Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie wspólnego projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022, zatwierdzonego przez komitet pojednawczy w ramach procedury budżetowej (13911/2021 – C9-0428/2021 – 2021/0227(BUD))

P9_TA(2021)0465 A9-0326/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wspólny projekt zatwierdzony przez komitet pojednawczy oraz oświadczenia Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji odnoszące się do projektu (13911/2021 – C9-0428/2021),

–  uwzględniając projekt budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022, przyjęty przez Komisję dnia 9 lipca 2021 r.(COM(2021)0300),

–  uwzględniając stanowisko w sprawie projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022, przyjęte przez Radę dnia 6 września 2021 r. i przekazane Parlamentowi Europejskiemu dnia 10 września 2021 r. (11352/2021 – C9-0353/2021),

–  uwzględniając list w sprawie poprawek nr 1/2022 do projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022, przedstawiony przez Komisję w dniu 12 października 2021 r. (COM(2021)0642),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 października 2021 r. dotyczącą stanowiska Rady w sprawie projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022(1) i zawarte w niej poprawki budżetowe,

–  uwzględniając art. 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

–  uwzględniając decyzję Rady (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylającą decyzję 2014/335/UE, Euratom(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027(4),

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(5),

–  uwzględniając art. 95 i art. 96 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie swojej delegacji do komitetu pojednawczego (A9-0326/2021),

1.  zatwierdza wspólny projekt;

2.  potwierdza wspólne oświadczenia załączone do niniejszej rezolucji;

3.  przyjmuje do wiadomości oświadczenia Komisji załączone do niniejszej rezolucji;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do stwierdzenia, że budżet ogólny Unii Europejskiej na rok budżetowy 2022 został ostatecznie przyjęty, i do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

5.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji ustawodawczej Radzie, Komisji, innym zainteresowanym instytucjom i organom oraz parlamentom narodowym.

ZAŁĄCZNIK

Budżet

OSTATECZNY na rok 2022 – Elementy wspólnych konkluzji

Wspólne konkluzje dotyczą następujących punktów:

1.  Budżet na rok 2022

2.  Budżet na rok 2021 – Projekty budżetów korygujących nr 5/2021 i 6/2021

3.  Oświadczenia

Ogólny zarys

A.  Budżet na rok 2022

Zgodnie z elementami wspólnych konkluzji:

—  Ogólny poziom środków na zobowiązania w budżecie na 2022 r. ustalono na poziomie 169 515,8 mln EUR. W ujęciu ogólnym pozostawia to margines poniżej pułapów WRF na 2022 r. w wysokości 1 167,8 mln EUR w środkach na zobowiązania.

—  Ogólny poziom środków na płatności w budżecie na 2022 r. ustalono na poziomie 170 603,3 mln EUR. W ujęciu ogólnym pozostawia to margines poniżej pułapów WRF na 2022 r. w wysokości 1 695,8 mln EUR w środkach na płatności.

—  Uruchamia się instrument elastyczności na rok budżetowy 2022 w wysokości 368,4 mln EUR w środkach na zobowiązania w dziale 6 „Sąsiedztwo i świat”.

Komisja szacuje, że środki na płatności na 2022 r. związane z uruchomieniem instrumentu elastyczności w latach 2019, 2020, 2021 i 2022 wynoszą 467,2 mln EUR. Przewidywany harmonogram płatności powiązanych pozostających kwot należności za te lata przedstawiono w poniższej tabeli.

B.  Budżet na rok 2021

Projekt budżetu korygującego nr 5/2021 zatwierdza się zgodnie z propozycją Komisji.

Projekt budżetu korygującego nr 6/2021 zatwierdza się zgodnie z propozycją Komisji.

1.  Budżet na rok 2022

1.1.  Zamknięte linie budżetowe

O ile w niniejszych konkluzjach nie stwierdzono inaczej, wszystkie linie budżetowe zostają potwierdzone zgodnie z propozycją Komisji zawartą w projekcie budżetu na 2022 r. zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022.

Ponadto wszystkie linie budżetowe zmienione przez Radę i zatwierdzone przez Parlament podczas czytania budżetu są potwierdzone w wersji zmienionej przez Radę.

W przypadku pozostałych linii budżetowych komitet pojednawczy doszedł do wniosków ujętych w częściach 1.2–1.7 poniżej.

1.2.  Kwestie horyzontalne

Agencje zdecentralizowane

Wkład UE (w środkach na zobowiązania i w środkach na płatności oraz jeśli chodzi o liczbę stanowisk) dla wszystkich agencji zdecentralizowanych ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu na rok 2022 zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, z wyjątkiem:

—  w poddziale 2b:

—  Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust, artykuł 07 10 07), w przypadku której przyznano 5 dodatkowych stanowisk i zwiększono poziom środków na zobowiązania i środków na płatności o 380 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację średnio w połowie roku;

—  Prokuratury Europejskiej (EPPO, artykuł 07 10 08), w przypadku której poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 3 750 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację dodatkowych pracowników zaproponowaną przez Komisję w projekcie budżetu na 2022 r., zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, średnio pod koniec pierwszego kwartału zamiast w połowie roku;

—  w poddziale 4:

—  Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO, artykuł 10 10 01), w przypadku którego przyznano 5 dodatkowych stanowisk, a poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 380 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację średnio w połowie roku;

—  Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex, artykuł 11 10 01), w przypadku której poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zmniejszono o 65 000 000 EUR.

Agencje wykonawcze

Wkład UE (w środkach na zobowiązania i w środkach na płatności oraz jeśli chodzi o liczbę stanowisk) dla wszystkich agencji wykonawczych ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022.

Projekty pilotażowe / działania przygotowawcze

Zatwierdza się kompleksowy pakiet 56 projektów pilotażowych / działań przygotowawczych (PP/ DP) na łączną kwotę 89,5 mln EUR w środkach na zobowiązania, zgodnie z propozycją Parlamentu.

Obejmuje to działania „w kierunku utworzenia Europejskiej Akademii Dyplomatycznej”, która zostanie wdrożona przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ).

W pakiecie tym zastosowano się do przewidzianych w rozporządzeniu finansowym pułapów dla projektów pilotażowych i działań przygotowawczych.

1.3.  Działy wydatków w ramach finansowych – środki na zobowiązania

Wziąwszy pod uwagę powyższe konkluzje dotyczące zamkniętych linii budżetowych, agencji oraz projektów pilotażowych i działań przygotowawczych, komitet pojednawczy uzgodnił, co następuje.

Dział 1 – Jednolity rynek, innowacje i gospodarka cyfrowa

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

Z dodatkowych środków na zobowiązania w wysokości 30,0 mln EUR na Program na rzecz jednolitego rynku (poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, oraz wspieranie ich dostępu do rynków, artykuł 03 02 02), 10,0 mln EUR ma zostać przeznaczone na zapewnienie różnych form wsparcia dla sektora turystyki.

W rezultacie uzgodnioną kwotę środków na zobowiązania określa się na poziomie 21 775,1 mln EUR, pozostawiając margines 102,9 mln EUR w ramach pułapu wydatków działu 1.

Zgodnie z art. 15 ust. 3 rozporządzenia finansowego(6) komitet pojednawczy zgadza się ponownie udostępnić środki na zobowiązania w liniach budżetowych przeznaczonych na badania naukowe na łączną kwotę 117,3 mln EUR w środkach na zobowiązania, co stanowi wzrost o 40,0 mln EUR w stosunku do poziomu zaproponowanego przez Komisję w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022. Zasilona zostaje następująca linia budżetowa i zmienia się odpowiednio uwagi do niej:

Środki te stanowią część ogólnej kwoty wynoszącej do 0,5 mld EUR (w cenach z 2018 r.) na lata 2021–2027, jak uzgodniono w ramach porozumienia w sprawie WRF. Oznacza to, że na lata 2023–2027 dostępna pozostaje maksymalna kwota 372,8 mln EUR (w cenach z 2018 r.).

Poddział 2a – Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

W rezultacie uzgodnioną kwotę środków na zobowiązania określa się na poziomie 49 708,8 mln EUR, pozostawiając margines w wysokości 30,2 mln EUR w ramach pułapu wydatków dla poddziału 2a.

Poddział 2b – Odporność i wartości

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu, zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

W świetle obecnych stóp procentowych i niedawnych operacji finansowych NGUE środki na linię budżetową 06 04 01 można zmniejszyć o 244,7 mln EUR przy jednoczesnym zachowaniu zdolności do finansowania bezzwrotnego elementu NGUE w 2022 r. W porównaniu z projektem budżetu kolejne 20 mln EUR zostanie przesunięte na rok 2027, aby skompensować odpowiednią koncentrację wydatków na wstępie w ramach Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia (EU4Health).

Zwiększenie o 3,0 mln EUR środków na zobowiązania dla Europejskiego Korpusu Solidarności (Europejski Korpus Solidarności, artykuł budżetu 07 04 01) oraz o 5,0 mln EUR w związku ze zwiększeniem środków na zobowiązania o 35 mln EUR dla programu Erasmus+, co daje łączny efekt w wysokości 8 mln EUR, ma zostać przeznaczone na przygotowanie i prowadzenie działań związanych z Europejskim Rokiem Młodzieży 2022.

W rezultacie uzgodnioną kwotę środków na zobowiązania określa się w wysokości 6 330,2 mln EUR, pozostawiając margines w wysokości 130,8 mln EUR w ramach pułapu wydatków dla poddziału 2b.

Dział 3 – Zasoby naturalne i środowisko

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu, zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

W efekcie uzgodniony poziom środków na zobowiązania ustalono na 56 235,4 mln EUR, co pozostawia margines w wysokości 283,6 mln EUR w ramach pułapu wydatków w dziale 3, z czego 270,1 mln EUR w ramach podmarginesu „Wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie”.

Dział 4 – Migracja i zarządzanie granicami

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu, zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

Zwiększenie środków na zobowiązania o 20 mln EUR na Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (Fundusz Azylu, Migracji i Integracji, artykuł 10 02 01) ma zostać przeznaczone na finansowanie przesiedleń uchodźców afgańskich.

Zwiększenie środków na zobowiązania o 25 mln EUR na Fundusz Zintegrowanego Zarządzania Granicami – Instrument Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (artykuł 11 02 01) ma zostać przeznaczone na zarządzanie kryzysem migracyjnym na granicy Białorusi.

W rezultacie uzgodnień poziom środków na zobowiązania ustala się na 3 091,2 mln EUR, pozostawiając margines w wysokości 99,8 mln EUR w ramach pułapu wydatków działu 4.

Dział 5 – Bezpieczeństwo i obrona

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022. W rezultacie uzgodnień poziom środków na zobowiązania ustala się na 1 785,3 mln EUR, pozostawiając margines w wysokości 82,7 mln EUR w ramach pułapu wydatków działu 5.

Dział 6 – Sąsiedztwo i świat

Środki na zobowiązania ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu, zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z uwzględnieniem korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy, które przedstawiono szczegółowo w poniższej tabeli.

W przypadku Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” zwiększenie środków na zobowiązania o 75 mln EUR (rezerwa na nowe wyzwania i priorytety, artykuł 14 02 04) i o 50 mln EUR (Ludzie – Globalne wyzwania, pozycja budżetowa 14 02 02 40) ma zostać przeznaczone na działania na rzecz walki z pandemią, w tym na szczepionki.

W rezultacie uzgodnioną kwotę środków na zobowiązania określa się w wysokości 17 170,4 mln EUR, bez marginesu w ramach pułapu wydatków działu 6 i z wykorzystaniem instrumentu elastyczności na kwotę w wysokości 368,4 mln EUR.

Dział 7 – Europejska administracja publiczna

Komitet pojednawczy uzgodnił liczbę stanowisk w planach zatrudnienia instytucji oraz środki zaproponowane przez Komisję w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, jednak z następującymi wyjątkami:

—  sekcja Parlamentu Europejskiego, dla której zatwierdzono czytanie;

—  sekcja Rady, dla której zatwierdzono czytanie;

—  sekcja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w której do planu zatrudnienia dodano 9 stanowisk, a poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 684 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację średnio w połowie roku;

—  sekcja Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO), w której do planu zatrudnienia dodano 13 stanowisk związanych z NGEU i do 2027 r., a poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 988 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację średnio w połowie roku;

—  sekcja Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ), w której (i) zasoby kadrowe zwiększono o 7 stanowisk przewidzianych w planie zatrudnienia i o 3 pracowników kontraktowych, a poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 655 000 EUR, biorąc pod uwagę rekrutację średnio w połowie roku, (ii) poziom środków na zobowiązania i środków na płatności zwiększono o 990 500 EUR na realizację działań przewidzianych „w celu utworzenia Europejskiej Akademii Dyplomatycznej”, zgodnie z propozycją Parlamentu Europejskiego podczas czytania, oraz (iii) poziom środków na zobowiązania i płatności zwiększono o 1 mln EUR na rzecz zespołu ds. strategicznej komunikacji, pozycja budżetowa 2 2 1 4.

Korekty, skutkujące zwiększeniem środków w dziale 7 o 0,8 mln EUR, wyszczególniono w poniższych tabelach.

Sekcja 2 – Rada Europejska i Rada

Sekcja 4 - Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Sekcja 5 – Europejski Trybunał Obrachunkowy

Sekcja 10 – Europejska Służba Działań Zewnętrznych

W efekcie uzgodniony poziom środków na zobowiązania ustalono na 10 620,1 mln EUR, co pozostawia margines w wysokości 437,9 mln EUR w ramach pułapu wydatków w dziale 7, z czego 240,1 mln EUR w ramach podmarginesu „Wydatki administracyjne instytucji”.

Tematyczne instrumenty szczególne: EFG, SEAR i BAR

Środki na zobowiązania na Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EFG), rezerwę na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej (SEAR) oraz pobrexitową rezerwę dostosowawczą (BAR) ustala się na poziomie zaproponowanym przez Komisję w projekcie budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022.

1.4.  Środki na płatności

Ogólny poziom środków na płatności w budżecie na 2022 r. ustala się na poziomie środków przewidzianych w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, z uwzględnieniem następujących korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy:

1.  Uwzględnia się uzgodniony poziom środków na zobowiązania na wydatki niezróżnicowane (działy 1–6), w ramach których poziom środków na płatności jest równy poziomowi środków na zobowiązania. Dotyczy to zmniejszenia kosztów finansowania Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy (EURI) o 244,7 mln EUR. Uwzględniając również korektę wkładu Unii na rzecz agencji zdecentralizowanych, daje to łączny wynik w postaci zmniejszenia środków o 305,2 mln EUR;

2.  Korekta w dziale 7 skutkuje zwiększeniem środków o 0,8 mln EUR;

3.  Środki na płatności z myślą o wszystkich nowych projektach pilotażowych i działaniach przygotowawczych zaproponowanych przez Parlament ustala się na poziomie 25 % odpowiednich środków na zobowiązania lub na poziomie zaproponowanym przez Parlament, jeżeli poziom ten jest niższy. W przypadku przedłużenia istniejących projektów pilotażowych i działań przygotowawczych poziom środków na płatności jest poziomem określonym w projekcie budżetu zmienionym listem w sprawie poprawek nr 1/2022, powiększonym o 25 % odpowiednich nowych środków na zobowiązania lub na poziomie zaproponowanym przez Parlament, jeżeli jest niższy. Daje to łączny wynik w postaci zwiększenia środków o 22,1 mln EUR;

4.  Korekty w liniach budżetowych dotyczących wydatków zróżnicowanych, co daje łączny wynik w postaci zwiększenia środków o 262,0 mln EUR.

Korekty, skutkujące zmniejszeniem środków o 20,3 mln EUR, wyszczególniono w poniższej tabeli:

W ujęciu ogólnym oznacza to poziom środków na płatności w wysokości 170 603,3 mln EUR, co stanowi spadek o 20,3 mln EUR w porównaniu z projektem budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022.

1.5.  Rezerwy

Poza rezerwami przewidzianymi w projekcie budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022 nie ma żadnych rezerw.

1.6.  Uwagi do budżetu

Tekst uwag do budżetu odpowiada projektowi budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022, z uwzględnieniem następujących korekt uzgodnionych przez komitet pojednawczy:

—  Linie budżetowe, dla których Parlament Europejski wprowadził poprawki do własnej sekcji, zatwierdza się bez zmian.

—  Linie budżetowe, dla których poprawki wprowadzone przez Parlament Europejski zatwierdza się bez zmian:

Artykuł 07 10 01 — Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (Eurofound)

Zmienić tekst w następujący sposób:

Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (Eurofound) udostępnia i rozpowszechnia ważne informacje na tematy związane z pracą i kwestiami społecznymi, aby wspierać racjonalną i opartą na dowodach politykę w tych dziedzinach. Jej podstawowa działalność dotyczy badań w dziedzinach zatrudnienia, warunków pracy, stosunków pracy i jakości życia. Działania Eurofound przyczyniają się do realizacji następujących priorytetów: zwiększanie uczestnictwa w rynku pracy i zwalczanie bezrobocia przez tworzenie miejsc pracy, poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz wspieranie integracji i równości płci; poprawa warunków pracy i zapewnienie trwałości zatrudnienia w całym cyklu życia, rozwój stosunków pracy w celu zapewnienia sprawiedliwych i efektywnych rozwiązań w zmieniającym się kontekście politycznym, poprawa standardu życia i propagowanie spójności społecznej wbrew nierównościom gospodarczym i społecznym, takim jak luka w zatrudnieniu między kobietami a mężczyznami i luka płacowa między kobietami a mężczyznami.

—  Linie budżetowe, w odniesieniu do których zaproponowano odpowiednią uwagę do budżetu zgodnie z propozycją zawartą w projekcie budżetu w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek, zostały zatwierdzone z następującymi zmianami:

—  Pozycja 01 02 02 53 — Grupa polityk „Klimat, energetyka i mobilność” – Wspólne Europejskie Przedsięwzięcie Kolejowe

Zmienić akapit w następujący sposób:

Wspólne Europejskie Przedsięwzięcie Kolejowe przyczynia się do realizacji programu „Horyzont Europa”, w szczególności grupy polityk „Klimat, energetyka i mobilność”. Przyspieszy ono rozwój i wdrażanie innowacyjnych technologii (zwłaszcza cyfrowych i z dziedziny automatyzacji) w celu osiągnięcia atrakcyjniejszego, bardziej przyjaznego dla użytkownika, konkurencyjnego, przystępnego cenowo, łatwego w utrzymaniu i wydajnego europejskiego systemu kolejowego oraz realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, takich jak np. przesunięcie znacznej części transportu śródlądowego, który teraz w 75 % odbywa się drogą, na transport kolejowy i żeglugę śródlądową.

—  Pozycja 07 20 04 06 — Określone uprawnienia w obszarze polityki społecznej, w tym dialog społeczny

Zmienić akapit w następujący sposób:

–  działań dotyczących wstępnych spotkań konsultacyjnych przedstawicieli europejskich związków zawodowych, w szczególności pokrycia kosztów, aby pomóc tym przedstawicielom sformułować opinie i zharmonizować ich stanowiska odnośnie do rozwijania polityk Unii, zwłaszcza po kryzysie związanym z COVID-19.

—  Pozycja 1 3 0 1, Sekcja 10 – Europejska Służba Działań Zewnętrznych — Szkolenia

Dodać następujący tekst:

W budżecie przeznaczonym na szkolenia należy wyraźnie uwidocznić i wspierać promowanie równości płci, wrażliwości i zwalczania uprzedzeń ze względu na płeć, w tym politykę przeciwdziałania molestowaniu, we wszystkich instytucjach unijnych (w tym w siedzibie głównej ESDZ, delegaturach UE oraz podczas misji i operacji w dziedzinie WPBiO), również w procedurach naboru. Powinno to obejmować obowiązkowe szkolenia i inicjatywy, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności kadry kierowniczej średniego i wyższego szczebla w tych obszarach, zgodnie z postanowieniami trzeciego unijnego planu działania w sprawie równości płci i powiązanego z nim dokumentu roboczego służb Komisji.

—  Zgodnie z art. 15.3 rozporządzenia finansowego komitet pojednawczy wyraża zgodę na ponowne udostępnienie środków na zobowiązania w linii budżetowej 01 02 02 10. Uwagi do budżetu zostaną odpowiednio skorygowane:

Zakłada się przy tym, że zmiany wprowadzone przez Parlament Europejski lub Radę nie mogą zmienić ani rozszerzyć zakresu istniejącej podstawy prawnej ani naruszać administracyjnej autonomii instytucji, oraz że działanie można sfinansować z dostępnych zasobów.

1.7.  Nomenklatura budżetowa

Nomenklatura budżetowa zaproponowana przez Komisję w projekcie budżetu, w wersji zmienionej listem w sprawie poprawek nr 1/2022, została uzgodniona z uwzględnieniem nowych projektów pilotażowych i działań przygotowawczych, z wyjątkiem nowego projektu pilotażowego „Monitorowanie celów zrównoważonego rozwoju w regionach UE – wypełnianie luk w danych”, który będzie realizowany w ramach działu 1 WRF, artykuł PP 01 22 06, zamiast w ramach poddziału 2b WRF).

2.  Budżet na rok 2021

Projekt budżetu korygującego nr 5/2021 zatwierdza się zgodnie z propozycją Komisji.

Projekt budżetu korygującego nr 6/2021 zatwierdza się zgodnie z propozycją Komisji.

3.  Oświadczenia

3.1.  Wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie środków na płatności

Parlament Europejski i Rada apelują do Komisji, by w roku 2022 nadal uważnie i aktywnie monitorowała wdrażanie programów realizowanych na podstawie obecnych i poprzednich WRF (zwłaszcza w ramach poddziału 2a i w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich). W tym celu Parlament Europejski i Rada zwracają się do Komisji, by terminowo przedstawiła zaktualizowane dane liczbowe dotyczące sytuacji i szacunków odnoszących się do środków na płatności na 2022 r. (w stosownych przypadkach z uwzględnieniem ulepszonych pod względem dokładności prognoz państw członkowskich). Jeżeli dane te wskazują, że środki zapisane w budżecie na 2022 r. są niewystarczające, aby pokryć zapotrzebowanie, Parlament Europejski i Rada zwracają się do Komisji o jak najszybsze przedstawienie właściwego rozwiązania, między innymi projektu budżetu korygującego z myślą o umożliwieniu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie podjęcia bez zbędnej zwłoki wszelkich niezbędnych decyzji dotyczących uzasadnionych potrzeb. W stosownych przypadkach Parlament Europejski i Rada uwzględnią stopień pilności sprawy i – w razie konieczności – skrócą ośmiotygodniowy okres na podjęcie decyzji. To samo ma zastosowanie, odpowiednio, jeżeli z danych liczbowych wynika, że środki zapisane w budżecie na 2022 r. są wyższe niż potrzeby.

3.2.  Wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w sprawie kosztów finansowania Instrumentu Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy (EURI) w 2022 r.

W związku z obecnym korzystnym poziomem stóp procentowych i z uwzględnieniem dotychczasowych kosztów emisji operacji finansowania NGUE w tym roku, środki przewidziane na pokrycie kosztów finansowania Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy [linia budżetowa 06 04 01] można zmniejszyć, przy jednoczesnym pełnym utrzymaniu zdolności do finansowania bezzwrotnego komponentu NGUE w 2022 r.

Art. 5 ust. 2 decyzji w sprawie zasobów własnych stanowi, że „spłaty kwoty głównej środków finansowych muszą rozpocząć się przed końcem okresu WRF 2021–2027, w kwocie minimalnej, w zakresie, w jakim pozwalają na to kwoty niewykorzystane do płatności z tytułu odsetek należnych z tytułu pożyczek, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, z należytym uwzględnieniem procedury określonej w art. 314 TFUE”.

Dodatkowo, w motywie 20 decyzji w sprawie zasobów własnych stwierdzono, że „kwoty niewykorzystane do przewidywanych płatności z tytułu odsetek zostaną użyte do celów przedterminowych spłat przed końcem WRF 2021–2027, w kwocie minimalnej, i mogą być zwiększane powyżej tego poziomu pod warunkiem, że po 2021 r. zostaną wprowadzone nowe zasoby własne zgodnie z procedurą określoną w art. 311 akapit trzeci TFUE”.

W związku z tym, że w 2022 r. nie będą możliwe żadne spłaty kwoty głównej:

—  Kwota 90 mln EUR, z czego 70 mln EUR już uwzględniono w projekcie budżetu, zostanie przesunięta na rok 2027, kiedy to może zostać wykorzystana na płatności z tytułu odsetek albo przedterminowe spłaty. To przesunięcie zostało zrównoważone przez skoncentrowanie na wstępie wydatków na Program UE dla zdrowia.

—  Nie naruszając prerogatyw władzy budżetowej, Parlament Europejski i Rada zgadzają się zwiększyć kwoty dostępne w linii budżetowej 06 04 01 o 224,7 mln EUR w okresie 2024–2027 na podstawie wniosku Komisji i po dokonaniu oceny potrzeb i możliwości, jeśli chodzi o przedterminowe spłaty, z wykorzystaniem dostępnych marginesów i poprzez uruchomienie jednolitego marginesu, z poszanowaniem programowania finansowego programów w ramach działu 2b.

Mechanizm ten gwarantuje, że całkowita kwota przeznaczona na linię dotyczącą EURI ujęta w pierwotnym programowaniu finansowym na 2022 r. zostanie wykorzystana na płatności z tytułu odsetek lub przedterminowe spłaty w trakcie WRF na lata 2021–2027.

3.3.  Jednostronne oświadczenie Komisji w sprawie ostrożności budżetowej w odniesieniu do linii odsetek dotyczącej EURI

Komisja przypomina, że linia odsetek dotycząca EURI ([linia budżetowa 06 04 01]) służy spłacie kosztów finansowania i płynności pożyczek zaciągniętych w ramach NGUE w zakresie, w jakim są one przypisane do budżetu UE. Kwoty niewykorzystane na płatności z tytułu odsetek należy wykorzystać na przedterminowe spłaty długu zgodnie z art. 5 ust. 2 i motywem 20 decyzji w sprawie zasobów własnych.

Wzrost inflacji wymaga większej ostrożności budżetowej w odniesieniu do zarządzania linią odsetek dotyczącą EURI ze względu na to, że nominalne stopy procentowe mogą być wyższe niż zakładano w programowaniu tej linii.

W związku z tym, w ramach wykonywania swoich obowiązków na mocy art. 314 ust. 2, 5 i 8 (TFUE), Komisja zaproponuje środki budżetowe, które – o ile zostaną przyjęte – zapewnią, by ogólna kwota pierwotnie zaplanowana w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027 [14 976 mln EUR w cenach bieżących] dla linii dotyczącej EURI została w pełni wykorzystana na płatności z tytułu kosztów odsetek lub przedterminowe spłaty.

W ramach prezentowania projektu budżetu Komisja będzie co roku składać sprawozdania dotyczące skumulowanego wdrożenia linii dotyczącej EURI, kwot w ramach tej linii skoncentrowanych na etapie końcowym i kwoty zarezerwowanej w ramach jednolitego instrumentu z myślą o realizacji tego celu.

3.4.  Jednostronne oświadczenie Komisji Europejskiej w sprawie zwalczania ubóstwa dzieci w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus

Zwalczanie ubóstwa dzieci stanie się jeszcze istotniejsze, zwłaszcza w kontekście odbudowy po kryzysie związanym z COVID-19, i należy przeznaczyć na ten cel wystarczające zasoby. W tym celu rozporządzenie (UE) 2021/1057 ustanawiające Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) wymaga, by państwa członkowskie przeznaczyły odpowiednią kwotę z przyznanych im w ramach EFS+ zasobów objętych zarządzaniem dzielonym na wdrożenie gwarancji dla dzieci poprzez ukierunkowane działania i reformy strukturalne mające na celu zwalczanie ubóstwa dzieci. Wyraźnie określono, że we wszystkich państwach członkowskich, w których średni wskaźnik dzieci w wieku poniżej 18 lat zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w latach 2017–2019 był wyższy od średniej unijnej, na ten cel należy przeznaczyć co najmniej 5 % wspomnianych zasobów.

Negocjacje między Komisją a państwami członkowskimi dotyczące programów na lata 2021–2027 są nadal w toku, a dokładne kwoty, jakie należy zaprogramować na wsparcie gwarancji dla dzieci we wszystkich państwach członkowskich, poznamy dopiero po zakończeniu tego procesu.

Zgodnie z zaleceniem Rady ustanawiające europejską gwarancję dla dzieci {SWD(2021) 62 final} i w oparciu o sprawozdania od koordynatorów ds. gwarancji dla dzieci z państw członkowskich i od Komitetu Ochrony Socjalnej, Komisja będzie regularnie składać sprawozdania dotyczące wykonywania zalecenia Rady ustanawiającego europejską gwarancję dla dzieci. Komisja będzie też ściśle monitorować wykonanie tego zalecenia w kontekście europejskiego semestru. Komisja pragnie podkreślić, że państwa członkowskie mogą zaprogramować środki służące finansowaniu wdrażania gwarancji dla dzieci wykraczające poza minimalne wymogi określone w rozporządzeniu w sprawie EFS+. Mogą też wykorzystać inne unijne zasoby, takie jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, jak również własne środki krajowe.

3.5.  Wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w sprawie zamiaru zapewnienia maksymalnych zasobów na wypadek klęsk żywiołowych w ramach SEAR (komponent FSUE) w 2022 r.

Trzy instytucje uznają, że wyjątkowa skala klęsk żywiołowych, do których doszło w 2021 r., stwarza presję na dostępność środków w ramach Funduszu Solidarności Unii Europejskiej (FSUE). FSUE jest finansowany wyłącznie z rezerwy na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej (SEAR), bez jakiejkolwiek możliwości korzystania z innych źródeł finansowania.

Komitet pojednawczy zgodził się, by w budżecie na 2022 r. zwiększyć pomoc humanitarną w ramach działu 6 o 211 mln EUR. Możliwe jest zatem ograniczenie korzystania z puli środków SEAR na zewnętrzne sytuacje nadzwyczajne w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia 2022 r., a tym samym uwolnienie 1 września 2022 r. dodatkowych zasobów na FSUE odpowiadających kwocie zwiększenia pomocy humanitarnej w ramach działu 6. Dzięki temu będzie można wykazać maksymalna solidarność z pastwami członkowskimi dotkniętymi klęskami żywiołowymi, zwiększając jednocześnie zdolność budżetu UE do szybkiego reagowania na zewnętrzne sytuacje nadzwyczajne.

3.6.  Wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wzmocnienia planu zatrudnienia Trybunału Obrachunkowego

Parlament Europejski i Rada uznają, że NGUE doprowadzi do zwiększenia obciążenia pracą Trybunału Obrachunkowego, czego nie można w pełni zrekompensować poprzez przegrupowanie środków w ramach obecnego budżetu. Parlament Europejski i Rada zgadzają się zatem na to, by w 2022 r. zwiększyć plan zatrudnienia Trybunału o 20 stanowisk.

Parlament Europejski i Rada podkreślają, jak dużą wagę przywiązują do pracy Trybunału Obrachunkowego, w szczególności w odniesieniu do kontroli finansowych i kontroli zgodności przeprowadzanych przez Trybunał w celu wypełnienia jego podstawowego zadania polegającego na kontrolowaniu legalności i prawidłowości dochodów i wydatków; kontrole te oraz kontrole wykonania zadań w celu sprawdzenia, czy budżet UE jest zarządzany zgodnie z zasadami oszczędności, skuteczności i wydajności, są ze sobą nierozłącznie związane – stanowią dwie strony tego samego medalu. Zasada należytego zarządzania finansami w ramach budżetu Unii leży u podstaw legitymacji Unii.

W tym kontekście Parlament Europejski i Rada uważają za niezbędne, by Trybunał przydzielił wystarczające zasoby na realizację tych podstawowych działań.

Generalnie Parlament Europejski i Rada uznają też, jak ważne są zalecenia przedstawiane przez Trybunał na podstawie art. 287 ust. 4 akapit drugi TFUE, odnotowując przy tym wyjaśnienie Trybunału, w myśl którego postanowienie to „ma na celu przyczynienie się do polepszenia zarządzania finansowego Unii poprzez przekazywanie instytucjom sprawozdań, zgodnie z którymi instytucję będą podejmować stosowne działania”.

Parlament Europejski i Rada zwracają się do Trybunału o włączenie do dokumentów roboczych dotyczących przyszłych procedur budżetowych przeglądu przydziału personelu w poprzednim roku do działań dotyczących kontroli finansowych, kontroli zgodności i kontroli wykonania zadań w odniesieniu do prac prowadzonych na podstawie art. 287 ust. 4 TFUE i działań pomocniczych.

3.7.  Wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w sprawie przeglądu ewolucji pandemii w 2022 r.

Trzy instytucje zobowiązują się do dokonania przeglądu ewolucji działań podejmowanych w reakcji na pandemię do końca czerwca 2022 r., zwłaszcza w odniesieniu do szczepień na szczeblu międzynarodowym; na tej podstawie rozważą wszelkie niezbędne działania zaproponowane przez Komisję.

3.8.  Jednostronne oświadczenie Komisji w sprawie migracji

Biorąc pod uwagę potrzeby, które zgodnie z przewidywaniami utrzymają się w nadchodzących latach, Komisja potwierdza, że planuje zapewnić, by przeznaczone na migrację średnie roczne środki finansowe na rzecz krajów południowego sąsiedztwa pochodzące z puli środków ISWMR – „Globalny wymiar Europy” oraz, w razie potrzeby, z innych instrumentów, zostały utrzymane na co najmniej takim poziomie, jak przewidziano na rok 2022.

3.9.  Jednostronne oświadczenie Komisji w sprawie działu 7

Komisja przypomina, że programowanie finansowe w dziale 7 opiera się na założeniu, że poziomy zatrudnienia w instytucjach pozostaną niezmienione. Zauważa, że budżet na 2022 r. nie jest zgodny z tym założeniem i podkreśla, że w kontekście rosnącej inflacji, zwiększanie poziomów zatrudnienia w przyszłości może doprowadzić do presji na dział 7 w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0432. (2) Dz.U. L 424 z 15.12.2020, s. 1. (3) Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1. (4) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (5) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28. (6) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie stanowiska Rady dotyczącego projektu budżetu korygującego nr 5/2021 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2021 – Wsparcie humanitarne dla uchodźców w Turcji (12444/2021 – C9-0380/2021 – 2021/0226(BUD))

P9_TA(2021)0466 A9-0327/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012(1), w szczególności jego art. 44,

–  uwzględniając budżet ogólny Unii Europejskiej na rok budżetowy 2021, w formie przyjętej ostatecznie w dniu 18 grudnia 2020 r.(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021−2027(3),

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(4),

–  uwzględniając decyzję Rady (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylającą decyzję 2014/335/UE, Euratom(5),

–  uwzględniając projekt budżetu korygującego nr 5/2021 przyjęty przez Komisję dnia 9 lipca 2021 r. (COM(2021)0460),

–  uwzględniając stanowisko dotyczące projektu budżetu korygującego nr 5/2021 przyjęte przez Radę dnia 5 października 2021 r. i przekazane Parlamentowi Europejskiemu dnia 14 października 2021 r. (12444/2021 – C9-0380/2021),

–  uwzględniając art. 94 i 96 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A9-0327/2021),

A.  mając na uwadze, że celem projektu budżetu korygującego nr 5/2021 jest zapewnienie stałego wsparcia najbardziej narażonym uchodźcom w Turcji w wyniku kryzysu w Syrii, co stanowi pierwszy element wniosków Komisji dotyczących kontynuowania finansowania przeznaczonego dla syryjskich uchodźców oraz społeczności przyjmujących w Turcji, Jordanii, Libanie i innych częściach regionu;

B.  mając na uwadze, że Komisja szacuje, iż na rozszerzenie zasięgu sztandarowego programu siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych (ESSN), który zapewnia comiesięczne przekazy pieniężne dla ponad 1,8 mln uchodźców, potrzeba 325 mln EUR od marca 2022 r. do początku 2023 r., kiedy to program ma zostać przekształcony w pomoc rozwojową; mając na uwadze, że Komisja zaproponowała, aby pokryć tę kwotę poprzez wykorzystanie marginesu pozostałego w 2021 r. w ramach działu 6, a pozostałą część sfinansować z puli środków przeznaczonych na pomoc humanitarną w latach 2021 i 2022;

C.  mając na uwadze, że w związku z tym projekt budżetu korygującego nr 5/2021 ma na celu uruchomienie 149,6 mln EUR w środkach na zobowiązania, podczas gdy w 2021 r. nie wnioskuje się o żadne dodatkowe środki na płatności;

1.  przyjmuje do wiadomości projekt budżetu korygującego nr 5/2021, przedstawiony przez Komisję;

2.  zwraca uwagę na fakt, że pułap działu 6 wydaje się być zbyt niski, aby móc reagować na poważne kryzysy w sąsiedztwie Unii i na świecie już od pierwszego roku obowiązywania WRF na lata 2021–2027; wyraża zaniepokojenie, że stałe wsparcie dla uchodźców w Turcji nie zostało uwzględnione w negocjacjach dotyczących obecnych WRF ani instrumentu ISWMR – „Globalny wymiar Europy”; podkreśla, że w obecnych okolicznościach budżet Unii nie może być jedynym źródłem finansowania stałego wsparcia dla uchodźców;

3.  uważa, że kompleksowe porozumienie obejmujące finansowanie przez Unię stałego wsparcia dla uchodźców w Turcji i całym regionie w 2021 r. i w kolejnych latach powinno zostać osiągnięte w kontekście postępowania pojednawczego w sprawie budżetu ogólnego Unii na rok budżetowy 2022;

4.  zatwierdza stanowisko Rady dotyczące projektu budżetu korygującego nr 5/2021,

5.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do ogłoszenia, że budżet korygujący nr 5/2021 został ostatecznie przyjęty, i do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

6.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1. (2) Dz.U. L 93 z 17.3.2021. (3) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (4) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28. (5) Dz.U. L 424 z 15.12.2020, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie stanowiska Rady dotyczącego projektu budżetu korygującego nr 6/2021 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2021 – Dodatkowe dawki szczepionek dla krajów o niskim oraz niższym średnim dochodzie, zasilenie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności i inne dostosowania wydatków i dochodów (14038/2021 – C9-0425/2021 – 2021/0326(BUD))

P9_TA(2021)0467 A9-0329/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012(1), w szczególności jego art. 44,

–  uwzględniając budżet ogólny Unii Europejskiej na rok budżetowy 2021, w formie przyjętej ostatecznie w dniu 18 grudnia 2020 r.(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027(3),

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(4),

–  uwzględniając decyzję Rady (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylającą decyzję 2014/335/UE, Euratom(5),

–  uwzględniając projekt budżetu korygującego nr 6/2021 przyjęty przez Komisję dnia 8 października 2021 r. (COM(2021)0955),

–  uwzględniając oświadczenie komitetu pojednawczego w sprawie wspólnego porozumienia w sprawie treści budżetu ogólnego na rok budżetowy 2022, które obejmuje również przyjęcie projektu budżetu korygującego nr 6/2021,

–  uwzględniając stanowisko dotyczące projektu budżetu korygującego nr 6/2021 przyjęte przez Radę dnia 23 listopada 2021 r. i przekazane Parlamentowi Europejskiemu w tym samym dniu (14038/2021 – C9‑0425/2021),

–  uwzględniając art. 94 i 96 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A9-0329/2021),

A.  mając na uwadze, że projekt budżetu korygującego nr 6/2021 ma na celu zapewnienie dodatkowych środków na przyspieszenie szczepień w skali globalnej, pokrycie środków uruchomionych w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności oraz wydatków wynikających z zewnętrznych umów w sprawie połowów, a także pewnych dostosowań wydatków i dochodów;

B.  mając na uwadze, że projekt budżetu korygującego nr 6/2021 obejmuje w szczególności następujące elementy:

C.  mając na uwadze, że wpływ netto projektu budżetu korygującego nr 6/2021 na wydatki wiąże się ze wzrostem środków na zobowiązania o 473,5 mln EUR; mając na uwadze, że Komisja nie wnioskuje o dodatkowe środki na płatności;

1.  przyjmuje do wiadomości projekt budżetu korygującego nr 6/2021 przedstawiony przez Komisję;

2.  z zadowoleniem przyjmuje propozycję sfinansowania i dostarczenia w trybie pilnym krajom o niskim i niższym średnim dochodzie dodatkowych 200 mln dawek szczepionki Covid-19, obiecanych przez przewodniczącą Komisji w orędziu o stanie Unii; zauważa, że Parlament wyraźnie apelował o przyspieszenie światowej kampanii szczepień, zwłaszcza podczas czytania budżetu Unii na rok budżetowy 2022;

3.  zatwierdza stanowisko Rady dotyczące projektu budżetu korygującego nr 6/2021;

4.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do ogłoszenia, że budżet korygujący nr 6/2021 został ostatecznie przyjęty, i do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

5.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1. (2) Dz.U. L 93 z 17.3.2021, s. 1. (3) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (4) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28. (5) Dz.U. L 424 z 15.12.2020, s. 1. (6) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz surowców krytycznych (2021/2011(INI))

P9_TA(2021)0468 A9-0280/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), a w szczególności art. 9, 151, 152, 153 ust. 1 i 2, art. 173, który dotyczy polityki przemysłowej UE i odnosi się m.in. do konkurencyjności przemysłu UE, oraz art. 208, który potwierdza, że przy realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, UE musi brać pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), a w szczególności art. 3 ust. 3, który odnosi się do rynku wewnętrznego, zrównoważonego rozwoju i społecznej gospodarki rynkowej, oraz art. 5 ust. 3, który odnosi się do zasady pomocniczości,

–  uwzględniając Protokół nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, załączony do TUE i TFUE,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje(1) (rozporządzenie w sprawie systematyki),

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów(2) (rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821 z 17 maja 2017 r. ustanawiające obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka(3) (rozporządzenie w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1037 z 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony przed przywozem towarów subsydiowanych z krajów niebędących członkami Unii Europejskiej(4) (unijne rozporządzenie antysubsydyjne),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE)(5),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów(6) (dyrektywa ramowa w sprawie odpadów),

–  uwzględniając dyrektywę 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE(7) (dyrektywa w sprawie odpadów kopalnianych),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych(8) (dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/52/UE z 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2011/92/UE w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko(9) (dyrektywa w sprawie oceny oddziaływania na środowisko),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa(10) (dyrektywa ptasia),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory(11) (dyrektywa siedliskowa),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z 22 października 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy(12) (dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej),

–  uwzględniając porozumienie przyjęte 12 grudnia 2015 r. w Paryżu podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) (porozumienie paryskie),

–  uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i cele zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, w tym cel nr 12 „odpowiedzialna konsumpcja i produkcja” oraz cel nr 15 „życie na lądzie”,

–  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych,

–  uwzględniając Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka,

–  uwzględniając wytyczne OECD dotyczące należytej staranności w celu odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej,

–  uwzględniając wytyczne z 2009 r. dotyczące społecznej oceny cyklu życia produktów przyjęte w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska,

–  uwzględniając sprawozdanie specjalne Międzynarodowej Agencji Energetycznej z maja 2021 r. zatytułowane „The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions” [Rola minerałów krytycznych w przejściu na czystą energię],

–  uwzględniając sprawozdanie Międzynarodowej Agencji Energetycznej z maja 2021 r. pt.: „Net Zero by 2050: A Roadmap for the Global Energy Sector” [Zeroemisyjność netto do 2050 r.: plan działania dla światowego sektora energii],

–  uwzględniając briefing Europejskiej Agencji Środowiska z 13 stycznia 2021 r. zatytułowany „Growth without economic growth” [„Wzrost bez wzrostu gospodarczego”],

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska z 30 sierpnia 2021 r. pt. „Improving the climate impact of raw material sourcing” [Zmniejszenie wpływu pozyskiwania surowców na klimat],

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) z 25 marca 2021 r. zatytułowaną „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju”,

–  uwzględniając sprawozdanie końcowe Komisji z września 2020 r. zatytułowane „Study on the EU's list of Critical Raw Materials (2020)” [Analiza unijnego wykazu surowców krytycznych (2020 r.)] oraz towarzyszące mu zestawienia tematyczne na temat surowców krytycznych,

–  uwzględniając prognozę Komisji z 3 września 2020 r. zatytułowaną „Critical Raw Materials for Strategic Technologies and Sectors in the EU” [Surowce krytyczne dla strategicznych technologii i sektorów w UE],

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z 5 listopada 2018 r. zatytułowane „Sprawozdanie na temat surowców krytycznych i gospodarki o obiegu zamkniętym”,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 10 marca 2021 r. zawierającą zalecenia dla Komisji dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw(13),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 16 grudnia 2020 r. w sprawie nowej strategii dla europejskich MŚP(14),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 25 listopada 2020 r. w sprawie nowej strategii przemysłowej dla Europy(15),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 10 lutego 2021 r. w sprawie nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym(16),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami(17),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu(18),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie nowej strategii UE-Afryka – partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu(19),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 27 kwietnia 2017 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy w sprawie odpadów kopalnianych(20),

–  uwzględniając wniosek Komisji z 10 grudnia 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie baterii i zużytych baterii, uchylającego dyrektywę 2006/66/WE i zmieniającego rozporządzenie (UE) 2019/1020 (COM(2020)0798),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 września 2020 r. zatytułowany „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju” (COM(2020)0474),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 5 maja 2021 r. zatytułowany „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” (COM(2021)0350),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 października 2020 r. zatytułowany „Program prac Komisji na 2021 r. – Dynamiczna Unia w niestabilnym świecie” (COM(2020)0690),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 27 maja 2020 r. zatytułowany „Decydujący moment dla Europy: naprawa i przygotowanie na następną generację” (COM(2020)0456),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 11 marca 2020 r. zatytułowany „Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy” (COM(2020)0098) oraz dokument roboczy służb Komisji z 11 marca 2020 r. zatytułowany „Leading the way to a global circular economy: state of play and outlook” [Wskazując drogę do globalnej gospodarki o obiegu zamkniętym: aktualna sytuacja i perspektywy] (SWD(2020)0100),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 grudnia 2015 r. zatytułowany „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym” (COM(2015)0614),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. zatytułowany „Strategia MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy” (COM(2020)0103),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 18 lutego 2021 r. zatytułowany „Przegląd polityki handlowej – otwarta, zrównoważona i asertywna polityka handlowa” (COM(2021)0066),

–  uwzględniając publikację OECD z 12 lutego 2019 r. zatytułowaną „Global Material Resources Outlook to 2060: Economic Drivers and Environmental Consequences” [Prognozowane światowe zasoby materiałów do 2060 r. – czynniki ekonomiczne i konsekwencje środowiskowe],

–  uwzględniając publikację Banku Światowego z 2020 r. zatytułowaną „Minerals for Climate Action: The Mineral Intensity of the Clean Energy Transition” [Minerały wspierające działania na rzecz klimatu: intensywne wydobywanie minerałów dla przejścia na czystą energię],

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 17 grudnia 2020 r. zatytułowane „Ku ekologicznej odbudowie opartej na obiegu zamkniętym”,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 listopada 2020 r. zatytułowane „Odbudowa przyspieszająca przechodzenie na bardziej dynamiczny, odporny i konkurencyjny przemysł europejski”,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 28 listopada 2019 r. dotyczące „Gospodarki o obiegu zamkniętym w sektorze budowlanym”,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 4 października 2019 r. zatytułowane „Bardziej zamknięty obieg – przejście do zrównoważonego społeczeństwa”,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz Komisję Handlu Międzynarodowego,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A9-0280/2021),

A.  mając na uwadze, że surowce krytyczne są źródłem tworzenia wartości w przemyśle, a zatem mają znaczący wpływ na sektory niższego szczebla; mając na uwadze, że strategiczne znaczenie ma zmniejszenie zależności UE, zabezpieczenie jej przepływów, łańcuchów wartości i dostaw oraz wspieranie, promowanie i cyfryzacja ekosystemów, ponieważ jest to nowa podstawowa zdolność w międzynarodowej konkurencji (przemysłowej); mając na uwadze, że kompleksowa strategia na rzecz surowców krytycznych powinna obejmować wysokie standardy środowiskowe i społeczne;

B.  mając na uwadze, że we wszystkich scenariuszach wzrost liczby ludności i przejście na cyfrowe, wysoce energooszczędne i neutralne klimatycznie gospodarki prowadzą do znacznego zwiększenia zapotrzebowania na surowce krytyczne(21);

C.  mając na uwadze, że technologie wymagające surowców krytycznych będą mieć kluczowe znaczenie dla zagwarantowania osiągnięcia celów porozumienia paryskiego przez UE i cały świat;

D.  mając na uwadze, że kompleksowa strategia UE w zakresie zarządzania surowcami krytycznymi powinna opierać się na wysokich standardach środowiskowych, społecznych i w zakresie praw człowieka, uwzględniając również niedobór naturalnych surowców mineralnych;

E.  mając na uwadze, że UE dostarcza obecnie tylko 1 % surowców do produkcji energii wiatrowej, mniej niż 1 % baterii litowo-jonowych, mniej niż 1 % ogniw paliwowych, tylko 2 % surowców istotnych dla robotyki i tylko 1 % ogniw fotowoltaicznych na bazie krzemu(22);

F.  mając na uwadze, że w komunikacie Komisji w sprawie aktualizacji nowej strategii przemysłowej do 2020 r. wskazano 137 produktów i surowców (stanowiących 6 % całkowitej wartości towarów przywożonych do UE) wykorzystywanych we wrażliwych ekosystemach, od których UE jest w wysokim stopniu uzależniona – głównie w sektorach energochłonnych i ekosystemach zdrowia – a także inne produkty niezbędne do wspierania transformacji ekologicznej i cyfrowej; mając na uwadze, że 52 % z tych produktów jest przywożonych z Chińskiej Republiki Ludowej;

G.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wpłynęła negatywnie na światowe łańcuchy dostaw i doprowadziła do niedoborów surowców krytycznych w Europie;

H.  mając na uwadze, że jednym z największych wyzwań dotyczących surowców krytycznych w Europie jest recykling; mając na uwadze, że sektor recyklingu surowców krytycznych wykazuje duży potencjał tworzenia miejsc pracy; mając na uwadze, że według szacunków do 2035 r. w samym sektorze akumulatorów trakcyjnych w UE powstanie 10,5 tys. miejsc pracy;

I.  mając na uwadze, że recykling, zastępowanie oraz zmieniające się wzorce zachowań i konsumpcji mogą przyczynić się do zmniejszenia popytu na surowce krytyczne;

J.  mając na uwadze, że według Uniwersytetu Narodów Zjednoczonych w 2016 r. łączną wartość surowców wtórnych zawartych w zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (WEEE) szacowano na około 55 mld EUR(23); mając na uwadze, że według tego samego badania 90 % zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na świecie nielegalnie sprzedano lub skierowano na składowiska odpadów;

K.  mając na uwadze, że oczywiste jest, iż – również w odniesieniu do przewidywanych nowych obowiązków w zakresie należytej staranności – wymagane są nowe zrównoważone źródła zaopatrzenia oraz że należy wykorzystać potencjał pozyskiwania materiałów zgodnie z wysokimi normami zrównoważonego rozwoju w UE i jej sąsiedztwie, przy jednoczesnym pełnym uwzględnieniu możliwości gospodarki o obiegu zamkniętym, takich jak recykling, projektowanie produktów, zastępowanie i ograniczone wykorzystanie materiałów;

L.  mając na uwadze, że Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny w swojej opinii z 25 marca 2021 r. „podkreśla znaczenie rozszerzenia definicji i paradygmatu dotyczących surowców krytycznych. Tradycyjnie przez surowce krytyczne rozumie się materiały pochodzące głównie z sektora górniczego. Jest to zbyt wąski zakres i ogranicza rozwój zielonej energii. Obecnie materiały drewnopochodne mogą być efektywnie wykorzystywane w znacznie większym stopniu niż w przeszłości. Od wyrobów włókienniczych po nowe, lżejsze i bardziej przyjazne dla środowiska technologie baterii – jest to dziedzina, w której następuje bardzo szybki postęp. W biogospodarce tkwią wyjątkowe możliwości zwiększenia odporności gospodarki UE i stabilności geopolitycznej naszego kontynentu. Wykorzystanie materiałów odnawialnych przyczyniłoby się jednocześnie do złagodzenia zmiany klimatu, ponieważ umożliwia utrzymanie w ziemi wywołujących emisje paliw kopalnych, tworząc odporność ekologiczną w sektorach paliw kopalnych”;

M.  mając na uwadze, że jak zauważono w tej opinii „istnieje bardzo niewiele przykładów wywozu surowców z krajów rozwijających się, który sprzyjałby zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu i społecznemu korzystnemu dla szerokich grup ludności. Często mamy raczej do czynienia z wyzyskiem społecznym i zanieczyszczeniem środowiska. Zazwyczaj jedynie garstka podmiotów odnosi z tego korzyści i znajduje się po stronie wygranych”;

N.  mając na uwadze, że źródła wielu surowców krytycznych są w wysokim stopniu skoncentrowane poza UE, przy czym Chiny dostarczają do UE 98 % metali ziem rzadkich, Turcja zapewnia 98 % dostaw boranu, a Republika Południowej Afryki zaspokaja 71 % zapotrzebowania UE na platynę, 92 % zapotrzebowania na iryd, 80 % zapotrzebowania na rod i 93 % zapotrzebowania na ruten(24);

O.  mając na uwadze, że – jak wynika ze scenariuszy na przyszłość – jeżeli chodzi o akumulatory pojazdów elektrycznych i baterie do magazynowania energii, w 2030 r. UE będzie potrzebować nawet 18 razy więcej litu i pięć razy więcej kobaltu, a w 2050 r. prawie 60 razy więcej litu i 15 razy więcej kobaltu w porównaniu z obecnymi dostawami dla całej gospodarki UE(25);

P.  mając na uwadze, że w UE realizowane są cztery zrównoważone projekty wydobycia litu o łącznej wartości 2 mld EUR, które powinny być operacyjne w latach 2022-2024; mając na uwadze, że oczekuje się, iż do 2025 r. będą one pokrywać do 80 % zapotrzebowania UE na lit w sektorze baterii, co bezpośrednio przyczyni się do naszej strategicznej autonomii;

Q.  mając na uwadze, że niedobory surowców krytycznych prowadzą do rosnących obaw w kontekście przemysłu i bezpieczeństwa, zwłaszcza ze względu na przewidywany gwałtowny wzrost produkcji – zwłaszcza produkcji baterii – które mają zasadnicze znaczenie dla przejścia na produkcję energii ze źródeł odnawialnych;

R.  mając na uwadze, że UE musi zwiększyć swoją strategiczną autonomię w kluczowych obszarach, takich jak dostawy surowców krytycznych, co ma zasadnicze znaczenie również dla zwiększenia zdolności UE w dziedzinie obronności i przestrzeni kosmicznej;

S.  mając na uwadze, że UE będzie nadal polegać na międzynarodowych łańcuchach dostaw, by zaspokoić swoje zapotrzebowanie na surowce krytyczne, a zatem ważną rolę będą też odgrywać środki zwiększające przejrzystość rynków światowych, ich skuteczność i przewidywalność;

T.  mając na uwadze, że sektor surowców tworzy ok. 350 tys. miejsc pracy w UE, a ponad 30 mln osób jest zatrudnionych w sektorach przemysłu wytwórczego niższego szczebla, które są od niego zależne(26); mając na uwadze, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym mogłoby doprowadzić do wzrostu netto o 700 000 miejsc pracy w UE do 2030 r.(27);

U.  mając na uwadze, że działalność wydobywcza potencjalnie naraża pracowników na szkodliwe i niebezpieczne warunki; mając na uwadze, że prawa pracownicze i ochrona pracowników są bardzo zróżnicowane na świecie i w poszczególnych kopalniach;

V.  mając na uwadze fakt, że surowce krytyczne nie występują oddzielnie, lecz są zmieszane z rudą lub z metalami nieszlachetnymi; mając zatem na uwadze, że ich przetwarzanie wymaga znacznych ilości energii; mając na uwadze, że konkurencyjność i rentowność produkcji zależy w związku z tym od dostępności stabilnej i przystępnej cenowo energii, a także określenia i rozwoju odpowiednich metod, procedur i technologii;

W.  mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu zatytułowanym „Wzrost bez wzrostu gospodarczego” Europejska Agencja Środowiska twierdzi, iż wzrost gospodarczy jest ściśle związany ze zwiększoną produkcją, konsumpcją i wykorzystywaniem zasobów, co ma negatywny wpływ na przyrodę, klimat i zdrowie ludzkie, oraz że obecne badania sugerują, że wzrost gospodarczy najprawdopodobniej nie może być całkowicie oderwany od wpływu na środowisko;

Wyzwania i szanse

1.  uważa, że zintegrowane podejście w całym łańcuchu wartości, od zbierania odpadów i projektowania produktów pod kątem możliwości recyklingu po odzyskiwanie materiałów, jest podstawową strategią mającą na celu zwiększenie podaży surowców krytycznych; ubolewa jednak, że w przypadku zbierania odpadów i projektowania produktów poziom gotowości technologicznej jest niski; podkreśla, że skupienie się wyłącznie na recyklingu nie wystarczy, aby zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie na surowce krytyczne; zauważa, że chociaż zastępowanie surowców krytycznych wiąże się z ograniczeniami pod względem wydajności produktów, jest ono nieodłącznym celem dotkniętych sektorów przemysłu i odnośnych projektów badawczych ze względu na wysokie ceny i zależność, a także może pomóc w sprostaniu wyzwaniom dotyczącym wystarczającej ilości surowców krytycznych; podkreśla potrzebę ciągłych wysiłków i wsparcia na rzecz badań naukowych i innowacji w dziedzinie recyklingu i zastępowania surowców krytycznych oraz projektowania produktów;

2.  podkreśla, że pozyskiwanie surowców krytycznych jest związane z położeniem geograficznym, które do tej pory było w dużym stopniu uzależnione od energii ze źródeł kopalnych, a także jest narażone na pośrednie i bezpośrednie ryzyko ucieczki emisji oraz na nieuczciwą konkurencję; zauważa, że pozyskiwanie surowców krytycznych często wiąże się z potencjalnie znaczącymi skutkami dla środowiska, takimi jak utrata różnorodności biologicznej lub zanieczyszczenie powietrza, gleby i wody, a także potencjalne konflikty ze społecznościami lokalnymi; podkreśla potrzebę przejścia na energię ze źródeł odnawialnych w sektorze wydobywczym i rafineryjnym; zauważa w związku z tym, że potrzebna jest aktywna polityka przemysłowa, która wspierałaby ten sektor w jego transformacji, zapewniając dostęp do przystępnych cenowo źródeł czystej energii; zwraca dodatkowo uwagę na korzystne warunki dla niskoemisyjnej i zrównoważonej działalności wydobywczej w UE oraz wzywa do dalszego zbadania możliwości zaopatrywania się w surowce krytyczne w obfitujących w nie państwach członkowskich;

3.  ostrzega, że przejście UE na neutralność klimatyczną nie powinno oznaczać zastąpienia zależności od paliw kopalnych zależnością od surowców; podkreśla, że zmiana ta powinna zmniejszyć zależność UE od importowanych surowców krytycznych; podkreśla ponadto rolę, jaką innowacje, nowe technologie, minimalizacja zużycia zasobów oraz utrzymanie i ponowne wykorzystanie cennych surowców w UE mogą odegrać w zmniejszaniu zależności od surowców krytycznych;

4.  zauważa, że rozwój oraz wdrożenie w przyszłości na dużą skalę technologii, w tym nowych zastosowań cyfrowych, produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz baterii dla pojazdów elektrycznych i lekkich środków transportu zwiększy zapotrzebowanie na niektóre surowce krytyczne oraz inne surowce; wzywa do uwzględnienia faktu, że rosnące ambicje państw w zakresie klimatu i technologii cyfrowych zwiększają konkurencję na rynkach światowych i dodatkowo obciążają bezpieczeństwo dostaw w Europie;

5.  wzywa Komisję do starannego przeglądu metodyki oceny krytyczności przed 2023 r., tj. przed opublikowaniem kolejnego wykazu surowców krytycznych, aby ocenić, czy wykaz ten wymaga rozszerzenia, biorąc pod uwagę rozwój sytuacji międzynarodowej w kontekście surowców krytycznych, scenariusze dotyczące przyszłego popytu na surowce krytyczne i inne surowce oraz kryteria społeczne i ekologiczne oparte na wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka oraz celach zrównoważonego rozwoju, aby uzyskać szerszy obraz warunków wydobycia na całym świecie; wzywa też Komisję, aby w ramach analizy ryzyka związanego z dostawami należycie uwzględniła wszystkie ekologiczne efekty zewnętrzne wydobycia i przetwarzania; apeluje również o kompleksową debatę z udziałem wszystkich zainteresowanych stron;

6.  wzywa Komisję do zwrócenia uwagi nie tylko na surowce krytyczne, ale także na potencjalnie krytyczny charakter innych surowców potrzebnych do silnych łańcuchów dostaw, kontynuowania produkcji i dwojakiej transformacji oraz ich dostępność ze źródeł unijnych, biorąc również pod uwagę niedobór naturalnych minerałów; podkreśla, że poza minerałami specjalistycznymi surowce powszechnie produkowane, takie jak miedź, hel i nikiel, również stają się krytyczne w miarę jak rośnie zapotrzebowanie na nie w społeczeństwie neutralnym dla klimatu;

7.  zwraca się do Komisji o przyjęcie całościowego podejścia do oceny skutków konkurowania kilku niskoemisyjnych, cyfrowych i opartych na źródłach odnawialnych technologii o te same surowce krytyczne oraz o zbadanie krytycznych łańcuchów dostaw, także z uwzględnieniem potrzeb poszczególnych sektorów; podkreśla, że ważne jest, by zapewnić pierwszeństwo zasady „efektywności energetycznej przede wszystkim”, zerowych emisji i rozwiązań efektywnie wykorzystujących zasoby;

8.  apeluje do Komisji o zapewnienie, aby krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności w ramach Instrumentu Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy uwzględniały wyzwania związane ze zrównoważonym pod względem gospodarczym, środowiskowym i społecznym zaopatrzeniem w surowce krytyczne; zwraca się do państw członkowskich o większe inwestycje w recykling surowców krytycznych oraz o uwzględnienie wymogów dotyczących surowców krytycznych, źródeł dostaw i kosztów w krajowych strategicznych planach odbudowy;

9.  wzywa do inwestowania w szkolenie i przekwalifikowanie pracowników, w tym poprzez mechanizm sprawiedliwej transformacji, ponieważ umiejętności w dziedzinie wydobycia można wykorzystać w eksploatacji, przetwarzaniu i recyklingu metali i minerałów, najlepiej w tych samych regionach; apeluje do Komisji, aby zadbała o uwzględnianie w odpowiednim finansowaniu również społecznych, związanych z zatrudnieniem i środowiskowych skutków transformacji na byłych obszarach górniczych;

10.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do jak najszybszego stworzenia projektu IPCEI (ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania) dotyczącego surowców krytycznych, aby strategicznie i w sposób zrównoważony zaplanować nasz popyt na dwojaką transformację, obejmując wymogi, źródła zaopatrzenia oraz koszty (społeczne, środowiskowe i finansowe); podkreśla, że IPCEI powinien obejmować wszystkie istotne tematy, aby ograniczyć krytyczność i zależność, takie jak recykling, ponowne użycie, zastąpienie, ograniczenie wykorzystania materiałów i wydobycie; podkreśla, że projekty te powinny uwolnić niewykorzystany potencjał w krajach UE zasobnych w surowce krytyczne, które dysponują dużymi niewykorzystanymi źródłami;

11.  apeluje do Komisji, aby promowała badania naukowe i rozwój oraz umiejętności i kompetencje dotyczące surowców krytycznych na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) jako strategię rozwoju unijnych zaawansowanych technologii, takich jak baterie litowo-jonowe, ogniwa paliwowe, turbiny wiatrowe, elektryczne silniki trakcyjne, fotowoltaika, robotyka, drony, druk 3D i szeroki zakres technologii cyfrowych oraz wyrobów medycznych;

12.  wzywa Komisję do przeprowadzenia kompleksowej, naukowej i opartej na dowodach oceny skutków w celu określenia minimalnych ilości surowców krytycznych o strategicznym znaczeniu koniecznych do dwojakiej transformacji;

13.  zauważa, że dla UE niezawodne i w pełni funkcjonalne łańcuchy wartości, obejmujące prace poszukiwawcze i recykling, odgrywają kluczową rolę i są warunkiem wstępnym osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu, strategii przemysłowej UE i dwojakiej transformacji oraz zagwarantowania konkurencyjności przemysłowej Unii i jej zdolności do innowacyjności w przyszłości;

14.  uważa, że niezbędne są możliwości finansowania zrównoważonej produkcji, przetwarzania lub recyklingu wszystkich surowców krytycznych wymienionych w komunikacie Komisji w sprawie odporności w zakresie surowców krytycznych;

15.  wzywa Komisję, aby zaproponowała oparte na wiedzy naukowej kryteria zrównoważonego rozwoju umożliwiające określenie, co stanowi zrównoważoną inwestycję w sektorze wydobywczym w ramach rozporządzenia w sprawie systematyki; Podkreśla, jak potrzebne jest, by unijny przemysł wydobywczy mógł przyczynić się do dwojakiej transformacji ekologicznej i cyfrowej;

16.  apeluje o wsparcie i finansowanie ze środków UE rozwoju technologicznego surowców krytycznych w celu poprawy wydajności, ich zastępowalności, procesów recyklingu i zamkniętych cyklów materiałowych; podkreśla w szczególności potrzebę udostępnienia specjalnych instrumentów finansowych oraz ukierunkowanych funduszy na badania naukowe i innowacje (R&I) na rzecz procesów recyklingu i z zadowoleniem przyjmuje propozycję promowania w 2021 r. badań i innowacji dotyczących surowców krytycznych w zakresie przetwarzania odpadów, zaawansowanych materiałów i ich zastępowania w ramach programu „Horyzont Europa”, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz krajowych programów badań i innowacji; podkreśla jeszcze raz znaczenie badań naukowych i innowacji dla poprawy wykonalności procesów rafinacji, w szczególności w przypadku odpadów powydobywczych z kopalń oraz kopalń działających na niewielką skalę; apeluje do Komisji, aby wprowadziła systemy zachęcające do innowacji w dziedzinie nowych technik wydobycia oraz nowych projektów z obszaru działalności wydobywczej prowadzonej na niewielką skalę; apeluje o opracowanie nowych i innowacyjnych technologii w dziedzinie zrównoważonego wydobycia surowców krytycznych w UE;

17.  wzywa Komisję, Europejski Bank Inwestycyjny i inne instytucje UE, by we współpracy z partnerami międzynarodowymi zapewniły techniczne i strategiczne wsparcie finansowe dla długoterminowych strategicznych projektów inwestycyjnych dotyczących surowców krytycznych, w tym w celu znalezienia nowych narzędzi podziału ryzyka w sektorze wydobywczym, a także by promowały i wspierały inwestycje w badania naukowe nad zrównoważonym pozyskiwaniem i przetwarzaniem surowców krytycznych oraz zakładami rafinacji, aby były one zgodne z przepisami UE oraz wysokimi standardami społecznymi i środowiskowymi, a tym samym zapewniały równe warunki działania;

Strategiczna autonomia i odporność

18.  z zadowoleniem przyjmuje utworzenie europejskiego sojuszu na rzecz surowców (ERMA) oraz – w kontekście sytuacji geopolitycznej na świecie i potencjalnych napięć handlowych z bogatymi krajami będącymi producentami spoza UE – jego obecne ukierunkowanie na najbardziej krytyczne surowce, a mianowicie na pierwiastki ziem rzadkich i magnesy, a także na ilościowe cele w zakresie zaopatrzenia na rynku krajowym i pozaunijnym, w celu wspierania długoterminowych stosunków dostaw dla ogromnej grupy małych i dużych producentów w UE oraz ograniczenia obecnego uzależnienia od kilku państw spoza UE; podkreśla rolę ERMA jako „platformy inwestycyjnej” i zachęca go do dalszego angażowania się w oceny wstępne w celu odblokowania inwestycji publicznych i prywatnych na rzecz ocenianych pod względem środowiskowym zrównoważonych projektów z zakresu surowców krytycznych;

19.  wyraża przekonanie, że dalszy rozwój ERMA jest ważny, głównie w odniesieniu do materiałów, które mają duże znaczenie dla dwojakiej transformacji, takich jak surowce krytyczne potrzebne do magazynowania i konwersji energii;

20.  z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji dotyczący uruchomienia systemu monitorowania – za pośrednictwem przyszłego obserwatorium technologii krytycznych – obecnych zależności i zagrożeń związanych z przyszłymi technologicznymi zależnościami, oraz apeluje o ścisłą współpracę między obserwatorium a podmiotami zajmującymi się monitorowaniem popytu na surowce krytyczne;

21.  wyraża ubolewanie, że tworzenie strategicznych zapasów nie jest jeszcze częścią planu działania, i wzywa Komisję, aby skupiła się również na zabezpieczeniu dostaw surowców krytycznych w UE poprzez zachęcanie państw członkowskich do prowadzenia strategicznych zapasów w ramach skoordynowanego podejścia, tam gdzie analiza uzna to za stosowne; uważa, że strategiczne gromadzenie zapasów w połączeniu z innymi środkami strategicznymi przyczynia się do zmniejszenia zależności od surowców krytycznych; podkreśla, że zwiększaniu dostępności powinno towarzyszyć zmniejszanie zapotrzebowania przez analizę całego łańcucha wartości – projektu, eksploatacji i wycofania z eksploatacji;

22.  uważa, że świadomość możliwych problemów związanych z niedoborami surowców krytycznych jest zbyt niska i należy ją podnieść; wzywa Komisję do rozszerzenia ERMA w celu zacieśnienia współpracy między podmiotami przemysłowymi w całym łańcuchu wartości, państwami członkowskimi, regionami i krajami spoza UE, związkami zawodowymi, społeczeństwem obywatelskim, organizacjami badawczymi i technologicznymi, inwestorami i organizacjami pozarządowymi w sektorach gospodarki UE najbardziej dotkniętych wąskimi gardłami w podaży surowców krytycznych, albo poprzez ramy oferowane przez ERMA, albo poprzez tworzenie sektorowych sojuszy branżowych i sojuszy zainteresowanych stron; podkreśla potencjał projektów krajowych pod względem zatrudnienia i w związku z tym wzywa do wspierania kompleksowego dialogu społecznego; podkreśla w związku z tym pilną potrzebę ściślejszego partnerstwa między podmiotami odpowiedzialnymi za surowce krytyczne, zwłaszcza w regionach wydobywczych, a dalszymi użytkownikami, zwłaszcza innymi sojuszami przemysłowymi, oraz wspólnej świadomości i zobowiązania do zapewnienia zrównoważonych i opartych na obiegu zamkniętym łańcuchów wartości;

23.  uważa, że niezbędne są większa koordynacja i wspólne wysiłki na rzecz rozwoju odpornych łańcuchów dostaw, aby zaspokoić przyszłe i obecne zapotrzebowanie przemysłu UE na surowce krytyczne, tak aby uniknąć zakłóceń w łańcuchach dostaw oraz ograniczyć zależność i utrzymać wysokie standardy społeczne i środowiskowe; wzywa Komisję do dopilnowania, by w UE ocena importu i eksportu oraz globalnej podaży i popytu na surowce krytyczne, koordynacja gromadzenia zapasów i monitorowanie zaopatrzenia w surowce krytyczne były realizowane w sposób spójny i konsekwentny, na przykład poprzez ustanowienie grupy zadaniowej do spraw surowców krytycznych;

24.  zwraca się do Komisji o zróżnicowanie łańcuchów dostaw zarówno w przypadku źródeł pierwotnych, jak i wtórnych, oraz apeluje o większą przejrzystość informacji dotyczących łańcuchów dostaw;

25.  zauważa, że rosnące napięcia między głównymi mocarstwami ujawniły strategiczne słabości UE, zwłaszcza w zakresie zabezpieczenia kluczowych zasobów, w tym surowców krytycznych i materiałów przetworzonych; zauważa ponadto, że monitorowanie zależności towarowych i zabezpieczenie dostępu do surowców krytycznych może zwiększyć odporność zrównoważonych łańcuchów dostaw; zauważa, że w procesie przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym należy zwrócić szczególną uwagę na kluczowe łańcuchy dostaw, w których zależność UE od surowców krytycznych jest szczególnie wysoka;

26.  przypomina o potencjale gospodarki o obiegu zamkniętym wynikającym z optymalizacji wykorzystania produktów i usług; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wspierały nowe zrównoważone modele biznesowe o obiegu zamkniętym w ramach nowej inicjatywy na rzecz zrównoważonych produktów, w tym produkty jako usługi, o ile pozwalają one oszczędzać zasoby, ograniczać wpływ na środowisko i gwarantować ochronę konsumentów; zwraca się do Komisji i państw członkowskich, aby ułatwiły stosowanie tych podejść poprzez wprowadzenie ram regulacyjnych;

27.  uważa, że ważne jest wspieranie podejścia opartego na gospodarce o obiegu zamkniętym w całym – od projektu po odzysk materiałów – łańcuchu wartości technologii kluczowych dla transformacji energetycznej, cyfrowej i w zakresie mobilności, takich jak farmy wiatrowe, elektrownie słoneczne, produkcja baterii, mobilność elektryczna i inteligentne sieci; zwraca się do Komisji, aby potraktowała priorytetowo przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, tak aby zmniejszyć zależność UE od importu, zwiększyć efektywne gospodarowanie zasobami, zoptymalizować ich zużycie oraz zatrzymywać i ponownie wykorzystywać cenne surowce w UE; przypomina o swoim żądaniu zawartym w rezolucji w sprawie nowego planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym, aby rozważyć zaproponowanie, w oparciu o kompleksową ocenę skutków, jasnego i zrozumiałego zharmonizowanego etykietowania trwałości, które mogłoby przybrać formę wskaźnika, oraz możliwości naprawy, która mogłaby przybrać formę jednolitej punktowej oceny naprawy;

28.  wzywa Komisję do zacieśnienia współpracy z krajami spoza UE w zakresie zrównoważonego zaopatrzenia w surowce krytyczne, zwłaszcza z partnerami o podobnych poglądach, a także w ramach jej zaangażowania na forum Światowej Organizacji Handlu (WTO);

Zamykanie obiegu materiałów

29.  podkreśla potrzebę tworzenia dobrze funkcjonujących rynków wtórnych surowców krytycznych w celu zagwarantowania stałych przepływów wtórnych tych surowców, wzmocnienia ekosystemów przemysłowych UE oraz utrzymania miejsc pracy w sektorze produkcyjnym; wzywa w związku z tym Komisję, aby przeanalizowała saldo przywozu i wywozu wtórnych surowców krytycznych do i z UE, oraz aby szybko ustanowiła obserwatorium rynku kluczowych surowców wtórnych, w tym surowców krytycznych; podkreśla, że przetwarzanie surowców krytycznych w krajach spoza UE musi być zgodne z normami UE; zauważa, że nie istnieje jedno uniwersalne podejście; podkreśla, że zapewnienie czystych i bezpiecznych cykli materiałowych jest warunkiem wstępnym utworzenia wiarygodnego rynku surowców wtórnych w UE;

30.  z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący sporządzenia mapy potencjalnych dostaw wtórnych surowców krytycznych z zapasów, odpadów i produktów ubocznych przetwarzania w UE; zachęca Komisję, by potraktowała to zadanie jako priorytet i przeprowadziła je wcześniej niż planowano; zachęca ponadto Komisję do rozszerzenia tego zadania na obecnie dostępne technologie służące do zmniejszania zapotrzebowania na surowce krytyczne i do zwiększania ponownego użycia surowców krytycznych w łańcuchu dostaw; podkreśla potrzebę zachęcania do wprowadzenia instrumentów opartych na współpracy na rynku surowców krytycznych, takich jak unijna platforma surowców, które powinny również obejmować przepływy produktów i tendencje w tym zakresie, aby ocenić, które materiały wtórne mogą zostać poddane recyklingowi;

31.  apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby uwolniły potencjał projektów wtórnego przetwarzania za pomocą specjalnych zachęt, w tym udzielania licencji w trybie przyspieszonym, oraz by zapewniały zachęty do odzysku surowców krytycznych w celu zapewnienia niezawodnego, bezpiecznego i zrównoważonego dostępu do nich;

32.  zauważa, jak ważny jest recykling odpadów, biorąc pod uwagę znaczną zawartość surowców krytycznych w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym; zauważa, że zwiększenie recyklingu może nie wystarczyć do ograniczenia wydobycia w perspektywie długoterminowej; zauważa ponadto, że dzięki przejściu na gospodarkę o zwiększonym obiegu zamkniętym można by stworzyć 700 tys. miejsc pracy(28), zwłaszcza dodatkowych miejsc pracy w zakładach recyklingu i usługach naprawczych; zauważa, że demontaż i recykling są główną szansą na przywrócenie w UE miejsc pracy w przemyśle; podkreśla ponadto, że w celu zaspokojenia przyszłego zapotrzebowania na surowce można wykorzystać rozwój recyklingu;

33.  odnotowuje, że według oczekiwań do połowy lat 30. XXI wieku udział zbieranych litowo-jonowych baterii trakcyjnych nadających się do recyklingu powinien znacznie wzrosnąć, co oznacza powstanie istotnego wtórnego źródła dostaw;

34.  zauważa, że aby przemysłowe procesy recyklingu surowców krytycznych odniosły sukces, nadal potrzebne są ogromne inwestycje prywatne i publiczne w infrastrukturę do sortowania, wstępnego przetwarzania i odzyskiwania, w innowacje, badania naukowe i zwiększanie skali technologii oraz w umiejętności, co zapewni możliwości zatrudnienia, które, jak się oczekuje, bardzo wzrosną w nadchodzących dziesięcioleciach; apeluje do Komisji, aby zapewniła zachęty do recyklingu i odzysku surowców krytycznych ze strumieni odpadów pochodzących z działalności wydobywczej, przetwórczej i handlowej, w celu zapewnienia niezawodnego, bezpiecznego i zrównoważonego dostępu do tych surowców;

35.  zachęca Komisję, aby zaproponowała minimalne cele dotyczące zawartości surowców krytycznych poddanej recyklingowi oraz specjalne cele dotyczące recyklingu surowców krytycznych wraz z solidnymi ramami monitorowania, wzorując się na wniosku dotyczącym rozporządzenia w sprawie baterii i zużytych baterii oraz w oparciu o kompleksową, naukową i opartą na dowodach ocenę wpływu, w której ocenia się minimalne ilości surowców krytycznych wymagane dla produktów, które ułatwią dwojaką transformację, procent tego zapotrzebowania, który mógłby zostać zaspokojony poprzez recykling zgodnie z istniejącymi ocenami, oraz dostępność niezbędnej technologii; zauważa, że żadne cele dotyczące ograniczenia ilości surowców pierwotnych nie powinny skutkować spadkiem całkowitego uzysku surowców poniżej tych minimalnych wielkości;

36.  uznaje, że tereny zdegradowane (składowiska odpadów przemysłowych i tamy zbiorników osadowych) często zawierają odrzucone surowce krytyczne, metale ziem rzadkich oraz inne minerały i metale wykorzystywane w produktach technologicznych; w związku z tym zachęca do dokumentowania, oceny i wydobycia cennych materiałów znajdujących się na tych terenach zdegradowanych, w miarę możliwości i praktycznej wykonalności; podkreśla potrzebę objęcia poprawy technologii rafinacji odpowiednimi mechanizmami finansowania badań, rozwoju i innowacji, z myślą o uwolnieniu tego potencjału;

37.  podkreśla, że potrzebne są silniejsze kontrole wywozu z UE kluczowych produktów odpadowych pochodzących z surowców krytycznych oraz że należy ustanowić równe reguły gry dla podmiotów zajmujących się recyklingiem, które spełniają normy niezbędne do bezpiecznego i skutecznego odzyskiwania; wzywa Komisję, by podczas przeglądu rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów położyła kres nielegalnemu wywozowi odpadów zawierających surowce krytyczne; wzywa do ustanowienia wymogów, które pozwolą na wywóz odpadów zawierających surowce krytyczne jedynie pod warunkiem zagwarantowania, że zostaną one przetworzone w kraju przeznaczenia w warunkach odpowiadających normom społecznym i środowiskowym UE;

38.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków na rzecz właściwej zbiórki i recyklingu produktów wycofanych z eksploatacji zawierających surowce krytyczne, zamiast gromadzenia ich w gospodarstwach domowych lub na składowiskach odpadów, lub ich spalania;

39.  zwraca się do Komisji, aby zaproponowała środki w zakresie projektowania produktów, dostosowane do różnych kategorii produktów, umożliwiające łatwą identyfikację i usuwanie części lub komponentów zawierających surowce krytyczne, zwłaszcza w odniesieniu do odpadów pokonsumenckich, oprócz wymogów dotyczących ekoprojektu w celu znacznej poprawy trwałości, wytrzymałości, możliwości naprawy, modułowości, możliwości ponownego wykorzystania i zdolności do recyklingu produktów wycofanych z eksploatacji, wytwarzanych lub sprzedawanych w UE; podkreśla, że środki te powinny zapewnić przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwom UE, nie powinny nakładać na nie nieproporcjonalnych obciążeń finansowych i powinny pobudzać innowacje;

40.  uważa, że zastępowanie jest przydatne w przypadku gdy surowce krytyczne można zastąpić powszechnie występującym materiałem, ale przynosi niewielkie korzyści, jeżeli sam materiał zastępczy nie ma zrównoważonego charakteru, nie uwzględnia ograniczonego charakteru zasobów, jest krytyczny lub może taki się stać z powodu zastępowania surowca krytycznego; uznaje znaczenie utrzymania jakości produktów i ich rentowności; wzywa Komisję do wspierania i intensyfikacji badań i innowacji w zakresie substytutów dla surowców krytycznych w różnych zastosowaniach;

Zaopatrzenie z UE

41.  zauważa, że chociaż inteligentne projektowanie produktów, ponowne wykorzystanie materiałów, zastępowanie ich materiałami pochodzącymi z recyklingu oraz promowanie zmniejszania śladu materiałowego i konsumpcyjnego może znacznie ograniczyć popyt pierwotny, a jego potencjał należy w pełni wykorzystać, to w sytuacji niemożności zaspokojenia podaży surowców krytycznych w sposób ekonomicznie opłacalny za pomocą wspomnianych środków lub gdyby prowadziło ono do obniżenia jakości produktów, potrzebne jest odpowiedzialne i zrównoważone zaopatrzenie w surowce krytyczne po uprzedniej ocenie skutków, aby złagodzić potencjalne skutki społeczne i środowiskowe;

42.  podkreśla, że zaopatrzenie pierwotne i wtórne w UE podlega najwyższym na świecie normom środowiskowym i społecznym, które muszą być należycie wdrażane, zapewnia tysiące miejsc pracy wymagających wysokich kwalifikacji i ma jest niezbędnym warunkiem wstępnym ekologicznej i cyfrowej transformacji; wzywa zatem wszystkie podmioty do promowania projektów dotyczących odpowiedzialnego i zrównoważonego zaopatrzenia w surowce krytyczne w UE, aby wspierać produkcję lokalną i podnosić świadomość na temat śladu środowiskowego, który pozostawia przywóz surowców krytycznych spoza UE; uważa, że należy to osiągnąć w drodze otwartego i przejrzystego procesu i opartego na wiedzy naukowej z wczesnym udziałem zainteresowanych stron i społeczności lokalnych;

43.  zdecydowanie uważa, że odpowiedzialne zaopatrzenie w UE może opierać się tylko na skutecznym dialogu społecznym promującym zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, gwarantującym godną pracę i warunki pracy oraz chroniącym prawa pracowników poprzez promowanie równouprawnienia płci; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pracownikom tego sektora ochrony w postaci odpowiednich środków ochrony osobistej;

44.  odnotowuje możliwość rozwoju odpowiedzialnego i zrównoważonego łańcucha wartości baterii poprzez pozyskiwanie surowców krytycznych, takich jak grafit, kobalt i lit, z nowych obiektów w UE;

45.  odnotowuje plan Komisji dotyczący uruchomienia programów obserwacji Ziemi i teledetekcji do badania zasobów, operacji i zarządzania środowiskowego po zamknięciu; zauważa, że nadzór regulacyjny w trakcie eksploatacji można rozszerzyć przez wykorzystanie metod teledetekcji;

46.  zauważa, że reorientacja na gospodarkę o obiegu zamkniętym w wielu gałęziach przemysłu i usług w UE wymaga szczególnych umiejętności i kompetencji, aby zapewnić wysoką efektywność środowiskową i bezpieczeństwo pracowników, oraz podkreśla szczególną rolę, jaką odgrywają w tej transformacji pionierzy, MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up; zauważa ponadto, że sektor wydobywczy jest w coraz większym stopniu zautomatyzowany, podczas gdy recykling i regeneracja są nadal bardziej pracochłonne; podkreśla znaczenie utrzymania, rozwoju i tworzenia odpowiedniej wiedzy fachowej i umiejętności w zakresie technologii wydobywczych i przetwórczych, a także recyklingu i innych odpowiednich technologii w UE, w odniesieniu zarówno do surowców krytycznych, jak i produktów ubocznych, gdyż niektóre z nich można wykorzystać do produkcji wysoce zaawansowanych produktów chemicznych; stwierdza z ubolewaniem, że surowce wydobywane obecnie w UE muszą być często eksportowane do Azji w celu rafinacji, ponieważ w UE utracono odpowiednie know-how i technologie, co stanowi kolejną zależność;

47.  wzywa Komisję, by domagała się skutecznego wykorzystania ubocznych strumieni procesów przemysłowych zawierających surowce krytyczne; podkreśla, że szczególnie w przemyśle wydobywczym istnieje wielki potencjał odzysku i separacji metali ziem rzadkich;

48.  odnotowuje ważną rolę, jaką odgrywają państwa członkowskie w zwiększaniu zrównoważonej krajowej podaży surowców krytycznych ze źródeł pierwotnych i wtórnych; wzywa państwa członkowskie do poprawy terminowości, przewidywalności i przejrzystości procesów zatwierdzania projektów dotyczących poszukiwania i pozyskiwania surowców, bez obniżania norm środowiskowych i społecznych;

49.  apeluje do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, aby zrównoważone zaopatrzenie w surowce krytyczne opierało się na podejściu starannie równoważącym zarówno zwiększone zapotrzebowanie UE na pozyskiwane w sposób zrównoważony surowce krytyczne, jak i potrzebę ochrony przyrody i różnorodności biologicznej;

50.  podkreśla, że większa i bardziej elastyczna przewidywalność i skuteczność, a także nadanie priorytetu kluczowym czynnikom, takim jak konkurencyjne dostawy energii odnawialnej i – przejściowo – niskoemisyjnej, pomoże odblokować niezbędne inwestycje;

51.  oczekuje, że Komisja przedstawi dalsze szczegóły dotyczące uruchomienia projektów w zakresie surowców krytycznych jako alternatywnego modelu biznesowego i źródła regionalnego zatrudnienia wobec górnictwa węglowego i w innych regionach w okresie przejściowym;

Dywersyfikacja

52.  wzywa Komisję do rozwijania stosunków ze wszystkimi krajami UE będącymi dostawcami surowców krytycznych, do systematycznego i strategicznego budowania nowych partnerstw w zakresie surowców krytycznych, w miarę możliwości we współpracy z naszymi sojusznikami, z uwzględnieniem suwerenności krajów spoza UE nad ich zasobami, tak aby surowce krytyczne stały się źródłem dobrobytu dla krajów rozwijających się, do promowania udziału MŚP i uczynienia z tego przedsięwzięcia zadania horyzontalnego unijnej polityki zewnętrznej i wewnętrznej oraz do przedstawienia wyników w 2021 r.; z zadowoleniem przyjmuje plany Komisji dotyczące ustanowienia silnych i wspierających partnerstw międzynarodowych dzięki zatwierdzeniu globalnego programu na rzecz surowców, którego celem będą strategiczne partnerstwa UE zapewniające zarówno bezpieczeństwo dostaw, jak i korzyści rozwojowe;

53.  podkreśla, że jeśli Europejski Zielony Ład po prostu spowoduje przeniesienie emisji gazów cieplarnianych z UE do jej partnerów, nie będzie on mieć żadnego wpływu na zmianę klimatu; w związku z tym apeluje do UE, aby dążyła do zawarcia możliwych do wyegzekwowania porozumień wielostronnych dotyczących powstrzymania globalnego ocieplenia oraz upowszechniania unijnych standardów środowiskowych, w tym w zaopatrzeniu i przetwórstwie; uważa, że UE będzie musiała opracować nowe umowy handlowo-inwestycyjne, nowe modele pomocy finansowej i technicznej oraz, bardziej ogólnie, nowe podejście do dyplomacji międzynarodowej mające na celu zapewnienie równych warunków działania;

54.  z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie UE na rzecz odpowiedzialnego i zrównoważonego zaopatrzenia i zachęca Komisję do przyjęcia za punkt wyjścia normy dotyczącej odpowiedzialnego wydobycia opracowanej przez inicjatywę na rzecz zapewnienia odpowiedzialnego wydobycia (Initiative for Responsible Mining Assurance), z uwzględnieniem potrzeb MŚP; podkreśla potrzebę wsparcia tego zobowiązania przez konkretną pomoc techniczną, transfer wiedzy, rozwój umiejętności, instytucji i ram prawnych, rozwój instytucjonalny oraz dialog polityczny z krajami partnerskimi; podkreśla potrzebę jednolitej polityki w sprawie norm etycznych zaopatrzenia w surowce krytyczne; podkreśla potrzebę zmobilizowania większej liczby podmiotów państwowych i prywatnych do przyjęcia i wdrożenia norm zrównoważonego rozwoju;

55.  z zadowoleniem przyjmuje publiczne zobowiązanie Komisji do przedstawienia wniosku ustawodawczego w sprawie należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw w 2021 r. i nalega, by przepisy te przyczyniły się do rozwiązania problemu naruszania praw człowieka oraz norm społecznych i środowiskowych w łańcuchach wartości; przypomina o swojej rezolucji zawierającej zalecenia dla Komisji dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw;

56.  uważa, że umowy międzynarodowe powinny wytyczać drogę w kierunku bardziej odpowiedzialnego i zrównoważonego zaopatrzenia w skali światowej; wzywa do zacieśnienia współpracy w celu opracowania międzynarodowych porozumień dotyczących lepszego monitorowania, powiadamiania i wdrażania ograniczeń eksportu surowców krytycznych, promowania odpowiedzialnego zaopatrzenia i zwiększenia obiegu zamkniętego w tym sektorze;

57.  ponawia swój apel zawarty w rezolucji w sprawie nowej strategii UE-Afryka wzywający do sprawiedliwej i zrównoważonej eksploatacji surowców krytycznych w Afryce; wspiera Komisję w jej staraniach na rzecz zawarcia nowych partnerstw dotyczących surowców krytycznych z krajami afrykańskimi, w celu wzmocnienia łańcucha wartości w Afryce tak, aby stał się bardziej zrównoważony pod względem etycznym, środowiskowym i technologicznym oraz aby umożliwiał wsparcie ze strony UE w budowaniu zdolności;

58.  wzywa Komisję do wzmocnienia działalności normalizacyjnej na odpowiednich forach międzynarodowych w odniesieniu do wysokiej jakości komponentów zawierających surowce krytyczne, gdyż jest to ważne dla przedsiębiorstw unijnych, w szczególności MŚP;

59.  wzywa do rozpowszechniania zrównoważonych praktyk rolniczych korzystnych dla zrównoważonej gospodarki fosforem; zwraca uwagę na synergię takich praktyk z ograniczaniem śladu klimatycznego i śladu bioróżnorodności;

60.  zwraca się do Komisji, aby zaproponowała skuteczne ogólnounijne zasady dotyczące systemu zbiórki odpadów w celu podwyższenia wskaźników zbierania zużytych produktów, które zawierają surowce krytyczne; wzywa Komisję, aby dokonała oceny – oprócz innych możliwości rozszerzonej odpowiedzialności producenta – wprowadzenia systemów zwrotu kaucji do przepisów UE dotyczących odpadów, w szczególności do dyrektywy w sprawie WEEE, z uwzględnieniem właściwości różnych produktów, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności systemów we wszystkich państwach członkowskich, w celu zachęcenia konsumentów, aby oddawali wycofane z eksploatacji urządzenia elektryczne i elektroniczne – zwłaszcza urządzenia małogabarytowe – do specjalnych punktów zbiórki i recyklingu, w oparciu o pozytywne doświadczenia zdobyte w ramach systemów zwrotu kaucji za szkło i tworzywa sztuczne w wielu państwach członkowskich;

61.  ubolewa, że niski poziom recyklingu w niektórych zastosowaniach(29), a także wywóz aluminiowych odpadów i złomu(30) poskutkowały niższym wskaźnikiem udziału surowca pochodzącego z recyklingu po wycofaniu z eksploatacji (EOL-RIR), niż był możliwy do osiągnięcia; podkreśla, że UE powinna dążyć do wdrożenia środków, umożliwiających osiągnięcie wskaźnika udziału surowca pochodzącego z recyklingu po wycofaniu z eksploatacji na poziomie 100 % w przypadku aluminium;

62.  wzywa Komisję, aby priorytetowo traktowała wydobycie surowców krytycznych z istniejących krajowych kopalń – tj. z odpadów przeróbczych, skały płonnej, składowisk odpadów i poprzez skuteczniejsze górnictwo miejskie – zamiast z nowo powstających kopalń, o ile jest ono zrównoważone, tzn. jeżeli wpływ na środowisko, w tym wskutek zużycia energii i substancji chemicznych, jest mniejszy; podkreśla, że wydobycie i późniejsza rekultywacja muszą być prowadzone przy użyciu najlepszych dostępnych technik, gwarantujących najlepsze wyniki w zakresie ochrony środowiska i rentowności;

63.  apeluje do Komisji, aby zwróciła szczególną uwagę na fazę poeksploatacyjną projektów wydobywczych oraz fazę wycofywania z eksploatacji surowców krytycznych, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami przewidzianą w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów, szczególnie w przypadku, gdy surowce te są również substancjami niebezpiecznymi;

64.  wyraża przekonanie, że zezwolenia i koncesje górnicze powinny zawierać wymogi dotyczące bezpiecznego, skutecznego i zrównoważonego odzyskiwania i przetwarzania wszystkich surowców krytycznych, które nadają się do ekonomicznego i technicznego odzyskiwania; zwraca się do Komisji o pilne wdrożenie postulatów Parlamentu zawartych w jego rezolucji w sprawie wdrożenia dyrektywy w sprawie odpadów kopalnianych; powtarza, że kwestionariusz wykorzystywany obecnie jako system sprawozdawczości zgodnie z art. 18 dyrektywy nie jest przystosowany do swojego celu, oraz zwraca się do Komisji o utworzenie zharmonizowanego, cyfrowego i przejrzystego unijnego systemu rejestracji, który opierałby się na zharmonizowanych definicjach i kryteriach obróbki odpadów wydobywczych oraz obejmowałby wszystkie odpowiednie dane na temat wpływu na środowisko, w tym stężeń substancji w odpadach;

65.  wzywa Komisję, aby zaostrzyła egzekwowanie przepisów i zapewniła pełne wdrożenie obecnego prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska oraz aby w miarę potrzeb zaproponowała zmiany w prawodawstwie;

66.  zachęca, aby przeprowadzić kompleksową ocenę włączenia sektora wydobywczego w zakres dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych z uwagi na duży wpływ, jaki na środowisko wywiera działalność wydobywcza, projekty wydobywcze, przeciętnie o dużej skali, zróżnicowanie standardów zarządzania zanieczyszczeniami stosowanych na terenach wydobywczych w UE oraz potencjalne rozszerzenie działalności wydobywczej surowców krytycznych w UE; proponuje wskazanie najlepszych dostępnych technik rekultywacji kopalń, w szczególności w odniesieniu do gleby i wody;

67.  zachęca Komisję, aby dokonała przeglądu dyrektywy w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w celu zagwarantowania, że w przypadku projektów wydobywczych niezależnie od ich skali zostanie przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko i że ocen tych dokonuje niezależna strona trzecia;

68.  uważa, że emisje pochodzące z działalności wydobywczej i przywozu surowców krytycznych powinny być objęte przyszłym mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2;

69.  zwraca uwagę na wyzwania i zagrożenia związane z górnictwem na obszarach chronionych, tj. obszarach Natura 2000, i uważa, że górnictwo na tych obszarach powinno pozostać ściśle ograniczone; podkreśla, że górnictwo na obszarach chronionych podlega warunkom określonym w dyrektywie ptasiej i dyrektywie siedliskowej, oraz podkreśla, że wszelkie nowe projekty górnicze lub wydobywcze muszą zostać poddane szczegółowej ocenie oddziaływania na środowisko w celu zminimalizowania ich wpływu na środowisko; wzywa państwa członkowskie i przemysł górniczy, aby zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” podjęły odpowiednie środki ochronne w celu zachowania i przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków, dla których teren został wyznaczony; podkreśla w związku z tym wytyczne Komisji w sprawie wydobycia minerałów nieenergetycznych w odniesieniu do sieci Natura 2000(31), a także odpowiednie studia przypadków i najlepsze praktyki;

70.  przypomina o zobowiązaniu Komisji do zapewnienia, że nie będzie można wydobywać ani wykorzystywać bogactw mineralnych występujących na dnie morza międzynarodowego, zanim nie zostanie odpowiednio zbadany wpływ górnictwa głębokomorskiego na środowisko morskie, bioróżnorodność i działalność człowieka, zanim nie zostaną poznane zagrożenia i nie zostanie udowodnione, że technologie i praktyki operacyjne nie wyrządzają poważnych szkód w środowisku, zgodnie z zasadą ostrożności, oraz wzywa Parlament i Radę do podjęcia takiego samego zobowiązania; zachęca Komisję do przełożenia tego zobowiązania na konkretne działania, aby chronić te bardzo narażone na zagrożenia ekosystemy;

71.  apeluje do Komisji, aby rozważyła opcje ustawodawcze zgodne z konwencjami z Espoo i Aarhus w celu zagwarantowania, że władze lokalne przyjmą i będą egzekwować prawo społeczności lokalnych do skutecznego i włączającego udziału w procedurach wydawania zezwoleń na nowe projekty w zakresie wydobycia i poszukiwania złóż, na każdym etapie projektów wydobywczych oraz – jeśli wymaga tego zezwolenie – przy składaniu wniosków o rozbudowę istniejących kopalń, a także w celu zapewnienia społecznościom lokalnym prawa do korzystania ze skutecznych mechanizmów odwoławczych regulowanych przez niezależne sądy i organy nadzoru wolne od wszelkich konfliktów interesów;

72.  z zadowoleniem przyjmuje nacisk surowce krytyczne w komunikacie Komisji w sprawie przeglądu polityki handlowej; wzywa do asertywnej polityki handlowej, z akcentem na dywersyfikację i odporność łańcuchów dostaw, a także na priorytetowe traktowanie poprawy mechanizmów globalnych i unijnych w celu stworzenia korzystnych warunków handlowych dla przemysłu UE;

73.  podkreśla, że przemysł UE stoi w obliczu ostrej międzynarodowej konkurencji o dostęp do surowców i jest narażony na środki ograniczające wywóz stosowane przez kraje spoza UE; przyznaje, że globalny wzrost popytu prawdopodobnie doprowadzi do wzrostu cen, i zachęca Komisję do przedstawienia analizy w tym zakresie;

74.  apeluje do Komisji, aby maksymalnie zróżnicowała źródła dostaw surowców krytycznych, zwiększyła efektywność wykorzystania zasobów i nie koncentrowała się na niewielkiej liczbie państw spoza UE, poprzez wspieranie inwestycji w ramach długoterminowej międzynarodowej strategii pozyskiwania surowców, angażującej unijnych i międzynarodowych partnerów oraz MŚP; podkreśla, że cel ten należy osiągnąć, rozszerzając istniejące partnerstwa i umowy handlowe oraz zawierając nowe umowy strategiczne lub wspólne przedsięwzięcia UE z krajami bogatymi w zasoby i innymi krajami zaopatrzenia o podobnych poglądach, zgodnie z jasno określonymi priorytetami; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje trwający dialog z Kanadą, Australią i Chile, mający na celu wzmocnienie stosunków handlowych w zakresie surowców krytycznych; apeluje do Komisji, aby dalej zacieśniała współpracę podczas kolejnej konferencji UE-USA-Japonia na temat materiałów krytycznych; podkreśla potrzebę ściślejszej współpracy z kluczowymi dostawcami międzynarodowymi na Bałkanach Zachodnich, w Europie Wschodniej, Ameryce Łacińskiej i Afryce, oraz z Chinami i innymi krajami rozwijającymi się globalnego Południa;

75.  podkreśla, że przyszłe unijne umowy o handlu i partnerstwie mogą nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo dostaw, ale także zapewnić niezawodne ramy polityczne i gospodarcze, oraz że umowy te powinny zawierać szczegółowe postanowienia dotyczące surowców krytycznych, co Komisja zapowiedziała w strategii „Handel z korzyścią dla wszystkich”, aby wspierać współpracę, zapewnić zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami, eliminować ograniczenia wywozowe i ich unikać, a także zapewnić zgodność z obecnymi zasadami dotyczącymi bezpośrednich inwestycji zagranicznych przed założeniem działalności gospodarczej i po jej założeniu; apeluje do Komisji o dalsze usprawnianie monitorowania i egzekwowania umów o wolnym handlu, w tym rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju, aby zobowiązania i postanowienia dotyczące odpowiedzialnego pozyskiwania surowców krytycznych zostały określone, aby partnerzy handlowi ich przestrzegali, a także aby uwzględnić ewentualne obawy społeczności dotkniętych działalnością wydobywczą; podkreśla, że powinno to należeć do priorytetowych zadań głównego urzędnika ds. egzekwowania przepisów handlowych;

76.  apeluje do Komisji, aby poczyniła zainicjowała dyskusję na forum WTO na temat ograniczeń w zwiększaniu skali gospodarki o obiegu zamkniętym powodowanych przez wymogi dotyczące zawartości lokalnej, budowała silniejsze partnerstwo z różnymi regionami świata, w szczególności Afryką, oraz dopilnowała, by umowy o wolnym handlu odzwierciedlały ambitniejsze cele gospodarki o obiegu zamkniętym;

77.  apeluje o bardziej rygorystyczne stosowanie reguł pochodzenia w celu ochrony produkcji surowców i zapobiegania obchodzeniu przepisów w tych regionach, w których podmioty gospodarcze podlegają mniej rygorystycznym wymogom w zakresie zrównoważonego rozwoju i dotacji przemysłowych; podkreśla, że wszelkie nowe działania przedsiębiorstw działających na rynku UE w zakresie pozyskiwania surowców muszą być zgodne z rozporządzeniem w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami, z zasadami odpowiedzialnego pozyskiwania surowców opisanymi w dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej, a także z międzynarodowymi standardami odpowiedzialnego pozyskiwania towarów; apeluje o wprowadzenie zakazu importu surowców krytycznych powiązanych z łamaniem praw człowieka i praw pracowniczych, takim jak praca przymusowa lub praca dzieci;

78.  podkreśla, że skuteczny wielostronny system handlowy oparty na zasadach jest niezbędny do swobodnego i zrównoważonego przepływu surowców krytycznych; wyraża zaniepokojenie z powodu ograniczenia przez niektórych członków WTO, w tym Chiny, wywozu surowców krytycznych i wzywa wszystkich członków, aby powstrzymali się od prowadzenia takiej polityki; apeluje zatem do Komisji, aby wykorzystała fora międzynarodowe do zahamowania takich zakłócających ograniczeń eksportu surowców krytycznych; ponawia w związku z tym apel do Komisji o podwojenie wysiłków na rzecz realizacji ambitnej reformy WTO, aby zwalczać zakłócenia w handlu międzynarodowym i nieuczciwe praktyki handlowe, zapewnić stabilne i przewidywalne międzynarodowe środowisko handlowe oraz zagwarantować uczciwą i efektywną konkurencję na całym świecie;

79.  z zadowoleniem przyjmuje wspólne oświadczenie z trójstronnego spotkania ministrów handlu Japonii i Stanów Zjednoczonych oraz Komisji; popiera zaproponowaną definicję subsydiów przemysłowych; stwierdza z zadowoleniem, że taka definicja wykracza poza definicje zawarte w porozumieniu WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz unijnego rozporządzenia antysubsydyjnego i zawiera szerszą definicję subsydium; uważa, że takie środki mają kluczowe znaczenie dla wyrównania międzynarodowych szans w dziedzinie surowców krytycznych, ponieważ subsydia przemysłowe, zwłaszcza w Chinach, poważnie zagrażają przemysłowi i pracownikom w UE, gdyż zakłócają międzynarodową konkurencję;

80.  z zadowoleniem przyjmuje wspólną inicjatywę UE i USA dotyczącą rozwiązania problemu nadmiernych zdolności produkcyjnych stali i aluminium na świecie oraz apeluje o kompleksowe i szybkie środki w celu pociągnięcia do odpowiedzialności krajów takich jak Chiny, które wspierają politykę zakłócającą handel; przypomina jednak Komisji, że obecnie amerykańskie taryfy celne na mocy sekcji 232 pozostają w mocy i że kwestia ta musi zostać pilnie rozwiązana;

81.  zgadza się z oceną Komisji, że rozliczanie płatności przywozowych UE za surowce krytyczne w euro zamiast w innych walutach międzynarodowych przyniosłoby pewne korzyści, takie jak zmniejszenie zmienności cenowej, i przyczyniłaby się do zmniejszenia zależności importerów z UE i eksporterów spoza UE od rynków finansowania dolarowego;

o
o   o

82.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13. (2) Dz.U. L 190 z 12.7.2006, s. 1. (3) Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1. (4) Dz.U. L 176 z 30.6.2016, s. 55. (5) Dz.U. L 197 z 24.7.2012, s. 38. (6) Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3. (7) Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 15. (8) Dz.U. L 334 z 17.12.2010, s. 17. (9) Dz.U. L 124 z 25.4.2014, s. 1. (10) Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s. 7. (11) Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7. (12) Dz.U. L 330 z 15.11.2014, s. 1. (13) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0073. (14) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0359. (15) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0321. (16) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0040. (17) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0054. (18) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0005. (19) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0108. (20) Dz.U. C 298 z 23.8.2018, s. 132. (21) Bank Światowy, „Minerals for Climate Action: The Mineral Intensity of the Clean Energy Transition” [Minerały wspierające działania na rzecz klimatu: intensywne wydobywanie minerałów dla przejścia na czystą energię]; Badanie prognostyczne Komisji Europejskiej; OECD, „Global Material Resources Outlook to 2060: Economic Drivers and Environmental Consequences” [Prognozowane światowe zasoby materiałów do 2060 r. – czynniki ekonomiczne i konsekwencje środowiskowe]. (22) Badanie prognostyczne Komisji. (23) Baldé, C.P., Forti V., Gray, V., Kuehr, R., Stegmann, P. „The Global E-waste Monitor – 2017”, Uniwersytet Narodów Zjednoczonych, Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny i Międzynarodowe Stowarzyszenie Odpadów Stałych, Bonn/Genewa/Wiedeń, 2017. (24) Komunikat Komisji zatytułowany „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju”. (25) Komunikat Komisji zatytułowany „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju”. (26) Opinia EKES z 25 marca 2021 r. (27) Komunikat Komisji z 2020 r. zatytułowany „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju”. (28) Komunikat Komisji zatytułowany „Odporność w zakresie surowców krytycznych: wytyczanie drogi do większego bezpieczeństwa i bardziej zrównoważonego rozwoju”. (29) Podczas gdy wskaźnik udziału surowca pochodzącego z recyklingu po wycofaniu z eksploatacji w Europie w przypadku aluminium wykorzystywanego w transporcie i budownictwie wynosił ponad 90 %, w 2013 r. tylko 60 % aluminium wykorzystywanego w opakowaniach podlegało recyklingowi. (30) „Jeśli UE przetwarzałaby na swoim terytorium aluminiowe odpady i złom wywiezione w 2015 r., wskaźnik udziału surowca pochodzącego z recyklingu po wycofaniu z eksploatacji wzrósłby do 16 %” (Passarini i in., 2018) – z dokumentu Komisji „Badanie dotyczące unijnego wykazu surowców krytycznych”. (31) Dyrekcja Generalna ds. Środowiska, „Wytyczne w sprawie wydobycia minerałów nieenergetycznych a sieć Natura 2000 – streszczenie”, Komisja Europejska, Bruksela, 2019.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie przeglądu rozporządzenia finansowego w związku z wejściem w życie wieloletnich ram finansowych 2021–2027 (2021/2162(INI))

P9_TA(2021)0469 A9-0295/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012(1) (rozporządzenie finansowe),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027(2),

–  uwzględniając decyzję Rady (UE, Euratom) 2020/2053 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylającą decyzję 2014/335/UE, Euratom(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/2094 z dnia 14 grudnia 2020 r. ustanawiające Instrument Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii(5) (rozporządzenie w sprawie warunkowości),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności(6),

–  uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(7),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w sprawie ponownej oceny przepisów rozporządzenia finansowego dotyczących zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel oraz zaciągania i udzielania pożyczek(8) (wspólne oświadczenie),

–  uwzględniając plan działania dotyczący ukierunkowanego przeglądu rozporządzenia finansowego, opublikowany przez Komisję 19 marca 2021 r.,

–  uwzględniając swoją rezolucję z 17 grudnia 2020 r. w sprawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, porozumienia międzyinstytucjonalnego, Instrumentu UE na rzecz Odbudowy oraz rozporządzenia w sprawie praworządności(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2092 – mechanizm warunkowości w zakresie praworządności(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 10 czerwca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praworządności w Unii Europejskiej i stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2092 w sprawie warunkowości(11),

–  uwzględniając projekt rezolucji z 27 maja 2021 r. w sprawie przeglądu rozporządzenia finansowego i wytycznych Komisji dotyczących zamówień publicznych w odniesieniu do umów o świadczenie usług związanych z polityką,

–  uwzględniając zawiadomienie Komisji z 9 kwietnia 2021 r. w sprawie wytycznych dotyczących unikania konfliktów interesów i zarządzania takimi konfliktami na podstawie rozporządzenia finansowego(12),

–  uwzględniając program „Przekształcamy nasz świat – agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”, przyjęty we wrześniu 2015 r. i obowiązujący od 1 stycznia 2016 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. pt. „Strategia MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy” (COM(2020)0103),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 5 maja 2021 r. pt. „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” (COM(2021)0350),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 29 kwietnia 2021 r. pt. „Lepsze stanowienie prawa – połączenie sił na rzecz stanowienia lepszego prawa” (COM(2021)0219),

–  uwzględniając badanie zlecone przez Komisję Kontroli Budżetowej i sporządzone przez Departament Tematyczny ds. Budżetu w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej w maju 2021 r., dotyczące 50 największych beneficjentów w każdym państwie członkowskim UE w ramach wspólnej polityki rolnej i Funduszu Spójności,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając wspólne posiedzenia Komisji Budżetowej i Komisji Kontroli Budżetowej zgodnie z art. 58 Regulaminu,

–  uwzględniając pismo przesłane przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej i Komisji Kontroli Budżetowe (A9-0295/2021),

A.  mając na uwadze, że po wejściu w życie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 Komisja opublikowała plan działania i rozpoczęła konsultacje społeczne w celu dostosowania rozporządzenia finansowego, w stosownych przypadkach, do przepisów uzgodnionych przez ustawodawcę w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, a także zaproponowania ograniczonych i ukierunkowanych ulepszeń wymaganych w zmieniającej się sytuacji, na przykład w następstwie kryzysu COVID-19 lub w obliczu rosnących możliwości cyfryzacji;

B.  mając na uwadze, że w kontekście instrumentu NextGenerationEU (NGEU) Parlament, Rada i Komisja uzgodniły we wspólnym oświadczeniu, że przepisy dotyczące zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, w szczególności te, o których mowa w art. 21 ust. 5 rozporządzenia finansowego, oraz przepisy dotyczące sprawozdawczości w zakresie operacji zaciągania i udzielania pożyczek zostaną poddane ocenie i w razie potrzeby zmienione w ramach kolejnego przeglądu rozporządzenia finansowego; mając na uwadze, że te trzy instytucje uznały, iż obowiązujące przepisy dotyczące procedury kontroli i udzielania absolutorium mają zastosowanie do dochodów przeznaczonych na określony cel;

C.  mając na uwadze, że wskaźnik absorpcji środków w WRF na lata 2014–2020 był zbyt niski i wymaga poprawy, zwłaszcza z perspektywy małych i średnich przedsiębiorstw, poprzez udoskonalenie i wzmocnienie procesów decyzyjnych i alokacyjnych oraz zasad i procedur regulujących ustanawianie, wdrażanie i kontrolę budżetu UE;

D.  mając na uwadze, że w przeglądzie rozporządzenia finansowego należy uwzględnić interesy bezpieczeństwa Unii, w tym kluczowe projekty infrastrukturalne i telekomunikacyjne, i położyć przy tym nacisk na kryteria kwalifikowalności wymagane do ubiegania się o finansowanie unijne i do jego otrzymania;

E.  mając na uwadze, że poszanowanie praworządności stanowi zasadniczy warunek wstępny zgodności z zasadami należytego zarządzania finansami;

F.  mając na uwadze, że ocena skutków nie została przeprowadzona, chociaż – jak przypomniał Europejski Trybunał Obrachunkowy – mogłaby dostarczyć jasnych informacji na temat dostępności funduszy UE dla obywateli w perspektywie przeglądu rozporządzenia finansowego;

1.  zauważa, że zbliżający się przegląd rozporządzenia finansowego jest konieczny w związku z wejściem w życie pakietu wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, w tym instrumentu NGEU, który nie tylko aktualizuje przepisy prawne, ale również zawiera istotne innowacje w odniesieniu do systemu budżetowego, a także w związku z potrzebą zagwarantowania należytego wdrożenia porozumienia międzyinstytucjonalnego;

2.  uważa, że przegląd powinien mieć na celu modernizację przepisów mających zastosowanie do budżetu UE zgodnie z jego najnowszymi zmianami i z zasadami budżetowymi przy poszanowaniu wartości Unii, a także zwiększenie nadzoru parlamentarnego, odpowiedzialności demokratycznej, przejrzystości, zaangażowania obywateli i zdolności szybkiego i skutecznego reagowania na potrzeby obywateli, zwłaszcza w czasach kryzysu;

3.  jest zdania, że choć całościowy przegląd zasad mających zastosowanie do budżetu nie jest obecnie konieczny, rozporządzenie finansowe musi zostać poddane ukierunkowanym ulepszeniom i uproszczeniom, w szczególności tam, gdzie zwiększają one przejrzystość, odpowiedzialność i demokratyczną kontrolę oraz poprawiają wdrażanie budżetu UE;

4.  uważa, że główne cele przeglądu unijnych przepisów finansowych powinny obejmować wzmocnienie ochrony interesów finansowych Unii, zapewnienie dostosowania do warunkowości w zakresie praworządności, wzmocnienie przepisów dotyczących zamówień publicznych w celu uniknięcia wszelkich potencjalnych konfliktów interesów i zwiększenie przejrzystości, zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla beneficjentów, zwiększenie skuteczności wydatków z myślą o osiągnięciu większej europejskiej wartości dodanej oraz poprawę dostępu obywateli, MŚP oraz władz lokalnych i regionalnych do finansowania UE;

5.  uważa, że z zasady ten sam poziom ochrony należy zagwarantować dla całego budżetu UE, niezależnie od tego, czy podlega on zarządzaniu bezpośredniemu, pośredniemu, czy dzielonemu;

Demokratyczna rozliczalność dla nowoczesnego budżetu

6.  zauważa, że liczba i zakres instrumentów pozabudżetowych znacznie wzrosły w ostatnim dziesięcioleciu oraz że instrument NGEU udoskonalił tę praktykę, znacznie – choć tymczasowo – zwiększając budżet UE w formie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, aby umożliwić Unii stawienie czoła jednemu z największych wyzwań w jej historii, oraz tworząc zobowiązania do 2058 r. przez zaciąganie pożyczek na cele kredytowe oraz pożyczek na bezpośrednie wydatki UE; ostrzega, że te zmiany zagrażają głównym zasadom budżetowym, takim jak jedność i rzetelność budżetowa, równowaga i uniwersalność;

7.  zauważa, że UE szybko i zdecydowanie zareagowała na kryzys związany z COVID-19, aby wesprzeć dotknięte nim państwa członkowskie i ograniczyć społeczno-ekonomiczne konsekwencje pandemii; zauważa, że zarządzanie kryzysowe wymaga szybkiego działania; przypomina, że nigdy nie może to jednak być pretekstem do pomijania Parlamentu i podważania rozliczalności demokratycznej; z zaniepokojeniem odnotowuje coraz częstsze stosowanie art. 122 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do tworzenia nowych mechanizmów i organów mających wpływ na budżet UE, zgodnie z którym to artykułem rola Parlamentu ogranicza się jedynie do prawa do informacji; nalega, aby Parlament odgrywał odpowiednią rolę w kontroli budżetowej takich inicjatyw; podkreśla ponadto znaczenie zapewnienia znaczącej roli w procesie decyzyjnym i w procesie kontroli wszystkich programów UE w oparciu o krajowe plany wdrażania;

8.  podkreśla, że skoordynowana zbiórka opartych na DNB wkładów krajowych w formie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel oraz poza procedurą budżetową nie ogranicza się do instrumentu NGEU, lecz zdecydowano się na nią także w przypadku Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji i zamówień na szczepionki przeciwko COVID-19, a w przyszłości być może podejście to zastosuje Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA); przypomina, że zaciąganie pożyczek na rynkach kapitałowych od dawna jest elementem operacji budżetowych Unii, do tego stopnia, że Komisja i Parlament apelowały o włączenie ich do budżetu w latach 70. i 80. XX wieku, na długo przed ustanowieniem europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej (EFSM), tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) czy instrumentu NGEU;

9.  wyraża zaniepokojenie bezprecedensowymi kwotami udostępnionymi w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), w związku z którymi państwa członkowskie będą przedstawiać Komisji jedynie ogólne sprawozdania dotyczące postępów w osiąganiu najważniejszych celów pośrednich, co postawi Europejski Trybunał Obrachunkowy przed wysoce skomplikowanym zadaniem poświadczenia legalności i prawidłowości wydatków;

10.  jest zaniepokojony, że mechanizmy pozabudżetowe, a w szczególności wykorzystywanie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, stanowią poważne wyzwanie dla zdolności Parlamentu do wypełniania jego funkcji decyzyjnych, kontrolnych i w zakresie udzielania absolutorium, a w bardziej ogólnym ujęciu – dla zdolności ogółu społeczeństwa oraz instytucji publicznych lub prywatnych do zrozumienia budżetu Unii i pociągania Komisji do odpowiedzialności; przypomina wspólne oświadczenie i ponownie podkreśla, że jest głęboko przekonany, iż w związku z tymi mechanizmami należy zaktualizować przepisy finansowe UE w odniesieniu do roli władzy budżetowej i struktury budżetu, aby zbliżyć je do zasad i obowiązków określonych w traktatach; uważa, że zasada demokratycznej rozliczalności i nadzoru w procesach decyzyjnych powinna znaleźć odzwierciedlenie w rozporządzeniu finansowym;

11.  uważa, że Parlament, jako jeden z organów władzy budżetowej, musi mieć możliwość kontrolowania i zatwierdzania w stosownych przypadkach planów Komisji dotyczących wykorzystania zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel i zarządzania nimi oraz operacji zaciągania i udzielania pożyczek; proponuje, aby odpowiednie artykuły rozporządzenia finansowego, w tym art. 7, 46 i 56, zostały zmienione i uzupełnione w celu wyjaśnienia, że zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel, aktywa i zobowiązania związane z operacjami zaciągania i udzielania pożyczek są ujęte w budżecie UE, tak aby podlegały kontroli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego i aby Trybunał informował o nich, a także aby organ budżetowy i organ udzielający absolutorium mogły być odpowiednio informowane o wszelkich zarzutach dotyczących nadużyć, korupcji, nadużyć finansowych lub naruszeń praworządności, w tym również w przypadku braku wystarczających systemów zwalczania nadużyć finansowych w państwach członkowskich, zwłaszcza, lecz nie wyłącznie, w odniesieniu do instrumentów pozabudżetowych;

12.  uważa, że zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel zgodnie z art. 21 rozporządzenia finansowego w obecnym brzmieniu oraz aktywa i pasywa pochodzące z operacji pozabudżetowych, w tym z pożyczek na rynkach kapitałowych, powinny być przydzielane do odpowiednich linii budżetowych, klasyfikowane zgodnie z nomenklaturą budżetową i konsolidowane w części II i III budżetu Unii; uważa, że powinny one stanowić integralną część budżetu UE i były przyjmowane przez władzę budżetową jako część tego budżetu;

13.  wzywa do przeglądu wymogów w zakresie sprawozdawczości dotyczących strategii zarządzania długiem Komisji oraz terminów zapadalności i harmonogramu płatności i z uwzględnieniem roli nowych zasobów własnych w spłacie zadłużenia w celu dostosowania ich do zwiększonej złożoności i ryzyka operacji zaciągania i udzielania pożyczek dla budżetu Unii;

14.  wzywa Komisję do dalszego uproszczenia rocznych sprawozdań finansowych i innych obowiązków w zakresie sprawozdawczości finansowej mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii w kontekście rozporządzenia finansowego, aby zachęcić MŚP do udziału w odpowiednich programach uwzględnionych w pakiecie WRF na lata 2021–2027, w tym w NGEU;

15.  uważa, że ze względu na konsekwencje finansowe w rozporządzeniu finansowym należy ustanowić procedurę podejmowania decyzji w sprawie lokalizacji agencji zdecentralizowanych; podkreśla, że taka procedura powinna opierać się na obiektywnych kryteriach, chronić prerogatywy Parlamentu jako współustawodawcy oraz wykluczać arbitralne tryby podejmowania decyzji, takie jak rzut monetą;

Praworządność

16.  podkreśla wyraźny związek między poszanowaniem praworządności a skutecznym wykonywaniem budżetu Unii, w tym NGEU, zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami: oszczędności, efektywności i skuteczności, jak określono w rozporządzeniu finansowym; podkreśla, że należyte zarządzanie finansami opiera się na skutecznym ściganiu przypadków nadużyć finansowych, w tym oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, korupcji i konfliktów interesów, a także na sprawowanej przez niezawisłe sądy kontroli nad decyzjami podejmowanymi przez organy publiczne; podkreśla, że w odniesieniu do oszczędności i efektywności nadużycia finansowe i korupcja z definicji naruszają zasady należytego zarządzania finansami określone w art. 33 ust. 1 rozporządzenia finansowego, gdyż takie praktyki są bezpośrednio sprzeczne z dążeniem do zapewnienia najlepszej ilości i jakości po najkorzystniejszej cenie, a także do osiągnięcia optymalnego stosunku między użytymi zasobami a realizowanymi celami; przypomina, że po przyjęciu rozporządzenia w sprawie warunkowości Parlament, Rada i Komisja uzgodniły, że rozważą włączenie treści rozporządzenia w sprawie warunkowości do rozporządzenia finansowego przy jego następnym przeglądzie; wobec tego wzywa Komisję do przedstawienia odpowiedniego wniosku; wzywa Komisję do zbadania możliwości dalszej poprawy dostosowania wszystkich instrumentów UE, które mają na celu zapewnienie należytego zarządzania finansami i ochrony interesów finansowych Unii, w tym rocznego sprawozdania Komisji na temat praworządności; uważa, że Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na zapobiegawcze środki ex ante w celu zapewnienia stosowania przez państwa członkowskie art. 63 ust. 2 rozporządzenia finansowego;

17.  uważa, że Komisja powinna dopilnować, aby budżet Unii był wydatkowany na projekty lub organizacje przestrzegające wartości Unii określonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej w celu ochrony interesów finansowych Unii; w tym celu wzywa Komisję do opracowania zwięzłych wskaźników, które zostaną włączone do rozporządzenia finansowego i które powinny być stosowane w oparciu o podejście oparte na analizie ryzyka i wykorzystywane do ukierunkowanych kontroli ex ante i ex post w celu wykrycia potencjalnej niezgodności z wartościami Unii przy wykorzystywaniu funduszy UE;

18.  z zadowoleniem przyjmuje wytyczne Komisji dotyczące unikania konfliktów interesów i zarządzania takimi konfliktami na podstawie rozporządzenia finansowego, mające na celu podnoszenie świadomości oraz promowanie interpretacji i stosowania zasad dotyczących konfliktu interesów w jednolity sposób; ubolewa jednak, że w niektórych państwach członkowskich kwestie związane z konfliktami interesów nadal utrzymują się na najwyższym poziomie; apeluje do Komisji o ocenę, czy właściwe przepisy rozporządzeń finansowych wystarczająco skutecznie zapobiegają konfliktom interesów i umożliwiają stosowne działania w razie ich wystąpienia w procesie wykonywania i kontrolowania budżetu UE;

Narzędzia cyfrowe

19.  podkreśla, że aby chronić interesy finansowe UE, a w szczególności wykrywać nadużycia finansowe, korupcję i konflikty interesów, należy wiedzieć, jak wydaje się fundusze UE i kto naprawdę z nich korzysta; zauważa, że jak wykazało badanie dotyczące 50 największych beneficjentów funduszy UE zlecone przez Komisję Kontroli Budżetowej, dane służące do identyfikacji podmiotów gospodarczych i ich rzeczywistych beneficjentów nie są łatwo dostępne lub nie są dostępne wcale; uważa, że obowiązkowa centralizacja informacji w jednym, interoperacyjnym systemie sprawozdawczości i monitorowania, a także w przyjaznej dla użytkownika bazie danych UE zawierającej informacje o bezpośrednich i końcowych beneficjentach, z danymi dostępnymi w formacie nadającym się do odczytu maszynowego, pozwoliłaby przezwyciężyć fragmentację i brak przejrzystości, na co wskazano w badaniu, a także zwiększyć kontrolę publiczną nad wydatkami UE i zaufanie do nich; zauważa, że w połączeniu z kompleksową definicją konfliktu interesów na szczeblu UE poprawi to skuteczną ochronę interesów finansowych UE; podkreśla, że w świetle Pandora Papers pilnym zadaniem jest zapewnienie przejrzystości beneficjentów rzeczywistych; podkreśla rolę Prokuratury Europejskiej oraz znaczenie współpracy między nią a instytucjami UE, państwami członkowskimi i Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych;

20.  podkreśla, że rozporządzenie finansowe powinno zawierać przepisy zobowiązujące podmioty odpowiedzialne do gromadzenia i prowadzenia jednolitych rejestrów podmiotów gospodarczych i rzeczywistych beneficjentów, aby umożliwić identyfikację w programach UE, niezależnie od tego, kto wdraża te programy i w jaki sposób nimi zarządza (zarządzanie bezpośrednie, pośrednie lub dzielone); wzywa Komisję do podjęcia środków w celu zapewnienia, aby odbywało się to w ramach cyfrowego, interoperacyjnego i znormalizowanego gromadzenia informacji na temat odbiorców finansowania unijnego, w tym tych, którzy ostatecznie korzystają bezpośrednio lub pośrednio z finansowania unijnego, oraz ich beneficjentów rzeczywistych; uważa, że wymogi te powinny odzwierciedlać wszystkie istotne informacje w celu zwiększenia możliwości i zdolności Komisji w obszarze wykrywania nadużyć finansowych; podkreśla potrzebę usunięcia wszelkich barier technicznych i prawnych utrudniających gromadzenie danych na temat struktur przedsiębiorstw i beneficjentów rzeczywistych;

21.  podkreśla, że z zasady dane powinny być publikowane w formie otwartej, z poszanowaniem wymogów ochrony danych i utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; przyjmuje do wiadomości, że według Europejskiego Inspektora Ochrony Danych ustanowienie takiej interoperacyjności nie stwarza ogólnych problemów pod względem ochrony danych, ale musi opierać się na jasnej podstawie prawnej; uważa, że informacje obowiązkowe gromadzone do celów audytu i kontroli powinny obejmować co najmniej numer rejestracyjny podmiotów prawnych, krajowy numer identyfikacyjny osób fizycznych, odpowiedni kod lub niepowtarzalny identyfikator określonego programu finansowego UE, wskazanie rodzaju beneficjenta, podwykonawców i beneficjentów rzeczywistych oraz informację, czy beneficjent otrzymuje również pomoc państwa, a także dane kontaktowe; podkreśla, że baza danych nie powinna podlegać wyłącznie samoregulacji: to raczej Komisja lub organ zewnętrzny powinni tworzyć zbiory danych w celu zapewnienia spójności i wysokiej jakości danych; wzywa, by informacje na temat odbiorców funduszy UE były publicznie dostępne przez co najmniej pięć lat;

22.  podkreśla, że system musi ułatwiać sumowanie poszczególnych kwot dotyczących tego samego beneficjenta bezpośredniego lub końcowego bądź beneficjenta rzeczywistego oraz że musi być dostępny we wszystkich językach UE; uważa, że publicznie dostępne systemy powinny ułatwiać zarówno wyszukiwanie indywidualne za pomocą narzędzia internetowego, jak i analizę systemową, przez zbiorowe pobieranie danych w interoperacyjnym formacie nadającym się do odczytu maszynowego; podkreśla, że znormalizowane, otwarte dane w pełnym cyklu wszystkich zamówień, obejmujące beneficjentów końcowych zakontraktowanych przedsiębiorstw, zapewnią społeczeństwu obywatelskiemu i podmiotom pozarządowym zestaw narzędzi oraz informacje potrzebne do monitorowania rzetelności, sprawiedliwości i efektywności rynków zamówień publicznych; wzywa państwa członkowskie i Komisję, by zagwarantowały większą interoperacyjność istniejących europejskich i krajowych baz danych i narzędzi eksploracji danych, aby ułatwić analizę ryzyka i wykrywanie nadużyć;

23.  zauważa, że baza danych ARACHNE jest wykorzystywana w zarządzaniu dzielonym; podkreśla, że ARACHNE wzbogaca dane przekazywane przez instytucje zarządzające o dane dostępne publicznie, aby identyfikować podatność na ryzyko nie tylko nadużyć finansowych, lecz także konfliktów interesów, wykazywaną przez projekty, beneficjentów, zamówienia i wykonawców; uważa, że art. 63 rozporządzenia finansowego powinien zostać zmieniony w celu włączenia ARACHNE jako obowiązkowego i powszechnego w użyciu narzędzia oceny ryzyka, niezależnie od sposobu zarządzania, które to narzędzie Komisja udostępnia państwom członkowskim i innym zaufanym podmiotom, przy czym podmioty te należy zobowiązać do wprowadzania informacji do tej bazy danych; uważa, że w rozporządzeniu finansowym należy również przewidzieć wskaźniki wykorzystywane przez ARACHNE do określania skali ryzyka związanego z podmiotami gospodarczymi; podkreśla potrzebę harmonizacji takich podstawowych wskaźników z podstawami wykluczenia z systemu wczesnego wykrywania i wykluczania oraz z dochodzeniami prowadzonymi przez Prokuraturę Europejską i Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych, aby zapewnić widoczność wykluczonych podmiotów gospodarczych również w ARACHNE; apeluje o maksymalną interoperacyjność między ARACHNE a innym oprogramowaniem w celu ograniczenia konieczności wielokrotnego wprowadzania informacji do różnych systemów informatycznych oraz związanego z tym obciążenia administracyjnego; uważa, że ARACHNE należy uprościć i uczynić ją bardziej przyjazną dla użytkownika, w tym również pod względem standaryzacji wskaźników ryzyka, np. dzięki wizualizacjom; podkreśla znaczenie pełnej odpowiedzialności za ARACHNE i praw operacyjnych do tej bazy danych oraz apeluje do Komisji, aby rozważyła w pełni wewnętrzne zarządzanie tą bazą danych;

24.  przypomina, że w 2018 r. powołano panel wysokiego szczebla w celu oceny przypadków w bazie danych, które są przedkładane do wczesnego wykrywania lub wykluczenia; wzywa do uwzględnienia opinii zespołu ds. systemu wczesnego wykrywania i wykluczania w świetle jego doświadczeń związanych z tym systemem, do uczynienia tego w ramach przeglądu rozporządzenia finansowego i do podzielenia się tą opinią z Parlamentem w tym samym czasie co z Komisją; zwraca uwagę, że system wczesnego wykrywania i wykluczania jest obecnie używany wyłącznie w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego; uważa, że podmioty gospodarcze uznawane za stwarzające ryzyko dla interesów finansowych UE w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego powinny być uważane za stwarzające ryzyko również w ramach zarządzania dzielonego i vice versa; domaga się zatem, by w ramach zarządzania dzielonego stosowanie systemu wczesnego wykrywania i wykluczania stało się obowiązkowe; zauważa ponadto, że system wczesnego wykrywania i wykluczania nie wprowadza rozróżnienia między filiami większych korporacji; wzywa Komisję, aby dokonała tego rozróżnienia oraz w przepisach dotyczących wczesnego wykrywania i wykluczania określiła, która jednostka korporacji wielonarodowej lub wielozakładowej jest zarejestrowana w celu wczesnego wykrywania lub wykluczenia; apeluje o wprowadzenie obowiązku aktualizacji sytemu wczesnego wykrywania i wykluczania przez podmioty uczestniczące we wdrożeniu po stwierdzeniu nadużycia finansowego lub innych istotnych okoliczności; uważa, że wykluczone podmioty prawne lub osoby fizyczne (beneficjenci rzeczywiści) w okresie wykluczenia nie powinni być odbiorcami lub beneficjentami końcowymi, wobec których mogłyby być dokonywane płatności z budżetu UE; apeluje do Komisji o zachęcanie państw członkowskich, aby w okresie wykluczenia wykluczały takie podmioty lub osoby fizyczne także z wszelkich dopłat z budżetów krajowych; ubolewa, że do bazy danych wpisanych jest stosunkowo niewiele podmiotów gospodarczych; uważa, że oznacza to, iż system wczesnego wykrywania i wykluczania nie został odpowiednio wdrożony; podkreśla, że w 2020 r. zespół ds. systemu wczesnego wykrywania i wykluczania rozpatrzył 20 spraw, zaś 28 spraw oczekuje na rozpatrzenie; podkreśla znaczenie przydzielenia zespołowi wystarczających zasobów odpowiednio do każdego rozszerzenia obowiązków; ponadto wzywa Komisję, by dokonała przeglądu kryteriów w celu ograniczenia złożoności i zwiększenia możliwości stosowania systemu wczesnego wykrywania i wykluczania w praktyce;

25.  podkreśla, że wprawdzie dla zapewnienia należytego wykorzystania funduszy UE zasadnicze znaczenie ma wiedza o tym, kim są beneficjenci końcowi tych funduszy, to jednak dostępność i prostota cyfrowych platform składania wniosków o fundusze UE także odgrywają ważną rolę; przypomina, że Komisja przyjęła koncepcję cyfrowego projektu i zasadę „najpierw myśl na małą skalę”, aby zapewnić wystarczające uczestnictwo MŚP; w związku z tym zachęca Komisję, aby wzięła te zasady pod uwagę podczas przeglądu rozporządzenia finansowego w kontekście wdrożenia pakietu wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027;

Sporządzanie budżetu z uwzględnieniem aspektu płci

26.  ubolewa, że w poprzednich WRF tylko w 21,7 % programów unijnych stosowano wskaźniki dotyczące płci; nalega, aby uwzględnianie aspektu płci znalazło lepsze odzwierciedlenie w opracowywaniu i wykonywaniu budżetu, w tym przez ukierunkowane zachęty; wzywa do systematycznego i kompleksowego gromadzenia danych segregowanych według kryterium płci w kontekście wszystkich strategii politycznych i programów UE w celu mierzenia wpływu na równość płci; oczekuje, że Komisja opracuje metodologię pomiaru odpowiednich wydatków na poziomie programu w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027, zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym; wzywa Komisję do włączenia aspektu płci i sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci do odpowiednich przepisów rozporządzenia finansowego;

Uwzględnianie kwestii klimatu i różnorodności biologicznej

27.  powtarza zobowiązanie Unii do wydawania co najmniej 30 % środków dostępnych w WRF na lata 2021–2027 i NGEU na przeciwdziałanie problemom klimatycznym, zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym; oczekuje od Komisji opracowania solidnej i jasnej metodyki monitorowania wydatków klimatycznych i ich efektywności, a także spójnego stosowania tej metodyki we wszystkich obszarach polityki; podkreśla, że zasady wykonania budżetu muszą odzwierciedlać tę metodykę, aby umożliwić skuteczne i efektywne monitorowanie środków wykorzystywanych w związku ze zmianą klimatu na cele zarówno jej ograniczania, jak i przystosowywania się do niej; apeluje do Komisji o włączenie stosownych odniesień do kwestii uwzględniania i monitorowania klimatu w odpowiednich przepisach rozporządzenia finansowego, by zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym zagwarantować odporność budżetu Unii na zmianę klimatu;

28.  podkreśla duże znaczenie dokładnego monitorowania wydatków przyczyniających się do powstrzymania i odwrócenia utraty różnorodności biologicznej, z zastosowaniem skutecznej, przejrzystej i kompleksowej metodyki określonej przez Komisję, we współpracy z Parlamentem i Radą; podkreśla, że zasady wykonania budżetu określone w rozporządzeniu finansowym również muszą odzwierciedlać tę metodologię;

29.  uważa, że rozporządzenie finansowe powinno odzwierciedlać wdrażanie zasady „nie czyń poważnych szkód”, zgodnie z wytycznymi opublikowanymi w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności;

Europejski filar praw socjalnych

30.  uważa, że rozporządzenie finansowe powinno umożliwić odpowiednie wdrożenie Europejskiego filaru praw socjalnych; uważa, że przed przystąpieniem do wypłaty środków z budżetu UE należy zapewnić przestrzeganie przez beneficjentów podstawowych norm dotyczących warunków zatrudnienia pracowników oraz bezpieczeństwa i higieny pracy;

Umorzenia

31.  sugeruje, aby ponowne wykorzystanie środków umorzonych w wyniku całkowitego lub częściowego braku realizacji projektów zgodnie z art. 15 ust. 3 rozporządzenia finansowego zostało rozszerzone poza badania i innowacje, tak aby obejmowało wszystkie środki; uważa, że umorzone środki powinny zostać udostępnione w całości w roku następującym po roku ich umorzenia;

Fundusze powiernicze UE

32.  domaga się przeglądu rozporządzenia finansowego, aby zagwarantować odpowiednią rolę Parlamentu w tworzeniu, nadzorowaniu i kontroli funduszy powierniczych, w tym w opracowywaniu umowy ustanawiającej i w uruchamianiu wkładu Unii, wdrażaniu funduszu, jego kontynuowaniu i ewentualnej likwidacji; powtarza, że Parlament powinien być zaangażowany co najmniej jako obserwator i mieć możliwość monitorowania działalności organów zarządzających danym funduszem powierniczym; podkreśla, że pełne, szczegółowe i terminowe informacje jakościowe i ilościowe o wdrożeniu funduszu powierniczego są niezbędne, aby Parlament mógł skutecznie sprawować nadzór demokratyczny i kontrolę; przypomina, że szerokie wykorzystanie funduszy powierniczych podważa zasadę jedności budżetu UE;

33.  apeluje do Komisji o zagwarantowanie, aby unijne fundusze powiernicze zapewniały wyraźną widoczność Unii, oraz o podniesienie świadomości na temat ich wyników i osiągnięć poprzez zaostrzenie przepisów dotyczących efektywnej komunikacji z obywatelami i przez silniejsze powiązanie działań komunikacyjnych, podobnie jak w przypadku europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych;

Zamówienia publiczne

34.  zauważa, że Vademecum Komisji dotyczące zamówień publicznych zostało ostatnio zaktualizowane w styczniu 2020 r., lecz nie udostępniono go publicznie ani nie przedstawiono Parlamentowi do zaopiniowania; domaga się regularnych konsultacji z Parlamentem w sprawie przyszłych zmian i informowania go o jego stosowaniu;

35.  zauważa, że obecna definicja konfliktu interesów zawodowych ogranicza się do sprzecznego interesu, który wpływa na zdolność wykonawcy do wykonania zamówienia; wzywa Komisję do przedstawienia bardziej jednoznacznej definicji oraz do dopilnowania, by jej przepisy wykonawcze dotyczące zamówień publicznych nie zezwalały na udzielanie zamówień na usługi związane z polityką przedsiębiorstwom znajdującym się pod kontrolą gospodarczą spółki dominującej lub grupy posiadającej udziały związane z działalnością, która nie jest zgodna z celami UE w zakresie ochrony środowiska, spraw społecznych i Zielonego Ładu;

36.  zwraca się do Komisji o zmianę art. 167 ust. 1 lit. c) rozporządzenia finansowego w celu włączenia definicji sprzecznych interesów zawodowych, aby zapewnić instytucjom UE możliwość podejmowania środków łagodzących w przypadku oferentów mających interes finansowy związany z umową o świadczenie usług związanych z polityką, z uwzględnieniem decyzji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich we wspólnym dochodzeniu 853/2020/KR w sprawie decyzji Komisji o udzieleniu zamówienia spółce BlackRock Investment Management w celu przeprowadzenia badania dotyczącego włączenia celów środowiskowych, społecznych i związanych z zarządzaniem do unijnych przepisów bankowych; ponownie podkreśla, że w warunkach ogólnych zamówień publicznych Komisji na usługi zawarte są standardowe postanowienia dotyczące sprzeczności interesów zawodowych, wymagające od wykonawców proaktywnego ujawniania wszelkich sytuacji mogących stanowić konflikt interesów; wzywa Komisję do aktualizacji i wzmocnienia rozporządzenia finansowego w celu rozwiązania problemu konfliktu interesów zawodowych oraz dalszej poprawy dokładności i kompletności dobrowolnego powiadamiania o konfliktach przez wnioskodawców składających oferty, co obejmowałoby opracowanie odpowiednich sankcji w przypadku nieprzestrzegania zasady dobrowolnego powiadamiania, w tym wprowadzenie tymczasowego zakazu udzielania zamówień publicznych w przypadku poważnych naruszeń;

37.  uważa, że wszystkie instytucje UE prowadzące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego powinny publikować na swoich stronach internetowych jasne zasady dotyczące nabywania, wydatków i monitorowania, jak również wszystkie udzielone zamówienia, z zapewnieniem maksymalnej możliwej przejrzystości; przyjmuje do wiadomości wytyczne Komisji dotyczące stosowania ram zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej związanej z kryzysem COVID-19; zachęca Komisję do zgromadzenia i oceny doświadczeń instytucji zamawiających związanych z ramami zamówień publicznych w tym zakresie, a zwłaszcza z ich wpływem na MŚP, oraz do uwzględnienia wyciągniętych wniosków w rozporządzeniu finansowym przez określenie kryteriów definiowania wyjątkowych lub niezwykłych okoliczności, w których można zastosować tymczasową, ograniczoną lub niezbędną elastyczność we wdrażaniu przepisów dotyczących zamówień publicznych;

38.  zauważa, że w planowanym przeglądzie rozporządzenia finansowego należy uwzględnić autonomiczne interesy strategiczne UE, w tym uczciwą konkurencję, oraz potrzebę stymulowania zatrudnienia w UE w szeregu sektorów, które mają kluczowe znaczenie, jeżeli Unia ma osiągnąć przyszłe cele polityczne przy jednoczesnym zapewnieniu równych warunków działania umożliwiających uczciwą konkurencję; apeluje do Komisji o dopilnowanie, by określono ambitne kryteria udzielenia zamówień, uwzględniające w szczególności unijną wartość dodaną projektów, a także zasadę oferty najkorzystniejszej ekonomicznie; apeluje o włączenie zabezpieczeń do zasad dotyczących zamówień publicznych w celu oceny – w decyzji o udzieleniu zamówienia – działalności przedsiębiorstw, która jest sprzeczna ze społecznymi i środowiskowymi celami Unii;

39.  zauważa, że wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny uwzględnia potencjalny zakłócający wpływ takich subsydiów na jednolitym rynku oraz stanowi kluczowy element realizacji zaktualizowanej strategii przemysłowej UE; apeluje do Komisji, aby uwzględniła strategię przemysłową w planowanym przeglądzie rozporządzenia finansowego w celu zagwarantowania uczciwych i konkurencyjnych warunków na jednolitym rynku;

Projekty pilotażowe i działania przygotowawcze

40.  zauważa, że posłowie do Parlamentu Europejskiego są bardzo zainteresowani proponowaniem projektów pilotażowych i działań przygotowawczych oraz że Komisja musi stosować rygorystyczną procedurę wyboru wniosków, aby odpowiednio wykorzystać ograniczone zasoby finansowe na projekty pilotażowe i działania przygotowawcze; uważa, że z punktu widzenia dostępnych zasobów finansowych i przyjmowania wniosków korzystna może być większa elastyczność przewidująca trzy pule: dla projektów pilotażowych, działań przygotowawczych (pierwszy rok) oraz działań przygotowawczych (rok drugi i trzeci);

Audyt, kontrola i absolutorium

41.  zauważa, że zgodnie z nową nomenklaturą budżetową przyjętą wraz z WRF na lata 2021–2027 korelacja między programami a rozdziałami budżetu została doprecyzowana, w związku z czym Komisja dysponuje większą swobodą w zakresie autonomicznych przesunięć w ramach komponentów programu; uważa, że należy zapewnić odpowiednią kontrolę przesunięć przez władzę budżetową;

42.  krytycznie odnosi się do czasu trwania procedur audytu i kontroli w ramach zarządzania dzielonego, w tym czasu trwania wynikających stąd procedur kontradyktoryjności przewidzianych w przepisach sektorowych; podkreśla, że długotrwałe procedury zwiększają ryzyko wycieku poufnych dokumentów; uważa za niedopuszczalne, że Komisja domaga się od Parlamentu przestrzegania wymogów poufności mających zastosowanie do procedur audytu i kontradyktoryjności nawet w przypadkach uzasadnionego interesu publicznego dotyczących osób publicznych; oczekuje od Komisji usprawnienia i skrócenia procedur audytu i kontroli w ramach zarządzania współdzielonego zgodnie z harmonogramem mającym zastosowanie na podstawie rozporządzenia w sprawie warunkowości;

43.  przypomina o zgodnym uznaniu przez trzy instytucje, że obowiązujące przepisy dotyczące audytu i udzielania absolutorium mają zastosowanie do dochodów przeznaczonych na określony cel, oraz apeluje o należyte odzwierciedlenie tego faktu w rozporządzeniu finansowym;

44.  za godny ubolewania uznaje fakt, że procedury audytu i kontradyktoryjności, a także procedury stosowania korekty finansowej trwają obecnie kilka lat; apeluje do Komisji o przegląd przepisów dotyczących procedur audytu i korekty finansowej, aby umożliwić szybsze formułowanie wniosków i odzyskiwanie nienależnie wypłaconych środków unijnych;

45.  zauważa, że art. 59 rozporządzenia finansowego odnosi się do powierzenia „innym instytucjom Unii” uprawnień niezbędnych do wykonania sekcji budżetu ich dotyczących; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że pojęcie „powierzenie” podkreśla autonomię innych instytucji w zakresie zarządzania ich środkami finansowymi; zauważa jednak, że Komisja wielokrotnie i konsekwentnie stwierdzała, że nie jest w stanie sprawować kontroli nad działaniami wykonawczymi innych instytucji; proponuje rozwiązanie tej kwestii przez zmianę art. 260 rozporządzenia finansowego, tak aby Parlament był jednoznacznie odpowiedzialny za kontrolę wykonania budżetu przez inne instytucje w ramach procedury udzielania absolutorium;

46.  uważa, że konieczna jest zmiana art. 2 pkt 67 rozporządzenia finansowego polegająca na dodaniu Prokuratury Europejskiej jako instytucji Unii;

47.  zwraca uwagę, że art. 262 rozporządzenia finansowego wymaga, aby instytucje i organy Unii, o których mowa w art. 70 i 71 rozporządzenia finansowego, składały sprawozdania dotyczące środków podjętych w odpowiedzi na decyzję w sprawie absolutorium; uważa, że wymóg ten wiąże się z potrzebą ustanowienia rozsądnego terminu składania sprawozdań dotyczących podjętych środków; apeluje do Komisji, aby wskazała 30 września roku następującego po roku objętym przeglądem w ramach procedury udzielania absolutorium jako termin, o którym mowa w art. 262 rozporządzenia finansowego;

48.  zauważa, że systemy zarządzania i kontroli organów państw członkowskich są regularnie oceniane przez Komisję zgodnie z przepisami sektorowymi; uważa, że niedociągnięcia stwierdzone w jednym państwie członkowskim nie mają automatycznie zastosowania do innych państw członkowskich oraz że środki naprawcze – w postaci dostosowań do wymogów prawnych lub wytycznych dotyczących wdrażania – powinny być proporcjonalne i dostosowane do państwa członkowskiego, w którym ustalenia te mają zastosowanie;

49.  uważa, że oceny UE powinny być ściśle zgodne z normami UE; uważa, że w przypadku istnienia bardziej rygorystycznych norm krajowych ich stosowanie nie może odbywać się ze szkodą dla beneficjenta; uważa, że art. 126 rozporządzenia finansowego dotyczący wzajemnego uznawania wyników ocen powinien zostać zmieniony, aby odzwierciedlać tę zasadę;

50.  zachęca Komisję i państwa członkowskie do pełnego wykorzystania możliwości związanych z uproszczonymi metodami rozliczania kosztów; uważa, że kontrole powinny koncentrować się na weryfikacji ex ante obliczeń uproszczonych metod rozliczania kosztów, natomiast weryfikacje ex post powinny być wykorzystywane do poprawy systemu obliczeń, z wyjątkiem przypadków, w których zachodzi podejrzenie oszustwa;

51.  uważa, że obowiązek wynikający z art. 93 rozporządzenia finansowego w odniesieniu do działania lub zaniechania działania ze strony pracownika jest zbyt ogólny i powinien raczej koncentrować się na rażącym zaniedbaniu;

Rolnictwo

52.  uważa, że powinna istnieć możliwość odstępstwa od zasady, zgodnie z którą wydatki z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji muszą być ujmowane w księgach rachunkowych za dany rok budżetowy na podstawie zwrotów dokonywanych przez Komisję na rzecz państw członkowskich do 31 grudnia danego roku; wzywa Komisję do rozważenia dostosowania rozporządzenia finansowego w celu zagwarantowania, że przepisy finansowe mające zastosowanie do Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich nadal będą miały zastosowanie po dokonaniu niezbędnych zmian, nawet jeśli fundusz nie będzie już w pełni objęty rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów(13);

o
o   o

53.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1. (2) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (3) Dz.U. L 424 z 15.12.2020, s. 1. (4) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 23. (5) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1. (6) Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17. (7) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28. (8) Dz.U. C 444 I z 22.12.2020, s. 6. (9) Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 15. (10) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0103. (11) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0287. (12) Dz.U. C 121 z 9.4.2021, s. 1. (13) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie strategii farmaceutycznej dla Europy (2021/2013(INI))

P9_TA(2021)0470 A9-0317/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 168 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 101 i 102 TFUE dotyczące reguł w dziedzinie konkurencji,

–  uwzględniając art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 35 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej ,,Kartąˮ, który dotyczy prawa każdego obywatela Unii do profilaktycznej opieki zdrowotnej,

–  uwzględniając rezolucję z 2 marca 2017 r. w sprawie unijnych możliwości zwiększenia dostępu do leków(1),

–  uwzględniając rezolucję z 13 września 2018 r. w sprawie europejskiego planu działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe(2),

–  uwzględniając rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu(3),

–  uwzględniając rezolucję z 10 lipca 2020 r. w sprawie unijnej strategii w zakresie zdrowia publicznego po pandemii COVID-19(4), w której wezwano do opracowania unijnego planu działania w zakresie chorób rzadkich i zaniedbanych,

–  uwzględniając rezolucję z 17 września 2020 r. zatytułowaną „Brak leków – jak poradzić sobie z narastającym problemem”(5),

–  uwzględniając rezolucję z 17 września 2020 r. w sprawie strategicznego podejścia do substancji farmaceutycznych w środowisku(6),

–  uwzględniając deklarację dauhańską dotyczącą Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej i zdrowia publicznego (porozumienie TRIPS) oraz decyzję Rady Generalnej Światowej Organizacji Handlu (WTO) z 30 sierpnia 2003 r. w sprawie wdrożenia ust. 6 deklaracji dauhańskiej,

–  uwzględniając rezolucję 72. Światowego Zgromadzenia Zdrowia z maja 2019 r. w sprawie większej przejrzystości rynków leków, szczepionek i innych środków leczniczych,

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 141/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1999 r. w sprawie sierocych produktów leczniczych(7),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/83/WE z 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi(8),

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 726/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 r. ustanawiające wspólnotowe procedury wydawania pozwoleń dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi i do celów weterynaryjnych i nadzoru nad nimi oraz ustanawiające Europejską Agencję Leków(9),

–  uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1901/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii(10),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych(11),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 536/2014 z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz uchylenia dyrektywy 2001/20/WE(12),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/933 z 20 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 469/2009 dotyczące dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych(13),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/522 z 24 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia („Program UE dla zdrowia”) na lata 2021–2027 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 282/2014(14),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 z 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie(15),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. zatytułowany „Nowa strategia przemysłowa dla Europy” (COM(2020)0102),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 11 listopada 2020 r. zatytułowany „Tworzenie Europejskiej Unii Zdrowotnej: Większa gotowość i reagowanie na sytuacje kryzysowe w Europie” (COM(2020)0724) oraz towarzyszące mu wnioski ustawodawcze(16),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 25 listopada 2020 r. w sprawie strategii farmaceutycznej dla Europy (COM(2020)0761),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 17 czerwca 2020 r. w sprawie strategii UE dotyczącej szczepionek przeciwko COVID-19 (COM(2020)0245),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 3 lutego 2021 r. w sprawie europejskiego planu walki z rakiem (COM(2021)0044),

–  uwzględniając strategiczny program Komisji dotyczący medycznych zastosowań promieniowania jonizującego (SAMIRA) z 5 lutego 2021 r. wspierający europejski plan walki z rakiem,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 5 maja 2021 r. zatytułowany „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” (COM(2021)0350),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 15 czerwca 2021 r. w sprawie strategii UE dotyczącej szczepionek przeciwko COVID-19 (COM(2021)0380),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 16 września 2021 r. pt. „HERA – Europejski Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia, czyli kolejny krok w kierunku dokończenia budowy Europejskiej Unii Zdrowotnej” (COM(2021)0576),

–  uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 stycznia 2018 r. w sprawie oceny technologii medycznych (COM(2018)0051) oraz wspólne działania europejskiej sieci ds. oceny technologii medycznych,

–  uwzględniając wspólną ocenę rozporządzenia (WE) nr 1901/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii oraz rozporządzenia (WE) nr 141/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1999 r. w sprawie sierocych produktów leczniczych (SWD(2020)0163),

–  uwzględniając konkluzje Rady z 1 grudnia 2014 r. w sprawie innowacji dla dobra pacjentów,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 17 czerwca 2016 r. w sprawie wzmocnienia równowagi w systemach farmaceutycznych w UE i jej państwach członkowskich,

–  uwzględniając konkluzje Rady z 18 grudnia 2020 r. w sprawie wniosków wyciągniętych z COVID-19 w dziedzinie zdrowia(17),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Komisji Prawnej,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A9-0317/2021),

A.  mając na uwadze, że zdrowie ma zasadnicze znaczenie dla dobrobytu Europejczyków, a sprawiedliwy dostęp do opieki zdrowotnej jest filarem polityki zdrowotnej państw członkowskich i UE; mając na uwadze, że w Karcie uznaje się podstawowe prawo obywateli do zdrowia, wysokiej jakości życia i leczenia; mając na uwadze, że publiczne systemy opieki zdrowotnej mają kluczowe znaczenie dla zagwarantowania równego dostępu do opieki zdrowotnej oraz bezpiecznych, skutecznych i przystępnych cenowo leków; mając na uwadze, że zapewnienie pacjentom dostępu do leków jest jednym z kluczowych celów UE i Światowej Organizacji Zdrowia, a także celu zrównoważonego rozwoju nr 3;

B.  mając na uwadze, że w jednej z 20 zasad Europejskiego filaru praw socjalnych, wzmocnionych deklaracją z Porto, zapisano, że każdy ma prawo do szybkiego dostępu do przystępnej cenowo profilaktyki zdrowotnej i usług leczniczych o dobrej jakości;

C.  mając na uwadze, że pacjenci powinni znajdować się w centrum każdej polityki zdrowotnej i brać udział w całym procesie regulacyjnym produktów leczniczych; mając na uwadze, że między państwami członkowskimi i w poszczególnych państwach występują nierówności w dostępie, a szczególną uwagę należy zwrócić na osoby w trudnej sytuacji narażone na konkretne zagrożenia dla zdrowia, w tym kobiety, zwłaszcza w ciąży, dzieci, osoby starsze, osoby z niepełnosprawnościami, pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe i współistniejące, pacjentów na oddziałach intensywnej terapii oraz osoby długotrwale przyjmujące leki;

D.  mając na uwadze, że coraz większe obciążenie chorobami przewlekłymi i potrzeby zdrowotne starzejących się społeczeństw w połączeniu z wysokimi i rosnącymi cenami produktów leczniczych oraz wzrostem społecznych kosztów świadczenia opieki skutkują ograniczeniami budżetowymi i małą przystępnością cenową oraz poważnie zagrażają zrównoważonemu rozwojowi europejskich systemów opieki zdrowotnej; mając na uwadze, że przyjęcie zintegrowanych modeli opieki w przypadku chorób przewlekłych i innych długotrwałych stanów chorobowych, opartych na wielodyscyplinarnym podejściu do opieki zdrowotnej skupionej na indywidualnych potrzebach, ma zasadnicze znaczenie dla świadczenia wysokiej jakości usług zdrowotnych;

E.  mając na uwadze, że konkurencyjny, godny zaufania, innowacyjny i odporny przemysł farmaceutyczny oparty na badaniach naukowych lepiej odpowiada na potrzeby pacjentów i strategiczne interesy w obszarach zdrowia publicznego, wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, handlu oraz postępu naukowego i technologicznego;

F.  mając na uwadze, że nową europejską strategię farmaceutyczną należy potraktować jako nową szansę;

G.  mając na uwadze, że producenci leków w UE w 2019 r. dużo zainwestowali w badania, na kwotę ponad 37 mld EUR; mając na uwadze, że sektor oferuje 800 tys. bezpośrednich miejsc pracy i wypracowuje nadwyżkę handlową w wysokości 109,4 mld EUR; mając na uwadze, że sektor generuje około trzy razy większe zatrudnienie pośrednio – na wyższych i niższych szczeblach – niż bezpośrednio; ubolewa nad brakiem zagregowanych danych na temat ogólnej kwoty finansowania publicznego sektora farmaceutycznego w UE;

H.  mając na uwadze, że w państwach członkowskich występują rozbieżności i różnice w systemach opieki zdrowotnej, przepisach krajowych, wdrażaniu przepisów UE, ustalaniu cen i procedurach wydawania pozwoleń; mając na uwadze, że różnice te są skutkiem kompetencji państw członkowskich w obszarze zdrowia; mając na uwadze, że różnice mogą prowadzić do fragmentacji i nieprzewidywalnych okoliczności dla podmiotów w sektorze farmaceutycznym prowadzących działalność poza swoim krajem; mając na uwadze istotne znaczenie współpracy między Komisją a państwami członkowskimi, tak aby opracowywać ambitne programy wdrażania o jasnych harmonogramach i koniecznym długoterminowym finansowaniu, z myślą o realizacji konkretnych działań wynikających ze strategii farmaceutycznej dla Europy;

I.  mając na uwadze, że ogólny poziom konsumpcji produktów farmaceutycznych ciągle wzrasta zarówno globalnie, jak i w UE; mając na uwadze, że wiele produktów farmaceutycznych jest przepisywanych, wydawanych, sprzedawanych lub stosowanych w nieprawidłowy sposób; mając na uwadze, że niewłaściwe stosowanie produktów farmaceutycznych wiąże się z marnowaniem cennych zasobów i może skutkować zagrożeniami zdrowia i środowiska;

J.  mając na uwadze, że 40 % gotowych produktów leczniczych wprowadzanych do obrotu w UE pochodzi z państw spoza UE, a 60 do 80 % farmaceutycznych składników czynnych jest produkowanych w Chinach i Indiach; mając na uwadze, że ta delokalizacja części produkcji podstawowych składników leków, szczepionek i wyrobów medycznych wywiera bezpośredni wpływ na przebieg leczenia pacjentów;

K.  mając na uwadze, że przenoszenie produkcji do państw trzecich jest zwykle motywowane chęcią ograniczenia kosztów produkcji; mając na uwadze, że oszczędności te wynikają głównie z mniej rygorystycznych norm środowiskowych, norm bezpieczeństwa i norm prawa pracy;

L.  mając na uwadze, że w strategii uznano kluczową rolę, jaką odgrywają leki generyczne i biopodobne, które poprawiają sprawiedliwy dostęp pacjentów do leków i równoważą rozwój systemów opieki zdrowotnej, oraz że nie należy opóźniać ich wprowadzania na rynek po upływie okresu wyłączności;

M.  mając na uwadze, że leki biopodobne nie tylko zwiększają dostęp do leków, ale także lepiej rozkładają korzyści w całym obszarze opieki zdrowotnej, a tym samym zapewniają pacjentom lepszą opiekę zdrowotną i usługi;

N.  mając na uwadze, że wiele innowacji w przemyśle farmaceutycznym nie oferuje pacjentom prawdziwie przełomowych ulepszeń, ale stanowi tylko niewielką modyfikację dotychczasowego leku, stając się kolejną substancją o takim samym zastosowaniu leczniczym, która nie przynosi szczególnych korzyści lub tylko w niewielkim zakresie, ale za to po znacznie wyższych kosztach; mając na uwadze, że dla pacjentów korzystne byłoby, gdyby regulacja przemysłu farmaceutycznego w Europie w większym stopniu motywowała do prawdziwie przełomowych innowacji;

O.  mając na uwadze, że istnieją przekonujące dowody potwierdzające wyciek leków do środowiska, w szczególności do gleby i wody; mając na uwadze, że ich obecność może wpływać negatywnie na dziką faunę, jak ryby, ptaki i owady, a w rezultacie może wywierać szerszy wpływ na stabilność poszczególnych ekosystemów; mając na uwadze, że leki te występują także w mniejszych stężeniach w wodzie pitnej; mając na uwadze, że Europejski Zielony Ład powinien stymulować rozwój prężnego, dynamicznego, zrównoważonego i czystego przemysłu farmaceutycznego w UE;

P.  mając na uwadze, że w całym cyklu życia leków potrzebne są działania ograniczające wykorzystanie zasobów, emisje oraz ilość odpadów i pozostałości farmaceutycznych w środowisku;

Q.  mając na uwadze, że COVID-19 wywarł wpływ na zdrowie fizyczne oraz psychiczne ludzi i na gospodarkę; mając na uwadze, że uwypuklił on zarówno mocne, jak i słabe strony UE; mając na uwadze, że aby wzmocnić odporność naszych krajowych systemów opieki zdrowotnej na zagrożenia transgraniczne, konieczna jest ściślejsza integracja europejska, a także większa wymiana danych epidemiologicznych i zdrowotnych na szczeblu UE; mając na uwadze, że Europejska Unia Zdrowotna powinna przyczyniać się do propagowania i wspierania ściślejszej współpracy, koordynacji i wymiany wiedzy w obszarze zdrowia między państwami członkowskimi i odpowiednimi interesariuszami oraz zwiększać możliwości UE w zwalczaniu transgranicznych zagrożeń dla zdrowia;

R.  mając na uwadze, że zakłócenie światowego łańcucha dostaw w wyniku pandemii COVID-19 uwydatniło zależność UE od państw trzecich w sektorze zdrowia; mając na uwadze, że zrozumienie przyczyn niedoborów leków jest niezbędne do opracowania odpowiedniej europejskiej reakcji na to utrzymujące się wyzwanie i poradzenia sobie z nim; mając na uwadze, że otwartą strategiczną autonomię UE i bezpieczeństwo dostaw można osiągnąć dzięki dywersyfikacji łańcuchów dostaw podstawowych leków i produktów leczniczych, w tym europejskich zakładów produkcyjnych, a także dzięki zastosowaniu przepisów dotyczących zamówień publicznych, w których cena nie jest jedynym kryterium;

S.  mając na uwadze, że podczas pandemii COVID-19 nieskoordynowane działania na szczeblu krajowym, takie jak masowe zakupy i gromadzenie zapasów, zakłóciły równy dostęp do zasobów na wszystkich rynkach; mając na uwadze, że należy wyciągnąć wnioski z tego doświadczenia, aby zapobiec powtórzeniu się tego zjawiska w przyszłości w sytuacjach kryzysowych;

T.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 potwierdziła także odporność europejskiego przemysłu farmaceutycznego i producentów oraz że mają oni plany awaryjne, aby unikać niedoboru produktów krytycznych; mając na uwadze, że było to także możliwe dzięki dwustronnemu dialogowi i dwukierunkowej komunikacji, przejrzystości popytu oraz ścisłej współpracy między rządami, organami regulacyjnymi i podmiotami, którą to praktykę należy utrzymać i regularnie stosować;

U.  mając na uwadze, że aby zapewnić pełną skuteczność strategii farmaceutycznej, konieczne jest uwzględnienie wniosków z kryzysu związanego z COVID-19 oraz odporności, którą wykazał się sektor leków niechronionych patentem podczas pandemii COVID-19 i wykorzystać istniejące europejskie zdolności produkcyjne;

V.  mając na uwadze, że pandemia uwypukliła wiele istniejących wcześniej problemów w globalnej produkcji i dostawie farmaceutyków, takich jak ograniczone możliwości produkcji szczepionek w krajach najmniej rozwiniętych i o średnim dochodzie, brak podstawowych leków i niejednorodne funkcjonowanie łańcucha dostaw; mając na uwadze, że unijna strategia dotycząca szczepionek okazała się skuteczna w dostarczaniu ich wszystkim obywatelom w UE; mając na uwadze, że UE odgrywa wiodącą rolę jako główny dostawca szczepionek na świecie, kontynuuje eksport szczepionek oraz utworzyła i finansuje program COVAX; podkreśla, że należy zrobić więcej, aby w pełni zaszczepić ludność krajów o niskich i średnich dochodach;

W.  mając na uwadze, że innowacyjne projekty badawczo-rozwojowe, takie jak VACCELERATE, dowiodły swojej wartości podczas pandemii i należałoby je utrzymać perspektywie długoterminowej;

X.  mając na uwadze, że terapie genowe i komórkowe, medycyna spersonalizowana, nanotechnologia, szczepionki nowej generacji, e-zdrowie i inicjatywa „Million plus genomes” [Ponad milion genomów] mogą pomóc w profilaktyce chorób, ich diagnozowaniu i leczeniu oraz w opiece nad chorymi, pod warunkiem że są skuteczne, bezpieczne, przystępne cenowo i powszechnie dostępne;

Y.  mając na uwadze, że w duchu podejścia „Jedno zdrowie” strategia farmaceutyczna obejmuje pełny cykl życia leków i wyrobów medycznych, w tym gromadzenie i produkcję materiału wyjściowego, badania, testy, wytwarzanie, wydawanie pozwoleń, nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii przed i po wprowadzeniu do obrotu, przyjmowanie i utylizację, a także przyspiesza realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu, europejskiego planu walki z rakiem, transformacji cyfrowej i neutralności klimatycznej;

Z.  mając na uwadze, że aby zagwarantować Unii pozycję lidera rozwoju leków strategia musi koncentrować się na innowacyjnym potencjale europejskich badań nad lekami, zaspokajaniu potrzeb pacjentów, a także dostrzegać i wzmacniać powiązania z unijną strategią przemysłową, strategią na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i europejską przestrzenią danych na temat zdrowia;

Pacjent w centrum uwagi wszystkich strategii politycznych w dziedzinie zdrowia

1.  przypomina, że opieka zdrowotna stanowi prawo człowieka zapisane w Powszechnej deklaracji praw człowieka; wyraża ubolewanie z powodu różnic między państwami członkowskimi, a także między różnymi regionami w państwach członkowskich w dostępie do wysokiej jakości usług opieki zdrowotnej, w tym do produktów leczniczych; domaga się przyjęcia środków krajowych i unijnych, w tym, w stosownych przypadkach, środków legislacyjnych, aby zagwarantować prawa pacjentów do powszechnego, przystępnego cenowo, skutecznego, bezpiecznego i terminowego dostępu do podstawowych i innowacyjnych leków;

2.  zwraca uwagę, że ponieważ Unia jest odpowiedzialna za prawodawstwo farmaceutyczne i za uzupełnianie polityki zdrowia publicznego, powinna dążyć do koordynacji środków krajowych, aby zagwarantować wszystkim obywatelom i mieszkańcom UE dostęp do przystępnych cenowo i wysokiej jakości usług zdrowotnych;

3.  podkreśla, że geostrategicznym imperatywem Unii jest odzyskanie niezależności w dziedzinie opieki zdrowotnej, oraz konieczność dywersyfikacji łańcucha dostaw, aby zabezpieczyć szybkie i sprawne dostawy przystępnych cenowo leków, sprzętu medycznego, wyrobów medycznych, substancji czynnych, narzędzi diagnostycznych i szczepionek oraz zapobiegać niedoborom, przy czym na pierwszym miejscu należy stawiać interesy i bezpieczeństwo pacjentów;

4.  podkreśla, że COVID-19 nie tylko stworzył bezprecedensowe wyzwania dla systemów opieki zdrowotnej i ich zrównoważonego charakteru, lecz także wywarł ogromny wpływ na pacjentów, w tym przewlekle chorych, oraz na ich dostęp do leczenia i opieki; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby oceniły i z uwagą potraktowały wpływ pandemii na pacjentów oraz na stabilność systemów opieki zdrowotnej oraz aby podjęły współpracę w celu zapewnienia, by żaden pacjent nie został pozostawiony bez opieki, oraz by zagwarantować ciągłość opieki nawet w sytuacjach nadzwyczajnych;

5.  podkreśla, że inwestycje publiczne w badania naukowe powinny mieć na celu poprawę zdrowia publicznego i zaspokojenie zaniedbanych potrzeb medycznych, zwłaszcza w obszarach, które sektor prywatny omija, z udziałem organów regulacyjnych, środowisk akademickich, pracowników służby zdrowia, pacjentów i płatników na wczesnych etapach badań i rozwoju, tak aby priorytety badawcze odpowiadały potrzebom społecznym; zwraca uwagę, że uwzględnienie istotnego udziału pacjentów i dialogu w całym cyklu życia leków i innych terapii jest niezbędnym warunkiem osiągnięcia wysokiej wartości innowacji i ogólnego sukcesu strategii farmaceutycznej, co wymaga również odpowiednich konsultacji z przedstawicielami konsumentów i pacjentów w trakcie jej wdrażania;

6.  apeluje do Komisji o rozpoczęcie procesu definiowania niezaspokojonych potrzeb medycznych, w koordynacji z Europejską Agencją Leków (EMA), aby opracować powszechnie akceptowaną definicję, która pomoże lepiej ukierunkować potrzeby badawcze oraz zapobiec stosowaniu różnych definicji niezaspokojonych potrzeb medycznych, które na wczesnym etapie prowadzą do ustalania wygórowanych cen podczas wprowadzania leków do obrotu;

7.  wzywa Komisję do wykorzystania i koordynacji strategii farmaceutycznych, przemysłowych i cyfrowych, odnowionej polityki handlowej UE i innych odpowiednich strategii politycznych, aby promować europejską konkurencyjność i zagwarantować UE zdolność do konkurowania z rywalizującymi z nią regionami;

8.  podkreśla, że prywatne i publiczne inwestycje w badania i rozwój innowacyjnych metod diagnostycznych, a także dostęp do bezpiecznych, cenowo przystępnych, skutecznych i wysokiej jakości leków i leczenia są niezbędne dla osiągnięcia postępu w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu chorób oraz wysokiej jakości życia pacjentów;

9.  przypomina, że inwestycje publiczne i prywatne iść w parze z koniecznymi środkami wykonawczymi i ustawodawczymi, aby zaspokoić potrzeby terapeutyczne i diagnostyczne pacjentów, w tym cierpiących na rzadkie i chroniczne choroby, rzadkie nowotwory dorosłych oraz nowotwory dziecięce i choroby neurodegeneracyjne lub aby rozwiązać problem oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;

10.  z zadowoleniem przyjmuje zamiar przeprowadzenia przez Komisję oceny i przeglądu istniejącego systemu zachęt; wzywa Komisję, by pobudzała konkurencję w drodze przyjęcia ram regulacyjnych i stymulowania inwestycji w niechronione patentem leki sieroce i pediatryczne, w tym w onkologii, na nowotwory dziecięce i choroby neurologiczne;

Produkty farmaceutyczne i oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe

11.  podkreśla poważne i coraz większe zagrożenia wynikające z oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe dla zdrowia publicznego, środowiska, produkcji żywności i wzrostu gospodarczego; dostrzega wartość kampanii dotyczących zdrowia publicznego mających na celu zapobieganie zakażeniom za pomocą szczepionek;

12.  uważa, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do finansowania projektów ukierunkowanych na poprawę diagnostyki i opracowanie nowych antybiotyków, a także protokołu rozważnego podawania antybiotyków i kampanii informacyjnych skierowanych do służby zdrowia, aby zachęcać do bardziej ukierunkowanego leczenia w oparciu o rzeczywiste potrzeby pacjentów;

13.  zachęca inicjatywę w zakresie leków innowacyjnych i Europejski Bank Inwestycyjny do aktywniejszego udziału w finansowaniu innowacyjnych inicjatyw w dziedzinie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe; podkreśla znaczenie wdrożenia wspólnego planu działania w dziedzinie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe i infekcji; zwraca uwagę, że należy ułatwić dostęp do nowych antybiotyków, a jednocześnie utrzymać dostęp do tych starszej daty;

14.  uważa, że konieczne są wspólne unijne wytyczne lecznicze dotyczące środków przeciwdrobnoustrojowych, z identyfikowalnymi celami redukcji stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych na szczeblu UE, oraz kampanie komunikacyjne dotyczące oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach jednego kalendarza na szczeblu UE, aby budować większą świadomość na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, jej wariantów i skutków;

15.  podkreśla, że podejście „Jedno zdrowie” powinno prowadzić do ograniczenia i optymalizacji wykorzystania środków przeciwdrobnoustrojowych, a także do rozwoju nowych leków, w tym przeciwdrobnoustrojowych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do oceny obowiązujących ram prawnych związanych z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe oraz, w stosownych przypadkach, do przedstawienia wniosku w sprawie ich zmiany;

Badania nad lekami

16.  wzywa Komisję do oceny, oraz w stosownych przypadkach do zmiany, systemu zachęt do badań i opracowywania nowych leków w odniesieniu do niezaspokojonych potrzeb leczniczych i diagnostycznych, a także priorytetowego traktowania interesu publicznego i bezpieczeństwa pacjentów podczas oceny projektów przemysłu farmaceutycznego w zakresie zwalczania nowotworów, w tym dziecięcych (w szczególności w celu wspierania rozwoju specjalnie przeznaczonych dla dzieci pediatrycznych leków przeciwnowotworowych), chorób rzadkich, neurodegeneracyjnych i psychicznych, oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w celu znalezienia dodatkowych możliwości leczenia oraz zaspokojenia potrzeb pacjentów i systemów opieki zdrowotnej;

17.  wzywa Komisję, aby promowała utworzenie ram UE w celu ukierunkowania i regularnej oceny wdrażania krajowych planów zwalczania tych chorób, oraz wzywa państwa członkowskie do wsparcia badawczo-rozwojowego niezaspokojonych potrzeb medycznych; podkreśla, że system opierający się wyłącznie na zachętach do badań nie pozwoli na osiągnięcie niezbędnych celów związanych ze zwalczaniem chorób rzadkich;

18.  wzywa Komisję, by przeznaczyła środki publiczne na badania dotyczące zastosowania produktów repozycjonowanych, poza wskazaniami rejestracyjnymi i niechronionych patentem, które mogą być skuteczne i bezpieczne dla pacjentów; podkreśla, że leki uzyskane podczas badań finansowanych ze środków publicznych muszą być jednakowo dostępne w całej Unii po uczciwej i przystępnej cenie oraz że w stosownych przypadkach podmiot odpowiedzialny może rozważyć dobrowolne niewyłączne licencjonowanie tych produktów; podkreśla, że finansowanie ze środków UE powinno być ukierunkowane na projekty, w przypadku których badania są najbardziej potrzebne;

19.  podkreśla znaczenie ciągłych innowacji, w tym w segmencie produktów niechronionych patentem, aby uwzględniać niezaspokojone potrzeby pacjentów; wzywa Komisję, by opracowała specjalne ramy regulacyjne, które umożliwią rozwój leków o wartości dodanej, a także uznała znaczenie tej kategorii przystępnych cenowo innowacji oraz jej wartość dla systemów opieki zdrowotnej za pomocą odpowiednich zachęt;

20.  z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę uruchomienia projektu pilotażowego mającego na celu przetestowanie przepisów ramowych dotyczących nowych wskazań dla leków niechronionych patentem oraz podstawy dla ewentualnych działań regulacyjnych; podkreśla w związku z tym konieczność i znaczenie wkładu i zaangażowania ze strony branży i środowisk akademickich;

21.  wzywa Komisję, w dialogu z państwami członkowskimi, do podjęcia prac nad regulacją prawa farmaceutycznego oraz systemu refundacji, który faworyzuje potrzebne innowacje dla pacjentów i w mniejszym stopniu zachęca do nieznacznego ulepszania produktów farmaceutycznych, które nie zapewniają wartości dodanej, lub bardzo drogich produktów farmaceutycznych oferujących jedynie niewielką poprawę pacjentom;

22.  wzywa Komisję do zmiany rozporządzenia (WE) nr 141/2000 w sprawie sierocych produktów leczniczych oraz rozporządzenia (WE) nr 1901/2006 w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii; wzywa do oceny skuteczności finansowania i projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, zwłaszcza w celu poprawy stosunków między lokalnymi organami ds. zdrowia, uniwersytetami i przemysłem; dostrzega, że należy poświęcić większą uwagę potrzebom pacjentów, które te rozporządzenia próbują uwzględnić, oraz apeluje do Komisji, by umożliwiła podejmowanie środków ukierunkowanych na ważne, lecz zaniedbywane obszary, które usprawnią, uproszczą i dostosują procedury regulacyjne;

23.  podkreśla, że naukowo potwierdzona medycyna integracyjna uznawana przez organy zdrowia publicznego może przynosić korzyści pacjentom w łagodzeniu równoległych skutków wielu chorób, takich jak nowotwory, i ich leczeniu; podkreśla znaczenie rozwoju całościowego, integracyjnego i ukierunkowanego na pacjenta podejścia oraz zachęca, w odpowiednich przypadkach, do uzupełniającego stosowania tych metod leczenia pod nadzorem pracowników służby zdrowia;

24.  wzywa Komisję, by wspierała dodatkowe badania nad niewystarczająco zbadanymi grupami, jak osoby starsze, dzieci, kobiety i pacjenci z chorobami współistniejącymi, w tym otyłością w charakterze podstawowego czynnika zachorowalności, a także choroby przewlekłej prowadzącej do innych chorób niezakaźnych; podkreśla, że potrzeba uwzględnienia płci w badaniach, diagnostyce i leczeniu oraz uwzględnienia wpływu leków i metod leczenia na kobiety w okresie całego życia jest niewystarczająco obecna w badaniach oraz danych biomedycznych i dotyczących zdrowia; podkreśla, że w związku z tym baza danych dotyczących kobiet oraz osób starszych jest uboższa, co powadzi do niedostatecznego diagnozowania wielu schorzeń u kobiet, takich jak choroby układu krążenia;

25.  wzywa Komisję, by wykorzystała dorobek europejskiego planu walki z rakiem oraz uczyniła z Europy światowe centrum doskonałości w badaniach i rozwoju we wschodzących i innowacyjnych obszarach medycyny; podkreśla, że najnowocześniejsze technologie, takie jak nanoleki, mogą stanowić rozwiązanie problemów w leczeniu nowotworów i chorób układu krążenia; podkreśla, że te innowacyjne dziedziny medycyny należy zatwierdzać w scentralizowanej procedurze zatwierdzania nanoleków;

26.  wzywa Komisję, by dopilnowała, aby finansowanie UE badań i rozwoju w dziedzinie biomedycyny było uzależnione od pełnej przejrzystości i identyfikowalności inwestycji, od zobowiązania się do dostaw do wszystkich państw członkowskich oraz do udostępnienia pacjentom najlepszych rozwiązań, w tym pod względem dostępności i przystępności cenowej wytwarzanych leków;

27.  podkreśla, że badania naukowe dotyczące leków, ich produkcja i stosowanie muszą opierać się na zasadach etycznych gwarantujących poszanowanie życia, godności i integralności osoby;

28.  wzywa Komisję do promowania rozwoju badań w dziedzinie leków przeciwbólowych;

29.  z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie przez Komisję 5 lutego 2021 r. planu działania SAMIRA; wzywa Komisję, aby podczas przeglądu przepisów farmaceutycznych opracowała ramy regulacyjne ukierunkowane na wykorzystywanie technologii radiologicznych i jądrowych do celów terapeutycznych, a nie jedynie diagnostycznych;

30.  apeluje o uruchomienie w sektorze farmaceutycznym ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, aby z wyprzedzeniem wykrywać będące celem choroby lub technologie;

31.  wskazuje, że do finansowania farmaceutycznych projektów badawczych można wykorzystać szereg programów unijnych, takich jak „Horyzont Europa”, InvestEU, EU4Health, polityka spójności i „Cyfrowa Europa” w przypadku programów skupiających się na wprowadzaniu sztucznej inteligencji (AI);

32.  apeluje, aby w strategii farmaceutycznej UE zwrócić większą uwagę na wszystkie aspekty medycyny uwzględniające płeć; podkreśla potrzebę uwzględnienia różnorodności społeczeństwa i kwestii związanych z płcią w fizjologii podczas prowadzenia badań nad lekami w celu wspierania badań i rozwoju w dziedzinie medycyny uwzględniającej aspekt płci oraz uwzględniania tych kwestii przy przyznawaniu pozwoleń na dopuszczenie do obrotu;

Ustalanie cen i koszty produktów farmaceutycznych

33.  wzywa Komisję, by wspierała dialog z państwami członkowskimi i wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi stronami, aby promować produkty farmaceutyczne „wyprodukowane w Europie”; można by to osiągnąć poprzez zwiększenie odporności produkcji i podaży, ocenę dodatkowych kryteriów ustalania cen na szczeblu krajowym, bez dodatkowych kosztów dla pacjentów i nie naruszając stabilności systemu opieki zdrowotnej; podkreśla, że kryteria te powinny obejmować wysokie środowiskowe normy produkcji, solidne zarządzanie łańcuchem dostaw oraz inwestycje w innowacje i badania;

34.  zaleca ponadto, aby Komisja i państwa członkowskie dopilnowały, by ceny odzwierciedlały również to, czy do wspierania innowacji, produkcji i badań naukowych wykorzystano jakikolwiek rodzaj finansowania publicznego, jaka jest wartość korzyści terapeutycznych związanych z lekiem, niezależnie od tego, czy dany lek jest lekiem generycznym czy biopodobnym, oraz podstawowe i szersze potrzeby ludności;

35.  podkreśla, że taki dialog powinien zachęcać do dalszej współpracy w zakresie negocjacji cenowych i, w stosownych przypadkach, wspólnych zamówień; przypomina, że ustalanie cen na szczeblu krajowym powinno opierać się na przejrzystości czynników takich jak badania publiczne i prywatne, koszty rozwoju i dodatkowa wartość terapeutyczna; wzywa Komisję, aby wspierała wymianę informacji między państwami członkowskimi na temat cen netto leków w drodze współpracy w ramach europejskiej zintegrowanej bazy danych dotyczących cen leków (EURIPID);

36.  wzywa Komisję, by przeanalizowała możliwości ustanowienia – z uwzględnieniem warunkowości – unijnego funduszu współfinansowanego przez państwa członkowskie, do celów negocjowania i zakupów leków sierocych oraz innych spersonalizowanych leków, tak aby zagwarantować równy dostęp dla pacjentów z różnych państw członkowskich do skutecznych leków i metod leczenia oraz zapobiegać ponoszeniu przez indywidualne placówki opieki zdrowotnej nadmiernych kosztów leczenia rzadkich chorób;

37.  wzywa Komisję, aby we współpracy z państwami członkowskimi wprowadziła środki na rzecz zwiększenia przejrzystości w dziedzinie badań, rozwoju i produkcji produktów leczniczych; domaga się zwiększenia przejrzystości cen i zachęca państwa członkowskie do dalszego dobrowolnego dzielenia się najlepszymi praktykami w ustalaniu cen; podkreśla, że ustalanie cen musi pozostać w obszarze kompetencji krajowych, aby umożliwić uwzględnianie różnic między poszczególnymi państwami członkowskimi UE;

38.  wzywa Komisję, aby okresowo przeprowadzała ocenę i przegląd systemu zachęt oraz zwiększyła przejrzystość cen; podkreśla także czynniki ograniczające przystępność cenową i dostęp pacjentów do produktów leczniczych; ponadto wzywa Komisję, aby zajęła się pierwotnymi przyczynami niedoborów produktów farmaceutycznych oraz zaproponowała zrównoważone rozwiązania, które wesprą również konkurencję opartą na ochronie patentowej i pozapatentowej oraz terminowe wchodzenie leków generycznych i biopodobnych na rynek;

39.  podkreśla znaczenie znalezienia właściwej równowagi między, z jednej strony, oferowaniem zachęt do prac rozwojowych nad lekami, zwłaszcza gdy nie ma alternatywnych metod leczenia, a z drugiej strony ochroną interesu publicznego poprzez zapobieganie zakłóceniom konkurencji i niezamierzonym skutkom oraz zapewnienie przystępności cenowej i dostępności produktów leczniczych;

40.  apeluje ponadto do Komisji, w szczególności Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji, oraz do właściwych organów krajowych, by zwracali uwagę na zachowania antykonkurencyjne i podejmowały dochodzenia w sprawie praktyk antykonkurencyjnych w przemyśle farmaceutycznym;

41.  wzywa do zachowania maksymalnej przejrzystości co do sposobu wykorzystania środków publicznych przeznaczonych na badania i rozwój i zwraca się o zapewnienie publicznego i łatwego dostępu do warunków patentów/licencji, informacji na temat badań klinicznych i wkładu publicznego/prywatnego;

42.  nalega, aby zapewnić równy dostęp do przystępnych cenowo leków w UE; popiera zbiorowe negocjowanie cen leków z przemysłem farmaceutycznym, jak w przypadku inicjatywy Beneluxa i deklaracji z Valletty; uważa, że przemysł farmaceutyczny powinien przestrzegać zasad warunkowości dotyczących przystępnej ceny leków w ramach publicznie finansowanych badań;

Rola leków generycznych i biopodobnych

43.  zwraca uwagę, że leki generyczne i biopodobne zwiększają dostęp pacjentów do skutecznych i bezpiecznych metod leczenia, zwiększają konkurencję, oferują dostępne i przystępne cenowo metody leczenia oraz w znacznym stopniu przyczyniają się do stabilności budżetowej systemów opieki zdrowotnej, generując oszczędności; jednocześnie pozwalają utrzymać wysoką jakość opieki zdrowotnej;

44.  podkreśla znaczenie leków generycznych i biopodobnych oraz leków o wartości dodanej dla systematycznego zwiększania sprawiedliwego dostępu dla pacjentów i zapewniania zrównoważonego rozwoju systemów opieki zdrowotnej w Unii Europejskiej, w przypadku gdy dostęp ten jest nadal nierówny; wzywa Komisję, by zapewniła zdrową konkurencję po wygaśnięciu okresu wyłączności własności intelektualnej poprzez zapewnienie dostępu do leków biopodobnych od pierwszego dnia oraz poprzez usunięcie wszystkich barier w dostępie do konkurencji, na przykład poprzez powiązania patentowe, oraz poprzez zakazanie praktyk nadmiernego przedłużania obowiązywania praw własności intelektualnej, które nadmiernie opóźniają dostęp do leków, i umożliwienie wspólnego światowego rozwoju;

45.  wzywa Komisję, aby podjęła działania na rzecz zwiększenia obecności tych leków na rynku oraz ujednoliciła na szczeblu UE wykładnię klauzuli Bolara, która dotyczy możliwych wyłączeń producentów leków generycznych z ram prawnych systemu jednolitego patentu;

46.  wzywa Komisję do podjęcia działania w celu promowania badań, rozwoju i produkcji leków generycznych i biopodobnych w UE, a także do zaproponowania unijnych protokołów dotyczących wymienności leków biopodobnych, zdefiniowanych przez EMA, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjentów i poszanowaniem swobody przepisywania przez lekarzy najlepszej metody leczenia dla każdego pacjenta, przy założeniu stałego informowania pacjenta o leczeniu oraz ukierunkowania procesów decyzyjnych na jego potrzeby;

47.  zachęca państwa członkowskie, aby przeprowadziły ocenę środków promujących wykorzystanie oszczędności finansowych generowanych w krajowym systemie opieki zdrowotnej dzięki stosowaniu leków biopodobnych oraz do reinwestowania ich w przejrzysty i konkretny sposób w celu poprawy jakości usług opiekuńczych; wzywa Komisję, by zachęcała państwa członkowskie do wspierania przejrzystych praktyk w zakresie oszczędności kosztów związanych z lekami biopodobnymi; wzywa Komisję do wspierania systemów takich jak programy oparte na udziale w zyskach;

48.  podkreśla, że Komisja powinna nadal zapobiegać praktykom antykonkurencyjnym, aby zapewnić konkurencyjny rynek leków generycznych i biopodobnych;

49.  podkreśla znaczenie poprawy edukacji na temat leków biopodobnych; wzywa Komisję, by promowała odpowiednie działania edukacyjne i komunikacyjne wśród pracowników służby zdrowia poprzez utworzenie specjalnego ogólnoeuropejskiego internetowego centrum zasobów;

Opóźnione wprowadzanie leków na rynek

50.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja uruchomi projekt pilotażowy, który umożliwi lepsze zrozumienie podstawowych przyczyn opóźnionego wprowadzania leków na rynek; wzywa Komisję, by przeanalizowała ogromne różnice w całej UE pod względem średniej liczby dni między zatwierdzeniem leku a udostępnieniem go pacjentom, a także aby zaproponowała nowe sposoby usprawnienia procedur regulacyjnych i ich wdrażania; a także wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, aby zmniejszyć opóźnienia we wchodzeniu leków na rynek;

51.  podkreśla, że wszelkich zmian procedur regulacyjnych i podejścia do oceny dowodów naukowych trzeba dokonywać z rozwagą, aby odpowiednio uwzględnić korzyści dla pacjentów i aspekty bezpieczeństwa;

52.  podkreśla potrzebę skrócenia terminów zatwierdzania leków przez ustanowienie, w stosownych przypadkach, maksymalnego terminu na udostępnienie ich na rynku, oraz dostosowania tych terminów do terminów EMA, aby zapewnić szybki i równy dostęp do leków dla wszystkich w UE i zapobiec dyskryminacji między obywatelami UE; przypomina, że posiadacze pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i dystrybutorzy mogliby również odgrywać kluczową rolę w zakresie dostępności produktów leczniczych w całej UE, poprzez zapobieganie przerwom w dostawach i opóźnieniom w wejściu na rynek, które wynikałyby wyłącznie z aspektów handlowych;

Partnerstwa publiczno-prywatne i innowacje

53.  podkreśla korzyści płynące z przetargów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego dla krajowych systemów opieki zdrowotnej pod względem finansowania badań nad innowacyjnymi lekami i ich produkcji oraz badań nad zmianą przeznaczenia leków; podkreśla także, że współpraca między środowiskiem akademickim a przemysłem farmaceutycznym ma zasadnicze znaczenie dla wymiany wiedzy i informacji z korzyścią dla wszystkich pacjentów w całej Unii;

54.  podkreśla, że taka współpraca musi gwarantować, by priorytety badawcze opierały się na potrzebach pacjentów i potrzebach zdrowia publicznego, a fundusze publiczne były inwestowane w sposób przejrzysty, z zapewnieniem dostępności i przystępności cenowej produktów wynikających z tych partnerstw i funduszy publicznych;

55.  wzywa Komisję do zapewnienia, by europejskie partnerstwo na rzecz innowacji zdrowotnych kierowało się względami interesu publicznego; wzywa Komisję do przyjęcia i wdrożenia ogólnej polityki dotyczącej takiej warunkowości w programie „Horyzont Europa”;

Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA)

56.  z zadowoleniem przyjmuje zapoczątkowanie 17 lutego 2021 r. inkubatora HERA koncentrującego się na walce z wariantami wirusa COVID-19;

57.  przyjmuje do wiadomości wniosek Komisji dotyczący ustanowienia HERA; uważa, że urząd ten powinien identyfikować zagrożenia zdrowia, inicjować i wspierać rozwój innowacji, opracowywać na szczeblu UE wykaz produktów leczniczych o dużych korzyściach terapeutycznych, a także ułatwiać ich produkcję w UE, promować wspólne zakupy oraz tworzyć rezerwy strategiczne takich leków;

58.  domaga się zapewnienia mu wystarczających zasobów i autonomii pod względem uprawnień, aby mógł kompleksowo zwalczać wszystkie transgraniczne zagrożenia zdrowia, jakich może doświadczyć UE w perspektywie średnioterminowej, wykraczające poza pandemię COVID-19, w tym zasobów na rozwój nowych środków terapeutycznych przeciwko patogenom wirusowym i bakteryjnym;

59.  wzywa Komisję, aby dopilnowała, by HERA kierował się interesem publicznym oraz przyczyniał się skutecznie do rozwoju, dostępności i przystępności cenowej bezpiecznych i skutecznych medycznych środków przeciwdziałania;

60.  podtrzymuje swoje stanowisko, że Komisja powinna rozważyć utworzenie europejskiej instytucji na wzór amerykańskiego Urzędu ds. Zaawansowanych Badań i Rozwoju w dziedzinie Biomedycyny; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja przedstawiła wniosek w sprawie europejskiego HERA; wyraża jednak rozczarowanie faktem, że Parlament nie był zaangażowany w ten proces jako współprawodawca;

Procedury zamówień publicznych

61.  podkreśla znaczenie nowych wspólnych zamówień publicznych UE ze strony Komisji i państw członkowskich, zwłaszcza w odniesieniu do między innymi leków stosowanych w nagłych wypadkach i w odniesieniu do niezaspokojonych potrzeb leczniczych, tak aby zwiększyć ich przystępność cenową i dostęp do nich na szczeblu UE; wzywa do przeanalizowania takich praktyk w odniesieniu do takich obszarów jak rzadkie choroby i nowotwory, z wyraźnym nakreśleniem celów pośrednich i końcowych oraz zobowiązań uzgodnionych przez wszystkie zaangażowane strony; zwraca uwagę na potrzebę zapewnienia wysokiej przejrzystości tych inicjatyw oraz zastosowania wniosków wyciągniętych ze wspólnych zamówień na produkty związane z COVID-19; podkreśla, że wspólne udzielanie zamówień nie może mieć negatywnego wpływu na przepływy dostaw przez zwiększenie ryzyka niedoborów w UE;

62.  podkreśla, że wspólne udzielanie zamówień powinno opierać się na wspólnych obowiązkach i sprawiedliwym podejściu zakładającym prawa i obowiązki wszystkich zaangażowanych stron; zaznacza, że konieczne jest podjęcie i dotrzymywanie jasnych zobowiązań, tak by producenci dostarczali ilości, do których się zobowiązali, a organy zakupywały zarezerwowane ilości;

63.  podkreśla ponadto, że przypadku stosowania wspólnego udzielania zamówień w procesie wyboru ofert należy uwzględnić kryteria jakościowe, takie jak zdolność producenta do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw w czasie kryzysu zdrowotnego;

64.  podkreśla, że wspólne zamówienia publiczne powinny mieć wyraźnie określony zakres, na przykład ze względu na potencjalne nowe innowacyjne antybiotyki, szczepionki i środki lecznicze oraz leki na rzadkie choroby, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeby większej równowagi między inwestycjami publicznymi i prywatnymi, jasnej odpowiedzialności producentów, a także wystarczającej elastyczności dla państw członkowskich, z zastrzeżeniem wywiązywania się z podjętych zobowiązań;

65.  z zadowoleniem przyjmuje odniesienie się w strategii do faktu, że działania w obszarze zamówień publicznych mogą wspierać konkurencję i poprawiać dostęp do leków; wzywa Komisję, aby w związku z dyrektywą 2014/24/UE(18) szybko zaproponowała wytyczne dla państw członkowskich, zwłaszcza dotyczące najlepszych sposobów stosowania kryteriów oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, wykraczających poza samo kryterium najniższej ceny; podkreśla zasadnicze znaczenie bezpieczeństwa dostaw, które należy uczynić jednym z kryteriów jakościowych w zamówieniach aptek ogólnodostępnych oraz w przetargach związanych z lekami; podkreśla znaczenie zróżnicowanych dostaw i zrównoważonych praktyk udzielania zamówień na produkty farmaceutyczne; proponuje, aby jako jedno z kryteriów utrzymać również inwestycje w produkcję substancji czynnych i gotowych produktów leczniczych w UE, jak również liczbę i lokalizację miejsc produkcji, pewność dostaw, reinwestowanie zysków w prace badawczo-rozwojowe oraz stosowanie norm społecznych, środowiskowych, etycznych i jakościowych;

66.  uważa, że w czasach kryzysu, w duchu solidarności, część wspólnych zamówień publicznych Unii można by – w stosownym przypadku i na żądanie – wstępnie przydzielać państwom trzecim o niskim i średnim dochodzie;

67.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by rozważyły wprowadzenie procedur udzielania zamówień, w których zamówienia mogą być udzielane kilku wybranym oferentom, w tym oferentom występującym wspólnie;

Dostęp do leków w UE

68.  wyraża zaniepokojenie faktem, że dostępność i przystępność cenowa leków pozostają wyzwaniem dla krajowych systemów opieki zdrowotnej oraz że leki innowacyjne są drogie, a w niektórych państwach członkowskich nie są nawet wprowadzane na rynek ze względów handlowych;

69.  wzywa Komisję, by przeanalizowała opcje polityki pomagające zagwarantować, by leki dopuszczone do obrotu w procedurze centralnej były wprowadzane do obrotu we wszystkich państwach członkowskich, a nie tylko w tych, w których jest to atrakcyjne pod względem handlowym; podkreśla potrzebę zadbania o to, by wszelkie zachęty na szczeblu UE prowadziły do ustanawiania sprawiedliwych i przystępnych cen produktów farmaceutycznych, w szczególności innowacyjnych produktów farmaceutycznych, we wszystkich państwach członkowskich;

70.  z zadowoleniem przyjmuje planowany przez Komisję przegląd przepisów farmaceutycznych, który ma na celu wsparcie silnej i uczciwej konkurencji, wsparcie państw członkowskich w stabilizowaniu i równoważeniu krajowych systemów ustalania cen leków, promowanie sprawiedliwych krajowych systemów ustalania cen leków oraz zapewnienie równego dostępu do leków i produktów leczniczych we wszystkich państwach członkowskich; podkreśla, że decyzje w sprawie ustalania cen leków i refundacji ich kosztów należą do kompetencji państw członkowskich;

71.  podkreśla, że wycofanie leków z rynku może mieć poważne skutki pod względem dostępności tych produktów, prowadząc w konsekwencji do ograniczenia dostępu pacjentów do terminowego i sprawiedliwego leczenia wysokiej jakości; podkreśla, że podstawowe leki można wycofać z rynku pod warunkiem że pacjenci mają dostęp do leczenia zastępczego i równoważnego, oraz że wycofanie z rynku powinno podlegać rozszerzonym obowiązkom posiadaczy pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i dystrybutorów w zakresie wczesnego powiadamiania, tak aby zapewnić organom państw członkowskich możliwość zarządzania sytuacją posiadaczy pozwolenia na dopuszczenie do obrotu i dystrybutorów w interesie pacjentów;

72.  wzywa Komisję, by rozważyła nowe procedury promowania zmiany przeznaczenia produktów leczniczych; wzywa Komisję do ułatwienia szerszego stosowania leków poza wskazaniami rejestracyjnymi, w tym m.in. tańszych leków i leków stosowanych w leczeniu rzadkich nowotworów, w przypadku gdy istnieją silne dowody naukowe na skuteczność i bezpieczeństwo tych leków dla pacjentów; podkreśla ponadto możliwość stworzenia nowych ram wspierania wprowadzania do obrotu i stosowania leków z nowymi zatwierdzonymi wskazaniami, tak aby zwiększyć atrakcyjność repozycjonowania leków w UE;

73.  wzywa Komisję, by rozszerzyła strategie w dziedzinie zdrowia na szczeblu europejskim o wspólny koszyk leków przeciwnowotworowych, przeciw chorobom zakaźnym, chorobom rzadkim oraz w innych obszarach szczególnie dotkniętych niedoborami; wzywa Komisję, by przeanalizowała możliwość ustanowienia wspólnych kryteriów ustalania cen, aby zapewnić przystępność cenową tych leków; uważa, że ułatwienie szybszego dostępu – bez obniżania norm bezpieczeństwa – byłoby szczególnie korzystne dla pacjentów chorych na poważne choroby przewlekłe; sugeruje w związku z tym, aby umożliwić pacjentom udział w podejmowaniu decyzji w sprawie ryzyka i korzyści wynikających z wczesnego dostępu do nowych i innowacyjnych leków i metod leczenia;

74.  zachęca do włączenia społeczności związanych z określoną chorobą do procesów doradztwa naukowego EMA w przypadku rzadkich nowotworów i chorób, tak aby członkowie tych społeczności mogli podzielić się z organami regulacyjnymi swą fachową wiedzą o danej chorobie, z uwzględnieniem czynnika jej rzadkiego występowania oraz niezaspokojonych potrzeb;

Wspieranie przejrzystego, konkurencyjnego i innowacyjnego przemysłu farmaceutycznego w UE w odpowiedzi na potrzeby w obszarze zdrowia publicznego

75.  podkreśla, że konkurencyjny, samowystarczalny i zrównoważony przemysł farmaceutyczny UE ma dla Unii strategiczne znaczenie, ponieważ napędza innowacje, badania naukowe i wysokiej jakości zatrudnienie, a także lepiej reaguje na potrzeby pacjentów; zwraca uwagę, że przemysł ten potrzebuje stabilnych i przewidywalnych ram prawnych, które ograniczają jednocześnie obciążenie administracyjne, a także gwarantują przestrzeganie zasady zapobiegania oraz zapewniają dostępność bezpiecznych i skutecznych leków wysokiej jakości na rynku UE; podkreśla, że system pozwoleń na dopuszczenie do obrotu powinien opierać się na istniejących ramach prawnych, a także zapobiegać powielaniu działań i wszelkim dodatkowym obciążeniom administracyjnym;

76.  z zadowoleniem przyjmuje skupienie uwagi na potrzebie optymalizacji i modernizacji istniejących ram regulacyjnych oraz włączenie do strategii farmaceutycznej kilku inicjatyw w tym obszarze, takich jak przegląd przepisów dotyczących zmian, bardziej cyfrowe i skuteczne procesy regulacyjne, wdrażanie elektronicznego druku informacyjnego (ePI), usprawnienie ocen farmaceutycznych składników czynnych (API) oraz lepsze praktyki wytwarzania (GMP) i zarządzanie produkcją i zasoby; apeluje do Komisji, by poczyniła szybkie postępy w tej kwestii z wykorzystaniem pełnego potencjału istniejących narzędzi cyfrowych na szczeblu UE (telematyka);

77.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia zachęt finansowych, w stosownym przypadku, w celu ochrony i rozwoju unijnej bazy przemysłu farmaceutycznego, począwszy od produkcji substancji czynnych po wytwarzanie, pakowanie i dystrybucję leków; podkreśla strategiczną rolę tego sektora oraz znaczenie inwestycji w przedsiębiorstwa europejskie, aby dywersyfikować zasoby i zachęcać do opracowywania innowacyjnych technologii produkcyjnych mogących zwiększyć zdolność reagowania całych linii produkcyjnych; przypomina, że finansowanie publiczne powinno sprzyjać osiągnięciu przez pacjentów jak najlepszych wyników leczenia, w tym pod względem dostępności wyprodukowanych leków, przez przestrzeganie wymogów dotyczących przejrzystości, identyfikowalności i warunków dotyczących obowiązku zapewnienia podaży;

78.  przypomina komunikat Komisji z 5 maja 2021 r. zatytułowany „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy”, w którym przeanalizowano strategiczne zależności UE, w tym w zakresie produkcji farmaceutycznych składników czynnych i innych produktów związanych ze zdrowiem, które mogą prowadzić do narażenia UE i wpływać na jej podstawowe interesy, oraz odniesiono się do strategii farmaceutycznej jako sposobu na rozwiązanie tych problemów;

79.  przypomina o absolutnej konieczności, zarówno w zakresie zdrowia na świecie, jak i globalnych łańcuchów dostaw, rozwijania lokalnych zdolności produkcyjnych i dystrybucyjnych w UE i krajach rozwijających się, zwłaszcza w zakresie badań farmaceutycznych, rozwoju i produkcji, zawsze zgodnie z normami społecznymi i należytą starannością w przemyśle; wzywa Komisję, aby wykorzystała strategię przemysłową, strategię w zakresie własności intelektualnej i strategię farmaceutyczną do likwidowania wciąż istniejącej luki w badaniach i produkcji leków poprzez partnerstwa na rzecz rozwoju produktów oraz tworzenie otwartych centrów badań i produkcji;

80.  uważa, że zakłady produkcji produktów leczniczych należą do europejskiej infrastruktury zdrowotnej o kluczowym znaczeniu; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie, aby monitorowały bezpośrednie inwestycje zagraniczne w tym sektorze; sugeruje, aby zaczęto stosować europejski program ochrony infrastruktury krytycznej do sektora infrastruktury zdrowotnej;

81.  zwraca uwagę, że opracowanie nowych i rozszerzenie zakresu istniejących umów o wzajemnym uznawaniu dotyczących certyfikatów dobrej praktyki wytwarzania (przede wszystkim dotyczących inspekcji i testowania partii) na większą liczbę krajów, które mają wysokie normy produkcji, mogłoby ułatwić włączanie zakładów w państwach spoza UE do łańcucha dostaw produkcji bez rezygnacji z norm europejskich, co umożliwiłoby podwyższenie zdolności produkcyjnych w czasach kryzysu;

82.  wzywa Komisję, aby zaproponowała włączenie norm środowiskowych, zwłaszcza dotyczących gospodarki odpadami i ściekami, do wytycznych dotyczących dobrych praktyk wytwarzania na szczeblu międzynarodowym;

83.  podkreśla potrzebę podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania pracowników oraz szkolenia w innych dziedzinach z myślą o opuszczeniu przez nich stanowiska (outskilling) w toku kariery w opiece zdrowotnej, aby lepiej przygotować się na potencjalne stany zagrożenia i sytuacje kryzysowe; apeluje o poświęcenie należytej uwagi dalszym szkoleniom i przekwalifikowaniu pracowników na wszystkich etapach łańcucha wartości oraz o rozszerzenie zakresu możliwości szkoleń dla specjalistów w dziedzinie STEM;

84.  zwraca uwagę na najnowszą ewolucję produktów leczniczych w kierunku leczenia specjalnie dostosowanego do choroby i indywidualnych potrzeb pacjenta, obejmującą skrupulatne etapy produkcji, oraz na potrzebę uwzględnienia wysokiej wrażliwości na warunki środowiskowe i transportowe oraz skomplikowanej logistyki łańcucha dostaw; zwraca się do Komisji o zmaksymalizowanie synergii między funduszami europejskimi a innymi instrumentami i strategiami politycznymi UE, aby wspierać opracowywanie i działanie solidnych procesów produkcyjnych i sieci dystrybucji zapewniających sprawną, elastyczną i powtarzalną produkcję;

85.  apeluje do Komisji o zwiększenie roli EMA w ocenie produktów stanowiących połączenie leków i wyrobów oraz kombinowanych produktów diagnostycznych w celu uproszczenia rozdrobnionych ram nadzoru; uważa, że większą sprawność i wydajność regulacyjną można osiągnąć dzięki przyjęciu w EMA naukowych ocen pozwoleń na dopuszczenie do obrotu w większym stopniu opartych na wiedzy eksperckiej;

86.  uważa, że wspieranie i rozwijanie atrakcyjnego europejskiego ekosystemu przemysłowego dla sektora farmaceutycznego jest jednym z kluczowych warunków dalszego wspierania przenoszenia zakładów produkcyjnych z powrotem do UE; uważa ponadto, że taka relokacja może przyczynić się do zwiększenia niezależności europejskich systemów opieki zdrowotnej od państw trzecich i większej odporności na zakłócenia, ponieważ przerwy w dostawach stwarzają zagrożenie dla pacjentów, którzy nie mają możliwości podjęcia zalecanego leczenia alternatywnego;

87.  apeluje do Komisji o uwzględnienie w europejskim badaniu dochodów i warunków życia (EU-SILC) danych dotyczących zgłoszonego przez respondentów braku dostępu do leków, ponieważ dotychczas dostęp do leków nie był mierzony w EU-SILC;

88.  popiera dostosowanie istniejących ram dopuszczalności w odniesieniu do podejmowania decyzji i przyjmowania technologii sztucznej inteligencji, tak aby zapewnić możliwości opracowywania, przyjmowania i wdrażania sztucznej inteligencji w systemach opieki zdrowotnej dzięki sprzyjaniu włączeniu, budowaniu zdolności i zaufaniu; powtarza, że w przypadku wszystkich technologii opartych na sztucznej inteligencji należy zagwarantować ciągły nadzór ze strony człowieka; uważa, że prawodawstwo nie powinno pozostawać w tyle za innowacjami; apeluje do Komisji o częściowe uelastycznienie przepisów, aby można było szybciej i skuteczniej – a przy tym zgodnie z kryteriami bezpieczeństwa i etyki – reagować na nowe potrzeby i produkty;

89.  wzywa Komisję, aby ułatwiała procesy oceny, które umożliwiają prowadzenie wczesnego i regularnego dialogu na temat danych i dowodów podczas ich generowania; wzywa EMA i krajowe agencje leków, by nadały priorytet przedkładaniu danych z randomizowanych badań klinicznych z grupą kontrolną, które porównują działanie badanych leków zgodnie z definicją EMA ze standardową metodą leczenia;

90.  zauważa, że decyzje podejmowane w sprawie unijnego otoczenia regulacyjnego dotyczącego produktów farmaceutycznych będą wywierać wpływ wykraczający poza granice UE, biorąc pod uwagę, że państwa trzecie uznają wymogi unijne i polegają na nich, w szczególności w przypadku ułatwiania wywozu i uchylenia wymogów testowania w państwach trzecich, jeśli produkty te pochodzą z UE; podkreśla w związku z tym znaczenie utrzymania oraz aktualizacji takich umów o wzajemnym uznawaniu z państwami trzecimi, o ile to możliwe;

91.  podkreśla, że UE powinna zwrócić uwagę na rozwijanie odpowiednich zdolności do produkowania w sposób zrównoważony substancji czynnych, surowców i leków, które zmniejszą jej zależność od źródeł zewnętrznych; wzywa do zapewnienia większej pewności prawa dla podmiotów zajmujących się opracowywaniem leków;

Dodatkowe świadectwa ochronne

92.  wzywa Komisję, by oceniła wartość dodaną mechanizmu dodatkowych świadectw ochronnych (SPC), aby zapobiegać opóźnieniom w dostępie do leków generycznych i poprawić stabilność finansowania systemów opieki zdrowotnej;

93.  zwraca uwagę na różnice w ważności patentów i SPC w różnych państwach członkowskich; wzywa Komisję do przeglądu stosowania SPC na podstawie postępów technologicznych i naukowych, aby zapewnić większą konkurencyjność leków generycznych i biopodobnych w UE i poza nią;

94.  wzywa Komisję do oceny wpływu, jaki wniosek dotyczący jednolitego SPC miałby na wejście na rynek leków generycznych i biopodobnych oraz na równy dostęp pacjentów do leczenia, a także do zaproponowania jednolitego SPC w stosownych przypadkach;

95.  podkreśla, że stosowanie SPC powinno być dozwolone tylko w wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach;

Nowe innowacyjne leki

96.  podkreśla, że badania i rozwój mają kluczowe znaczenie dla opracowywania innowacyjnych leków, terapii i diagnostyki;

97.  podkreśla fakt, że terapie genowe i komórkowe, medycyna spersonalizowana, terapia radionuklidowa, nanotechnologia, szczepionki nowej generacji, w tym pochodne mRNA, e-zdrowie i inicjatywa „1+Million Genomes” [Ponad milion genomów], mogą przynieść ogromne korzyści w odniesieniu do zapobiegania wszystkim chorobom, ich diagnozowania, leczenia i postępowania po ich leczeniu, jeśli wykażą wartość dodaną w porównaniu z istniejącymi technologiami; zwraca uwagę na transformacyjny potencjał tych nowatorskich metod leczenia i technologii dla pacjentów, a także społeczeństw w ujęciu ogólnym, na przykład dzięki umożliwianiu przejścia z zarządzania i opieki przewlekłej na jednorazowe zabiegi, co przyczynia się do ograniczenia kosztów dla systemów opieki zdrowotnej oraz wzmacnia ich skuteczność, zrównoważony charakter i odporność; wzywa Komisję do promowania wystarczającej wiedzy eksperckiej, do opracowania odpowiednich ram regulacyjnych, do kierowania nowymi modelami biznesowymi i ciągłego zapewniania wysokich standardów bezpieczeństwa produktów oraz do prowadzenia kampanii informacyjnych, aby podnosić świadomość i zapewnić korzystanie z tych innowacji; wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich zasobów dla EMA, aby skutecznie osiągnąć te cele;

98.  dostrzega, że produkty lecznicze skojarzonej terapii zaawansowanej zasadniczo różnią się od tradycyjnych produktów farmaceutycznych, gdyż są ukierunkowane na przyczyny choroby, oraz że ich zasadnicza trwałość i potencjalny leczniczy charakter mogłyby sprawić, że będą one przyszłością medycyny; dostrzega, że organy regulacyjne takie jak EMA mają ocenić i zatwierdzić kilkadziesiąt produktów leczniczych skojarzonej terapii zaawansowanej w nadchodzących latach, co uwydatnia potrzebę ustanowienia przez Komisję, obok planu działania dotyczącego produktów leczniczych skojarzonej terapii zaawansowanej, solidnych ram regulacyjnych ułatwiających dostęp dla wszystkich kwalifikujących się europejskich pacjentów, a także potrzebę dalszego wzmacniania pozycji Europy jako głównego podmiotu w obszarze produktów leczniczych skojarzonej terapii zaawansowanej, aby zachowała ona globalną konkurencyjność w rozwoju tych produktów;

99.  wzywa Komisję do zadbania o to, by istniejące podmioty koordynujące ułatwiały leczenie transgraniczne w oparciu o produkty lecznicze terapii zaawansowanej oraz by pacjenci w całej Europie mieli równy dostęp do innowacyjnych metod leczenia;

100.  apeluje do Komisji, by razem z EMA pracowała nad utworzeniem punktu kompleksowej obsługi dla podmiotów prowadzących prace rozwojowe nad produktami leczniczymi terapii zaawansowanej, aby zapewnić im wytyczne i forum komunikacji na temat zastosowań tych produktów;

101.  wzywa Komisję i EMA, aby wzięły pod uwagę pełny cykl życia wszystkich innowacyjnych leków i metod leczenia, w tym terapii genowych i komórkowych, medycyny spersonalizowanej, nanotechnologii i szczepionek nowej generacji, oraz zapewniły dostosowane do potrzeb ramy konkurencji dotyczącej produktów niechronionych patentem w momencie utraty wyłączności; apeluje do Komisji o utworzenie ram regulacyjnych dla nanoleków i leków nanopodobnych oraz wzywa do zatwierdzania tych produktów w trybie obowiązkowej scentralizowanej procedury;

102.  podkreśla, że przyjmowanie nowych i innowacyjnych metod leczenia, a także ich skuteczne stosowanie u pacjentów zależą od wiedzy, przygotowania i bazy technicznej personelu medycznego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszej współpracy polegającej na wymianie najlepszych praktyk i wiedzy na temat pojawiających się innowacyjnych leków i metod leczenia, aby lepiej przygotować pracowników służby zdrowia;

Badania kliniczne

103.  wzywa Komisję do pełnego wdrożenia rozporządzenia w sprawie badań klinicznych(19), aby ułatwiać rozpoczynanie dużych badań klinicznych prowadzonych w zharmonizowany i skoordynowany sposób na szczeblu unijnym; podkreśla, że stowarzyszenia pacjentów powinny w większym stopniu uczestniczyć w kształtowaniu strategii badawczych dla publicznych i prywatnych badań klinicznych, aby w ten sposób odpowiedzieć na niezaspokojone potrzeby europejskich pacjentów; z zadowoleniem przyjmuje przegląd prawodawstwa farmaceutycznego w celu ograniczenia biurokracji i dostosowania go do nowatorskich produktów, postępu naukowego i przemian technologicznych; popiera badania kliniczne bardziej ukierunkowane na pacjentów, a także nowe ramy opracowywania innowacyjnych badań oraz projekt pilotażowy mający na celu przyjęcie ram ponownego wykorzystywania leków niechronionych patentem; z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie platformy szczepionkowej, której celem jest monitorowanie skuteczności i bezpieczeństwa szczepionek i która wspierana jest przez ogólnounijną sieć badań klinicznych; wzywa Komisję do zapewnienia większej przejrzystości wyników badań klinicznych, przy czym przedsiębiorstwa farmaceutyczne powinny w odpowiednim czasie dzielić się danymi na poziomie uczestników, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi wynikami, protokołami i innymi dokumentami dotyczącymi badań;

104.  wzywa Komisję, by zapewniła stały dialog między Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, EMA i podmiotami opracowującymi szczepionki na temat utworzenia i działania platformy szczepionkowej monitorującej skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek;

105.  wzywa do pełnego wdrożenia przepisów dotyczących badań klinicznych w celu skonsolidowania przejrzystych przepisów o proporcjonalnym charakterze gwarantujących pewność prawa dla operatorów; wzywa Komisję do zwiększenia udziału publicznych badaczy w badaniach klinicznych oraz do umożliwienia jednoczesnego prowadzenia badań klinicznych w kilku państwach członkowskich w przypadku badań długoterminowych;

106.  podkreśla, że prace badawczo-rozwojowe nad lekami bardzo często nie skutkują ukończeniem badań klinicznych, a zatem nie prowadzą do ostatecznego zatwierdzenia leku;

Ocena technologii medycznych

107.  z zadowoleniem przyjmuje porozumienie osiągnięte przez Parlament i Radę w sprawie przyszłego rozporządzenia dotyczącego oceny technologii medycznych i wzywa do jego szybkiego przyjęcia i dokładnego wdrożenia, aby wspierać większą konwergencję między państwami członkowskimi w zakresie oceny technologii medycznych oraz ułatwić pacjentom szybki dostęp do innowacyjnych metod leczenia;

108.  zwraca uwagę, że nowe technologie medyczne powinny wykazywać kliniczną wartość dodaną i opłacalność w porównaniu z technologiami już dostępnymi na rynku; podkreśla, że ocena technologii medycznych stanowi narzędzie wspierające tę analizę, ale obecnie oceny takie są bardzo rozdrobione w Unii, chociaż mogą umożliwić współpracę w zakresie wymogów dotyczących dowodów klinicznych i projektów badań klinicznych, a zatem wspierać państwa członkowskie w podejmowaniu terminowych decyzji opartych na dowodach w sprawie dostępu pacjentów do nowych leków; przypomina, że Komisja i państwa członkowskie szybko wdrażają rozporządzenie zgodnie z ustalonymi ramami czasowymi;

Obecne ramy wydawania pozwoleń

109.  wzywa Komisję, aby w oparciu o doświadczenia z dopuszczeniem do obrotu szczepionek na COVID-19 współpracowała z EMA w celu rozważenia stosowania przeglądów etapowych także do innych leków stosowanych w nagłych przypadkach, a także w celu ocenienia, czy dalsza elastyczność regulacyjna może przyczynić się do większej wydajności systemu wydawania pozwoleń, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego poziomy bezpieczeństwa, jakości i skuteczności;

110.  z zadowoleniem przyjmuje, że w strategii uznano, że lepsze wykorzystanie ePI wesprze skuteczniejsze przekazywanie informacji pacjentom oraz większą dostępność leków, w szczególności w sytuacjach krytycznych;

111.  wzywa Komisję do współpracy z EMA i siecią regulacyjną UE, w tym z przedstawicielami przemysłu i wszystkimi zainteresowanymi stronami, w celu opracowania i wdrożenia stosowania ePI w odniesieniu do wszystkich leków w UE we wszystkich językach państw członkowskich, w których leki są wprowadzane do obrotu;

112.  wzywa Komisję do ponownej oceny systemu, który prowadzi od warunkowego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu do standardowego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu lub do wyjątkowego odnowienia pozwolenia, w oparciu o solidne dane kliniczne; wzywa EMA, aby przeprowadziła dokładnie ostateczną ocenę i zapewniła ścisłe przestrzeganie przez producentów wszystkich wymogów w odniesieniu do każdego leku objętego warunkowym pozwoleniem na dopuszczenie do obrotu w celu zapewnienia skuteczności i bezpieczeństwa takiego leku; zwraca się o skrócenie czasu przed ostateczną oceną z pięciu do trzech lat, jeśli pozwalają na to wystarczające dane kliniczne;

113.  zachęca Komisję, aby we współpracy z EMA rozważyła, w jaki sposób już dostępne narzędzia, takie jak przyspieszony proces dopuszczenia do obrotu, wczesny dialog, system PRIME i rozszerzone wytyczne, można wykorzystać do szybszego udostępniania leków pacjentom, w szczególności leków, które mogą być zastosowane w razie pilnego zagrożenia zdrowia publicznego lub niezaspokojonej potrzeby medycznej; wzywa Komisję, by promowała stosowanie systemu PRIME EMA w odniesieniu do leków ratujących życie oraz by włączyła oznaczenie PRIME do ram prawnych, przy czym nie może to negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo pacjentów; przypomina, że nie należy nadużywać systemów przyspieszonego wprowadzania do obrotu, jeśli brak wystarczających dowodów przemawiających za wydawaniem pozwoleń na dopuszczenie do obrotu w ramach zwykłej procedury;

114.  wzywa Komisję, EMA i właściwe organy do wykorzystania wszystkich pragmatycznych działań podjętych podczas kryzysu związanego z COVID-19, w szczególności z uelastycznienia przepisów, aby skutecznie rozwiązać problem niedoboru leków, w tym w sytuacjach nadzwyczajnych;

115.  apeluje o długoterminowe monitorowanie leków wprowadzonych do obrotu, aby wykrywać wszelkie szkodliwe działania uboczne i oceniać opłacalność terapeutyczną leków;

MŚP i produkty farmaceutyczne

116.  zwraca się do Komisji o stworzenie ekosystemu innowacji, który ułatwi wymianę doświadczeń oraz dostęp dla MŚP, a także pozwoli UE stać się centrum globalnych innowacji medycznych; stwierdza, że Komisja powinna opracować nowe strategie doradztwa, aby ułatwiać mniejszym przedsiębiorstwom dostęp do środków na innowacje; zauważa, że z powodu przeszkód biurokratycznych i złożonych procedur trudniej jest MŚP i publicznym ośrodkom badawczym korzystać w pełnym zakresie z europejskich programów innowacji; podkreśla konieczność promowania dostępu do linii finansowania, aby wspierać prace nowych przedsiębiorstw typu startup oraz MŚP, z poszanowaniem ustalonych warunków i kryteriów;

117.  popiera zawartą w planie działania Komisji dotyczącym własności intelektualnej propozycję unowocześnienia szeregu istniejących narzędzi i dostosowania ich do ery cyfrowej;

118.  wzywa do zwiększenia skuteczności systemu własności intelektualnej dla MŚP za pomocą środków mających na celu uproszczenie procedur rejestracji własności intelektualnej, poprawę dostępu do strategicznego doradztwa w zakresie własności intelektualnej oraz ułatwienie korzystania z własności intelektualnej jako dźwigni w dostępie do finansowania, na przykład za pośrednictwem Punktu Informacyjnego IPR dla MŚP; podkreśla konieczność przeznaczenia większych środków w skali Unii na zwalczanie nieuczciwych praktyk i nadużyć na rynku leków;

119.  zwraca uwagę, że MŚP odgrywają kluczową rolę w łańcuchu wartości w przemyśle farmaceutycznym, często jako pierwsi inicjatorzy innowacji i podmioty pobudzające innowacje;

Zwiększanie odporności: zapobieganie niedoborom leków, bezpieczne łańcuchy dostaw, zrównoważone leki, gotowość na sytuacje kryzysowe i mechanizmy reagowania

120.  przypomina, że otwarta autonomia strategiczna UE jest związana ze stałą i wystarczającą dostępnością leków we wszystkich państwach członkowskich; przypomina w związku z tym zalecenia zawarte w rezolucji z dnia 17 września 2020 r. w sprawie niedoboru leków; wzywa Komisję, państwa członkowskie i EMA do opracowania systemu wczesnego ostrzegania o niedoborach leków w oparciu o innowacyjną, przyjazną dla użytkownika, przejrzystą i scentralizowaną europejską platformę cyfrową służącą wymianie informacji i danych na temat niedoborów oraz skupiającą się na problemach związanych z zaopatrzeniem; uważa, że taki system powinien być w stanie określać wielkość istniejących zapasów leków i popytu na nie oraz dostarczać dane umożliwiające wykrywanie i przewidywanie niedoborów produktów leczniczych oraz zapobieganie im; wzywa ponadto Komisję do zacieśnienia współpracy publiczno-prywatnej oraz do monitorowania spoczywającego na wszystkich zainteresowanych stronach zajmujących się dostawami obowiązku przedstawiania na wczesnym etapie przejrzystych informacji na temat dostępności leków, popytu na leki, handlu równoległego, zakazów wywozu i zakłóceń na rynku, przy czym nie powinno to powodować nadmiernych obciążeń regulacyjnych i administracyjnych;

121.  wzywa Komisję do opracowania mechanizmu gwarantującego przejrzystość łańcuchów produkcji i dostaw w przypadku sytuacji kryzysowych oraz po wyjściu z nich; podkreśla w tym względzie znaczenie monitorowania sfałszowanych produktów farmaceutycznych i walki z nimi;

122.  podkreśla, że sektor farmaceutyczny nadal stanowi istotny filar przemysłu, a także czynnik stymulujący tworzenie miejsc pracy; podkreśla, jak ważne jest tworzenie w UE wysokiej jakości miejsc pracy w całym farmaceutycznym łańcuchu wartości i w sektorze medycyny, w tym dla pracowników sektora zdrowia, przy wsparciu instrumentu NextGenerationEU; wzywa Komisję, by zaproponowała środki mające na celu wspieranie zatrudnienia i rozwoju umiejętności w sektorze farmaceutycznym i medycznym we wszystkich państwach członkowskich UE, a także sprzyjające równowadze geograficznej, zatrzymywaniu talentów i możliwościom zatrudnienia w całej UE;

123.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby opracowały innowacyjne i skoordynowane strategie oraz zintensyfikowały wymianę dobrych praktyk w dziedzinie zarządzania zapasami; uważa, że należy wyznaczyć EMA na organ regulacyjny odpowiadający za zapobieganie niedoborom leków na poziomie Unii Europejskiej, zarówno podczas kryzysów, jak i w spokojnych okresach;

124.  apeluje do Komisji o dalsze rozszerzenie zakresu mandatu EMA, aby umożliwić jej monitorowanie niedoborów leków nawet w okresach poza kryzysami zdrowotnymi, oraz o przekazanie agencji koniecznych zasobów;

125.  ponawia swój apel do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by posiadacze pozwoleń na dopuszczenie do obrotu i hurtownicy przestrzegali wymogów dyrektywy 2001/83/WE w celu zapewnienia odpowiednich i stałych dostaw leków oraz by przestrzegali obowiązków w zakresie powiadamiania w przypadku czasowej lub stałej przerwy w dostawach, a także ponownie wzywa do dalszego doprecyzowania tych obowiązków w celu dopilnowania, by posiadacze pozwolenia na dopuszczenie do obrotu zgłaszali niedobory leków w ustalonych terminach; podkreśla potrzebę stosowania odstraszających i proporcjonalnych sankcji w przypadku nieprzestrzegania tych zobowiązań prawnych, zgodnie z obowiązującymi ramami prawnymi;

126.  uważa, że zobowiązanie z tytułu świadczenia usług publicznych ustanowione w art. 81 dyrektywy 2001/83/WE nie jest wystarczające do zapewnienia odpowiednich dostaw w całej Unii; wzywa Komisję do wdrożenia zaleceń unijnej wykonawczej grupy sterującej do spraw niedoborów leków spowodowanych poważnymi wydarzeniami, aby zapobiegać zakłóceniom w dostawach w czasie pandemii i poza nią oraz ograniczać te zakłócenia;

127.  przypomina, że należy pilnie zająć się pierwotnymi przyczynami niedoboru leków, biorąc pod uwagę powiązania między łańcuchem dostaw a wyzwaniami w zakresie produkcji;

128.  apeluje zatem do Komisji o zapewnienie, by przegląd ogólnego prawodawstwa farmaceutycznego opierał się na odpowiednim zrozumieniu przyczyn niedoborów leków; podkreśla, że unijny przemysł farmaceutyczny musi posiadać zdywersyfikowany łańcuch dostaw oraz plan ograniczenia ryzyka niedoboru leków, aby poradzić sobie ze słabymi punktami i zagrożeniami w łańcuchu dostaw; przypomina jednak, że należy wdrożyć systemowe zrównoważone strategie polityczne przed zastosowaniem nieproporcjonalnych wymogów regulacyjnych, obowiązku dostawy, kar lub nieprzemyślanego gromadzenia zapasów prowadzącego do fragmentacji jednolitego rynku lub zagrażającego zrównoważeniu gospodarczemu produktów, co może skutkować dalszymi niedoborami;

129.  uważa, że ważna jest ochrona jednolitego rynku dla leków oraz unikanie nieuzasadnionych ograniczeń przywozowych i wywozowych, które mogą szkodzić jednolitemu rynkowi i zmniejszać przystępność cenową, a także przeciwdziałanie im przez Komisję w razie ich wystąpienia; wzywa Komisję, aby oceniła wpływ handlu równoległego na niedobory leków w państwach członkowskich i zajęła się tą kwestią, a także by odpowiednio rozwiązała problemy, podejmując niezbędne działania, które zagwarantują, że leki dotrą na czas do wszystkich pacjentów w UE;

130.  wzywa Komisję, aby wykorzystała wszelkie dostępne środki, by zapobiegać wprowadzaniu na rynek podrobionych produktów leczniczych, ponieważ produkty te są często niskiej jakości i stanowią zagrożenie dla zdrowia oraz wywołują poważne skutki gospodarcze;

131.  zauważa, że państwa członkowskie potrzebują pomocy technicznej, aby właściwie wdrożyć europejski system weryfikacji autentyczności leków;

132.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja będzie nadal monitorować fuzje między firmami farmaceutycznymi w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji;

133.  wzywa Komisję, aby przeanalizowała możliwość utworzenia, na wzór mechanizmu rescEU, europejskiej rezerwy nadzwyczajnej produktów leczniczych o krytycznym znaczeniu, w przypadku których istnieje wysokie ryzyko wystąpienia braku, aby złagodzić powtarzające się niedobory;

134.  przypomina, że niedobory leków mają bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pacjentów oraz na kontynuację ich leczenia, w szczególności w przypadku słabszych grup społecznych, takich jak dzieci, osoby starsze, kobiety ciężarne, osoby z niepełnosprawnościami, pacjenci cierpiący na choroby przewlekłe lub nowotwory oraz osoby przebywające na OIT;

135.  wzywa Komisję, by opracowała zharmonizowaną definicję niedoborów oraz znormalizowała wymogi sprawozdawcze w państwach członkowskich, aby umożliwić ściślejszą współpracę i szerszą wymianę danych w Europie;

Europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia, dane dotyczące zdrowia i RODO

136.  z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę budowy interoperacyjnej infrastruktury cyfrowej dla europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia; będzie się na niej zestawiać dane rzeczywiste w celu wykorzystania pełnego potencjału tych danych i zapewnienia dostępu do rzadkich metod leczenia oraz zapewnienia sprawiedliwego, przejrzystego i niedyskryminacyjnego dostępu do danych w całej Europie; podkreśla, że spójne stosowanie i egzekwowanie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych(20) (RODO) we wszystkich państwach członkowskich stanowi podstawę takich inicjatyw;

137.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy w celu zapewnienia pełnego i zharmonizowanego stosowania RODO w odniesieniu do prowadzenia badań klinicznych w całej UE;

138.  podkreśla, że trzeba promować wykorzystywanie danych dotyczących zdrowia w pełnej zgodności z RODO; uważa ponadto, że nadrzędne znaczenie ma wzmacnianie i promowanie zaufania i innowacji w zakresie danych w obszarze zdrowia cyfrowego, co będzie możliwe dzięki edukacji i budowaniu potencjału organów regulacyjnych, przemysłu i pacjentów;

139.  podkreśla potrzebę promowania pierwotnego i wtórnego wykorzystania zagregowanych danych dotyczących zdrowia oraz zapotrzebowanie w tym względzie na jaśniejszą definicję wtórnego wykorzystania danych w porównaniu z gromadzeniem danych pierwotnych;

140.  podkreśla, że ze względu na wrażliwy charakter danych dotyczących zdrowia Komisja i wszystkie odnośne agencje powinny gwarantować, że prowadzone przez nie operacje przetwarzania są zgodne z zasadami ochrony danych: zasadami legalności, rzetelności, przejrzystości, ograniczenia celu, minimalizacji danych, dokładności, ograniczenia przechowywania, integralności i poufności; ponadto podkreśla, że państwa członkowskie i organy UE powinny ściśle przestrzegać zasad ochrony danych określonych w art. 4 rozporządzenia (UE) 2018/1725(21), a jednocześnie określić odpowiednie techniczne i organizacyjne środki bezpieczeństwa zgodnie z art. 33 tego rozporządzenia;

141.  przypomina o istotnej roli, jaką mogą odegrać nowe technologie, cyfryzacja i AI w umożliwianiu naukowcom z europejskich laboratoriów pracy w sieci i dzielenia się celami i wynikami, przy pełnym poszanowaniu europejskich ram ochrony danych; wzywa Komisję do wspierania środków sprzyjających otwartej nauce w celu przyspieszenia wymiany danych i wyników badań w środowisku naukowym w Europie i poza nią;

142.  podkreśla potrzebę rozwoju europejskich skonsolidowanych sieci danych mających na celu przyczynienie się do optymalizacji badań, rozwoju i świadczenia opieki zdrowotnej; podkreśla znaczenie udostępniania danych i dostępności danych dla wykorzystania pełnego potencjału AI w dziedzinie opieki zdrowotnej, przy jednoczesnym wprowadzaniu solidnych wymogów etycznych i określeniu jasnych zasad odpowiedzialności; odmawia komercjalizacji takich danych i zwraca uwagę na pilną potrzebę przeciwdziałania ich sprzedaży m.in. przemysłowi farmaceutycznemu, podmiotom świadczących usługi w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, przedsiębiorstwom technologicznym i pracodawcom;

143.  uważa, że wzajemne połączenie i interoperacyjność infrastruktur obliczeń wielkiej skali z europejską przestrzenią danych dotyczących zdrowia zapewniłyby dostępność dużych zbiorów danych zdrowotnych wysokiej jakości, które mają kluczowe znaczenie dla badań i leczenia patologii, zwłaszcza chorób rzadkich i schorzeń u dzieci;

144.  popiera dostosowanie istniejących ram dopuszczalności w odniesieniu do podejmowania decyzji i przyjmowania technologii AI w celu zapewnienia możliwości opracowywania, przyjmowania i wdrażania AI w systemach opieki zdrowotnej dzięki sprzyjaniu włączeniu, zdolnościom i zaufaniu;

Usystematyzowany dialog z zainteresowanymi stronami

145.  dostrzega wiele czynników wpływających na niedobory i w związku z tym zaznacza, że trzeba włączyć producentów i inne zainteresowane strony z łańcucha dostaw w zapobieganie niedoborom leków i radzenie sobie z nimi;

146.  wspiera Komisję w jej wysiłkach na rzecz prowadzenia usystematyzowanego dialogu z odpowiednimi podmiotami w farmaceutycznym łańcuchu wartości, organami publicznymi, organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pacjentami i zdrowiem, pracownikami służby zdrowia, w tym farmaceutami, oraz środowiskiem badawczym, ponieważ taki dialog pomaga eliminować podstawowe przyczyny niedoborów leków oraz słabości światowego łańcucha produkcji i dostaw leków o krytycznym znaczeniu, surowców farmaceutycznych, produktów pośrednich i farmaceutycznych składników czynnych, a także określać możliwości innowacji; zwraca się do Komisji o zapewnienie zrównoważonej reprezentacji zainteresowanych stron;

147.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i zainteresowane strony, by jak najszybciej i w oparciu o ten usystematyzowany dialog opracowały jasny i ambitny polityczny plan działania w celu zabezpieczenia i zmodernizowania istniejących europejskich zdolności produkcyjnych w obszarze leków, technologii i farmaceutycznych składników czynnych;

148.  uważa, że oprócz usystematyzowanego dialogu w sprawie łańcucha produkcji i dostaw potrzebne jest także szersze polityczne forum farmaceutyczne wysokiego szczebla, zrzeszające podmioty kształtujące politykę, organy regulacyjne, płatników, organizacje pacjentów, przedstawicieli przemysłu i inne odpowiednie zainteresowane strony w łańcuchu dostaw opieki zdrowotnej, aby dzielić się wnioskami z sytuacji nadzwyczajnej związanej z COVID-19 i ustanowić skuteczne ramy polityczne z myślą o zapobieganiu niedoborom w dłuższej perspektywie, umożliwianiu pacjentom dostępu do leków, ograniczaniu opóźnień oraz zapewnieniu konkurencyjności i innowacji;

149.  zwraca uwagę na istotną rolę, jaką odgrywają apteki, i docenia ich pracę w okresie pandemii, kiedy w sposób ciągły świadczą wysokiej jakości usługi o kluczowym znaczeniu; podkreśla, że farmaceuci są niezależnym, wiarygodnym i rzetelnym źródłem informacji; proponuje, by farmaceuci w sposób bardziej aktywny uczestniczyli w sprawowaniu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii pod względem oceny i monitorowania skuteczności leków, i zachęca państwa członkowskie, by uwzględniały farmaceutów w programach w dziedzinie służby zdrowia, opieki i badań; apeluje o większe docenianie aptek, które prowadzą działalność na obszarach wiejskich, zatrzymując na nich ludność i dbając o dobrostan obywateli;

Zrównoważone i przyjazne dla środowiska leki

150.  podkreśla, że konieczne jest, aby przemysł farmaceutyczny był przyjazny dla środowiska i neutralny dla klimatu w całym cyklu życia produktów leczniczych oraz zapewniał pacjentom dostęp do bezpiecznego i skutecznego leczenia farmakologicznego; wzywa Komisję do wzmocnienia inspekcji i kontroli w całym łańcuchu produkcyjnym, w szczególności poza UE; wzywa Komisję do zapewnienia wysokiej jakości norm w zakresie zrównoważenia środowiskowego w odniesieniu do farmaceutycznych składników czynnych importowanych z krajów spoza UE; wzywa Komisję do zajęcia się problemem odpadów farmaceutycznych z gospodarstw domowych za pomocą środków mających na celu ograniczenie opakowań i rozmiarów pojemników, tak aby nie były one większe niż to konieczne, z jednoczesnym zapewnieniem wygodnego i bezpiecznego posługiwania się nimi przez pacjentów lub konsumentów o ograniczonej możliwości poruszania się, a także apeluje do Komisji o dostosowanie recept lekarskich do rzeczywistych potrzeb leczniczych; zachęca Komisję do przeanalizowania potencjału ograniczania zużycia papieru w opakowaniach przez zastosowanie ulotek elektronicznych, jako środka uzupełniającego obecne papierowe narzędzia informacyjne, przy jednoczesnym utrzymaniu równego dostępu do ważnych informacji; dostrzega kroki już podjęte przez przemysł farmaceutyczny, na przykład inicjatywę ekologicznego zarządzania produktami farmaceutycznymi (Eco-Pharmaco-Stewardship);

151.  uważa, że Europejski Zielony Ład stwarza doskonałą szansę, by zachęcić producentów farmaceutyków do udziału w realizacji planu zielonej odbudowy poprzez produkcję zgodnie z normami środowiskowymi i ekologicznymi;

152.  podkreśla, że z odpadami farmaceutycznymi należy postępować w sposób zgodny z założeniami i celami gospodarki o obiegu zamkniętym; uważa, że przemysł farmaceutyczny powinien podlegać takim samym wymogom i normom w zakresie opakowań i gospodarowania odpadami jak inne sektory; wzywa Komisję, by opracowała jednolite ramy dotyczące opakowań, uwzględniające przyjazność dla użytkownika i charakterystykę przemysłu;

153.  wzywa Komisję do opracowania jasnych wytycznych dotyczących roli polityki zamówień publicznych w promowaniu bardziej ekologicznych produktów farmaceutycznych;

154.  wzywa Komisję, by zareagowała na apele Parlamentu zawarte w jego rezolucji z dnia 17 września 2020 r. w sprawie strategicznego podejścia do substancji farmaceutycznych w środowisku(22), w szczególności na apel o przeprowadzenie przeglądu prawodawstwa farmaceutycznego w celu zaostrzenia wymogów oceny ryzyka dla środowiska oraz warunków zatwierdzania i stosowania leków, pod warunkiem że nie będzie się opóźniać lub odmawiać pozwoleń na dopuszczenie do obrotu wyłącznie z powodu negatywnego wpływu na środowisko; wzywa ponadto Komisję do przyspieszenia wdrażania procedury oceny ryzyka dla środowiska leków przeznaczonych dla ludzi, dopuszczonych do obrotu przed 2006 r., jeśli nie jest ona dostępna;

155.  przypomina, że informacje na przykład o wpływie substancji farmaceutycznych na wodę, o reakcjach w środowisku naturalnym i zdolności do degradacji odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu ryzykiem, dlatego powinny być przejrzyste i udostępniane wszystkim odpowiednim zainteresowanym stronom; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane przez Komisję w celu rozwiązania problemu leków w środowisku; podkreśla potrzebę kontynuowania i zintensyfikowania tych wysiłków, w szczególności w odniesieniu do inwestycji w technologie zapewniające skuteczniejsze metody usuwania leków ze ścieków, oceny wpływu leków weterynaryjnych na środowisko, rozwoju ciągłego monitorowania i wymiany danych na temat potencjalnych istotnych źródeł tego typu zanieczyszczeń;

156.  podkreśla, że strategia farmaceutyczna dla Europy powinna uwzględniać cele Planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby;

157.  popiera wdrożenie zasady „zanieczyszczający płaci”, aby zwiększyć odpowiedzialność przemysłu farmaceutycznego za zanieczyszczenia, jakie może powodować;

158.  wzywa państwa członkowskie i Komisję do wspierania badań, rozwoju i innowacji w dziedzinie produktów farmaceutycznych, które są równie skuteczne dla pacjentów i z natury mniej szkodliwe dla środowiska;

159.  podkreśla, że trzeba inwestować w poszukiwanie nowych alternatywnych, niewymagających wykorzystania zwierząt metod opracowywania leków, bez obniżania poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i bez uszczerbku dla innowacji w dziedzinie produktów farmaceutycznych;

UE jest światowym liderem w dziedzinie opieki zdrowotnej

160.  wzywa Komisję do dalszego ułatwiania podmiotom przemysłu farmaceutycznego UE, w tym MŚP, dostępu do światowych rynków dzięki równym warunkom działania oraz solidnym i jasnym ramom regulacyjnym promującym najwyższe normy jakości i bezpieczeństwa na szczeblu międzynarodowym, a także ułatwiającym zawieranie umów handlowych, które nagradzają konkurencyjność opartą na innowacyjności, w celu uczynienia z sektora farmaceutycznego strategicznego filaru UE; apeluje do Komisji o zapewnienie, by umowy handlowe przyczyniały się do większego dostępu do bezpiecznych, skutecznych i przystępnych cenowo leków w UE i w państwach trzecich; zwraca uwagę, jak ważne jest eliminowanie barier handlowych i pozataryfowych w państwach trzecich oraz zapewnianie sprawiedliwego dostępu do rynków międzynarodowych firmom prowadzącym działalność w UE;

161.  wzywa Komisję do ułatwienia porozumień między EMA a agencjami regulacyjnymi spoza UE w sprawie zapobiegania sytuacjom kryzysowym i koordynowania reakcji na nie, z pełnym poszanowaniem najwyższych unijnych norm ochrony danych osobowych; zachęca Komisję do współpracy z członkami Światowej Organizacji Handlu, aby ułatwić handel produktami zdrowotnymi, zwiększyć odporność światowych łańcuchów dostaw dzięki stabilnemu dostępowi do surowców oraz przyczynić się do skutecznego reagowania na sytuacje kryzysowe w dziedzinie zdrowia;

162.  potwierdza swoje zobowiązanie do dalszej współpracy z Komisją i Światową Organizacją Zdrowia w celu znormalizowania bezpiecznych, skutecznych i trwałych ram regulacyjnych dla produktów leczniczych oraz poprawienia dostępu do leków na całym świecie i zapewnienia ich przystępności cenowej;

Patenty i porozumienie TRIPS

163.  zauważa, że ochrona patentowa stanowi istotną zachętę dla firm do inwestowania w innowacje i do wytwarzania nowych leków; zauważa jednocześnie, że skutek wykluczający patentów może prowadzić do ograniczenia podaży oraz dostępu do leków i produktów farmaceutycznych; podkreśla, że należy utrzymać równowagę między zachęcaniem do innowacji dzięki skutkowi wykluczającemu patentów, zadbaniem o dostęp do leków i ochroną zdrowia publicznego; przypomina, że firma, która wprowadza lek do obrotu, może korzystać z wyłączności danych przez okres ośmiu lat od momentu wydania pierwszego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu zgodnie z art. 14 ust. 11 rozporządzenia (WE) nr 726/2004; wzywa Komisję, aby zaproponowała przegląd tego rozporządzenia w celu wprowadzenia możliwości tymczasowego zezwolenia na udzielanie licencji przymusowych w przypadku kryzysu zdrowotnego, co umożliwiłoby produkcję generycznych wersji leków ratujących życie; przypomina, że jest to jeden z instrumentów elastyczności w dziedzinie ochrony patentowej, związanych ze zdrowiem publicznym, uwzględniony już w porozumieniu TRIPS Światowej Organizacji Handlu, a następnie ponownie potwierdzony w deklaracji z Ad-Dauhy z 2001 r.; wzywa Komisję do dopilnowania, by wdrażanie zawartych przez UE umów o wolnym handlu (FTA) nie kolidowało z możliwościami uruchomienia instrumentów elastyczności przewidzianych w porozumieniu TRIPS, oraz do przedstawienia państwom członkowskim wytycznych mających zachęcać do udzielania licencji dobrowolnych zamiast niezwłocznego wydawania licencji przymusowych; podkreśla, że FTA nie powinny koncentrować się wyłącznie na egzekwowaniu norm własności intelektualnej w państwach trzecich, ale powinny uwzględniać wpływ na leki generyczne i biopodobne w UE i państwach trzecich, a także zapewniać koordynację norm regulacyjnych;

o
o   o

164.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 4. (2) Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 153. (3) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2. (4) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0205. (5) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0228. (6) Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0226. (7) Dz.U. L 18 z 22.1.2000, s. 1. (8) Dz.U. L 311 z 28.11.2001, s. 67. (9) Dz.U. L 136 z 30.4.2004, s. 1. (10) Dz.U. L 378 z 27.12.2006, s. 1. (11) Dz.U. L 276 z 20.10.2010, s. 33. (12) Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 1. (13) Dz.U. L 153 z 11.6.2019, s. 1. (14) Dz.U. L 107 z 26.3.2021, s. 1. (15) Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1. (16) Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 listopada 2020 r. w sprawie wzmocnienia roli Europejskiej Agencji Leków w zakresie gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej i zarządzania kryzysowego w odniesieniu do produktów leczniczych i wyrobów medycznych (COM(2020)0725); wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 listopada 2020 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 851/2004 ustanawiające Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (COM(2020)0726); wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 listopada 2020 r. w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz uchylającego decyzję nr 1082/2013/UE (COM(2020)0727). (17) Dz.U. C 450 z 28.12.2020, s. 1. (18) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 65). (19) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 536/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz uchylenia dyrektywy 2001/20/WE (Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 1). (20) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1). (21) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39). (22) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 59.