaje wysoki, co ma negatywne skutki dla środowiska w krajach rozwijających się; mając na uwadze, że celem unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności jest osiągnięcie do 2050 r. stanu odbudowy, odporności i odpowiedniej ochrony wszystkich światowych ekosystemów, zgodnie z Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, oraz że w strategii tej zobowiązano się doprowadzić do tego, żeby do 2050 r. ustało wymieranie gatunków spowodowane działalnością człowieka, przy czym zasadą będzie odpowiedzialność międzypokoleniowa i przestrzeganie zasady równości, w tym poszanowanie praw, oraz pełny i faktyczny udział społeczności tubylczych i lokalnych; mając na uwadze, że strategię wsparcia przez UE i jej państwa członkowskie krajów rozwijających się należy planować tak, by przewidywała skutki zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej;

Y.  mając na uwadze, że różnorodność biologiczna ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, dobrostanu ludzi i rozwoju na całym świecie; mając na uwadze, że korzyści, jakie ekosystemy przynoszą człowiekowi, obejmują między innymi oczyszczanie wody i powietrza, zwalczanie agrofagów i chorób, zapylanie roślin, żyzność gleby, różnorodność genetyczną, zaopatrzenie w wodę słodką, ochronę przeciwpowodziową, pochłanianie dwutlenku węgla oraz odporność na zmianę klimatu; mając na uwadze, że lasy są siedliskiem ponad 75 % lądowej różnorodności biologicznej na świecie, a źródła utrzymania ponad 25 % ludności świata zależą od zasobów leśnych; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwypukliła, że istnieją obszary nierówności w systemach rolno-spożywczych i że trzeba dostosować i udoskonalić w zrównoważony sposób produkcję drobnych producentów rolnych w krajach rozwijających się, przeprowadzić transformację systemów rolno-spożywczych i ukierunkować rolnictwo na zrównoważenie klimatyczne;

Z.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC z 8 sierpnia 2019 r. w sprawie zmiany klimatu i gruntów wykazano, że społeczności tubylcze posiadają bogate doświadczenie w przystosowywaniu się do zmienności klimatu i wykorzystują swoją tradycyjną wiedzę, co zwiększa ich odporność;

AA.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC z 24 września 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie także udowodniono korzyści, jakie płyną z łączenia wiedzy naukowej z wiedzą lokalną i tubylczą dla zapewnienia odporności;

AB.  mając na uwadze, że art. 8 lit. j) CBD zobowiązuje państwa-strony, aby respektowały i utrzymywały wiedzę, innowacje oraz praktyki społeczności tubylczych i lokalnych sprzyjające ochronie i zrównoważonemu użytkowaniu różnorodności biologicznej; mając jednak na uwadze, że w CBD nie uznano wyraźnie praw człowieka należnych ludności tubylczej;

AC.  mając na uwadze, że Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, iż na całym świecie doszło do utraty około 75 % różnorodności genetycznej roślin, zaś 75 % światowej żywności pozyskuje się z jedynie 12 gatunków roślin i 5 gatunków zwierząt, co stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego na świecie;

AD.  mając na uwadze, że utrata różnorodności genetycznej, zwłaszcza zastąpienie lokalnych, dobrze przystosowanych odmian innymi odmianami, prowadzi do wzrostu podatności na agrofagi, choroby i zmiany środowiskowe, w tym zmianę klimatu; mając na uwadze, że globalizacja rynku w rolnictwie jest czynnikiem napędzającym taką utratę różnorodności biologicznej w rolnictwie, oznaczającą mniejszą zdolność do innowacji i dostosowywania się do zmiany klimatu;

AE.  mając na uwadze, że według szacunków 30 % zagrożeń dla gatunków w skali globalnej wynika z handlu międzynarodowego;

AF.  mając na uwadze, że nielegalny handel dziką fauną i florą oraz nielegalny handel drewnem i surowcami mogą przyspieszać degradację i niszczenie różnorodności biologicznej w krajach, w których instytucje i przepisy dotyczące środowiska są mało wydolne;

AG.  mając na uwadze, że oceany są ogromnymi rezerwuarami różnorodności biologicznej i głównym regulatorem globalnego klimatu; mając również na uwadze, że ich ochrona ma decydujące znaczenie dla zrównoważonego rozwoju i eliminacji ubóstwa oraz zapewnienia zrównoważonych źródeł utrzymania i bezpieczeństwa żywnościowego miliardom ludzi; mając na uwadze, że zanieczyszczenie ekosystemów morskich tworzywami sztucznymi jest zarówno globalnym, jak i lokalnym problemem o potencjalnie poważnych konsekwencjach dla dzikiej fauny i flory, działalności gospodarczej i zdrowia ludzkiego w krajach rozwijających się; mając na uwadze, że skala tego zanieczyszczenia jest znacznie niedoszacowana i wciąż istnieją luki w wiedzy, w szczególności jeśli chodzi o oddziaływanie na obszary i społeczności nadbrzeżne; mając na uwadze, że według ostatniego sprawozdania Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) na temat zlekceważenia wpływu odpadów morskich i zanieczyszczenia mórz tworzywami sztucznymi na sprawiedliwość środowiskową takie odpady i zanieczyszczenia wywierają nieproporcjonalny wpływ na osoby w trudnej sytuacji, zagrażają pełnemu i skutecznemu korzystaniu z praw człowieka i tworzą znaczne przeszkody dla osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju;

AH.  mając na uwadze, że w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności zobowiązano się do uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych związanych z różnorodnością biologiczną oraz do wspierania ram wspomagających, z wykorzystaniem narzędzi badawczych, innowacyjnych i technologicznych;

AI.  mając na uwadze, że przestępstwa przeciwko środowisku, których wartość UNEP i Interpol szacują na dwa razy wyższą niż globalny budżet na pomoc, przyspieszają utratę różnorodności biologicznej i zmianę klimatu, w szczególności ze względu na przestępstwa przeciw prawu leśnemu;

AJ.  mając na uwadze, że obszary o szczególnym znaczeniu dla różnorodności biologicznej i obszary dotknięte ubóstwem pokrywają się, ponieważ większość obszarów chronionych znajduje się w krajach, gdzie wskaźnik ubóstwa jest wysoki i gdzie nie ma bezpieczeństwa żywnościowego;

AK.  mając na uwadze, że w oświadczeniu z 3 grudnia 2019 r. Republika Malediwów zaapelowała o zmianę Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego w celu uznania za przestępstwo czynów, które miałyby znamiona ekobójstwa;

AL.  mając na uwadze, że według sprawozdań IPBES wartość międzynarodowego legalnego handlu dziką fauną i florą wzrosła o 500 % od 2005 r. i o 2000 % od lat 80. XX w.(11);

AM.  mając na uwadze, że UE jest jednym z największych światowych importerów dzikiej fauny i flory oraz produktów z nią związanych;

AN.  mając na uwadze, że światowy nielegalny handel dziką fauną i florą jest jedną z najbardziej dochodowych form zorganizowanej transgranicznej działalności przestępczej;

AO.  mając na uwadze, że według dotychczasowego scenariusza postępowania zmiana klimatu ma spowodować do 2100 r. spadek biomasy ryb o 30–40 % w niektórych regionach tropikalnych i wywrzeć silny wpływ na morską różnorodność biologiczną; mając na uwadze, że kraje w tych strefach są w dużej mierze uzależnione od rybołówstwa, ale nie mają zasobów socjalnych i finansowych, aby dostosować się i przygotować na przyszłość;

AP.  mając na uwadze, że Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Przyrodniczych opowiada się za przekształceniem do 2020 r. co najmniej 30 % wszystkich siedlisk morskich w sieć podlegających szczególnie wysokiej ochronie obszarów morskich;

AQ.  mając na uwadze, że nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (połowy NNN) zagrażają trwałości zasobów morskich na świecie, przyczyniając się do ich nadmiernej eksploatacji;

1.  wyraża poważne zaniepokojenie, że utrata różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych osłabia postępy w realizacji około 80 % ocenianych zadań wyszczególnionych w celach zrównoważonego rozwoju; wzywa UE, aby nadal starała się ograniczyć jej ślad różnorodności biologicznej na całym świecie oraz dostosować go do ekologicznych granic ekosystemów;

2.  zaznacza, że zasoby naturalne stanowią bezpośrednie źródło utrzymania dla prawie połowy populacji ludzkiej, a zaspokojenie codziennych podstawowych potrzeby wielu osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i najuboższych jest bezpośrednio zależne od różnorodności biologicznej; podkreśla w związku z tym, że utrata różnorodności biologicznej grozi uwydatnieniem nierówności i marginalizacją osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, gdyż zmniejszy ich dostęp do środków umożliwiających zdrowe życie oraz ograniczy swobodę wyboru i podejmowania działań; przypomina, że różnorodności biologicznej zagraża zmiana klimatu, która zwiększa podatność tych osób na zagrożenia i podważa ich podstawowe prawa i godność; uważa, że państwa rozwijające się muszą otrzymać wsparcie w celu opracowania i wdrożenia skutecznej polityki łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej;

3.  apeluje do UE, aby kompleksowo zajęła się podstawowymi przyczynami utraty różnorodności biologicznej i zgodnie z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju uwzględniała obowiązki ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów oraz odtwarzania ekosystemów w zewnętrznej polityce współpracy na rzecz rozwoju i partnerstwach, co pozwoliłoby zmniejszyć presję wywieraną na różnorodność biologiczną na całym świecie;

4.  przypomina, że zrównoważony rozwój wymaga znalezienia właściwej równowagi między wymiarem gospodarczym, społecznym i środowiskowym; przypomina również, że ochrona, zrównoważone wykorzystywanie i przywracanie różnorodności biologicznej mają żywotne znaczenie dla osiągnięcia wielu celów polityki rozwoju, w tym zdrowia ludzi, łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, wczesnego ostrzegania, zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, bezpieczeństwa wodnego, żywnościowego i żywieniowego, rozwoju obszarów wiejskich i tworzenia miejsc pracy, zrównoważonego wykorzystywania lasów i ekosystemów rolniczych oraz stworzenia lub utrzymania odpornych systemów żywnościowych; przypomina, że osoby ubogie, zwłaszcza kobiety i ludzie młodzi, a także ludy tubylcze i inne społeczności zależne od zasobów naturalnych w niewspółmierny sposób ponoszą szkodliwe skutki degradacji ekosystemów;

5.  podkreśla, że UE jest również odpowiedzialna za ochronę różnorodności biologicznej na świecie i zrównoważone wykorzystywanie różnorodności biologicznej; podkreśla, że cele i założenia UE w zakresie różnorodności biologicznej powinny opierać się na solidnej wiedzy naukowej i należy je w pełni uwzględniać w działaniach zewnętrznych UE, zwłaszcza w zakresie strategii i umów o partnerstwie, w tym umów w sprawie połowów z krajami rozwijającymi się; nalega, aby nasilić działania, zwłaszcza na szczeblu regionalnym, służące ochronie i przywracaniu różnorodności biologicznej w takich krajach;

6.  przypomina o odpowiedzialności UE i rozwiniętych państw trzecich za utratę różnorodności biologicznej na szczeblu globalnym; wzywa UE do zwiększenia wsparcia finansowego i technicznego dla krajów rozwijających się na całym świecie, aby osiągnąć nowe globalne cele, walczyć z przestępstwami przeciwko środowisku i eliminować czynniki powodujące utratę różnorodności biologicznej;

7.  podkreśla spoczywający na państwach obowiązek ochrony ekosystemów naturalnych i charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną oraz zrównoważonego zarządzania nimi, a także ochrony praw człowieka i praw do ziemi przysługujących społecznościom tubylczym i lokalnym oraz potomkom Afrykańczyków, których przetrwanie zależy od tych ekosystemów;

8.  wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby dodała do Karty praw podstawowych Unii Europejskiej prawo do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, popierała globalne uznanie tego prawa za prawo człowieka oraz wspierała kompleksową ochronę i obronę przyrody, różnorodności biologicznej i ekosystemów jako podstawy życia, uznając współzależność i prawo wszystkich ludzi, w tym przyszłych pokoleń, do przyrody, w szczególności poprzez egzekwowanie rygorystycznych norm dotyczących przejrzystości, udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości zgodnie z konwencją z Aarhus; w tym kontekście i z uwagi na to, że najpoważniejsze szkody dla ekosystemów występują w krajach rozwijających się, uważa za konieczne przeciwdziałanie wszelkim formom szkód środowiskowych w ekosystemach, w tym we wszystkich państwach trzecich, z którymi UE współpracuje, i w środowiskach, od których zależą osoby ubogie na świecie, oraz uważa, że w stosownych przypadkach należy zbadać, czy przyznanie praw do przyrody jest zasadne i pożyteczne;

9.  jest głęboko zaniepokojony poważną luką w danych, wskaźnikach i środkach finansowych niezbędnych do powstrzymania utraty różnorodności biologicznej oraz niespójnościami w monitorowaniu finansowania różnorodności biologicznej i sprawozdawczości w tym zakresie; przypomina, że ustanowienie konkretnych, wymiernych i ilościowych celów i wskaźników dla ram na okres po 2020 r. jest niezbędne do tego, by ułatwić monitorowanie postępów;

10.  z zadowoleniem przyjmuje afrykańską inicjatywę na rzecz Wielkiego Zielonego Muru i wzywa Komisję do wsparcia tego projektu;

11.  wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby nasiliły działania służące lepszej ocenie i wartościowaniu różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych oraz uwzględniały te wartości w procesie decyzyjnym;

12.  wyraża zadowolenie, że Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) – „Globalny wymiar Europy” przyczyni się do osiągnięcia ogólnego celu wieloletnich ram finansowych (WRF) w zakresie różnorodności biologicznej; podkreśla, że planowanie, kontrola i monitorowanie ISWMR – „Globalny wymiar Europy” mają kluczowe znaczenie dla realizacji globalnych celów UE w dziedzinie różnorodności biologicznej; przypomina, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” powinien przyczynić się do realizacji ambitnych założeń, tj. przeznaczenia w 2024 r. 7,5 % rocznych wydatków w WRF na cele w zakresie różnorodności biologicznej, a począwszy od 2026 r. przeznaczania na te cele 10 % rocznych wydatków w WRF; apeluje o skuteczne stosowanie zasady „nie czyń poważnych szkód” w kontekście wszystkich wydatków i programów UE; apeluje o rozszerzenie ram sprawozdawczości i monitorowania zewnętrznej polityki UE w zakresie różnorodności biologicznej, m.in. poprzez szczegółowe przepisy dotyczące celów i wskaźników różnorodności biologicznej; w szerszym ujęciu wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały badania naukowe i innowacje w zakresie zachowania i ochrony różnorodności biologicznej oraz rozwiązania agroekologiczne przynoszące istotne korzyści rozwojowe, a tym samym przyczyniające się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju;

13.  ubolewa, że zewnętrzny budżet UE przeznaczony na wspieranie polityki w zakresie różnorodności biologicznej pozostaje zdecydowanie niski w porównaniu z budżetem przeznaczonym na politykę przeciwdziałania zmianie klimatu; apeluje o faktyczne zwiększenie środków na ochronę różnorodności biologicznej, zgodnie z porozumieniem w sprawie WRF, oraz o pomoc techniczną w opracowaniu dalszych narzędzi mobilizacji zasobów w odpowiedzi na globalne zobowiązania w zakresie różnorodności biologicznej; podkreśla, że należy śledzić, zgłaszać i stopniowo wycofywać dotacje szkodliwe dla środowiska oraz kierować je na działania sprzyjające różnorodności biologicznej, zgodnie z Agendą 2030 oraz odpowiednimi konwencjami i zobowiązaniami międzynarodowymi; postuluje, aby znaczną część oficjalnej pomocy rozwojowej UE na działania w dziedzinie klimatu przeznaczyć na wspieranie dodatkowych korzyści wynikających z zachowania różnorodności biologicznej służących łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowywaniu się do niej;

14.  wzywa UE do przyjęcia przepisów dotyczących obowiązku zachowania należytej staranności, tak aby przedsiębiorstwa i ich podmioty finansujące ponosiły bezpośrednią odpowiedzialność za dopilnowanie, żeby na importowanych przez nie towarach nie ciążyło piętno naruszeń praw człowieka, np. w formie masowego wykupu gruntów rolnych, i degradacji środowiska (w tym wylesiania i utraty różnorodności biologicznej); w szerszym ujęciu wzywa UE, aby wymagała od przedsiębiorstw i instytucji finansowych większego zaangażowania na rzecz różnorodności biologicznej, np. poprzez solidne i obowiązkowe przepisy dotyczące oceny skutków, zarządzania ryzykiem oraz wymogi dotyczące ujawniania informacji i sprawozdawczości zewnętrznej; zachęca OECD do opracowania zestawu praktycznych działań dotyczących należytej staranności i różnorodności biologicznej, aby wesprzeć działania przedsiębiorstw;

15.  z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do opracowania wniosku ustawodawczego w sprawie obowiązku uwzględnienia praw człowieka i należytej staranności przedsiębiorstw w związku ze środowiskiem w całym łańcuchu dostaw; zaleca, by ten wniosek ustawodawczy wspierał i ułatwiał opracowanie wspólnych metod pomiaru oddziaływania na środowisko i zmianę klimatu; podkreśla znaczenie skutecznych, konstruktywnych i świadomych konsultacji ze wszystkimi podmiotami, których to dotyczy lub może dotyczyć, takimi jak obrońcy praw człowieka i obrońcy środowiska, społeczeństwo obywatelskie, związki zawodowe oraz społeczności tubylcze i lokalne; wyraża ubolewanie z powodu poważnych niedociągnięć w dokumencie ramowym ONZ „Chronić, szanować, naprawiać” oraz w wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, jeśli chodzi o prawa ludności rdzennej i prawa do ziemi; apeluje ponownie do UE o konstruktywne zaangażowanie się w prace Rady Praw Człowieka ONZ nad prawnie wiążącym międzynarodowym instrumentem, który regulowałby w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka działalność spółek międzynarodowych i innych przedsiębiorstw i który powinien obejmować szczególne normy dotyczące ochrony ludów tubylczych;

16.  ponownie zwraca się do Komisji o pilne przedstawienie wniosku w sprawie unijnych ram prawnych mających zatrzymać i odwrócić globalne wylesianie i degradację lasów powodowane przez UE i nakładających na przedsiębiorstwa wymóg zbadania, czy zachowano należytą staranność, w celu dopilnowania, aby produkty wprowadzane na rynek UE nie wiązały się z wylesianiem, przekształcaniem naturalnych ekosystemów oraz naruszaniem praw społeczności tubylczych i lokalnych;

Spójność polityki na rzecz rozwoju

17.  przypomina, że skuteczność zewnętrznej polityki UE w zakresie różnorodności biologicznej zależy od spójności między polityką w zakresie różnorodności biologicznej i innymi kluczowymi politykami zewnętrznymi UE, takimi jak umowy handlowe i inwestycyjne;

18.  zauważa, że w globalnym sprawozdaniu IPBES z oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych z 2019 r. wskazano granice podejścia do ochrony różnorodności biologicznej opartego na przestrzennym zasięgu lądowych i morskich obszarów chronionych, co zalicza się do nielicznych celów z Aichi w zakresie różnorodności biologicznej, które zostały częściowo osiągnięte;

19.  podkreśla, że różnorodność biologiczna jest głównym elementem wielu rodzajów działalności gospodarczej, w szczególności związanych z uprawą roli i hodowlą zwierząt gospodarskich, leśnictwem, rybołówstwem i wieloma formami turystyki opartymi bezpośrednio na przyrodzie i zdrowych ekosystemach; nalega na UE, aby uwzględniała różnorodność biologiczną i usługi ekosystemowe we wszystkich powiązanych obszarach polityki zwłaszcza w rolnictwie, rybołówstwie, leśnictwie, energetyce, górnictwie, handlu, turystyce i polityce przeciwdziałania zmianie klimatu, a także w polityce i działaniach na rzecz rozwoju i ograniczania ubóstwa, jak również by propagowała innowacyjne i nadające się do wdrożenia rozwiązania przeciwdziałające utracie różnorodności biologicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu zdrowej, bezpiecznej, dostępnej i przystępnej cenowo żywności;

20.  z głębokim zaniepokojeniem zauważa, że konsumpcja w UE odpowiada za około 10 % wylesienia na świecie, w szczególności z powodu dużej zależności od importu towarów rolnych, takich jak olej palmowy, mięso, soja, kakao, kawa, kukurydza, drewno i kauczuk; ponawia apel do Komisji o przedstawienie w 2021 r. wniosku w sprawie unijnych ram prawnych mających powstrzymać i odwrócić globalne wylesianie powodowane przez UE przez dopilnowanie, by unijne modele rynku i konsumpcji nie wpływały negatywnie na lasy i różnorodność biologiczną w krajach rozwijających się, z uwzględnieniem skutków ubocznych dla ich ludności; wzywa UE, aby wspierała takie kraje we wdrażaniu zrównoważonych systemów żywnościowych poprzez tworzenie krótkich łańcuchów dostaw, rozwój agroekologii i wspieranie drobnych producentów rolnych, przy zagwarantowaniu praw do ziemi i praw społeczności lokalnych;

21.  wzywa UE, aby w międzynarodowych działaniach na rzecz rozwoju propagowała zrównoważone praktyki w rolnictwie w celu ochrony i odtworzenia światowych lasów, ze szczególnym uwzględnieniem zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi, rekultywacji terenów zdegradowanych oraz ochrony i odtworzenia obszarów charakteryzujących się dużą różnorodnością biologiczną i znacznym potencjałem w zakresie usług ekosystemowych i łagodzenia zmiany klimatu; wzywa UE do przyspieszenia realizacji planu działania UE na rzecz egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (FLEGT), a w szczególności umów o dobrowolnym partnerstwie, tak aby ograniczyć popyt na nielegalne drewno i związany z nim handel oraz wzmocnić prawa społeczności i ludów tubylczych mieszkających na terenach, z których pozyskuje się drewno;

22.  przypomina, że rosnący w UE popyt na drewno wykorzystywane w produkcji materiałów, energetyce i biogospodarce przekracza unijne zdolności podaży, co zwiększa ryzyko związanego z importem wylesiania, masowego wykupu gruntów rolnych, przymusowego wysiedlania oraz łamania praw społeczności tubylczych i lokalnych; ponownie stwierdza, że unijna polityka w dziedzinie bioenergii powinna odpowiadać surowym kryteriom środowiskowym i społecznym;

23.  podkreśla, że w trosce o ochronę ekosystemów i zapobieganie utracie różnorodności biologicznej wspierane przez UE inwestycje w rolnictwo, leśnictwo lub rybołówstwo lub w przedsięwzięcia, które oddziałują na glebę, użytki zielone, lasy, wodę lub morze, muszą być zgodne m.in. z dobrowolnymi wytycznymi FAO/Komitetu ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego (CFS) w sprawie odpowiedzialnego zarządzania tytułami prawnymi do gruntów, łowisk i lasów w kontekście krajowego bezpieczeństwa żywnościowego oraz z opracowanymi przez FAO/CFS zasadami odpowiedzialnego inwestowania w rolnictwo i systemy żywnościowe;

24.  apeluje o nadanie priorytetu w przyszłym ISWMR ochronie i odtwarzaniu lasów oraz obronie różnorodności biologicznej; podkreśla, że lasy będą mogły w coraz większym stopniu spełniać funkcje w zakresie klimatu i środowiska tylko wtedy, gdy będą zarządzane w sposób zrównoważony;

25.  podkreśla, że ochrona różnorodności biologicznej i łagodzenie zmiany klimatu nie są działaniami, które w sposób automatyczny wzajemnie się wspierają; postuluje przegląd dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii, aby zapewnić jej spójność z międzynarodowymi zobowiązaniami UE dotyczącymi Agendy 2030, porozumienia paryskiego oraz Konwencji o różnorodności biologicznej, co wiąże się m.in. z wprowadzeniem kryteriów zrównoważonego rozwoju społecznego, z uwzględnieniem zagrożeń związanych z masowym wykupem i dzierżawą ziemi; podkreśla, że w tym celu dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii II powinna być zgodna z międzynarodowymi normami dotyczącymi tytułów prawnych, tj. konwencją nr 169 MOP oraz dobrowolnymi wytycznymi FAO/CFS w sprawie odpowiedzialnego zarządzania tytułami prawnymi do gruntów oraz zasadami odpowiedzialnego inwestowania w rolnictwo i systemy żywnościowe;

Rolnictwo i rybołówstwo

26.  uważa, że systemy rolno-spożywcze i drobni producenci rolni zarówno zależą od różnorodności biologicznej, jak i mają na nią znaczący wpływ; podkreśla, że skuteczne uwzględnianie różnorodności biologicznej w rolnictwie wymaga zapewnienia zachęt finansowych oraz dobrowolnych i regulacyjnych działań propagujących absorpcję i tworzenie różnorodności biologicznej i korzyści dla środowiska przez rolników poprzez szkolenia, wykorzystanie technologii i innowacje, a także dobrych zrównoważonych praktyk rolniczych, co oznacza między innymi odbudowę ograniczonych zasobów wodnych oraz przeciwdziałanie degradacji gleby i pustynnieniu; podkreśla, że zgodnie z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju należy wskazywać i wycofywać dotacje szkodliwe dla środowiska zgodnie z decyzjami podejmowanymi na szczeblu UE; apeluje o obowiązkowe oceny ex ante i ex post oddziaływania na środowisko powiązanych inwestycji wspieranych przez UE; wzywa w związku z tym UE do zwiększenia wsparcia finansowego i technicznego dla krajów rozwijających się;

27.  przypomina, że wyjątkowa zdolność agroekologii do godzenia gospodarczego, środowiskowego i społecznego wymiaru zrównoważonego rozwoju została dostrzeżona w przełomowych sprawozdaniach IPCC i IPBES oraz w zleconych przez Bank Światowy i FAO globalnych ocenach rolnictwa (IAASTD); nalega, aby unijne zewnętrzne finansowanie rolnictwa było spójne z transformacyjnym charakterem Agendy 2030, porozumieniem klimatycznym z Paryża i Konwencją ONZ o różnorodności biologicznej; uważa, że w związku z tym należy priorytetowo traktować inwestycje w dostosowane do lokalnych warunków i zasobooszczędne uprawy, agroekologię, system rolno-leśny i dywersyfikację upraw;

28.  przypomina, że stosowanie genetycznie zmodyfikowanych nasion jest objęte patentami, co podważa prawa drobnych producentów rolnych i ludności tubylczej do zachowania, wykorzystywania, wymiany i sprzedaży własnego materiału siewnego, zapisane w umowach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa (ITPGRFA), Deklaracja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej (UNDRIP) oraz Deklaracja ONZ w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich (UNDROP); przypomina, że uprawy zmodyfikowane genetycznie często wiążą się z intensywnym stosowaniem herbicydów; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby uwzględniły zobowiązani Unii wynikające z umów międzynarodowych i dopilnowały, żeby pomoc rozwojowa nie była wykorzystywana do promowania technologii modyfikacji genetycznych w krajach rozwijających się;

29.  przypomina, że zwiększenie różnorodności materiału siewnego i upraw dzięki przejściu na odporne odmiany ma zasadnicze znaczenie dla budowania odporności rolnictwa, dostosowania się do zmieniających się warunków, takich jak zmiana klimatu, utrata różnorodności biologicznej, nowe choroby odzwierzęce, szkodniki, susze lub powodzie, przy uwzględnieniu popytu na żywność i bezpieczeństwa żywnościowego w krajach rozwijających się; wzywa Komisję, aby w ramach pomocy rozwojowej oraz polityki handlowej i inwestycyjnej wspierała rolnictwo zgodne z postanowieniami ITPGRFA, które chronią prawa drobnych producentów rolnych do zachowania, kontrolowania, ochrony i rozwoju własnego materiału siewnego i tradycyjnej wiedzy (w tym pod względem finansowym i technicznym, w tworzeniu banków nasion w celu zachowania i wymiany tradycyjnych nasion, a także w ramach umów o wolnym handlu); podkreśla, że system Międzynarodowego Związku Ochrony Nowych Odmian Roślin (system UPOV) nie odpowiada interesom krajów rozwijających się, w których przeważają systemy nasiennictwa prowadzone przez rolników (nieformalny sektor nasion) oraz praktyki zachowywania, wykorzystywania, wymiany i sprzedaży materiału siewnego; nalega na UE, aby promowała nieformalny system nasiennictwa oraz zreformowała system UPOV w taki sposób, żeby umożliwić drobnym producentom rolnym stosowanie nasion z własnego zbioru, oraz poprzez wprowadzenie sprawiedliwego mechanizmu podziału korzyści; przypomina, że Komisja zobowiązała się, iż skuteczne wdrażanie CBD będzie traktowane priorytetowo w umowach handlowych i inwestycyjnych, oraz wzywa UE, aby wspierała rozwój dostosowanych do warunków lokalnych odmian nasion i nasion z własnego zbioru gospodarstw rolnych, co zagwarantuje prawa rolników do utrzymania zasobów genetycznych z myślą o bezpieczeństwie żywnościowym i przystosowaniu się do zmiany klimatu;

30.  wzywa UE, aby wspierała systemy praw własności intelektualnej, które sprzyjają rozwojowi odmian nasion dostosowanych do warunków lokalnych oraz nasion z własnego zbioru gospodarstw rolnych;

31.  przypomina, że niezrównoważone praktyki rolnicze i leśne, takie jak nadmierny pobór wody i zanieczyszczanie jej niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, powodują znaczną degradację środowiska i utratę różnorodności biologicznej; wzywa UE, aby wspierała kraje rozwijające się w ich dążeniach do wzmocnienia regulacji dotyczących zagrożeń pestycydami, oceny i dostosowania rejestracji pestycydów do międzynarodowego kodeksu postępowania FAO/WHO dotyczącego stosowania pestycydów, w tym w drodze współpracy południe-południe, do nasilenia badań naukowych i edukacji w zakresie alternatyw dla pestycydów oraz zwiększenia inwestycji w praktyki i produkcję agroekologiczną i ekologiczną, w tym w zrównoważone praktyki nawadniania i gospodarki wodnej; ponadto wzywa UE, aby całkowicie zaprzestała eksportu środków ochrony roślin zakazanych w UE, zgodnie z zobowiązaniami UE na rzecz spójności polityki na rzecz rozwoju, Zielonym Ładem, zasadą „nie szkodzić” i konwencją rotterdamską z 1998 r.; wzywa Komisję, aby podjęła działania zmierzające do zakazania eksportu z UE substancji niebezpiecznych zakazanych w UE; wzywa Komisję, aby dopilnowała, żeby eksportowane produkty spełniały te same normy, które są wymagane od producentów europejskich, co pozwoli wyeliminować substancje niebezpieczne, które nie są dozwolone w UE, oraz zapewnić równe warunki działania na całym świecie;

32.  zauważa, że technologie napędu genowego – tak jak w przypadku komarów zmodyfikowanych genetycznie w celu zwalczania chorób przenoszonych przez wektory – stwarzają poważne i nowe zagrożenia dla środowiska i przyrody, w tym powodują nieodwracalne zmiany w łańcuchach żywności i ekosystemach, a także utratę różnorodności biologicznej, od której uzależnione są źródła utrzymania najuboższej ludności na świecie, ponownie wyraża zaniepokojenie nowymi wyzwaniami dla prawa, środowiska, bezpieczeństwa biologicznego i zarządzania, które mogą wyniknąć z uwolnienia do środowiska zmodyfikowanych genetycznie organizmów z napędem genowym, w tym dla celów ochrony przyrody; ponownie podkreśla, że przed uwolnieniem jakichkolwiek technologii, które mogą mieć wpływ na tradycyjną wiedzę, innowacje, praktyki, środki utrzymania i użytkowanie gruntów, zasoby i wody społeczności tubylczych i lokalnych, konieczne jest zwrócenie się do nich o zgodę i uzyskanie ich dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody; podkreśla, że musi się to odbywać przed wprowadzeniem jakiejkolwiek technologii, w sposób partycypacyjny, z udziałem wszystkich społeczności, na które technologia ta może mieć wpływ; biorąc pod uwagę, że technologie napędu genowego budzą obawy co do trudności w przewidywaniu ich zachowania, a organizmy z napędem genowym mogą same stać się gatunkami inwazyjnymi, uważa, że zgodnie z zasadą ostrożności nie należy zezwalać na uwalnianie zmodyfikowanych genetycznie organizmów z napędem genowym, w tym w celu ochrony przyrody;

33.  przypomina, że kluczowe znaczenie dla strategii łagodzenia zmiany klimatu mają ochrona i odtwarzanie ekosystemów morskich oraz zrównoważone zarządzanie nimi, przy jednoczesnym zapewnieniu poszanowania praw i źródeł utrzymania rybaków prowadzących działalność na małą skalę i społeczności nadbrzeżnych; podkreśla, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie udowodniono korzyści, jakie dla wzmocnienia odporności ma łączenie wiedzy naukowej z wiedzą lokalną i tubylczą; wzywa UE do opracowania opartego na prawach człowieka podejścia do zarządzania oceanami;

34.  podkreśla, że dla około 3 mld ludzi na świecie podstawowym źródłem białka są produkty rybołówstwa; podkreśla, że nadmierna zdolność połowowa w ramach międzynarodowego handlu rybami, jak w przypadku tuńczyka żółtopłetwego na wodach Seszeli, zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu społeczności nadbrzeżnych i ekosystemom morskim w krajach rozwijających się; przypomina o zobowiązaniu UE do przestrzegania zasady spójności polityki na rzecz rozwoju i dobrych rządów; uważa, że należy udoskonalić umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, aby stały się one prawdziwie zrównoważone, były zgodne z najlepszymi dostępnymi opiniami naukowymi i uwzględniały łączne skutki różnych obowiązujących umów w sprawie połowów; apeluje do UE, aby wspierała zrównoważoną działalność połowową w krajach rozwijających się z myślą o odbudowie i ochronie ekosystemów morskich i przybrzeżnych; podkreśla, jak ważne jest kontynuowanie i wzmożenie walki z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami (połowy NNN) za pomocą zwiększenia kar za powiązane z nimi praktyki przestępcze i poprzez przeznaczenie środków finansowych na ten cel;

35.  wzywa Komisję, by poparła stworzenie światowego programu budowania zdolności mającego na celu wykorzystanie różnorodności biologicznej gleby i gospodarowanie nią, jak również Światowego Obserwatorium Różnorodności Biologicznej Gleby; wzywa Komisję, aby wsparła bieżące wysiłki Komisji FAO ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa na rzecz globalnego planu działania, w którym podjęto by problem spadku różnorodności biologicznej w przypadku żywności i w rolnictwie oraz propagowano by zrównoważone gospodarowanie różnorodnością biologiczną;

36.  podkreśla, że źródła utrzymania rybaków prowadzących działalność na małą skalę są bezpośrednio zależne od przybrzeżnej i morskiej różnorodności biologicznej; podkreśla, że oceany i wybrzeża świata są w dużej mierze zagrożone np. niezrównoważonymi praktykami połowowymi, szybką zmianą klimatu, zanieczyszczeniem mórz i oceanów ze źródeł lądowych, zanieczyszczeniem mórz, degradacją oceanów, eutrofizacją i zakwaszaniem; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by podjęły wszelkie niezbędne środki w celu całościowego zajęcia się pierwotnymi przyczynami zanieczyszczenia mórz i wyczerpywania się zasobów rybnych, za pomocą wszechstronnego i zintegrowanego podejścia uwzględniającego zewnętrzne oddziaływanie wszystkich polityk sektorowych UE, w tym zanieczyszczenie mórz będące skutkiem polityki rolnej, tak aby odpowiednio wypełnić międzynarodowe zobowiązania w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania zmianie klimatu;

37.  zwraca uwagę na znaczenie zasobów morskich dla zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich w krajach rozwijających się; apeluje o uznanie oceanów za globalny wspólny zasób z myślą o przyczynieniu się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju w krajach rozwijających się i zapewnieniu ich skutecznej ochrony; w związku z tym wzywa Komisję, aby wspierała na międzynarodowych forach wielostronnych, takich jak regionalne organizacje ds. zarządzania rybołówstwem, ambitny model zarządzania różnorodnością biologiczną mórz i morskich zasobów genetycznych poza jurysdykcją krajową; podkreśla ponadto potrzebę wdrożenia zintegrowanego i ekosystemowego podejścia do wszystkich sektorów niebieskiej gospodarki, opartego na nauce; w związku z tym podkreśla spoczywający na państwach obowiązek powstrzymania się od podejmowania środków – w tym projektów rozwojowych na dużą skalę – które mogłyby negatywnie wpłynąć na środki utrzymania, terytoria lub prawa dostępu rybaków prowadzących działalność na małą skalę na wodach śródlądowych i morskich, chyba że wyrażą oni dobrowolną, uprzednią i świadomą zgodę, oraz obowiązek zapewnienia ochrony tych praw przez wymiar sprawiedliwości; podkreśla, że należy przeprowadzać oceny ex ante projektów wydobywczych, w szczególności aby przeanalizować ewentualny negatywny wpływ na prawa człowieka w odniesieniu do lokalnych społeczności rybackich;

Handel

38.  podkreśla, że odpowiedzialność UE za ograniczenie pośrednich czynników powodujących utratę różnorodności biologicznej polega na systematycznym uwzględnianiu w negocjacjach handlowych oraz w dialogu z krajami rozwijającymi się różnorodności biologicznej i gwarancji przeciwdziałania masowemu wykupowi i dzierżawie gruntów;

39.  wzywa Komisję, aby w ocenach wpływu na zrównoważony rozwój przeprowadzała staranną analizę wpływu umów handlowych na wylesianie, utratę różnorodności biologicznej i prawa człowieka w oparciu o wszechstronne i wiarygodne dane i metody oceny;

40.  zwraca uwagę, że według FAO traci się lub marnuje około jednej trzeciej światowej żywności, a strata około jednej trzeciej zebranej żywności następuje podczas transportu żywności lub w łańcuchu przetwarzania; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby propagowały praktyki, które ograniczają straty i marnotrawienie żywności na świecie, a także by chroniły prawa krajów rozwijających się do suwerenności żywnościowej jako sposobu osiągnięcia bezpieczeństwa żywieniowego, ograniczenia ubóstwa oraz stworzenia inkluzywnych, zrównoważonych i sprawiedliwych globalnych łańcuchów dostaw oraz rynków lokalnych i regionalnych, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa rodzinnego, w celu zapewnienia dostaw przystępnej cenowo i dostępnej żywności; zgodnie z powyższym apeluje o nadanie priorytetu lokalnej produkcji i konsumpcji, które wspierają rolnictwo na małą skalę, przynoszą korzyści zwłaszcza kobietom i ludziom młodym, zapewniają tworzenie miejsc pracy na szczeblu lokalnym, gwarantują producentom i konsumentom uczciwe ceny, zmniejszają zależność krajów od importu oraz podatność, w szczególności krajów rozwijających się, na międzynarodowe wahania cen;

41.  zauważa, że rozdziały umów o wolnym handlu UE dotyczące handlu i zrównoważonego rozwoju nie są w praktyce egzekwowalne; zwraca się do Komisji o wzmocnienie rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju w kontekście unijnych umów o wolnym handlu, w szczególności jeśli chodzi o postanowienia dotyczące różnorodności biologicznej; podkreśla, że aby przepisy dotyczące różnorodności biologicznej i celów środowiskowych w unijnych umowach o wolnym handlu mogły być skutecznie egzekwowane, muszą być jasne i konkretne, a ich wdrażanie musi być możliwe do zweryfikowania; wzywa Komisję, żeby podczas zbliżającego się przeglądu 15-punktowego planu działania rozważyła – z zastosowaniem zasady spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju – dalsze działania i przydział zasobów, aby umożliwić skuteczne wdrożenie rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju;

42.  wskazuje, że UE włącza już do umów handlowych niezwiązane z handlem postanowienia dotyczące różnorodności biologicznej, i zauważa, że można by rozważyć możliwe do wdrożenia, wymierne i realistyczne gwarancje;

43.  podkreśla, że różnorodność biologiczna roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych zmniejszyła się na skutek handlu międzynarodowego; postuluje przeprowadzenie pełnej oceny bezpośredniego i pośredniego wpływu unijnych umów o wolnym handlu na różnorodność biologiczną;

44.  wzywa Komisję do starannego przeglądu polityki handlowej, w szczególności umów o partnerstwie gospodarczym, aby upewnić się, że nie jest ona sprzeczna z zasadami spójności polityki na rzecz rozwoju, porozumieniem paryskim i Zielonym Ładem; zwraca się do Komisji i Rady, by nie zawierały nowych umów o wolnym handlu, które mogłyby przyczynić się do zwiększonego wylesiania i utraty różnorodności biologicznej;

Zdrowie publiczne

45.  podkreśla, że pogorszenie się stanu różnorodności biologicznej i ekosystemów ma zarówno bezpośredni, jak i pośredni wpływ na zdrowie publiczne;

46.  zwraca uwagę, że zróżnicowana dieta w połączeniu z globalnym dążeniem do spożywania umiarkowanej liczby kalorii i ilości mięsa poprawiłaby stan zdrowia i bezpieczeństwo żywnościowe na wielu obszarach, a także zmniejszyłaby znacznie wpływ na różnorodność biologiczną;

47.  uwypukla związek między utratą różnorodności biologicznej a wzrostem liczby odzwierzęcych czynników chorobotwórczych; przypomina, że ryzyko pandemii potęgują zmiany antropogeniczne zbliżające do siebie dziką faunę i florę, zwierzęta gospodarskie i ludzi, takie jak zmiana użytkowania gruntów, wylesianie, ekspansja i intensyfikacja rolnictwa oraz legalny i nielegalny handel dziką fauną i florą oraz konsumpcja ich zasobów, a także presja demograficzna; przypomina, że odbudowa środowiska ma kluczowe znaczenie dla wdrożenia podejścia „Jedno zdrowie”; w szerszym ujęciu podkreśla, że pandemia COVID-19 pokazała, jak ważne jest uznanie nierozerwalnego związku między zdrowiem ludzi, zdrowiem zwierząt i różnorodnością biologiczną; podkreśla w związku z tym znaczenie podejścia „Jedno zdrowie” i wynikającą z niego potrzebę położenia większego nacisku na opiekę zdrowotną, zapobieganie chorobom i dostęp do leków w krajach rozwijających się poprzez zapewnienie spójności polityki handlowej, zdrowotnej, badawczej i innowacyjnej z celami polityki rozwoju; wzywa Komisję, aby we współpracy z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób zintensyfikowała działania UE przeciwko pandemiom i innym zagrożeniom dla zdrowia, z uwzględnieniem powiązań między pandemiami odzwierzęcymi a utratą różnorodności biologicznej, zgodnie z nowym wnioskiem Komisji w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia, i przy przyjęciu za podstawę współpracy z krajami partnerskimi UE w celu zmniejszenia ryzyka przyszłych pandemii odzwierzęcych i wsparcia opracowania międzynarodowego traktatu w sprawie pandemii w ramach WHO;

48.  przypomina, że większość leków stosowanych w opiece zdrowotnej i profilaktyce chorób otrzymano dzięki różnorodności biologicznej, zwłaszcza roślin z całego świata, natomiast wiele ważnych terapii wywodzi się z wiedzy tubylczej i medycyny tradycyjnej;

49.  zwraca uwagę na wyzwania związane z dostępem do produktów leczniczych, produkcją leków generycznych i dostępem rolników do materiału siewnego, które pojawiają się w krajach rozwijających się z powodu praw własności intelektualnej w dziedzinie zasobów genetycznych i tradycyjnej wiedzy;

50.  podkreśla, że trzeba zapewnić sprawiedliwy i równy podział korzyści płynących z zasobów genetycznych przyrody, oraz uwydatnia konieczność zachowania spójności porozumień międzynarodowych pod tym względem; podkreśla, że regulacje przyjmowane w celu ochrony zasobów genetycznych i powiązanej tradycyjnej wiedzy muszą odpowiadać międzynarodowym zobowiązaniom dotyczącym propagowania i poszanowania praw ludów tubylczych, zapisanych w Deklaracji praw ludów tubylczych ONZ z 2007 r. oraz konwencji nr 169 MOP z 1989 r. dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej; podkreśla, że podczas postępowania patentowego należy ujawniać pochodzenie zasobów genetycznych, jeżeli jest znane, zgodnie z dyrektywą 98/44/WE(12); wzywa Komisję, aby dążyła do zapewnienia spójności zasad WTO z protokołem z Nagoi do Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej, żeby skutecznie zapobiegać piractwu biologicznemu;

Społeczności tubylcze i lokalne

51.  podkreśla, że w globalnej ocenie IPBES wykazano znaczenie społeczności tubylczych i lokalnych dla ochrony różnorodności biologicznej i zarządzania ekosystemem na świecie; ubolewa, że wiedza ludów tubylczych, mimo jej ogromnego potencjału, nie jest skutecznie wykorzystywana, a w ramach prawnych, politycznych i instytucjonalnych wielu krajów nadal brakuje wyraźnego uznania ludności tubylczej i plemiennej oraz jej praw, przy czym wdrażanie tych ram pozostaje poważnym problemem;

52.  podkreśla, że pasterze i inni użytkownicy obszarów naturalnych na terenach wypasu i naturalnych użytkach zielonych przyczyniają się do ochrony i zrównoważonego wykorzystania naturalnej i krajowej różnorodności biologicznej;

53.  zwraca uwagę na liczne zarzuty łamania praw ludów tubylczych na dużą skalę zgłaszane przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. praw ludów tubylczych, wynikające np. z intensywniejszego wydobycia minerałów, rozwoju projektów w zakresie energii odnawialnej, rozwoju agrobiznesu, budowy infrastruktury na wielką skalę i środków ochronnych;

54.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmocnienia kontroli projektów finansowanych przez UE i umów handlowych, aby zapobiegać naruszeniom praw człowieka i wykrywać je oraz umożliwiać działania przeciwko takim nadużyciom, ze zwróceniem szczególnej uwagi na te projekty i umowy, które mogą mieć wpływ na grunty, terytoria lub zasoby naturalne społeczności tubylczych i lokalnych, w tym w przypadku gdy chodzi o utworzenie obszaru chronionego lub rozszerzenie jakiegokolwiek istniejącego obszaru; podkreśla, że mechanizm zrównoważonego rozwoju powinien mieć na celu finansowanie projektów, które przynoszą korzyści osobom najbardziej narażonym na skutki zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej, oraz powinien podlegać ocenie wpływu na prawa człowieka, w wyniku której do rejestracji kwalifikowałyby się jedynie projekty o pozytywnych skutkach; nalega, by wszystkie działania w krajach rozwijających się prowadzone przez unijne instytucje finansowe, zwłaszcza Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, były zgodne z zobowiązaniami klimatycznymi UE i z podejściem opartym na prawach; apeluje o wzmocnienie i pogłębienie odpowiednich mechanizmów banków w zakresie rozpatrywania skarg, dostępnych dla osób lub grup, których prawa mogły zostać naruszone w wyniku takich działań i które mogłyby kwalifikować się do otrzymania zadośćuczynienia;

55.  przypomina, że na mocy prawa międzynarodowego państwa mają obowiązek uznać i chronić prawa ludności tubylczej do posiadania, rozwoju, kontrolowania i użytkowania gruntów należących do ich społeczności oraz do uczestniczenia w zarządzaniu zasobami naturalnymi i ich ochronie; nalega na UE, by zapewniła stosowanie podejścia opartego na prawach do wszystkich projektów finansowanych w ramach oficjalnej pomocy rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem praw pasterzy i społeczności tubylczych i lokalnych, m.in. aby zadbała o uznanie ich prawa do samostanowienia i praw do ziemi zapisanych w traktatach dotyczących praw człowieka, zwłaszcza UNDRIP; podkreśla, że należy przestrzegać zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody określonej w konwencji nr 169 MOP z 1989 r. dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej, w tym w odniesieniu do wszystkich procesów decyzyjnych dotyczących obszarów chronionych, oraz ustanowić mechanizmy odpowiedzialności, składania skarg i dochodzenia roszczeń za naruszenia praw ludów tubylczych, zwłaszcza w kontekście działań ochronnych; wzywa do ratyfikacji konwencji nr 169 MOP te państwa członkowskie UE, które jeszcze tego nie uczyniły; podkreśla, że konwencja nr 169 MOP zobowiązuje wszystkie państwa, które ją ratyfikowały, do wypracowania skoordynowanych działań w celu ochrony praw ludności tubylczej;

56.  zwraca uwagę na liczne zarzuty łamania na dużą skalę także praw obrońców środowiska zgłaszane przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. obrońców praw człowieka, który potępił rosnącą liczbę ataków na tych obrońców, kierowanych wobec nich gróźb śmierci oraz ich zabójstw; przypomina, że państwa mają obowiązek ochrony obrońców środowiska i ich rodzin przed nękaniem, zastraszaniem i przemocą, jak zapisano w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka, a także obowiązek zagwarantowania im podstawowych wolności; wzywa UE, aby nadal inwestowała w specjalne mechanizmy i programy ochrony obrońców praw człowieka zajmujących się kwestiami środowiska oraz ludności tubylczej i społeczności lokalnych, a także aby wzmocniła te mechanizmy i programy, m.in. aby zapewniła kontynuację projektów ProtectDefenders.eu; podkreśla konieczność uznania ich praw, wiedzy i doświadczenia w walce z utratą różnorodności biologicznej i degradacją środowiska;

57.  apeluje do UE o dopilnowanie, aby inicjatywa „NaturAfrica” służyła ochronie dzikiej fauny i flory i powiązanych ekosystemów zgodnie z podejściem do ochrony opartym na prawach, co wymaga uzyskania dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody zainteresowanych społeczności tubylczych i lokalnych, w porozumieniu z grupami społeczeństwa obywatelskiego, które wspierają te społeczności; zwraca się do UE o udzielenie w tym celu pomocy technicznej i finansowej;

58.  zachęca UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały afrykańską architekturę dobrych rządów, a w szczególności Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów, w celu wdrożenia ram politycznych Unii Afrykańskiej dotyczących pasterstwa w Afryce oraz, szerzej, uznania praw pasterzy i ludów tubylczych;

59.  podkreśla, że zagwarantowanie praw własności gruntu jest warunkiem wstępnym skutecznego uwzględniania problematyki różnorodności biologicznej; zauważa jednak, że brak zbiorowych praw ludności tubylczej do gruntów stanowi główną przeszkodę w zapewnieniu skutecznej ochrony opartej na prawach;

60.  przypomina, że przejście na ekologiczną i cyfrową gospodarkę ma ogromny wpływ na sektor górniczy oraz że rosną obawy, iż górnictwo rozprzestrzeni się we wrażliwych ekosystemach leśnych, a w konsekwencji przyczyni się do wylesiania i degradacji lasów; przypomina, że 80 % lasów na całym świecie leży na terenach stanowiących tradycyjne ziemie i terytoria ludów tubylczych; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby usilniej starały się promować odpowiedzialne i zrównoważone praktyki wydobywcze i jednocześnie przyspieszały przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym; w szczególności wzywa UE, aby opracowała regionalne ramy dla przemysłu wydobywczego, które przewidywałyby kary dla przedsiębiorstw łamiących prawa człowieka oraz zapewniały ludom tubylczym dostęp do wymiaru sprawiedliwości w przypadku naruszenia ich praw; podkreśla, że koniecznie należy zakazać poszukiwania i wydobywania minerałów na wszystkich obszarach chronionych, w tym w parkach narodowych i obiektach światowego dziedzictwa;

Przestępczość przeciwko środowisku

61.  podkreśla, że przestępstwa przeciwko środowisku stanowią globalne zagrożenie dla ochrony przyrody, zrównoważonego rozwoju, stabilności i bezpieczeństwa;

62.  podkreśla, że nielegalny handel dziką fauną i florą należy sklasyfikować jako poważne przestępstwo zgodnie z Konwencją ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, co ułatwiłoby współpracę międzynarodową, zwłaszcza w sytuacji, gdy handel dziką fauną i florą i konsumpcja ich zasobów wiążą się z poważnym ryzykiem wystąpienia w przyszłości pandemii;

63.  wzywa Komisję, aby przeprowadziła przegląd planu działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą w celu położenia kresu temu procederowi; z zadowoleniem przyjmuje opublikowane przez Komisję projekty środków, których celem jest skuteczne zakazanie handlu kością słoniową w UE; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie, aby zainicjowały międzynarodowe działania, które powstrzymałyby popyt na kość słoniową, i aby zajęły się pierwotnymi przyczynami nielegalnych polowań na słonie poprzez zacieśnienie współpracy z krajami afrykańskimi i udzielanie im pomocy; postuluje przegląd dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku(13) i rozszerzenie jej zakresu oraz wprowadzenie szczegółowych przepisów dotyczących sankcji, aby zapewnić uznawanie przestępstw przeciwko środowisku, takich jak nielegalne połowy, przestępstwa przeciwko dzikiej przyrodzie i przestępstwa związane z lasami, za poważne przestępstwa i odpowiednio je karać, zwłaszcza w kontekście przestępczości zorganizowanej, co stworzyłoby silne środki odstraszające;

64.  wzywa kraje, które w nielegalnym handlu dziką fauną i florą są dostawcami, krajami tranzytu i krajami przeznaczenia, do pogłębienia współpracy w celu zwalczania tego nielegalnego handlu w całym łańcuchu dostaw; w szczególności wzywa rządy krajów będących dostawcami do: (i) poprawy praworządności i stworzenia skutecznych metod odstraszania przez wzmocnienie procedur w zakresie prowadzenia dochodzeń, ścigania przestępstw i wydawania wyroków; (ii) ustanowienia bardziej rygorystycznych przepisów uznających nielegalny handel dziką fauną i florą za „poważne przestępstwo” zasługujące na takie samo traktowanie jak inne formy transgranicznej przestępczości zorganizowanej; (iii) przeznaczenia większych zasobów na zwalczanie przestępstw przeciwko dzikiej przyrodzie, zwłaszcza w celu lepszego egzekwowania prawa dotyczącego dzikiej fauny i flory, kontrolowania handlu, monitorowania oraz wykrywania i konfiskowania przez służby celne; (iv) zobowiązania się do prowadzenia polityki „zerowej tolerancji” wobec korupcji;

65.  zauważa, że przestępstwa przeciwko środowisku zagrażają bezpieczeństwu ludzkiemu, gdyż niszczą zasoby, które są niezbędne do życia, generują przemoc i konflikty, podsycają korupcję i powodują inne szkody; apeluje do UE, aby nadała walce z przestępstwami przeciwko środowisku rangę nadrzędnego strategicznego priorytetu politycznego w międzynarodowej współpracy sądowej i na forach wielostronnych, zwłaszcza przez propagowanie przestrzegania wielostronnych umów środowiskowych, czemu ma służyć przyjęcie sankcji karnych i wymiana najlepszych praktyk, oraz przez dążenie do rozszerzenia zakresu kompetencji Międzynarodowego Trybunału Karnego o czyny przestępcze, które mają znamiona ekobójstwa; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przeznaczyły odpowiednie zasobów finansowe i ludzkie na zapobieganie przestępstwom przeciwko środowisku, prowadzenie dochodzeń w ich sprawie i ich ściganie;

66.  zwraca uwagę, że prawo międzynarodowe ewoluuje i uwzględnia obecnie nowe koncepcje, takie jak wspólne dziedzictwo ludzkości, zrównoważony rozwój i przyszłe pokolenia, ale podkreśla, że nie istnieje stały międzynarodowy mechanizm monitorowania szkód w środowisku i niszczenia środowiska oraz przeciwdziałania tym zjawiskom, które zmieniają globalne dobra wspólne lub usługi ekosystemowe; w związku z tym wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby poparły zmianę paradygmatu w kierunku objęcia ekobójstwa i prawa przyszłych pokoleń zakresem międzynarodowego prawa ochrony środowiska;

o
o   o

67.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 201 z 26.7.2013, s. 60. (2) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/603494/EXPO_IDA(2020)603494_EN.pdf (3) https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/communication-annex-eu-biodiversity-strategy-2030_en.pdf i https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2016-0034_PL.html (4) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/658217/IPOL_IDA(2020)658217_EN.pdf (5) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 15. (6) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2014/534980/EXPO_STU(2014)534980_EN.pdf (7) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2020/603488/EXPO_IDA(2020)603488_EN.pdf (8) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0285. (9) Biodiversity: Finance and the Economic and Business Case for Action [Różnorodność biologiczna: finanse oraz ekonomiczne i biznesowe uzasadnienie działań]. Streszczenie i synteza, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), maj 2019 r., s. 7. (10) Biodiversity: Finance and the Economic and Business Case for Action [Różnorodność biologiczna: finanse oraz ekonomiczne i biznesowe uzasadnienie działań]. Streszczenie i synteza, OECD, maj, 2019 r. (11) IPBES workshop on biodiversity and pandemics. Workshop report [Sprawozdanie z warsztatów IPBES na temat bioróżnorodności i pandemii], 2020 r., s. 23. (12) Dyrektywa 98/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych (Dz.U. L 213 z 30.7.1998, s. 13). (13) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne (Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 28).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie sztucznej inteligencji w prawie karnym i jej stosowania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (2020/2016(INI))

P9_TA(2021)0405 A9-0232/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2 i 6, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej , w szczególności jego art. 16,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej Kartą), w szczególności jej art. 6, 7, 8, 11, 12, 13, 20, 21, 24 i 47,

–  uwzględniając Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

–  uwzględniając Konwencję Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych (ETS 108) oraz zmieniający ją protokół (zwaną dalej konwencją 108+),

–  uwzględniając europejską kartę etyczną dotyczącą stosowania sztucznej inteligencji w systemach sądownictwa karnego i środowiskach pokrewnych opracowaną przez Europejską Komisję na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) Rady Europy,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 kwietnia 2019 r. zatytułowany „Budowanie zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka” (COM(2019)0168),

–  uwzględniając wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji (AI) opublikowane przez grupę ekspertów wysokiego szczebla Komisji ds. AI w dniu 8 kwietnia 2019 r.,

–  uwzględniając białą księgę Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie sztucznej inteligencji – „Europejskie podejście do doskonałości i zaufania” (COM(2020)0065),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Europejska strategia w zakresie danych” (COM(2020)0066),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)(1),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylającą decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE(3),

–  uwzględniając dyrektywę 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej)(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW(5),

–  uwzględniając rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie protestów antyrasistowskich po śmierci George’a Floyda(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2017 r. w sprawie wpływu technologii dużych zbiorów danych na prawa podstawowe: prywatność, ochrona danych, niedyskryminacja, bezpieczeństwo i ściganie przestępstw(7),

–  uwzględniając wysłuchanie w Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) w dniu 20 lutego 2020 r. na temat sztucznej inteligencji w prawie karnym oraz jej wykorzystania przez policję i organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych,

–  uwzględniając sprawozdanie z wizyty komisji LIBE w Stanach Zjednoczonych w lutym 2020 r.,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz Komisję Prawną,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0232/2021),

A.  mając na uwadze niezwykle obiecujący, a zarazem związany z zagrożeniami charakter ogólnie technologii cyfrowych, a w szczególności upowszechnienia przetwarzania i analizy danych przez sztuczną inteligencję; mając na uwadze, że w ostatnich latach dokonano dużego skoku naprzód w rozwoju sztucznej inteligencji, czyniąc ją jedną ze strategicznych technologii XXI wieku, która może w znaczący sposób korzystnie wpływać na wydajność, dokładność i wygodę, a co za tym idzie przekłada się na pozytywne przemiany w gospodarce europejskiej i społeczeństwie, przy czym stwarza również poważne zagrożenia dla praw podstawowych i systemów demokratycznych opartych na praworządności; mając na uwadze, że sztuczna inteligencja nie powinna być postrzegana jako cel sam w sobie, lecz jako służące człowiekowi narzędzie, którego ostatecznym celem jest działanie dla dobra człowieka oraz zwiększenie potencjału i bezpieczeństwa ludzi;

B.  mając na uwadze, że pomimo ciągłych postępów w zakresie szybkości przetwarzania komputerowego i pojemności pamięci, nie istnieją jak dotąd programy, które mogłyby dorównać ludzkiej elastyczności wobec szerszych zagadnień lub w zadaniach wymagających zrozumienia kontekstu lub krytycznej analizy; mając na uwadze, że niektóre rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji osiągnęły poziom wydajności równy ludzkim ekspertom i specjalistom w wykonywaniu niektórych konkretnych zadań (np. technologie informatyczne w usługach prawniczych) i mogą dostarczać wyników w znacznie szybszym tempie i na szerszą skalę;

C.  mając na uwadze, że niektóre państwa, w tym kilka państw członkowskich, w większym stopniu niż inne korzystają z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji lub z systemów wbudowanych wykorzystujących sztuczną inteligencję, w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości, co częściowo wynika z braku regulacji oraz z różnic regulacyjnych, które umożliwiają wykorzystywanie sztucznej inteligencji do określonych celów lub tego zabraniają; mając na uwadze, że coraz częstsze stosowanie sztucznej inteligencji w dziedzinie prawa karnego opiera się w szczególności na obietnicach, że ograniczy ona niektóre rodzaje przestępstw i doprowadzi do podejmowania bardziej obiektywnych decyzji; mając jednak na uwadze, że obietnice te nie zawsze okazują się prawdziwe;

D.  mając na uwadze, że podstawowe prawa i wolności zapisane w Karcie powinny być zagwarantowane przez cały cykl życia sztucznej inteligencji i powiązanych z nią technologii, w szczególności w trakcie ich projektowania, opracowywania, wdrażania i stosowania, oraz że powinny one mieć zastosowanie do ścigania przestępstw we wszystkich okolicznościach;

E.  mając na uwadze, że technologia sztucznej inteligencji powinna być rozwijana w taki sposób, aby stawiała ludzi w centrum uwagi, cieszyła się zaufaniem publicznym i zawsze służyła ludziom; mając na uwadze, że systemy oparte na sztucznej inteligencji powinny mieć ostateczną gwarancję, tj. być projektowane w taki sposób, aby zawsze mógł je wyłączyć operator będący człowiekiem;

F.  mając na uwadze, że aby systemy oparte na sztucznej inteligencji były godne zaufania, jak opisano to w wytycznych w zakresie etyki opracowanych przez grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. AI, muszą być rozliczalne, zaprojektowane z myślą o ochronie wszystkich i przynoszeniu korzyści wszystkim (w tym być projektowane z uwzględnieniem grup szczególnie narażonych na zagrożenia i zmarginalizowanych), nie mieć dyskryminacyjnego charakteru, być bezpieczne, podejmować wytłumaczalne i przejrzyste decyzje, a także szanować autonomię człowieka i jego prawa podstawowe;

G.  mając na uwadze, że na Unii i jej państwach członkowskich spoczywa zasadnicza odpowiedzialność w zakresie dopilnowania, by decyzje związane z cyklem życia i stosowaniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości i ścigania przestępstw były podejmowane w sposób przejrzysty, gwarantowały poszanowanie praw podstawowych, a w szczególności nie utrwalały dyskryminacji, stronniczości lub uprzedzeń tam, gdzie takie istnieją; mając na uwadze, że odpowiednie wybory polityczne powinny być zgodne z zasadami konieczności i proporcjonalności, aby zagwarantować konstytucyjność oraz sprawiedliwy i ludzki system wymiaru sprawiedliwości;

H.  mając na uwadze, że rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji mogą oferować duże możliwości w dziedzinie ścigania przestępstw, w szczególności w zakresie usprawniania metod pracy organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości oraz skuteczniejszego zwalczania niektórych rodzajów przestępstw, w szczególności przestępstw finansowych, prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych i seksualnego wykorzystywania dzieci w internecie oraz niektórych rodzajów cyberprzestępstw, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony obywateli UE, a jednocześnie mogąc się wiązać ze znacznymi zagrożeniami dla praw podstawowych ludzi; mając na uwadze, że powszechne stosowanie sztucznej inteligencji do celów masowej inwigilacji byłoby nieproporcjonalne;

I.  mając na uwadze, że opracowywanie i obsługa systemów opartych na sztucznej inteligencji dla potrzeb policji i organów wymiaru sprawiedliwości wiąże się z udziałem wielu osób i organizacji, z wykorzystaniem licznych podzespołów urządzeń i algorytmów oprogramowania oraz z uczestnictwem wielu użytkowników ludzkich w często złożonych i wymagających warunkach; mając na uwadze, że stosowane w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji znajdują się na różnych etapach rozwoju, począwszy od opracowywania koncepcji, przez tworzenie prototypów, ocenę, a skończywszy na użytkowaniu zatwierdzonych już rozwiązań; mając na uwadze, że trwające na całym świecie badania naukowe mogą prowadzić do nowych zastosowań w przyszłości w miarę doskonalenia się technologii;

J.  mając na uwadze, że konieczne jest ustanowienie jasnego modelu odpowiedzialności prawnej za potencjalnie szkodliwe skutki systemów sztucznej inteligencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; mając na uwadze, że prawodawstwo w tej dziedzinie powinno zawsze zachować odpowiedzialność człowieka i mieć na celu przede wszystkim uniknięcie szkodliwych skutków;

K.  mając na uwadze, że w przypadku wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji w dziedzinie ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości odpowiedzialność za zagwarantowanie pełnego poszanowania praw podstawowych spoczywa ostatecznie na państwach członkowskich;

L.  mając na uwadze, że związek między ochroną praw podstawowych a skutecznymi działaniami policyjnymi musi zawsze stanowić zasadniczy element dyskusji na temat ewentualności i sposobu wykorzystywania sztucznej inteligencji w ściganiu przestępstw, w ramach którego decyzje mogą mieć długotrwałe konsekwencje dla życia i wolności poszczególnych osób; mając na uwadze, że jest to szczególnie ważne, ponieważ sztuczna inteligencja może stać się stałym elementem naszego ekosystemu sądownictwa karnego poprzez dostarczanie analiz i pomocy w czynnościach dochodzeniowych;

M.  mając na uwadze, że organy ścigania korzystają z rozwiązań sztucznej inteligencji obejmujących technologie rozpoznawania twarzy, np. do przeszukiwania podejrzanych baz danych i identyfikacji ofiar handlu ludźmi lub wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych, zautomatyzowane rozpoznawanie tablic rejestracyjnych, identyfikacja głosu, identyfikacja sposobu mówienia, technologia czytania z ruchu warg, nasłuch (np. algorytmy wykrywające strzały), autonomiczne przeszukiwanie i analizowanie wykrytych baz danych, przewidywanie (prognozowanie przestępczości i obszarów szczególnie narażonych na przestępczość), narzędzia do wykrywania zachowań, zaawansowane narzędzia autopsji wirtualnej pomagające ustalić przyczynę zgonu, autonomiczne narzędzia wykrywania nadużyć finansowych i finansowania terroryzmu, monitorowanie mediów społecznościowych (wyszukiwanie informacji i gromadzenie danych w celu eksploracji powiązań) oraz zautomatyzowane systemy dozoru obejmujące różne możliwości wykrywania (takie jak wykrywanie pulsu i kamery termowizyjne); mając na uwadze, że powyższe rozwiązania wraz z innymi potencjalnymi lub przyszłymi rozwiązaniami opartymi na technologii sztucznej inteligencji w dziedzinie ścigania przestępstw mogą cechować się bardzo zróżnicowanym stopniem wiarygodności i dokładności oraz wpływu na prawa podstawowe i dynamikę systemów sądownictwa karnego; mając na uwadze, że wiele z tych narzędzi jest stosowanych w państwach niebędących członkami UE, jednak ich stosowanie w Unii byłoby zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym i orzecznictwem w dziedzinie ochrony danych nielegalne; mając na uwadze, że rutynowe wdrażanie algorytmów, nawet przy niewielkim odsetku wyników fałszywie dodatnich, może skutkować fałszywymi alarmami, których liczba będzie znacznie przewyższać liczbę prawidłowych alarmów;

N.  mając na uwadze, że narzędzia i aplikacje oparte na sztucznej inteligencji są również wykorzystywane przez organy wymiaru sprawiedliwości kilku krajów na całym świecie, w tym do uzasadniania decyzji w sprawie tymczasowego aresztowania, wydawania wyroków, obliczania prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa i określania warunków zwolnienia warunkowego, internetowego rozstrzygania sporów, zarządzania orzecznictwem i zapewniania ułatwionego dostępu do pomocy prawnej; mając na uwadze, że doprowadziło to do wypaczenia i zmniejszenia szans osób o kolorze skóry innym niż biały i innych mniejszości; mając na uwadze, że ich stosowanie w UE, poza kilkoma państwami członkowskimi, jest obecnie w dużej mierze ograniczone do dziedziny prawa cywilnego;

O.  mając na uwadze, że korzystanie ze sztucznej inteligencji przez organy ścigania wiąże się z szeregiem potencjalnie dużych i, w niektórych przypadkach, niedopuszczalnych zagrożeń naruszenia praw podstawowych jednostki, takich jak nieprzejrzyste podejmowanie decyzji, różne formy dyskryminacji i błędy występujące w podstawowym algorytmie, które mogą zostać wzmocnione przez przekazywanie informacji zwrotnej, a także ryzyko naruszenia prywatności i ochrony danych osobowych, ryzyko ograniczenia swobody wypowiedzi i dostępu do informacji, zagrożenie dla domniemania niewinności, dostępu do skutecznego środka prawnego, prawa do rzetelnego procesu sądowego, a także dla wolności i bezpieczeństwa osób;

P.  mając na uwadze, że systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości, są także podatne na ataki oparte na sztucznej inteligencji lub na „zatrucie” danych polegające na celowym wykorzystaniu niewłaściwego zestawu danych w celu uzyskania nieobiektywnych wyników; mając na uwadze, że w takich sytuacjach powstałe szkody mogą być jeszcze większe i mogą powodować gwałtownie większe szkody zarówno dla pojedynczych osób, jak i grup;

Q.  mając na uwadze, że wdrożenie sztucznej inteligencji w organach ścigania i w wymiarze sprawiedliwości nie powinno być postrzegane jako zwykła opcja techniczna, lecz raczej jako decyzja polityczna w sprawie kształtu i celów systemów ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; mając na uwadze, że nowoczesne prawo karne opiera się na założeniu, że władze reagują na przestępstwo po jego popełnieniu, bez zakładania, że wszyscy ludzie są niebezpieczni i w związku z tym muszą być stale monitorowani w celu zapobiegania potencjalnym naruszeniom; mając na uwadze, że techniki inwigilacji oparte na sztucznej inteligencji mocno podważają to podejście i wymagają od organów regulacyjnych na całym świecie pilnej i gruntownej oceny konsekwencji zezwalania na wprowadzenie technologii, które ograniczają rolę człowieka w ściganiu przestępstw i orzekaniu;

1.  ponownie podkreśla, że ze względu na to, że działanie sztucznej inteligencji opiera się o przetwarzanie dużych ilości danych osobowych, prawo ochrony życia prywatnego i prawo do ochrony danych osobowych ma zastosowanie do wszystkich obszarów wykorzystywania sztucznej inteligencji oraz że należy w pełni przestrzegać unijnych ram prawnych dotyczących ochrony danych i prywatności; przypomina w związku z tym, że UE ustanowiła już standardy ochrony danych w zakresie ścigania przestępstw, które będą stanowić podstawę wszelkich przyszłych przepisów dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w obszarze ścigania przestępstw i wymiarze sprawiedliwości; przypomina, że przetwarzanie danych osobowych powinno być zgodne z prawem i rzetelne, cele przetwarzania powinny być określone, jednoznaczne i zgodne z prawem, przetwarzanie powinno być adekwatne, stosowne i nie powinno wykraczać poza cele przetwarzania, powinno być dokładne i aktualne, a niedokładne dane, o ile nie mają zastosowania ograniczenia, powinny być poprawiane lub usuwane, dane powinny być przechowywane nie dłużej niż jest to konieczne i że należy ustalić jasne i odpowiednie terminy usunięcia takich danych lub okresowego przeglądu potrzeby ich bezpiecznego przechowywania; podkreśla ponadto, że należy zapobiegać możliwości identyfikacji osób za pomocą aplikacji opartych na sztucznej inteligencji z wykorzystaniem wcześniej zanonimizowanych danych;

2.  ponownie potwierdza, że wszystkie rozwiązania dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości opierające się na sztucznej inteligencji muszą być również wykorzystywane w pełnym poszanowaniu godności człowieka, zasad niedyskryminacyjnego traktowania, swobody przemieszczania się, domniemania niewinności oraz prawa do obrony, w tym prawa do zachowania milczenia, wolności wypowiedzi i swobodnego dostępu do informacji, wolności zgromadzeń i swobody stowarzyszania się, równości wobec prawa, zasady równości stron oraz prawa do skutecznego środka odwoławczego i sprawiedliwego procesu zgodnie z Kartą praw podstawowych i europejską konwencją praw człowieka; podkreśla, że należy zakazać stosowania sztucznej inteligencji, które jest niezgodne z prawami podstawowymi;

3.  przyznaje, że tempo opracowywania rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji na całym świecie nie pozwala na sporządzenie wyczerpującego wykazu zastosowań, co stwarza potrzebę jasnego i spójnego modelu zarządzania gwarantującego zarówno prawa podstawowe jednostki, jak i jasność prawa dla podmiotów opracowujących, biorąc pod uwagę ciągły rozwój technologiczny; uważa jednak, że z uwagi na zadania i zakres odpowiedzialności policji i organów wymiaru sprawiedliwości oraz wpływ podejmowanych przez nie decyzji w odniesieniu do działań zapobiegawczych, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych oraz wykonywania kar korzystanie z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji należy uznać za obarczone wysokim ryzykiem w przypadkach, w których istnieje możliwość znacznego wpływu na życie osób fizycznych;

4.  uważa w związku z tym, że wszelkie narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję opracowane dla organów ścigania lub wymiaru sprawiedliwości i przez nie użytkowane powinny być co najmniej bezpieczne, rzetelne, zabezpieczone i adekwatne do zakładanych celów, powinny być zgodne z zasadami sprawiedliwości, minimalizacji danych, rozliczalności, przejrzystości, niedyskryminacji i wyjaśnialności, zaś ich opracowywanie, wdrażanie i stosowanie powinno podlegać ocenie ryzyka i ścisłej weryfikacji ich konieczności i proporcjonalności, z zabezpieczeniami proporcjonalnymi do stwierdzonego ryzyka; podkreśla, że zaufanie obywateli do stosowania opracowywanej, wdrażanej i wykorzystywanej w UE sztucznej inteligencji jest uzależnione od pełnego spełnienia wymienionych kryteriów;

5.  uznaje pozytywny wkład niektórych rodzajów zastosowań sztucznej inteligencji w pracę organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości w całej Unii; zwraca uwagę na przykład na usprawnienie zarządzania zbiorami orzecznictwa osiągnięte dzięki narzędziom umożliwiającym korzystanie z dodatkowych opcji wyszukiwania; uważa, że sztuczna inteligencja ma szereg innych możliwych zastosowań w ściganiu przestępstw i wymiarze sprawiedliwości, które można by zbadać, biorąc pod uwagę pięć zasad karty etycznej dotyczącej stosowania sztucznej inteligencji w systemach sądownictwa karnego i środowiskach pokrewnych, przyjętej przez CEPEJ, zwracając szczególną uwagę na wskazane przez CEPEJ „zastosowania, które należy traktować z największą ostrożnością”;

6.  podkreśla, że każdej technologii można nadać nowe zastosowanie i w związku z tym wzywa do ścisłej demokratycznej kontroli i niezależnego nadzoru nad wszystkimi technologiami opartymi na sztucznej inteligencji stosowanymi przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza tymi, które mogą ewentualnie być wykorzystywane do masowej inwigilacji lub masowego profilowania; w związku z tym z wielkim zaniepokojeniem odnotowuje potencjał niektórych technologii sztucznej inteligencji wykorzystywanych do masowej inwigilacji w dziedzinie ścigania przestępstw; podkreśla prawny wymóg zapobiegania masowej inwigilacji z wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji, które z definicji nie są zgodne z zasadami konieczności i proporcjonalności, oraz zakazania stosowania rozwiązań, które mogą prowadzić do masowej inwigilacji;

7.  podkreśla, że podejście przyjęte w niektórych państwach nienależących do UE w odniesieniu do opracowywania, wdrażania i stosowania technologii masowej inwigilacji w sposób nieproporcjonalny narusza prawa podstawowe i w związku z tym nie może być stosowane przez UE; podkreśla w związku z tym, że zabezpieczenia przed niewłaściwym wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości muszą być również uregulowane w jednolity sposób w całej Unii;

8.  zwraca uwagę na potencjał w zakresie stronniczości i dyskryminacji związany z wykorzystywaniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, np. wynikający z uczenia się maszyn, w tym z algorytmów, na których opierają się takie rozwiązania; zauważa, że uprzedzenia mogą być nieodłączną cechą podstawowych zbiorów danych, szczególnie jeżeli używa się danych historycznych, wprowadzonych przez twórców algorytmów lub wygenerowanych na etapie wdrażania systemów w realnym kontekście; zwraca uwagę, że na wyniki osiągane przez rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji siłą rzeczy wpływa jakość wykorzystywanych danych oraz że takie nieodłączne uprzedzenia mają tendencję do stopniowego zwiększania się, a tym samym do utrwalania i pogłębiania istniejącej dyskryminacji, zwłaszcza w odniesieniu do osób należących do niektórych grup etnicznych lub społeczności rasowych;

9.  podkreśla fakt, że wiele obecnie stosowanych technologii identyfikacji opartych na algorytmach w sposób nieproporcjonalny błędnie identyfikuje i błędnie klasyfikuje osoby o odmiennej rasie, osoby należące do określonych społeczności etnicznych, osoby LGBTI, dzieci i osoby starsze, a także kobiety, a tym samym im szkodzi; przypomina, że osoby fizyczne mają nie tylko prawo do tego, aby ich tożsamość została prawidłowo ustalona, ale także prawo do tego, aby ich tożsamość nie była w ogóle ustalana, o ile nie wymagają tego przepisy prawa ze względu na istotny i uzasadniony interes publiczny; podkreśla, że prognozowanie sztucznej inteligencji oparte na cechach charakterystycznych określonej grupy osób wzmacniają i powielają istniejące formy dyskryminacji; uważa, że należy dołożyć wszelkich starań, aby uniknąć zautomatyzowanej dyskryminacji i uprzedzeń; wzywa do wprowadzenia solidnych dodatkowych zabezpieczeń w przypadkach, gdy systemy oparte na sztucznej inteligencji stosowane w organach ścigania lub wymiarze sprawiedliwości są wykorzystywane w odniesieniu do nieletnich lub w związku z nimi;

10.  zwraca uwagę na asymetryczny układ sił pomiędzy podmiotami stosującymi technologie sztucznej inteligencji a podmiotami podlegającymi działaniu tych technologii; podkreśla, że nadrzędne znaczenie ma zadbanie o to, aby stosowanie narzędzi sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości nie stało się czynnikiem prowadzącym do nierówności, podziałów społecznych lub wykluczenia; zwraca uwagę na wpływ stosowania narzędzi sztucznej inteligencji na prawo podejrzanych do obrony, na trudności w uzyskaniu istotnych informacji na temat funkcjonowania tych narzędzi oraz wynikające z tego trudności w kwestionowaniu dostarczanych przez nie wyników przed sądem, w szczególności przez osoby objęte dochodzeniem;

11.  zwraca uwagę na ryzyko związane w szczególności z wyciekiem danych, naruszeniami bezpieczeństwa danych oraz nieuprawnionym dostępem do danych osobowych i innych informacji związanych na przykład z dochodzeniami karnymi lub postępowaniami sądowymi przetwarzanymi przez systemy sztucznej inteligencji; podkreśla, że należy dogłębnie przeanalizować aspekty zabezpieczenia i bezpieczeństwa systemów sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości, tak by systemy te były wystarczająco solidne i odporne, co pozwoli zapobiec potencjalnie katastrofalnym konsekwencjom złośliwych ataków na te systemy; podkreśla znaczenie uwzględniania bezpieczeństwa na etapie projektowania, a także szczególnego nadzoru ze strony człowieka przed uruchomieniem niektórych kluczowych zastosowań i w związku z tym wzywa organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości, aby w celu zapobieżenia rozrostowi funkcji korzystały wyłącznie z zastosowań sztucznej inteligencji, które są zgodne z zasadą ochrony prywatności i ochrony danych już na etapie projektowania;

12.  podkreśla, że żaden system oparty na sztucznej inteligencji wykorzystywany przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości nie powinien być w stanie naruszać integralności cielesnej człowieka ani przyznawać osobom praw ani nakładać na nie obowiązków prawnych;

13.  dostrzega wyzwania związane z właściwym przypisaniem odpowiedzialności prawnej i odpowiedzialności procesowej za potencjalne szkody, biorąc pod uwagę złożoność procesu opracowywania i funkcjonowania systemów opartych na sztucznej inteligencji; uważa za konieczne stworzenie jasnego i sprawiedliwego systemu przypisywania odpowiedzialności prawnej i odpowiedzialności procesowej za potencjalnie negatywne konsekwencje spowodowane przez te zaawansowane technologie cyfrowe; podkreśla jednak, że głównym celem musi być przede wszystkim zapobieganie wystąpieniu takich konsekwencji; wzywa zatem do stosowania zasady ostrożności w odniesieniu do wszystkich form wykorzystywania sztucznej inteligencji w obszarze ściganiu przestępstw; podkreśla, że odpowiedzialność prawna i odpowiedzialność procesowa musi zawsze spoczywać na osobie fizycznej lub prawnej, która musi być zawsze zidentyfikowana w przypadku decyzji podejmowanych przy wsparciu sztucznej inteligencji; podkreśla w związku z tym potrzebę zapewnienia przejrzystości struktur korporacyjnych, w których systemy sztucznej inteligencji są tworzone i zarządzane;

14.  uważa, że zarówno dla skuteczności wykonywania prawa do obrony, jak i dla przejrzystości krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych niezbędne jest, aby konkretne, jasne i precyzyjne ramy prawne regulowały warunki, zasady i konsekwencje stosowania narzędzi opartych na sztucznej inteligencji w obszarze ścigania przestępstw i sądownictwa, a także prawa osób poddanych działaniu tych narzędzi, w tym skuteczne i łatwo dostępne procedury składania skarg i dochodzenia roszczeń, łącznie z dochodzeniem odszkodowania na drodze sądowej; podkreśla, że strony postępowania karnego mają prawo dostępu do procesu gromadzenia danych oraz do ocen przeprowadzonych lub uzyskanych z zastosowaniem sztucznej inteligencji; podkreśla, że niezbędne jest, by – podejmując decyzję w sprawie wniosku o ekstradycję (lub wydanie) do innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego – wykonujące nakaz organy sądowe, które biorą udział we współpracy sądowej, oceniły, czy wykorzystanie narzędzi opartych na sztucznej inteligencji w państwie wnioskującym może jawnie naruszać podstawowe prawo do rzetelnego procesu sądowego; wzywa Komisję do wydania wytycznych dotyczących sposobu przeprowadzania takiej oceny w kontekście współpracy sądowej w sprawach karnych; podkreśla, że zgodnie z obowiązującymi przepisami państwa członkowskie powinny dopilnować, by osoby fizyczne były informowane o tym, że stosowana jest wobec nich przez organy ścigania lub sądownictwo sztuczna inteligencja;

15.  zwraca uwagę, że jeśli ludzie będą polegać wyłącznie na danych, profilach i zaleceniach generowanych przez maszyny, nie będą w stanie dokonać niezależnej oceny; podkreśla potencjalnie poważne negatywne konsekwencje, zwłaszcza w obszarze ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, możliwe w przypadku gdy ludzie nadmiernie ufają pozornie obiektywnemu i naukowemu charakterowi narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, nie biorąc pod uwagę możliwości, że ich wyniki są nieprawidłowe, niepełne, nieadekwatne lub dyskryminujące; podkreśla, że należy unikać nadmiernego polegania na wynikach dostarczanych przez systemy oparte na sztucznej inteligencji oraz zwraca uwagę na to, że konieczne jest, by władze nabyły pewności siebie i wiedzy niezbędnej do zakwestionowania lub uchylenia zalecenia algorytmicznego; uważa, że istotne jest, by mieć realistyczne oczekiwania wobec takich rozwiązań technologicznych i nie obiecywać doskonałych rozwiązań w zakresie ścigania przestępstw ani wykrywania wszystkich popełnionych przestępstw;

16.  podkreśla, że w kontekście wymiaru sprawiedliwości i ścigania przestępstw każdą decyzję o skutkach prawnych lub równoważnych musi zawsze podejmować człowiek, którego można pociągnąć do odpowiedzialności za podjęte decyzje; uważa, że osoby, w których przypadku zastosowano systemy oparte na sztucznej inteligencji muszą mieć możliwość korzystania ze środków zaskarżenia; przypomina, że na mocy prawa UE osobom przysługuje prawo do tego, by nie podlegać decyzji, która wywołuje wobec nich skutki prawne lub w podobny sposób istotnie na nie wpływa, a opiera się jedynie na zautomatyzowanym przetwarzaniu danych; podkreśla ponadto, że proces podejmowania decyzji nie może opierać się na danych osobowych szczególnych kategorii, chyba że istnieją właściwe środki ochrony praw, wolności i prawnie uzasadnionego interesu osób, których dane dotyczą; podkreśla, że prawo UE zakazuje profilowania, które prowadzi do dyskryminacji osób fizycznych ze względu na szczególne kategorie danych osobowych; zwraca uwagę na fakt, że decyzje w dziedzinie ścigania przestępstw są prawie zawsze decyzjami, które rodzą skutki prawne dla osoby, której dotyczą, ze względu na wykonawczy charakter organów ścigania i ich działań; zauważa, że wykorzystywanie sztucznej inteligencji może wywierać wpływ na decyzje podejmowane przez ludzi i na wszystkie etapy postępowania karnego; w związku z tym jest zdania, że organy korzystające z systemów sztucznej inteligencji muszą przestrzegać niezwykle wysokich standardów prawnych i zapewniać interwencję człowieka, zwłaszcza podczas analizy danych pochodzących z takich systemów; w związku z tym domaga się, by utrzymać niezawisły osąd sędziów i podejmowanie decyzji na podstawie analizy poszczególnych przypadków; wzywa do wprowadzenia zakazu stosowania sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii do celów proponowania orzeczeń sądowych;

17.  wzywa do zadbania o to, by działania algorytmu można było wyjaśnić i by były one przejrzyste, identyfikowalne i weryfikowalne, tak aby można było zagwarantować, że opracowywanie, wdrażanie i wykorzystanie systemów sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości i przez organy ścigania będzie zgodne z prawami podstawowymi i będzie cieszyło się zaufaniem obywateli, jak również aby móc dopilnować, by wyniki generowane przez algorytmy sztucznej inteligencji można było przedstawić w sposób zrozumiały dla użytkowników i tych, którzy są poddawani działaniu tych systemów oraz by przejrzyste były informacje dotyczące danych źródłowych, jak również to, w jaki sposób system dochodzi do pewnych wniosków; zwraca uwagę, że aby zapewnić przejrzystość techniczną, odporność i dokładność, organy ścigania i sądownictwa w Unii powinny móc nabywać jedynie takie narzędzia i systemy, których algorytmy i logika poddają się kontroli i są dostępne co najmniej dla policji i sądownictwa, a także dla niezależnych audytorów, tak aby można było poddawać je ocenie, audytowi i weryfikacji, a ponadto takie narzędzia i systemy nie mogą być zamknięte lub oznaczone jako zastrzeżone przez sprzedawców; zwraca ponadto uwagę, że dokumentacja powinna być sporządzona w klarownym i zrozumiałym języku i dotyczyć charakteru usługi, wykorzystywanych narzędzi, sposobu działania i warunków, w jakich można oczekiwać, że będą one funkcjonować oraz ryzyka, jakie mogą stwarzać; wzywa w związku z tym organy sądownictwa i ścigania do proaktywnego zapewnienia pełnej przejrzystości odnośnie do prywatnych przedsiębiorstw, które dostarczają im systemy sztucznej inteligencji stosowane do celów ścigania przestępstw oraz wymiaru sprawiedliwości; zaleca w związku z tym korzystanie w miarę możliwości z otwartego oprogramowania;

18.  zachęca organy ścigania i organy sądowe do określenia i oceny obszarów, w których niektóre dostosowane do potrzeb rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji mogą być korzystne, oraz do wymiany najlepszych praktyk w zakresie wdrażania sztucznej inteligencji; wzywa do przyjęcia przez państwa członkowskie i agencje UE odpowiednich procedur udzielania zamówień publicznych dotyczących systemów opartych na sztucznej inteligencji, gdy są one wykorzystywane w kontekście ścigania przestępstw lub wymiaru sprawiedliwości, tak aby zapewnić ich zgodność z prawami podstawowymi i obowiązującymi przepisami, w tym do zapewnienia, by dokumentacja oprogramowania i algorytmów była dostępna dla właściwych organów i organów nadzorczych w celów przeglądu; wzywa w szczególności do wprowadzenia wiążących przepisów określających wymóg publicznego ujawniania partnerstw publiczno-prywatnych, umów i zakupów oraz celu, do jakiego zostały pozyskane; podkreśla konieczność zapewnienia tym organom niezbędnych środków finansowych, a także wyposażenia ich w niezbędną wiedzę ekspercką w celu zagwarantowania pełnej zgodności z wymogami etycznymi, prawnymi i technicznymi związanymi z wszelkim wdrażaniem sztucznej inteligencji;

19.  wzywa do zadbania o identyfikowalność systemów sztucznej inteligencji i procesów decyzyjnych, które określają działanie, możliwości i ograniczenia tych systemów, a także rejestrują pochodzenie elementów odpowiedzialnych za decyzje, na przykład poprzez obowiązkową dokumentację; podkreśla znaczenie prowadzenia pełnej dokumentacji danych treningowych, ich kontekstu, celu, dokładności i skutków ubocznych, a także przetwarzania tych danych przez twórców i twórców algorytmów oraz ich zgodności z prawami podstawowymi; podkreśla, że zawsze musi istnieć możliwość sprowadzenia obliczeń systemu opartego na sztucznej inteligencji do formy zrozumiałej dla ludzi;

20.  wzywa do przeprowadzania obowiązkowej analizy skutków wszelkich systemów sztucznej inteligencji przeznaczonych dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości przed ich wdrożeniem lub rozpoczęciem ich stosowania, by ocenić wszelkie ewentualne zagrożenia związane z naruszeniem praw podstawowych; przypomina, że uprzednia ocena skutków dla ochrony danych jest obowiązkowa w przypadku każdego rodzaju przetwarzania, zwłaszcza przetwarzania z wykorzystaniem nowych technologii, które to przetwarzanie może powodować wysokie ryzyko naruszenia praw i wolności osób fizycznych, oraz jest zdania, że z takim wysokim ryzykiem mamy do czynienia w przypadku większości technologii sztucznej inteligencji wykorzystywanych w dziedzinie ścigania przestępstw i w sądownictwie; podkreśla wiedzę ekspercką organów ochrony danych i agencji praw podstawowych w dziedzinie oceny tych systemów; podkreśla, że te oceny skutków dla przestrzegania praw podstawowych powinny być przeprowadzane w sposób jak najbardziej otwarty i przy czynnym udziale społeczeństwa obywatelskiego; domaga się, aby w ocenach skutków wyraźnie określono również zabezpieczenia niezbędne do przeciwdziałania stwierdzonym zagrożeniom oraz aby oceny te zostały w jak najszerszym zakresie udostępnione publicznie przed wdrożeniem jakiegokolwiek systemu sztucznej inteligencji;

21.  podkreśla, że tylko dzięki rzetelnemu zarządzaniu europejską sztuczną inteligencją, a także niezależnej ocenie, możliwe będzie tak konieczne zastosowanie w praktyce zasad dotyczących praw podstawowych; wzywa do okresowego, obowiązkowego audytu wszystkich systemów sztucznej inteligencji wszędzie tam, gdzie mogą one w istotnym stopniu wpływać na życie jednostek, przy czym audyt ten ma prowadzić niezależny organ, mając na celu sprawdzenie i ocenę systemów algorytmicznych, ich kontekstu, celu, dokładności, wydajności i skali oraz – podczas działania systemów – aby wykryć, przeanalizować, zdiagnozować i usunąć wszelkie niepożądane i negatywne skutki tych systemów oraz zapewnić, by systemy sztucznej inteligencji działały zgodnie z przyjętymi założeniami; wzywa zatem do stworzenia w tym celu jasnych ram instytucjonalnych, w tym odpowiedniego nadzoru regulacyjnego i nadzorczego, w celu zapewnienia pełnego wdrożenia i zagwarantowania w pełni świadomej demokratycznej debaty na temat konieczności i proporcjonalności sztucznej inteligencji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; podkreśla, że wyniki tych audytów powinny być udostępniane w rejestrach publicznych, tak aby obywatele wiedzieli, czy stosowane są systemy oparte na sztucznej inteligencji i jakie środki są podejmowane w celu zaradzenia wszelkim naruszeniom praw podstawowych;

22.  podkreśla, że zbiory danych i systemy algorytmiczne stosowane przy klasyfikowaniu, ocenianiu i prognozowaniu na różnych etapach przetwarzania danych w ramach opracowywania sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii mogą również prowadzić do odmiennego traktowania oraz zarówno bezpośredniej, jak i pośredniej dyskryminacji grup osób, zwłaszcza jeśli dane wykorzystywane do treningu algorytmów służących do prognozowania przestępczości odzwierciedlają bieżące priorytety w zakresie nadzoru i w związku z tym mogą prowadzić do powielania i wzmacniania istniejących form dyskryminacji; podkreśla, że technologie sztucznej inteligencji – zwłaszcza te opracowywane w celu wykorzystania w obszarze ścigania przestępstw i sądownictwa – wymagają interdyscyplinarnych badań i wkładu, w tym w dziedzinie studiów naukowych i technologicznych, studiów w dziedzinie krytycznej teorii rasy, studiów nad niepełnosprawnością oraz innych dyscyplin uwzględniających kontekst społeczny, w tym dotyczących sposobu konstruowania różnic, działania klasyfikacji i jej konsekwencji; podkreśla zatem konieczność systematycznego inwestowania w uwzględnianie tych dyscyplin w ramach studiów i badań nad sztuczną inteligencją prowadzonych na wszystkich szczeblach; podkreśla również, że ważne jest, by zespoły, które projektują, opracowują, testują, serwisują, wdrażają i zamawiają te systemy sztucznej inteligencji do celów ścigania przestępstw i sądownictwa odzwierciedlały – w miarę możliwości – różnorodność społeczeństwa, co będzie służyć jako nietechniczny sposób na zmniejszenie ryzyka dyskryminacji;

23.  podkreśla również, że odpowiednia rozliczalność, odpowiedzialność prawna i odpowiedzialność procesowa wymagają wielu specjalistycznych szkoleń z zakresu przepisów etycznych, potencjalnych zagrożeń, ograniczeń i właściwego korzystania z technologii sztucznej inteligencji, zwłaszcza dla pracowników organów policji i wymiaru sprawiedliwości; podkreśla, że osoby podejmujące decyzje powinny posiadać odpowiednie przeszkolenie zawodowe i kwalifikacje w kwestii potencjału stronniczości, ponieważ zbiory danych mogą zawierać dane oparte na dyskryminacji i uprzedzeniach; popiera ustanowienie inicjatyw uświadamiających i edukacyjnych mających zagwarantować, że osoby pracujące w organach ścigania i wymiarze sprawiedliwości są świadome ograniczeń, możliwości i zagrożeń, jakie wiążą się z wykorzystaniem systemów opartych na sztucznej inteligencji, w tym ryzyka uprzedzeń związanych z automatyzacją, oraz że te ograniczenia, możliwości i zagrożenia rozumieją; przypomina, że włączenie do treningowych zbiorów danych, które służą sztucznej inteligencji, przypadków rasizmu ze strony sił policyjnych przy wypełnianiu ich obowiązków nieuchronnie doprowadzi do rasistowskiej stronniczości w ustaleniach, wynikach i zaleceniach generowanych przez sztuczną inteligencję; w związku z tym ponownie wzywa państwa członkowskie do promowania polityki antydyskryminacyjnej oraz do opracowania krajowych planów działania przeciwko rasizmowi w odniesieniu do policji i systemu wymiaru sprawiedliwości,

24.  zauważa, że prognozowanie przestępczości należy do rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji stosowanych w obszarze ścigania przestępstw, ale ostrzega, że choć prognozowanie przestępczości może analizować dane zbiory danych w celu określenia schematów i korelacji, nie może odpowiedzieć na pytanie o przyczynowość i nie może wiarygodnie prognozować indywidualnych zachowań, a zatem nie może stanowić jedynej podstawy interwencji; zwraca uwagę, że kilka miast w Stanach Zjednoczonych – po przeprowadzeniu audytów – zaprzestało stosowania systemów prognozowania przestępczości; przypomina, że podczas wizyty komisji LIBE w Stanach Zjednoczonych w lutym 2020 r. posłowie zostali poinformowani przez wydziały policji Nowego Jorku i Cambridge (w stanie Massachusetts), że z powodu braku skuteczności, dyskryminującego wpływu i nieskuteczności w praktyce zrezygnowali ze swoich programów prognozowania przestępczości i zaczęli w zamian wdrażać koncepcję policji środowiskowej; zauważa, że doprowadziło to do spadku przestępczości; w związku z tym sprzeciwia się wykorzystywaniu przez organy ścigania sztucznej inteligencji do przewidywania zachowań jednostek lub grup na podstawie danych historycznych i wcześniejszych zachowań, a także na podstawie przynależności do grupy, lokalizacji lub wszelkich innych tego rodzaju cech w ramach prób wskazywania osób mogących popełnić przestępstwo;

25.  zauważa, że istnieją różne rodzaje zastosowania rozpoznawania twarzy, takie jak między innymi weryfikacja/uwierzytelnianie (tj. porównywanie wizerunku twarzy obecnej osoby ze zdjęciem na dokumencie tożsamości, (np. w ramach inteligentnych granic), identyfikowanie (tj. dopasowywanie zdjęcia do danych z danej bazy zdjęć) oraz wykrywanie (tj. wyodrębnianie wizerunku twarzy w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem takich źródeł jak materiały zarejestrowane przez system monitoringu wizyjnego i przeszukiwanie baz danych w celu dopasowania wizerunku (np. nadzór w czasie rzeczywistym), a każde z tych zastosowań ma inne konsekwencje pod względem ochrony praw podstawowych; zdecydowanie uważa, że korzystanie z systemów rozpoznawania twarzy przez organy ścigania powinno być ograniczone do ściśle określonych celów przy pełnym poszanowaniu zasad proporcjonalności i konieczności oraz obowiązującego prawa; ponownie przypomina, że wykorzystanie technologii rozpoznawania twarzy musi co najmniej spełniać wymogi minimalizacji danych, dokładności danych, ograniczenia ich przechowywania, bezpieczeństwa danych i odpowiedzialności za nie, a także być zgodne z prawem, sprawiedliwe, przejrzyste i zgodne z konkretnym, wyraźnym i uzasadnionym celem, który jest jasno określony w prawie danego państwa członkowskiego lub Unii; jest zdania, że systemy weryfikacji i uwierzytelniania można nadal wdrażać i stosować z powodzeniem tylko wtedy, gdy ich negatywne skutki poddają się działaniom łagodzącym, oraz gdy spełnić można powyższe kryteria;

26.  wzywa ponadto do wprowadzenia stałego zakazu stosowania automatycznej analizy lub automatycznego rozpoznawania w przestrzeni publicznej innych cech ludzkich, takich jak chód, odciski palców, DNA, głos i inne elementy biometryczne i behawioralne;

27.  wzywa jednak do przyjęcia moratorium na korzystanie z systemów rozpoznawania twarzy do działań organów ścigania, które mają na celu identyfikację, chyba że rozpoznawanie twarzy służy wyłącznie identyfikacji ofiar przestępstw, dopóki nie będzie można uznać, że standardy techniczne są w pełni zgodne z prawami podstawowymi, uzyskane wyniki są bezstronne i nikogo nie dyskryminują, ramy prawne zapewniają solidne zabezpieczenia przed niewłaściwym wykorzystaniem oraz ścisłą kontrolę i nadzór demokratyczny, a konieczność i proporcjonalność wprowadzenia takich technologii została potwierdzona dowodami empirycznymi; zauważa, że jeżeli powyższe kryteria nie są spełnione, systemy nie powinny być wdrażane ani stosowane;

28.  wyraża ogromne zaniepokojenie wykorzystywaniem przez organy ścigania i służby wywiadowcze prywatnych baz danych służących do rozpoznawania twarzy, takich jak baza danych Clearview AI zawierająca ponad trzy miliardy zdjęć, które zostały pozyskane nielegalnie z sieci społecznościowych i innych miejsc w internecie, w tym od obywateli UE; wzywa państwa członkowskie do nałożenia na organy ścigania obowiązku ujawniania, czy korzystają one z technologii Clearview AI lub równoważnych technologii pochodzących od innych dostawców; przypomina opinię Europejskiej Rady Ochrony Danych (EROD), zgodnie z którą korzystanie przez organy ścigania w Unii Europejskiej z usługi takiej jak Clearview AI „prawdopodobnie nie byłoby zgodne z unijnym systemem ochrony danych”; wzywa do wprowadzenia zakazu korzystania z prywatnych baz danych służących do rozpoznawania twarzy w ramach ścigania przestępstw;

29.  przyjmuje do wiadomości sporządzone przez Komisję studium wykonalności dotyczące możliwych zmian w decyzji w sprawie konwencji z Prüm(8), w tym w kwestii wizerunków twarzy; przyjmuje do wiadomości wcześniejsze badania, z których wynika, że żadne ewentualne nowe identyfikatory, np. tęczówka lub rozpoznawanie twarzy, nie byłyby tak wiarygodne w kontekście kryminalistycznym jak DNA czy odciski palców; przypomina Komisji, że każdy wniosek ustawodawczy musi opierać się na dowodach i być zgodny z zasadą proporcjonalności; wzywa Komisję do powstrzymania się od rozszerzenia ram decyzji z Prüm, chyba że będą istnieć solidne dowody naukowe potwierdzające wiarygodność rozpoznawania twarzy w kontekście kryminalistycznym w porównaniu z rozpoznawaniem w oparciu o DNA lub odciski palców, po wcześniejszym przeprowadzeniu przez nią pełnej oceny skutków oraz po uwzględnieniu zaleceń Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (EIOD) i EROD;

30.  podkreśla, że wykorzystanie danych biometrycznych wiąże się w szerszym ujęciu z zasadą prawa do godności ludzkiej, na której opierają się wszystkie prawa podstawowe gwarantowane przez Kartę; uważa, że wykorzystywanie i gromadzenie wszelkich danych biometrycznych do celów zdalnej identyfikacji, np. poprzez rozpoznawanie twarzy w miejscach publicznych, a także przy automatycznych bramkach kontroli granicznej wykorzystywanych do odprawy granicznej na lotniskach, może stanowić szczególne zagrożenie dla praw podstawowych, przy czym skutki mogą się znacznie różnić w zależności od celu, kontekstu i zakresu stosowania; następnie podkreśla, że technologie rozpoznawania emocji, takie jak kamery wykrywające ruchy oczu i zmiany wielkości źrenic mają kwestionowalną wiarygodność naukową w kontekście ściganie przestępstw; jest zdania, że stosowanie identyfikacji biometrycznej w kontekście ścigania przestępstw i sądownictwa powinno zawsze być uznawane za „wysokie ryzyko” i w związku z tym podlegać dodatkowym wymogom, zgodnie z zaleceniami powołanej przez Komisję grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji;

31.  wyraża głębokie zaniepokojenie projektami badawczymi finansowanymi w ramach programu „Horyzont 2020”, w których wykorzystuje się sztuczną inteligencję na granicach zewnętrznych, takimi jak projekt iBorderCtrl, który jest testowanym na Węgrzech, Łotwie i w Grecji „inteligentnym systemem wykrywania kłamstw” profilującym podróżnych na podstawie zautomatyzowanego komputerowo wywiadu przeprowadzonego za pomocą kamery internetowej podróżnego przed podróżą oraz na podstawie opartej na sztucznej inteligencji analizy 38 mikrogestów; wzywa w związku z tym Komisję do wprowadzenia, za pomocą środków ustawodawczych i nieustawodawczych, a w razie potrzeby w drodze postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, zakazu prowadzenia do celów ścigania przestępstw jakiegokolwiek przetwarzania danych biometrycznych, które skutkuje masową inwigilacją w przestrzeni publicznej; wzywa ponadto Komisję do zaprzestania finansowania badań dotyczących systemów biometrycznych lub ich wdrażania, a także programów, które mogłyby doprowadzić do ogólnego masowego nadzoru w przestrzeni publicznej; podkreśla w tym kontekście, że należy zwrócić szczególną uwagę na wykorzystywanie dronów w operacjach policyjnych oraz wdrożyć rygorystyczne ramy ich stosowania;

32.  popiera zalecenia powołanej przez Komisję grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji nawołujące do zakazu masowej klasyfikacji punktowej obywateli przy użyciu sztucznej inteligencji; uważa, że wszelkie formy normatywnej klasyfikacji punktowej obywateli prowadzonej na dużą skalę przez organy publiczne, zwłaszcza w dziedzinie ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, prowadzą do utraty autonomii, zagrażają zasadzie niedyskryminacji i nie mogą być uznawane za zgodne z zapisanymi w ustawodawstwie UE prawami podstawowymi, zwłaszcza z godnością ludzką;

33.  wzywa do zwiększenia ogólnej przejrzystości, aby wypracować wszechstronne zrozumienie kwestii dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w Unii; zwraca się do państw członkowskich o przekazanie wyczerpujących informacji o narzędziach wykorzystywanych przez ich organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości z uwzględnieniem rodzajów wykorzystywanych narzędzi, celów, dla których są one wykorzystywane, rodzajów przestępstw, do których są stosowane, oraz nazw przedsiębiorstw lub organizacji, które te narzędzia opracowały; wzywa organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości do informowania opinii publicznej i zapewnienia dostatecznej przejrzystości w zakresie wykorzystywania przez nie sztucznej inteligencji i związanych z nią technologii podczas wykonywania swoich uprawnień, w tym do ujawnienia odsetka fałszywie pozytywnych i fałszywie negatywnych wskazań generowanych przez tą technologię; zwraca się do Komisji o zebranie i aktualizację informacji w jednym miejscu; wzywa Komisję do opublikowania również zaktualizowanych informacji na temat wykorzystania sztucznej inteligencji przez agencje UE, którym powierzono zadania dotyczące ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości; wzywa EROD do oceny legalności tych technologii i zastosowań sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości;

34.  przypomina, że rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, w tym te stosowane w kontekście ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, są obecnie opracowywane na całym świecie w szybkim tempie; wzywa wszystkie zainteresowane strony w Europie, w tym państwa członkowskie i Komisję, do zapewnienia, w drodze współpracy międzynarodowej, zaangażowania partnerów spoza UE w celu podniesienia standardów na szczeblu międzynarodowym oraz znalezienia wspólnych i uzupełniających ram prawnych i etycznych dotyczących stosowania sztucznej inteligencji, w szczególności w odniesieniu do ścigania przestępstw i do wymiaru sprawiedliwości, przy czym standardy te mają być w pełni zgodne z Kartą, europejskim dorobkiem prawnym w dziedzinie ochrony danych oraz – w szerszym ujęciu – z prawami człowieka;

35.  apeluje do Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, aby we współpracy z EROD i EIOD opracowała kompleksowe wytyczne, zalecenia i najlepsze praktyki w celu doprecyzowania kryteriów i warunków opracowywania, stosowania i wdrażania aplikacji i rozwiązań sztucznej inteligencji wykorzystywanych przez organy ścigania i organy sądowe; zobowiązuje się do przeprowadzenia badania dotyczącego wdrożenia dyrektywy o ochronie danych w sprawach karnych(9) w celu określenia, w jaki sposób organy ścigania i organy sądowe zapewniły ochronę danych osobowych w trakcie przetwarzania danych, zwłaszcza przy opracowywaniu lub wdrażaniu nowych technologii; wzywa ponadto Komisję do rozważenia, czy potrzebne są konkretne działania ustawodawcze w celu doprecyzowania kryteriów i warunków opracowywania, stosowania i wdrażania aplikacji i rozwiązań sztucznej inteligencji przez organy ścigania i organy sądowe;

36.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1. (2) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 89. (3) Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39. (4) Dz.U. L 201 z 31.7.2002, s. 37. (5) Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53. (6) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 63. (7) Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 82. (8) Decyzja Rady 2008/615/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej (Dz.U. L 210 z 6.8.2008, s. 1). (9) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylająca decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 89).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie wpływu, jaki na kobiety i dzieci wywierają przemoc ze strony partnera oraz prawo pieczy nad dzieckiem (2019/2166(INI))

P9_TA(2021)0406 A9-0254/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2 i art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 6, 8 i 67 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającą normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (dyrektywa o prawach ofiar)(1),

–  uwzględniając art. 21, 23, 24 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Karty),

–  uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska), która weszła w życie 1 sierpnia 2014 r.,

–  uwzględniając Konwencję o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r.,

–  uwzględniając komentarz ogólny nr 13 Komitetu Praw Dziecka z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie prawa dziecka do wolności od wszelkich form przemocy,

–  uwzględniając Konwencję dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzoną w Hadze dnia 25 października 1980 r.,

–  uwzględniając Konwencję o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego, sporządzoną w Hadze dnia 29 maja 1993 r.,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/800 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym(2),

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka,

–  uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjętą 18 grudnia 1979 r., a także Komentarz ogólny nr 35 dotyczący przemocy motywowanej płcią wobec kobiet, który stanowi aktualizację Komentarza ogólnego nr 19 Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet dotyczącego likwidacji dyskryminacji kobiet,

–  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności jego zasadę nr 2,

–  uwzględniając agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r., a zwłaszcza cel zrównoważonego rozwoju nr 5 dotyczący równouprawnienia płci oraz cel nr 16.2 dotyczący wyeliminowania przemocy, wykorzystywania, handlu i wszelkich form przemocy i tortur wobec dzieci,

–  uwzględniając wniosek Komisji z 4 marca 2016 r. dotyczący decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (COM(2016)0109),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 marca 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025”(COM(2020)0152), w szczególności pierwszy cel tej strategii, jakim jest uwolnienie kobiet i dziewcząt od przemocy i stereotypów,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 12 listopada 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025” (COM(2020)0698),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 czerwca 2020 r. pt. „Strategia UE w zakresie praw ofiar (2020–2025)” (COM(2020)0258),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 6 marca 2019 r. pt. „2019 Report on equality between women and men in the EU” [Sprawozdanie na temat równości kobiet i mężczyzn w UE z 2019 r.] (SWD(2019)0101),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie przystąpienia UE do konwencji stambulskiej i innych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie potrzeby stworzenia osobnego składu Rady do spraw równości płci(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie perspektywy płci w okresie kryzysu związanego z COVID-19 oraz w okresie pokryzysowym(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci(7),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony(8),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych(9),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (rozporządzenie Bruksela IIa)(10),

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) w sprawie wskaźnika równouprawnienia płci za 2020 r.,

–  uwzględniając badanie EIGE z 12 czerwca 2019 r. pt. „Understanding intimate partner violence in the EU: the role of data” [Zrozumieć problem przemocy ze strony partnera w związkach intymnych w UE: rola danych],

–  uwzględniając badanie EIGE z 18 listopada 2019 r. pt. „A guide to risk assessment and risk management of intimate partner violence against women for police” [Ocena ryzyka i zarządzanie ryzykiem w kontekście przemocy ze strony partnera w związkach intymnych – wytyczne dla policji],

–  uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z 3 marca 2014 r. zatytułowane „Violence against women: an EU-wide survey” [Przemoc wobec kobiet: badanie ogólnounijne],

–  uwzględniając Platformę Niezależnych Podmiotów Eksperckich nt. Dyskryminacji Kobiet i Przemocy wobec nich (Platforma EDVAW) oraz jej oświadczenie z 31 maja 2019 r. pt. „Intimate partner violence against women is an essential factor in the determination of child custody” [Przemoc wobec kobiet ze strony partnera w związkach intymnych jako kluczowy czynnik przy ustalaniu prawa pieczy nad dzieckiem],

–  uwzględniając oświadczenie przewodniczącej Grupy Ekspertów Rady Europy do spraw Przeciwdziałania Przemocy wobec Kobiet i Przemocy Domowej Marceline Naudi z 24 marca 2020 r. pt. „For many women and children, the home is not a safe place” [Dla wielu kobiet i dzieci dom nie jest bezpiecznym miejscem], na temat konieczności utrzymania norm konwencji stambulskiej w czasach pandemii,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając wspólne posiedzenia Komisji Prawnej oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia zgodnie z art. 58 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A9-0254/2021);

A.  mając na uwadze, że równość płci należy do podstawowych wartości i głównych celów UE i powinno się ją odzwierciedlać we wszystkich politykach UE; mając na uwadze, że prawo do równego traktowania i niedyskryminacji stanowi prawo podstawowe zapisane w Traktatach(11) oraz w Karcie praw podstawowych(12) oraz że należy zapewnić jego pełne poszanowanie; mając na uwadze, że wszelkie formy przemocy motywowane płcią stanowią ekstremalną formę dyskryminacji kobiet i naruszania praw człowieka wynikającą z różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn, które ta przemoc utrwala i wzmacnia; mając na uwadze, że tego rodzaju przemoc wynika ze stereotypów dotyczących płci w zakresie ról i zdolności kobiet i mężczyzn oraz z nierównowagi sił w społeczeństwach, a także utrzymuje te stereotypy; mając na uwadze, że problem ten wciąż jest powszechny i dotyka kobiet na wszystkich szczeblach społecznych, niezależnie od wieku, wykształcenia, dochodów, pozycji społecznej czy kraju pochodzenia bądź zamieszkania, a także mając na uwadze, że jest to jedna z najpoważniejszych przeszkód w osiągnięciu równości płci; mając na uwadze, że z uwagi na różnice w polityce i przepisach państw członkowskich kobiety i dzieci w UE nie są w jednakowym stopniu chronione przed przemocą motywowaną płcią;

B.  mając na uwadze, że pomimo licznych przypadków formalnego uznania równouprawnienia płci i postępów w tym zakresie kobiety wciąż są dyskryminowane i stawiane w niekorzystnej sytuacji, a nierówności społeczne, gospodarcze i kulturowe utrzymują się; mając na uwadze, że według wskaźnika równouprawnienia płci EIGE za 2020 r. żadne państwo członkowskie nie osiągnęło dotąd pełnej równości kobiet i mężczyzn; mając na uwadze, że postęp UE w zakresie równości płci jest nadal powolny, a wskaźnik równouprawnienia poprawia się średnio o jeden punkt co dwa lata; mając na uwadze, że w takim tempie UE będzie potrzebowała prawie 70 lat, by osiągnąć równouprawnienie płci; mając na uwadze, że Parlament bieżącej kadencji wezwał już do powołania nowego składu Rady do spraw równości płci, złożonego z ministrów i sekretarzy stanu;

C.  mając na uwadze, że różne formy opresji nie występują oddzielnie, lecz nakładają się na siebie i dotykają osoby równocześnie, wywołując dyskryminację krzyżową; mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na płeć występuje często w połączeniu z dyskryminacją z innych względów, takich jak rasa, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religia lub przekonania, poglądy dotyczące polityki lub innej dziedziny, przynależność do mniejszości narodowej, własność, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientacja seksualna;

D.  mając na uwadze, że w obecnym dziesięcioleciu jesteśmy świadkami widocznej i zorganizowanej ofensywy na szczeblu globalnym i unijnym przeciwko równouprawnieniu płci i prawom kobiet, również w UE;

E.  mając na uwadze, że równość płci jest niezbędnym warunkiem innowacyjnej, konkurencyjnej i prosperującej gospodarki unijnej, gdyż prowadzi do tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększonej produktywności, zwłaszcza w kontekście cyfryzacji i przechodzenia na zieloną gospodarkę;

F.  mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera oznacza każdy akt przemocy fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej, do którego dochodzi między byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca dzieli bądź dzielił miejsce zamieszkania z ofiarą; mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera jest jedną z najczęstszych form przemocy motywowanej płcią, przy czym około 22 % kobiet doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, a 43 % doświadczyło przemocy psychicznej ze strony partnera(13); mając na uwadze, że tego rodzaju przemoc nieproporcjonalnie dotyka kobiety i dzieci; mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera oznacza „każdy akt przemocy fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej, do którego dochodzi między byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca dzieli bądź dzielił miejsce zamieszkania z ofiarą”(14); mając na uwadze, że przemoc domowa jest poważnym i często długotrwałym i ukrywanym problemem społecznym, który skutkuje systematycznymi urazami psychicznymi lub fizycznymi o poważnych konsekwencjach dla ofiar oraz ma poważny wpływ na dobrostan emocjonalny, ekonomiczny i społeczny całej rodziny, gdyż sprawcą jest osoba, której ofiara powinna być w stanie zaufać; mając na uwadze, że w 70–85 % przypadków sprawcami przemocy są osoby znane dzieciom będącymi ofiarami przemocy, oraz mając na uwadze, że w zdecydowanej większości dzieci te są ofiarami osób, którym ufają(15); mając na uwadze, że ofiary doświadczają często opresyjnej kontroli ze strony sprawcy, charakteryzującej się zastraszaniem, kontrolowaniem, izolacją i nadużyciami;

G.  mając na uwadze, że odsetek przypadków przemocy ze strony partnera na obszarach wiejskich i w społecznościach zamieszkujących obszary oddalone jest jeszcze większy niż na obszarach miejskich; mając na uwadze, że kobiety na obszarach wiejskich i oddalonych doświadczają przemocy ze strony partnera w większym odsetku, z większą częstotliwością i o większym ciężarze nadużyć o charakterze fizycznym, psychologicznym i ekonomicznym, którą nasila oddalenie od dostępnych zasobów i służb mogących zaoferować im pomoc; mając na uwadze, że to, jak niewiele o przemocy domowej wiedzą służby opieki zdrowotnej, socjalne i prawne na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych, można uznać za istotny problem dla osób, które doświadczyły przemocy ze strony partnera;

H.  mając na uwadze, że na szczeblu UE większość gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci prowadzą samotne matki, które znajdują się w szczególnie niestabilnej sytuacji ekonomicznej, zwłaszcza w przedziale niskich zarobków, oraz są bardziej podatne na wczesne opuszczenie rynku pracy po pojawieniu się dzieci, co stawia je w niekorzystnej sytuacji, gdy próbują ponownie wejść na rynek pracy; mając na uwadze, że w 2019 r. 40,3 % gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym(16);

I.  mając na uwadze, że 30 % kobiet, które doświadczyły wiktymizacji seksualnej ze strony byłego lub obecnego partnera, doświadczyło również przemocy seksualnej w dzieciństwie, a 73 % matek, które były ofiarami przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera, podaje, że co najmniej jedno z ich dzieci było świadome stosowania takiej przemocy(17);

J.  mając na uwadze, że w wielu państwach członkowskich środki izolacji i ograniczenia kontaktów personalnych w czasie pandemii COVID-19 wiązały się z gwałtownym wzrostem liczby i intensywności przypadków przemocy ze strony partnera, przemocy psychicznej i kontroli przemocowej i cyberprzemocy, a także z 60-procentowym wzrostem liczby zgłoszeń alarmowych zgłaszanych przez ofiary przemocy domowej(18); mając na uwadze, że konieczność pozostania w domu i alarmujący wzrost przemocy określany jako „druga pandemia” utrudniły kobietom i dzieciom dostęp do skutecznej ochrony, usług wsparcia i wymiaru sprawiedliwości oraz ujawniły, że zasoby i struktury wsparcia są niewystarczające, a ofiary mają ograniczony dostęp do usług wsparcia, co sprawia, że wiele z nich nie ma odpowiedniej ochrony we właściwym czasie; mając na uwadze, że wśród państw członkowskich należy rozpowszechniać najlepsze praktyki dotyczące specjalnych środków w celu zapewnienia ofiarom pomocy, która byłaby dla nich dostępna i udzielana w odpowiednim czasie, obejmujące wprowadzenie systemów alarmowych wiadomości tekstowych lub utworzenie punktów kontaktowych, do których można zgłosić się po pomoc, w aptekach i supermarketach; mając na uwadze, że choć w UE przemoc ze strony partnera wobec kobiet jest często występującym problemem, wiele przypadków nie jest z różnych powodów zgłaszanych przez ofiary, ich rodziny, przyjaciół, znajomych i sąsiadów, zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19, oraz mając na uwadze, że wyraźnie brakuje kompleksowych, możliwych do porównania i segregowanych według płci danych, co utrudnia pełną ocenę wpływu kryzysu; mając na uwadze, że w przeprowadzonym przez FRA badaniu na temat przemocy wobec kobiet wskazano, iż ofiary zgłaszają policji najpoważniejsze przypadki przemocy wobec ze strony partnera jedynie w 14 % przypadków, oraz że dwie trzecie kobiet będących ofiarami przemocy nie zgłasza jej systematycznie organom ścigania ze strachu lub z braku informacji o prawach ofiar lub z uwagi na ogólne przekonanie, że przemoc ze strony partnera jest sprawą prywatną, której nie należy upubliczniać(19);

K.  mając na uwadze, że w wyniku izolacji w czasie pandemii COVID-19 wzrosła liczba przypadków przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, oraz mając na uwadze, że według najnowszego sprawozdania Europolu(20), w UE gwałtownie wzrosła również liczba przypadków seksualnego wykorzystywania dzieci w internecie;

L.  mając na uwadze, że w czasie izolacji odnotowano znaczny wzrost przypadków przemocy domowej wobec osób LGBTI+, zwłaszcza wobec młodych osób;

M.  mając na uwadze, że przemoc ekonomiczna wobec kobiet w formie uszkodzenia własności, ograniczenia dostępu do zasobów finansowych, edukacji lub rynku pracy, bądź niewypełniania obowiązków ekonomicznych takich jak płacenie świadczenia na utrzymanie, zasługuje również na baczną uwagę, ponieważ ograniczaniu niezależności finansowej i dobrobytu rodziny towarzyszą inne formy przemocy, a ponadto stanowi ono dodatkową pułapkę dla ofiar; mając na uwadze, że ofiary, które nie są niezależne finansowo, często są zmuszone pozostać ze sprawcą przemocy w tym samym miejscu zamieszkania, aby uniknąć niestabilności finansowej, bezdomności lub ubóstwa, oraz mając na uwadze, że pandemia COVID-19 nasiliła tę tendencję; mając na uwadze, że sprawiedliwe wynagrodzenie i niezależność ekonomiczna są podstawowym warunkiem tego, by kobiety były w stanie wyjść z toksycznych związków, w których występuje przemoc; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich wykonanie decyzji sądów związanych z przyznaniem rekompensaty finansowej może wymagać od ofiary pozostania w kontakcie ze sprawcą nadużyć, co naraża ją na dalsze zagrożenia fizyczne i emocjonalne;

N.  mając na uwadze, że dzieci mogą również przeżywać tzw. „traumę z powodu bycia świadkiem przemocy w rodzinie”(21), doświadczając różnego rodzaju form złego traktowania, np. aktów przemocy fizycznej, słownej, psychicznej, seksualnej i ekonomicznej, wymierzonych przeciwko osobom, które stanowią dla nich punkt odniesienia, lub przeciwko innym drogim im osobom; mając na uwadze, że taka przemoc ma bardzo poważne konsekwencje dla rozwoju psychicznego i emocjonalnego dziecka oraz że w związku z tym należy zwracać należytą uwagę na ten aspekt przy ustaleniach dotyczących separacji i opieki rodzicielskiej, dbając, aby dobro dziecka było kwestią nadrzędną, w szczególności przy określaniu prawa do opieki i odwiedzin w przypadku separacji; mając na uwadze, że przemoc pośrednia nie zawsze jest łatwa do stwierdzenia oraz że kobiety będące ofiarami przemocy domowej żyją w stanie napięć i trudności emocjonalnych; mając na uwadze, że w sprawach dotyczących zarówno przemocy domowej, jak i ochrony dzieci sądy powinny zwracać się do ekspertów dysponujących wiedzą i narzędziami pozwalającymi unikać podejmowania decyzji przeciwko matce, w których nie uwzględnia się należycie wszystkich okoliczności;

O.  mając na uwadze, że wychowanie odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu u dzieci i młodzieży umiejętności pomagających im budować zdrowe relacje, zwłaszcza przez uczenie ich o normach związanych z płcią, równouprawnieniem płci, dynamiką sił w związkach, przyzwoleniem i poszanowaniem granic, a także pomaga zwalczać przemoc motywowaną płcią; mając na uwadze, że według opracowanych przez UNESCO międzynarodowych wytycznych technicznych dotyczących edukacji seksualnej oparta na programach nauczania kompleksowa edukacja seksualna umożliwia dzieciom i młodzieży nabywanie wiedzy, kształtowanie pozytywnych postaw i rozwijanie pozytywnych umiejętności w tej dziedzinie, w tym w zakresie poszanowania praw człowieka, równouprawnienia płci, przyzwolenia oraz różnorodności, a także mając na uwadze, że wzmacnia to pozycję dzieci i młodzieży;

P.  mając na uwadze, że w celu rozwiązania problemu przemocy motywowanej płcią konieczne jest korzystanie ze spójnych i porównywalnych danych administracyjnych, gromadzonych w oparciu o solidne i skoordynowane zasady; mając na uwadze, że obecnie dostępne dane gromadzone przez organy ścigania i organy wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich nie odzwierciedlają pełnego zakresu przemocy ze strony partnera i jej wpływu na kobiety i dzieci i długoterminowych skutków dla kobiet i dzieci, ponieważ większość państw członkowskich nie gromadzi porównywalnych danych dotyczących przemocy w podziale na płeć ani nie uznaje przemocy ze strony partnera za odrębne przestępstwo, co prowadzi do istnienia szarej strefy odzwierciedlającej fakt, iż prawdziwa dominacja i częstość występowania przemocy ze strony partnera są bardzo trudne do oszacowania i zlokalizowania; mając na uwadze, że brakuje również danych dotyczących podwyższonego ryzyka i dominacji przemocy domowej i przemocy ze strony partnera w konkretnych grupach, takich jak grupy kobiet w niekorzystnej sytuacji czy grupy dyskryminowane;

Q.  mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich często zaniedbuje się problem przemocy ze strony partnera wobec kobiet, a domyślna zasada wspólnej pieczy czy władzy rodzicielskiej nad dzieckiem wydaje się dominować w przypadku przyjmowania ustaleń i decyzji dotyczących opieki, dostępu, kontaktów i odwiedzin dzieci; mając na uwadze, że lekceważenie takiej przemocy prowadzi do tragicznych konsekwencji dla kobiet i dzieci, w tym – w skrajnych przypadkach – do kobietobójstwa lub dzieciobójstwa; mając na uwadze, że ofiary przemocy ze strony partnera wymagają specjalnych środków ochrony; mając na uwadze, że sytuacja ofiar wyraźnie się pogarsza, jeżeli są one ekonomicznie lub społecznie zależne od sprawcy; mając na uwadze, że w związku z tym zasadnicze znaczenie ma pełne uwzględnienie tego rodzaju przemocy przy podejmowaniu decyzji w sprawie ustaleń dotyczących separacji i opieki rodzicielskiej oraz rozpatrzenie zarzutów dotyczących przemocy przed rozstrzygnięciem kwestii związanych z opieką i odwiedzinami; mając na uwadze, że przy ustalaniu opieki rodzicielskiej i prawa do odwiedzin sądy państw członkowskich powinny zadbać o przeprowadzenie kompleksowej oceny zgodnie z zasadą „najlepszego interesu dziecka”, która obejmowałaby wysłuchanie dziecka, przy udziale wszystkich odpowiednich służb, zagwarantowaniu wsparcia psychologicznego oraz uwzględnieniu ekspertyzy wszystkich zaangażowanych specjalistów;

R.  mając na uwadze, że ocena ryzyka organów ścigania w większości państw członkowskich regularnie nie obejmuje informacji przekazywanych przez dzieci na temat ich doświadczeń z przemocą ze strony partnera;

S.  mając na uwadze, że we wszystkich decyzjach dotyczących dzieci, w tym sporach rodzinnych, należy zawsze uwzględniać przede wszystkim dobro dziecka, oraz mając na uwadze, że prawo każdego dziecka do utrzymywania kontaktu z obojgiem rodziców, przewidziane w art. 8 Europejskiej konwencji praw człowieka i w art. 9 Konwencji ONZ o prawach dziecka, należy w razie konieczności ograniczyć z uwagi na dobro dziecka;

T.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 12 Konwencji ONZ o prawach dziecka oraz art. 4 i 16 dyrektywy (UE) 2016/800 dzieci mają prawo do wyrażania swoich poglądów w przyjazny dla dziecka sposób we wszystkich sprawach ich dotyczących, w tym w postępowaniach sądowych i administracyjnych, oraz mając na uwadze, że poglądom tym należy zawsze nadawać pierwszorzędne znaczenie, stosownie do wieku i dojrzałości dziecka;

U.  mając na uwadze, że dwie z najbardziej prestiżowych instytucji zajmujących się zdrowiem psychicznym – Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańskie Stowarzyszenie Psychologiczne – odrzucają stosowanie tzw. zespołu alienacji rodzicielskiej oraz podobnych pojęć i terminów, ponieważ mogą być one wykorzystywane jako strategia przeciwko ofiarom przemocy poprzez podważanie umiejętności rodzicielskich ofiar, odrzucanie ich słów i lekceważenie przemocy, na którą narażone są dzieci; mając na uwadze, że – zgodnie z zaleceniem Platformy Niezależnych Podmiotów Eksperckich nt. Dyskryminacji Kobiet i Przemocy wobec nich (Platforma EDVAW) – oskarżenia o alienację rodzicielską wysuwane przez dopuszczających się nadużyć ojców przeciwko matkom należy postrzegać jako dalsze wykorzystywanie pozycji siły i kontroli przez instytucje i podmioty państwowe, w tym te, które podejmują decyzję o pieczy nad dzieckiem(22);

V.  mając na uwadze, że anonimowe skargi i skargi wycofane przez ofiary mogą utrudniać organom dalsze prowadzenie postępowania przygotowawczego i stanowić przeszkodę w zapobieganiu dalszej przemocy;

W.  mając na uwadze, że postępowania karne wynikające ze złożenia zawiadomienia o przemocy domowej są często rozpatrywane całkowicie niezależnie od postępowania w sprawie separacji i pieczy nad dzieckiem; mając na uwadze, że może to prowadzić do wydania postanowień dotyczących wspólnej pieczy nad dziećmi lub praw do odwiedzin, które zagrażają prawom i bezpieczeństwu ofiary i dzieci; mając na uwadze, że może to mieć nieodwracalne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i rozwoju emocjonalnego dzieci oraz szkodzić ich najlepszym interesom; mając na uwadze, że w związku z tym państwa członkowskie powinny zapewnić ofiarom, stosownie do ich potrzeb, bezpłatny dostęp do poufnych usług wsparcia ofiar działających w interesie ofiar przed rozpoczęciem postępowania karnego, w jego trakcie i przez odpowiedni czas po jego zakończeniu, w tym poprzez system wsparcia psychospołecznego – zwłaszcza w trakcie i po zakończeniu przesłuchania – z uwzględnieniem napięć emocjonalnych związanych z okolicznościami;

X.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 67 TFUE Unia stanowi przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości opartą na poszanowaniu praw podstawowych, dla której istnienia niezbędny jest wolny od dyskryminacji dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich;

Y.  mając na uwadze, że zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom musi być kwestią nadrzędną w sprawach dotyczących prawa rodzinnego, oraz mając na uwadze, że mechanizmów pozasądowego rozstrzygania sporów, takich jak mediacja, nie powinno się stosować w przypadku występowania przemocy wobec kobiet i dzieci, zarówno przed, jak i w trakcie postępowania sądowego, aby uniknąć dalszego wyrządzania szkody ofiarom;

Z.  mając na uwadze, że konwencja stambulska wymaga od stron przyjęcia środków ustawodawczych lub innych niezbędnych środków w celu zadbania o to, aby przy ustalaniu prawa do pieczy nad dziećmi i prawa do odwiedzin dzieci brano pod uwagę przypadki przemocy domowej oraz aby korzystanie z prawa do odwiedzin lub pieczy nad dzieckiem nie zagrażało prawom i bezpieczeństwu ofiary lub jej dzieci(23); mając na uwadze, że po ośmiu latach od jej wejścia w życie konwencji stambulskiej wciąż nie ratyfikowało sześć państw członkowskich ani UE; mając na uwadze, że konwencja stambulska jest najważniejszym z istniejących instrumentów międzynarodowych służących zapobieganiu przemocy motywowanej płcią i zwalczaniu jej;

AA.  mając na uwadze, że wspólna piecza nad dziećmi w przypadku przemocy ze strony partnera naraża kobiety na ciągłe doświadczanie możliwej do uniknięcia przemocy, gdyż zmusza je do przebywania blisko osoby, która je krzywdzi, i naraża je na przemoc fizyczną, psychiczną i emocjonalną, co może mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na dzieci; mając na uwadze, że w przypadku przemocy ze strony partnera prawo kobiet i dzieci do ochrony i życia wolnego od przemocy fizycznej i psychicznej powinno mieć pierwszeństwo przed prawem do wspólnej pieczy; mając na uwadze, że złe traktowanie dzieci przez sprawców przemocy ze strony partnera może być wykorzystywane do sprawowania władzy nad matką i popełniania aktów przemocy wobec niej, co jest rodzajem pośredniej przemocy ze względu na płeć, znanej w niektórych państwach członkowskich jako przemoc pośrednia;

AB.  mając na uwadze, że telefony zaufania stanowią kluczowy sposób uzyskania wsparcia, lecz jedynie 13 państw członkowskich uruchomiło unijny telefon zaufania 116 006 dla ofiar przestępstw, a tylko kilka państw członkowskich udostępnia specjalne telefony zaufania dla ofiar przemocy ze strony partnera;

AC.  mając na uwadze, że przemoc ze strony partnera jest nierozerwalnie związana z przemocą wobec dzieci i znęcaniem się nad dziećmi; mając na uwadze, że narażenie dzieci na przemoc domową należy uznawać za przemoc wobec dzieci; mając na uwadze, że dzieci narażone na przemoc domową cierpią na zaburzenia zdrowia psychicznego lub fizycznego, które mogą mieć poważny i przewlekły charakter; mając na uwadze, że wiktymizacja dzieci w sytuacjach przemocy wobec kobiet może być kontynuowana i eskalowana w kontekście sporów rodzicielskich dotyczących pieczy i opieki nad dzieckiem; mając na uwadze, że zdrowie psychiczne i dobrostan dzieci uległy pogorszeniu w wyniku obowiązku pozostania w domu wprowadzonego, aby zwalczyć COVID-19; mając na uwadze, że między państwami członkowskimi występują znaczne różnice w liczbie placówek zdrowia psychicznego dla dzieci;

AD.  mając na uwadze, że dorastanie w przemocowym środowisku domowym ma bardzo negatywne konsekwencje dla rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego dziecka oraz dla jego późniejszego zachowania jako osoby dorosłej; mając na uwadze, że narażenie w dzieciństwie na przemoc, polegające albo na byciu ofiarą znęcania, albo na byciu świadkiem przemocy ze strony partnera, stanowi czynnik ryzyka narażenia na wiktymizację, popełniania przemocy jako osoba dorosła lub doświadczania problemów behawioralnych, fizycznych lub związanych ze zdrowiem psychicznym;

AE.  mając na uwadze, że mimo postępów najnowsze raporty wskazują brak możliwości pełnego wykonywania swoich praw w UE przez ofiary przestępstw; mając na uwadze, że dostęp do służb wsparcia ma kluczowe znaczenie dla kobiet narażonych na przemoc ze strony partnera; mając na uwadze, że liczba wyspecjalizowanych i ogólnych usług wsparcia dla ofiar przemocy ze strony partnera jest nadal niewystarczająca, a ofiary często napotykają trudności w dochodzeniu sprawiedliwości ze względu na brak informacji oraz niewystarczające wsparcie i ochronę; mając na uwadze, że ofiary często spotykają się z wtórną wiktymizacją w postępowaniach karnych i przy ubieganiu się o odszkodowanie; mając na uwadze, że istnieje kilka przypadków, w których funkcjonariusze organów ścigania i systemy sądowe nie są w stanie zapewnić wystarczającego wsparcia kobietom i dzieciom będącym ofiarami przemocy domowej, a także mając na uwadze, że ofiary przemocy ze względu na płeć padały nawet ofiarą niewłaściwego zachowania lub niestosownych komentarzy przy zgłaszaniu przypadków przemocy; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje publiczne, w szczególności te, które pracują z dziećmi i ofiarami przemocy domowej oraz przemocy motywowanej płcią i działają na ich rzecz, odgrywają ważną rolę w zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy domowej i przemocy ze strony partnera; mając na uwadze, że takie organizacje mogą mieć również cenny wkład w strategie polityczne i przepisy prawne ze względu na ich doświadczenie u podstaw; mając na uwadze, że unijne programy finansowania, takie jak program „Sprawiedliwość” i program „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości”, mogą być wykorzystywane do wspierania działań mających na celu ochronę i wspieranie ofiar przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, również w celu zapewnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości i finansowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących z ofiarami;

AF.  mając na uwadze, że transgraniczne postępowania w sprawie separacji, rozwodu i pieczy nad dzieckiem mają bardziej złożony charakter i zazwyczaj trwają dłużej; mając na uwadze, że większa mobilność w UE sprawiła, że wzrosła liczba sporów transgranicznych o odpowiedzialność rodzicielską i pieczę nad dzieckiem; mając na uwadze, że automatyczne uznawanie orzeczeń w postępowaniach powiązanych z prawami do pieczy nad dzieckiem, w których pojawia się kwestia przemocy motywowanej płcią, jest problematyczne ze względu na różnice w przepisach dotyczących przemocy motywowanej płcią w poszczególnych państwach członkowskich, a ponadto nie wszystkie państwa członkowskie uznają przemoc ze strony partnera za przestępstwo i formę przemocy motywowanej płcią; mając na uwadze, że Komisja musi nasilić działania propagujące we wszystkich państwach członkowskich konsekwentne i faktyczne stosowanie zasad i celów określonych w Konwencji o prawach dziecka, którą ratyfikowały wszystkie państwa członkowskie UE; mając na uwadze, że państwa członkowskie jako strony Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez ONZ muszą traktować interes dziecka jako kwestię nadrzędną we wszystkich procedurach publicznych, w tym podczas rozstrzygania transgranicznych sporów rodzinnych; mając na uwadze, że art. 83 ust. 1 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych odnoszących się do określania przestępstw oraz kar w dziedzinach szczególnie poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym, wynikających z rodzaju lub skutków tych przestępstw lub ze szczególnej potrzeby wspólnego ich zwalczania; mając na uwadze, że art. 83 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych odnoszących się do określania przestępstw i kar w danej dziedzinie w celu zapewnienia skutecznego wprowadzania w życie polityki Unii w obszarze, który stał się przedmiotem środków harmonizujących;

AG.  mając na uwadze, że art. 82 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia norm minimalnych, które miałyby zastosowanie w państwach członkowskich, w celu ułatwienia wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych, jak również usprawnienia współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych o wymiarze transgranicznym, w szczególności w odniesieniu do praw ofiar przestępstw;

Uwagi ogólne

1.  z całą mocą potępia wszelkie formy przemocy motywowanej płcią, przemocy domowej i przemocy wobec kobiet oraz ubolewa nad faktem, że w szczególności kobiety i dzieci, w całej ich różnorodności, są wciąż narażone na przemoc ze strony partnera, która stanowi poważne naruszenie ich praw człowieka i godności, a także ma wpływ na pozycję ekonomiczną kobiet, zważywszy że zjawisko to pogłębiło się w czasie kryzysu wywołanego pandemią COVID-19;

2.  przypomina, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. przemocy wobec kobiet odnotował, iż kryzys związany z COVID-19 ukazał brak odpowiedniego wdrażania międzynarodowych konwencji w sprawie ochrony i zapobiegania przemocy ze względu na płeć; wzywa państwa członkowskie, aby pilnie zajęły się problemem rosnącej przemocy ze strony partnera podczas pandemii COVID-19, i zachęca je, aby wymieniały się krajowymi rozwiązaniami innowacyjnymi, wytycznymi, najlepszymi praktykami i protokołami, które okazały się skuteczne w rozwiązywaniu problemu przemocy ze strony partnera i we wspieraniu ofiar, zwłaszcza w sytuacjach nadzwyczajnych; wzywa Komisję do propagowania tych praktyk; wzywa państwa członkowskie i władze lokalne, aby zmierzyły zasięg przemocy motywowanej płcią oraz by wspierały ofiary przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej przez zagwarantowanie im bezpieczeństwa i niezależności ekonomicznej w postaci dostępu do specjalnych miejsc zakwaterowania i podstawowych usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna, transport oraz wsparcie zawodowe i psychologiczne; wzywa Komisję, aby opracowała protokół Unii Europejskiej dotyczący przemocy wobec kobiet w czasach kryzysu i sytuacjach nadzwyczajnych w celu zapobiegania przemocy wobec kobiet i wspierania ofiar w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemia COVID-19, aby ustanowiła bezpieczny i elastyczny system ostrzegania w sytuacjach nadzwyczajnych oraz by uznała usługi ochrony ofiar, takie jak telefony zaufania, bezpieczne zakwaterowanie i usługi zdrowotne, za „podstawowe usługi” w państwach członkowskich; podkreśla w tym kontekście potrzebę zastosowania konkretnych środków w celu zniwelowania istniejących różnic w przepisach, strategiach politycznych i usługach między państwami członkowskimi oraz rozwiązania problemu wzrostu liczby przypadków przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią podczas pandemii COVID-19;

3.  podkreśla, że sprawcy często wykorzystują drogę sądową, aby rozszerzyć swoje uprawnienia i kontrolę oraz nadal zastraszać i wzbudzać strach wśród ofiar; podkreśla w związku z tym, że rodzic stosujący przemoc często manipuluje dzieckiem i wnioskiem o wspólną pieczę, aby móc nadal mieć kontakt z matką po ogłoszeniu separacji; podkreśla, że sprawcy często znęcają się nad dziećmi lub grożą, że wyrządzą im krzywdę lub zabiorą je, aby zaszkodzić swoim partnerom i byłym partnerom, co ma poważny szkodliwy wpływ na harmonijny rozwój dziecka; przypomina, że jest to również forma przemocy motywowanej płcią; zwraca uwagę, że wstrzymanie świadczeń na utrzymanie może być wykorzystane przez sprawców jako środek zastraszania i forma znęcania się nad ofiarami; podkreśla, że praktyka ta może wyrządzać ogromne szkody psychologiczne u ofiar i prowadzić do pojawienia się lub pogłębienia trudności finansowych; wzywa państwa członkowskie, aby podjęły kroki zapewniające wypłacanie ofiarom przemocy świadczeń na utrzymanie z funduszy na rzecz ofiar, aby uniknąć przemocy finansowej i ryzyka wyrządzania dalszych szkód ofierze;

4.  z zadowoleniem przyjmuje zapisane w strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 zobowiązanie Komisji do zwalczania przemocy motywowanej płcią i podkreśla znaczenie pełnej i szybkiej realizacji kluczowych celów tej strategii w tym obszarze; zwraca uwagę na alarmujące dane na temat przemocy motywowanej płcią, które pokazują, że w trybie pilnym należy zmienić postawy patriarchalne; przypomina, że wspólne działania są kluczowe dla zapewnienia pozytywnej konwergencji i harmonizacji praw kobiet w Europie; wzywa zatem do powołania osobnego składu Rady do spraw równouprawnienia płci w obrębie Rady Europejskiej, aby przedstawiciele państw członkowskich mogli regularnie spotykać się, opracowywać przepisy i wymieniać najlepsze praktyki; podkreśla, że środki służące zwalczaniu przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej muszą obejmować podejście przekrojowe, aby były jak najbardziej inkluzywne i zapobiegały wszelkim rodzajom dyskryminacji;

5.  podkreśla, że konwencja stambulska stanowi podstawowy instrument przeciwdziałania przemocy motywowanej płcią przeciwko kobietom i przemocy domowej; ubolewa, że Unia Europejska nie ratyfikowała jeszcze konwencji oraz że do dziś ratyfikowało ją tylko 21 państw członkowskich UE; wzywa do szybkiej ratyfikacji konwencji i wdrożenia jej na szczeblu krajowym i unijnym; nalega na Bułgarię, Czechy, Węgry, Łotwę, Litwę i Słowację, aby ratyfikowały konwencję stambulską; ponownie zdecydowanie potępia niedawną decyzję polskiego ministra sprawiedliwości o oficjalnym rozpoczęciu procesu wycofywania się Polski z konwencji stambulskiej, co stanowiłoby poważny regres, jeśli chodzi o równouprawnienie płci, prawa kobiet i walkę z przemocą motywowaną płcią; wzywa Komisję, aby nadal opracowywała kompleksowe ramy polityki, programów i innych inicjatyw mających na celu zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej oraz by przeznaczyła wystarczające i odpowiednie zasoby na działania związane z wdrażaniem konwencji stambulskiej za pośrednictwem programów finansowania chronionych przepisami wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 oraz komponentem Daphne; pochwala wszelkie kampanie na rzecz ratyfikacji i wdrożenia konwencji stambulskiej; popiera plan Komisji dotyczący dalszego dążenia do jej ratyfikacji w całej UE; zdecydowanie potępia wszelkie próby dyskredytowania konwencji stambulskiej oraz potępia próby niweczenia postępów w walce z przemocą motywowaną płcią, w tym przemocą domową, które są podejmowane w niektórych państwach członkowskich; z ogromnym zaniepokojeniem stwierdza, że skuteczne wdrożenie konwencji wciąż jest fragmentaryczne w całej UE; wzywa państwa członkowskie, które ratyfikowały konwencję, aby zapewniły jej pełne, skuteczne i praktyczne wdrożenie, ze zwróceniem szczególnej uwagi na art. 31 konwencji stambulskiej, oraz by podjęły wszelkie niezbędne środki gwarantujące, że przy ustalaniu prawa do opieki nad dzieckiem i odwiedzin bierze się pod uwagę przypadki przemocy ze strony partnera, a korzystanie z prawa do odwiedzin lub pieczy nie zagraża prawom i bezpieczeństwu ofiary lub dzieci;

6.  apeluje do Komisji i do Rady o dodanie przemocy motywowanej płcią do wykazu dziedzin przestępczości, o których mowa w art. 83 ust. 1 TFUE, z uwzględnieniem szczególnej potrzeby zwalczania tego rodzaju przestępczości w ramach wspólnych działań; wzywa Komisję, aby wykorzystała ten artykuł jako podstawę prawną propozycji wiążących środków i całościowej unijnej dyrektywy ramowej mających na celu zapobieganie wszelkim formom przemocy motywowanej płcią i zwalczanie jej, z uwzględnieniem wpływu przemocy ze strony partnera na kobiety i dzieci, i obejmujących jednolite standardy i obowiązek zachowania należytej staranności w kwestii gromadzenia danych, zapobiegania przemocy, prowadzenia postępowań przygotowawczych, ochrony ofiar i świadków oraz ścigania i karania sprawców; przypomina, że takie nowe środki ustawodawcze powinny być zgodne z prawami, obowiązkami i celami zapisanymi w konwencji stambulskiej i stanowić dopełnienie procesu jej ratyfikacji; zaleca, aby postrzegać konwencję stambulską jako minimalny standard i aspirować do dalszych postępów na drodze do wyeliminowania przemocy motywowanej płcią i przemocy domowej;

7.  wzywa państwa członkowskie i Komisję do przyjęcia konkretnych środków w celu wyeliminowania cyberprzemocy, w tym nękania w internecie, agresji elektronicznej i mizoginistycznej mowy nienawiści, która w sposób nieproporcjonalny dotyka dzieci, a zwłaszcza dziewczęta, a także do zajęcia się w szczególności nasileniem się tych form przemocy motywowanej płcią podczas pandemii COVID-19; wzywa Komisję do przedstawienia odpowiednich przepisów i wszelkich innych możliwych działań mających na celu wyeliminowanie mowy nienawiści i nękania w internecie;

8.  ubolewa z powodu niedostatecznego finansowania przez Komisję i państwa członkowskie działań mających na celu zwalczanie przemocy domowej, mając na względzie skalę tego zjawiska; stwierdza, że państwa członkowskie, które zdecydowanie zwiększyły środki na ten cel, odnotowują wyniki, zwłaszcza pod względem ograniczenia przypadków kobietobójstwa; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia środków przeznaczonych na walkę z przemocą domową; jest szczególnie zaniepokojony rozproszeniem funduszy, krótkoterminowym finansowaniem i obciążeniem administracyjnymi jako czynnikami, które mogą ograniczać dostęp stowarzyszeń do finansowania, a tym samym mieć wpływ na jakość wsparcia udzielanego ofiarom przemocy domowej i ich dzieciom; zwraca się do Komisji i państw członkowskich, aby propagowały stabilne i długoterminowe finansowanie;

Ochrona, bezpieczeństwo i wsparcie dla ofiar przemocy motywowanej płcią – rozwiązywanie problemu przemocy ze strony partnera w decyzjach dotyczących prawa do pieczy i odwiedzin

9.  przypomina, że we wszelkich działaniach dotyczących dzieci kwestią nadrzędną jest ich dobro; przypomina prawo dziecka odseparowanego od jednego lub obojga rodziców do regularnej osobistej styczności i regularnych bezpośrednich kontaktów z obojgiem rodziców, z wyjątkiem przypadków, gdy jest to sprzeczne z dobrem dziecka; zauważa, że wspólna piecza nad dzieckiem i spotkania bez nadzoru są zasadniczo pożądane w celu zapewnienia rodzicom równych praw i obowiązków, z wyjątkiem sytuacji gdy jest to sprzeczne z dobrem dziecka; podkreśla, że jest to sprzeczne z dobrem dziecka, jeżeli przepisy prawa automatycznie przyznają odpowiedzialność rodzicielską jednemu z rodziców lub obojgu; przypomina, że zgodnie z Konwencją ONZ o prawach dziecka ocena dobra dziecka jest jedynym w swoim rodzaju działaniem, które należy podjąć w każdym indywidualnym przypadku z uwzględnieniem szczególnych okoliczności każdego dziecka; podkreśla, że przemoc ze strony partnera stoi jednoznacznie w sprzeczności z najlepszym interesem dziecka i na przeszkodzie wspólnej pieczy i opiece ze względu na poważne konsekwencje dla kobiet i dzieci, w tym ryzyko przemocy po separacji i ekstremalnych aktów kobietobójstwa i dzieciobójstwa; podkreśla, że przy ustalaniu zasad przyznawania prawa do pieczy, kontaktu i odwiedzin ochrona kobiet i dzieci przed przemocą oraz dobro dziecka muszą mieć nadrzędne znaczenie i pierwszeństwo przed innymi kryteriami; w związku z tym zaznacza, że prawa lub żądania sprawców lub domniemanych sprawców w czasie postępowania sądowego i po jego zakończeniu, również w odniesieniu do własności, prywatności, pieczy nad dzieckiem, dostępu, kontaktu i odwiedzin, należy ustalać z uwzględnieniem przysługujących kobietom i dzieciom praw do życia oraz integralności fizycznej, seksualnej i psychologicznej, które stanowią prawa człowieka, oraz w świetle zasady kierowania się dobrem dziecka(24); podkreśla zatem, że cofnięcie prawa do opieki i odwiedzin partnera stosującego przemoc oraz powierzenie wyłącznej pieczy matce, jeżeli jest ofiarą przemocy, może stanowić jedyny sposób zapobiegania dalszej przemocy i wtórnej wiktymizacji ofiar; podkreśla, że przypisaniu wszystkich obowiązków rodzicielskich rodzicowi będącemu ofiarą przemocy muszą towarzyszyć odpowiednie mechanizmy rekompensaty, takie jak korzyści socjalne i priorytetowy dostęp do zbiorowych i indywidualnych rozwiązań w zakresie opieki;

10.  podkreśla, że nieuwzględnienie przemocy ze strony partnera w decyzjach dotyczących prawa do pieczy i odwiedzin stanowi naruszenie przez zaniedbanie prawa człowieka do życia, do życia bez przemocy oraz do zdrowego rozwoju kobiet i dzieci; wyraźnie zaznacza, że każdą formę przemocy, w tym bycie świadkiem przemocy wobec rodzica lub bliskiej osoby, należy uznać w świetle prawa i w praktyce za naruszenie praw człowieka oraz czyn wymierzony w dobro dziecka; jest głęboko zaniepokojony alarmującą liczbą przypadków kobietobójstwa w Europie, które stanowi najbardziej skrajną formę przemocy wobec kobiet; jest zaniepokojony nieadekwatnością ochrony zapewnianej kobietom, czego dowodem jest liczba kobietobójstw i dzieciobójstw, do których dochodzi po zgłoszeniu przez kobiety przemocy domowej; podkreśla, że w najlepszym interesie dziecka należy rutynowo na cały okres trwania postępowania zawieszać władzę rodzicielską rodzica oskarżonego w sprawach o kobietobóstwo; zaznacza ponadto, że zstępni powinni być zwolnieni z obowiązku zapewnienia utrzymania rodzica, który został skazany za kobietobójstwo; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania odpowiedniego i nieodpłatnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i wsparcia dla ofiar wszystkim kobietom będącym ofiarami różnych form przemocy ze strony partnera bez względu na ich status oraz do zagwarantowania w razie potrzeby usług tłumaczenia ustnego; wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, aby służby uwzględniały krzyżujące się formy dyskryminacji kobiet i dzieci; wzywa państwa członkowskie, aby w większym stopniu obejmowały opieką, monitorowaniem i ochroną kobiety, które zgłosiły przemoc motywowaną płcią; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania skoordynowanego podejścia służb wsparcia przy identyfikacji kobiet zagrożonych przemocą, aby zapewnić wszystkim kobietom i dziewczętom dostępność wszelkich tego rodzaju środków w obrębie ich jurysdykcji; podkreśla, że gdy sprawcę aresztuje się na gorącym uczynku, ofiarę należy umieścić w bezpiecznym miejscu, a ochrona dzieci przed sprawcą powinna być obowiązkowa; podkreśla także, że w przypadku braku spełnienia przesłanek prawnych aresztowania, domniemany sprawca powinien zostać bezzwłocznie usunięty z domu ofiary bez możliwości zbliżania się do miejsca pracy ofiary, aby zapobiec ryzyku dalszej przemocy;

11.  wzywa państwa członkowskie do opracowania systemów umożliwiających osobom trzecim i stowarzyszeniom zajęcie się wizytami dzieci u agresywnego byłego partnera, aby ograniczyć narażenie matek, które są ofiarami przemocy domowej, jeżeli były partner zachował prawo do odwiedzin, mieszkania lub wspólnej pieczy nad dzieckiem; uważa, że mechanizmy te muszą być dostępne dla kobiet w momencie zgłoszenia przez nie przemocy domowej; uważa, że zadanie to wymaga specjalnych umiejętności, dlatego osoby odpowiedzialne za zajmowanie się dziećmi muszą odbyć odpowiednie szkolenie; uważa, że mechanizmy te powinny być obsługiwane przez wyspecjalizowane stowarzyszenia i instytucje;

12.  jest zaniepokojony znacznymi różnicami między państwami członkowskimi w odniesieniu do zwalczania przemocy motywowanej płcią; jest również zaniepokojony sytuacją kobiet będących ofiarami przemocy motywowanej płcią, które żyją w miejscach bez dostępu do struktur wsparcia i gdzie dostęp do wymiaru sprawiedliwości, usług publicznych i usług prawnych służących ochronie ich praw jest trudny; wyraża zaniepokojenie faktem, że specjalistyczne usługi wsparcia nie są oferowane w równym stopniu w każdym państwie członkowskim, i wzywa je do zapewnienia odpowiedniego geograficznego rozmieszczenia służb oferujących ofiarom natychmiastowe, krótko- i długoterminowe wsparcie specjalistyczne, bez względu na status pobytu kobiet i ich zdolność bądź chęć do współpracy w postępowaniu przeciwko ich domniemanemu sprawcy; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania powszechnego dostępu do usług prawnych oraz zindywidualizowanych usług i reakcji w konkretnych przypadkach, w których przemoc ze strony partnera występuje na obszarach wiejskich; podkreśla potrzebę utworzenia sieci różnych usług i programów w celu pomyślnego zwalczania przypadków przemocy motywowanej płcią wobec kobiet na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zbadania możliwości przeznaczenia funduszy unijnych na ten cel, zwłaszcza funduszy na rozwój regionalny;

13.  z zadowoleniem przyjmuje Strategię UE w zakresie praw ofiar (2020–2025), która odpowiada na szczególne potrzeby ofiar przemocy motywowanej płcią, a zwłaszcza szczególne podejście do przemocy psychicznej wobec kobiet oraz wpływu przemocy na ich zdrowie psychiczne w ujęciu długoterminowym; wzywa Komisję, aby w ramach oceny dyrektywy w sprawie praw ofiar zajęła się obecnymi lukami w prawodawstwie UE, zbadała, czy należycie i skutecznie uwzględniono aspekt płci dotyczący wiktymizacji, w szczególności w odniesieniu do międzynarodowych norm dotyczących przemocy wobec kobiet, takich jak normy określone w konwencji stambulskiej, oraz by odpowiednio wzmocniła przepisy odnoszące się do praw ofiar oraz ochrony i odszkodowań dla ofiar; apeluje o niestrudzone propagowanie praw ofiar, także z wykorzystaniem istniejących instrumentów takich jak europejski nakaz ochrony; wzywa Komisję do zapewnienia, aby wszystkie państwa członkowskie włączyły dyrektywę o prawach ofiar do krajowych systemów prawnych, oraz wzywa do pełnego wdrożenia dyrektywy, dzięki czemu ofiary przemocy ze strony partnera będą miały pełny dostęp do służb wsparcia, w tym służb specjalistycznych i ogólnych, takich jak telefon zaufania 116 006 dla ofiar przestępstw;

14.  zaleca państwom członkowskim udostępnienie alternatywnych mechanizmów dla ofiar, które nie wnoszą skargi, tak aby mogły one korzystać z praw przysługujących ofiarom przemocy ze strony partnera, w tym praw socjalnych i praw związanych z zatrudnieniem, np. na podstawie raportów sporządzonych przez ekspertów specjalizujących się w usługach publicznych przyznających status ofiary przemocy motywowanej płcią;

Ochrona i wsparcie: dostęp do ochrony prawnej, zakwaterowania w sytuacjach wyjątkowych i funduszy na rzecz ofiar

15.  podkreśla kluczową rolę ekonomicznego wsparcia ofiar, które pomaga im uniezależnić się finansowo od partnera stosującego przemoc; podkreśla, że większość kobiet staje się uboższa w trakcie postępowania w sprawie separacji i rozwodu oraz że niektóre kobiety rezygnują z ubiegania się o sprawiedliwą część i z tego, do czego mają prawo, z obawy przed utratą prawa do opieki; wzywa zatem państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na ryzyko niestabilności finansowej ofiar przemocy domowej w procesie separacji i rozwodu; podkreśla potrzebę usunięcia barier ekonomicznych, które mogą powstrzymywać kobiety przed zgłaszaniem doznanej przemocy; zwraca uwagę, że odpowiedni dochód i niezależność ekonomiczna są kluczowymi czynnikami umożliwiającymi kobietom wyjście z toksycznych związków, w których występuje przemoc; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia konkretnych środków w celu przeciwdziałania przemocy ekonomicznej, ochrony kapitału i dochodów ofiar przemocy motywowanej płcią oraz do ustanowienia ram zapewniających szybkie i skuteczne decyzje w sprawie świadczeń alimentacyjnych dla dzieci, czego celem jest zapewnienie wzmocnienia pozycji, bezpieczeństwa finansowego i niezależności ekonomicznej ofiar przemocy motywowanej płcią, tak ab mogły one przejąć kontrolę nad swoim życiem, w tym dzięki wspieraniu kobiet-przedsiębiorców i kobiet-pracowników; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o propagowanie i wspieranie takiej niezależności; pochwala projekt dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych(25) i wniosek dotyczący wiążących środków w obszarze przejrzystości płac(26); podkreśla, że jak ważne jest wdrożenie dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym(27), ponieważ ma ona szczególne znaczenie dla samotnych rodziców, pomagając im w radzeniu sobie ze swoją specyficzną sytuacją zawodową i obowiązkami opiekuńczymi, np. przez zapewnienie dostępności odpowiednich placówek opieki; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły ofiarom odpowiednie wsparcie finansowe i mechanizmy odszkodowań oraz by ustanowiły mechanizm koordynacji, monitorowania i regularnej oceny wdrażania i skuteczności środków mających na celu zapobieganie przemocy ekonomicznej wobec kobiet;

16.  wzywa państwa członkowskie, aby propagowały i gwarantowały pełny dostęp do odpowiedniej ochrony prawnej, skutecznych przesłuchań i zakazów zbliżania się, schronisk i doradztwa, a także do funduszy na rzecz ofiar i programów wzmocnienia pozycji finansowej kobiet będących ofiarami przemocy ze strony partnera; wzywa państwa członkowskie, aby zagwarantowały matkom i ich dzieciom, które są ofiarami przemocy domowej, wsparcia edukacyjnego i finansowego na poziomie społeczności lokalnej, np. w postaci funduszu dla kobiet będących ofiarami przemocy domowej, aby wyposażyć te matki w środki niezbędne do zapewnienia opieki ich dzieciom i uniknięcia utraty pieczy nad dziećmi; wzywa państwa członkowskie do stosowania szczególnych procedur opartych na wspólnych minimalnych standardach oraz do udzielania wsparcia ofiarom przemocy domowej, aby nie stały się ponownie ofiarami w wyniku wspólnej pieczy lub by całkowicie nie utraciły pieczy nad dziećmi; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniały pokrycie kosztów sądowych należnych od ofiar przemocy domowej, jeżeli ofiary te nie mają one dostatecznych środków, a także by zagwarantowały im odpowiednią obronę przez prawników specjalizujących się w sprawach dotyczących przemocy domowej; wzywa Komisję do oceny opracowania minimalnych standardów nakazów ochrony w UE; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły ofiarom przemocy ze strony partnera dostęp do wsparcia psychologicznego i doradztwa na każdym etapie procedur prawnych;

17.  ubolewa z powodu braku odpowiednich rozwiązań w zakresie oferowanych tymczasowo i w sytuacjach wyjątkowych miejsc zakwaterowania dla ofiar przemocy ze strony partnera i ich dzieci; wzywa państwa członkowskie, aby otworzyły placówki zakwaterowania awaryjnego właściwe dla sytuacji przemocy ze strony partnera oraz by stale je udostępniały w celu zwiększenia, poprawy i zapewnienia odpowiednich usług w zakresie przyjmowania i ochrony kobiet będących ofiarami przemocy domowej i dzieci dotkniętych przemocą; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przeznaczały odpowiednie fundusze właściwym organom, w tym za pośrednictwem projektów, oraz wzywa do finansowania tworzenia i rozbudowy schronisk, a także innych odpowiednich kroków umożliwiających kobietom będącym ofiarami przemocy korzystanie, z zachowaniem poufności, z bezpiecznego i lokalnego otoczenia;

18.  wyraża ubolewanie, że kobiety mogą znaleźć się bez odpowiedniego wsparcia socjalnego, medycznego i psychologicznego; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia wysokiej jakości, skutecznego, dostępnego i powszechnego wsparcia medycznego i psychologicznego dla ofiar przemocy ze względu na płeć, w tym świadczenia usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, zwłaszcza w czasach kryzysu, w których takie wsparcie musi być uznawane za niezbędne, na przykład dzięki inwestowaniu w telemedycynę dla zapewnienia ciągłości świadczenia usług opieki zdrowotnej;

19.  zachęca państwa członkowskie do stworzenia opieki medycznej skoncentrowanej na pacjencie, która umożliwiałaby wczesne wykrywanie przemocy domowej, organizowanie profesjonalnych programów terapii i zakwaterowania oraz usług prawnych dla ofiar, co mogłoby w znacznym stopniu ograniczyć konsekwencje przemocy ze strony partnera i zapobiegać jej;

20.  wzywa państwa do zbadania wirtualnych możliwości pomocy ofiarom przemocy, w tym w zakresie zdrowia psychicznego i poradnictwa, z uwzględnieniem istniejących nierówności w dostępie do usług informatycznych;

21.  zachęca do dobrych praktyk, które już istnieją w niektórych państwach członkowskich, służących zapobieganiu dalszej przemocy, takich jak zapisywanie numerów telefonu ofiar w specjalnych wykazach dotyczących nękania i przemocy ze strony partnera, aby nadać bezwzględny priorytet ewentualnym przyszłym telefonom w sytuacjach wyjątkowych i ułatwić skuteczne interwencje organów ścigania;

Ochrona i wsparcie dzieci

22.  podkreśla, że duże znaczenie ma ustanowienie na szczeblu UE wspólnych definicji prawnych i minimalnych standardów w celu zwalczania przemocy motywowanej płcią i ochrony dzieci będących ofiarami przemocy motywowanej płcią, ponieważ przemoc ze strony partnera, przemoc doświadczana w roli świadka i przemoc pośrednia nie są uznawane w wielu systemach prawnych; zwraca uwagę, że dzieci doświadczające przemocy w środowisku rodzinnym nie są uznawane za ofiary przemocy ze względu na płeć, co ma bezpośredni wpływ na gromadzenie danych przez policję i wymiar sprawiedliwości oraz na współpracę transgraniczną; podkreśla potrzebę nadania statusu ofiary przemocy ze względu na płeć w postępowaniu karnym i w postępowaniu przygotowawczym dzieciom, które są świadkami przemocy ze strony partnera lub padają ofiarą przemocy pośredniej, aby mogły korzystać z lepszej ochrony prawnej i odpowiedniej pomocy; zaleca więc opracowanie systemowych procedur monitorowania, przede wszystkim pod względem psychologicznym, dzieci będących ofiarami, ale także świadkami przemocy domowej, aby zapobiegać problemom życiowym powodowanym przez tę sytuację i powielaniu przez dzieci aktów przemocy w dorosłym życiu; wzywa również państwa członkowskie do wprowadzenia specjalnych przepisów dotyczących bycia świadkiem przemocy, w tym do opracowania przepisów określających szczególne okoliczności obciążające;

23.  wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia całorocznej kampanii mającej na celu informowanie dzieci i podnoszenie świadomości o prawach dzieci; wzywa państwa członkowskie do uruchomienia specjalnych ośrodków dla dzieci będących ofiarami przemocy, z pediatrami i terapeutami specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią; wzywa państwa członkowskie do uruchomienia punktów kontaktowych dla dzieci, które to punkty byłyby łatwo dostępne, w tym telefonicznie, za pośrednictwem poczty elektronicznej, czatu online itd., gdzie dzieci mogłyby porozmawiać i zadawać pytania, a także zgłosić przemoc wobec siebie, rodzica lub rodzeństwa, i gdzie mogłyby uzyskać informacje, poradę lub zostać skierowane do innych organizacji, w których mogłyby uzyskać lepszą pomoc;

24.  podkreśla, że dziecku należy w szczególności zapewnić możliwość bycia wysłuchanym, co ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia, co leży w najlepszym interesie dziecka podczas rozpatrywania spraw dotyczących pieczy nad dzieckiem i opieki zastępczej, w zależności od wieku i dojrzałości dziecka; zwraca uwagę, że w każdym przypadku, ale przede wszystkim w przypadkach, w których podejrzewa się przemoc ze strony partnera, wysłuchania takie muszą być prowadzone w środowisku przyjaznym dziecku przez wyszkolonych specjalistów, takich jak lekarze lub psychologowie, w tym specjaliści w zakresie neuropsychiatrii dzieci, aby przeanalizować wpływ zaufania do innych ludzi na harmonijny rozwój dziecka i uniknąć pogłębiania traumy i wiktymizacji; wzywa do przyjęcia minimalnych standardów unijnych w kwestii przeprowadzania takich wysłuchań; podkreśla znaczenie zapewnienia ofiarom i ich dzieciom długoterminowej opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz w formie doradztwa socjalnego na odpowiednim poziomie przez cały proces powrotu do równowagi po zakończeniu przemocy;

25.  podkreśla potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na przypadki, w których ofiara lub dziecko są niepełnosprawne lub przynależą do grup wymagających szczególnego traktowania, i stosowania w takich przypadkach specjalnych procedur i standardów;

26.  z zadowoleniem przyjmuje przedstawienie przez Komisję szczegółowej strategii na rzecz ochrony dzieci wymagających szczególnej troski oraz propagowania przyjaznego podejścia wymiaru sprawiedliwości do dzieci; podkreśla potrzebę ochrony praw dzieci najbardziej potrzebujących szczególnego traktowania, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z niepełnosprawnościami, zapobiegania i przeciwdziałania przemocy oraz promowania wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom; wzywa do pełnego i szybkiego wdrożenia tej strategii przez wszystkie państwa członkowskie; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły konkretne środki w celu zwalczania niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci przez inwestowanie w środki zapobiegawcze i programy leczenia mające na celu zapobieganie ponownemu popełnianiu przestępstw przez sprawców i bardziej skuteczne wsparcie dla ofiar, a także poprzez zacieśnienie współpracy między organami ścigania a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że w przypadku podejrzenia o niegodziwe traktowanie dzieci należy podjąć niezwłoczne działania, aby zapewnić bezpieczeństwo dziecka oraz powstrzymać dalszą lub potencjalną przemoc i zapobiegać jej, przy jednoczesnym zapewnieniu dziecku prawa do bycia wysłuchanym w trakcie całego procesu; uważa, że takie działania powinny obejmować natychmiastową ocenę ryzyka i ochronę obejmującą szeroki zakres skutecznych środków, takich jak środki tymczasowe, nakazy ochrony lub zakazy zbliżania się w trakcie badania faktów; przypomina, że we wszystkich postępowaniach z udziałem dzieci będących ofiarami przemocy należy stosować zasadę szybkości; podkreśla, że sądy rozstrzygające sprawy znęcania się nad dziećmi powinny także specjalizować się w sprawach dotyczących przemocy motywowanej płcią;

27.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby podjęły konkretne kroki mające na celu wyeliminowanie wykorzystywania seksualnego dzieci przez inwestowanie w środki profilaktyczne i tworzenie szczegółowych strategii wymierzonych w potencjalnych sprawców oraz udzielanie skuteczniejszego wsparcia ofiarom; wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy między organami egzekwowania prawa i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w celu zwalczania przemocy seksualnej wobec dzieci i seksualnego wykorzystywania dzieci;

28.  podkreśla, że przemoc wobec dzieci może być również powiązana z przemocą motywowaną płcią, ponieważ dzieci są świadkami przemocy wobec swoich matek lub same są ofiarami złego traktowania, gdy wykorzystuje się je w sposób pośredni do sprawowania władzy i przemocy psychicznej wobec matek; stwierdza, że programy wspierające dzieci, które są narażone na przemoc domową, mają kluczowe znaczenie w minimalizacji długotrwałych szkód; wzywa państwa członkowskie, aby nadal prowadziły innowacyjne programy mające na celu zaspokojenie potrzeb dzieci, np. przez szkolenia dla osób, które pracują z dziećmi, z zakresu wczesnego wykrywania sygnałów ostrzegawczych, zapewniały odpowiednie reagowanie i wsparcie oraz skuteczne wsparcie psychologiczne dla dzieci w czasie postępowania karnego i cywilnego, w którym biorą udział; stanowczo zaleca państwom członkowskim, by wdrożyły systemowe procedury monitorowania dzieci będących ofiarami i świadkami przemocy domowej, w tym wsparcia psychologicznego, w celu zapobiegania problemom powodowanym przez tę sytuację i powielaniu przez dzieci aktów przemocy w dorosłym życiu;

Zapobieganie: szkolenia dla specjalistów

29.  apeluje o stałe, skuteczne budowanie potencjału i obowiązkowe ukierunkowane szkolenia dla specjalistów zajmujących się przypadkami przemocy motywowanej płcią, niegodziwym traktowaniem dzieci oraz ogólnie wszelkimi formami przemocy domowej i jej mechanizmami, w tym manipulacją, przemocą psychiczną i kontrolą przemocową; podkreśla, że w związku z tym takie ukierunkowane szkolenia powinny być przeznaczone dla funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, wyspecjalizowanych prawników, personelu medycznego zajmującego się medycyną sądową, pracowników służby zdrowia, pracowników socjalnych, nauczycieli i opiekunów dzieci, a także urzędników publicznych pracujących w tych dziedzinach; apeluje, aby w trakcie tych szkoleń podkreślano również znaczenie przemocy ze strony partnera dla praw dziecka oraz jego ochrony i dobrostanu; wzywa, aby szkolenia te prowadziły do poprawy wiedzy specjalistów i zrozumienia przez nich istniejących środków ochrony oraz bezpieczeństwa, wpływu przestępstwa, potrzeb ofiar i sposobu zaspokajania tych potrzeb, a także by wyposażyły ich w odpowiednie umiejętności potrzebne do skuteczniejszej komunikacji z ofiarami i skuteczniejszego udzielania im wsparcia; apeluje, aby szkolenia te umożliwiały im również ocenę sytuacji przy użyciu wiarygodnych narzędzi oceny ryzyka oraz wykrywanie oznak nadużyć; podkreśla potrzebę oceny stosowanych przez specjalistów mechanizmów wykrywania tych oznak; wzywa, aby szkolenia te prowadzono, koncentrując się przede wszystkim na potrzebach i obawach ofiar oraz uznając, że przemoc wobec kobiet i przemoc domowa muszą być zwalczane za pomocą specjalnego, uwzględniającego aspekt płci i prawa człowieka podejścia zgodnego z krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi normami i środkami; wzywa UE i jej państwa członkowskie do opracowania i finansowania takich szkoleń; przypomina o znaczeniu Europejskiej Sieci Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości w tej kwestii; podkreśla, że należy zwrócić się do organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji publicznych pracujących z dziećmi i ofiarami oraz na rzecz dzieci i ofiar przemocy domowej motywowanej płcią o prowadzenie takich szkoleń lub co najmniej uczestniczenie w ich prowadzeniu w celu przekazania wiedzy specjalistycznej, jaką zdobyły z rzeczywistych doświadczeń; wzywa Komisję do ułatwiania i koordynowania tego rodzaju szkoleń, ze szczególnym uwzględnieniem spraw transgranicznych;

30.  wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, by policja i służby wymiaru sprawiedliwości były odpowiednio finansowane, wyposażone i przeszkolone do rozpatrywania skarg dotyczących przemocy domowej i reagowania na nie; ubolewanie nad faktem, że niedofinansowanie tych służb i cięcia budżetowe mogą prowadzić do uchybień proceduralnych, braku informowania osób wnoszących skargi o postępach proceduralnych i nadmiernych opóźnień, które nie są kompatybilne z imperatywem ochrony ofiar i odzyskania przez nich zdrowia; podkreśla ważną rolę pracowników socjalnych i psychologów obecnych w wydziałach policji, którzy ułatwiają wspieranie ofiar przemocy w konkretnym i ludzkim wymiarze; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły wszystkim stowarzyszeniom środki niezbędne do udzielania pomocy kobietom będącym ofiarami i ich dzieciom; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w celu podjęcia środków, które ułatwiają rozpoznawanie ofiar przemocy domowej i przemocy ze strony partnera, a także wzmacniają pozycję ofiar przemocy i świadków, tak aby ofiary były w stanie zgłosić przestępstwo, ponieważ w wielu przypadkach przemoc ze strony partnera nie jest zgłaszana;

31.  wzywa Komisję i Europejską Sieć Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości do utworzenia unijnej platformy wzajemnego uczenia się i wymiany najlepszych praktyk między przedstawicielami zawodów prawniczych i decydentami politycznymi z różnych państw członkowskich, którzy pracują we wszystkich powiązanych obszarach;

32.  zdecydowanie zaleca państwom członkowskim ustanowienie wyspecjalizowanych sądów lub wydziałów, a także odpowiednich przepisów, szkoleń, procedur i wytycznych dla wszystkich specjalistów zajmujących się ofiarami przemocy ze strony partnera, w tym podnoszeniem świadomości na temat przemocy motywowanej płcią i stereotypów dotyczących płci, w celu uniknięcia rozbieżności między orzeczeniami sądowymi a dyskryminacją lub wtórną wiktymizacją podczas procedur sądowych, medycznych i policyjnych, procedur z zakresu ochrony dziecka i ustanowienia opieki, przy zapewnieniu należytego wysłuchania dzieci i kobiet oraz priorytetowego traktowania ich ochrony i ubiegania się przez nie o zadośćuczynienie; podkreśla, że należy wzmocnić wyspecjalizowane sądy lub ich wydziały oraz wymiar sprawiedliwości przyjazny dzieciom i kobietom będącym ofiarami przemocy, powołać jednostki kompleksowej oceny przemocy motywowanej płcią, w skład których wchodziliby lekarze medycyny sądowej, psychologowie i pracownicy socjalni pracujący we współpracy ze służbami publicznymi specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią i oferującymi pomoc ofiarom; podkreśla, jak ważne jest pełne stosowanie prawnych środków ochrony w celu zapewnienia kobietom i dzieciom ochrony przed przemocą, a także to, aby takie środki nie były ograniczane prawami rodzicielskimi; nalega na wstrzymanie podejmowania decyzji w sprawie wspólnej pieczy do czasu przeprowadzenia odpowiedniego postępowania przygotowawczego w sprawie przemocy ze strony partnera i dokonania oceny ryzyka;

33.  podkreśla potrzebę dostrzeżenia wzajemnych powiązań między postępowaniami karnymi, cywilnymi i innymi postępowaniami sądowymi w celu skoordynowania reakcji sądów i innych instancji na przemoc ze strony partnera oraz sugeruje państwom członkowskim wprowadzenie środków, które umożliwiałyby powiązanie spraw karnych i cywilnych dotyczących jednej rodziny, tak aby skutecznie unikać rozbieżności między szkodliwymi dla dzieci i ofiar orzeczeniami sądów i innych instancji; ubolewa nad brakiem tymczasowych środków ochrony ofiar i brakiem tymczasowych mechanizmów zawieszania władzy rodzicielskiej rodzica stosującego przemoc na czas postępowania sądowego, które zazwyczaj trwa kilka lat; wzywa państwa członkowskie do przetestowania i opracowania takich środków ochronnych; wzywa państwa członkowskie do zorganizowania szkoleń dla wszystkich specjalistów i wolontariuszy zaangażowanych w takie postępowania, a także do włączenia w te szkolenia powiązanych organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących z dziećmi i ofiarami oraz na ich rzecz; wzywa właściwe organy krajowe do poprawy koordynacji między sądami przez wspieranie kontaktów między prokuraturami w celu umożliwienia pilnego rozwiązania kwestii związanych z odpowiedzialnością rodzicielską oraz w celu zapewnienia sądom rodzinnym możliwości poznania wszystkich kwestii związanych z przemocą motywowaną płcią wobec kobiet przy ustalaniu prawa do opieki nad dziećmi i odwiedzin;

34.  wzywa państwa członkowskie do utworzenia platformy do regularnej wymiany najlepszych praktyk między sądami cywilnymi i karnymi, przedstawicielami zawodów prawniczych zajmującymi się sprawami przemocy domowej oraz przemocy motywowanej płcią, znęcania się nad dziećmi oraz separacji i pieczy nad dziećmi, a także wszystkimi innymi zainteresowanymi stronami;

35.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza tych, które pracują z dziećmi i na rzecz dzieci, a także z ofiarami przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią, w opracowywanie, wdrażanie i ocenę strategii politycznych i przepisów prawnych; wzywa do zapewnienia strukturalnego wsparcia na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym dla tych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym wsparcia finansowego, aby zwiększyć ich zdolność do reagowania i działania na rzecz ofiar, a także do zapewnienia odpowiedniego dostępu dla wszystkich do usług, w tym doradztwa i wsparcia oferowanych przez te organizacje;

36.  potwierdza pełne poparcie dla działań mających na celu poprawę zdolności usługodawców w różnych sektorach (wymiaru sprawiedliwości, ścigania, służby zdrowia i służb socjalnych) do gromadzenia i przechowywania zaktualizowanych danych; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia wytycznych krajowych i dobrych praktyk, a także do przeprowadzenia szkoleń dotyczących problemu przemocy ze strony partnera wśród pracowników na wszystkich szczeblach wszystkich instytucji z pierwszej linii, ponieważ pozwoli to reagować z wyczuciem na zgłoszenia kobiet szukających pomocy; wzywa państwa członkowskie do monitorowania służb we wspomnianych sektorach i przeznaczenia niezbędnych środków budżetowych dostosowanych do potrzeb;

37.  zaleca, aby organy krajowe przystąpiły w szczególności do sporządzenia i rozpowszechnienia wytycznych dla specjalistów zaangażowanych w sprawy związane z przemocą ze strony partnera oraz prawami do opieki nad dziećmi, z uwzględnieniem czynników ryzyka (dotyczących dziecka lub członków rodziny, środowiska lub otoczenia społecznego i ponownego dopuszczania się przemocy), w celu umożliwienia oceny przemocy ze strony partnera z myślą o ochronie praw dzieci i kobiet;

38.  zauważa, że te wytyczne powinny wspierać pracowników służby zdrowia w podnoszeniu świadomości społecznej w ich środowisku zawodowym na temat znaczącego wpływu przemocy wobec kobiet, w tym przemocy ze strony partnera, na zdrowie psychiczne kobiet;

39.  podkreśla, że istotną rolę w tych procedurach odgrywają eksperci medycyny sądowej oraz specjaliści tacy jak lekarze, psycholodzy kliniczni z zakresu kryminalistyki i pracownicy socjalni, którzy służą wiedzą kryminalistyczną i psychologiczną nie tylko kobietom będącym ofiarami nękania bądź przemocy domowej, lecz także dotkniętym nimi dzieciom, zwłaszcza gdy środowisko, w którym mieszkają, nie jest odpowiednie do ochrony ich zdrowia, godności, równowagi emocjonalnej i jakości życia; przypomina w związku z tym, że biegli i specjaliści z zakresu kryminalistyki powinni móc korzystać m.in. z wytycznych opracowanych na podstawie zbioru danych, procedur i najlepszych praktyk na szczeblu unijnym; zauważa, że de celów prawnych szczegółowa wiedza techniczna i medyczna lekarzy sądowych sprawia, że są oni odpowiednimi specjalistami wspierającymi pracę innych specjalistów (pediatrów, ginekologów i psychologów), gdyż mają odpowiednie wykształcenie i kompetencje techniczne umożliwiające im rozpoznanie oznak przemocy i, w stosownych przypadkach, wykonanie obowiązku zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa oraz nawiązanie kontaktu z organami sądowymi;

40.  przypomina o przepisach dyrektywy w sprawie praw ofiar; podkreśla, że kobiety będące ofiarami przemocy motywowanej płcią i ich dzieci często wymagają specjalnego wsparcia i ochrony ze względu na wysokie ryzyko wtórnej i powtarzającej się wiktymizacji, zastraszania i działań odwetowych powiązanych z przemocą; apeluje w związku z tym o zwrócenie uwagi na postawy polegające na obwinianiu ofiar w społeczeństwie, występujące również wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych; wzywa do uznania przemocy instytucjonalnej i zajęcia się nią, co obejmuje wszelkie działania i zaniechania władz i urzędników państwowych mające na celu opóźnianie, utrudnianie lub uniemożliwianie dostępu do odpowiednich usług publicznych lub korzystania z praw ofiar, wraz z odpowiednimi sankcjami i środkami mającymi na celu zapewnienie ofiarom ochrony i zadośćuczynienia; podkreśla nadrzędne znaczenie opracowania szkoleń, procedur i wytycznych dla wszystkich specjalistów zajmujących się ofiarami, aby pomóc im w rozpoznaniu oznak przemocy ze strony partnera, nawet w przypadku braku bezpośrednich skarg ofiar; sugeruje, że takie wytyczne powinny obejmować środki mające na celu promowanie bezpiecznej opieki ambulatoryjnej i szpitalnej dla kobiet będących ofiarami przemocy (w tym przemocy ze strony partnera), świadczonej w oparciu o szacunek i w atmosferze nieobwiniającej ofiary, a także rozpowszechnianie najlepszych metod opieki dla kobiet, które doświadczyły przemocy, i ich dzieci; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zajęły się kwestią anonimowych skarg i wycofywanych skarg poprzez zagwarantowanie skutecznych i szybkich procedur ochrony ofiar, a także poprzez zapewnienie pociągnięcia do odpowiedzialności partnerów stosujących przemoc; zachęca do utworzenia baz danych organów ścigania zawierających szczegółowe dane dotyczące oświadczeń ofiar lub osób trzecich dotyczących przemocy ze strony partnera w celu monitorowania dalszych przypadków przemocy i zapobiegania im; apeluje o lepszą edukację i wzmożone podnoszenie świadomości w społeczności lokalnej, a także szkolenia i edukację na temat przemocy ze strony partnera w służbach policji i służbach socjalnych na obszarach wiejskich i oddalonych, z naciskiem na znaczenie edukacji w informowaniu i wspieraniu dzieci, a także programów rozwiązywania konfliktów, pozytywnych wzorców i zabaw opartych na współpracy;

Zapobieganie: zwalczanie stereotypów i uprzedzeń związanych z płcią – edukacja i podnoszenie świadomości

41.  wyraża zaniepokojenie faktem, że wpływ stereotypów i uprzedzeń związanych z płcią prowadzi do nieodpowiednich reakcji na przemoc motywowaną płcią przeciwko kobietom i do braku zaufania do kobiet, w szczególności w odniesieniu do domniemanych fałszywych zarzutów dotyczących znęcania się nad dziećmi i przemocy domowej; jest również zaniepokojony brakiem specjalnych szkoleń dla sędziów, prokuratorów i przedstawicieli zawodów prawniczych; podkreśla znaczenie środków mających na celu – w ramach kampanii edukacyjnych i uświadamiających – zwalczanie stereotypów dotyczących płci i patriarchalnych uprzedzeń; wzywa państwa członkowskie do monitorowania i zwalczania kultury oczerniania kobiet, które zabierają głos; potępia wykorzystywanie, wygłaszanie i akceptację teorii i pojęć nienaukowych w sprawach dotyczących pieczy, które piętnują matki usiłujące zgłaszać przypadki znęcania się nad dzieckiem lub przemocy motywowanej płcią, co uniemożliwia im uzyskanie pieczy lub ogranicza ich prawa rodzicielskie; podkreśla, że tzw. zespół alienacji rodzicielskiej oraz podobne koncepcje i terminy, które z reguły opierają się na stereotypach dotyczących płci, mogą działać na szkodę kobiet będących ofiarami przemocy ze strony partnera, prowadząc do oskarżania matek o „alienację” dzieci od ojca, poddając w wątpliwość kompetencje rodzicielskie ofiar, podważając zeznania dzieci i ryzyko przemocy, na które są narażone ich dzieci, a także naruszając prawa i bezpieczeństwo matki i dzieci; wzywa państwa członkowskie do nieuznawania zespołu alienacji rodzicielskiej w praktyce sądowej i prawie oraz do zniechęcania do jego stosowania w postępowaniach sądowych, a nawet do zakazania go, zwłaszcza w dochodzeniach mających na celu stwierdzenie istnienia przemocy;

42.  podkreśla znaczenie kampanii uświadamiających, dzięki którym świadkowie (w szczególności sąsiedzi i współpracownicy) są w stanie rozpoznać oznaki przemocy ze strony partnera (w szczególności przemocy niefizycznej) i uzyskują wskazówki, jak udzielić wsparcia i pomocy ofiarom; wzywa Komisję i państwa członkowskie do propagowania kampanii mających na celu zwiększenie świadomości oraz kampanii informacyjnych i promocyjnych mających na celu przeciwdziałanie stereotypom i uprzedzeniom związanym z płcią, a także przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią we wszystkich jej formach, takich jak przemoc fizyczna, molestowanie seksualne, cyberprzemoc, przemoc psychologiczna i wykorzystywanie seksualne, w szczególności w odniesieniu do nowo utworzonych środków zabezpieczających i elastycznych systemów ostrzegawczych i w celu zachęcenia do zgłaszania takich przypadków w koordynacji i we współpracy z uznanymi i wyspecjalizowanymi organizacjami kobiecymi; podkreśla znaczenie aktywnego zaangażowania wszystkich struktur publicznych w prowadzenie kampanii uświadamiających;

43.  podkreśla, że skuteczne karanie sprawców ma kluczowe znaczenie zarówno dla powstrzymania dalszej przemocy, jak i wzmocnienia zaufania do władz publicznych, zwłaszcza u ofiar; wskazuje jednak, że samo pozbawienie wolności nie wystarczy, aby zapobiec dalszej przemocy, lecz że konieczne są specjalne programy resocjalizacji i reedukacji; wzywa państwa członkowskie, zgodnie z art. 16 konwencji stambulskiej, do podjęcia środków prawnych lub innych działań koniecznych do utworzenia lub wsparcia programów mających na celu nauczenie sprawców przemocy domowej zachowań w relacjach międzyludzkich bez użycia przemocy, tak aby zapobiegać dalszym aktom przemocy oraz wpływać na zmianę agresywnych wzorców zachowań; podkreśla, że w ramach tych działań państwa członkowskie muszą zapewnić, aby najważniejsze było bezpieczeństwo, poszanowanie praw oraz wsparcie ofiary oraz by w uzasadnionych przypadkach programy te były przygotowywane i wdrażane w ścisłej współpracy z jednostkami zapewniającymi ofiarom specjalistyczne wsparcie; zwraca uwagę, że edukacja ma podstawowe znaczenie w przeciwdziałaniu przemocy motywowanej płcią, a zwłaszcza przemocy ze strony partnera; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia programów prewencyjnych, w tym także za pośrednictwem nauczania o kwestiach takich jak równość kobiet i mężczyzn, wzajemny szacunek, rozwiązywanie konfliktów w relacjach międzyludzkich bez uciekania się do przemocy, przemoc wobec kobiet motywowana płcią oraz prawo do nienaruszalności osobistej, a także dzięki odpowiedniej do wieku edukacji seksualnej dostosowanej do zmieniających się możliwości osób uczących się w formalnych programach nauczania i na wszystkich poziomach kształcenia, zgodnie ze strategią na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025; podkreśla, że dostosowana do wieku, wszechstronna edukacja seksualna i edukacja w obszarze budowania relacji mają kluczowe znaczenie w ochronie dzieci przed przemocą i zapewnianiu im umiejętności potrzebnych do budowania bezpiecznych związków, bez przemocy seksualnej, przemocy motywowanej płcią i przemocy ze strony partnera; wzywa Komisję do wspierania programów, które mają na celu zapobieganie przemocy motywowanej płcią, również w ramach programu Daphne będącego częścią programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości”, w celu zagwarantowania skutecznych środków zapobiegawczych;

44.  wzywa państwa członkowskie do zachęcania do działań zmierzających do eliminowania głęboko zakorzenionych stereotypów dotyczących luki opiekuńczej w kontekście płci;

45.  podkreśla, że strategie zapobiegania przemocy ze strony partnera powinny obejmować działania mające na celu ograniczenie narażenia na przemoc w dzieciństwie, umiejętności nauczania niezbędne do tworzenia bezpiecznych i zdrowych związków oraz podważanie norm społecznych promujących nadrzędność i autorytarne zachowanie mężczyzn wobec kobiet lub inne formy postaw seksistowskich;

46.  wzywa Komisję, aby propagowała ogólnounijne kampanie uświadamiające i edukacyjne oraz wymianę najlepszych praktyk, które stanowią niezbędny środek zapobiegania przemocy domowej i przemocy motywowanej płcią oraz stworzenia klimatu zerowej tolerancji dla przemocy i bezpieczniejszego otoczenia dla ofiar; podkreśla strategiczną rolę mediów w tym względzie; podkreśla jednak, że w niektórych państwach członkowskich kobietobójstwo i przypadki przemocy motywowanej płcią nadal przedstawia się w sposób oczyszczający z winy partnera stosującego przemoc; podkreśla, że media i reklama nie mogą rozpowszechniać przekazów mizoginistycznych i seksistowskich, w tym przekazów próbujących usprawiedliwiać, uzasadniać lub minimalizować przemoc i odpowiedzialność partnerów stosujących przemoc; uważa, że przemoc domowa wynika również ze stereotypowego pod względem płci podejścia do rodzicielstwa; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwalczania stereotypów związanych z płcią oraz do promowania równości płci w zakresie obowiązków rodzicielskich, w których ciężar rodzicielski jest sprawiedliwie rozłożony, tak aby kobiety nie miały statusu podporządkowanego; wzywa Komisję do ułatwiania wymiany najlepszych praktyk na szczeblu UE w zakresie środków zapobiegania, ochrony i ścigania, a także środków zwalczania przemocy oraz ich wdrażania w praktyce; wzywa państwa członkowskie do uzupełnienia tej kampanii UE przez rozpowszechnianie informacji o tym, gdzie ofiary i świadkowie mogą zgłaszać tego rodzaju przemoc, w tym po zakończeniu kampanii, z uwzględnieniem specyfiki kryzysu związanego z COVID-19, aby skupić się również na wpływie na dzieci; wzywa Komisję do wspierania działań w szkołach i innych placówkach, które to działania zwiększają świadomość na temat przestępstw i traumy, informują, gdzie znaleźć pomoc, jak zgłaszać problemy i jak budować odporność wśród dzieci i osób pracujących z dziećmi;

Współpraca między państwami członkowskimi, w tym w sprawach transgranicznych

47.  podkreśla znaczenie wymiany informacji między sądami, organami centralnymi państw członkowskich i organami policyjnymi, zwłaszcza w odniesieniu do transgranicznych postępowań o przyznanie pieczy nad dzieckiem; wyraża nadzieję, że zmienione przepisy rozporządzenia Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę(28) wzmocnią współpracę między systemami sądowymi w celu skutecznego określenia dobra dziecka bez względu na stan cywilny rodziców lub układ rodzinny, a także dobra ofiar przemocy ze strony partnera; podkreśla, że ważne jest, aby lekarze sądowi lub wszelcy inni zaangażowani specjaliści przekazywali właściwym organom krajowym informacje dotyczące przemocy stosowanej przez partnera, gdy uznają, że taka przemoc zagraża życiu dorosłej ofiary lub dziecka i że ofiara nie jest w stanie sama się bronić z powodu moralnego lub ekonomicznego ucisku ze strony sprawcy przemocy, przy czym powinni oni uzyskać zgodę dorosłej ofiary przemocy; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zagwarantowały egzekwowanie i skuteczne wdrożenie rozporządzenia Bruksela IIa; z tego względu ubolewa, że podczas ostatniej zmiany tego rozporządzenia nie udało się rozszerzyć jego zakresu o zarejestrowane związki partnerskie i pary niebędące w związku małżeńskim; wyraża opinię, że prowadzi to do dyskryminacji i potencjalnie niebezpiecznych sytuacji dla ofiar i dzieci w zarejestrowanych związkach partnerskich i związkach niemałżeńskich; przypomina, że zakres i cele rozporządzenia Bruksela IIa opierają się na zasadzie niedyskryminacji ze względu na narodowość między obywatelami Unii oraz na zasadzie wzajemnego zaufania między systemami prawnymi państw członkowskich; zwraca się do Komisji, aby najpóźniej do sierpnia 2024 r. poinformowała Parlament o wdrożeniu i skutkach tych przepisów, również w kontekście przemocy ze strony partnera i praw do pieczy nad dzieckiem;

48.  wskazuje, że podczas gdy wszystkie konflikty w rodzinie mają głęboki wpływ emocjonalny, przypadki transgraniczne są jeszcze bardziej złożone pod względem prawnym i wymagają większej wrażliwości; podkreśla potrzebę wysokiej społecznej świadomości na temat złożonych kwestii, takich jak transgraniczne uzgodnienia dotyczące prawa pieczy nad dzieckiem i zobowiązań alimentacyjnych, w tym potrzeby zapewnienia przejrzystości praw i obowiązków rodziców i dzieci w poszczególnych krajach; zwraca uwagę, że państwa członkowskie mogłyby przyczynić się do szybszego rozstrzygania tego rodzaju transgranicznych spraw z zakresu prawa rodzinnego przez ustanowienie systemu wyspecjalizowanych wydziałów w sądach krajowych, w tym jednostek zajmujących się przemocą uwarunkowaną płcią, składających się ze specjalistów w dziedzinie medycyny sądowej, psychologów i innych odpowiednich specjalistów, a także przyczynić się do współpracy ze służbami publicznymi specjalizującymi się w przemocy motywowanej płcią i odpowiedzialnymi za udzielanie pomocy ofiarom; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na sytuację gospodarstw domowych osób samotnie wychowujących dzieci i na transgraniczną egzekucję świadczeń na utrzymanie, ponieważ strona praktyczna egzekwowania obowiązujących przepisów – tj. rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, a także oenzetowska Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą – które określają obowiązki w zakresie transgranicznej egzekucji świadczeń na utrzymanie, pozostaje trudna do zastosowania; podkreśla, że narzędzia prawne służące do transgranicznej egzekucji świadczeń na utrzymanie wymagają wzmocnienia polegającego na podnoszeniu świadomości o ich dostępności; w związku z tym wzywa Komisję do ścisłej współpracy z państwami członkowskimi w celu określenia praktycznych problemów związanych z pobieraniem świadczeń na utrzymanie w sytuacjach transgranicznych oraz do udzielenia im pomocy w opracowywaniu skutecznych narzędzi egzekwowania zobowiązań płatniczych; podkreśla znaczenie tej kwestii i jej skutki dla rodzin z jednym rodzicem oraz ze względu na ryzyko ubóstwa;

49.  wzywa państwa członkowskie do dalszego analizowania danych i trendów dotyczących występowania i zgłaszania wszelkich form przemocy ze względu na płeć i przemocy domowej, a także skutków dla dzieci, podczas obowiązywania środków izolacji i w okresie bezpośrednio po ich obowiązywaniu;

50.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w celu podjęcia środków, które wzmacniają pozycję ofiar przemocy ze strony partnera, tak aby ofiary były w stanie zgłosić przestępstwo, ponieważ w wielu przypadkach przemoc ze strony partnera nie jest zgłaszana; odnotowuje zobowiązanie Komisji do przeprowadzenia nowego unijnego badania na temat przemocy motywowanej płcią, którego wyniki mają być zaprezentowane w 2023 r.; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy w celu ustanowienia stałego mechanizmu regularnego dostarczania zharmonizowanych, dokładnych, wiarygodnych, porównywalnych, porównywalnych, wysokiej jakości i segregowanych ze względu na płeć ogólnounijnych danych dotyczących częstości występowania przemocy ze strony partnera, jej przyczyn i konsekwencji dla kobiet i dzieci oraz zarządzania nią i prawami pieczy, przy pełnym wykorzystaniu potencjału i wiedzy fachowej EIGE i Eurostatu; przypomina, że dostarczanie krajowych statystyk dotyczących przemocy motywowanej płcią jest działaniem kwalifikującym się do finansowania w ramach Programu na rzecz jednolitego rynku na lata 2021–2027; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowywania danych m.in. w podziale na wiek, orientację seksualną, tożsamość płciową, cechy płci, rasę i pochodzenie etniczne oraz niepełnosprawność, tak aby obejmowały one całe spektrum różnych doświadczeń kobiet; zauważa, że przyczyni się to do lepszego zrozumienia skali i przyczyn problemu, głównie kategorii społeczno-ekonomicznych, w których przemoc motywowana płcią występuje częściej, oraz innych czynników wpływających na przemoc, a także różnych ram prawnych i strategii politycznych w poszczególnych krajach, którym można dokładniej przyjrzeć się w ramach szczegółowego porównania między krajami, aby wskazać rozwiązania uwzględnione w strategiach politycznych, które mogą mieć wpływ na występowanie przemocy; podkreśla również znaczenie gromadzenia przez państwa członkowskie danych statystycznych na temat postępowań administracyjnych i sądowych dotyczących opieki nad dzieckiem, w których występuje element przemocy ze strony partnera, a w szczególności na temat wyników wyroków i podstaw decyzji w sprawie pieczy nad dzieckiem i prawa do odwiedzin;

51.  wzywa Komisję do promowania ogólnounijnych kampanii uświadamiających, które stanowią niezbędny środek zapobiegania przemocy domowej i stworzenia klimatu zerowej tolerancji dla przemocy;

o
o   o

52.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 57. (2) Dz.U. L 132 z 21.5.2016, s. 1. (3) Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 167. (4) Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 48. (5) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0397. (6) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0024. (7) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0025. (8) Dz.U. L 338 z 21.12.2011, s. 2. (9) Dz.U. L 181 z 29.6.2013, s. 4. (10) Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1. (11) Art. 2 i art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 8, 10, 19 i 157 TFUE. (12) Artykuły 21 i 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. (13) Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”. (14) Konwencja stambulska. (15) Rada Europy, „Human Rights Channel: Stop Child Sexual Abuse in Sport” [Kanał praw człowieka: powstrzymać niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych w sporcie"], ocenione 21 lipca 2021 r. (16) Eurostat, „Children at risk of poverty or social exclusion” [Dzieci zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym], dane pobrane w październiku 2020 r. (17) Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”. (18) Oświadczenie dla prasy dra Dr Hansa Henriego P. Klugego, regionalnego dyrektora na Europę Światowej Organizacji Zdrowia, z 7 maja 2020 r. zatytułowane „During COVID-19 pandemic, violence remains preventable, not inevitable” [W czasie pandemii COVID-19 przemoc jest wciąż możliwa do uniknięcia, nie nieuchronna]. (19) Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: ogólnounijne badanie”. (20) Sprawozdanie Europolu z 19 czerwca 2020 r. pt. "Exploiting isolation: offenders and victims of online child sexual abuse during the COVID-19 pandemic” [Wykorzystywanie izolacji: sprawcy i ofiary niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych w internecie podczas pandemii COVID-19]. (21) Sprawozdanie wyjaśniające Rady Europy z 11 maja 2011 r. do Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. (22) Oświadczenie platformy EDVAW z 31 maja 2019 r. zatytułowane „Intimate partner violence against women is an essential factor in the determination of child custody” [Przemoc ze strony partnera wobec kobiet jest zasadniczym czynnikiem przy ustalaniu pieczy nad dzieckiem]. (23) Artykuł 31 Konwencji stambulskiej. (24) Zapisany w Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet komentarz ogólny nr 35 dotyczący przemocy motywowanej płcią wobec kobiet, który stanowi aktualizację Komentarza ogólnego nr 19. (25) Wniosek Komisji z dnia 28 października 2020 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (COM(2020)0682). (26) Wniosek Komisji z dnia 4 marca 2021 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania (COM(2021)0093). (27) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (Dz.U. L 188 z 12.7.2019, s. 79). (28) Dz.U. L 178 z 2.7.2019, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – zalecenia dotyczące kolejnych kroków w kierunku realizacji „wizji zero” (2021/2014(INI))

P9_TA(2021)0407 A9-0211/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 19 czerwca 2019 r. zatytułowany „Ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – Kolejne kroki w kierunku realizacji »wizji zero«” (SWD(2019)0283),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 grudnia 2020 r. zatytułowany „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020)0789),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie ułatwień w zakresie transgranicznej wymiany informacji dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego(1) („dyrektywa w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów”),

–  uwzględniając dyrektywę 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy(2) („dyrektywa w sprawie praw jazdy”),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2144 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów dotyczących homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, w odniesieniu do ich ogólnego bezpieczeństwa oraz ochrony osób znajdujących się w pojeździe i niechronionych uczestników ruchu drogowego(3) („rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa”),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 27 kwietnia 2021 r. w sprawie sprawozdania z wdrożenia w sprawie aspektów bezpieczeństwa drogowego przedstawionych w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego(4),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego popierające oświadczenie z Valletty z marca 2017 r.,

–  uwzględniając deklarację sztokholmską przyjętą w dniach 19–20 lutego 2020 r. podczas trzeciej światowej konferencji ministerialnej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego,

–  uwzględniając wydaną przez Radę „Deklarację w sprawie roweru jako przyjaznego klimatowi środka transportu”, podpisaną przez unijnych ministrów transportu na nieformalnym posiedzeniu w Luksemburgu w dniu 7 października 2015 r.,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Transportu i Turystyki (A9-0211/2021),

A.  mając na uwadze, że co roku na unijnych drogach nadal traci życie około 22 700 osób i około 120 000 osób doznaje poważnych obrażeń; mając na uwadze, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat w Unii Europejskiej w wypadkach drogowych zginęło ponad 11 800 dzieci i młodych osób do 17. roku życia; mając na uwadze spowolnienie postępu w zmniejszaniu wskaźnika śmiertelności w wypadkach drogowych w UE w ostatnich latach, wskutek czego nie osiągnięto celu ograniczenia o połowę liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w latach 2010–2020; mając na uwadze, że powyższe liczby odzwierciedlają niemożliwe do zaakceptowania koszty ludzkie i społeczne dla obywateli UE, i mając na uwadze, że koszty zewnętrzne wypadków drogowych stanowią w UE około 2 % jej rocznego PKB;

B.  mając na uwadze, że Unia stoi w obliczu nowych trendów i wyzwań związanych z automatyzacją, które mogą mieć ogromny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego; mając na uwadze, że należy przeciwdziałać coraz częstszemu zjawisku rozpraszania uwagi przez urządzenia przenośne; mając na uwadze, że w najbliższej przyszłości obecność na drogach zarówno pojazdów o szerokim wachlarzu funkcji zautomatyzowanych / podłączonych do internetu, jak i pojazdów tradycyjnych w ruchu mieszanym stworzy nowe zagrożenia, w szczególności dla niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak motocykliści, rowerzyści i piesi;

C.  mając na uwadze, że postęp technologiczny, łączność, automatyzacja i gospodarka dzielenia się stwarzają nowe możliwości w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i rozwiązania problemu zatorów komunikacyjnych, zwłaszcza na obszarach miejskich; mając na uwadze, że rozwijanie synergii między środkami w zakresie bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju a dążeniem do przejścia na środki transportu publicznego i aktywnej mobilności mogłoby doprowadzić do zmniejszenia emisji CO2, poprawy jakości powietrza i pomóc w rozwoju aktywniejszego i zdrowszego stylu życia;

D.  mając na uwadze, że pasażerowie samochodów ocenionych na 5 gwiazdek w najnowszym teście Europejskiego Programu Oceny Nowych Samochodów (Euro NCAP) byli narażeni na 68 % niższe ryzyko śmiertelnych obrażeń i 23 % niższe ryzyko poważnych obrażeń niż pasażerowie samochodów, którym przyznano 2 gwiazdki;

E.  mając na uwadze, że wśród ofiar śmiertelnych wypadków drogowych rośnie udział niechronionych uczestników ruchu drogowego, ponieważ z poprawy bezpieczeństwa pojazdów i innych środków bezpieczeństwa ruchu drogowego korzystają głównie użytkownicy samochodów; mając na uwadze, że masa, moc i prędkość maksymalna nowych samochodów sprzedawanych w UE wzrastają, co wiąże się z większymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa drogowego; mając na uwadze, że należy pilnie zająć się bezpieczeństwem motocyklistów, rowerzystów i pieszych;

F.  mając na uwadze, że użytkownicy dwukołowych pojazdów silnikowych stanowią 17 % wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, podczas gdy liczba przebytych kilometrów wynosi w ich przypadku zaledwie 2 %; mając na uwadze znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami; mając na uwadze, że UE powinna nadać priorytetowe znaczenie podejmowaniu dodatkowych działań w celu poprawy bezpieczeństwa tych pojazdów w najbliższym dziesięcioleciu;

G.  mając na uwadze, że, jak wynika z badania Komisji, tylko 8 % ofiar śmiertelnych wypadków drogowych traci życie na autostradach, 37 % na obszarach miejskich, a 54 % na obszarach wiejskich; mając na uwadze, że nowe inwestycje i właściwe utrzymanie istniejącej infrastruktury w całym jej cyklu życia mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego;

H.  mając na uwadze, że nie wszystkie ofiary wypadków są zgłaszane, co zniekształca dostępne dane statystyczne; mając na uwadze, że należy opracować skuteczne metody testowania w celu określenia rzeczywistej liczby ofiar wypadków drogowych;

I.  mając na uwadze, że zapewnienie i egzekwowanie bezpiecznego zachowania użytkowników dróg, w tym zachowania odpowiedniej prędkości podczas jazdy, stosowania środków ochrony, takich jak pasy bezpieczeństwa i kaski, nieprowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków oraz uważnego prowadzenia pojazdu, jazdy i spaceru, mają kluczowe znaczenie dla zapobiegania śmiertelnym wypadkom drogowym i zmniejszenia ich liczby;

J.  mając na uwadze, że płeć, wiek i nierówności społeczne odgrywają również rolę w mobilności i bezpieczeństwie ruchu drogowego;

K.  mając na uwadze, że osiągnięcie nowych unijnych celów bezpieczeństwa ruchu drogowego wymaga zwiększonych i skoordynowanych wysiłków zmierzających do opracowania konkretnej europejskiej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego z udziałem zainteresowanych stron, przy wsparciu badań naukowych i innowacji, aby przygotować oparte na polityce rozwiązania na podstawie solidnych danych i analizy skutków, a także zwiększone i lepiej ukierunkowane środki egzekwowania na szczeblu krajowym oraz skuteczną współpracę transgraniczną przy egzekwowaniu kar;

L.  mając na uwadze, że od 40 do 60 % wszystkich ofiar śmiertelnych związanych z pracą to wypadki drogowe, które mają miejsce podczas pracy bądź w drodze do pracy lub z pracy; mając na uwadze, że zmęczenie kierowców jest powszechnym zjawiskiem na unijnych drogach;

M.  mając na uwadze, że wdrażanie krajowych planów na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego i nowych unijnych ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego wymaga stałych i wystarczających zasobów finansowych zarówno ze strony państw członkowskich, jak i z budżetu UE;

Ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 – kolejne kroki w kierunku realizacji „wizji zero”

1.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ramach polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 Unia potwierdziła długoterminowy cel strategiczny osiągnięcia prawie zerowej liczby ofiar śmiertelnych i zerowej liczby poważnych obrażeń na unijnych drogach do 2050 r. (znany jako „wizja zero”) oraz średnioterminowy cel zmniejszenia o 50 % liczby wypadków śmiertelnych i poważnych obrażeń do 2030 r. zgodnie z deklaracją z Valetty; podkreśla, że te unijne cele i zamierzenia związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego należy poprzeć skoordynowanym, dobrze zaplanowanym, systematycznym i odpowiednio finansowanym podejściem do bezpieczeństwa ruchu drogowego na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym;

2.  w tym względzie wyraża zadowolenie z przyjęcia na szczeblu UE podejścia opartego na „bezpiecznym systemie”, wykorzystującego ramy wykonania i cele określone w czasie zmierzające do ograniczenia liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie we współpracy z państwami członkowskimi kluczowych wskaźników efektywności, które umożliwią bardziej skoncentrowaną i ukierunkowaną analizę efektywności państw członkowskich oraz zidentyfikowanie niedociągnięć; wzywa Komisję do określenia oczekiwanych wyników do 2023 r.; podkreśla znaczenie bieżącej współpracy między UE a państwami członkowskimi w tym względzie i wzywa wszystkie państwa członkowskie do pełnego zaangażowania w te prace oraz do uzgodnienia zharmonizowanej metodyki na potrzeby kluczowych wskaźników efektywności, która umożliwi państwom członkowskim porównanie danych; wzywa do opracowania szczegółowego planu działania UE, którego wyniki można zmierzyć i którego realizację rozliczą określone organy;

3.  uważa jednak, że istnieje możliwość poprawy wyżej wymienionych kluczowych wskaźników efektywności i wzywa Komisję do rozważenia rozszerzenia tych wskaźników i ich aktualizacji w strategicznym planie działania UE na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego; uważa, że kluczowe wskaźniki efektywności dla wyposażenia ochronnego należy uzupełnić o wskaźniki, które gromadzą dane dotyczące narażenia w podziale według przebytej odległości i czasu podróży dla wszystkich użytkowników ruchu drogowego oraz w podziale na udział w strukturze modalnej i rodzaj dróg, aby lepiej zrozumieć różne odnośne wskaźniki ryzyka i zagrożenia; wzywa Komisję do dalszej ścisłej współpracy z państwami członkowskimi w celu określenia kluczowych wskaźników efektywności dla infrastruktury drogowej, wskazujących jakość bezpieczeństwa sieci drogowej niezależnie od zachowania użytkowników dróg lub technologii pojazdów, w oparciu o uzgodnioną wspólną metodologię oceny; ubolewa, że kluczowe wskaźniki efektywności bezpieczeństwa pojazdów nie uwzględniają bezpieczeństwa dwukołowych pojazdów silnikowych; wzywa Komisję do opracowania indeksu bezpieczeństwa pojazdów kategorii L i podkreśla potrzebę włączenia do niego wszystkich kluczowych wskaźników efektywności dla pojazdów kategorii L;

4.  podkreśla, że finansowanie ze środków UE ma kluczowe znaczenie dla inwestycji w zrównoważone i inteligentne rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz szybszego osiągania rezultatów w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego w całej UE; wzywa Komisję do utrzymania i zwiększenia unijnych inwestycji w bezpieczeństwo ruchu drogowego we wszystkich odpowiednich unijnych programach finansowych, w tym w dziedzinie badań naukowych i innowacji; wzywa ponadto wszystkie państwa członkowskie do przeznaczenia odpowiedniej kwoty z ich budżetów krajowych, która w połączeniu ze środkami UE powinna pozwolić na wdrażanie krajowych programów na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego i nowych ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030; wzywa państwa członkowskie do utworzenia krajowych funduszy na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego jako mechanizmów ściągania grzywien na podstawie ich kodeksów drogowych oraz redystrybucji zgromadzonych środków z przeznaczeniem na bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję do rozszerzenia na wszystkie państwa członkowskie unijnego programu wymiany informacji na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego, którego celem jest poprawa wyników w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, lecz który obecnie jest realizowany jedynie w sześciu państwach członkowskich;

5.  zachęca państwa członkowskie do powołania krajowych obserwatoriów bezpieczeństwa ruchu drogowego w celu gromadzenia, przetwarzania i utrzymywania krajowych baz danych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego; zwraca się do tych państw członkowskich, by dostosowały krajowe strategie bezpieczeństwa ruchu drogowego do celów ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030 i aby jak najszybciej usunęły związane z tym braki;

Bezpieczna infrastruktura

6.  apeluje do państw członkowskich i Komisji o priorytetowe traktowanie inwestycji przynoszących największe korzyści pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego, o poświęcenie szczególnej uwagi obszarom, w których dochodzi do największej liczby wypadków, w tym o priorytetowe prowadzenie inwestycji w utrzymanie istniejącej infrastruktury i budowę nowej infrastruktury tam, gdzie to konieczne; przyjmuje z zadowoleniem fakt, że w instrumencie „Łącząc Europę” na lata 2021–2027 przewidziano finansowanie projektów bezpiecznej i chronionej infrastruktury i mobilności, w tym bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do dalszego promowania możliwości finansowania ze środków UE za pośrednictwem instrumentu „Łącząc Europę”, funduszy regionalnych i Funduszu Spójności, InvestEU oraz Platformy na rzecz bezpiecznego transportu uruchomionej przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), zwłaszcza w państwach członkowskich o stosunkowo słabych wynikach w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego; podkreśla, że należy wyjaśnić kryteria kwalifikowalności tych instrumentów w odniesieniu do działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do wspierania państw członkowskich i zachęcania ich do inwestowania w bezpieczniejszą, bardziej zrównoważoną, odporną i multimodalną sieć transportową za pośrednictwem krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; wzywa Komisję do określenia w przeglądzie rozporządzenia w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T)(5) podstaw przyszłych decyzji inwestycyjnych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym wdrożenia planu monitorowania utrzymania sieci bazowej na szczeblu UE;

7.  zwraca uwagę, że proaktywna ocena unijnej sieci drogowej będzie przydatnym narzędziem analizy wewnętrznego bezpieczeństwa dróg i ukierunkowania inwestycji; z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie przygotowywanie map ryzyka i rating poziomu bezpieczeństwa autostrad i dróg głównych wprowadzone w niedawno zmienionych przepisach Unii w sprawie bezpieczeństwa infrastruktury drogowej(6) i apeluje do państw członkowskich o wyznaczenie możliwie jak największej liczby dróg głównych na swoim terytorium, aby zwiększyć potencjał nowej dyrektywy pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa państwa członkowskie, aby zgodnie z dyrektywą ustanowiły krajowe systemy dobrowolnego zgłaszania, które powinny być dostępne online i dla wszystkich użytkowników dróg, aby ułatwić gromadzenie danych o zdarzeniach przekazywanych przez użytkowników dróg i pojazdów oraz wszelkich innych informacji związanych z bezpieczeństwem postrzeganych przez zgłaszającego jako rzeczywiste lub potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa infrastruktury drogowej, tak aby obywatele UE wnosili przejrzysty, natychmiastowy i bezpośredni wkład w bezpieczeństwo; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uzgodnienia możliwie jak najszybciej metodyki prowadzenia systematycznych ocen bezpieczeństwa ruchu drogowego obejmujących całą sieć, o których mowa w wyżej wspomnianym zmienionym akcie, z uwzględnieniem wszelkich aspektów ważnych dla bezpieczeństwa aktywnych uczestników ruchu drogowego;

8.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyspieszenia prac nad specyfikacjami unijnymi dotyczącymi oznakowania pionowego i poziomego dróg w celu przygotowania podstaw do większej automatyzacji pojazdów; przypomina o znaczeniu skuteczności oznakowania pionowego i poziomego dróg, w tym jego rozmieszczenia, widoczności i odblaskowości, zwłaszcza dla skuteczności systemów wspomagania kierowcy, takich jak inteligentny asystent kontroli prędkości i asystent utrzymywania pojazdu na pasie ruchu; podkreśla znaczenie wykorzystania infrastruktury do budowy dróg niewymagających wyjaśnień i samoistnie wymuszających przestrzeganie przepisów oraz dróg „wybaczających błędy” dla bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu drogowego, w szczególności na obszarach niebezpiecznych lub na obszarach o znacznej liczbie niechronionych użytkowników dróg;

9.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania wymogów jakościowych dotyczących infrastruktury dla pieszych i rowerzystów w celu rozwiązania problemu niewystarczającego poziomu bezpieczeństwa aktywnych użytkowników dróg; wzywa Komisję do opracowania wspólnych unijnych programów szkoleń dla audytorów i inspektorów infrastruktury drogowej, w tym specjalnych szkoleń na temat potrzeb niechronionych uczestników dróg, w ramach nowego forum europejskich audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego;

10.  zwraca uwagę, że użytkownicy dróg o ograniczonej sprawności ruchowej i z innymi niepełnosprawnościami mają specjalne potrzeby, które należy uwzględnić przy planowaniu i budowie nowej infrastruktury drogowej; wzywa państwa członkowskie do wspierania inwestycji w projekty mające sprawić, by infrastruktura drogowa była inkluzywna i dostępna dla wszystkich;

11.  zwraca uwagę, że zgodnie z niedawnym przeglądem przepisów UE dotyczących bezpieczeństwa infrastruktury Komisja jest zobowiązana do rozważenia do 2021 r. przeglądu dyrektywy 2004/54/WE w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla tuneli(7) oraz do rozważenia przyjęcia nowego wniosku ustawodawczego w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla mostów; wzywa Komisję, aby nadal dążyła do poprawy bezpieczeństwa korzystania z tuneli, w tym poprzez organizowanie kampanii podnoszących świadomość i prowadzenie odpowiednich badań;

12.  zachęca Komisję i państwa członkowskie do powołania grupy ekspertów, których zadaniem będzie opracowanie ram klasyfikacji dróg dostosowującej w większej mierze ograniczenia prędkości do projektu i układu dróg zgodnie z podejściem opartym na „bezpiecznym systemie”;

13.  domaga się środków mających na celu dalsze zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego w węzłach miejskich, w strefach podmiejskich i na obszarach wiejskich i poprawę bezpieczeństwa operacyjnego w całym cyklu życia infrastruktury krytycznej, takiej jak tunele i mosty, a także rozważenia wykorzystania nowych technologii monitorowania infrastruktury krytycznej oraz zdefiniowania szczegółowych celów bezpieczeństwa i wymogów jakości w planowanym przeglądzie rozporządzenia w sprawie TEN-T;

14.  wzywa państwa członkowskie, by uznały znaczenie przesunięcia modalnego w kierunku aktywnych środków przemieszczania się, takich jak chodzenie pieszo i jazda na rowerze, oraz zrównoważonych środków transportu publicznego jako ważnych narzędzi służących zmniejszeniu zagrożenia na drogach, a także by przewidziały w tym celu odpowiednie inwestycje; przyjmuje zatem z zadowoleniem uruchomienie inicjatywy stworzenia Platformy na rzecz bezpiecznego transportu, w której wyraźnie wzywa się do poprawy infrastruktury zrównoważonego transportu, w tym dla rowerzystów i pieszych, oraz do realizacji projektów mających na celu zmniejszenie liczby wypadków; wzywa Komisję oraz EBI do przeprowadzenia kampanii uświadamiających i informacyjnych, aby zadbać o to, by wszystkie zainteresowane strony otrzymały rzetelne informacje o warunkach i rozważyły korzystanie z tej platformy;

15.  wzywa do zwiększenia synergii między europejską siecią tras rowerowych EuroVelo a siecią TEN-T, aby infrastruktura rowerowa była bezpieczniejsza i lepiej połączona; podkreśla znaczenie zapewnienia ciągłych tras pieszych i rowerowych w projektach TEN-T tam, gdzie jest to wykonalne; wzywa Komisję, aby zachęcała do restrukturyzacji nieużywanych odcinków kolei, a także by aktywnie wspierała projekty rowerowo-kolejowe i połączenia intermodalne; zwraca uwagę, że nowe formy infrastruktury, takie jak wysunięte linie zatrzymania, śluzy rowerowe, ulice rowerowe lub autostrady rowerowe, stwarzają nowe możliwości bezpiecznej, aktywnej mobilności; podkreśla, że należy podjąć prace nad harmonizacją i egzekwowaniem przepisów dotyczących znaków i sygnałów drogowych, aby uniknąć nieporozumień oraz zwiększyć bezpieczeństwo i łatwość użytkowania;

16.  uważa, że Komisja powinna dołożyć wszelkich starań i zadbać o to, aby infrastruktura rowerowa i piesza wprowadzona w państwach członkowskich w odpowiedzi na pandemię COVID-19 została utrzymana i rozbudowywana w celu dalszego promowania bezpiecznego i aktywnego przemieszczania się;

17.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy z regionami i miastami w celu uzupełnienia wszelkich brakujących elementów infrastruktury ostatecznego celu podróży („last mile”) oraz intermodalnych i transgranicznych połączeń w całej sieci TEN-T, co umożliwi sprawniejsze i efektywniejsze wykorzystanie infrastruktury i usług oraz poprawi bezpieczeństwo ruchu drogowego;

Bezpieczne pojazdy

18.  z zadowoleniem przyjmuje niedawny przegląd rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa, wprowadzający obowiązek instalowania w pojazdach na terytorium UE od 2022 r. nowych zaawansowanych elementów bezpieczeństwa, takich jak systemy inteligentnego asystenta kontroli prędkości i awaryjnego utrzymywania pojazdu na pasie ruchu, które to elementy w okresie do 2030 r. mogą uratować życie około 7300 osób i zapobiec 38 900 poważnym obrażeniom; wzywa Komisję do terminowego przyjęcia ambitnych przepisów prawa wtórnego, w których zawarto by także wymóg montowania we wszystkich nowych pojazdach wysoce skutecznych systemów inteligentnego dostosowania prędkości; wzywa w związku z powyższym Komisję do rozważenia praktycznego zastosowania obowiązku wyposażania motocykli w te systemy oraz wykonalności, akceptowalności montowania systemów inteligentnego dostosowania prędkości nowej generacji w samochodach osobowych, dostawczych, ciężarowych i autobusach oraz możliwych konsekwencji tego systemu dla bezpieczeństwa drogowego;

19.  przypomina o znaczeniu innowacji w technologii pojazdów, które to innowacje mogą pomóc zarówno w zmniejszeniu powagi wypadków, jak i w ograniczeniu prawdopodobieństwa wypadku dzięki aktywnym i pasywnym funkcjom bezpieczeństwa; wzywa Komisję, by przeprowadziła przegląd przyszłych norm dotyczących pojazdów pasażerskich w świetle nowych osiągnięć technologicznych oraz by uwzględniła czynniki, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego, takie jak masa, moc, prędkość i powierzchnia czołowa;

20.  wzywa Komisję do wprowadzenia obowiązku stosowania elektronicznych systemów wspomagania hamulców we wszystkich kategoriach motocykli w ramach planowanego przeglądu homologacji typu pojazdów kategorii L; zwraca się do Komisji o rozszerzenie kategorii pojazdów podlegających obowiązkowi montażu systemu eCall, ze szczególnym uwzględnieniem dwukołowych pojazdów silnikowych;

21.  zachęca Komisję do opracowania dodatkowych wymogów homologacji typu pojazdu dotyczących wytrzymałości zderzeniowej i do włączenia ich do przyszłych zmian legislacyjnych, z uwzględnieniem również najnowszych kryteriów testów zderzeniowych Euro NCAP, które monitorują wpływ zderzenia na inne pojazdy i niechronionych użytkowników drogi, w celu harmonizacji minimalnych standardów i wyrównania poziomu bezpieczeństwa pasażerów;

22.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania miast w tworzeniu baz danych dotyczących ograniczeń prędkości, aby promować wdrażanie technologii inteligentnego dostosowania prędkości, zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa ogólnego;

23.  podkreśla, że ryzyko i częstotliwość wypadków z udziałem samochodów ciężarowych i niechronionych uczestników ruchu można by znacznie ograniczyć przez powszechne stosowanie asystentów skrętu; podkreśla, że stosowanie asystentów skrętu stanie się obowiązkowe dla nowych typów samochodów ciężarowych w 2022 r. i dla wszystkich nowych samochodów ciężarowych w 2024 r.; wzywa Komisję do ustanowienia europejskiego programu działań na rzecz asystentów skrętu w celu promowania korzyści płynących z tej technologii oraz zachęcania zainteresowanych podmiotów, by jak najszybciej dobrowolnie wyposażyły nowe i istniejące pojazdy w funkcję asystenta skrętu; pochwala inicjatywy promujące dobrowolne wprowadzanie obowiązkowych asystentów skrętu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do finansowego wsparcia instalacji funkcji asystenta skrętu w pojazdach nowych i używanych;

24.  podkreśla, że manipulowanie elektronicznymi funkcjami bezpieczeństwa, takimi jak zaawansowane systemy wspomagania jazdy, i oszustwa z nimi związane stanowią duże zagrożenie dla bezpieczeństwa i dlatego należy im przeciwdziałać poprzez specjalne szkolenia dla inspektorów na temat kontroli integralności oprogramowania;

25.  wzywa Komisję do opracowania manekinów do testów zderzeniowych, które byłyby reprezentatywne dla większej liczby aspektów, takich jak wiek, płeć, wielkość i postura użytkowników wewnątrz i na zewnątrz pojazdu;

26.  wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia zachęt podatkowych, a prywatnych ubezpieczycieli do oferowania atrakcyjnych ubezpieczeń komunikacyjnych, aby kierowcy kupowali i użytkowali pojazdy o najwyższych standardach bezpieczeństwa; wzywa Komisję do przeglądu przepisów dotyczących oznakowania samochodów w celu uwzględnienia dodatkowych informacji w punktach sprzedaży i w formie cyfrowej na temat klasyfikacji bezpieczeństwa nowych pojazdów;

27.  z zadowoleniem przyjmuje wymóg, by urządzenia przypominające o zapięciu pasów przy wszystkich siedzeniach stały się obowiązkowe na mocy zmienionego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa ogólnego, i wzywa Komisję do opracowania norm dotyczących wymogów informacyjnych odnoszących się do parametrów bezpieczeństwa urządzeń przytrzymujących dla dzieci; wzywa państwa członkowskie do prowadzenia kampanii informacyjnych dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego skierowanych do rodziców i opiekunów, aby nadal szerzyły świadomość konieczności zapinania pasów bezpieczeństwa, w tym na tylnych siedzeniach, zważywszy na zagrożenia dla bezpieczeństwa pasażerów wielu pojazdów – które są obecnie używane i będą używane jeszcze przez wiele lat – pozbawionych takich urządzeń przypominających o zapięciu pasów;

28.  wzywa Komisję, zgodnie z rezolucją Parlamentu z 27 kwietnia 2021 r. w sprawie sprawozdania z wdrożenia w sprawie aspektów bezpieczeństwa ruchu drogowego przedstawionych w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego, aby należycie uwzględniła postęp techniczny funkcji bezpieczeństwa pojazdów przewidzianych w nowym rozporządzeniu w sprawie ogólnego bezpieczeństwa i by włączyła zaawansowane systemy bezpieczeństwa w zakres następnego przeglądu pakietu dotyczącego zdatności do ruchu drogowego, aby zapewnić kontrolę tych systemów w trakcie okresowych badań technicznych; w związku z tym wzywa właściwe organy do zapewnienia dodatkowych szkoleń, podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania inspektorów przeprowadzających okresowe kontrole techniczne; wzywa do wprowadzenia bardziej rygorystycznych wymogów dotyczących autodiagnostyki pojazdów, aby nie dopuścić do tego, by nieprawidłowe działanie zaawansowanych systemów wspomagania jazdy, zaprojektowanych w celu zwiększenia bezpieczeństwa, stało się zagrożeniem;

29.  ubolewa, że przepisy zawarte w pakiecie dotyczącym zdatności do ruchu drogowego odnoszące się do kontroli zabezpieczenia ładunku nie są obowiązkowe; wzywa Komisję, by podczas następnego przeglądu pakietu zaproponowała zaostrzenie tych przepisów;

30.  podkreśla, że niezbędne są większe wysiłki w celu zapobiegania fałszowaniu przebiegu pojazdów i tym samym zapewnienia jakość i bezpieczeństwa pojazdów używanych; zachęca zatem państwa członkowskie do korzystania z systemu wymiany danych dotyczących wskazań drogomierza, który to system został opracowany przez Dyrekcję Generalną ds. Mobilności i Transportu Komisji Europejskiej (DG MOVE) wraz z platformą UE MOVEHUB i jej modułem ODOCAR w wyniku projektu pilotażowego dotyczącego europejskiego systemu ograniczania fałszowania przebiegu pojazdów (OREL) zaproponowanego przez Parlament;

31.  wzywa Komisję do zaproponowania nowych zharmonizowanych ram regulacyjnych dla pojazdów zautomatyzowanych, aby zapewnić – poprzez kompleksowe testy, w tym w rzeczywistych warunkach jazdy – by pojazdy zautomatyzowane działały w pełni bezpiecznie dla kierowców i innych użytkowników dróg, w szczególności w interakcji z pojazdami tradycyjnymi i niechronionymi uczestnikami ruchu drogowego;

32.  wnosi o to, by Komisja przeprowadziła w międzyczasie ocenę zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, które wiążą się z obecnie dostępnymi systemami wspomagania jazdy, tj. zagrożeń takich jak nadmierne poleganie na tych systemach przez kierowcę i rozpraszanie uwagi; apeluje do Komisji, by rozważyła wprowadzenie wymogu wyposażania mobilnych i elektronicznych urządzeń kierowców w „tryb bezpiecznego prowadzenia pojazdu”, a także wymogu standardowej instalacji innych narzędzi technologicznych mających na celu zmniejszenie rozproszenia uwagi kierowcy podczas jazdy;

33.  podkreśla, że – jak wskazała Komisja w strategicznym planie działania UE na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego – zamówienia publiczne stanowią interesującą możliwość wywarcia pozytywnego wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję, by wyraźnie wzięła pod uwagę, że konieczne jest, by najkorzystniejsze ekonomicznie oferty w zamówieniach publicznych na usługi drogowego transportu publicznego oceniane były na podstawie najlepszego stosunku ceny do jakości, co powinno obejmować także bezpieczeństwo pojazdów, innowacyjność, jakość, zrównoważony rozwój i kwestie społeczne; wzywa państwa członkowskie i instytucje zamawiające do uwzględnienia aspektów bezpieczeństwa jako jednego z głównych kryteriów przy udzielaniu zamówień publicznych na usługi transportu drogowego;

34.  zwraca uwagę, że nowe urządzenia mobilności indywidualnej również budzą wiele obaw związanych nie tylko z bezpieczeństwem samych urządzeń, lecz także z bezpiecznym korzystaniem z nich w ruchu drogowym; wyraża ubolewanie, że tylko kilka państw członkowskich wprowadziło przepisy dotyczące tych kwestii i że brak harmonizacji w UE może prowadzić do nieporozumień i utrudnić osobom spoza danego obszaru przestrzeganie lokalnych zasad; apeluje do Komisji o rozważenie ram homologacji typu dla tych nowych urządzeń i o wydanie wytycznych dla państw członkowskich dotyczących zarządzania aspektami bezpieczeństwa, w tym przepisów ruchu drogowego służących bezpiecznemu stosowaniu takich urządzeń; przypomina Komisji i państwom członkowskim o konieczności wdrożenia europejskich i krajowych kampanii uświadamiających i edukacyjnych na temat bezpiecznego korzystania z urządzeń mikromobilności, ze szczególnym uwzględnieniem niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak dzieci, osoby starsze lub osób o ograniczonej możliwości poruszania się; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk dotyczących sposobów poprawy bezpiecznego korzystania z mikromobilności;

35.  apeluje do Komisji o aktualizację wymogów bazy danych Wspólnoty o wypadkach drogowych (CARE) oraz o uwzględnienie w niej identyfikacji wypadków z udziałem urządzeń mikromobilności, takich jak elektryczne hulajnogi i rowery ze wspomaganiem elektrycznym; wzywa państwa członkowskie, aby na podstawie informacji zawartych w bazie danych CARE wdrożyły konkretne środki zapobiegawcze w dziedzinie bezpieczeństwa na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym;

Bezpieczne użytkowanie dróg

36.  zauważa, że jak wynika z badania Komisji, szacuje się, że alkohol jest jedną z przyczyn około 25 % śmiertelnych wypadków drogowych, a narkotyki – 15 %(8); zwraca uwagę, że zalecenia UE dotyczące dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi wydano w 2001 r.; wzywa Komisję do aktualizacji wspomnianych zaleceń i do uwzględnienia w nich zerowej tolerancji dla nieprzestrzegania dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi podczas kierowania pojazdem oraz wydania unijnego zalecenia dotyczącego zerowej tolerancji dla nielegalnych substancji psychoaktywnych i ustanowienia standardów kontroli drogowych pod kątem prowadzenia pojazdu pod wpływem narkotyków; zauważa, że harmonizacja dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi w UE dla wszystkich kategorii pojazdów ułatwi porównywalność w ramach kluczowych wskaźników efektywności dotyczących trzeźwości na drodze; wzywa Komisję do opracowania wytycznych dotyczących oznaczania leków, które wpływają na zdolność powadzenia pojazdów oraz wspieranie kampanii informacyjnych zwiększających świadomość służb medycznych, w tym lekarzy rodzinnych, w tym zakresie; apeluje do Komisji o włączenie do zmienionych zaleceń również wytycznych dotyczących montażu alkomatów blokujących zapłon, szczególnie w przypadku osób już karanych za kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu, osób popełniających wykroczenie po raz pierwszy, które znacznie przekroczyły dopuszczalny poziom alkoholu, oraz wszystkich kierowców zawodowych;

37.  zwraca uwagę, że przekroczenie dopuszczalnej prędkości jest główną przyczyną około 30 % śmiertelnych wypadków drogowych i czynnikiem zwiększającym ryzyko poważnych skutków w większości wypadków; wzywa Komisję, by przedstawiła zalecenie dotyczące zastosowania bezpiecznych ograniczeń prędkości zgodnie z podejściem opartym na „bezpiecznym systemie” na wszystkich rodzajach dróg, na przykład zalecenie standardowego ograniczenia prędkości do 30 km/h na obszarze zabudowanym i obszarach z dużą liczbą rowerzystów i pieszych, z możliwością ustalania wyższego limitu prędkości na głównych drogach przelotowych, przy odpowiedniej ochronie niechronionych użytkowników drogi; wzywa państwa członkowskie do nadania pierwszeństwa inwestycjom w egzekwowanie ograniczeń prędkości oraz w wysokiej jakości działania informacyjne na temat kluczowego znaczenia prędkości i zarządzania prędkością; wzywa państwa członkowskie do stosowania kar, w tym systemów punktów karnych, zniechęcających do przekraczania dozwolonej prędkości, oraz do rozważenia wprowadzenia kursów uświadamiających na temat prędkości w celu rehabilitacji wielokrotnych sprawców wykroczeń;

38.  wskazuje, że według szacunków Komisji(9) co roku w UE odnotowuje się 10 milionów poważnych przestępstw lub wykroczeń drogowym związanych z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości, niezatrzymaniem się na czerwonym świetle i kierowaniem pojazdem pod wpływem alkoholu, popełnianych przez osoby niezamieszkałe w UE; dostrzega postępy w ustanawianiu ram transgranicznego egzekwowania przepisów dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym poczynione od 2015 r., wyraża jednak ubolewanie, że istniejące ramy ustanowione w dyrektywie w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów nie zapewniają w odpowiednim stopniu możliwości prowadzenia dochodzeń w celu egzekwowania kar lub uznawania decyzji o nałożeniu kary; wyraża przekonanie, że skuteczniejsze transgraniczne egzekwowanie przepisów ruchu drogowego poprawiłoby przestrzeganie tych przepisów i zniechęcałoby do ich łamania, a przez to ograniczyłoby niebezpieczne zachowania podczas jazdy i poprawiło bezpieczeństwo ruchu drogowego; wzywa Komisję w tym zakresie do uwzględnienia powyższych kwestii w następnym przeglądzie dyrektywy i do oceny możliwości wzajemnego uznawania zakazów prowadzenia pojazdów mechanicznych i uznawania punktów karnych, a także do przeglądu zakresu dyrektywy i objęcia tym zakresem egzekwowania opłat drogowych, w celu zapobiegania niebezpiecznemu stylowi jazdy oraz utrzymania jakości infrastruktury;

39.  przypomina, że w dyrektywie w sprawie praw jazdy ustanowiono zharmonizowany unijny wzór prawa jazdy i wprowadzono minimalne wymagania dotyczące uzyskania prawa jazdy; zwraca uwagę, że dyrektywę tę należy aktualizować w miarę postępu technologicznego w pojazdach i infrastrukturze oraz automatyzacji pojazdów, w programach szkolenia, zwłaszcza dla kierowców zawodowych; wzywa Komisję do opracowania minimalnych standardów szkolenia kierowców i edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, przy stopniowym ujednolicaniu formy, treści i wyników kursów nauki jazdy w całej UE, oraz do rozważenia włączenia do zbliżającego się przeglądu dyrektywy matrycy celów dydaktycznych nauki jazdy (GDE), która obejmuje trzy kategorie: wiedza i umiejętności, aspekty zwiększające ryzyko oraz samoocena; wzywa ponadto do wprowadzenia systemu stopniowania praw jazdy, który zachęcałby początkujących kierowców do zdobycia większego doświadczenia w zakresie umiejętności wyższego rzędu, takich jak jazda w sytuacji ryzyka zderzenia, samoocena i postrzeganie zagrożeń, a jednocześnie ograniczałby podejmowanie przez nich działań wysokiego ryzyka, takich jak jazda w godzinach nocnych i jazda z pasażerami, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb w zakresie mobilności osób mieszkających na obszarach oddalonych i o ograniczonym dostępie do transportu publicznego; wzywa ponadto Komisję do dalszej harmonizacji minimalnych norm dla instruktorów nauki jazdy samochodem i motocyklem, w tym szkoleń okresowych, szkoleń na temat postrzegania zagrożeń, bardziej rygorystycznego minimalnego wykształcenia i umiejętności komunikacyjnych; zauważa z niepokojem, że w kilku państwach członkowskich stwierdzono nieprawidłowości w wydawaniu praw jazdy, i wzywa Komisję do monitorowania tego problemu;

40.  wzywa Komisję do oceny wprowadzenia obowiązku odbycia szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz zdania egzaminów w celu uzyskania prawa jazdy na wszystkie kategorie dwukołowych pojazdów silnikowych;

41.  wzywa Komisję do opracowania kluczowych wskaźników efektywności dotyczących zapewniania edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i mobilności w państwach członkowskich oraz do opracowania unijnych narzędzi projektowania, wdrażania i oceny edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i mobilności; zachęca wszystkie państwa członkowskie do zapewnienia wysokiej jakości edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, która rozpoczynać się powinna w szkole i stanowić część procesu uczenia się przez całe życie;

42.  zauważa, że pandemia COVID-19 spowodowała rozwój sektora dostaw do domu, w szczególności wykorzystania samochodów dostawczych, dwukołowych pojazdów silnikowych, takich jak motorowery, i rowerów, a także stała się bodźcem do powstania nowych rodzajów pracy za pośrednictwem platform internetowych oraz nowych modeli biznesowych; wzywa Komisję do dopilnowania, aby zawodowi kierowcy samochodów dostawczych przechodzili odpowiednie szkolenia oraz do zajęcia się kwestią zmęczenia i przekraczania dozwolonej prędkości przez kierowców samochodów dostawczych, w szczególności w wyniku znacznego wzrostu liczby dostaw do domu; wzywa Komisję ponadto do rozważenia zaostrzenia systemu badania zdatności do ruchu drogowego i wprowadzenia obowiązku dodatkowych kontroli samochodów dostawczych wykorzystywanych przez operatorów świadczących usługi doręczania paczek po osiągnięciu określonego przebiegu oraz do rozważenia rozszerzenia tego obowiązku na inne pojazdy należące do tych kategorii i wykorzystywane do innych celów handlowych, w ramach przeglądu pakietu dotyczącego przydatności do ruchu drogowego; zwraca się do Komisji o przedstawienie zalecenia dotyczącego bezpieczeństwa personelu dostawczego, w tym wymogów dla pracodawców i przedsiębiorstw w zakresie zapewnienia wyposażenia bezpieczeństwa i bezpiecznych pojazdów oraz ich wykorzystywania, a także szkoleń dotyczących narzędzi cyfrowych, takich jak aplikacje i platformy interaktywne, do korzystania z których mogą być zobowiązani pracownicy;

43.  wyraża głębokie zaniepokojenie zmęczeniem kierowców w komercyjnym transporcie towarowym i pasażerskim, które jest przyczyną wypadków drogowych; w związku z tym wzywa Komisję do zapewnienia właściwego wdrożenia dyrektywy Rady 89/391/EWG w sprawie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników(10) w odniesieniu do aspektów bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję do wprowadzenia kluczowych wskaźników efektywności dotyczących zmęczenia kierowców w komercyjnym transporcie towarowym i pasażerskim; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zwiększenie liczby bezpiecznych parkingów w TEN-T i o dopilnowanie, by były one dostosowane do potrzeb kierowców, oraz o informowanie o dostępności takich parkingów za pośrednictwem aktualizowanej i przyjaznej dla użytkownika strony internetowej; wzywa Komisję do oceny, czy montaż klimatyzatorów – lub równoważnych systemów klimatyzacji kabiny – w pojazdach ciężarowych mógłby mieć pozytywny wpływ na zmęczenie kierowców i bezpieczeństwo ruchu drogowego, biorąc pod uwagę fakt, że systemy te mogą działać niezależnie od silnika głównego;

44.  podkreśla, że skuteczna i pełna reakcja powypadkowa obejmuje, oprócz opieki medycznej i rehabilitacji, zapewnienie wsparcia psychologicznego i społecznego, uznanie statusu ofiar, a także dokładne dochodzenie w sprawie wypadku w celu określenia przyczyn i środków zapobiegających powtórzeniu się podobnych zdarzeń w przyszłości, a także w stosownych przypadkach postępowanie karne i cywilne; apeluje do państw członkowskich o ustanowienie systemów bliższej współpracy między organami bezpieczeństwa ruchu drogowego a sektorem zdrowia w celu egzekwowania prawidłowego wykorzystania awaryjnych pasów ruchu z myślą o przyspieszeniu operacji ratunkowych; wzywa ponadto Komisję i państwa członkowskie, aby przewidziały wystarczające finansowanie skutecznej infrastruktury ratowniczej, w tym lotniczych służb medycznych, zwłaszcza w regionach oddalonych, górskich i wyspiarskich; zwraca się do Komisji o wprowadzenie obowiązku szkolenia z udzielania pierwszej pomocy w przyszłym przeglądzie dyrektywy w sprawie praw jazdy; wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia pojęcia awaryjnych pasów ruchu w ich krajowych kodeksach drogowych oraz do prowadzenia dalszych kampanii uświadamiających; przypomina o znaczeniu skutecznego wsparcia dla ofiar w ramach działań następczych;

45.  wzywa państwa członkowskie do rozwijania głównych sieci leczenia obrażeń oraz do przyjęcia wytycznych dotyczących współpracy, tak aby służby ratownictwa medycznego mogły szybko przewozić pacjentów także za granicę;

46.  podkreśla, że niewystarczające egzekwowanie przepisów ruchu drogowego zmniejsza skuteczność wysiłków zmierzających do realizacji „wizji zero”; zachęca państwa członkowskie do ustanowienia rocznych celów dotyczących egzekwowania i zgodności w krajowych planach bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz do zapewnienia ich odpowiedniego finansowania, a także do opracowywania i publikowania rocznych zestawień działań następczych analizujących zrealizowane zadania i osiągnięte wyniki; zwraca uwagę, że tylko dobrze uzasadnione, dobrze nagłośnione spójne działania w obszarze egzekwowania oraz edukacja poprzez egzekwowanie przepisów mogą przynieść trwałe efekty pod względem zachowania kierowców; zauważa, że skuteczność jest jeszcze większa, jeśli obsługa kar finansowych za stwierdzone naruszenia jest w znacznym stopniu zautomatyzowana;

47.  zauważa, że prowadzenie samochodu lub innego pojazdu i jednoczesne korzystanie z telefonu komórkowego czy innych urządzeń elektronicznych znacznie upośledza zdolność prowadzenia pojazdu i jest czynnikiem sprawczym w 10–30 % wypadków drogowych; apeluje do państw członkowskich o wprowadzenie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar, w tym kar niefinansowych, za używanie telefonów komórkowych, a także o podnoszenie świadomości związanych z takim zachowaniem zagrożeń oraz o lepsze egzekwowanie przepisów;

Ramy dostosowane do wymogów przyszłości

48.  podkreśla, że czynniki zewnętrzne i pojawiające się trendy społeczne stwarzają bezprecedensowe wyzwania dla bezpieczeństwa ruchu drogowego będącego celem unijnej strategii do 2030 r. i na późniejszy okres; zauważa, że UE powinna poczynić przygotowania do wprowadzenia w stosownym czasie pojazdów podłączonych do internetu i pojazdów zautomatyzowanych, a także powinna ocenić możliwe zagrożenia wynikające z połączenia w ruchu mieszanym takich pojazdów i pojazdów tradycyjnych oraz niechronionych uczestników ruchu drogowego; apeluje do Komisji, by oceniła wpływ, jaki wzrost liczby pojazdów zautomatyzowanych może mieć na ruch na obszarach miejskich oraz na środowisko; podkreśla, że aby zagwarantować bezpieczną eksploatację pojazdów zautomatyzowanych i półautomatycznych, przy jednoczesnej poprawie bezpieczeństwa pojazdów konwencjonalnych, konieczna może okazać się modernizacja infrastruktury, która będzie korzystna dla wszystkich użytkowników dróg;

49.  wzywa państwa członkowskie do ustanowienia ekologicznych systemów złomowania pojazdów w celu zachęcania do zakupu i użytkowania bezpieczniejszych, ekologicznych i wydajnych energetycznie pojazdów oraz do odnawiania publicznego i prywatnego parku samochodowego; zwraca się do Komisji i państw członkowskich do współpracy z EBI w celu przeanalizowania nowych programów finansowania mających na celu ułatwienie inwestowania w bezpieczne i zrównoważone usługi transportowe oraz w bezpieczne i zrównoważone pojazdy;

50.  zwraca uwagę, że dane będą odgrywać kluczową rolę w poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego; przypomina, że dane pokładowe są niezwykle cenne w zarządzaniu ruchem, badaniach zdatności do ruchu drogowego i analizie wypadków drogowych; zwraca się do Komisji o ustanowienie ram dostępu do danych pokładowych dla podmiotów innych niż rynek napraw pojazdów w sposób zgodny z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych(11), wyłącznie do celów badania wypadków i badań zdatności do ruchu drogowego; podkreśla w związku z tym, że – z myślą o poprawie bezpieczeństwa na drogach – dla prowadzenia dokładnych analiz wypadków istotne są dane cyfrowe przechowywane w rejestratorach danych na temat zdarzeń; wzywa Komisję do dopilnowania, aby wszystkie elementy danych istotne dla dogłębnej analizy wypadków i badań nad bezpieczeństwem ruchu drogowego (w tym lokalizacja, data i godzina) były rejestrowane i przechowywane przez rejestratory danych na temat zdarzeń;

51.  przypomina, że chociaż bezpieczeństwo ruchu drogowego jest wspólnym obowiązkiem wszystkich właściwych podmiotów i organów na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym, UE powinna odgrywać zdecydowaną rolę przywódczą, aby zagwarantować priorytetową pozycję bezpieczeństwa ruchu drogowego w transporcie drogowym, co z kolei pomoże zmniejszyć różnice pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego między państwami członkowskimi i zapewni UE zachowanie roli światowego lidera w tej dziedzinie; podkreśla odpowiedzialność UE za promowanie współpracy i wymiany najlepszych praktyk z państwami trzecimi, takimi jak Zjednoczone Królestwo, w celu wdrożenia deklaracji sztokholmskiej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by cele unijnej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego miały zastosowanie do wszystkich odnośnych programów zewnętrznych, oraz do opracowania skutecznego systemu wymiany informacji z sąsiadującymi państwami spoza UE na temat przestępstw lub wykroczeń drogowych w celu poprawy egzekwowania przepisów, a jednocześnie do zagwarantowania, by wszelka wymiana informacji podlegała ścisłym zabezpieczeniom, audytom i warunkom nadzoru, w pełnej zgodności z obowiązującymi przepisami UE;

52.  apeluje do Komisji, w związku z planowanym przeglądem pakietu dotyczącego mobilności w miastach, o dążenie do synergii między bezpieczeństwem a środkami zrównoważoności na obszarach miejskich; wzywa w tym względzie do zmiany priorytetów w infrastrukturze transportowej na obszarach miejskich, w tym do określenia nowego przeznaczenia przestrzeni publicznej, do odejścia od indywidualnego transportu zmotoryzowanego w kierunku zrównoważonych, bezpieczniejszych i zdrowszych rodzajów transportu, takich jak transport publiczny, przemieszczanie się pieszo i na rowerze, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak dzieci, osoby z niepełnosprawnościami i osoby starsze; w związku z koniecznością zmniejszenia zagęszczenia ruchu w miastach i emisji CO2 zachęca do większych inwestycji i współfinansowania – przy wykorzystaniu unijnych instrumentów finansowych – stref parkingowych i innych stref łączących różne rodzaje mobilności przy wjeździe na obszary miejskie, zapewniających łatwy dostęp do różnych środków transportu publicznego, z zadowoleniem przyjmuje wyrażony przez EBI zamiar wspierania ambitnych programów inwestycyjnych, takich jak plany zrównoważonej mobilności miejskiej i projekty transportu publicznego, aby pomóc władzom publicznym w sprzyjaniu zrównoważonej mobilności na szczeblu lokalnym i regionalnym; wzywa Komisję do lepszego włączenia celów i działań UE w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego w wytyczne dotyczące planów zrównoważonej mobilności miejskiej poprzez monitorowanie i promowanie najlepszych praktyk, w tym do ustanowienia wskaźnika dotyczącego wykorzystania funduszy UE na skuteczną poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego w miastach;

53.  zauważa, że obszary wiejskie stanowią około 83 % terytorium UE i są zamieszkane przez 30,6 % ludności Unii; zwraca uwagę, że w szczególności obszary wiejskie oraz obszary słabo zaludnione cechuje niedostatek infrastruktury transportowej dobrej jakości, a także niedostatek regularnych usług zbiorowego transportu publicznego, co ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego; zauważa ponadto, że 54 % śmiertelnych wypadków drogowych w UE ma miejsce na drogach wiejskich; podkreśla, że poprawa dostępności, połączeń i bezpieczeństwa ruchu drogowego na obszarach wiejskich powinna być częścią strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności; wzywa Komisję do uwzględnienia tej ostatniej kwestii w przygotowywanym komunikacie w sprawie długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich;

54.  zwraca uwagę na potrzebę promowania zintegrowanego podejścia do realizacji celów określonych w „wizji zero” oraz wspierania współpracy międzysektorowej, w tym zaangażowania organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego, a także przedsiębiorstw i przemysłu na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym; wzywa przedsiębiorstwa i MŚP, by zgodnie z deklaracją sztokholmską dążyły do bezpieczeństwa ruchu drogowego przez stosowanie zasady „bezpiecznego systemu” w całym swoim łańcuchu wartości, w tym wewnętrznych praktykach dotyczących procesu zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji, oraz by uwzględniły sprawozdawczość obejmującą wyniki dotyczące bezpieczeństwa w sprawozdaniach na temat zrównoważonego rozwoju oraz na swoich oficjalnych stronach internetowych; wzywa ponadto przedsiębiorstwa i MŚP, by w stosownych przypadkach oferowały swoim kierowcom ukierunkowane szkolenia w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz by rozważyły wprowadzenie funkcji „menedżera ds. mobilności”, który koordynowałby i optymalizował potrzeby przedsiębiorstwa w dziedzinie mobilności towarów i pracowników w całym łańcuchu logistycznym;

55.  wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi, społeczeństwem obywatelskim i innymi najważniejszymi zainteresowanymi stronami nad rozwojem ogólnoeuropejskiej kultury bezpieczeństwa ruchu drogowego; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie unijnej nagrody promującej bezpieczeństwo ruchu drogowego na obszarach miejskich w ramach Europejskiego Tygodnia Mobilności oraz modernizację Europejskiej karty bezpieczeństwa ruchu drogowego – największej platformy społeczeństwa obywatelskiego poświęconej bezpieczeństwu ruchu drogowego; wzywa Komisję do uruchomienia w nadchodzących latach inicjatywy Europejskiego Roku Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego jako elementu ram polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021–2030; opowiada się ponadto, w kontekście Europejskiego Roku Bardziej Zielonych Miast (2022 r.), za wprowadzeniem, finansowaniem i monitorowaniem oznaczenia „Bezpieczniejsze Miasto”, opartego na kryteriach najwyższych standardów bezpieczeństwa ruchu drogowego dla wszystkich użytkowników oraz bardziej przyjaznej przestrzeni publicznej, w tym lepszej jakości powietrza i niższych emisji CO2 ;

56.  postrzega Światowy Dzień Pamięci Ofiar Wypadków Drogowych, który przypada w trzecią niedzielę listopada, jako okazję do upamiętnienia wielu milionów zabitych lub ciężko rannych na drogach świata oraz podziękowania służbom ratunkowym za ich pracę, a także jako okazję do refleksji nad ogromnym ciężarem i kosztami tego codziennego, nieustającego dramatu dla rodzin, społeczności i krajów; oficjalnie uznaje ten dzień i wzywa Radę Europejską oraz Komisję, by uczyniły to samo poprzez organizowanie dorocznego wydarzenia wspieranego przez trzy instytucje;

57.  wyraża przekonanie, że aby odpowiednio wdrożyć kolejne etapy unijnej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego w procesie realizacji nadrzędnej kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności, potrzebne są określone nowe zdolności w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności związane z koordynacją, monitorowaniem i oceną, oraz wsparcie techniczne w ogólnej realizacji strategii; apeluje do Komisji w tym względzie, aby rozważyła stworzenie europejskiej agencji transportu drogowego w celu wspierania zrównoważonego, bezpiecznego i inteligentnego transportu drogowego lub – jeżeli powołanie takiej agencji nie będzie wykonalne – do powierzenia tego zadania jednej z istniejących agencji;

o
o   o

58.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, jak również parlamentom i rządom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 68 z 13.3.2015, s. 9. (2) Dz.U. L 403 z 30.12.2006, s. 18. (3) Dz.U. L 325 z 16.12.2019, s. 1. (4) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0122. (5) Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 1. (6) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1936 z dnia 23 października 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2008/96/WE w sprawie zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 1). (7) Dz.U. L 167 z 30.4.2004, s. 39. (8) Badanie Komisji z dnia 18 lutego 2014 r. dotyczące stosowania alkomatów blokujących zapłon w celu zapobiegania kierowaniu pojazdem pod wpływem alkoholu. (9) Wstępna ocena skutków Komisji z dnia 15 marca 2019 r.: przegląd dyrektywy w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów. (10) Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 1. (11) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie odbudowy stad ryb w Morzu Śródziemnym: ocena i dalsze działania (2019/2178(INI))

P9_TA(2021)0408 A9-0225/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640) oraz rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu(1),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381),

–  uwzględniając unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 określoną w komunikacie Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowanym „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380), w szczególności jej pkt 2.2.6 „Przywrócenie dobrego stanu środowiska ekosystemów morskich”, w tym „poprzez zachęty finansowe w formie przyszłych instrumentów finansowych dla rybołówstwa i polityki morskiej w odniesieniu do morskich obszarów chronionych (w tym obszarów »Natura 2000« oraz obszarów ustanowionych przez umowy międzynarodowe i regionalne)”,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 czerwca 2020 r. zatytułowany „Dążenie do bardziej zrównoważonego rybołówstwa w UE: aktualna sytuacja i kierunki na 2021 r.” (COM(2020)0248),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 września 2020 r. w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021 (COM(2020)0575),

–   uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1967/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie środków zarządzania zrównoważoną eksploatacją zasobów rybołówstwa Morza Śródziemnego(2),

–   uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającą ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej)(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego(6) oraz wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 (COM(2018)0390),

–  uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2017/159 z dnia 19 grudnia 2016 r. wdrażającą Umowę w sprawie wdrożenia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. zawartą dnia 21 maja 2012 r. między Generalną Konfederacją Spółdzielni Rolniczych przy Unii Europejskiej (COGECA), Europejską Federacją Pracowników Transportu (ETF) oraz Stowarzyszeniem Krajowych Organizacji Przedsiębiorstw w Sektorze Rybołówstwa w Unii Europejskiej (Europêche)(7),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1004 z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie ustanowienia unijnych ram gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz w sprawie wspierania doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybołówstwa(8),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2107 z dnia 15 listopada 2017 r. ustanawiające środki zarządzania, ochrony i kontroli obowiązujące na obszarze konwencji Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego (ICCAT)(9),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1022 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiające plan wieloletni połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego(10),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/982 zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1343/2011 w sprawie niektórych przepisów dotyczących połowów na obszarze objętym porozumieniem Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM)(11),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/560 z dnia 23 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 508/2014 i (UE) nr 1379/2013 w odniesieniu do środków szczególnych mających na celu złagodzenie skutków epidemii COVID-19 dla sektora rybołówstwa i akwakultury(12),

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2020 r. dotyczące wdrożenia dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej (dyrektywa 2008/56/WE) (COM(2020)0259),

–   uwzględniając sprawozdanie specjalne 26/2020 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z dnia 26 listopada 2020 r. zatytułowane „Środowisko morskie – ochrona przewidziana przez UE jest szeroko zakrojona, lecz powierzchowna”,

–   uwzględniając wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 9 lutego 2021 r. zatytułowany „Odnowione partnerstwo z południowym sąsiedztwem. Nowy program na rzecz regionu śródziemnomorskiego” (JOIN(2021)0002),

–  uwzględniając art. 38 i 39 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając europejską politykę sąsiedztwa (EPS) UE,

–  uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS),

–  uwzględniając strategię śródokresową GFCM (na lata 2017–2020) mającą na celu zapewnienie zrównoważonego charakteru rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego,

–  uwzględniając sprawozdanie Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) z 2018 r. w sprawie stanu rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego,

–  uwzględniając cel zrównoważonego rozwoju nr 14 „Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony” przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 25 września 2015 r.,

–   uwzględniając sprawozdanie Komitetu Naukowo-Technicznego i Ekonomicznego ds. Rybołówstwa (STECF) z 2020 r. w sprawie monitorowania funkcjonowania wspólnej polityki rybołówstwa (STECF-Adhoc-20-01),

–   uwzględniając przeprowadzoną przez Komisję Europejską w maju 2016 r. retrospektywną ocenę rozporządzenia dotyczącego Morza Śródziemnego,

–   uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska nr 17/2019 pt. Marine messages II: Navigating the course towards clean, healthy and productive seas through implementation of an ecosystem-based approach” [Komunikaty z akwenów morskich II: Kurs na czyste, zdrowe i urodzajne morza poprzez wdrożenie podejścia ekosystemowego],

–  uwzględniając Konwencję o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (zwaną dalej „konwencją barcelońską”) oraz związane z nią protokoły i decyzje UE,

–  uwzględniając deklarację ministerialną państw nadbrzeżnych basenu Morza Śródziemnego przyjętą w ramach inicjatywy MedFish4Ever w Valletcie na Malcie 30 marca 2017 r.,

–   uwzględniając deklarację w sprawie inteligentnych wysp z dnia 7 czerwca 2018 r.,

–  uwzględniając deklarację ministerialną z dnia 26 września 2018 r. w sprawie wdrażania regionalnego planu działania na rzecz zrównoważonego rybołówstwa łodziowego na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym,

–   uwzględniając sprawozdanie z globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych wydane w 2019 r. przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES),

–   uwzględniając sprawozdania specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2019 r. w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie,

–  uwzględniając część II sekcję 2 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza zatytułowaną „Granice morza terytorialnego”,

–   uwzględniając pierwsze sprawozdanie z oceny Morza Śródziemnego (MAR1) przygotowane przez niezależną sieć ekspertów ds. klimatu i zmian środowiskowych w regionie Morza Śródziemnego (MedECC),

–  uwzględniając sprawozdanie Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz GFCM pt. „The State of Mediterranean and Black Sea Fisheries 2020” [„Stan rybołówstwa w Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym w 2020 r.”],

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa w sprawie wpływu wzrostu temperatury wód morskich na stada ryb i rybołówstwo (2019/2163(INI)),

–  uwzględniając opinię Komisji Rybołówstwa dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie strategii „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego (2020/2260(INI)) PECH_AD(2021)662054,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2020 r. w sprawie projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1379/2013 i rozporządzenie (UE) nr 508/2014 w odniesieniu do środków szczególnych mających na celu złagodzenie skutków epidemii Covid-19 dla sektora rybołówstwa i akwakultury (COM(2020)0142 – C9-0093/2020 – 2020/0059(COD))(13),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. zatytułowaną „Więcej ryb w morzach? Środki na rzecz odbudowy zasobów powyżej maksymalnego podtrzymywalnego połowu, w tym obszary odbudowy stad ryb i chronione obszary morskie”(14),

–  uwzględniając obecne i długoterminowe negatywne skutki społeczno-gospodarcze pandemii COVID-19 dla tego sektora, w tym dla przedsiębiorstw detalicznych i drobnych sprzedawców świeżych produktów spożywczych,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa (A9-0225/2021),

A.  mając na uwadze, że Morze Śródziemne jest jednym z obszarów o największej na świecie różnorodności biologicznej oraz basenem, w którym mieszkają społeczności nadbrzeżne uzależnione w dużym stopniu od rybołówstwa, w szczególności rybołówstwa łodziowego; mając na uwadze, że jego obecny niepokojący stan środowiska, częściowo wynikający z przełowienia, stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla różnorodności biologicznej, ale również dla przetrwania sektora, gdzie utrata rentowności może mieć niezwykle negatywne skutki społeczno-gospodarcze dla społeczności rybackich, sektora rybołówstwa i sektorów powiązanych;

B.  mając na uwadze, że stada ryb nie mają nieograniczonych zdolności reprodukcyjnych, a popyt na ryby i ich spożycie stale rośnie;

C.  mając na uwadze, że sytuacja w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza w jego zachodniej części – gdzie wdrażane są nowe środki, których nie można jednak jeszcze w pełni ocenić, ponieważ potrzebne są dalsze inicjatywy – i w Morzu Czarnym zasadniczo nie zmieniła się od 2003 r., tj. od początku gromadzenia danych, chociaż od 2012 r. można stwierdzić niewielki wzrost biomasy;

D.  mając na uwadze, że – jak wynika ze sprawozdania GFCM z 2020 r. w sprawie stanu rybołówstwa w regionach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego – odsetek nadmiernie eksploatowanych stad ryb w Morzu Śródziemnym spadł z 88 % w 2014 r. do 75 % w 2018 r., co pokazuje, jak wiele jeszcze należy zrobić, lecz odzwierciedla stopniową poprawę sytuacji dzięki zaangażowaniu rybaków w regionie; mając na uwadze, że sytuacja wielu stad pozostaje krytyczna, ponieważ według STECF ponad 80 % stad poddanych ocenie naukowej jest eksploatowanych powyżej poziomów maksymalnego podtrzymywalnego połowu;

E.  mając na uwadze, że w 2019 r. przyjęto rozporządzenie ustanawiające wieloletni plan zarządzania połowami dennymi w zachodniej części Morza Śródziemnego i że musimy poczekać, aby zobaczyć, jakie będą skutki przyjętych w nim środków;

F.  mając na uwadze istotny ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia wpływ ograniczeń działalności połowowej, który szkodzi rentowności tysięcy przedsiębiorstw, a nawet zagrażają ich przetrwaniu, co może mieć niszczycielskie skutki dla zatrudnienia i spójności społecznej obszarów nadbrzeżnych;

G.  mając na uwadze, że uszczuplenie zasobów i erozja morskiej różnorodności biologicznej zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu społeczności nadbrzeżnych, miejscom pracy i dochodom w całym łańcuchu wartości tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego;

H.  mając na uwadze, że nierówne stosowanie się do ograniczeń działalności połowowej uniemożliwia realizację wyznaczonych celów i stawia tych, którzy stosują się do ograniczeń, w wyraźnie niekorzystnej sytuacji;

I.  mając na uwadze, że Europejski Fundusz Morski i Rybacki powinien być wykorzystywany do łagodzenia negatywnych skutków społeczno-gospodarczych oraz do dywersyfikacji sektora;

J.  mając na uwadze, że większość śródziemnomorskiej floty rybackiej to statki prowadzące łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, stanowiące około 84 % floty rybackiej i zapewniające 60 % miejsc pracy w basenie Morza Śródziemnego, a także mając na uwadze, że chociaż niektóre floty znacznie się zmniejszyły – w różnym stopniu w UE i w krajach pozaeuropejskich – co ma duży wpływ na gospodarkę lokalną, tendencje dotyczące liczby statków pozostały stosunkowo stabilne;

K.  mając na uwadze, że na większości obszarów nadbrzeżnych i wyspiarskich rybołówstwo łodziowe jest tradycyjną formą poławiania, która stanowi styl życia i ważne źródło utrzymania wymagające specjalnych środków i wsparcia potrzebnych do wzrostu i rozwoju;

L.  mając na uwadze, że należy osiągnąć zdrowy poziom zasobów rybnych, aby zapobiec utracie miejsc pracy i utrzymać ważne sektory gospodarki zależne od rybołówstwa;

M.  mając na uwadze, że do czynników negatywnie oddziałujących na stada ryb i różnorodność biologiczną w Morzu Śródziemnym zalicza się nie tylko połowy, lecz także problemy spowodowane przez człowieka, takie jak zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi, rozlanie paliw, utratę siedlisk, żeglugę morską, zmianę klimatu i rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków obcych;

N.  mając na uwadze, że dane statystyczne wskazują na stały wzrost spożycia produktów rybnych i związany z tym wzrost importu;

O.  mając na uwadze, że można jeszcze poprawić etykietowanie produktów europejskich, aby zwiększyć wartość rybołówstwa na Morzu Śródziemnym i poprawić identyfikowalność, a jednocześnie zwalczać nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy (NNN);

P.  mając na uwadze stały spadek produkcji i konieczność przyjęcia środków w celu przywrócenia równowagi zasobów;

Q.  mając na uwadze, że rybołówstwo i akwakultura należą do sektorów, które ucierpiały najdotkliwiej z powodu pandemii COVID-19, ponieważ popyt w tych sektorach gwałtownie spada;

R.  mając na uwadze, że Komisja zaproponowała szereg tymczasowych i ukierunkowanych środków w celu sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi sektor owoców morza w związku z COVID-19;

S.  mając na uwadze, że niestabilność polityczna i niepokoje w Libii stanowią odczuwalne zagrożenie dla rybaków z UE działających w południowej części basenu Morza Śródziemnego, narażając ich wolność osobistą i bezpieczeństwo operacji połowowych;

T.  mając na uwadze, że podczas gdy rybacy unijni są zobowiązani do przestrzegania przepisów dotyczących ochrony stad ryb, rybacy z pozostałych krajów śródziemnomorskich nie są do tego zobowiązani, co podważa działania mające na celu odbudowę stad ryb i równocześnie stanowi nielojalną konkurencję dla rybołówstwa UE;

U.  mając na uwadze, że Morze Śródziemne ociepla się nawet o 20 % szybciej niż reszta świata; mając na uwadze, że według MedECC do 2050 r. zmiana klimatu może doprowadzić do lokalnego wyginięcia do 50 % ryb komercyjnych i bezkręgowców morskich;

Poprawa warunków prawnych

1.  wzywa Komisję, by po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Morza Śródziemnego (MED-AC) zidentyfikowała przeszkody w procesie odbudowy stad ryb, w tym przeprowadziła analizę realizacji strategii GFCM na lata 2017–2020, z myślą o włączeniu jej ustaleń do strategii na lata 2021–2030, zapewniając podjęcie praktycznych kroków w celu odbudowy stad ryb, w tym rozważenie – w razie potrzeby i uznania za zasadne – działań o charakterze ustawodawczym i nieustawodawczym;

2.  z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji przedstawioną w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, w której przewidziano objęcie ochroną co najmniej 30 % obszarów morskich w UE, w tym poprzez stworzenie obszarów odbudowy stad ryb, jak przewidziano w ramach wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb);

3.  uważa, że należy zapewnić skuteczne umocnienie i rozwój istniejących chronionych obszarów morskich oraz że rybacy muszą być angażowani w etap przygotowywania i zarządzania;

4.  podkreśla, że należy włączyć ocenę wyznaczenia i skuteczności takich obszarów do przyszłego sprawozdania w sprawie funkcjonowania wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb); wzywa GFCM do wykorzystania udanego przykładu obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo;

5.  wzywa Komisję do zapewnienia równych warunków działania dla wszystkich sektorów gospodarki w tworzeniu skutecznie zarządzanych i połączonych morskich obszarów chronionych;

6.  wzywa Komisję do uwzględnienia potrzeb krajów śródziemnomorskich poprzez zapewnienie wsparcia naukowego i technicznego dla tych krajów, aby mogły one korzystać z regionalnych i międzynarodowych mechanizmów finansowania oraz rozwijać projekty dotyczące zrównoważonego rozwoju;

7.  zwraca się do Komisji, by oceniła, czy należy ustanowić nowe plany zarządzania stadami z myślą o osiągnięciu celów społecznej, gospodarczej i środowiskowej zrównoważoności określonych w WPRyb;

8.  przypomina, że celem WPRyb jest osiągnięcie wskaźnika eksploatacji na poziomie maksymalnego podtrzymywalnego połowu najpóźniej do 2020 r. w odniesieniu do wszystkich stad;

9.  zauważa z zaniepokojeniem, że sytuacja wielu stad jest nadal nieznana; apeluje o podwojenie wysiłków w celu lepszego gromadzenia danych, tak by lepiej opracowywać niezbędne środki w zakresie zarządzania;

10.  przypomina, że celem dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej jest osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu środowiska morskiego najpóźniej do 2020 r.;

11.  wzywa Komisję Europejską, by, inspirując się dobrym przykładem dotyczącym tuńczyka błękitnopłetwego, zbadała wprowadzenia całkowitego dopuszczalnego połowu (TAC) w perspektywie długoterminowej w odniesieniu do niektórych gatunków, w tym morszczuka, oraz by przedstawiła wniosek podczas oceny planu wieloletniego w 2024 r.;

12.  przypomina, że skuteczność chronionych obszarów morskich i innych obszarów chronionych zależy od tego, czy opowiedzą się za nimi rybacy, społeczności nadbrzeżne i inne zainteresowane strony; wzywa Komisję, by rozważyła potrzebę ułatwienia aktywnego udziału sektora rybołówstwa, w tym jego tradycyjnej części, społeczności lokalnych i wszystkich zainteresowanych stron w projektowaniu chronionych obszarów morskich, zarządzaniu nimi i ich monitorowaniu;

13.  wzywa UE i jej państwa członkowskie do działania na rzecz położenia kresu „parkom istniejącym jedynie na papierze” na Morzu Śródziemnym oraz do ustanowienia chronionych obszarów morskich jako części spójnej sieci skutecznie zarządzanych i połączonych obszarów, w tym obszarów morskich i głębinowych; przypomina o wymogu zaprzestania połowów przy użyciu narzędzi mających kontakt z dnem na głębokości poniżej 400 m na obszarach, o których wiadomo, że istnieją na nich wrażliwe ekosystemy morskie lub zachodzi prawdopodobieństwo, że takie ekosystemy tam istnieją;

14.  zachęca UE i jej państwa członkowskie do rozszerzenia sieci obszarów odbudowy stad ryb w ramach WPRyb i GFCM, zwłaszcza w przypadku gdy istnieją wyraźne dowody na obecność wysokiej koncentracji ryb poniżej minimalnego rozmiaru odniesienia do celów ochrony lub tarlisk stad dennych; podkreśla, że należy włączyć ocenę wyznaczenia i skuteczności takich obszarów do przyszłego sprawozdania w sprawie funkcjonowania WPRyb; wzywa GFCM do wykorzystania udanego przykładu obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo;

15.  wzywa GFCM do zaproponowania ambitnej i całościowej nowej wspólnej strategii na rzecz rybołówstwa i akwakultury w basenie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego na lata 2021–2025, która musi obejmować skuteczne i zrównoważone środki zarządzania na szczeblu regionalnym i krajowym, zgodnie z podejściem opartym na MSY; wzywa GFCM do zajęcia się takimi kwestiami, jak globalne ocieplenie, połowy NNN i połowy rekreacyjne, a także do ustanowienia nowych obszarów odbudowy zasobów rybnych;

16.  ubolewa nad brakiem danych naukowych dotyczących rybołówstwa rekreacyjnego; wzywa państwa członkowskie UE i GFCM do pełnej oceny wpływu rybołówstwa rekreacyjnego na zarządzanie zasobami rybnymi i jego wkładu w to zarządzanie oraz do uwzględnienia go w ich planach zarządzania;

17.  podkreśla znaczenie monitorowania i kontroli oraz skutecznej współpracy regionalnej w zakresie zarządzania żywymi zasobami morza;

18.  wzywa Komisję do promowania celów Europejskiego Zielonego Ładu na szczeblu GFCM oraz do wspierania zrównoważonego zarządzania oceanami i zarządzania stadami ryb za pomocą odpowiedniego finansowania;

19.  wzywa Komisję do dopilnowania, aby każdy wniosek ustawodawczy mający na celu zwiększenie zasobów rybnych, który ogranicza działalność połowową, był poprzedzony szeroko zakrojoną oceną skutków w celu ilościowego określenia jego możliwego wpływu społeczno-gospodarczego i środowiskowego na społeczności przybrzeżne oraz na produktywność i konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw rybackich i łańcucha produkcyjnego, a także by był on wspierany najlepszymi dostępnymi danymi naukowymi udostępnianymi zainteresowanym stronom związanym z sektorem rybołówstwa;

20.  w związku z opracowaniem Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategią na rzecz bioróżnorodności i strategią „od pola do stołu”, które ten ład realizują, a także z uwagi na ważny wpływ, jaki będzie on miał na działalność połowową w ogóle, a na Morzu Śródziemnym w szczególności, apeluje ponadto o przeprowadzenie oceny skutków tych środków i ich stosowania w sektorze rybackim i akwakultury, przy czym należy wziąć pod uwagę specjalny status Morza Śródziemnego dzielonego z krajami spoza UE stosującymi odmienne przepisy;

21.  podkreśla brak precyzyjnej kwantyfikacji konsekwencji, jakie mają dla stad ryb wszelkie inne czynniki niezwiązane z działalnością połowową mające na nie wpływ, takie jak zanieczyszczenie, globalne ocieplenie, gatunki obce, eksploatacja węglowodorów, pogłębianie lub transport morski; podkreśla, że ten brak informacji uniemożliwia podejmowanie wystarczająco odpowiednich i skutecznych decyzji gwarantujących ochronę stad i ekosystemów morskich;

22.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by wszelkie inicjatywy ustawodawcze i nieustawodawcze były realizowane we współpracy ze stowarzyszeniami rybaków, w tym z gildiami (cofradías), w ramach modelu współzarządzania;

23.  podkreśla, że ewentualne przyszłe środki ustawodawcze mające na celu odbudowę stad ryb w Morzu Śródziemnym oraz wpływające na działalność połowową europejskiego sektora rybołówstwa należy wdrażać stopniowo i proporcjonalnie do możliwości działania; podkreśla ponadto, że ważne jest, aby wszelkie przyszłe wnioski ustawodawcze nie przewidywały zbytnich obciążeń biurokratycznych i finansowych dla europejskiego sektora rybołówstwa, a zwłaszcza dla sektora tradycyjnego rybołówstwa łodziowego;

24.  podkreśla, że wszelkie inicjatywy ustawodawcze mające na celu ochronę i odbudowę stad ryb w Morzu Śródziemnym nie powinny sprowadzać się wyłącznie do środków ograniczających działalność połowową, lecz powinny stosować podejście holistyczne do tego problemu i mierzyć się wspólnie z wszystkimi zagrożeniami prowadzącymi do wyniszczenia stad;

25.  podkreśla potrzebę stanowienia prawa z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego, umożliwiającego identyfikację i analizę wszystkich interakcji mających wpływ na stada ryb, z uwzględnieniem nie tylko działalności połowowej, ale także czynników nacisku zakłócających jej równowagę oraz obecności nowych gatunków inwazyjnych;

26.  podkreśla, że odnowa bardzo przestarzałych flot rybackich działających na Morzu Śródziemnym – zarówno statków, jak i silników – miałaby pozytywny wpływ, gdyż spowodowałaby zmniejszenie ich wpływu na środowisko, zwiększenie efektywności paliwowej i obniżenie emisyjności statków oraz poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy na statkach; przypomina, że porozumienie w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) ułatwia wsparcie w tym zakresie;

27.  wzywa Komisję do ochrony konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju całego sektora rybołówstwa i związanego z nim łańcucha produkcyjnego, poprzez promowanie wartości produktów rybołówstwa oraz poprawę etykietowania i identyfikowalności, ze szczególnym uwzględnieniem środków gwarantujących, że produkty importowane spełniają normy europejskie;

28.  wzywa Radę i Komisję do pozytywnej oceny stanowiska Parlamentu w sprawie trwającego przeglądu rozporządzenia (WE) nr 1005/2008(15) (rozporządzenie w sprawie połowów NNN), zwłaszcza w odniesieniu do wniosku Parlamentu dotyczącego wprowadzenia środków ochronnych, pod pewnymi warunkami, na mocy których preferencyjne stawki celne na produkty rybołówstwa i akwakultury są tymczasowo zawieszane w państwach spoza UE, które nie współpracują we właściwy sposób w zwalczaniu nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów;

29.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o poprawę etykietowania i identyfikowalności wszystkich produktów rybołówstwa w celu zapewnienia konsumentom jaśniejszych informacji na temat pochodzenia produktu, gatunku oraz informacji na temat innych aspektów, takich jak metody produkcji i stosowane normy dotyczące chwytania i przetwarzania, w tym dla produktów przywożonych spoza UE;

30.  wzywa komisarza odpowiedzialnego za rybołówstwo i gospodarkę morską do ustanowienia organu konsultacyjnego z udziałem państw spoza UE położonych w regionie Morza Śródziemnego w celu ograniczenia nieuczciwej konkurencji i zapewnienia równych szans europejskim rybakom i kobietom pracującym w tym sektorze;

31.  wzywa państwa członkowskie do zwalczania połowów NNN poprzez zwiększenie przejrzystości operacji połowowych oraz działania w zakresie monitorowania i kontroli;

32.  wzywa państwa członkowskie do zwiększenia zdolności w zakresie kontroli rybołówstwa oraz do ułatwienia wymiany najlepszych praktyk i celów między państwami członkowskimi na poziomie taktycznym w perspektywie krótkoterminowej, przy wsparciu Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa (EFCA);

33.  wzywa państwa członkowskie basenu Morza Śródziemnego do ustanowienia dodatkowej liczby obszarów ograniczonych połowów GFCM ze skutkiem natychmiastowym, aby chronić nadmiernie eksploatowane ekosystemy morskie, z uwzględnieniem obszaru odbudowy zasobów rybnych w głębi Jabuka/Pomo jako przykładu najlepszych praktyk;

34.  wzywa Komisję, by rozważyła włączenie rybołówstwa do polityki sąsiedztwa UE jako narzędzia pobudzania współpracy regionalnej;

35.  nalega, by celem prawidłowego i obowiązkowego stosowania WPRyb było osiągnięcie odpowiedniej równowagi między zrównoważeniem środowiskowym, gospodarczym i społecznym;

36.  wzywa Komisję do jak najszybszego przeprowadzenia analizy danych środowiskowych i społeczno-gospodarczych dotyczących sektora rybołówstwa Morza Śródziemnego, aby ocenić wpływ kryzysu związanego z COVID-19 na sektor rybołówstwa, a także do uwzględniania tej oceny podczas podejmowania decyzji w przyszłości;

37.  wzywa Komisję do wykorzystania tej analizy przy opracowywaniu strategii politycznych, ułatwianiu współpracy badawczej i współpracy ze wszystkimi podmiotami w całym regionie Morza Śródziemnego, w tym z nadbrzeżnymi państwami UE i spoza UE, aby ocenić możliwość wystąpienia sporów między flotami ukierunkowanymi na te same żywe zasoby morza, które znajdują się na wrażliwych obszarach wód międzynarodowych, oraz uniknąć takich sporów;

38.  zwraca się do Komisji, aby przeanalizowała skutki społeczne, gospodarcze i środowiskowe, a także wpływ na stada ryb w sektorze rybołówstwa rekreacyjnego i aby uwzględniła tę analizę w środkach, jakie zostaną ewentualnie przyjęte;

39.  wzywa państwa członkowskie do właściwego wykorzystania zasobów EFMRA w celu zrekompensowania tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, które musi tymczasowo zawiesić działalność ze względu na środki ochronne, zgodnie z zasadami i postanowieniami EFMRA;

40.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wspierały możliwości oferowane przez adaptacyjne i ostrożnościowe współzarządzanie i zarządzanie oparte na ekosystemie, których ostatecznym celem jest osiągnięcie zrównoważonego zarządzania zasobami rybnymi w oparciu o kontrolę nakładu połowowego i selektywności w działalności połowowej na Morzu Śródziemnym;

Przeciwdziałanie wpływowi innych rodzajów działalności i presji gospodarczej na odbudowę zasobów rybnych

41.  z zadowoleniem przyjmuje prace prowadzone na szczeblu GFCM od 2017 r. w celu opracowania i przyjęcia strategii radzenia sobie z potencjalnymi skutkami zmiany klimatu dla rybołówstwa;

42.  wzywa państwa członkowskie do przyjęcia przepisów wprowadzających zakaz kotwiczenia i cumowania dużych statków prywatnych w odległości do 300 metrów od linii brzegowej i w chronionych siedliskach, na tej granicy 300 metrów i na redzie, ze względu na ich silny wpływ na wrażliwe ekosystemy, takie jak podmorskie łąki Posidonia oceanica;

43.  wzywa Komisję do opublikowania analizy wpływu różnych rodzajów działalności człowieka i źródeł zanieczyszczeń, zarówno lądowych, jak i morskich, na zasoby rybne i ekosystemy morskie;

44.  podkreśla, że brakuje zasobów do prowadzenia badań naukowych i oceny stad w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza zasobów ludzkich;

45.  wzywa państwa członkowskie do finansowania szkolenia nowych ekspertów naukowych;

Intensywniejsze gromadzenie danych i badania

46.  podkreśla potrzebę promowania łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i technik połowowych o niewielkim wpływie na Morze Śródziemne, w tym nałożenia na państwa członkowskie obowiązku przydzielenia tym łowiskom większej części uprawnień do połowów w odniesieniu do tych dwóch rodzajów połowów, w przypadku których wprowadzono TAC, zgodnie z art. 17 rozporządzenia (UE) nr 1380/2013;

Przyznanie podmiotom gospodarczym większej roli w podejmowaniu decyzji i gromadzeniu danych

47.  wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy ekonomicznej społecznych skutków zmniejszenia się zasobów rybnych w Morzu Śródziemnym i wpływu, jaki ma to na zatrudnienie, aby znaleźć odpowiednie środki wsparcia zapewniające sprawiedliwe i zrównoważone przejście na połowy o niskim wpływie na zasoby;

48.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich, aby umożliwiły wykorzystanie środków EFMRA zarówno do celów analizy danych, jak i na ewentualne działania, jakie mogą z nich wyniknąć, z myślą o wsparciu zrównoważonego rozwoju, innowacyjności i dywersyfikacji sektora;

49.  wzywa do większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych oraz instytutów naukowych, jak również podmiotów lokalnych w gromadzenie danych dotyczących połowów selektywnych, w ścisłej współpracy z Komitetem Naukowo-Technicznym i Ekonomicznym ds. Rybołówstwa (STECF);

50.  apeluje, aby promować wymianę dobrych praktyk i innowacje w celu poprawy selektywności narzędzi połowowych oraz zbiórki odpadów morskich dzięki uznaniu roli rybaków jako strażników morza, co spowoduje, że środowisko morskie będzie zdrowsze i czyściejsze;

51.  podkreśla, że pełne osiągnięcie wszelkich celów związanych z odbudową zasobów w Morzu Śródziemnym oraz właściwe wdrożenie przepisów przyjętych przez europejskich ustawodawców zależy od skutecznego udziału sektora rybołówstwa;

52.  wzywa Komisję do poprawy i wzmocnienia współpracy i dialogu z komitetami doradczymi, rybakami i specjalistami w społecznościach nadbrzeżnych, z należytym uwzględnieniem ich poglądów i uznając znaczenie rybaków, kobiet pracujących w tym sektorze oraz odpowiednich organizacji zawodowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w formułowaniu przepisów, które mają być wdrażane, oraz w procesach decyzyjnych;

53.  wzywa państwa członkowskie, by umożliwiły ustanowienie modeli współzarządzania rybołówstwem na szczeblu lokalnym, opartych na uczestnictwie, konsultacjach i wspólnym podejmowaniu decyzji przez odpowiednie zainteresowane strony; zwraca uwagę, że te plany zarządzania wymagają kompleksowego monitorowania połowów w celu zagwarantowania zrównoważonego wykorzystywania zasobów, jak również zapewnienia wyważonych warunków społeczno-gospodarczych w sektorze rybołówstwa z myślą o zrekompensowaniu różnic między segmentami floty;

54.  podkreśla, że współzarządzanie opiera się na utrzymaniu usług ekosystemowych i na zachowaniu eksploatowanych ekosystemów dzięki ich ochronie, co wiąże się z przyjęciem podejścia ekosystemowego do połowów i zarządzania adaptacyjnego oraz z wprowadzeniem stałego systemu informacji, analizy i działań, który uwzględnia nowe informacje, bazuje na informacjach zwrotnych i jest operacyjny przy podejmowaniu decyzji;

55.  z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie planu działania w 2018 r. w celu zapewnienia zrównoważonej przyszłości tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i środowiska morskiego w regionie, a także uruchomienie platformy „Przyjaciele rybołówstwa małoskalowego”;

56.  podkreśla, że każdy cel związany z ochroną powinien opierać się na najlepszych dostępnych opiniach naukowych;

Zapewnienie praworządności

57.  potępia stałe naruszanie prawa morza na Morzu Śródziemnym, w tym porwania osób, rekwizycje statków, nielegalne więzienie, zastraszanie, kontrole, nękanie, napady i niesprawiedliwe procesy rybaków unijnych wykonujących swoją pracę, wytaczane z wyraźnym naruszeniem międzynarodowych zobowiązań w zakresie przestrzegania praw człowieka;

58.  wzywa Komisję, by przeanalizowała sytuację na Morzu Śródziemnym i oceniła możliwość wprowadzenia ustaleń operacyjnych umożliwiających ochronę europejskich marynarzy i statków;

59.  wzywa Komisję do podjęcia dialogu z tymi państwami Afryki Północnej, które nie przestrzegają zasad i decyzji UNCLOS i GFCM, aby zapewnić bezpieczeństwo i równe warunki działania wszystkim rybakom z UE;

60.  apeluje do Komisji, aby promowała inicjatywy mające na celu znalezienie z krajami sąsiadującymi wspólnych rozwiązań służących poszanowaniu umów zawartych w ramach regionalnych organizacji ds. rybołówstwa oraz uczestniczeniu we właściwym zarządzaniu stadami ryb i ich odbudowie;

61.  wzywa Komisję, aby za pośrednictwem swoich agencji podejmowała szerzej zakrojone działania na rzecz monitorowania wód terytorialnych UE w celu identyfikacji statków spoza UE prowadzących nielegalne połowy na wodach terytorialnych UE i morskich obszarach chronionych oraz w celu zwiększenia bezpieczeństwa warunków pracy rybaków w UE; podkreśla, że w związku z tym podstawowe znaczenie ma zapewnienie tym agencjom odpowiedniego finansowania i zasobów kadrowych;

62.  wzywa Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa do tego, aby w południowej części basenu Morza Śródziemnego zintensyfikować działania Unii w zakresie prawa międzynarodowego, bezpieczeństwa i praworządności;

o
o   o

63.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0005. (2) Dz.U. L 409 z 30.12.2006, s. 11. (3) Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19. (4) Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 1. (5) Dz.U. L 354 z 28.12.2013, s. 22. (6) Dz.U. L 149 z 20.5.2014, s. 1. (7) Dz.U. L 25 z 31.1.2017, s. 12. (8) Dz.U. L 157 z 20.6.2017, s. 1. (9) Dz.U. L 315 z 30.11.2017, s. 1. (10) Dz.U. L 172 z 26.6.2019, s. 1. (11) Dz.U. L 164 z 20.6.2019, s. 1. (12) Dz.U. L 130 z 24.4.2020, s. 11. (13) Dz.U. C 316 z 6.8.2021, s. 28. (14) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0017. (15) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania, zmieniające rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1936/2001 i (WE) nr 601/2004 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 1093/94 i (WE) nr 1447/1999 (Dz.U. L 286 z 29.10.2008, s. 1).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1449 z dnia 3 września 2021 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 2-fenylofenol (wraz z jego solami takimi jak sól sodowa), 8-hydroksychinolina, amidosulfuron, bifenoks, chloromekwat, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, dimetachlor, etofenproks, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, olej parafinowy, penkonazol, pikloram, propachizafop, prosulfokarb, chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylowy, siarka, tetrakonazol, trialat, triflusulfuron i tritosulfuron (2021/2869(RSP))

P9_TA(2021)0409 B9-0481/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/1449 z dnia 3 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 2-fenylofenol (wraz z jego solami takimi jak sól sodowa), 8-hydroksychinolina, amidosulfuron, bifenoks, chloromekwat, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, dimetachlor, etofenproks, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, olej parafinowy, penkonazol, pikloram, propachizafop, prosulfokarb, chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylowy, siarka, tetrakonazol, trialat, triflusulfuron i tritosulfuron(1),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG(2), w szczególności jego art. 17 akapit pierwszy i art. 21,

–  uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/408 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie wykonania art. 80 ust. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin oraz w sprawie ustalenia wykazu substancji kwalifikujących się do zastąpienia(3),

–  uwzględniając art. 11 i 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję(4),

—  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 września 2018 r. w sprawie wykonania rozporządzenia w sprawie środków ochrony roślin (WE) nr 1107/2009(5),

–  uwzględniając swoje rezolucje z dnia 10 października 2019 r. i 26 listopada 2020 r. wyrażające sprzeciw wobec poprzednich przedłużeń okresu zatwierdzenia substancji czynnej chlorotoluronu(6),

–  uwzględniając art. 112 ust. 2 i 3 Regulaminu,

–  uwzględniając projekt rezolucji Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,

A.  mając na uwadze, że 1 marca 2006 r. na mocy dyrektywy Komisji 2005/53/WE(7) chlorotoluron włączono do załącznika I do dyrektywy Rady 91/414/EWG(8) oraz uznano za zatwierdzony na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1107/2009;

B.  mając na uwadze, że od 2013 r. trwa procedura odnowienia zatwierdzenia chlorotoluronu na podstawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 844/2012(9);

C.  mając na uwadze, że okres zatwierdzenia substancji czynnej chlorotoluronu został już przedłużony o jeden rok na mocy rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 533/2013(10) i od 2017 r. był co roku przedłużany o kolejny rok rozporządzeniami wykonawczymi Komisji (UE) 2017/1511(11), (UE) 2018/1262(12), (UE) 2019/1589(13), (UE) 2020/1511(14) a teraz został znowu przedłużony o jeden rok, do dnia 31 października 2022 r., rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2021/1449;

D.  mając na uwadze, że Komisja nie wyjaśniła powodów przedłużenia, stwierdziwszy jedynie: „w związku z tym, że ocena tych substancji opóźniła się z przyczyn niezależnych od wnioskodawców, prawdopodobnie zatwierdzenia tych substancji czynnych wygasną, zanim zostanie podjęta decyzja w sprawie ich odnowienia”;

E.  mając na uwadze, że rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności unijnego rolnictwa; mając na uwadze, że należy zadbać zwłaszcza o ochronę szczególnie wrażliwych grup ludności, w tym kobiet w ciąży, niemowląt i dzieci;

F.  mając na uwadze, że należy zastosować zasadę ostrożności, a także mając na uwadze, że w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 stwierdzono, że substancje powinny być włączane w skład środków ochrony roślin jedynie po wykazaniu ich wyraźnych korzyści dla produkcji roślinnej, przy których nie przewiduje się żadnego szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi lub zwierząt ani żadnych niedopuszczalnych skutków dla środowiska;

G.  mając na uwadze, że w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 stwierdzono, że ze względów bezpieczeństwa okres zatwierdzenia substancji czynnych powinien być ograniczony w czasie; mając na uwadze, że okres zatwierdzenia powinien być proporcjonalny do ewentualnego ryzyka związanego ze stosowaniem takich substancji, ale w tym przypadku jest jasne, że taka proporcjonalność nie istnieje;

H.  mając na uwadze, że w ciągu 15 lat od zatwierdzenia chlorotoluronu jako substancji czynnej został on zidentyfikowany jako prawdopodobny czynnik zaburzający gospodarkę hormonalną, a jednak w tym czasie nie zmieniono ani nie wycofano zatwierdzenia dla tej substancji;

I.  mając na uwadze, że w przypadku stwierdzenia możliwości szkodliwego wpływu na zdrowie przy jednoczesnym braku pewności naukowej Komisja i państwa członkowskie mogą i powinny działać zgodnie z zasadą ostrożności, przyjmując tymczasowe środki zarządzania ryzykiem, które są niezbędne, by zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego;

J.  mając na uwadze, że w szczególności art. 21 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 stanowi, iż Komisja może w każdej chwili przeprowadzić przegląd zatwierdzenia substancji czynnej, zwłaszcza w przypadku gdy w świetle najnowszej wiedzy naukowej i technicznej stwierdzi, że istnieją powody, aby uznać, iż dana substancja przestała spełniać kryteria zatwierdzenia przewidziane w art. 4 tego rozporządzenia, oraz mając na uwadze, że przegląd ten może doprowadzić do wycofania lub zmiany zatwierdzenia substancji;

Właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego

K.  mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008(15) chlorotoluron spełnia kryteria zharmonizowanej klasyfikacji jako substancja, która jest bardzo toksyczna dla organizmów wodnych, bardzo toksyczna dla organizmów wodnych i powoduje długotrwałe zmiany, oraz podejrzewa się, że powoduje raka (Carc. 2) i działa szkodliwie na dziecko w łonie matki (Repr. 2);

L.  mając na uwadze, że w publikacjach naukowych chlorotoluron wiązany jest z właściwościami zaburzającymi funkcjonowania układu hormonalnego(16);

M.  mając na uwadze, że w 2015 r. chlorotoluron został umieszczony w „wykazie substancji kwalifikujących się do zastąpienia” rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2015/408, ponieważ uważa się, że chlorotoluron ma właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, które mogą powodować szkodliwe skutki u ludzi, oraz ponieważ spełnia kryteria pozwalające uznać go za substancję trwałą i toksyczną;

N.  mając na uwadze, że zgodnie z pkt 3.6.5 załącznika II do rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 nie można zatwierdzić substancji czynnej uznanej za substancję zaburzającą funkcjonowanie układu hormonalnego, która może mieć niekorzystny wpływ na ludzi, chyba że narażenie ludzi na tę substancję czynną w środku ochrony roślin w realistycznych proponowanych warunkach stosowania jest nieistotne, to znaczy dany produkt stosuje się w systemach zamkniętych lub w innych warunkach wyłączających kontakt z ludźmi oraz jeżeli pozostałości substancji czynnej w żywności lub paszy nie przekraczają wartości wzorcowej określonej zgodnie z art. 18 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady(17);

O.  mając na uwadze, że nie można nadal zezwalać na stosowanie w Unii substancji, która prawdopodobnie spełnia kryteria graniczne dla substancji czynnych mających właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, co stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego i środowiska;

P.  mając na uwadze, że wnioskodawcy mogą wykorzystywać automatyczny system wbudowany w metody pracy Komisji, który natychmiast przedłuża okresy zatwierdzania substancji czynnych, jeżeli ponowna ocena ryzyka nie została zakończona, i przeciągać proces ponownej oceny poprzez celowe przedstawianie niekompletnych danych i występowanie o kolejne odstępstwa i specjalne warunki, a to wiąże się z niedopuszczalnym zagrożeniem dla środowiska i zdrowia ludzkiego, które w tym czasie nadal są narażone na działanie niebezpiecznej substancji;

Q.  mając na uwadze, że 13 września 2018 r. Parlament wezwał Komisję i państwa członkowskie, aby „dopilnowały, żeby proceduralne przedłużenie okresu zatwierdzenia na czas trwania procedury, zgodnie z art. 17 rozporządzenia, nie było stosowane w odniesieniu do substancji czynnych, które są mutagenne, rakotwórcze lub działające szkodliwie na rozrodczość i w związku z tym należą do kategorii 1A lub 1B, lub substancji czynnych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego i szkodliwych dla ludzi lub zwierząt, jak ma to obecnie miejsce w przypadku takich substancji jak: flumioksazyna, tiaklopryd, chlorotoluron i dimoksystrobina”;

R.  mając na uwadze, że Parlament wyraził już sprzeciw wobec poprzedniego przedłużenia okresu zatwierdzania chlorotoluronu w swoich rezolucjach z dni 10 października 2019 r. i 26 listopada 2020 r.;

S.  mając na uwadze, że Komisja w odpowiedziach(18) na poprzednie sprzeciwy wobec przedłużenia okresu zatwierdzenia chlorotoluronu odnosi się jedynie do „badania stanowiącego podstawę oceny skutków przeprowadzonej przed przyjęciem rozporządzenia Komisji (UE) 2018/605”(19), w którym „chlorotoluron nie został zidentyfikowany jako substancja prawdopodobnie zaburzająca gospodarkę hormonalną”, ale nie przyznaje, że badanie to nie doprowadziło do usunięcia chlorotoluronu z wykazu substancji kwalifikujących się do zastąpienia;

T.  mając na uwadze, że po przyjęciu rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/2100(20) i rozporządzenia (UE) 2018/605, Komisja zleciła Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) opracowanie zharmonizowanych wytycznych w celu zagwarantowania konsekwentnego stosowania kryteriów dotyczących substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego przyjętych przez Unię do oceny produktów biobójczych i pestycydów w Unii; mając na uwadze, że wytyczne te, obejmujące nowe testy OECD, zostały opublikowane w czerwcu 2018 r.(21), ale nie zostały wykorzystane do oceny właściwości chlorotoluronu w zakresie zaburzania funkcjonowania układu hormonalnego;

U.  mając na uwadze, że w związku z tym chlorotoluron nie został odpowiednio poddany ocenie, która umożliwiłaby uznanie go za substancję niezaburzającą funkcjonowania układu hormonalnego;

V.  mając na uwadze, że projekt sprawozdania z oceny w sprawie odnowienia w odniesieniu do chlorotoluronu nie został jeszcze oceniony przez EFSA;

W.  mając na uwadze, że po poprzednim przedłużeniu okresu stosowania kilku substancji czynnych w 2020 r., w tym chlorotoluronu, na podstawie rozporządzenia wykonawczego (UE) 2020/1511, nie odnowiono zatwierdzenia tylko jednej z 27 substancji objętych tym rozporządzeniem wykonawczym, natomiast na mocy rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/1449 okresy zatwierdzenia 39 substancji zostaną ponownie przedłużone – wiele z nich po raz trzeci lub czwarty;

X.  mając na uwadze, że podejrzewa się, iż difenokonazol stosowany samodzielnie, jak również w połączeniu z różnymi azolami, takimi jak penkonazol, wywołuje oporność na triazole u szczepu grzyba Aspergillus fumigatus(22);

Y.  mając na uwadze, że oporność na triazole u Aspergillus fumigatus jest coraz większym problemem dla zdrowia publicznego(23); mając na uwadze, że dane z szeregu badań(24) zdecydowanie sugerują, iż rolnicze azole są odpowiedzialne za niepowodzenie leczenia u pacjentów, którzy nigdy nie przyjmowali azoli w warunkach klinicznych;

Z.  mając na uwadze, że u co czwartego pacjenta przyjętego na intensywną terapię z powodu problemów zdrowotnych związanych z COVID-19 stwierdzono zakażenie Aspergillus fumigatus, przy czym u 15 % z nich zdiagnozowano oporną odmianę Aspergillus fumigatus; mając na uwadze, że pacjenci ci stają się niemal nieuleczalni, a ich przeżywalność szacuje się na zaledwie 20 %(25);

AA.  mając na uwadze, że przedłużanie okresów zatwierdzania substancji, które prowadzą do oporności na leki przeciwgrzybicze, jest niedopuszczalne z punktu widzenia zdrowia;

1.  uważa, że rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/1449 wykracza poza uprawnienia wykonawcze przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009;

2.  uważa, że rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/1449 nie jest spójne z prawem Unii i nie przestrzega zasady ostrożności;

3.  zdecydowanie potępia poważne opóźnienia w procesie ponownego udzielenia zezwolenia i w identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego;

4.  uważa, że decyzja o przedłużeniu okresów zatwierdzenia chlorotoluronu i difenokonazolu jest ponownie niezgodna z kryteriami bezpieczeństwa określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009 i nie opiera się ani na dowodach, że substancje te można bezpiecznie stosować, ani na udowodnionej pilnej potrzebie stosowania ich w produkcji żywności w Unii;

5.  wzywa Komisję do uchylenia rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/1449 i przedłożenia komisji nowego projektu z uwzględnieniem dowodów naukowych na szkodliwe działanie wszystkich przedmiotowych substancji, a w szczególności chlorotoluronu i difenokonazolu;

6.  wzywa Komisję do przedstawiania projektów rozporządzeń wykonawczych jedynie w celu przedłużenia okresów zatwierdzania substancji, w przypadku których obecny stan nauki nie powinien prowadzić do wniosku Komisji w sprawie nieprzedłużenia zatwierdzenia dla danej substancji czynnej;

7.  wzywa Komisję do wycofania zatwierdzeń dotyczących substancji, jeżeli istnieją dowody lub uzasadnione wątpliwości, że nie będą one spełniać kryteriów bezpieczeństwa określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2009;

8.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia właściwej i terminowej ponownej oceny zatwierdzeń substancji czynnych, w odniesieniu do których są one państwami członkowskimi pełniącymi rolę sprawozdawcy, oraz do zapewnienia jak najszybszego skutecznego rozwiązania obecnych opóźnień;

9.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 313 z 6.9.2021, s. 20. (2) Dz.U. L 309 z 24.11.2009, s. 1. (3) Dz.U. L 67 z 12.3.2015, s. 18. (4) Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13. (5) Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0356. (6) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 października 2019 r. w sprawie projektu rozporządzenia wykonawczego Komisji zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol , diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. C 202 z 28.5.2021, s. 7); Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron (Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0325). (7) Dyrektywa Komisji 2005/53/WE z dnia 16 września 2005 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/414/EWG w celu włączenia chlorotalonilu, chlorotoluronu, cypermetryny, daminozydu i tiofanatu metylu jako substancji czynnych (Dz.U. L 241 z 17.9.2005, s. 51). (8) Dyrektywa Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dotycząca wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. L 230 z 19.8.1991, s. 1). (9) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 844/2012 z dnia 18 września 2012 r. ustanawiające przepisy niezbędne do wprowadzenia w życie procedury odnowienia dotyczącej substancji czynnych, jak przewidziano w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (Dz.U. L 252 z 19.9.2012, s. 26). (10) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 533/2013 z dnia 10 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 1-metylocyklopropen, chlorotalonil, chlorotoluron, cypermetryna, daminozyd, forchlorfenuron, indoksakarb, tiofanat metylu, tribenuron (Dz.U. L 159 z 11.6.2013, s. 9). (11) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/1511 z dnia 30 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych 1-metylocyklopropen, beta-cyflutryna, chlorotalonil, chlorotoluron, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dimetenamid-p, flufenacet, flurtamon, forchlorfenuron, fostiazat, indoksakarb, iprodion, MCPA, MCPB, siltiofam, tiofanat metylu i tribenuron (Dz.U. L 224 z 31.8.2017, s. 115). (12) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1262 z dnia 20 września 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: 1-metylocyklopropen, beta-cyflutryna, chlorotalonil, chlorotoluron, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dimetenamid-p, diuron, fludioksonil, flufenacet, flurtamon, fostiazat, indoksakarb, MCPA, MCPB, prosulfokarb, tiofanat metylu i tribenuron (Dz.U. L 238 z 21.9.2018, s. 62). (13) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/1589 z dnia 26 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. L 248 z 27.9.2019, s. 24). (14) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron (Dz.U. L 344 z 19.10.2020, s. 18). (15) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1). (16) Zob. m.in.: Hong, M., Ping, Z., Jian, X., „Testicular toxicity and mechanisms of chlorotoluron compounds in the mouse”, Toxicology Mechanisms and Methods 2007 r.;17(8):483-8. (17) Rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG (Dz.U. L 70 z 16.3.2005, s. 1). (18) Działania następcze Komisji w związku z rezolucją nieustawodawczą Parlamentu Europejskiego w sprawie projektu rozporządzenia wykonawczego Komisji zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, beta-cyflutryna, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflubenzuron, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, pikloram, prosulfokarb, piryproksyfen, tiofanat metylu, triflusulfuron i tritosulfuron SP(2019)669, https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2019/2826(RSP)&l=en; działania następcze Komisji w stosunku do rezolucji nieustawodawczej Parlamentu Europejskiego w sprawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1511 z dnia 16 października 2020 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do przedłużenia okresów zatwierdzenia substancji czynnych: amidosulfuron, bifenoks, chlorotoluron, klofentezyna, chlomazon, cypermetryna, daminozyd, deltametryna, dikamba, difenokonazol, diflufenikan, fenoksaprop-P, fenpropidyna, fludioksonil, flufenacet, fostiazat, indoksakarb, lenacyl, MCPA, MCPB, nikosulfuron, oleje parafinowe, pikloram, prosulfokarb, siarka, triflusulfuron i tritosulfuron, SP(2021)129, https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2020/2853(RSP)&l=en (19) Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/605 z dnia 19 kwietnia 2018 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 poprzez ustanowienie naukowych kryteriów określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego (Dz.U. L 101 z 20.4.2018, s. 33). (20) Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/2100 z dnia 4 września 2017 r. ustanawiające naukowe kryteria określania właściwości zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 (Dz.U. L 301 z 17.11.2017, s. 1). (21) Wytyczne EFSA i ECHA dotyczące identyfikacji substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w kontekście rozporządzeń (UE) nr 528/2012 i (WE) nr 1107/2009, Dziennik EFSA (2018), 16(6):5311, http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/5311. (22) Verweij, P.E., Lucas, J.A., Arendrup, M.C., Bowyer, P., Brinkmann, A.J.F., Denning, D.W., Dyer, P.S., Fisher, M.C., Geenen, P.L., Gisi, U., Hermann, D., Hoogendijk, A., Kiers, E., Lagrou, K., Melchers, W.J.G., Rhodes, J., Rietveld, A.G., Schoustra, S.E., Stenzel, K., Zwaan, B.J., i Fraaije, B.A., „The one health problem of azole resistance in Aspergillus fumigatus: current insights and future research agenda [Problem zdrowotny związany z opornością na azole u Aspergillus fumigatus: aktualne spostrzeżenia i program przyszłych badań], Fungal Biology Reviews, tom 34, wydanie 4, 2020 r., s. 202–214, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1749461320300415 (23) https://www.researchgate.net/publication/349087541_Prevalence_of_Azole-Resistant_Aspergillus_fumigatus_is_Highly_Associated_with_Azole_Fungicide_Residues_in_the_Fields (24) Cao, D., Wang, F., Yu, S., Dong, S., Wu, R., Cui, N., Ren, J., Xu, T., Wang, S., Wang, M., Fang, H., i Yu, Y., „Prevalence of Azole-Resistant Aspergillus fumigatus is Highly Associated with Azole Fungicide Residues in the Fields” [Występowanie azoloodpornego Aspergillus fumigatus silnie związane z pozostałościami fungicydów azolowych na polach uprawnych], Environmental Science & Technology, 2021 r., 55(5), 3041–3049, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5461301/ (25) https://huisarts.bsl.nl/levensbedreigende-schimmel-ontdekt-bij-kwart-coronapatienten-op-ic/

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 2021 r. w sprawie przyszłości stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi (2021/2038(INI))

P9_TA(2021)0410 A9-0250/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z 2 grudnia 2020 r. zatytułowany „Nowa agenda UE–USA na rzecz globalnych zmian” (JOIN(2020)0022),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów z 24 sierpnia 2020 r. w sprawie stosunków UE–USA,

–  uwzględniając konkluzje Rady w sprawie stosunków UE–USA z 7 grudnia 2020 r.,

–   uwzględniając oświadczenie sekretarza stanu USA Antony’ego Blinkena przed Komisją Spraw Zagranicznych Senatu Stanów Zjednoczonych z 19 stycznia 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie członków Rady Europejskiej z 26 lutego 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i obrony,

–  uwzględniając wspólny komunikat prasowy przewodniczącej U. von der Leyen i sekretarza stanu A. Blinkena z 24 marca 2021 r.,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie Sekretarza Stanu Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej / Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz z 24 marca 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie Departamentu Stanu USA z 26 kwietnia 2021 r. zatytułowane „Zaangażowanie USA na rzecz Bałkanów Zachodnich”;

–  uwzględniając konkluzje Rady z 14 listopada 2016 r. w sprawie globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej pt. „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa”;

–  uwzględniając wspólną deklarację w sprawie współpracy UE–NATO, podpisaną 8 lipca 2016 r. w Warszawie przez przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej oraz sekretarza generalnego NATO,

–  uwzględniając wymianę poglądów z sekretarzem generalnym NATO podczas wspólnego posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych, Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony oraz Delegacji do spraw Stosunków ze Zgromadzeniem Parlamentarnym NATO, które odbyło się 15 marca 2021 r.,

–  uwzględniając udział wysokiego przedstawiciela i wiceprzewodniczącego w posiedzeniu ministrów obrony państw NATO w dniach 17–18 lutego 2021 r. oraz w posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO w dniach 23–24 marca 2021 r.,

–  uwzględniając komunikat wydany przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli 14 czerwca 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie ze szczytu UE–USA z 15 czerwca 2021 r. zatytułowane „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego”,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 13 czerwca 2018 r. w sprawie stosunków między UE a NATO(1),

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie stosunków transatlantyckich, w szczególności rezolucję z 26 marca 2009 r. w sprawie stanu stosunków transatlantyckich po wyborach prezydenckich w USA(2), rezolucję z 13 czerwca 2013 r. na temat roli UE w promowaniu szerszego partnerstwa transatlantyckiego(3) oraz rezolucję z 12 września 2018 r. w sprawie stosunków między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2020 r.(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2020 r.(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 20 maja 2021 r. w sprawie wyroku TSUE z 16 lipca 2020 r. – Data Protection Commissioner przeciwko Facebook Ireland Limited i Maximillianowi Schremsowi („Schrems II”) – sprawa C-311/18(7),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Handlu Międzynarodowego,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0250/2021),

A.  mając na uwadze, że przez 75 lat partnerstwo transatlantyckie opowiadało się za wolnością, demokracją, prawami człowieka i praworządnością, za współpracą handlową i gospodarczą oraz za bezpieczeństwem; mając na uwadze, że Stany Zjednoczone nadal są najbliższym i najważniejszym partnerem strategicznym UE; mając na uwadze, że partnerstwo to opiera się na silnych powiązaniach politycznych, kulturowych, gospodarczych i historycznych oraz wspólnych wartościach, takich jak wolność, demokracja, prawa człowieka i praworządność, a także charakteryzuje się ogromnym potencjałem w zakresie dialogu, współpracy i osiągania wyników w różnych kwestiach, celach i priorytetach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania lub troski we wszystkich obszarach polityki;

B.  mając na uwadze, UE i USA łączy wspólny system wartości i że wspólnym podstawowym interesem obu stron jest kształtowanie opartego na zasadach środowiska międzynarodowego, które wzmacnia wielostronność i wartości demokratyczne, broni praw człowieka, stoi na straży prawa międzynarodowego i promuje międzynarodowy porządek oparty na zasadach, a także pokojowe rozwiązywanie konfliktów oraz zrównoważony rozwój na całym świecie;

C.  mając na uwadze, że wybór Joego Bidena na stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych i Kamali Harris na stanowisko wiceprezydenta stworzył nowe możliwości dalszego dążenia do tego istotnego partnerstwa transatlantyckiego i do jego ożywienia, wznowienia pracy i innowacji na wszystkich szczeblach od dawna ugruntowanej relacji oraz lepszej współpracy w kwestiach wielostronnych, takich jak zmiana klimatu, transformacja cyfrowa i ekologiczna, demokracja i bezpieczeństwo międzynarodowe; mając na uwadze, że zarówno UE, jak i Stany Zjednoczone powinny wykorzystać tę nową szansę na bliski dialog i współpracę, aby wypełnić stałe zobowiązania wobec organizacji międzynarodowych, do których należą, oraz zapewnić lepszą koordynację i podział obciążeń w szerokim spektrum kwestii geopolitycznych w przyszłości; mając na uwadze, że współpraca ze Stanami Zjednoczonymi jest stałym celem UE, niezależnie od urzędującej administracji;

D.  mając na uwadze, że administracja J. Bidena zadeklarowała zamiar wzmocnienia stosunków z UE i innymi demokratycznymi sojusznikami; mając na uwadze, że podczas pierwszej zagranicznej wizyty prezydent J. Biden odwiedził Europę i wziął udział w szczycie NATO oraz w szczycie UE–USA w Brukseli w dniach 14–15 czerwca 2021 r.; mając na uwadze, że potwierdza to głębokie zaangażowanie USA w zacieśnianie stosunków z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi oraz na rzecz przyszłego wspólnego bezpieczeństwa i obrony w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego i we współpracy z Unią Europejską; mając na uwadze, że prezydent J. Biden zaproponował organizację szczytu na rzecz demokracji, którego celem będzie podjęcie wspólnych zobowiązań wraz z UE i innymi demokracjami na rzecz wzmacniania naszych demokracji i wspierania ściślejszej współpracy między państwami demokratycznymi, przy jednoczesnym zwalczaniu autorytaryzmu i naruszeń praw człowieka na całym świecie;

E.  mając na uwadze, że aby zbudować silną i ambitną agendę transatlantycką oraz uwzględnić wszelkie różnice w stosunkach transatlantyckich, a także w miarę możliwości zdefiniować wspólne podejście, konieczny jest stały, konstruktywny i wyważony dialog oparty na wspólnych celach oraz pogłębiona współpraca, w tym w takich dziedzinach jak stosunki z Chinami i Rosją, zobowiązania i zdolności w zakresie obrony, konflikty na Bliskim Wschodzie oraz inne kwestie bezpieczeństwa i stabilności; mając na uwadze, że jasnym jest, że sojusz transatlantycki nie może być traktowany jako oczywistość i wymaga ożywienia i ciągłego wzmacniania;

F.  mając na uwadze, że w staraniach o dalszą i zacieśnioną współpracę transatlantycką UE powinna dążyć do przywództwa na zasadzie partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi, ukierunkowanego na realizację wspólnych interesów; mając na uwadze, że UE powinna również zwiększać swoją strategiczną autonomię w dziedzinie obrony i stosunków gospodarczych, aby realizować swoje własne uzasadnione interesy dyplomatyczne, gospodarcze i w zakresie bezpieczeństwa, wzmacniając jednocześnie więzi transatlantyckie i wspólny wpływ UE i USA na arenie międzynarodowej, ale także aby zwiększyć swoją zdolność do brania większej odpowiedzialności za stawianie czoła kluczowym wyzwaniom globalnym i regionalnym oraz, w razie potrzeby, za autonomiczne podejmowanie decyzji i prowadzenie działań w sprawach zagranicznych, bezpieczeństwa i obrony;

G.  mając na uwadze, że UE i USA łączą najszerzej zakrojone dwustronne stosunki handlowe i inwestycyjne oraz najbardziej zintegrowane stosunki gospodarcze na świecie;

H.  mając na uwadze, że UE i USA mają przed sobą szereg nowych wspólnych wyzwań, takich jak szkodliwy wpływ reżimów autorytarnych osłabiających instytucje wielostronne, społeczno-gospodarcze skutki pandemii, propagowanie zdrowia na świecie, zmiana klimatu i potrzeba wzmocnienia środków służących jej łagodzeniu, przeciwstawienie się globalnej fali autorytaryzmu, walka z globalnymi sieciami przestępczymi i terroryzmem, urzeczywistnienie równości płci i walki z dyskryminacją, zajęcie się problemem rosnącego podziału między obszarami metropolitalnymi i wiejskimi, kontynuacja transformacji cyfrowej i ekologicznej rozumianej jako środek zrównoważonej modernizacji, postęp technologiczny, taki jak sztuczna inteligencja i bezpieczeństwo cybernetyczne, unikanie opodatkowania oraz obszerniejsze wyzwania wynikające z transformacji cyfrowej gospodarki;

I.  mając na uwadze, że ponowne ożywienie stosunków transatlantyckich stworzyłoby korzystny kontekst polityczny, umożliwiający konstruktywne podjęcie wspólnych wyzwań oraz zajęcie się kwestiami, w których nasze stanowiska są rozbieżne;

J.  mając na uwadze, że w grudniu 2020 r. Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) przedstawiły nową strategię UE w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego, która ma na celu „zwiększenie przywództwa odnośnie do międzynarodowych norm i standardów w cyberprzestrzeni oraz zacieśnienie współpracy z partnerami na całym świecie w celu promowania globalnej, otwartej, stabilnej i bezpiecznej cyberprzestrzeni, opartej na praworządności, prawach człowieka, podstawowych wolnościach i wartościach demokratycznych”(8);

K.  mając na uwadze, że w Stanach Zjednoczonych istnieje silne poparcie obu partii dla współpracy z demokratycznymi sojusznikami w celu zwiększenia odporności wspólnoty transatlantyckiej na hybrydowe zagrożenia ze strony reżimów autorytarnych;

L.  mając na uwadze, że oparty na zasadach międzynarodowy porządek i wartości demokratyczne są podważane przez umacniający się asertywny autorytaryzm i upadek demokracji w krajach trzecich, a także ten widoczny w UE i USA, spowodowany wzrostem antydemokratycznych ruchów populistycznych i skrajnie prawicowych;

M.  mając na uwadze, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE może doprowadzić do dalszej fragmentacji krajobrazu strategicznego nie tylko z punktu widzenia stosunków UE–USA, ale także w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, G7, G20 i innych formatach wielostronnych;

N.  mając na uwadze, że region Ameryki Łacińskiej łączą z UE i USA liczne kluczowe wartości i interesy oraz więzy historyczne, gospodarcze i międzyludzkie;

1.  wyraża zadowolenie z przyjęcia w grudniu 2020 r. nowego wniosku Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa dotyczącego agendy transatlantyckiej na rzecz globalnych zmian jako planu działania na rzecz odnowionego i wzmocnionego partnerstwa transatlantyckiego;

2.  ponownie wyraża poparcie dla ścisłej współpracy, partnerstwa i przyjaźni w stosunkach transatlantyckich między UE a Stanami Zjednoczonymi, które w ciągu ostatnich 70 lat przyczyniły się do rozwoju, dobrobytu i pomyślnej integracji Europy oraz są podstawą jej stabilności i bezpieczeństwa od zakończenia II wojny światowej; podkreśla, że stosunki UE ze Stanami Zjednoczonymi opierają się na wspólnych wartościach; przypomina, że systemy polityczne Stanów Zjednoczonych i UE opierają się na zasadach demokratycznych, praworządności i poszanowaniu podstawowych wolności; wyraża przekonanie, że dzięki współpracy transatlantyckiej możemy najbardziej przyczynić się do pokojowego, zrównoważonego i konstruktywnego rozwiązania istniejących wyzwań globalnych i regionalnych, na przykład przez skupienie się na zrównoważonej i przyjaznej dla środowiska odbudowie gospodarki, w tym neutralności emisyjnej do 2050 r., oraz przezwyciężenie niesprawiedliwości regionalnej, społecznej, rasowej i płciowej; nalega, aby odnowione partnerstwo transatlantyckie opierało się na równości partnerów; podkreśla równocześnie, że nie można dążyć do strategicznej autonomii UE bez jakościowej poprawy we wdrażaniu priorytetów i zasad polityki zagranicznej i obrony UE oraz zdolności UE do samodzielnego działania, w razie potrzeby, w celu realizacji swoich uzasadnionych interesów, ani bez ambitnego partnerstwa i współpracy z najbliższymi sojusznikami Unii, takimi jak Stany Zjednoczone;

3.  wzywa Radę, Komisję i Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącego Komisji do potwierdzenia, jak ważne pozostają strategiczne stosunki transatlantyckie dla odbudowy i ożywienia wielostronnego międzynarodowego porządku opartego na zasadach, których kluczowym elementem jest system ONZ i prawo międzynarodowe, dla wzmacniania demokracji i wartości demokratycznych oraz propagowania praw człowieka, zwalczania szkodliwego wpływu reżimów autorytarnych oraz prowokowanej przez nie dezinformacji, a także dla kształtowania zasad cyfrowej i technologicznej przyszłości w oparciu o wspólne wartości, zrównoważony rozwój gospodarczy, wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i zatrudnienie na całym świecie, skoordynowane stanowisko wobec Rosji i Chin oraz wspólną propozycję inwestycji w globalne inicjatywy infrastrukturalne zgodnie ze strategią UE w zakresie łączności; podkreśla znaczenie strategii UE w zakresie łączności i apeluje o zacieśnienie współpracy między UE i USA w jej podstawowych obszarach; popiera transatlantyckie wysiłki na rzecz uniknięcia zależności energetycznej przez promowanie dywersyfikacji źródeł energii i, w szerszym ujęciu, łączności za pomocą wszelkich możliwych mechanizmów, co znalazło również odzwierciedlenie w komunikacie G7 zatytułowanym „Wspólna agenda globalnych działań na rzecz inteligentnej odbudowy”;

4.  odnotowuje i popiera również nową transatlantycką determinację we wspieraniu demokracji na całym świecie, w szczególności przez obronę wolności mediów, wspieranie społeczeństwa obywatelskiego oraz ochronę i obronę dziennikarzy; z zadowoleniem przyjmuje wyraźne zobowiązanie USA do wzmacniania i dalszego zwiększania zakresu stosunków transatlantyckich, którego wyrazem była decyzja prezydenta USA o odwiedzeniu Europy podczas pierwszej podróży zagranicznej oraz o udziale w szczycie UE–USA w czerwcu; popiera wnioski operacyjne ze szczytu przedstawione w oświadczeniu ze szczytu UE–USA pt. „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego” wydanym 15 czerwca 2021 r., które świadczą o głębokim zaangażowaniu obu stron w dążenie do synergii i zacieśnianie transatlantyckiego dialogu i współpracy; zwraca szczególną uwagę na transatlantyckie postanowienie, by odpowiedzieć na potrzeby humanitarne i stanąć na straży międzynarodowego prawa humanitarnego, a także rozszerzyć zasoby na potrzeby działań humanitarnych; odnotowuje również i popiera zamiar zacieśnienia współpracy transatlantyckiej w odniesieniu do stosowania sankcji z myślą o osiągnięciu wspólnych celów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

5.  apeluje o nową agendę transatlantycką służącą wspólnym interesom, wykorzystującą wspólne siły oraz promującą wielostronną współpracę na rzecz bardziej sprawiedliwego i zdrowszego świata, przeciwdziałania zmianie klimatu oraz pokojowego i zrównoważonego rozwiązywania konfliktów, w tym konfliktów regionalnych, w oparciu o zasady prawa międzynarodowego, kontrolę zbrojeń, nierozprzestrzenianie broni jądrowej i rozbrojenie; podkreśla, że centralnym punktem tej agendy powinny być nasze wspólne cele strategiczne, takie jak wzmocnienie łańcucha dostaw leków i reforma Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zapewnienie odpowiedniego dostępu do szczepionek krajom znajdującym się w trudnej sytuacji, zmniejszenie naszej zależności od zewnętrznych rezerw energii, zwiększenie inwestycji w zaawansowane technologie, zwalczanie nierówności, promowanie transformacji ekologicznej oraz współpraca transatlantycka i z odpowiednimi państwami trzecimi, której głównym elementem będzie bezpieczeństwo i stabilność wschodniego i południowego sąsiedztwa UE, Bałkanów Zachodnich i kontynentu afrykańskiego;

6.  podkreśla, że należy pogłębić współpracę legislacyjną, a także wzmocnić strukturę tej współpracy i pluralistyczny dialog transatlantycki w oparciu o organy ustawodawcze UE i Stanów Zjednoczonych, takie jak transatlantyckie zgromadzenie legislatorów; zauważa, że zwiększenie świadomości istnienia takich struktur jak Transatlantycki Dialog Legislatorów, a także bardziej regularne spotkania Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu z jej amerykańskimi odpowiednikami i wzajemne wizyty, na przykład przy okazji regularnych corocznych wizyt odpowiednich komisji, przywróciłyby zaufanie do współpracy transatlantyckiej oraz korzystnie wpłynęły na jej trwałość i skuteczność; wzywa Kongres USA do wzmocnienia Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów przez upoważnienie go do działania jako formalny organ o stałym składzie służący zacieśnianiu stosunków między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską oraz jako naturalny odpowiednik międzyparlamentarnej delegacji Parlamentu Europejskiego ds. stosunków z Kongresem USA; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie działalności grupy ds. Unii Europejskiej w Kongresie USA i podkreśla znaczenie ścisłej współpracy i zaangażowania w działania Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów; potwierdza znaczenie komitetu sterującego Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów dla zapewnienia koordynacji wszystkich działań związanych z współpracą transatlantycką w zakresie wysiłków ustawodawczych w Parlamencie Europejskim w celu wzmocnienia nadzoru parlamentarnego;

7.  z zadowoleniem przyjmuje obszerny dialog transatlantycki na szczeblu społeczeństwa obywatelskiego i wzywa UE i USA do dalszego wykorzystywania tego dialogu oraz do zaangażowania wszystkich podmiotów społecznych i gospodarczych w debatę nad przyszłością stosunków transatlantyckich; jest zdania, że w tym celu można ustanowić regularny transatlantycki dialog ze społeczeństwem obywatelskim; podkreśla, że kontakty między obywatelami UE i USA przyczyniają się do rozwoju wspólnych wartości, zaufania i wzajemnego zrozumienia między partnerami transatlantyckimi; apeluje zatem o zwiększenie wsparcia na rzecz propagowania i ułatwiania funkcjonowania programów mobilności i wymiany, takich jak Erasmus+, oraz wymiany staży między Kongresem a Parlamentem Europejskim; podkreśla znaczenie zacieśniania kontaktów międzyludzkich w dziedzinie nauki, badań i edukacji;

8.  apeluje do posłów do Parlamentu Europejskiego, członków Kongresu, posłów do parlamentów narodowych państw członkowskich UE i członków różnych organów ustawodawczych 50 stanów federalnych USA, aby zacieśnili współpracę międzyparlamentarną w różnych obszarach tematycznych, co umożliwiłoby wymianę najlepszych praktyk, w tym dialog na szczeblu niższym niż krajowy, taki jak „Under2 Coalition”, a także wzmocnili koordynację w zakresie wyzwań globalnych oraz wspólnych wyzwań wewnętrznych, takich jak nierówności gospodarcze i społeczne, ochrona praw człowieka i standardów demokratycznych w obliczu rosnących wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń antydemokratycznych, obrona prawa międzynarodowego i zabezpieczenie prawnie wiążących umów, wspieranie wspólnych interesów strategicznych, powszechne zabezpieczenie zdrowotne, zbliżenie przepisów dotyczących ukierunkowanej na człowieka sztucznej inteligencji we wszystkich jej formach, propagowanie współpracy między przedsiębiorstwami z UE i USA, innowacje i inne nowoczesne technologie, takie jak 5G, 6G i biotechnologia, badania, rozwój i innowacje, opodatkowanie przedsiębiorstw technologicznych, odpowiedzialność platform internetowych, w tym przez zapewnienie niezbędnego nadzoru w celu zagwarantowania, że polityka platform internetowych jest zgodna z podstawowymi wartościami demokratycznymi, walka ze zmianą klimatu, w tym stanowiącą zagrożenie dla bezpieczeństwa, osiągnięcie celu sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralności klimatycznej, ochrona wolnych i niezależnych mediów oraz ochrona naszych demokratycznych wyborów przed ingerencją z zewnątrz; ponownie podkreśla znaczenie współpracy UE–USA w dziedzinie przestrzeni kosmicznej oraz dialogu UE–USA na jej temat; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziane zobowiązanie do wzmocnienia transatlantyckiej współpracy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej w oparciu o porozumienie w sprawie systemów Galileo i GPS; uważa, że współpraca między UE a USA w dziedzinie przestrzeni kosmicznej może pomóc w promowaniu standardów bezpieczeństwa kosmicznego i najlepszych praktyk w całej społeczności międzynarodowej;

9.  wzywa UE i USA do współpracy, w oparciu o działania OECD, w zakresie globalnych wyzwań podatkowych, takich jak reforma międzynarodowego systemu podatku od osób prawnych, w celu wyeliminowania możliwości wykorzystywania przez podmioty gospodarcze strategii erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków z myślą o uniknięciu płacenia podatku od osób prawnych; popiera w tym względzie prace nad otwartymi ramami OECD/G20 w zakresie BEPS; podkreśla, że wysiłki na rzecz reform muszą obejmować eliminację rajów podatkowych; podkreśla, że takie środki mogą przyczynić się do zmniejszenia nierówności gospodarczych; potwierdza zaangażowanie UE na rzecz sprawiedliwego opodatkowania w gospodarce cyfrowej zgodnie z wezwaniem zawartym w nowej agendzie transatlantyckiej na rzecz globalnych zmian;

10.  podkreśla znaczenie wzajemności wizowej między UE a USA i zachęca obie strony do znalezienia wzajemnie akceptowalnego rozwiązania przez aktywne zaangażowanie dyplomatyczne, co umożliwiłoby wprowadzenie ruchu bezwizowego dla wszystkich państw członkowskich UE; z zadowoleniem przyjmuje włączenie Polski do amerykańskiego programu znoszenia wiz oraz potwierdzenie, że również Chorwacja spełnia wszystkie wymogi, by wejść w zakres tego programu; wzywa USA do przyspieszenia procesu przystąpienia Bułgarii, Cypru i Rumunii do programu znoszenia wiz;

Przywrócenie multilateralizmu

11.  z zadowoleniem przyjmuje ponowne zobowiązanie USA na rzecz opartego na zasadach multilateralizmu oraz sojuszy z partnerami i podkreśla, że stanowi to ważną szansę na wznowienie działań podejmowanych ze Stanami Zjednoczonymi w celu odbudowy, konsolidacji i dalszego zacieśniania stosunków transatlantyckich, w tym w takich dziedzinach jak multilateralizm i prawa człowieka, oraz zespołowego wzmacniania – na zasadach równorzędnych partnerów – światowego porządku opartego na zasadach, w duchu wspólnych liberalnych wartości demokratycznych; podkreśla znaczenie ścisłej współpracy z USA i innymi podobnie myślącymi państwami na rzecz modernizacji organizacji wielostronnych, tak aby spełniały one swoje zadania i lepiej propagowały pokój i bezpieczeństwo na świecie, prawa podstawowe, uniwersalne wartości i prawo międzynarodowe; podkreśla również potrzebę włączenia w te wysiłki krajów globalnego Południa; podkreśla potrzebę ścisłej współpracy i koordynacji w ramach systemu ONZ, jego agencji, organizacji i misji, w tym w odniesieniu do obsady stanowisk kierowniczych;

12.  ponownie podkreśla swoje zaangażowanie we współpracę międzynarodową w ramach ONZ jako niezbędnego forum dla wielostronnych rozwiązań globalnych wyzwań oraz dla kontaktów politycznych, dialogu politycznego i budowania konsensusu w całej społeczności międzynarodowej;

13.  apeluje o zwiększenie wspólnego finansowania przez UE i USA nowatorskich projektów opartych na technologiach pionierskich, zwiększenie wspólnych inwestycji w badania i rozwój, międzyludzkiej wymiany akademickiej w dziedzinie STEM oraz wspólnego wsparcia dla przedsiębiorstw typu start-up i MŚP zajmujących się technologią;

14.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję administracji J. Bidena o ponownym przystąpieniu do porozumienia paryskiego oraz mianowanie specjalnego prezydenckiego wysłannika ds. klimatu, Johna Kerry’ego; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź utworzenia grupy działania wysokiego szczebla UE–USA w dziedzinie klimatu; apeluje do UE i USA o przedstawienie konkretnych propozycji dotyczących przeciwdziałania zmianie klimatu i ekologizacji handlu oraz propagowania stosowania zielonej technologii, w tym wodoru, zrównoważonych finansów i różnorodności biologicznej;

15.  podkreśla znaczenie globalnej współpracy w zakresie ponadnarodowych wyzwań związanych z propagowaniem edukacji, nauki, młodzieży oraz różnorodności kulturowej i dialogu; wzywa Stany Zjednoczone do powrotu do Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO);

16.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o ponownym przystąpieniu do Światowej Organizacji Zdrowia; nalega, aby transatlantyckie przywództwo w dyplomacji w dziedzinie zdrowia zapewniło skoordynowane podejście do powstrzymania COVID-19, jak również ewentualnych przyszłych kryzysów zdrowotnych, na szczeblu globalnym oraz wzmocniło globalne bezpieczeństwo zdrowotne, w szczególności zadbało o reformę Światowej Organizacji Zdrowia i wspólne działania transatlantyckie na rzecz zapewnienia powszechnego i sprawiedliwego dostępu do szczepionek i terapii przeciwko COVID-19 oraz testów na COVID-19, a także ich dystrybucji, w szczególności w krajach o niższych dochodach; nalega na rozwijanie współpracy w celu ustanowienia lepszych procedur gotowości na przyszłe pandemie, w tym przez spójne i konsekwentne podejście kliniczne i regulacyjne stanowiące uzupełnienie światowych łańcuchów dostaw w celu zapewnienia elastyczności i odporności; apeluje o przeprowadzenie bezstronnego, niezależnego dochodzenia w sprawie źródła i sposobu rozprzestrzenienia się pandemii COVID-19, a także postępowania WHO w momencie jej wybuchu;

17.  podkreśla potrzebę wzmocnienia publicznej dyplomacji na rzecz szczepień, w której UE i USA mogą odegrać główną rolę, ponieważ szczepienia na całym świecie są jedynym sposobem na zakończenie pandemii; z zadowoleniem przyjmuje wkład finansowy UE i USA do programu COVAX i promowanie współpracy międzynarodowej w celu poprawy dostępności szczepionek na całym świecie przez skoordynowane podejście do propozycji złagodzenia przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej w odniesieniu do szczepionek; w związku z tym nalega na współpracę partnerów transatlantyckich, która umożliwi szybką produkcję i dostawy szczepionek tam, gdzie są one potrzebne; zachęca USA i UE do wymiany najlepszych praktyk w zakresie wprowadzania szczepionek w celu zapewnienia lepszej gotowości i odporności na przyszłość;

18.  wzywa UE i USA, aby przyjęły wspólne podejście w ONZ, w tym w zakresie reformy, która ma zwiększyć skuteczność ONZ jako organizacji wielostronnej, zapewnić większą przejrzystość tej instytucji i zwiększyć jej wiarygodność; apeluje o skoordynowane wysiłki służące realizacji ambitnych zobowiązań na szczytach ONZ w sprawie zmiany klimatu i różnorodności biologicznej w 2021 r. (COP 26); wzywa UE i USA, aby odegrały główną rolę w odniesieniu do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz na innych forach, takich jak Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego i Międzynarodowa Organizacja Morska; podkreśla w związku z tym, że kluczowe znaczenie ma współpraca w dziedzinie czystej energii, badań naukowych, rozwoju i innowacji oraz niskoemisyjnych technologii i produktów, a także współpraca w innych pilnych kwestiach, takich jak nieproliferacja, rozwiązywanie konfliktów oraz przeciwdziałanie radykalizacji prowadzącej do przemocy i terroryzmowi; wyraża zaniepokojenie, że w ciągu ostatnich trzydziestu lat Chiny potroiły swoje emisje dwutlenku węgla i obecnie emitują 27 % światowych gazów cieplarnianych, co sprawia, że bez wyraźnego zaangażowania i działania ze strony Chin wysiłki UE i USA na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych są w dużej mierze niewystarczające;

19.  apeluje o przestrzeganie międzynarodowego prawa morza i w związku z tym ponawia swój apel do USA o ratyfikację Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza; wzywa Stany Zjednoczone, aby przyłączyły się do działań UE, tak aby promować przyjęcie na kolejnym Zgromadzeniu ONZ ds. Ochrony Środowiska międzynarodowego traktatu w sprawie odpadów morskich i zanieczyszczania mórz tworzywami sztucznymi; apeluje do USA i UE, aby zacieśniły współpracę na rzecz walki z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami na całym świecie;

20.  zauważa, że prezydent J. Biden ogłosił nowy cel w zakresie dekarbonizacji w wysokości od 50 % do 52 % do 2030 r. w porównaniu z poziomem z 2005 r; zauważa również, że prezydent J. Biden zorganizował wirtualny szczyt przywódców w sprawie klimatu, aby pobudzić wysiłki największych gospodarek w zakresie działań na rzecz klimatu;

21.  zauważa znaczną poprawę jakości powietrza w Stanach Zjednoczonych w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, spowodowaną w dużej mierze postępem technologicznym i innowacjami w sektorze energetycznym;

22.  uważa, że UE i Stany Zjednoczone powinny potwierdzić kluczowe znaczenie celów zrównoważonego rozwoju i Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 jako ram skutecznej współpracy wielostronnej, obejmującej w miarę możliwości również Chiny, pod warunkiem rzeczywistego zobowiązania się Chin do prowadzenia dialogu i współpracy w sposób niekonfliktowy oraz za pomocą programu wzmacniającego podstawowe struktury i cele Agendy 2030;

23.  apeluje o ściślejszą koordynację stosowania środków ograniczających, w tym sankcji za naruszenia praw człowieka, i wzywa Radę do przyjęcia elementu dotyczącego korupcji jako części globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka; apeluje do UE i USA, aby koordynowały politykę w zakresie sankcji tam, gdzie jest to możliwe i przydatne;

24.  wyraża zadowolenie, że administracja J. Bidena zobowiązała się do wznowienia współpracy z Radą Praw Człowieka ONZ, co świadczy o tym, że Stany Zjednoczone ponownie zamierzają propagować prawa człowieka na świecie w nadziei na wzmocnienie wysiłków na rzecz przestrzegania praw człowieka na świecie i zapobieżenia autorytarnej redefinicji praw człowieka jako koncepcji ukierunkowanej na państwo; wzywa UE i USA oraz ich sojuszników o podobnych poglądach do podjęcia działań na rzecz reformy Rady Praw Człowieka, a w szczególności do określenia jasnych kryteriów członkostwa;

25.  apeluje o zwiększenie zaangażowania UE–USA w promowanie i ochronę praw człowieka na świecie, a także w walkę z narastaniem autorytaryzmu i nieliberalnych reżimów; nalega, aby UE i USA ustanowiły kompleksowy wspólny zestaw narzędzi do zwalczania naruszeń praw człowieka; wzywa instytucje UE do ścisłej współpracy z innymi demokracjami na rzecz obrony i propagowania podstawowych praw człowieka i wartości demokratycznych na szczeblu międzynarodowym przez wzmocnioną ścisłą współpracę z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Rada Europy i OBWE; jest zdania, że możliwa jest współpraca Parlamentu i Kongresu w sprawach dotyczących prześladowania obrońców praw człowieka i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz więzienia ich bez przyczyny lub w celu stłumienia ich działań;

26.  z zadowoleniem przyjmuje zniesienie przez administrację J. Bidena sankcji nałożonych przez USA na najwyższych urzędników Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK); zachęca USA, aby przyłączyły się do statutu rzymskiego ustanawiającego MTK oraz konstruktywnie zaangażowały się w prowadzone przez MTK dochodzenia i postępowania sądowe;

27.  ponownie apeluje do Stanów Zjednoczonych o zniesienie kary śmierci oraz przeprowadzenie reformy systemu sądownictwa karnego;

28.  apeluje o dialog i wymianę najlepszych praktyk między UE a USA w zakresie promowania równości rasowej i równości płci; wzywa UE i USA do podjęcia zdecydowanych kroków w celu zajęcia się rasizmem systemowym, przejawiającym się w przemocy policyjnej, która w nieproporcjonalnie dużym stopniu uderza w mniejszości etniczne i rasowe, oraz zakorzenionymi nierównościami, które podsycają legalne pokojowe protesty;

29.  jest zdania, że UE i USA mogą wspólnie propagować równość i poszanowanie praw człowieka oraz zadbać o ich należyte odzwierciedlenie i promowanie w procesie podejmowania decyzji na forach wielostronnych; sugeruje zatem, aby rozważyć stworzenie stałej platformy dialogu między UE a USA w celu podjęcia konkretnych kroków na rzecz zwalczania rasizmu, nawoływania do nienawiści i dyskryminacji, w tym wobec osób LGTBQI, oraz apeluje o ściślejszą wielostronną współpracę w tym zakresie z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE, ONZ, Unia Afrykańska, OPA i Rada Europy; wzywa UE i USA do wspólnej organizacji światowego szczytu w sprawie walki z rasizmem poświęconego zwalczaniu rasizmu i dyskryminacji na świecie;

30.  jest głęboko zaniepokojony przyjęciem przez teksańską legislaturę „Texas Heartbeat Act”, ustawy de facto zakazującej aborcji, co stanowi poważny atak na seksualne i reprodukcyjne prawa kobiet; wyraża ubolewanie, że Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych większością głosów odmówił wydania orzeczenia w sprawie przyjęcia tej bezprecedensowej ustawy;

31.  podkreśla, że należy zwiększyć wysiłki na rzecz poprawy równości płci i praw kobiet, w tym z uwzględnieniem przemocy motywowanej płcią oraz praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;

32.  wzywa UE i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy z USA w zakresie propagowania wolności religii lub przekonań na całym świecie; wzywa UE i USA do zapewnienia wzajemnej ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego i historycznego Europy i USA w Stanach Zjednoczonych i w UE;

33.  zachęca administrację J. Bidena do szybkiej realizacji ogłoszonych planów zamknięcia więzienia w Guantanamo; wyraża ubolewanie, że blisko 20 lat po utworzeniu tego więzienia nadal przetrzymywanych jest w nim 40 więźniów, w tym pięciu, którzy otrzymali zgodę na zwolnienie za czasów administracji B. Obamy; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zaoferowania pomocy w celu ułatwienia tego procesu;

34.  zachęca USA, aby zagwarantowały większej części społeczeństwa sprawiedliwy i otwarty dostęp do podstawowych usług, takich jak system opieki zdrowotnej i systemy ochrony socjalnej; zachęca nowo powołaną administrację J. Bidena do podjęcia konkretnych działań w celu uregulowania kwestii posiadania broni przez obywateli USA;

35.  podkreśla, że społeczność transatlantycka stoi w obliczu całego szeregu bezprecedensowych wspólnych wyzwań: począwszy od walki z terroryzmem, przez zagrożenia hybrydowe, zmianę klimatu, dezinformację, cyberataki, nowo powstające i przełomowe technologie, aż do zmiany równowagi sił na świecie oraz związanych z tym wyzwań dla międzynarodowego porządku opartego na zasadach;

Ściślejsza współpraca w zakresie handlu i inwestycji międzynarodowych

36.  podkreśla potrzebę współpracy z USA, z wykorzystaniem pozytywnej dynamiki, nad wzmocnieniem wielostronnego systemu handlowego i reformą Światowej Organizacji Handlu; z zadowoleniem przyjmuje wyniki szczytu UE–USA z 15 czerwca 2021 r. i oświadczenie pt. „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego” jako znak ponownego i konstruktywnego zaangażowania; z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie ram współpracy w dziedzinie dużych cywilnych statków powietrznych; odnotowuje, że w oświadczeniu ze szczytu UE–USA uznano, że stosowanie przez USA ceł na przywóz z UE na mocy sekcji 232 doprowadziło do napięć w stosunkach transatlantyckich, i wyraża zadowolenie z zawartego w tym oświadczeniu wyraźnego zobowiązania do rozwiązania istniejących różnic dotyczących nadwyżki mocy produkcyjnych stali i aluminium przed końcem roku; uważa, że należy ustanowić kilka kluczowych platform umożliwiających ciągłą debatę, takich jak Rada ds. Handlu i Technologii oraz wspólny dialog między UE a USA na temat polityki konkurencji w dziedzinie technologii, które będą w dalszym ciągu umożliwiały handel transatlantycki, i wzywa Komisję do jak najszybszego ustanowienia skutecznej i integracyjnej unijnej struktury na rzecz Rady ds. Handlu i Technologii; z zadowoleniem przyjmuje powołanie wspólnej grupy zadaniowej UE i USA ds. produkcji i łańcucha dostaw na rzecz walki z COVID-19;

37.  podkreśla, że Rada ds. Handlu i Technologii stanowi część pozytywnego transatlantyckiego programu handlowego i ma na celu włączenie wartości demokratycznych i etycznych do nowych technologii, aby przekształcić się w przejrzystą strukturę instytucjonalną zdolną do przewodzenia globalnej transformacji cyfrowej; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że posiedzenie inauguracyjne odbyło się zgodnie z planem, pomimo napięć, które należy omówić w sposób otwarty i szczery; zwraca uwagę, że możliwe byłoby uzyskanie pewnych szybkich korzyści, które zwiększyłyby handel dwustronny, i dlatego wzywa obie strony do skupienia się na konkretnych, namacalnych wynikach; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wyniki pierwszego posiedzenia Rady ds. Handlu i Technologii, które odbyło się 29 września w Pittsburghu i na którym przyjęto konkretne tematy dla każdej z 10 grup roboczych; popiera m.in. zobowiązanie do współpracy w zakresie unikania nowych i niepotrzebnych barier w handlu nowymi i powstającymi technologiami, w zakresie kontroli inwestycji oraz wywozu towarów podwójnego zastosowania, jak również zobowiązanie do poprawy skuteczności strategii politycznych, które dotyczą nierynkowych i zakłócających handel środków i praktyk; z zadowoleniem przyjmuje określenie konkretnych tematów, takich jak sprostanie wyzwaniom związanym z gospodarkami nierynkowymi oraz współpraca w zakresie praw pracowniczych i polityki klimatycznej związanej z handlem w ramach grupy roboczej ds. wyzwań związanych z handlem światowym; podkreśla znaczenie współpracy w zakresie ustanawiania międzynarodowych norm technologicznych; wzywa do utworzenia podkomisji ds. handlu i technologii w ramach Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów w celu uzupełnienia wykonawczej roli Rady ds. Handlu i Technologii oraz w celu sprawowania demokratycznej kontroli nad tą radą; podkreśla, że Rada ds. Handlu i Technologii nie stanowi forum dla negocjacji umowy handlowej między UE a USA, bez uszczerbku dla przyszłych inicjatyw w tym zakresie;

38.  podkreśla, że Unia Europejska i Stany Zjednoczone mają najbardziej zintegrowane stosunki gospodarcze na świecie, które stanowią również najszerzej zakrojone i najgłębsze dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne, przy czym wartość handlu towarami i usługami wynosi ponad 1 bilion EUR rocznie; przypomina, że gospodarki UE i USA łącznie odpowiadają za ponad 40 % światowego PKB i prawie jedną trzecią światowych przepływów handlowych;

39.  podkreśla znaczenie ożywienia naszych transatlantyckich stosunków handlowych z historycznymi sojusznikami i partnerami handlowymi, nie tylko ze względu na obecny kryzys związany z COVID-19, w celu promowania multilateralizmu, wspierania otwartego systemu handlowego opartego na zasadach oraz znalezienia wspólnych rozwiązań dla pilnych globalnych wyzwań, w tym w zakresie zdrowia na świecie;

40.  odnotowuje wskazówki przedstawione już przez partnerów z USA oraz oświadczenia przedstawicielki USA ds. handlu Katherine Tai wygłoszone podczas wysłuchania w sprawie programu handlowego administracji J. Bidena na rok 2021;

41.  ponownie wyraża poparcie dla nowej strategii handlowej UE, która ma na celu – również za pośrednictwem unijnej agendy transatlantyckiej – osiągnięcie synergii między celami polityki wewnętrznej i zewnętrznej zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ;

42.  uznaje politykę handlową za strategiczne narzędzie geopolityczne agendy transatlantyckiej; podkreśla, że USA są kluczowym partnerem handlowym, i dlatego z zadowoleniem przyjmuje pozytywne sygnały ze strony administracji J. Bidena dotyczące planów zacieśnienia dwustronnych stosunków z UE oraz wzywa do wznowienia współpracy, która powinna przynieść trwałe i konkretne rezultaty w nadchodzących latach, biorąc pod uwagę, że na nasze stosunki gospodarcze wpływ mają również interesy w zakresie bezpieczeństwa w kontekście otwartej strategicznej autonomii;

43.  podkreśla, że należy określić wspólne działania w oparciu o wspólne interesy i wartości oraz wspólne ryzyko i zagrożenia, aby przyczynić się do zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu odbudowy gospodarczej na świecie po pandemii COVID-19;

44.  podkreśla potrzebę zreformowania światowego systemu handlowego, aby zapewnić równe warunki działania na całym świecie, oraz współpracy w celu opracowania nowych przepisów, w szczególności dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych, ponieważ nieuczciwa konkurencja wywiera poważny wpływ na nasze przedsiębiorstwa i pracowników;

45.  popiera podejście oparte przywództwie na zasadzie partnerstwa z USA, w tym skoordynowane stanowisko wobec Rosji i Chin, ukierunkowane na realizację wspólnych interesów w zakresie ekologicznej i cyfrowej transformacji naszych gospodarek, a także wspólne inicjatywy w dziedzinie dostarczania globalnych dóbr publicznych; podkreśla, że program ten obejmuje „pracowników i płace”, a także bardziej odporne, zrównoważone i odpowiedzialne łańcuchy dostaw; w związku z tym zachęca obie strony do koordynacji podejścia do pracy przymusowej i wyzysku oraz do podjęcia współpracy w celu skuteczniejszego przestrzegania praw pracowniczych i norm środowiskowych w umowach handlowych, również na szczeblu wielostronnym, w tym przez wykorzystywanie wzajemnych doświadczeń, aby efektywniej egzekwować przepisy w tym zakresie;

46.  podkreśla potrzebę wykazania, że lepsze stosunki handlowe między UE a USA przyniosą korzyści obywatelom, zwłaszcza tym pozostawionym w tyle w związku z globalizacją, i przedsiębiorstwom po obu stronach Atlantyku; w tym kontekście wzywa UE i USA do współpracy i dostosowania strategii, aby stworzyć synergię inwestycyjną, w szczególności w celu osiągnięcia zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu transformacji cyfrowej i ekologicznej ich gospodarek;

47.  zauważa, że wspólne wyzwania Unii Europejskiej i USA mają coraz bardziej pozamilitarny charakter i wchodzą w zakres naszego partnerstwa gospodarczego; apeluje zatem o kontynuowanie i pogłębianie transatlantyckiego dialogu parlamentarnego w sprawie handlu między Parlamentem Europejskim a Kongresem USA za pośrednictwem interakcji między komisjami, mianowicie między Komisją Handlu Międzynarodowego Parlamentu Europejskiego ze strony UE a Komisją ds. Sposobów i Środków (Ways & Means), jej podkomisją ds. handlu i komisją finansową Senatu ze strony USA, jak również w ramach Transatlantyckiego Dialogu Legislatorów;

48.  z dużym zadowoleniem przyjmuje poparcie USA dla nowej dyrektor generalnej WTO, Ngozi Okonjo-Iweali, oraz ponowne zaangażowanie się USA na rzecz porozumienia paryskiego; z zadowoleniem przyjmuje czteromiesięczne tymczasowe zawieszenie taryf celnych w sporze Airbus-Boeing, które miały nieproporcjonalnie negatywny wpływ na unijne produkty rolno-spożywcze, jako pozytywny krok w kierunku znalezienia trwałego rozwiązania kwestii dotowania cywilnych statków powietrznych; zauważa, że zawieszenie tych taryf celnych zakończy się w lipcu 2021 r., i apeluje o znalezienie rozwiązania, które doprowadzi do ich trwałego zniesienia;

49.  z zadowoleniem przyjmuje gotowość USA do rozpoczęcia dyskusji na temat rozwiązania problemu nadwyżki mocy produkcyjnych stali i aluminium na świecie; przyjmuje do wiadomości decyzję Komisji o zawieszeniu wzrostu taryf celnych na przywóz z USA, co stanowi przeciwwagę dla środków stosowanych przez USA;

50.  z zadowoleniem przyjmuje również szybkie zawarcie porozumienia WTO w sprawie kontyngentów taryfowych, które było pierwszym porozumieniem z USA wypracowanym z administracją J. Bidena i świadczy o gotowości nowej administracji do zawierania porozumień z UE w ramach WTO;

51.  uznaje jednocześnie, że nadal istnieją pewne rozbieżne interesy; w związku z tym wzywa obie strony do rozwiązania dwustronnych sporów; wzywa USA do zniesienia jednostronnych środków handlowych i wycofania gróźb podjęcia dodatkowych środków dotyczących podatków od usług cyfrowych, a także do powstrzymania się od przyjmowania dalszych środków i do skupienia się raczej na aspektach, które nas łączą; przywiązuje dużą wagę do szczytu UE–USA w czerwcu 2021 r. jako kroku na drodze do dalszej naprawy naszych stosunków handlowych i omówienia niewykorzystanych obszarów w celu zacieśnienia współpracy;

52.  pomimo toczących się rozmów wzywa USA do natychmiastowego zniesienia taryf celnych na stal i aluminium ujętych w sekcji 232, ponieważ europejskie przedsiębiorstwa nie mogą być uznawane przez USA za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, i podkreśla potrzebę wspólnego zajęcia się obawami związanymi z nadwyżką mocy produkcyjnych stali i aluminium w państwach trzecich; ponownie podkreśla m.in. ambicje UE dotyczące zniesienia taryf celnych na towary przemysłowe w handlu między UE a USA;

53.  mimo że ubolewa nad zakończeniem 301 dochodzeń w sprawie podatków od usług cyfrowych, z zadowoleniem przyjmuje zawieszenie na sześć miesięcy, podczas trwania negocjacji w ramach OECD, działań odwetowych w handlu w sektorach gospodarki takich jak sektor obuwniczy w państwach członkowskich, które wdrożyły podatek od usług cyfrowych; wyraża zaniepokojenie wstępnym wykazem ceł odwetowych przedstawionym przez przedstawiciela USA ds. handlu w wyniku 301 dochodzeń w sprawie różnych podatków od usług cyfrowych w UE, obejmujących szczególnie wrażliwe sektory produkcyjne, takie jak przemysł obuwniczy i skórzany, które mogą zostać wykluczone z rynku USA w przypadku przyjęcia dodatkowych taryf celnych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyspieszenia i jak najszybszego zakończenia negocjacji w ramach wniosku OECD w sprawie opodatkowania gospodarki cyfrowej oraz do podjęcia wszelkich możliwych środków, aby uniknąć dalszych szkód gospodarczych dla przedsiębiorstw z UE, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, w szczególności w kontekście strategii odbudowy gospodarki po pandemii COVID-19; uważa, że biorąc pod uwagę wyłączne kompetencje UE w dziedzinie wspólnej polityki handlowej i groźby odwetu ze strony USA w odniesieniu do przepisów dotyczących opodatkowania gospodarki cyfrowej, przedkłada się wspólne podejście UE nad podejście indywidualne poszczególnych państw, w szczególności aby uniknąć dalszej eskalacji krzyżowej transatlantyckich taryf celnych;

54.  uznaje, że nadal nie wykorzystano wszystkich możliwości w obszarze likwidowania znacznej biurokracji i wzmocnienia transatlantyckiego partnerstwa gospodarczego; w kontekście trwającego wyścigu technologicznego podkreśla znaczenie bliskiej transatlantyckiej przestrzeni regulacyjnej dla naszych przedsiębiorstw, zwłaszcza dla powstających technologii cyfrowych, energetycznych i klimatycznych; oczekuje, że obie strony odniosą się w dialogu do obaw UE dotyczących amerykańskich ustaw „Buy American Act” i „Jones Act”, w tym do kwestii zamówień publicznych i dostępu do rynków usług;

55.  opowiada się za wspólnym podejściem do walki z kryzysem związanym z COVID-19, między innymi przez zwiększenie dostępności i przystępności cenowej szczepionek; wzywa UE i USA do współpracy i przewodzenia działaniom na rzecz rozwiązania problemu niedoborów szczepionek, aby zadbać o jak najszybsze dostarczenie szczepionek na całym świecie możliwie największej liczbie ludzi; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź partnerstwa UE–USA w celu kontynuowania globalnych wysiłków na rzecz szczepień przeciwko COVID-19 poprzez objęcie szczepieniami 70 % ludności świata do czasu przyszłorocznego Zgromadzenia Ogólnego ONZ; przypomina, że świat stoi w obliczu problemu globalnego niedoboru szczepionek; w związku z tym, aby osiągnąć sprawiedliwy dostęp do szczepionek, wzywa UE i USA do współpracy z producentami w dążeniu do zwiększenia globalnych zdolności produkcyjnych dotyczących szczepionek i ich składników; wzywa obie strony do powstrzymania się od wszelkich środków ograniczających wywóz, zapewnienia właściwego funkcjonowania łańcuchów dostaw, zabezpieczenia wymaganych transferów technologii i poprawy gotowości na przyszłe stany zagrożenia zdrowia na całym świecie; zachęca obie strony do zacieśnienia współpracy regulacyjnej w celu ułatwienia niezbędnego dostępu do leków;

56.  wzywa Komisję oraz administrację Bidena do aktywnego wspierania inicjatyw nowej dyrektor generalnej WTO dotyczących w szczególności zdrowia; wskazuje w tym kontekście na stanowisko Parlamentu w sprawie ewentualnego odstępstwa od porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS), wyrażone w rezolucji z 10 czerwca 2021 r.(9);

57.  uważa, uznając znaczenie ochrony europejskich praw własności intelektualnej w celu utrzymania zdolności przedsiębiorstw do innowacji, że stosowne jest zbadanie wszystkich mających zastosowanie elastycznych postanowień zawartych w porozumieniu TRIPS, aby zwiększyć globalne zdolności produkcyjne w zakresie szczepionek i składników szczepionek; podkreśla, że znalezienie rozwiązań w kwestii praw własności intelektualnej jest możliwe wyłącznie w drodze wspólnej globalnej reakcji;

58.  podkreśla, że WTO pozostaje fundamentem opartego na zasadach, wielostronnego systemu handlu; wzywa do wzmocnionej współpracy w zakresie reformy WTO, w tym reformy jej trzech podstawowych funkcji, która obejmuje pilne zreformowanie i przywrócenie organu apelacyjnego, a także wzmocnienie funkcji monitorującej i konsultacyjnej WTO, między innymi przez promowanie otwartych porozumień wielostronnych;

59.  wzywa obie strony do współpracy m.in. w zakresie regulacji handlu produktami zdrowotnymi, opracowania zasad handlu cyfrowego oraz ustanowienia ambitnego programu dotyczącego klimatu i środowiska, poprzez wznowienie negocjacji dotyczących umowy w sprawie towarów środowiskowych, a także do wypracowania wspólnych wniosków, m.in. w sprawie dyscypliny w zakresie dotacji i stopniowego wycofywania dotacji do paliw kopalnych;

60.  oczekuje, że obie strony uzgodnią konkretne rezultaty 12. konferencji ministerialnej WTO (MC12), aby przygotować WTO do zielonej i cyfrowej transformacji, w tym porozumienie w sprawie połowów, deklarację w sprawie handlu i zdrowia, program prac na rzecz reformy systemu rozstrzygania sporów, program prac dotyczący dotacji przemysłowych i państwowych przedsiębiorstw, oraz osiągną znaczny postęp w negocjacjach dotyczących handlu elektronicznego;

61.  zachęca obie strony do aktualizacji zasad WTO dotyczących przedsiębiorstw państwowych, dotacji przemysłowych, nadwyżki mocy produkcyjnych i transferu technologii w celu skutecznego dostosowania organizacji do wyzwań XXI wieku; w tym kontekście popiera również rozszerzenie inicjatywy trójstronnej z Japonią oraz wzywa UE i USA do przewodzenia koalicji krajów reprezentujących podobne poglądy w WTO w celu uzgodnienia nowych zasad, przy jednoczesnym opracowaniu autonomicznego instrumentu przeciwko nieuczciwym dotacjom zagranicznym; oczekuje, że obie strony będą promować umowy wielostronne i dążyć do ich zawarcia; wzywa USA do odnowienia swoich zobowiązań wynikających z Porozumienia WTO w sprawie zamówień rządowych;

62.  odnotowuje wynik pierwszego spotkania na wysokim szczeblu w ramach dialogu UE-USA w sprawie Chin, na którym obie strony powtórzyły, że ich stosunki handlowe z Chinami są wieloaspektowe i obejmują elementy współpracy, konkurencji i systemowej rywalizacji; opowiada się za wspólnym strategicznym podejściem do Chin, a także współpracą w wielostronnych ramach dotyczących wspólnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, nieuczciwe praktyki handlowe, które prowadzą do zakłóceń na rynku, oraz brak równych warunków działania;

63.  zwraca uwagę na znaczenie przyjęcia skoordynowanego stanowiska w celu rozwiązania problemu zakłócających konkurencję subsydiów dla przemysłu, w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych i nadwyżki mocy produkcyjnych w sektorach krytycznych, wymuszonych transferów technologii, kradzieży własności intelektualnej, obowiązkowych wspólnych przedsięwzięć, barier rynkowych i zakazu pracy przymusowej poprzez włączenie dyskusji na temat umowy handlowej „pierwszej fazy” USA z Chinami oraz kompleksowej umowy inwestycyjnej UE;

64.  zauważa, że takich kwestii nie można rozwiązać jednostronnie lub dwustronnie i wymagają one koalicji partnerów o podobnych poglądach na szczeblu międzynarodowym w ramach WTO;

65.  podkreśla znaczenie uwzględnienia we wspólnej strategii UE-USA, a także w ramach WTO, poszanowania praw człowieka, w tym w działalności międzynarodowych przedsiębiorstw; zwraca w związku z tym uwagę na potrzebę wiążących przepisów dotyczących należytej staranności i wzywa USA do przyłączenia się do tego podejścia i wspierania go w całym łańcuchu dostaw;

66.  uważa, że UE i USA powinny wzmocnić współpracę transatlantycką w kwestii opartej na zasadach i zrównoważonej konektywności w odpowiedzi na chińską koncepcję „Jeden pas i jeden szlak” i wyraża nadzieję na przyszłą współpracę, w szczególności w odniesieniu do utrzymania wysokiej jakości norm;

67.  wzywa Komisję, aby podczas promowania dialogu i wspólnych działań zdecydowanie promowała interesy UE i jej otwartą strategiczną autonomię, a także reagowała na wprowadzane przez USA nieuzasadnione cła, eksterytorialne stosowanie sankcji, które jest sprzeczne z prawem międzynarodowym, i bariery rynkowe; podkreśla potrzebę wzmocnienia autonomicznych środków handlowych UE;

68.  zwraca się w szczególności do USA o dopilnowanie, by ich procedury udzielania zamówień publicznych były przejrzyste, otwarte i przewidywalne oraz oparte o zasadę równego traktowania;

69.  wzywa Komisję do opracowania wniosku w sprawie instrumentu mającego na celu powstrzymanie środków przymusu ze strony państw trzecich i przeciwdziałanie im, oraz przepisów wspierających europejskie przedsiębiorstwa objęte tymi sankcjami i działające zgodnie z prawem międzynarodowym;

70.  zachęca obie strony do zaangażowania się w ambitny dialog i znalezienia ram dla wspólnych działań i do wypracowania selektywnych porozumień poprzez wznowienie strategicznego dialogu na wysokim szczeblu;

71.  apeluje o silniejsze partnerstwo regulacyjne, ekologiczne, zrównoważone i cyfrowe za pośrednictwem Rady ds. Handlu i Technologii; apeluje o porozumienie w sprawie oceny zgodności, które przyniesie korzyści szczególnie MŚP, o skoordynowane podejście do ustanawiania międzynarodowych norm dotyczących technologii krytycznych i nowo powstających, takich jak sztuczna inteligencja, oraz o współpracę regulacyjną w zakresie dużych przedsiębiorstw technologicznych, a także podatków cyfrowych i globalnych; wzywa UE i USA do wymiany informacji i współpracy w zakresie monitorowania inwestycji zagranicznych w strategicznych sektorach, w tym potencjalnych wrogich przejęć;

72.  zachęca obie strony do wymiany najlepszych praktyk regulacyjnych; wzywa UE i USA do kontynuowania negocjacji w sprawie oceny zgodności z myślą o usunięciu uciążliwych finansowo barier pozataryfowych; podkreśla, jak istotne jest, aby obie strony dostosowały się i przewodziły koalicji partnerów o podobnych poglądach w celu zwiększenia wykorzystania norm transatlantyckich przez międzynarodowe organizacje normalizacyjne;

73.  wzywa obie strony do wykorzystania handlu jako środka do walki ze zmianą klimatu i osiągnięcia pozytywnej konwergencji; w związku z tym wzywa obie strony do współpracy w obszarze ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych, a w szczególności do koordynowania rozwoju mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, a także w zakresie skutecznych środków przeciwko nielegalnemu handlowi bronią oraz wzmocnienia przejrzystości i rozliczalności wywozu broni przez państwa członkowskie;

74.  wzywa USA i UE do współpracy w ramach OECD nad globalnym podatkiem od osób prawnych, przyjmując ze szczególnym zadowoleniem porozumienie osiągnięte przez kraje G7 w sprawie globalnej reformy podatkowej i podkreślając porozumienie w sprawie minimalnej globalnej stawki podatku od osób prawnych w wysokości co najmniej 15 %, a także do współpracy w zwalczaniu oszukańczych i szkodliwych praktyk handlowych;

75.  podkreśla, że silni partnerzy handlowi i gospodarczy przyczyniają się do silniejszych sojuszy; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane przez obie strony w celu zwiększenia odporności ich łańcuchów dostaw, zwłaszcza w odniesieniu do surowców krytycznych;

76.  wzywa do ściślejszej współpracy UE-USA w Arktyce, biorąc pod uwagę otwarcie nowych szlaków żeglugowych i ewentualną dostępność zasobów naturalnych w związku ze zmianą klimatu oraz uwzględniając rosnące zainteresowanie gospodarcze Arktyką ze strony innych krajów, takich jak Chiny; wzywa Komisję do zajęcia się również tymi możliwościami i wyzwaniami w opracowywanej strategii arktycznej;

77.  wzywa Komisję, aby w ramach powszechnej praktyki zachowała przejrzystość we współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, między innymi poprzez publikowanie wszystkich propozycji przesyłanych do USA, a także poprzez zagwarantowanie zaangażowania Parlamentu i społeczeństwa obywatelskiego w opracowywanie tych propozycji, aby zwiększać zaufanie konsumentów i obywateli;

Wspólne stawianie czoła wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa i obrony

78.  podkreśla, że sojusz transatlantycki ma nadal zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i stabilności kontynentu europejskiego, ponieważ NATO jest podstawą zbiorowej obrony Europy i głównym filarem bezpieczeństwa europejskiego; potwierdza ponadto, że sojusznicy i partnerzy NATO, a także Unia Europejska muszą wspólnie uczynić więcej, aby spełnić słuszne oczekiwania jako wiarygodni i równorzędni partnerzy transatlantyccy, którzy są w stanie i chcą bronić siebie samych oraz zarządzać kryzysami w ich własnym sąsiedztwie, przejmując w razie potrzeby inicjatywę, ale w ścisłej koordynacji z USA; popiera przywrócenie równowagi odpowiedzialności w stosunkach transatlantyckich w zakresie bezpieczeństwa przez wspieranie większej samodzielności państw członkowskich UE w kwestiach obrony, aby zmniejszyć obciążenie spoczywające na USA oraz w sposób, który stworzy synergię między członkostwem w NATO a zdolnościami obronnymi UE; podkreśla, że współpraca UE-NATO opiera się na 74 wspólnie uzgodnionych działaniach w konkretnych dziedzinach; przypomina, że obie organizacje mają różne zadania i priorytety, przy czym NATO odpowiada za zbiorową obronę terytorialną swoich członków, a UE za zarządzanie kryzysami wojskowymi za granicą, oraz potencjał do dalszego dialogu i współpracy w zakresie wyzwań dla bezpieczeństwa i partnerstwa strategicznego opartego na wspólnym poparciu dla podstawowych wartości, jakimi są demokracja, wolność i propagowanie pokoju; podkreśla, że pogłębiona współpraca, łączenie i udostępnianie zasobów oraz skuteczny i przejrzysty europejski sektor obronny wzmacnia również zdolności dostępne dla NATO; podkreśla, że stworzenie silnej bazy przemysłowej UE i większego potencjału wojskowego na szczeblu UE oraz inwestowanie w mobilność i interoperacyjność wojskową nie tylko wzmocni UE, ale jednocześnie wzmocni sojusz transatlantycki oraz zapewni synergię z rolą i znaczeniem UE i jej państw członkowskich w NATO; wyraża dlatego swoje pełne zaangażowanie w europejskie inicjatywy obronne, w szczególności takie jak m.in EFO, stała współpraca strukturalna (PESCO) i instrument dla krajów partnerskich ze wschodu (EPF); podkreśla, że partnerstwo transatlantyckie może odnieść sukces tylko wtedy, gdy wszystkie państwa członkowskie wypełnią swoje zobowiązania, w tym zobowiązania dotyczące inwestycji w dziedzinie obrony, i zaangażują się we wzajemne wsparcie oraz będą dążyły do bardziej zrównoważonego podziału obciążeń; podkreśla, że wszyscy sojusznicy NATO muszą inwestować środki finansowe w rozwój, nabywanie i utrzymywanie zdolności, których NATO potrzebuje do obrony swoich obywateli; zwraca również uwagę na trwający proces opracowywania kompasu strategicznego UE, który będzie kamieniem milowym na drodze do zacieśnienia europejskiej współpracy w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa, oraz podkreśla, że kompas strategiczny powinien być ściśle powiązany z opracowaniem koncepcji strategicznej NATO, a także wyraża przekonanie, że te równoległe procesy stanowią wyjątkową okazję do znacznego przyspieszenia i uaktualnienia transatlantyckiego partnerstwa politycznego i w dziedzinie bezpieczeństwa oraz do uczynienia go zdolnym do sprostania obecnym globalnym wyzwaniom, przed którymi stoją zarówno UE, jak i USA; podkreśla, że dążenie do europejskiej autonomii strategicznej w żadnym wypadku nie podważa NATO, lecz stanowi jego uzupełnienie; wzywa do zawarcia porozumienia administracyjnego między Europejską Agencją Obrony a Stanami Zjednoczonymi i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie UE i USA, które znalazło wyraz w oświadczeniu wydanym na zakończenie szczytu UE-USA 15 czerwca 2021 r., do jak najszybszego rozpoczęcia rozmów; popiera ustanowienie procesów koordynacji polityki zagranicznej oraz polityki bezpieczeństwa i obrony między USA, UE i Zjednoczonym Królestwem;

79.  z zadowoleniem przyjmuje pozytywną decyzję Rady z 6 maja 2021 r. upoważniającą koordynatora projektu w zakresie mobilności wojskowej, czyli Holandię, do zaproszenia USA, Kanady i Norwegii – w odpowiedzi na ich wnioski – do udziału w projekcie PESCO dotyczącym mobilności wojskowej; podkreśla, że udział ten zwiększy spójność potencjału UE i NATO oraz interoperacyjność, gotowość i odporność sił transatlantyckich;

80.  wzywa do wzmocnionej współpracy UE, USA i NATO z naszymi wschodnimi sąsiadami, w szczególności z Gruzją, Ukrainą i Mołdawią, w sprawach związanych z bezpieczeństwem i obronnością, w tym poprzez wspieranie integralności terytorialnej tych krajów, oraz do zwiększenia ich odporności na zagrożenia cybernetyczne, informacyjne, szpiegostwo i inne groźby kierowane pod ich adresem;

81.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o zmianie decyzji o wycofaniu sił amerykańskich z UE i zwiększeniu obecności wojskowej w państwach członkowskich UE jako oznakę zaangażowania w transatlantycką współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa; wyraża wdzięczność wielu żołnierzom USA, którzy w minionych dziesięcioleciach pomagali chronić bezpieczeństwo Europy i jej obywateli;

82.  wzywa UE i USA do wzmacniania ścisłej współpracy nie tylko w odniesieniu do tradycyjnych zagrożeń dla bezpieczeństwa, ale również tych pojawiających się, takich jak wroga zagraniczna dominacja technologiczna, zagrożenia hybrydowe, kampanie dezinformacyjne i wrogie ingerencje w procesy wyborcze; wzywa UE i USA do rozwijania ścisłej współpracy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa; wzywa UE do rozwijania bardziej skutecznych zdolności cybernetycznych w celu zwiększenia zdolności do obrony przed zagrożeniami cybernetycznymi; z zadowoleniem przyjmuje nową strategię Komisji dotyczącą cyberbezpieczeństwa jako podstawę do ustanowienia międzynarodowych norm i standardów w cyberprzestrzeni; wzywa do rozwijania, nabywania i utrzymywania niezbędnych zdolności, także w ramach NATO, w tym w zakresie wymiany informacji wywiadowczych, oraz do ściślejszej koordynacji między agencjami UE, takimi jak Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA), a ich amerykańskimi odpowiednikami; uznaje, że cyberobrona jest do pewnego stopnia skuteczniejsza, jeżeli obejmuje również pewne środki i działania ofensywne, pod warunkiem że ich stosowanie jest zgodne z prawem międzynarodowym; podkreśla potrzebę wspólnego podejścia w zakresie zakazu śmiercionośnej broni autonomicznej bez istotnej kontroli człowieka, uregulowania autonomii systemów uzbrojenia na szczeblu globalnym oraz ograniczenia eksportu i rozprzestrzeniania narzędzi cybernetycznych i technologii masowego nadzoru; podkreśla, że mechanizm globalnej kontroli zbrojeń musi zostać zaktualizowany, aby móc sprostać wyzwaniom związanym z cyberprzestrzenią i sztuczną inteligencją; wzywa partnerów transatlantyckich do wspierania i aktywnego udziału w apelu Sekretarza Generalnego ONZ o globalne zawieszenie broni;

83.  uważa, że ochrona procesów demokratycznych i wyborczych jest kwestią bezpieczeństwa globalnego; w związku z tym sugeruje wspólne opracowanie ustrukturyzowanych ram reakcji na ingerencję w procesy wyborcze, opartych na Transatlantyckim kodeksie praktyk na rzecz wolnych i odpornych procesów demokratycznych, w którym poszukuje się strukturalnych i kompleksowych środków reagowania na hybrydowy charakter ingerencji, w ścisłej współpracy z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE; wzywa UE i USA do promowania bliższej i ambitniejszej współpracy międzynarodowej w zakresie obserwacji wyborów ze wszystkimi właściwymi partnerami, zwłaszcza z organizacjami, które zaaprobowały „Deklarację zasad międzynarodowej obserwacji wyborów”, w celu przeciwdziałania rosnącym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego procesów wyborczych; podkreśla potrzebę wspólnego przeciwdziałania nasilającemu się zjawisku fałszywych wewnętrznych obserwacji wyborów, które podważa ogólne zaufanie publiczne do obserwacji wyborów, oraz przeprowadzenia dogłębnej oceny możliwości, wyzwań i zagrożeń związanych z coraz częstszym stosowaniem nowych wyborczych technologii informacyjnych i komunikacyjnych; podkreśla potrzebę wzmocnienia niezbędnej współpracy z odpowiednimi lokalnymi organizacjami zajmującymi się obserwacją wyborów na wszystkich szczeblach, a także ich ochrony w ramach prowadzonej przez nie działalności;

84.  podkreśla znaczenie uzyskania zdolności w zakresie kwantowych technologii obliczeniowych, a także potrzebę zacieśnienia współpracy między UE a USA w tej dziedzinie w trosce o to, aby informatyka kwantowa stała się rzeczywistością w pierwszej kolejności w gronie partnerów, których łączą bliskie stosunki i którzy mają wzajemnie wspierające się cele;

85.  podkreśla strategiczne znaczenie podmorskich kabli telekomunikacyjnych na północnym Atlantyku, które odpowiadają za ponad 95 % międzynarodowej telekomunikacji; ponownie podkreśla znaczenie skuteczniejszej współpracy transatlantyckiej w ochronie i zapewnianiu poszanowania międzynarodowych instrumentów regulujących kwestie kabli podmorskich, w tym konwencji UNCLOS;

86.  popiera nawiązanie dialogu między UE a USA na temat bezpieczeństwa i obrony oraz wzywa Wiceprzewodniczącego i Wysokiego Przedstawiciela do jego jak najszybszego rozpoczęcia; zwraca uwagę na znaczenie włączenia do tego dialogu także przedstawicieli NATO, aby wspierać synergię z bieżącą współpracą w ramach UE-NATO i uniknąć powielania działań politycznych; podkreśla, że dialog między UE a USA na temat bezpieczeństwa i obrony powinien obejmować współpracę w zakresie inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa i obrony, zarządzania kryzysowego, operacji wojskowych i dwustronnych kwestii bezpieczeństwa, jak odnotowano w programie UE-USA na rzecz globalnych zmian; podkreśla, że wymiana informacji stanowiłaby ważną część tego dialogu;

87.  podkreśla wspólną potrzebę zaangażowania się naszych społeczeństw w proces wglądu w nasze wspólne wartości demokratyczne oraz poszanowania dla innych i różnorodności opinii w celu ożywienia i obrony światowej demokracji przed nasilającym się autorytaryzmem – wspieranym przez Rosję i Chiny, ale także we wspólnocie transatlantyckiej – m.in. przez wzmocnienie odpowiedzialności i odporności naszych systemów demokratycznych, poprzez przeciwdziałanie ekstremistycznym poglądom i rasizmowi, które stanowią podatny grunt dla rozwoju ruchów antydemokratycznych, poprzez jednomyślne przeciwstawienie się szkodliwym wpływom autorytarnych podmiotów w wymiarze geopolitycznym, a także przez zaangażowanie w dialog transatlantycki i przez wspieranie inkluzywnych polityk społecznych i gospodarczych eliminujących pierwotne przyczyny nierówności; podkreśla wartość transatlantyckiego dialogu i współpracy w zakresie strategii politycznych wspierających demokrację, prawa człowieka i praworządność oraz przeciwdziałanie dezinformacji i obcej ingerencji; podkreśla, że po obu stronach należy zająć się czynnikami powodującymi spadek zaufania publicznego do polityki i instytucji; podkreśla, że wysiłki w tym kierunku powinny obejmować budowanie zaufania do nauki i faktów, rozszerzenie sieci bezpieczeństwa w ramach polityki niedyskryminacji, odrzucenie dyskryminacji rasowej i religijnej oraz znalezienie rozwiązań dla tego problemu;

88.  ponadto wzywa UE i USA do wspólnego zapewnienia wsparcia gospodarczego, politycznego i operacyjnego istniejącym organizacjom regionalnym w Afryce, takim jak Unia Afrykańska, połączone siły Grupy Pięciu na rzecz Sahelu i Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS);

89.  podkreśla, że UE i USA muszą połączyć wysiłki w obszarze zwalczania terroryzmu i radykalizacji oraz zapewnić, aby podejmowane starania były wspierane odpowiednimi zasobami i proporcjonalne do istniejących zagrożeń; uważa, że obaj partnerzy powinni dążyć do usprawnienia obecnej wymiany informacji wywiadowczych między państwami członkowskimi, ze szczególnym naciskiem na osiągnięcie lepszego rozeznania w sytuacji w kluczowych obszarach, w tym w kwestii pojawiających się „rajów bezpieczeństwa” oraz wykorzystywania przez terrorystów technologii przełomowych i powstających oraz taktyki hybrydowej;

90.  zachęca do intensywnej współpracy między UE i USA w działaniach na rzecz deradykalizacji i zwalczania terroryzmu, w tym do ustanowienia wspólnych działań szkoleniowych, wspólnych kursów antyterrorystycznych, programów wymiany dla funkcjonariuszy, ćwiczeń taktycznych i inicjatyw edukacyjnych;

91.  podkreśla podstawowe znaczenie zasad demokratycznych, które są podstawą naszego postępu społecznego i gospodarczego oraz wolnych społeczeństw; popiera propozycję prezydenta Bidena dotyczącą organizacji szczytu na rzecz demokracji w celu propagowania uniwersalnych wartości; wzywa USA do wykorzystania doświadczeń wyniesionych z Konferencji UE w sprawie przyszłości Europy oraz wzywa Komisję i Radę do wsparcia inicjatywy szczytu zarówno pod względem politycznym, jak i praktycznym; uważa, że zaproponowany szczyt na rzecz demokracji powinien mieć na celu promowanie multilateralizmu opartego na wartościach i solidarności z demokracjami, gdy wywierane są na nie naciski, wzmocnienie demokracji w wymiarze wewnętrznym i globalnym, w szczególności zwiększenie udziału obywateli w demokratycznych rządach, wyrażanie obaw i poszukiwanie pokojowych rozwiązań dla trwającego obecnie tłumienia ruchów demokratycznych oraz chronienie obrońców praw człowieka, w tym obrońców środowiska, na całym świecie, a także zajęcie się problemem rosnącego wpływu reżimów autorytarnych; podkreśla w związku z tym, że takie wysiłki mogłyby pomóc w wytyczeniu jasnego kierunku dalszych działań służących przeciwdziałaniu populizmowi i autorytaryzmowi, a także ochronie podstawowych wartości demokratycznych i praw człowieka; proponuje, aby UE ustanowiła, wraz z USA, transatlantycki sojusz na rzecz obrony demokracji na świecie i opracowała zestaw narzędzi służących obronie demokracji, który powinien obejmować wspólne działania w zakresie sankcji, politykę przeciwdziałania praniu pieniędzy, przepisy dotyczące warunkowości w odniesieniu do pomocy gospodarczej i finansowej, dochodzenia międzynarodowe oraz wsparcie dla działaczy na rzecz praw człowieka i obrońców demokracji; apeluje o lepszą komunikację z obywatelami po obu stronach i pomiędzy nimi na temat trwałego znaczenia więzi transatlantyckiej i jej aktualności w dzisiejszych czasach; potwierdza w tym względzie wartość wymiany między prawodawcami, przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim;

Ściślejsza koordynacja polityki zagranicznej

92.  uważa, że UE powinna w większym stopniu współpracować z USA oraz odnowić partnerstwo strategiczne dotyczące krajów Partnerstwa Wschodniego i Bałkanów Zachodnich, aby zbudować tam odporne, zamożne, demokratyczne i wieloetniczne społeczeństwa, zdolne do przeciwstawienia się destrukcyjnym wpływom zarówno lokalnych, jak i zewnętrznych sił autorytarnych; przypomina, że stabilność Bałkanów Zachodnich i krajów Partnerstwa Wschodniego jest kwestią pokoju i bezpieczeństwa zarówno dla regionu, jak i dla UE; z zadowoleniem przyjmuje wysoce wzmożoną koordynację działań USA i UE na rzecz wspierania krajów Bałkanów Zachodnich na ich drodze do integracji europejskiej i członkostwa w UE; uważa, że regularna, zinstytucjonalizowana koordynacja między Radą do Spraw Zagranicznych a sekretarzem stanu USA w tej i innych kwestiach polityki zagranicznej wzmocniłaby dialog transatlantycki i współpracę w kwestiach polityki zagranicznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz sprzyjałaby dalszej zbieżności stanowisk politycznych na szczeblu transatlantyckim; przypomina o swojej propozycji dotyczącej utworzenia Transatlantyckiej Rady Politycznej na potrzeby systematycznych konsultacji i koordynacji w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, której to radzie przewodniczyliby wiceprzewodniczący / wysoki przedstawiciel oraz sekretarz stanu USA, a podstawową formą jej działalności byłyby regularne kontakty z przywódcami politycznymi; apeluje o silne przywództwo UE i skuteczną koordynację działań z USA w celu przeciwstawienia się inicjatywom zmierzającym do zmiany granic oraz podobnym inicjatywom na szczeblu niższym niż krajowy, służącym pogłębieniu podziałów etnicznych i segregacji, a także kwestii chińskich inwestycji i finansowania w regionie oraz ich wpływu na demokratyczne rządy i środowisko; podkreśla znaczenie ścisłej współpracy i koordynacji między UE a USA w zakresie zwalczania zawłaszczania państwa, korupcji, przestępczości zorganizowanej, ingerencji obcych sił i ataków na wolność mediów oraz promowania praworządności, głębokich reform, stosunków dobrosąsiedzkich i pojednania, a także celu integracji euroatlantyckiej; podkreśla wiodącą rolę UE w procesie normalizacji stosunków między Serbią a Kosowem;

93.  podkreśla, że we wspólnym interesie leży wspieranie w perspektywie długoterminowej trwałego pokoju, stabilności, bezpieczeństwa, odporności, demokracji i poszanowania praw człowieka na Zakaukaziu; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie USA w regionie, we współpracy z UE, w tym poprzez takie mechanizmy, jak Grupa Mińska OBWE;

94.  apeluje, by UE i USA wspólnie zajęły się nieustannymi i rosnącymi zagrożeniami dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego, w tym przemytem dóbr kultury, zwłaszcza w strefach konfliktów; wzywa do przyjęcia strategii obejmującej rzetelne kampanie uświadamiające, powszechne potępienie handlu zabytkami nieznanego pochodzenia, ustanowienie jednolitego kodeksu postępowania w zakresie ochrony obiektów kultury, wspieranie ściślejszej współpracy między różnymi organami ścigania, obejmującej natychmiastową wymianę informacji między krajowymi agencjami wywiadowczymi, oraz ściślejszą współpracę między organami ścigania a środowiskami artystycznymi i archeologicznymi;

95.  zauważa, że wpływ gospodarczy Chin, ich potęga geopolityczna i różne formy projekcji siły, a także potęga militarna spowodowały, że system autorytarnych rządów Chin wszedł w konflikt z zachodnimi systemami rządów opartymi na liberalnych wartościach demokratycznych; przypomina o zwiększonej obecności Chin na arenie międzynarodowej i w Europie, dzięki inicjatywie „Jeden pas i jeden szlak”, i działaniach Chin w cyberprzestrzeni, w regionie Arktyki i w Afryce; podkreśla w związku z tym, że Chiny stały się rywalem systemowym i konkurentem, lecz powinny być również ważnym partnerem w rozwiązywaniu wielu problemów globalnych; jest przekonany, że wspólne transatlantyckie podejście do stosunków z Chinami jest najlepszym sposobem na zapewnienie pokojowych, zrównoważonych i wzajemnie korzystnych długoterminowych stosunków z Chinami; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje niedawne wznowienie kompleksowego strategicznego dialogu na wysokim szczeblu między UE a USA na temat Chin i uważa, że powinno to zapewnić kluczowy mechanizm wspierania naszych interesów i zarządzania różnicami oraz zbadania możliwości zaangażowania się UE i USA, wraz z Chińską Republiką Ludową, w wielostronne ramy dotyczące wspólnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, zagrożenia związane ze zdrowiem, poszanowanie praw człowieka, cyberprzestrzeń, kontrola zbrojeń, nieproliferacja oraz pojawiające się przełomowe technologie; podkreśla, że dialog ten powinien mieć wyraźny wymiar parlamentarny; wzywa do opracowania szerokiego wachlarza instrumentów politycznych oraz, w miarę możliwości, do poszukiwania synergii transatlantyckich w relacjach z Chinami; podkreśla w związku z tym, że UE i USA podzielają bardzo poważne obawy dotyczące systematycznego łamania praw człowieka w Chinach, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności ujgurskiej; wyraża głębokie przekonanie, że stosunki z ChRL, zarówno dwustronne, jak i innego rodzaju, muszą zawsze obejmować ochronę i promowanie wspólnych wartości demokratycznych oraz że u podstaw wszelkich wielostronnych programów musi leżeć koncepcja pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego i ochrony praw człowieka;

96.  podkreśla, że należy zbadać obszary porozumienia, możliwości współpracy, lepszej koordynacji i konsultacji między USA a UE w sprawie Chin, w celu uniknięcia napięć transatlantyckich, takich jak te, które wystąpiły po przyjęciu trójstronnego porozumienia w sprawie bezpieczeństwa między USA, Zjednoczonym Królestwem i Australią, znanego jako AUKUS, bez konsultacji z sojusznikami z UE, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony praw człowieka i praw mniejszości, łagodzenia napięć na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, Hongkongu i w Cieśninie Tajwańskiej; podkreśla znaczenie konwencji UNCLOS jako podstawy prawnej do rozwiązywania konfliktów; ponawia swoje poparcie dla wspólnych inicjatyw w zakresie konektywności, również w ramach ogłoszonej niedawno strategii UE „Global Gateway” ;

97.  z zadowoleniem przyjmuje ostatnie postępy w zakresie strategii UE dotyczącej Indo-Pacyfiku; wzywa do szybkiego i kompleksowego wdrożenia tej strategii, ponieważ leży to w interesie UE oraz promowałoby jej wartości, i podkreśla geostrategiczne znaczenie tego regionu, w którego granicach mieszczą się transatlantyccy demokratyczni przyjaciele i partnerzy obu stron, tacy jak Japonia, Korea Południowa, Australia i Nowa Zelandia, a także Tajwan, oraz wzywa do wzmocnienia partnerstwa i koordynacji między UE i USA w regionie Indo-Pacyfiku; przypomina o znaczeniu umacniania strategicznych więzi z członkami ASEAN oraz Forum Wysp Pacyfiku;

98.  podkreśla, że niedemokratyczne reżimy, takie jak Chiny, w coraz większym stopniu wykorzystują technologię do kontrolowania i represjonowania swoich obywateli, ograniczając korzystanie z praw podstawowych, społecznych i politycznych; wzywa do zacieśnienia współpracy UE-USA w zakresie rozwoju technologii ukierunkowanej na człowieka, która szanuje prywatność i ogranicza uprzedzenia i dyskryminację;

99.  stwierdza, że nabywanie przez Chiny własności intelektualnej i postępy technologiczne osiągnięte przez czołowe ośrodki badawcze często są wykorzystywane do osiągania przez ten kraj własnych celów wojskowych, dlatego podkreśla, że UE powinna pracować nad stworzeniem długoterminowej strategii mającej na celu przeciwdziałanie realizowanej przez Chiny strategii fuzji wojskowo-cywilnych w Europie;

100.  uznaje, że UE i USA powinny koordynować działania w kwestiach, w których działania Chin są sprzeczne z euroatlantyckimi interesami w obszarze bezpieczeństwa; podkreśla, że priorytetowo należy traktować wyzwania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, bezpieczeństwa hybrydowego, technologii przełomowych i powstających, przestrzeni kosmicznej, kontroli zbrojeń i nieproliferacji;

101.  wyraża zaniepokojenie stosowaniem przez Chiny przymusu gospodarczego wobec państw członkowskich i państw trzecich; popiera ideę zbiorowej obrony gospodarczej poprzez współpracę z demokracjami podzielającymi te same poglądy przeciwko przymusowi gospodarczemu ze strony Chin;

102.  jest zaniepokojony bliskimi związkami między Komunistyczną Partią Chin a przemysłem w Chinach, zwłaszcza firmami ochroniarskimi; zaleca, aby państwa członkowskie przeprowadziły wewnętrzną kontrolę procedur zamówień publicznych w celu zagwarantowania, aby produkty wprowadzone do ich sieci krajowych i instytucji obrony nie zawierały technologii pochodzących z przedsiębiorstw w Chinach;

103.  apeluje o ścisłą współpracę z myślą o przygotowaniu wspólnego planu stosunków z Federacją Rosyjską i, równolegle, o wspólnym reagowaniu na szereg zagrożeń z jej strony, takich jak postępująca destabilizacja Ukrainy, Gruzji i Republiki Mołdawii, wspieranie bezprawnych rządów Aleksandra Łukaszenki na Białorusi, rola i wpływ Rosji na Bałkanach Zachodnich i na Morzu Czarnym, godne pożałowania ingerencje w procesy demokratyczne w UE i USA, w tym w wybory, finansowanie ekstremistycznych partii politycznych i rewizjonistycznych strategii politycznych, zagrożenia hybrydowe i kampanie dezinformacyjne, a jednocześnie o dążenie do selektywnej współpracy w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania transatlantyckiego, zwłaszcza w obszarze struktury kontroli zbrojeń, obejmującej Układ między Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o eliminacji rakiet średniego i krótszego zasięgu, a także dyplomacji klimatycznej, ożywienia Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) i stabilizacji sytuacji w Afganistanie; z zadowoleniem przyjmuje podjętą przez obecną administrację USA decyzję o przedłużeniu obowiązywania nowego układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych; podkreśla potrzebę ożywienia rozmów w sprawie kontroli zbrojeń między kluczowymi światowymi podmiotami, takimi jak USA i Rosja, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo europejskie, a także włączenia Chin do przyszłych negocjacji w sprawie kontroli zbrojeń; podkreśla potrzebę pilnej przebudowy konwencjonalnej struktury kontroli zbrojeń w celu ograniczenia wyścigu zbrojeń i możliwości zaistnienia nieprzewidzianych wydarzeń; z zadowoleniem przyjmuje gotowość administracji Bidena do wznowienia dialogu i negocjacji z Rosją oraz popiera plan UE i USA dotyczący nawiązania dialogu na wysokim szczeblu między UE a USA na temat Rosji; jest zdania, że UE i jej państwa członkowskie powinny aktywnie wspierać poszukiwanie dróg dalszego dialogu i przyczyniać się do odbudowy wzajemnego zaufania; podkreśla znaczenie równoległego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim i wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, które dążą do pogłębienia dialogu na temat pluralizmu politycznego, upodmiotowienia i uzasadnionych demokratycznych aspiracji narodu rosyjskiego;

104.  uważa, że UE i USA muszą koordynować swoje dwutorowe podejście do odstraszania i dialogu z Rosją w ramach parametrów uzgodnionych na szczytach w Walii i Warszawie;

105.  wzywa UE i USA do szybkiego i zdecydowanego przeciwdziałania destrukcyjnym działaniom rosyjskich służb wywiadowczych na terytorium UE; zaleca, by państwa członkowskie zacieśniły współpracę kontrwywiadowczą i wymianę informacji;

106.  wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Radę do opracowania nowego strategicznego podejścia do stosunków UE z Rosją, które musi lepiej wspierać społeczeństwo obywatelskie, zacieśniać kontakty międzyludzkie z obywatelami Rosji, wyznaczać jasne granice współpracy z rosyjskimi podmiotami państwowymi, wykorzystywać standardy technologiczne i otwarty internet do wspierania wolnych przestrzeni i ograniczania technologii opresyjnych oraz okazywać solidarność ze wschodnimi partnerami UE, w tym w kwestiach bezpieczeństwa i pokojowego rozwiązywania konfliktów; podkreśla, że jakikolwiek dialog między UE i USA a Rosją musi opierać się na poszanowaniu prawa międzynarodowego i praw człowieka;

107.  podkreśla znaczenie współpracy i koordynacji między USA a UE w odniesieniu do kontynentu afrykańskiego, jego różnych regionów i krajów oraz wzywa do takiej współpracy i koordynacji w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju oraz promowania bezpieczeństwa, stabilności i dobrobytu; podkreśla pilną potrzebę silnego i sprawiedliwego partnerstwa między USA, UE i Afryką, uwzględniającego wyzwania, jakim są zmiana klimatu i jej skutki demograficzne, utrata różnorodności biologicznej, eksploatacja przez Chiny zasobów naturalnych Afryki, zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy, edukacja, cyfryzacja, praworządność, promowanie demokracji oraz utrwalenie praw człowieka, społeczeństwa obywatelskiego i równouprawnienia płci; uważa, że wszelka pomoc w zakresie bezpieczeństwa powinna opierać się na podejściu opartym na bezpieczeństwie ludzi i potrzebach ludności lokalnej, być w pełni zgodna z prawem międzynarodowym i obejmować stabilne mechanizmy odpowiedzialności oraz nadzoru demokratycznego i parlamentarnego; przyjmuje z zadowoleniem zobowiązanie administracji Bidena do wzmocnienia współpracy z międzynarodową koalicją na rzecz Sahelu; wzywa USA i UE do prowadzenia wspólnych działań w odpowiedzi na wzrost brutalnego ekstremizmu, terroryzmu ISIS i podmiotów powiązanych z Al-Kaidą oraz na wyzwania humanitarne, gospodarcze i związane z zarządzaniem zarówno w Sahelu, jak i ogólnie w regionie MENA (Bliski Wschód i Afryka Północna); wzywa do pogłębienia dialogu i koordynacji w zakresie stanowiska partnerów transatlantyckich wobec wyzwań stojących przed takimi krajami, jak Irak, Liban, Syria, Iran i Libia;

108.  wzywa do lepszej współpracy w regionie Arktyki, uwzględniając rosnące zainteresowanie Arktyką ze strony innych krajów, takich jak Chiny, oraz działania i zbrojenia prowadzone przez Rosję w tym regionie; z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE i USA – czego dowodem jest oświadczenie wydane po szczycie UE-USA 15 czerwca 2021 r. – o wspólnym działaniu na rzecz zachowania Arktyki jako regionu pokoju i stabilności oraz o współpracy w ramach Rady Arktycznej;

109.  podkreśla potrzebę utrzymania i, w stosownych przypadkach, pogłębienia strukturalnych stosunków strategicznych między UE, USA i Zjednoczonym Królestwem, przez wykorzystanie naszych wspólnych wartości, interesów i wyzwań, w tym w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zapewnieniu autonomii procesu decyzyjnego UE;

110.  ubolewa nad przejęciem przemocą Afganistanu przez talibówpo wycofaniu się sił amerykańskich i europejskich oraz nad wynikającymi z tego powszechnymi przypadkami łamania praw człowieka, zwłaszcza w odniesieniu do dziewcząt, kobiet oraz mniejszości etnicznych i religijnych, a także nad pogłębiającym się kryzysem humanitarnym w tym kraju; podtrzymuje swoje stanowisko, że społeczność transatlantycka musi podwoić wysiłki na rzecz długotrwałego pokoju, stabilności i postępu w Afganistanie poprzez wspieranie afgańskiego społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, zwłaszcza obrońców praw kobiet, działaczy politycznych, dziennikarzy, naukowców, artystów oraz innych zagrożonych grup i osób; apeluje o ustanowienie solidnego transatlantyckiego procesu koordynacji i konsultacji w celu pozyskiwania, przechowywania i dzielenia się informacjami wywiadowczymi dotyczącymi zagrożenia terrorystycznego pochodzącego z Afganistanu, zwłaszcza ze strony ISIS, Al-Kaidy i powiązanych z nimi grup; wzywa do przyjęcia skoordynowanego podejścia transatlantyckiego, łączącego potrzebę współpracy operacyjnej z talibami w celach humanitarnych i antyterrorystycznych z jasnymi warunkami przyszłych kontaktów z rządem kierowanym przez talibów, które powinny obejmować zobowiązanie do przestrzegania praw człowieka i zwalczania terroryzmu; apeluje o głęboką transatlantycką refleksję nad doświadczeniami wyniesionymi z misji w Afganistanie w celu wyciągnięcia wniosków niezbędnych dla przyszłych wysiłków na rzecz promowania stabilności, bezpieczeństwa i dobrych rządów na świecie; wzywa ponadto partnerów transatlantyckich do współpracy ze wszystkimi sąsiadami Afganistanu, mając na uwadze trudną sytuację Afgańczyków, którzy szukali tam schronienia, oraz potrzebę udzielenia im pomocy;

111.  z zadowoleniem przyjmuje wznowione zaangażowanie USA we wschodniej części Morza Śródziemnego, w szczególności dzięki ustawie o wschodniej części Morza Śródziemnego z 2019 r., która zezwala na udzielanie nowej pomocy w zakresie bezpieczeństwa dla Cypru i Grecji oraz ożywia współpracę energetyczną między podmiotami regionalnymi; z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE i USA – czego dowodem jest oświadczenie wydane po szczycie UE-USA 15 czerwca 2021 r. – o ścisłej współpracy na rzecz trwałej deeskalacji we wschodniej części Morza Śródziemnego, gdzie rozbieżności powinny być rozstrzygane w drodze dialogu prowadzonego w dobrej wierze i zgodnie z międzynarodowym prawem morza; popiera oświadczenie UE i USA, że zamierzają one dążyć do nawiązania z demokratyczną Turcją stosunków opartych na współpracy i wzajemnych korzyściach;

112.  popiera ściślejszą współpracę z USA i krajami Ameryki Łacińskiej w promowaniu multilateralizmu, wartości demokratycznych, praw człowieka i norm prawa międzynarodowego, wzrostu gospodarczego, walki z nierównościami, walki z handlem narkotykami i przestępczością zorganizowaną, we wspieraniu różnorodności biologicznej i w walce ze zmianą klimatu; podkreśla potrzebę bardziej aktywnego zaangażowania się UE i USA w kontakty z Ameryką Łacińską i regionem Karaibów jako ważnymi sojusznikami na forach międzynarodowych oraz jako partnerami strategicznymi w obronie multilateralizmu; wzywa do utworzenia „sojuszu trójkąta atlantyckiego” między UE, USA i Ameryką Łacińską, który umożliwi obu regionom wspólne osiąganie dalszych postępów w takich dziedzinach jak demokracja, bezpieczeństwo i zwalczanie nielegalnego obrotu narkotykami, walka z nierównościami i współpraca na rzecz rozwoju; w związku z tym podkreśla, jak ważne jest, by ta współpraca z USA i z krajami Ameryki Łacińskiej przełożyła się na podejmowanie wspólnych starań na rzecz wspierania opozycjonistów i dysydentów represjonowanych w różnych krajach za obronę wartości demokratycznych i ochronę praw człowieka; dlatego wzywa USA i Unię Europejską, aby współpracowały ze sobą i innymi państwami o podobnych wartościach w celu przywrócenia praw człowieka i demokracji w Wenezueli za pomocą prawdziwie wolnych, wiarygodnych, powszechnych, przejrzystych i w pełni demokratycznych wyborów, a także poprzez wsparcie prawowitych sił politycznych uznanych przez Parlament Europejski; ponownie podkreśla swoje zaangażowanie w promowanie demokracji i praw człowieka we wszystkich krajach Ameryki Łacińskiej; wzywa do większej koordynacji między UE a USA w zakresie sankcji; ponawia swoją propozycję, aby USA i UE regularnie wymieniały się poglądami na organizowanych przez obydwie strony szczytach z krajami Ameryki Łacińskiej, tj. na szczytach UE-CELAC oraz na Szczytach Ameryk organizowanych przez Organizację Państw Amerykańskich;

113.  zwraca uwagę na znaczenie regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej dla bezpieczeństwa i stabilności europejskiej, a tym samym również transatlantyckiej; wzywa zatem do pogłębienia dialogu i koordynacji w zakresie stanowiska partnerów transatlantyckich wobec regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, w tym poprzez podjęcie działań przeciwko poważnym naruszeniom praw człowieka i prawa międzynarodowego, do których dochodzi w tym regionie; wzywa USA do ponownego przystąpienia do Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) jako podstawy światowego reżimu nieproliferacji oraz deeskalacji na Bliskim Wschodzie i w regionie Zatoki Perskiej; popiera apel USA o „dłuższe i silniejsze” porozumienie nuklearne z Iranem i wzywa do współpracy transatlantyckiej w tym zakresie jako kolejnego kroku; z zadowoleniem przyjmuje decyzję USA o przedłużeniu finansowania UNRWA; wzywa do wznowienia transatlantyckich wysiłków na rzecz znaczącego ożywienia i pomyślnego zakończenia procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie, co doprowadzi do wypracowania realnego rozwiązania polegającego na istnieniu dwóch państw; z zadowoleniem przyjmuje podpisanie i wdrożenie porozumień abrahamowych i zachęca do współpracy transatlantyckiej w celu pogłębienia tych więzi;

o
o   o

114.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz Wiceprzewodniczącemu Komisji i Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, a także, tytułem informacji, Departamentowi Stanu i Kongresowi USA.

(1) Dz.U. C 28 z 27.1.2020, s. 49. (2) Dz.U. C 117 E z 6.5.2010, s. 198. (3) Dz.U. C 65 z 19.2.2016, s. 120. (4) Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 89. (5) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0012. (6) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0013. (7) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0256. (8) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/IP_20_2391 (9) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 10 czerwca 2021 r. w sprawie sprostania globalnemu wyzwaniu dotyczącemu COVID-19: skutki odstępstwa od porozumienia WTO TRIPS w odniesieniu do szczepionek, leczenia oraz sprzętu i zwiększania zdolności produkcyjnych w związku z COVID-19 w krajach rozwijających się, Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0283.