Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. z prac Komisji Petycji w roku 2020 (2021/2019(INI))

P9_TA(2021)0507 A9-0323/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie działalności Komisji Petycji,

–  uwzględniając art. 10 i 11 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

–  uwzględniając art. 20, 24 i 227 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w których odzwierciedlono znaczenie przywiązywane w Traktacie do prawa obywateli i osób mających miejsce zamieszkania w UE do informowania Parlamentu o ich obawach,

–  uwzględniając art. 228 TFUE dotyczący roli i funkcji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich,

–  uwzględniając art. 44 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej ,,Kartą, w którym jest mowa o prawie do składania petycji do Parlamentu Europejskiego,

–  uwzględniając postanowienia TFUE dotyczące postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w szczególności jego art. 258 i 260,

–  uwzględniając art. 54 i art. 227 ust. 7 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A9-0323/2021),

A.  mając na uwadze, że w 2020 r. do Parlamentu wpłynęły 1573 petycje, co stanowi wzrost o 15,9 % względem 1357 petycji złożonych w 2019 r. oraz wzrost o 28,9 % względem 1220 petycji złożonych w 2018 r.;

B.  mając na uwadze, że w 2020 r. 48 882 użytkowników poparło co najmniej jedną petycję na internetowym portalu petycji Parlamentu Europejskiego, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z 2019 r., kiedy było to 28 076 użytkowników; mając na uwadze, że liczba kliknięć popierających petycje również wzrosła w 2020 r. i wyniosła ogółem 55 129;

C.  mając na uwadze, że do wzrostu liczby petycji zarejestrowanych w 2020 r. w porównaniu z ubiegłymi latami w znacznym stopniu przyczyniła się duża liczba petycji, w których obywatele wyrażali zaniepokojenie sytuacją zagrożenia zdrowia publicznego i kryzysem społeczno-gospodarczym będącymi następstwem wybuchu pandemii COVID-19; mając na uwadze, że 13,23 % petycji otrzymanych w 2020 r. dotyczyło pandemii COVID-19;

D.  mając na uwadze, że duża liczba petycji złożonych w 2020 r. pokazuje, że w czasach kryzysu obywatele polegają na wybranych przez siebie przedstawicielach na szczeblu UE, kierując swoje obawy i skargi bezpośrednio do nich;

E.  mając jednak na uwadze, że ogólna liczba petycji jest nadal niewielka, jeśli wziąć pod uwagę całkowitą liczbę ludności UE, co pokazuje, że wciąż należy jeszcze bardziej zwiększać starania na rzecz podnoszenia świadomości obywateli na temat ich prawa do składania petycji oraz zachęcać ich do korzystania z tego prawa; mając na uwadze, że obywatele korzystający z prawa do składania petycji oczekują, iż instytucje Unii wniosą wartość dodaną w rozwiązanie ich problemów;

F.  mając na uwadze, że kryteria dopuszczalności petycji są określone w art. 227 TFUE i art. 226 Regulaminu Parlamentu Europejskiego, które zawierają wymóg, aby petycje były składane przez obywateli Unii lub osoby mające miejsce zamieszkania w Unii, których bezpośrednio dotyczą sprawy wchodzące w zakres działań UE;

G.  mając na uwadze, że spośród 1573 petycji złożonych w 2020 r. 392 uznano za niedopuszczalne, a 51 wycofano; mając na uwadze, że odnotowany w 2020 r. stosunkowo wysoki odsetek (24,92 %) petycji niedopuszczalnych wskazuje na wciąż powszechny brak jasności co do zakresu i granic obszarów odpowiedzialności Unii;

H.  mając na uwadze, że prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego jest jednym z podstawowych praw obywateli Unii; mając na uwadze, że prawo do składania petycji zapewnia obywatelom Unii i osobom mającym miejsce zamieszkania w Unii otwarty, demokratyczny i przejrzysty mechanizm pozwalający na bezpośrednie zwracanie się do swoich wybranych przedstawicieli, a tym samym jest niezbędny do tego, aby umożliwić obywatelom aktywne uczestnictwo w obszarach działalności Unii;

I.  mając na uwadze, że prawo do składania petycji zapewnia Parlamentowi możliwość lepszego reagowania na skargi i obawy związane z poszanowaniem unijnych praw podstawowych i przestrzeganiem przepisów UE w państwach członkowskich; mając na uwadze, że petycje są przez to użytecznym źródłem informacji na temat przypadków błędnego stosowania lub naruszeń prawa Unii, a zatem umożliwiają Parlamentowi i innym instytucjom Unii ocenę transpozycji i stosowania prawa Unii oraz jego ewentualnego wpływu na prawa obywateli Unii i osób mających miejsce zamieszkania w Unii;

J.  mając na uwadze, że Parlament od dawna odgrywa pierwszoplanową rolę w rozwoju procesu rozpatrywania petycji w skali międzynarodowej i stosuje najbardziej otwartą i przejrzystą procedurę składania i rozpatrywania petycji w Europie, umożliwiającą składającym petycje uczestnictwo w jego działaniach;

K.  mając na uwadze, że Komisja Petycji uważnie bada i rozpatruje każdą petycję złożoną do Parlamentu; mając na uwadze, że każdy składający petycję ma prawo do otrzymania odpowiedzi i informacji na temat decyzji w sprawie dopuszczalności oraz działań następczych podjętych przez komisję w rozsądnym terminie, we własnym języku lub w języku użytym w petycji; mając na uwadze, że każdy składający petycję może wystąpić z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie jego petycji na podstawie nowych istotnych elementów;

L.  mając na uwadze, że działania Komisji Petycji opierają się na wiedzy pochodzącej od składających petycje; mając na uwadze, że informacje przedstawione przez składających petycje w samych petycjach i na posiedzeniach komisji, wraz z oceną Komisji oraz odpowiedziami państw członkowskich i innych organów, mają kluczowe znaczenie dla prac komisji; mając na uwadze, że dopuszczalne petycje stanowią również cenny wkład w prace innych komisji parlamentarnych, ponieważ Komisja Petycji przekazuje te petycje innym komisjom do wglądu lub w celu uzyskania opinii;

M.  mając na uwadze, że Komisja Petycji przywiązuje ogromną wagę do rozpatrywania i publicznego omawiania petycji na swoich posiedzeniach; mając na uwadze, że składający petycje mają prawo przedstawić swoje petycje oraz często zabierają głos w dyskusji, biorąc tym samym aktywny udział w pracach komisji; mając na uwadze, że w 2020 r. odbyło się 13 posiedzeń Komisji Petycji, na których omówiono 116 petycji w obecności 110 składających petycje, a 78 składających petycje uczestniczyło aktywnie w posiedzeniach, zabierając głos; mając na uwadze, że mniejsza liczba petycji omawianych na posiedzeniach w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. wynika ze skrócenia czasu posiedzeń komisji, zwłaszcza od kwietnia do lipca, ze względu na ograniczone możliwości tłumaczenia ustnego będące następstwem środków ostrożności wprowadzonych przez Parlament w związku z pandemią;

N.  mając na uwadze, że główne tematy poruszane w petycjach złożonych w 2020 r. dotyczą praw podstawowych (w szczególności wpływu środków nadzwyczajnych związanych z pandemią COVID-19 na praworządność i demokrację, a także na swobodę przemieszczania się, prawo do pracy, prawo do informacji i prawo do nauki, a także liczne petycje dotyczące prawa osób LGBTQ+ w Unii), zdrowia (zwłaszcza kwestii dotyczących związanego z pandemią kryzysu w dziedzinie zdrowia publicznego, począwszy od ochrony zdrowia obywateli, w tym leczenia i sprzętu ochronnego, aż po zarządzanie kryzysem zdrowotnym w państwach członkowskich oraz zakup i dystrybucję szczepionek), środowiska naturalnego (głównie działalności wydobywczej i jej wpływu na środowisko, bezpieczeństwa jądrowego, zanieczyszczenia powietrza i pogorszenia stanu ekosystemów naturalnych), wymiaru sprawiedliwości (zwłaszcza kwestii związanych z dostępem do wymiaru sprawiedliwości lub domniemanymi nieprawidłowościami proceduralnymi lub obaw dotyczących praworządności, a także transgranicznych przypadków uprowadzenia dziecka i prawa do pieczy nad dzieckiem), zatrudnienia (w szczególności dostępności rynku pracy i niepewnej formy zatrudnienia), edukacji (zwłaszcza kwestii związanych z dyskryminującym dostępem do edukacji) oraz rynku wewnętrznego (zwłaszcza kwestii związanych z krajowymi ograniczeniami w podróżowaniu w związku z pandemią oraz ich wpływem na swobodę przemieszczania się osób w UE i poza nią), oraz wprowadzania w życie umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, a także wielu innych obszarów działalności;

O.  mając na uwadze, że 79,7 % (1 254) petycji otrzymanych w 2020 r. złożono za pośrednictwem internetowego portalu petycji Parlamentu, w porównaniu z 73,9 % (1 003 petycje) w 2019 r., co potwierdza, że internetowy portal petycji Parlamentu stał się zdecydowanie najczęściej wykorzystywanym przez obywateli kanałem składania petycji do Parlamentu;

P.  mając na uwadze, że w 2020 r. nadal rozwijano portal petycji, aby stał się bardziej przyjazny dla użytkownika, bezpieczniejszy i bardziej dostępny dla obywateli; mając na uwadze, że zaktualizowano sekcję dotyczącą często zadawanych pytań, wprowadzono szereg ulepszeń w zakresie ochrony danych w celu wdrożenia zaleceń Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, a także zastosowano nowy mechanizm odzyskiwania hasła; mając na uwadze, że dalej rozwijano wzajemne powiązania między portalem petycji, ePeti i PETIGREF oraz prowadzono prace nad zapewnieniem integracji modyfikacji zewnętrznych i systemu Hermes; mając na uwadze, że z powodzeniem rozpatrzono dużą liczbę indywidualnych wniosków użytkowników o pomoc;

Q.  mając na uwadze, że w 2020 r. wiele petycji w sprawie COVID-19 zostało włączonych do porządku dziennego w trybie pilnym;

R.  mając na uwadze, że w 2020 r. odbyła się tylko jedna wizyta informacyjna Komisji Petycji; mając na uwadze, że żadna inna wizyta informacyjna nie mogła się odbyć ze względu na sytuację spowodowaną pandemią i na decyzję przewodniczącego Parlamentu o odwołaniu wydarzeń parlamentarnych, w tym delegacji, podjętą w ramach niezbędnych środków ostrożności przyjętych w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się COVID-19 i zminimalizowania zagrożeń dla zdrowia posłów i pracowników Parlamentu;

S.  mając na uwadze, że Komisja Petycji jako komisja zaangażowana wraz z komisjami przedmiotowo właściwymi (Komisją Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) oraz Komisją Kultury i Edukacji (CULT)) zorganizowały 15 października 2020 r. wysłuchanie publiczne na temat europejskiej inicjatywy obywatelskiej zatytułowanej „Minority SafePack – milion podpisów za różnorodnością w Europie”; mając na uwadze, że ze względu na pandemię wysłuchanie odbyło się w formacie hybrydowym, organizatorzy EIO mogli uczestniczyć w posiedzeniu zdalnie, a opinia publiczna mogła śledzić posiedzenie za pośrednictwem transmisji internetowej;

T.  mając na uwadze, że Komisja, jako strażniczka Traktatów, pełni istotną rolę w pracy Komisji Petycji, a informacje przekazywane przez składających petycje są pomocne w wykrywaniu ewentualnych naruszeń lub przypadków niewłaściwego stosowania prawa europejskiego;

U.  mając na uwadze, że strategia Komisji w zakresie rozpatrywania petycji opiera się na komunikacie z 2016 r. pt. „Prawo Unii: lepsze wyniki dzięki lepszemu stosowaniu” (C(2016)8600);

V.  mając na uwadze, że sprawozdania roczne Komisji z kontroli stosowania prawa UE odnoszą się do petycji bardzo ogólnie, co wskazuje na brak odpowiedniego systemu gromadzenia informacji dotyczących petycji oraz ich powiązań z postępowaniami w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego lub aktami UE;

W.  mając na uwadze, że zgodnie z Regulaminem Parlamentu Europejskiego Komisja Petycji odpowiada za kontakty z Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich, do którego zadań należy rozpatrywanie skarg wnoszonych w związku z niewłaściwym administrowaniem w instytucjach i organach UE; mając na uwadze, że obecna Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich, Emily O'Reilly, przedstawiła swoje sprawozdanie roczne za rok 2019 na posiedzeniu Komisji Petycji w dniu 3 września 2020 r.;

X.  mając na uwadze, że Komisja Petycji jest członkiem europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich, w której skład wchodzą także Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, rzecznicy krajowi i regionalni oraz podobne organizacje z państw członkowskich UE, krajów kandydujących i z innych państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego; mając na uwadze, że sieć ta ma na celu promowanie wymiany informacji o prawie i polityce UE oraz wymianę najlepszych praktyk;

1.  podkreśla, że Komisja Petycji odgrywa zasadniczą rolę w ochronie i propagowaniu praw obywateli Unii i osób mających miejsce zamieszkania w Unii poprzez dopilnowywanie, by obawy i skargi składających petycje rozpatrywano w sposób terminowy i skuteczny oraz by w miarę możliwości zajmowano się nimi w ramach otwartej, demokratycznej, szybkiej i przejrzystej procedury składania i rozpatrywania petycji; podkreśla, że narzędzie petycji ma kluczowe znaczenie dla promowania zasad demokracji bezpośredniej i poprawy aktywnego uczestnictwa obywateli w Unii Europejskiej;

2.  zaznacza, że udział obywateli w procesie decyzyjnym Unii ma zasadnicze znaczenie dla uczynienia Unii bardziej demokratyczną, otwartą i przejrzystą; podkreśla, że Komisja Petycji odgrywa zasadniczą rolę w angażowaniu obywateli europejskich w działania Unii i stanowi forum dyskusyjne, dzięki któremu głos obywateli może docierać do instytucji UE; wzywa instytucje UE do lepszego reagowania na problemy obywateli w ramach kształtowania polityki poprzez uwzględnianie opinii i skarg zawartych w petycjach;

3.  ponownie podkreśla znaczenie ciągłej debaty publicznej na temat zakresu działań Unii w celu zapewnienia obywatelom właściwych informacji o zakresie kompetencji Unii i różnych szczeblach podejmowania decyzji; wzywa w związku z tym do przeprowadzenia skutecznych kampanii informacyjnych; podkreśla, że aktywne zaangażowanie służb prasowych i komunikacyjnych zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym, oraz bardziej aktywne media społecznościowe zwiększyłyby widoczność pracy i zdolność reagowania Komisji Petycji na obawy opinii publicznej;

4.  uważa, że wysiłki w tym kierunku przyczyniłyby się również do zapobieżenia dezinformacji dotyczącej prac Komisji Petycji, co wpisuje się w walkę z tym zjawiskiem promowaną przez Komisję, oraz do poszerzenia wiedzy obywateli na temat ich prawa do składania petycji oraz na temat zakresu i granic odpowiedzialności Unii i kompetencji Komisji Petycji z myślą o zmniejszeniu liczby petycji uznawanych za niedopuszczalne; uważa, że ważne jest też, by zwrócić uwagę na pomyślnie rozwiązane sprawy, w których Komisja Petycji udzieliła wsparcia; w związku z tym zwraca uwagę na znaczenie wielojęzycznej polityki komunikacyjnej UE dla lepszego kontaktu z obywatelami wszystkich państw członkowskich;

5.  podkreśla, że Konferencję w sprawie przyszłości Europy należy wykorzystać jako okazję do wyjaśnienia obywatelom UE roli Komisji Petycji, aby uświadomić im, że mają prawo do składania petycji, oraz zachęcić ich do aktywnego udziału oraz do zgłaszania uwag i pomysłów demokratycznie wybranym przedstawicielom;

6.  zwraca uwagę, że petycje są dla obywateli drzwiami do instytucji europejskich i dają Parlamentowi i innym instytucjom UE wyjątkową szansę na nawiązanie bezpośredniego kontaktu z obywatelami i rezydentami Unii, zrozumienie ich problemów i prowadzenie z nimi regularnego dialogu, w szczególności w sytuacjach, gdy odczuwają oni skutki niewłaściwego stosowania prawa Unii; podkreśla potrzebę ściślejszej współpracy między Komisją Petycji, komisjami przedmiotowo właściwymi i instytucjami, organami i agencjami Unii a władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w zakresie dochodzeń lub wniosków dotyczących wdrażania i przestrzegania prawa Unii, w tym udzielania Komisji Petycji niezbędnych odpowiedzi; uważa, że taka współpraca ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o rozpatrywanie i rozwiązywanie zgłaszanych przez obywateli problemów dotyczących stosowania prawa UE, oraz przyczynia się do wzmocnienia legitymacji demokratycznej i odpowiedzialności Unii; apeluje zatem o bardziej aktywny udział przedstawicieli państw członkowskich w posiedzeniach Komisji Petycji oraz o szybsze udzielanie odpowiedzi na kierowane do organów krajowych wnioski Komisji Petycji o wyjaśnienia lub informacje; wzywa Komisję do podjęcia działań zapewniających jak największą spójność i obszerność wykładni zakresu stosowania art. 51 Karty;

7.  wzywa Komisję do aktywniejszej współpracy z Komisją Petycji, aby zapewnić, że obywatele Unii otrzymują szczegółową i zrozumiałą odpowiedź;

8.  podkreśla, że trzeba respektować podejścia i stanowiska Komisji wyrażane w jej odpowiedziach dla Komisji Petycji, a także respektować jej rolę na straży Traktatów;

9.  przypomina, że petycje mają znaczący wkład w realizację przez Komisję roli strażniczki Traktatów; podkreśla, że wzmocnienie współpracy między Komisją Petycji a Komisją ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego procesu rozpatrywania petycji; apeluje do Komisji, aby powstrzymała się od odpowiedzi ogólnych oraz reagowała terminowo, konkretnie i w ukierunkowany sposób, tak by skutecznie odpowiadać na konkretne postulaty składających petycje; zwraca się do Komisji, aby zapewniła przejrzystość i dostęp do dokumentów w ramach procedur EU Pilot dotyczących otrzymanych petycji oraz zakończonych już procedur EU Pilot i postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, oraz aby przy wszczynaniu postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego priorytetowo traktowała wszelkie sprawy dotyczące naruszeń prawa UE zgłaszane w petycjach, zwłaszcza gdy sprawy te dotyczą prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska;

10.  zwraca się do Komisji, aby doprecyzowała swoje kompetencje w odniesieniu do petycji, w tym petycji dotyczących kwestii wchodzących w zakres działań UE, ale nienależących do obszaru polityki, w którym UE posiada kompetencje ustawodawcze;

11.  wzywa organy krajowe, aby proaktywnie podejmowały niezbędne środki pozwalające reagować na zgłaszane w petycjach obawy obywateli w przypadkach systemowego braku zgodności z prawem Unii; wzywa Komisję do regularnego śledzenia postępów poczynionych w zakresie zgodności z prawodawstwem europejskim w zbadanych przypadkach;

12.  podkreśla, że Komisja Petycji musi przestrzegać kryteriów dopuszczalności określonych w art. 226 i 227 TFUE oraz w Regulaminie Parlamentu Europejskiego;

13.  przypomina, że zasadnicze znaczenie dla dokładnego i kompleksowego rozpatrywania petycji ma współpraca z innymi komisjami w Parlamencie; zauważa, że w 2020 r. wysłano do innych komisji 56 petycji z wnioskiem o opinię i 385 petycji do wglądu; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że od innych komisji otrzymano 40 opinii i 60 potwierdzeń uwzględnienia petycji w ich pracach; zauważa, że wysłuchania publiczne organizowane wspólnie z innymi komisjami parlamentarnymi przyczyniają się do pełnego rozpatrzenia petycji; przypomina, że składający petycje otrzymują informację o tym, że na potrzeby rozpatrzenia ich petycji zwrócono się do innych komisji o wydanie opinii; wzywa komisje parlamentarne, aby zwiększyły starania na rzecz aktywnego udziału w rozpatrywaniu petycji – poprzez wykazanie się wiedzą specjalistyczną – i umożliwiły w ten sposób Parlamentowi szybszą i bardziej wszechstronną reakcję na obawy obywateli; wyraża ubolewanie, że w 2020 r. nie mogło odbyć się posiedzenie sieci petycji, ze względu na sytuację spowodowaną pandemią COVID-19;

14.  uważa, że sieć petycji jest użytecznym narzędziem służącym szerzeniu wiedzy o kwestiach poruszanych w petycjach oraz ułatwianiu rozpatrywania petycji w innych komisjach, do których są one przesyłane w celu uzyskania opinii lub do wglądu; zwraca uwagę, że w pracy parlamentarnej i ustawodawczej trzeba ułatwiać podejmowanie działań następczych w odpowiedzi na petycje; uważa, że sieć ta powinna wzmocnić dialog i współpracę z Komisją i innymi instytucjami Unii Europejskiej; jest przekonany, że regularne posiedzenia sieci petycji mają kluczowe znaczenie dla wzmocnienia współpracy między komisjami parlamentarnymi dzięki wymianie informacji i najlepszych praktyk między członkami sieci; wzywa Parlament do opracowania mechanizmu umożliwiającego Komisji Petycji bezpośredni udział w procesie legislacyjnym;

15.  zwraca uwagę na swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie wyniku działalności Komisji Petycji w roku 2019(1);

16.  podkreśla, że mimo skróconego czasu posiedzeń Komisji Petycji w 2020 r. ze względu na wprowadzone przez Parlament środki ostrożności mające zapobiec rozprzestrzenianiu się COVID-19 w jego budynkach i wynikające z tego ograniczone możliwości tłumaczenia ustnego, Komisja Petycji wyraziła swoją opinię na temat ważnych kwestii poruszanych w petycjach, wnosząc wkład w znaczną liczbę sprawozdań parlamentarnych, zwłaszcza w sprawie zawarcia Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej(2), w sprawie kontroli stosowania prawa Unii Europejskiej w latach 2017 i 2018(3), w sprawie zaleceń dotyczących negocjacji w sprawie nowego partnerstwa ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej(4), w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej – sprawozdanie roczne za lata 2018–2019(5), w sprawie ograniczenia nierówności ze szczególnym uwzględnieniem ubóstwa osób pracujących(6), w sprawie Turcji – roczne sprawozdanie z postępów za 2019 r.(7) oraz w sprawie wdrożenia dyrektywy Rady 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych(8); docenia działalność sekretariatu Komisji Petycji w ogóle, a w szczególności w czasie pandemii, gdy warunki pracy stały się trudniejsze; zaznacza, że trzeba zastanowić się nad wyzwaniami czasu pandemii i rozważyć, w jaki sposób poprawić pracę Komisji Petycji, zwłaszcza w dobie kryzysów;

17.  przypomina, że w swoich zaleceniach dotyczących negocjacji w sprawie nowej umowy ze Zjednoczonym Królestwem członkowie Komisji Petycji powtórzyli, że każdy obywatel UE mieszkający w Zjednoczonym Królestwie ma prawo do złożenia petycji do Parlamentu Europejskiego na mocy art. 227 TFUE, do udziału w europejskiej inicjatywie obywatelskiej oraz do zwrócenia się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich po przewidzianym zakończeniu okresu przejściowego (31 grudnia 2020 r.), a jednocześnie wzywa Europejską Rzecznik Praw Obywatelskich do kontynuowania prac rozpoczętych w trakcie negocjacji nad umową o wystąpieniu, aby zapewnić przejrzystość negocjacji prowadzonych w ramach przyszłego partnerstwa między Unią i Zjednoczonym Królestwem;

18.  zwraca uwagę na dużą liczbę petycji dotyczących pandemii COVID-19, które Komisja Petycji rozpatrzyła i na które odpowiedziała w 2020 r., stosując w większości przypadków tryb pilny; podkreśla, że w większości tych petycji apelowano o ochronę praw podstawowych i wolności obywateli w obliczu środków nadzwyczajnych, w tym lockdownu, a także o przejrzystość w pracach nad szczepionkami przeciwko COVID-19 oraz w ich zakupie i dystrybucji; podkreśla, że petycje te dotyczyły też kwestii leczenia, sprzętu ochronnego, a także oceny zarządzania kryzysem zdrowotnym w państwach członkowskich; przypomina również, że wielu składających petycje wyraziło obawy dotyczące wpływu krajowych środków nadzwyczajnych, w tym lockdownu, na demokrację, praworządność i prawa podstawowe, kwestionując ograniczenia w podróżowaniu i pracy, a także początkowy brak koordynacji między państwami członkowskimi w kwestii kontroli na granicach wewnętrznych, który utrudniał swobodne przemieszczanie się w strefie Schengen i stawiał w szczególności w trudnej sytuacji wielu pracowników transgranicznych, studentów i pary osób różnej narodowości, a także sposób zarządzania odwołanymi lotami i podróżami w czasie pandemii i politykę danych linii lotniczych dotyczącą zwrotu kosztów; przypomina, że wszystkie środki ograniczające muszą być konieczne, proporcjonalne i tymczasowe; zaznacza, że zapewnienie skutecznego, jednakowego i jednolitego stosowania prawa UE ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania praworządności, która jest jedną z podstawowych wartości Unii i jej państw członkowskich zgodnie z art. 2 TUE, nawet podczas kryzysów takich jak pandemia COVID-19; jest zdania, że szybkie i skuteczne rozpatrywanie petycji, zwłaszcza w czasach poważnego kryzysu, jest warunkiem sine qua non zdobycia zaufania obywateli do instytucji europejskich;

19.  podkreśla, że w pierwszych miesiącach pandemii postanowiono, że Komisja Petycji będzie priorytetowo traktować petycje związane z COVID-19, aby odpowiednio reagować na pilne żądania obywateli wyrażone w pierwszych miesiącach 2020 r.;

20.  wyraża poważne zaniepokojenie zdrowiem publicznym i szkodami społeczno-gospodarczymi spowodowanymi pandemią COVID-19; z zadowoleniem przyjmuje doskonałą pracę wykonaną przez Komisję Petycji, która – zgłaszając obawy obywateli dotyczące kryzysu w dziedzinie zdrowia publicznego i kryzysu społeczno-gospodarczego w związku z pandemią COVID-19 – przyczyniła się do zapewnienia reakcji Parlamentu na potrzeby i oczekiwania obywateli, zwłaszcza tych, których szczególnie dotknął kryzys sanitarny, w zakresie zdolności Unii do stawiania czoła takiemu globalnemu wyzwaniu; zwraca w związku z tym uwagę na ważne działania następcze, które Komisja Petycji podjęła w odpowiedzi na kwestie poruszone w petycjach dotyczących pandemii COVID-19 i które doprowadziły do przyjęcia na posiedzeniu plenarnym rezolucji w sprawie systemu Schengen i środków podjętych w czasie kryzysu związanego z COVID-19(9), w sprawie praw osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich rodzin w dobie kryzysu związanego z pandemią COVID-19(10) oraz w sprawie zajęcia się poziomem bezdomności w UE(11);

21.  podkreśla istotny wkład Komisji Petycji w ochronę praw dzieci, o którym świadczy rozpatrywanie przez nią szeregu petycji w sprawie uprowadzeń rodzicielskich w Japonii; wskazuje w związku z tym na rezolucję w sprawie międzynarodowych i wewnątrzkrajowych uprowadzeń rodzicielskich dzieci z UE w Japonii, której projekt został przyjęty przez Komisję Petycji w dniu 16 czerwca 2020 r., przyjętą na posiedzeniu plenarnym w dniu 8 lipca 2020 r.(12);

22.  zwraca uwagę na wysłuchanie z dnia 29 października 2020 r. pt. „Obywatelstwo Unii: umocnienie pozycji, integracja, udział”, które Komisja Petycji zorganizowała wspólnie z Komisją Prawną, Komisją Spraw Konstytucyjnych oraz Komisją Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych; uważa, że wydarzenie to pozwoliło wnieść Parlamentowi znaczący wkład w przygotowywane przez Komisję sprawozdanie na temat obywatelstwa UE za 2020 r. i toczące się w Komisji Petycji prace nad uczestnictwem obywatelskim;

23.  zauważa, że oprócz zagadnień związanych z prawami podstawowymi głównym przedmiotem troski obywateli w 2020 r. były kwestie dotyczące zdrowia; uznaje jednocześnie, że w centrum prac Komisji Petycji znalazły się kwestie dotyczące zdrowia związane z pandemią COVID-19; zwraca uwagę na rezolucję w sprawie dodatkowego finansowania badań biomedycznych nad encefalopatią mialgiczną – której projekt został przyjęty przez komisję w dniu 30 kwietnia 2020 r. – przyjętą na posiedzeniu plenarnym w dniu 18 czerwca 2020 r.(13); przypomina, że ta rezolucja Parlamentu została bardzo dobrze przyjęta przez środowiska naukowe i pacjentów, ponieważ wzywa do lepszego rozpoznawania tego rodzaju chorób na szczeblu państw członkowskich poprzez specjalne ukierunkowane szkolenia dla organów publicznych, pracowników służby zdrowia i ogólnie urzędników; ponawia w związku z tym swój apel o skoordynowane i wzmożone wysiłki badawcze oraz o dodatkowe finansowanie, w tym w ramach programu „Horyzont Europa”, wspierające postępy w badaniach, aby stawić czoła ludzkim i społeczno-gospodarczym konsekwencjom tego, że coraz więcej osób żyje i pracuje z długotrwałymi i przewlekłymi schorzeniami powodującymi niepełnosprawność;

24.  zauważa, że w 2020 r. przedmiotem poważnej troski obywateli nadal były kwestie dotyczące środowiska naturalnego; ubolewa nad tym, że państwa członkowskie nie zawsze wdrażają prawidłowo przepisy dotyczące środowiska, co opisano w licznych petycjach zawierających skargi dotyczące zanieczyszczenia powietrza, pogorszenia stanu ekosystemów naturalnych, bezpieczeństwa jądrowego i wpływu działalności wydobywczej na środowisko; podkreśla, jak ważne jest spełnienie oczekiwań obywateli Unii w zakresie ochrony środowiska; wzywa zatem Komisję, by wraz z państwami członkowskimi zapewniła prawidłowe wdrożenie prawodawstwa UE w tej dziedzinie;

25.  z zadowoleniem przyjmuje szczególną rolę ochronną, jaką odgrywa Komisja Petycji w UE w ramach Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych; zwraca uwagę na ważną bieżącą pracę Komisji Petycji w związku z petycjami dotyczącymi niepełnosprawności; zauważa, że w porównaniu z rokiem poprzednim w 2020 r. liczba petycji dotyczących niepełnosprawności była niemal dwukrotnie większa; podkreśla, że dyskryminacja oraz dostęp do edukacji i zatrudnienia pozostają jednymi z głównych wyzwań, z którymi muszą mierzyć się osoby z niepełnosprawnością, i uważa, że Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć dalsze wysiłki, by zagwarantować pełny dostęp do podstawowych usług; wzywa do wdrożenia konkretnych propozycji sprzyjających włączeniu społecznemu oraz ułatwiających uznawanie i umożliwiających przenoszenie umiejętności w UE;

26.  przypomina, że w 2020 r. Komisja Petycji zwróciła szczególną uwagę na omówienie petycji dotyczących trudności, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziny podczas pandemii COVID-19, zwłaszcza jeśli chodzi o dostęp do świadczeń zdrowotnych, bezpośrednią pomoc oraz kontakt z rodzinami i opiekunami; zwraca w związku z tym uwagę na rezolucję złożoną przez Komisję Petycji w sprawie praw osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich rodzin w dobie kryzysu związanego z pandemią COVID-19, przyjętą na sesji plenarnej 8 lipca 2020 r.; z zadowoleniem przyjmuje wynik dorocznych warsztatów Komisji Petycji poświęconych ochronie praw osób z niepełnosprawnościami – „Nowa strategia w sprawie niepełnosprawności” – zorganizowanych na posiedzeniu komisji w dniu 28 października 2020 r.;

27.  przypomina, że kontakty z Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich należą do obowiązków, które Regulamin Parlamentu Europejskiego powierza Komisji Petycji; podkreśla konstruktywną współpracę Parlamentu z Europejską Rzecznik Praw Obywatelskich oraz jego zaangażowanie w działania europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich; zauważa regularny wkład Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich w prace Komisji Petycji przez cały rok; zdecydowanie uważa, że instytucje, organy i agencje Unii muszą zapewnić spójne i skuteczne stosowanie się do zaleceń Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;

28.  uważa, że niezbędne jest, aby obywatele mogli bezpośrednio uczestniczyć w inicjowaniu wniosków ustawodawczych; zaznacza, że dla Komisji Petycji EIO jest ważnym instrumentem aktywnego obywatelstwa, a także wyjątkowym narzędziem europejskiej demokracji uczestniczącej; trzeba zatem do niej podchodzić w sposób otwarty i elastyczny; podkreśla, że wysłuchania publiczne są dla organizatorów inicjatyw kluczową okazją do ich publicznego zaprezentowania instytucjom unijnym i ekspertom, co pozwala Komisji i Parlamentowi na dogłębne zrozumienie założonego wyniku EIO; wzywa Komisję, aby rozważyła wystąpienie z wnioskiem ustawodawczym opartym na treści wszelkich pozytywnie rozpatrzonych EIO;

29.  zaznacza, że przejrzystość i publiczny dostęp do dokumentów instytucji UE mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia najwyższego poziomu ochrony obywatelskich praw demokratycznych i zaufania obywateli do instytucji UE; zwraca uwagę, że obowiązujące rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji nie odpowiada już sytuacji faktycznej; głęboko ubolewa, że od lat nie poczyniono postępów, jeśli chodzi o przegląd rozporządzenia (WE) nr 1049/2001; wzywa Komisję, aby przedłożyła wniosek dotyczący przekształcenia rozporządzenia z 2001 r. w celu zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności przez promowanie dobrych praktyk administracyjnych, zgodnie z wymogami traktatu lizbońskiego;

30.  podkreśla, że internetowy portal petycji jest podstawowym narzędziem zapewniającym sprawny, skuteczny i przejrzysty proces składania petycji; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje ulepszenia, jakie wprowadzono w zakresie ochrony danych i zabezpieczeń i dzięki którym portal stał się bardziej przyjazny dla użytkowników i bezpieczniejszy dla obywateli; podkreśla, że należy kontynuować działania, aby spopularyzować portal, za pomocą mediów społecznościowych, oraz ułatwić korzystanie z niego i zapewnić jego dostępność dla wszystkich obywateli, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami, m.in. przez umożliwienie składania petycji w krajowych językach migowych; wzywa, aby na portalu internetowym petycji publikowano więcej informacji, w tym na temat postępów w rozpatrywaniu petycji i w dochodzeniach prowadzonych z innymi instytucjami; wzywa do oceny, w jaki sposób można zapobiegać wykorzystywaniu skradzionych lub fałszywych tożsamości; podkreśla także, że trzeba pilnie zmienić lub zaktualizować skomputeryzowany system rejestracji i podpisów, tak aby był on faktycznie sprawny i umożliwiał obywatelom udział stosownie do potrzeb w czasie rzeczywistym; popiera utworzenie jednolitego portalu cyfrowego, na którym obywateli mogliby łatwo uzyskać dostęp do wszystkich procedur petycji i znaleźć wszystkie odnośne informacje;

31.   zauważa, że choć wyraźnie wzrosła liczba poparcia dla jednej lub większej liczby petycji, wielu składających petycje nadal porusza złożoność działań, jakie trzeba wykonać na portalu petycji Parlamentu Europejskiego w celu poparcia petycji; jest zdania, że uproszczenie tego procesu umożliwiłoby obywatelom lepsze wykorzystanie ich prawa do składania petycji;

32.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji i sprawozdania Komisji Petycji Radzie, Komisji, Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz komisjom ds. petycji państw członkowskich, a także rzecznikom praw obywatelskich lub podobnym właściwym organom.

(1) Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 168. (2) Opinia przyjęta w dniu 21 stycznia 2020 r. (3) Opinia przyjęta w dniu 19 lutego 2020 r. (4) Opinia przyjęta w dniu 30 kwietnia 2020 r. (5) Opinia przyjęta w dniu 7 września 2020 r. (6) Opinia przyjęta w dniu 7 września 2020 r. (7) Opinia przyjęta w dniu 29 października 2020 r. (8) Opinia przyjęta w dniu 3 grudnia 2020 r. (9) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 7. (10) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 6. (11) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 2. (12) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 2. (13) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 2.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie demokracji w miejscu pracy: europejskie ramy praw pracowników do partycypacji i przegląd dyrektywy w sprawie europejskiej rady zakładowej (2021/2005(INI))

P9_TA(2021)0508 A9-0331/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając motyw czwarty preambuły Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) potwierdzający przywiązanie Unii Europejskiej do demokracji,

–  uwzględniając art. 3 ust. 3 TUE,

–  uwzględniając art. 9 i 151 oraz art. 153 ust. 1 lit. e) i f) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając art. 12, 27, 28, 30 i 31 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”),

–  uwzględniając dyrektywę Rady nr 98/59/WE z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych(1),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy(2),

–  uwzględniając wniosek Komisji z dnia 14 listopada 2012 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na giełdzie, i odnośnych środków (dyrektywa w sprawie kobiet w zarządach) (COM(2012)0614),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii(4),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów(5),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniającą statut spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników(6) oraz dyrektywę Rady 2003/72/WE z dnia 22 lipca 2003 r. uzupełniającą statut spółdzielni europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników(7),

–  uwzględniając dyrektywę 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającą ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej(8),

–  uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych z maja 2012 r. dotyczące relacji między organami nadzorczymi a kierownictwem przedsiębiorstwa, w którym to badaniu proponuje się zmianę dyrektywy 2002/14/WE dotyczącej informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami w celu uwzględnienia obecności przedstawicieli pracowników w zarządach przedsiębiorstw,

–  uwzględniając dyrektywę 2004/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie ofert przejęcia(9),

–  uwzględniając dyrektywę 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych(10),

–  uwzględniając dyrektywę 2009/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej lub trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi w przedsiębiorstwach lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym(11) (dyrektywa w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej),

–  uwzględniając ocenę europejskiej wartości dodanej ze stycznia 2021 r. pt. „European works councils (EWCs) – legislative-initiative procedure: revision of European Works Councils Directive” [Europejskie rady zakładowe – procedura inicjatywy ustawodawczej: przegląd dyrektywy w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej],

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 9 czerwca 2021 r. pt. „Żadnego Zielonego Ładu bez ładu społecznego”(12),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 2 grudnia 2020 r. pt. „Transformacja przemysłowa w kierunku ekologicznej i cyfrowej gospodarki europejskiej: wymogi regulacyjne oraz rola partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego(13),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 29 października 2020 r. pt. „Dialog społeczny jako istotny filar stabilności gospodarczej oraz odporności gospodarek, z uwzględnieniem wpływu ożywionej debaty publicznej w państwach członkowskich”(14),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 31 sierpnia 2020 r. w sprawie unijnych ram dotyczących zabezpieczenia i wzmocnienia prawa pracowników do otrzymywania informacji, wyrażania opinii w drodze konsultacji i partycypacji,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 17 października 2018 r. w sprawie pakietu dotyczącego europejskiego prawa spółek(15),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 16 marca 2016 r. pt. „Usprawnianie jednolitego rynku: więcej możliwości dla obywateli i przedsiębiorstw”(16), w której wezwano do tego, by w większym stopniu włączyć pracowników w zarządzanie przedsiębiorstwem,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 20 marca 2013 r. w sprawie udziału i zaangażowania pracowników jako niezbędnych podmiotów dobrego ładu korporacyjnego i zrównoważonych rozwiązań na rzecz przezwyciężenia kryzysu(17),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie partycypacji pracowników w przedsiębiorstwach mających statut spółki europejskiej oraz w sprawie innych środków towarzyszących(18),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie przyszłości europejskiego prawa spółek(19),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2013 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie informowania pracowników i konsultowania się z nimi, przewidywania restrukturyzacji i zarządzania nimi(20),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 września 2013 r. w sprawie transgranicznych rokowań zbiorowych i ponadnarodowego dialogu społecznego(21),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie silnej Europy socjalnej na rzecz sprawiedliwej transformacji(22),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci(23), w której to rezolucji wezwano do niezwłocznego przełamania impasu w Radzie w celu przyjęcia proponowanej dyrektywy w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na giełdzie i odnośnych środków (COM(2012)0614),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 grudnia 2012 r. pt. „Plan działania: Europejskie prawo spółek i ład korporacyjny – nowoczesne ramy prawne na rzecz bardziej zaangażowanych udziałowców i zrównoważonych przedsiębiorstw” (COM(2012)0740),

–  uwzględniając rezolucję Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych z dnia 22 października 2014 r. pt. „Towards a new framework for more democracy at work” [Nowe ramy na rzecz zwiększenia demokracji w miejscu pracy],

–  uwzględniając stanowisko Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych z 9–10 grudnia 2020 r. w sprawie nowych ram UE dotyczących informowania, konsultacji i reprezentowania na szczeblu zarządu form spółek europejskich oraz spółek korzystających z instrumentów unijnego prawa spółek umożliwiających mobilność przedsiębiorstw,

–  uwzględniając projekt badawczy Uniwersytetu w Leuven z maja 2016 r., zatytułowany „European Works Councils on the Move: Management Perspectives on the Development of a Transnational Institution for Social Dialogue” [Europejskie Rady Zakładowe na drodze do postępu: perspektywy zarządzania w związku z rozwojem ponadnarodowej instytucji na rzecz dialogu społecznego],

–  uwzględniając stanowisko Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych z 15–16 marca 2017 r. w sprawie przyjęcia nowoczesnej dyrektywy w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej (ERZ) w erze cyfrowej,

–  uwzględniając raport Europejskiego Lobby Kobiet z lutego 2012 r. pt. „Women on boards in Europe: from a snail’s pace to a giant leap? Progress, gaps and good practice” [Kobiety w zarządach w Europie: od ślimaczego tempa do ogromnego skoku? Postęp, luki i dobre praktyki],

–  uwzględniając opracowanie Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z lutego 2010 r. pt. „A comparative overview of terms and notions on employee participation” [Przegląd porównawczy pojęć i koncepcji dotyczących partycypacji pracowników],

–  uwzględniając opracowanie MOP z listopada 2018 r. w sprawie modeli ładu korporacyjnego: struktura, różnorodność, ocena i perspektywy,

–  uwzględniając Zasady nadzoru korporacyjnego G20/OECD z 2015 r. oraz stanowisko Komitetu Doradczego Związków Zawodowych przy OECD z dnia 28 maja 2021 r.,

–  uwzględniając przeprowadzone przez Eurofound trzecie europejskie badanie przedsiębiorstw z dnia 14 grudnia 2015 r. dotyczące bezpośredniej i pośredniej partycypacji pracowników,

–  uwzględniając przeprowadzone przez Eurofound czwarte europejskie badanie przedsiębiorstw z dnia 13 października 2020 r. dotyczące praktyk w miejscu pracy uwalniających potencjał pracowników,

–  uwzględniając zasadę 7 i 8 Europejskiego filaru praw socjalnych (EPSR),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 4 marca 2021 r. pt. „Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych” (COM(2021)0102),

–  uwzględniając deklarację z Porto oraz zobowiązanie społeczne z Porto,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A9-0331/2021),

A.  mając na uwadze, że demokracja w ujęciu ogólnym, a w szczególności demokracja w miejscu pracy są podstawowymi wartościami Unii Europejskiej i zapewniają bardzo solidne podstawy do wzmacniania odporności i umowy społecznej Europy; mając na uwadze, że te podstawowe wartości uwzględniono również we Wspólnotowej karcie socjalnych praw podstawowych pracowników, w karcie oraz EPSR; mając na uwadze, że praca jest działalnością o zasadniczym znaczeniu, która nadaje strukturę społeczeństwu, zapewniając nie tylko środki do życia, ale także rozwój jednostki i jej więź ze społeczeństwem; mając na uwadze, że konieczne jest podjęcie działań w celu zapewnienia równowagi siły przetargowej między pracodawcami a pracownikami, którą można poprawić poprzez wzmocnienie demokracji w miejscu pracy;

B.  mając na uwadze, że partnerstwo społeczne i rokowania zbiorowe między przedstawicielami pracowników i pracodawców na szczeblu krajowym oraz dialog społeczny na szczeblu unijnym to kluczowe elementy europejskiego modelu społecznego, w którym różnorodna i zrównoważona pod kątem ekonomicznym, społecznym i środowiskowym przyszłość jest zbudowana na wspólnym dziedzictwie dialogu społecznego, partycypacji pracowników, rokowań zbiorowych, obecności przedstawicieli pracowników w zarządach przedsiębiorstw i przedstawicielstwa pracowników w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz na stosunkach trójstronnych;

C.  mając na uwadze, że otoczenie regulacyjne Unii w dziedzinie prawa pracy i prawa spółek jest nadal nadmiernie rozdrobnione, co może skutkować brakiem pewności prawa w zakresie obowiązujących przepisów i praw, zarówno po stronie pracodawców, jak i pracowników; mając na uwadze, że konieczne jest wzmocnienie zestawu narzędzi Unii w tych dziedzinach przez wprowadzenie ambitnej dyrektywy ramowej, która uporządkuje i uprości obowiązujące przepisy oraz wzmocni prawa pracowników, zwłaszcza prawo do informacji, konsultacji i partycypacji;

D.  mając na uwadze, że demokracja w miejscu pracy odgrywa kluczową rolę we wzmacnianiu praw człowieka w miejscu pracy i społeczeństwie, zwłaszcza w przypadku aktywnego zaangażowania przedstawicieli pracowników, w tym związków zawodowych, w procesy należytej staranności przedsiębiorstwa; mając na uwadze, że zwiększenie demokracji w miejscu pracy wraz z większą przejrzystością mogłoby stanowić skuteczny sposób przeciwdziałania nierównościom w miejscu pracy oraz w społeczeństwie; mając na uwadze, że demokracja w miejscu pracy może zwiększyć zaufanie do wartości demokratycznych i motywować pracowników do angażowania się w demokratyczną kulturę i praktyki;

E.  mając na uwadze, że propagowanie demokracji w miejscu pracy wymaga ochrony i przestrzegania różnych praw i zasad socjalnych i pracowniczych, w tym prawa do zbiorowego organizowania się oraz działań zbiorowych; mając na uwadze, że wysoki poziom demokracji w miejscu pracy wiąże się z lepszą jakością stosunków pracy, stabilnością, wyższymi płacami i wyższym poziomem ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, co obejmuje też przeciwdziałanie molestowaniu w miejscu pracy; mając na uwadze, że sprawiedliwość społeczna, a w szczególności demokracja w miejscu pracy, jest mocno ugruntowana w międzynarodowych i europejskich instrumentach i standardach dotyczących praw człowieka; mając na uwadze, że demokracja w pracy już od ponad stu lat przyczynia się do postępu społecznego w Europie i na świecie; mając na uwadze, że MOP została założona w 1919 r. z głębokim przekonaniem, że powszechny pokój można osiągnąć tylko wtedy, gdy opiera się on na sprawiedliwości społecznej(24); mając na uwadze, że dialog społeczny, rokowania zbiorowe i reprezentacja pracowników stanowią podstawowe wartości i prawa MOP i są przewidziane w licznych konwencjach i zaleceniach MOP oraz że Rada Europy również zalicza demokrację w miejscu pracy do swoich podstawowych wartości wyrażonych w europejskiej konwencji praw człowieka i Europejskiej Karcie Społecznej;

F.  mając na uwadze, że przedstawicielstwo i partycypacja pracowników, a także zakres rokowań zbiorowych mają zasadnicze znaczenie dla należytego wdrożenia praw pracowników i prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstw; mając na uwadze, że według Eurofoundu(25) w 2019 r. mniej niż jedna trzecia (31%) przedsiębiorstw w UE ułatwiała regularny bezpośredni udział pracowników w podejmowaniu decyzji organizacyjnych;

G.  mając na uwadze, że zgodnie z zasadami nadzoru korporacyjnego OECD i G-20 z 2015 r. „stopień, w jakim pracownicy uczestniczą w nadzorze korporacyjnym, zależy od przepisów i praktyk stosowanych w poszczególnych państwach i może on być także różny w różnych spółkach”;

H.  mając na uwadze, że związki zawodowe i przedstawiciele pracowników odgrywają kluczową rolę w łagodzeniu skutków pandemii COVID-19 w miejscu pracy: od wprowadzania środków ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, zwłaszcza niezbędnych pracowników na stanowiskach o znacznym stopniu narażenia, po wdrażanie planów utrzymania miejsc pracy, przewidujących m.in. zmniejszenie wymiaru czasu pracy oraz nowe formy organizacji pracy, takie jak praca zdalna;

I.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 pogłębiła istniejące wcześniej różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz zwiększyła lukę między kobietami a mężczyznami pod względem aktywności zawodowej; mając na uwadze, że dotknęła ona w szczególności sektory silnie sfeminizowane, charakteryzujące się niskimi płacami i złymi warunkami pracy, w których duża liczba kobiet pracuje na pierwszej linii frontu – zwłaszcza jako pracownicy służby zdrowia, pracownicy sektora opieki, pracownicy sprzątający i konserwatorzy oraz pracownicy domowi – walcząc z wirusem, a jednocześnie często musząc godzić pracę z obowiązkami rodzinnymi w czasie obostrzeń;

J.  mając na uwadze, że z powodu kryzysu związanego z COVID-19 prowadzi się obecnie wiele procesów restrukturyzacyjnych; mając na uwadze, że negatywny wpływ pandemii przyspieszył tymczasowo tempo restrukturyzacji przedsiębiorstw i rozszerzył jej zakres, szczególnie w niektórych sektorach; mając na uwadze, że konsultacje z pracownikami oraz ich uczestnictwo i rokowania zbiorowe mają zasadnicze znaczenie dla odbioru pozytywnych i negatywnych skutków restrukturyzacji; mając na uwadze, że rozwój technologiczny, przejście na gospodarkę niskoemisyjną oraz odbudowa gospodarcza i społeczna po pandemii COVID-19 stanowią okazję do przejścia w miejscach pracy na formy organizacji pracy charakteryzujące się dużym zaangażowaniem na wszystkich poziomach; mając na uwadze, że według Eurostatu w państwach członkowskich o dobrze rozwiniętych systemach stosunków pracy, uzgodnień dotyczących pracy i rozwiązań w zakresie pracy w zmniejszonym wymiarze czasu odnotowano lepsze wyniki niż wynosi średnia w UE w 2020 r. i znacznie mniej pracowników straciło tam pracę;

K.  mając na uwadze, że badania wykazują, iż partycypacja w miejscu pracy przyczynia się do poprawy wyników przedsiębiorstwa, jakości pracy i dobrostanu pracowników; mając na uwadze, że według Eurofoundu(26) mniej niż jedna trzecia (31%) przedsiębiorstw w UE-27 ułatwiała regularny bezpośredni udział pracowników w procesie decyzyjnym organizacji w 2019 r. oraz że skala partycypacji pracowników w UE zmniejszyła się w ciągu ostatniej dekady(27); mając na uwadze, że ponad połowa przedsiębiorstw w Szwecji (56%) i Danii (55%) charakteryzowała się regularnym, wywierającym duży wpływ bezpośrednim zaangażowaniem pracowników; mając na uwadze, że to samo można powiedzieć tylko o około jednej piątej zakładów w Polsce (20%) i Holandii (21%);

L.  mając na uwadze, że zrównoważony ład korporacyjny można osiągnąć wyłącznie przy udziale pracowników;

M.  mając na uwadze, że zgodnie z badaniem MOP z lutego 2010 r. pt. „A comparative overview of terms and notions on employee participation” [Analiza porównawcza zasad i koncepcji partycypacji pracowników] „istnieje wiele różnych modeli partycypacji pracowników”, a „w niektórych systemach krajowych (...) pracownicy mają prawo wybierania swoich przedstawicieli do organów nadzoru lub administracji przedsiębiorstw”;

N.  mając na uwadze, że tym, co wyróżnia zrównoważone przedsiębiorstwa, są mechanizmy umożliwiające pracownikom wyrażanie opinii oraz uwzględnianie ich uwag w procesie podejmowania decyzji strategicznych, które mają wpływ na siłę roboczą oraz na całe społeczności i regiony(28);

O.  mając na uwadze, że – jak wykazano w badaniach – partycypacja pracowników prowadzi do poprawy produktywności, zaangażowania pracowników, innowacyjności i organizacji pracy, sprzyja przejściu na neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, neutralną dla klimatu i zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym(29), a także równouprawnieniu płci, poprawia dobrą organizację pracy i proces podejmowania decyzji oraz oferuje alternatywy dla redukcji zatrudnienia spowodowanej kryzysem;

P.  mając na uwadze, że na stanowiskach decyzyjnych nadal utrzymuje się zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć, co uniemożliwia kobietom uczestniczenie w pełni w życiu gospodarczym i społecznym oraz wnoszenie w nie wkładu, a tym samym powoduje utrzymywanie się niskiego poziomu zatrudnienia kobiet, z poważnymi konsekwencjami dla społeczeństwa i wzrostu gospodarczego;

Q.  mając na uwadze, że zgodnie z opinią Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 17 października 2018 r. w sprawie pakietu europejskiego prawa spółek należy, zgodnie z dyrektywą 2009/38/WE, wzmocnić rolę europejskich rad zakładowych w przypadku przekształceń dużych przedsiębiorstw;

R.  mając na uwadze, że pracownicy są nie tylko „interesariuszami” przedsiębiorstw, ale wraz z udziałowcami i kierownictwem tworzą dane przedsiębiorstwo; mając na uwadze, że partycypacja pracowników w przedsiębiorstwach stanowi kluczowy element pluralistycznego modelu ładu korporacyjnego, którego podstawą są zasady demokracji, sprawiedliwości i efektywności(30);

S.  mając na uwadze, że aktywne włączenie pracowników w procesy decyzyjne przedsiębiorstw będzie miało zasadnicze znaczenie dla zapewnienia szybkich, znaczących i trwałych zmian w polityce i strategiach wymaganych w związku z bliźniaczymi przemianami cyfrowymi i ekologicznymi, które zwiastują znaczące zmiany w świecie pracy; mając na uwadze, że doprowadzi to również do lepszego włączenia pracowników znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji w proces transformacji w kierunku ekologicznej i cyfrowej gospodarki;

T.  mając na uwadze, że plan odbudowy oferuje zarówno pracodawcom, jak i pracownikom wyjątkową szansę na innowacje w zakresie finansowania zrównoważonych i cyfrowych inwestycji i projektów; mając na uwadze, że terminowe i skuteczne zaangażowanie pracowników w planowanie i realizację tych projektów ma zasadnicze znaczenie dla odpowiedniego określenia i przewidzenia ich potencjalnych skutków i zarządzania tymi skutkami w miejscu pracy i w stosunkach między partnerami społecznymi;

U.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwidoczniła pilną potrzebę znacznie szerszego i silniejszego udziału partnerów społecznych, szczególnie jeśli ma nastąpić ekologiczna i cyfrowa transformacja w kierunku zrównoważonej, sprawiedliwej i społecznej przyszłości UE;

V.  mając na uwadze, że Konferencja w sprawie przyszłości Europy jest okazją do wyjścia z trybu kryzysowego i zaangażowania obywateli Unii w kształtowanie jej przyszłości, dzięki czemu wzmocni się demokrację na każdym szczeblu;

W.  mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) zapewniają 6 na 10 miejsc pracy w UE;

Partycypacja pracowników w przedsiębiorstwach

1.  zwraca uwagę na bogatą, gęstą sieć partycypacji pracowników w miejscach pracy w całej Unii, od pracowników i przedstawicieli pracowników, w tym związków zawodowych, wybranych przez siłę roboczą spośród jej członków na szczeblu lokalnym, przez międzywydziałowe rady zakładowe w bardziej złożonych przedsiębiorstwach, aż po specjalnych przedstawicieli w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz obecność przedstawicieli pracowników w organach nadzorczych i zarządzających przedsiębiorstw;

2.  zdaje sobie sprawę z różnic w przepisach dotyczących udziału pracowników w zarządach w 18 państwach członkowskich UE; podkreśla znaczące różnice w zakresie i intensywności udziału pracowników w organach zarządzających przedsiębiorstw; podkreśla, że transformacja cyfrowa i ekologiczna w znacznym stopniu wpływa na świat pracy oraz że bardziej odporne i zrównoważone są te przedsiębiorstwa, które mają dobrze ugruntowane systemy uczestnictwa pracowników w sprawach przedsiębiorstwa(31);

3.  jest przekonany, że głos pracowników musi być kluczowym elementem inicjatyw UE mających na celu zapewnienie zrównoważonego i demokratycznego ładu korporacyjnego oraz należytej staranności w zakresie praw człowieka, w tym w odniesieniu do pracy, zmiany klimatu i środowiska, a także ograniczenie stosowania nieuczciwych praktyk, takich jak wyzysk pracowników i nieuczciwa konkurencja na rynku wewnętrznym, również, w stosownych przypadkach, w świetle art. 154 TFUE;

4.  podkreśla znaczenie ciągłej poprawy polityki UE i państw członkowskich w zakresie kształcenia, szkolenia i umiejętności, w tym szkolenia zawodowego, w szczególności w celu zapewnienia uczenia się i szkolenia przez całe życie, a także podnoszenia i zmiany kwalifikacji wszystkich pracowników;

5.  wzywa Komisję, aby respektowała umowy zawarte między europejskimi partnerami społecznymi na szczeblu zarówno międzybranżowym, jak i sektorowym, zgodnie z postanowieniami traktatów; podkreśla, że poszanowanie europejskich umów o partnerstwie społecznym obejmuje ich wdrożenie, na wspólny wniosek stron-sygnatariuszy, w sprawach objętych art. 153 TFUE, w drodze decyzji Rady i na wniosek Komisji;

6.  zwraca uwagę, że wskutek luk prawnych(32) statut spółki europejskiej (Societas Europeae – SE) w sposób niezamierzony może umożliwiać przedsiębiorstwom obchodzenie przepisów krajowych, zwłaszcza dotyczących obecności przedstawicieli pracowników w organach zarządzających; ubolewa nad faktem, że pakiet dotyczący prawa spółek z 2019 r.(33) nie usunął tych niedociągnięć i zwraca się do Komisji o przeprowadzenie oceny natychmiast po transpozycji tego pakietu przez państwa członkowskie w celu oceny domniemanych luk prawnych; stwierdza, że niektóre fuzje transgraniczne mogą wzmocnić jednolity rynek poprzez zwiększenie synergii między przedsiębiorstwami europejskimi, lecz czasami mogą one prowadzić też do nieuczciwych praktyk, którymi należy się zająć, a także mogą być wykorzystywane do unikania praw do reprezentacji; podkreśla, że należy zwrócić szczególną uwagę na złożone struktury korporacyjne oraz łańcuchy dostaw lub podwykonawstwa, aby zapewnić przestrzeganie norm społecznych;

7.  podkreśla, że przedstawiciele pracowników muszą mieć prawo do informacji na temat delegowania pracowników w łańcuchach podwykonawstwa oraz możliwość skontaktowania się z tymi pracownikami, zgodnie z obowiązkiem przewidzianym w art. 8 dyrektywy w sprawie pracy tymczasowej(34), która zobowiązuje przedsiębiorstwo użytkownika do dostarczania informacji o korzystaniu z pracowników tymczasowych organom reprezentującym pracowników;

8.  podkreśla, że motyw 35 dyrektywy (UE) 2019/2121(35) w sprawie transgranicznych przekształceń, połączeń i podziałów spółek stanowi, że „w pewnych okolicznościach prawo spółek do przeprowadzenia operacji transgranicznej może być wykorzystywane do popełniania nadużyć lub oszustw, takich jak obchodzenie praw pracowników, płatności z tytułu zabezpieczenia społecznego lub obowiązków podatkowych, lub do celów przestępczych”; w związku z tym uważa, że zasadnicze znaczenie ma odpowiednie określenie ambitnych minimalnych norm UE w zakresie informowania, konsultacji, reprezentacji i udziału pracowników na szczeblu zarządu w przypadkach, gdy przedsiębiorstwa dokonują restrukturyzacji transgranicznej; wzywa Komisję, by w kontekście zbliżającej się oceny dyrektywy (UE) 2019/2121 uwzględniła istnienie dobrych praktyk oraz wyniki badań i ocen pozytywnych skutków i konsekwencji społeczno-gospodarczych reprezentacji pracowników w organach przedsiębiorstw, zmieniając jednocześnie obowiązujące dyrektywy dotyczące tej kwestii, co może przyczynić się do poprawy ładu korporacyjnego; wzywa Komisję do opracowania inicjatyw mających na celu upowszechnianie i pogłębianie wiedzy na temat krajowych i unijnych przepisów regulujących reprezentację pracowników w organach przedsiębiorstw w różnych państwach członkowskich oraz do wspierania wymiany najlepszych praktyk, oceny różnych form uczestnictwa pracowników i ich skutków społeczno-gospodarczych;

9.  podkreśla, że w szeregu unijnych aktów prawnych dotyczących prawa pracowników do reprezentacji w zarządzie nie określono wymogów minimalnych dla tego rodzaju reprezentacji w spółkach europejskich o różnych formach lub w przedsiębiorstwach, które stosują instrumenty unijnego prawa spółek w celu przeprowadzenia transgranicznej mobilności oraz reorganizacji prawnej przedsiębiorstw, w tym w ramach transgranicznego łączenia, przekształcania i podziału(36); wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia pilnych i zdecydowanych działań w celu zagwarantowania, że przedsiębiorstwa europejskie będą przestrzegać praw pracowników do informacji, konsultacji i partycypacji oraz że będą przestrzegać istniejących unijnych i krajowych zobowiązań prawnych;

10.  wzywa Komisję, aby wprowadziła niezbędne udoskonalenia w ramach regulujących SE i spółdzielnie europejskie oraz – na podstawie terminowej oceny Komisji – w pakiecie przepisów dotyczących prawa spółek, a także zmieniła je w celu wprowadzenia minimalnych norm unijnych w zakresie partycypacji i reprezentacji pracowników w radach nadzorczych, w tym zasad dotyczących równości płci;

11.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia warunków i wymogów niezbędnych do tego, by do 2030 r. co najmniej 80 % przedsiębiorstw w UE było objętych porozumieniami dotyczącymi zrównoważonego ładu korporacyjnego(37), z uwzględnieniem także szczególnych związanych z tym obciążeń administracyjnych dla MŚP; w tym celu wzywa do ustanowienia uzgodnionych z pracownikami strategii, które pozytywnie wpłyną na rozwój środowiskowy, społeczny i gospodarczy poprzez praktyki zarządcze oraz obecność na rynku, w celu wzmocnienia roli członków zarządu w realizacji długoterminowych interesów ich przedsiębiorstwa i poprawy odpowiedzialności członków zarządu za włączanie zasad zrównoważonego rozwoju w proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie, a także promowania praktyk dotyczących ładu korporacyjnego wspierających zrównoważonych rozwój przedsiębiorstwa, w tym w zakresie sprawozdawczości przedsiębiorstwa, wynagradzania członków zarządu, składu zarządu oraz zaangażowania zainteresowanych stron(38);

12.  wzywa Komisję, aby wypełniła swoje zobowiązanie do niezwłocznego przedstawienia dyrektywy w sprawie wiążącej należytej staranności w zakresie środowiska i praw człowieka oraz odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, uwzględniającej prawa pracownicze, takie jak prawo organizowania się i prawo do rokowań zbiorowych, bezpieczeństwo i higiena pracy oraz warunki pracy; podkreśla, że w dyrektywie tej należy ustanowić wymogi pod względem należytej staranności, obejmujące operacje, działalność przedsiębiorstw oraz ich relacje biznesowe, w tym łańcuchy dostaw i łańcuchy podwykonawców, a także należy zapewnić pełne zaangażowanie związków zawodowych i przedstawicieli pracowników w proces należytej staranności, w tym w proces opracowania i wdrożenia;

13.  wyraża przekonanie, że wprowadzenie nowych technologii cyfrowych w miejscu pracy może wywrzeć pozytywny wpływ na środowisko pracy, jeżeli będą one wdrażane i monitorowane w sposób godny zaufania, co będzie wymagało terminowego i kompleksowego informowania przedstawicieli pracowników, w tym związków zawodowych, oraz konsultowania się z nimi, aby zapewnić pełne poszanowanie dla ich zdrowia i bezpieczeństwa, ochrony danych, równego traktowania, stabilności zatrudnienia, ochrony socjalnej i dobrostanu w miejscu pracy oraz aby zapobiec nadmiernemu wyzyskowi i inwigilacji pracowników, jak również dyskryminacji i stygmatyzacji, zwłaszcza w drodze zarządzania przez algorytmy; podkreśla, że związki zawodowe i przedstawiciele pracowników muszą mieć niezbędny dostęp do technologii cyfrowej oraz środki do jej oceny i ewaluacji przed jej wprowadzeniem; podkreśla, że nowe technologie cyfrowe i sztuczna inteligencja nie powinny powielać istniejących uprzedzeń społecznych i dyskryminacji, lecz powinny sprzyjać włączeniu społecznemu i partycypacji różnorodnych grup; podkreśla potrzebę stosowania zasady domyślnego poszanowania etyki w całym cyklu życia technologii cyfrowych w celu wykorzystania ich pełnego potencjału i uniknięcia uprzedzeń; podkreśla, że struktury dialogu społecznego, sektorowe rokowania zbiorowe, informowanie związków zawodowych i przedstawicieli pracowników oraz konsultowanie się z nimi i ich partycypacja mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia pracownikom niezbędnego wsparcia, aby mogli oni lepiej budować technologię cyfrową w miejscu pracy oraz uczestniczyć w jej wdrażaniu i monitorowaniu przez partnerów społecznych;

14.  uważa, że prawa pracowników do organizowania się, zbiorowej reprezentacji związkowej, wolności zgromadzeń i zrzeszania się oraz zbiorowego domagania się reform w miejscu pracy to fundamentalne aspekty projektu europejskiego i podstawowe zasady modelu społecznego, które są zatwierdzone i prawnie podtrzymywane przez instytucje UE; wyraża zaniepokojenie faktem, że niektórzy pracownicy uczestniczący w nowych formach pracy nie korzystają ze skutecznych praw do reprezentacji i partycypacji w miejscu pracy; ubolewa nad faktem, że ma to miejsce zwłaszcza w sektorach, w których większość pracowników stanowią kobiety(39); ponawia swój apel do Komisji i państw członkowskich o zapewnienie pracownikom prawa do wolności zrzeszania się i do partycypacji w miejscu pracy, niezależnie od formy zatrudnienia; wzywa Komisję do uzupełnienia działań państw członkowskich w celu ochrony pracowników korzystających z prawa do wolności zrzeszania się i do partycypacji w miejscu pracy;

15.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wraz z partnerami społecznymi zobowiązały się do osiągnięcia do 2030 r. zasięgu rokowań zbiorowych na poziomie 90 % w tych systemach krajowych, które łączą regulacje ustawowe i regulacje partnerów społecznych dotyczące zatrudnienia i warunków pracy; podkreśla, że rokowania zbiorowe przyczyniają się do społecznej gospodarki rynkowej, zgodnie z założeniami traktatu lizbońskiego; przypomina, że traktaty UE, które wyraźnie chronią autonomię partnerów społecznych, oraz systemy samoregulacji obowiązujące w niektórych państwach członkowskich muszą być chronione, aby partnerzy społeczni mogli niezależnie wprowadzać regulacje, co zapewni silną legitymację i rozszerzanie zasięgu układów zbiorowych; wzywa państwa członkowskie do usunięcia wszelkich przepisów krajowych, które utrudniają rokowania zbiorowe, w tym przez zapewnienie związkom zawodowym dostępu do miejsc pracy pracowników w celu organizowania się;

16.  podkreśla, że reformy w państwach członkowskich nie powinny negatywnie wpływać na rokowania zbiorowe, które należy wspierać na szczeblu sektorowym, również przez wspieranie budowania zdolności partnerów społecznych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego zaangażowania partnerów społecznych w kształtowanie polityki UE; podkreśla, że reformy rynku pracy na szczeblu krajowym muszą przyczyniać się do wdrażania Europejskiego filaru praw socjalnych, w tym zasady 8. dotyczącej dialogu społecznego i zaangażowania pracowników, rokowań zbiorowych i poszanowania autonomii partnerów społecznych, ich praw do podejmowania działań zbiorowych oraz do uzyskiwania informacji i wyrażania opinii w odpowiednim czasie w odniesieniu do transferów, restrukturyzacji oraz łączenia przedsiębiorstw, a także zwolnień grupowych; wzywa Komisję do przeanalizowania reform rynku pracy pod kątem tych konkretnych aspektów w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności;

Nowe ramy dotyczące informowania, konsultacji i reprezentacji na szczeblu zarządu

17.  podkreśla konieczność dokładnego egzekwowania, oceny i – w razie potrzeby w oparciu o tę ocenę – wzmocnienia i skonsolidowania wszystkich odpowiednich przepisów UE w celu zagwarantowania, że informowanie pracowników i konsultacje z nimi stanowią integralną część procesu decyzyjnego w przedsiębiorstwie oraz że odbywają się na odpowiednim szczeblu w przedsiębiorstwach;

18.  podkreśla znaczenie terminowych i istotnych informacji i konsultacji w całej UE przed podjęciem decyzji zarządczych mających potencjalny wpływ na pracowników, zatrudnienie i warunki pracy oraz dotyczących polityk lub działań, szczególnie mających skutki transgraniczne; podkreśla, że przedstawiciele pracowników, w tym związki zawodowe, muszą mieć dostęp do niezbędnej wiedzy specjalistycznej i dokumentów potwierdzających dotyczących decyzji zarządczych w celu dokonania oceny wpływu takich polityk i procesów transgranicznych na pracowników i przedsiębiorstwa oraz zaproponowania alternatyw; podkreśla, że związki zawodowe, przedstawiciele pracowników i kierownictwo muszą prowadzić prawdziwy dialog na temat tych alternatyw;

19.  podkreśla wagę znaczącego udziału przedstawicieli pracowników, a w szczególności europejskich rad zakładowych, w opracowywaniu i wdrażaniu kwestii ponadnarodowych, które mają istotny wpływ na interesy pracowników, po uprzednim skutecznym poinformowaniu ich i przeprowadzeniu z nimi konsultacji; podkreśla, że powinno to obejmować sprawy, które mają znaczenie dla europejskiej siły roboczej ze względu na zakres ich potencjalnych skutków lub które wiążą się z przenoszeniem działalności między państwami członkowskimi; podkreśla, że europejską radę zakładową należy informować i konsultować się z nią w kwestiach dotyczących zwłaszcza bieżącej sytuacji i prawdopodobnych tendencji w zakresie zatrudnienia i inwestycji oraz istotnych zmian związanych z organizacją, wprowadzeniem nowych metod pracy lub nowych procesów produkcji, przeniesieniem produkcji, fuzji przedsiębiorstw, redukcją rozmiarów, zamknięciem przedsiębiorstw, zakładów pracy lub ważnych części zakładów pracy oraz ze zwolnieniami grupowymi; podkreśla również, że zaangażowanie europejskich rad zakładowych może rozwijać i promować kulturę i spójność przedsiębiorstwa oraz że przedstawiciele pracowników powinni uczestniczyć w opracowywaniu planów socjalnych w celu uregulowania zmian, które mogą mieć wpływ na pracowników i prowadzić do zwolnień; uważa, że konieczne jest wzmocnienie europejskich rad zakładowych, biorąc pod uwagę różnice w systemach stosunków pracy w państwach członkowskich;

20.  zauważa, że między państwami UE utrzymują się rozbieżności pod względem jakości, czasu i skuteczności zapewniania informacji i konsultacji przed podjęciem decyzji w przedsiębiorstwie oraz że procesy restrukturyzacyjne są przeprowadzane w różny sposób w całej Europie; zauważa, że dialog dotyczący alternatyw dla zwolnień i zamykania zakładów jest w UE niejednorodny; przypomina, że już w 2013 r. Parlament zaproponował ramy prawne(40) dotyczące informowania pracowników i konsultowania się z nimi, a także przewidywania restrukturyzacji i zarządzania nią, z myślą o kształtowaniu zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu restrukturyzacji oraz o tym, by żaden pracownik nie pozostał w tyle; uważa, że konsekwentna strategia UE jest niezbędna, aby wyposażyć przedsiębiorstwa i pracowników w narzędzia umożliwiające im radzenie sobie w obliczu ekologicznej i cyfrowej transformacji;

21.  podkreśla, że należy zawsze terminowo zapewnić prawo pracowników do informacji i konsultacji i powinno ono dotyczyć potencjalnych ilościowych i jakościowych skutków dla zatrudnienia i warunków pracy oraz zmian wynikających z technologii i aplikacji cyfrowych mających na celu poprawę istniejących procesów biznesowych i wydajności siły roboczej; zwraca uwagę, że informowanie pracowników oraz konsultacje z nimi i partycypacja na szczeblu zarządu to skuteczne narzędzia egzekwowania praw pracowniczych;

22.  wzywa UE do zapewnienia reprezentacji pracowników również w zarządach przedsiębiorstw, które wykorzystują przepisy UE(41) do celów restrukturyzacji lub mobilności transgranicznej; podkreśla potrzebę zrównoważonych pod względem płci zarządów, zarówno pod względem liczby miejsc dla pracowników, jak i całego zarządu; ponawia apel do Rady, aby zaprzestała blokowania dyrektywy w sprawie kobiet w zarządach, wskazując na fakt, że aby osiągnąć partycypacyjne miejsca pracy, należy zapewnić równouprawnienie płci na wszystkich szczeblach;

23.  wskazuje, że pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby zapewnić równouprawnienie płci i równe szanse we wszystkich aspektach partycypacji pracowników w całej UE, a także odpowiednią reprezentację pracowników z niepełnosprawnościami; zwraca uwagę, że utrzymujące się różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn przejawiają się także w ograniczonym dostępie kobiet do stanowisk kierowniczych i przedstawicielskich w miejscu pracy; ponownie podkreśla, że równouprawnienie płci i różnorodność w zarządach stanowią kluczową zasadę demokracji, która niesie ze sobą pozytywne gospodarcze skutki uboczne; wzywa do wprowadzenia dodatkowych środków, w porozumieniu z partnerami społecznymi, w celu zapewnienia zrównoważonej reprezentacji i równouprawnienia płci; stwierdza, że parytety płci przyczyniają się do osiągnięcia większej różnorodności, równości i równouprawnienia płci we wszystkich organach decyzyjnych;

24.  jest zdania, że przedsiębiorstwa powinny poczynić postępy w gwarantowaniu różnorodności i równouprawnienia płci, w tym poprzez równość wynagrodzenia w miejscu pracy; apeluje do Rady o poczynienie postępów w zakresie dyrektywy w sprawie kobiet w zarządach; wzywa do stosowania kwoty wynoszącej 40 % zarówno wśród dyrektorów niewykonawczych, jak i wykonawczych (rozpatrywanych niezależnie), tak w przedsiębiorstwach prywatnych, jak i publicznych, przy stopniowym dostosowywaniu przepisów krajowych;

25.  wzywa Komisję do podjęcia działań mających na celu realizację priorytetów zawartych w europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025, a w szczególności do dopilnowania, aby odblokowano w Radzie wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na giełdzie, i odnośnych środków;

26.  wzywa Komisję, aby po przeprowadzeniu przewidywanej oceny skutków i w porozumieniu z partnerami społecznymi przedstawiła nową dyrektywę ramową w sprawie informowania pracowników, przeprowadzania konsultacji z nimi i ich partycypacji w przypadku spółek europejskich, a także przedsiębiorstw korzystających z europejskich instrumentów dotyczących mobilności spółek, tak aby ustanowić minimalne normy w takich kwestiach jak przewidywanie zmian, w tym w odniesieniu do środków dotyczących zmiany klimatu, transformacji cyfrowej i restrukturyzacji, zwłaszcza na szczeblu przedsiębiorstwa;

27.  podkreśla, że niektóre luki w prawie UE mogłyby zostać usunięte poprzez wprowadzenie progów dla minimalnego unijnego standardu reprezentacji na szczeblu zarządu na mocy wspomnianej nowej dyrektywy ramowej; uważa w związku z tym, że liczba/proporcja miejsc w zarządach dla przedstawicieli pracowników powinna wahać się od kilku miejsc do parytetu, w zależności od liczby pracowników w przedsiębiorstwie i jego spółkach zależnych;

28.  przypomina, że dyrektywa w sprawie ustanowienia europejskiej rady zakładowej stanowi część dorobku prawnego UE w zakresie prawa pracowników do partycypacji, informacji i konsultacji; wyraża zaniepokojenie brakami w konstrukcji tej dyrektywy, zwłaszcza jeśli chodzi o egzekwowanie i skuteczność prawa do informacji i konsultacji, oraz ubolewa, że w 2008 r. stracono okazję do dalszego rozwoju i znacznego ulepszenia dyrektywy;

29.  podkreśla potrzebę upowszechniania wiedzy na temat europejskich rad zakładowych wśród przedstawicieli pracowników i kadry kierowniczej; podkreśla, że europejskie rady zakładowe są jedynymi w swoim rodzaju ponadnarodowymi organami(42) powołanymi w celu informowania pracowników i konsultowania się z nimi oraz budowania i promowania tożsamości przedsiębiorstw, a na ich funkcjonowanie wpływa poziom lub intensywność stosunków pracy oraz ramy polityczne; wyraża ubolewanie, że centralne kierownictwo nie zawsze zapewnia zasoby finansowe, materialne i prawne, które są niezbędne do tego, by europejskie rady zakładowe mogły w odpowiedni sposób wykonywać swoje zadania; wzywa Komisję do zbadania działań koniecznych do zwiększenia udziału pracowników i lepszego egzekwowania dyrektywy w sprawie europejskiej rady zakładowej, a w razie potrzeby do zaproponowania przeglądu dyrektywy w celu wzmocnienia prawa przedstawicieli pracowników do informacji i konsultacji, zwłaszcza podczas procesów restrukturyzacyjnych;

30.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zagwarantowały wzmocnienie praw do informacji i konsultacji, aby zapewnić, że opinia europejskiej rady zakładowej będzie brana pod uwagę przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwach i że zostanie ona wydana przed zakończeniem konsultacji na danym szczeblu i przed podjęciem decyzji przez organy zarządzające; ponadto wzywa Komisję do wzmocnienia mechanizmów egzekwowania, państwa członkowskie – do zapewnienia specjalnym zespołom negocjacyjnym i europejskim radom zakładowym skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, do wprowadzenia skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych kar w celu zapewnienia przestrzegania przepisów, do położenia kresu – po ponad 20 latach – odstępstwom dla starych, tzw. dobrowolnych porozumień poprzedzających wejście w życie dyrektywy, do dążenia do wyjaśnienia pojęcia „ponadnarodowego charakteru podnoszonej kwestii” w kontekście dyrektywy w sprawie europejskiej rady zakładowej, do zapobiegania nadużywaniu zasad poufności jako środka ograniczania dostępu do informacji i skutecznej partycypacji oraz do zapewnienia skutecznej koordynacji procesów informowania pracowników, konsultowania się z nimi i ich partycypacji na szczeblu lokalnym, krajowym i unijnym;

o
o   o

31.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 225 z 12.8.1998, s. 16. (2) Dz.U. L 303 z 2.12.2000, s. 16. (3) Dz.U. L 180 z 19.7.2000, s. 22. (4) Dz.U. L 141 z 27.5.2011, s. 1. (5) Dz.U. L 82 z 22.3.2001, s. 16. (6) Dz.U. L 294 z 10.11.2001, s. 22. (7) Dz.U. L 207 z 18.8.2003, s. 25. (8) Dz.U. L 80 z 23.3.2002, s. 29. (9) Dz.U. L 142 z 30.4.2004, s. 12. (10) Dz.U. L 310 z 25.11.2005, s. 1. (11) Dz.U. L 122 z 16.5.2009, s. 28. (12) Dz.U. C 341 z 24.8.2021, s. 23. (13) Dz.U. C 56 z 16.2.2021, s. 10. (14) Dz.U. C 10 z 11.1.2021, s. 14. (15) Dz.U. C 62 z 15.2.2019, s. 24. (16) Dz.U. C 177 z 18.5.2016, s. 1. (17) Dz.U. C 161 z 6.6.2013, s. 35. (18) Dz.U. C 87 E z 1.4.2010, s. 133. (19) Dz.U. C 332 E z 15.11.2013, s. 78. (20) Dz.U. C 440 z 30.12.2015, s. 23. (21) Dz.U. C 93 z 9.3.2016, s. 161. (22) Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 75. (23) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 208. (24) Zob. Konstytucja Międzynarodowej Organizacji Pracy (z 1919 r.), deklaracja filadelfijska MOP (z 1944 r.). (25) https://www.eurofound.europa.eu/news/news-articles/companies-capitalise-on-direct-employee-involvement-to-enhance-performance-and-well-being (26) Europejskie badanie przedsiębiorstw 2019. (27) Europejski Instytut Związków Zawodowych, 2021 r., „Benchmarking Working Europe 2020 – COVID-19 and the world of work: the impact of a pandemic” [Analiza porównawcza pracującej Europy w 2020 r. – COVID-19 a świat pracy: wpływ pandemii] (28) Rapp, M. S., Wolff, M., Udoieva, I., Hennig, J. C., „Mitbestimmung im Aufsichtsrat und ihre Wirkung auf die Unternehmensführung” [Współdecydowanie w radzie nadzorczej i jego wpływ na ład korporacyjny], Hans-Böckler-Stiftung, nr 424, czerwiec 2019; Ernst and Young, Study on directors’ duties and sustainable corporate governance [Badanie dotyczące obowiązków dyrektorów i zrównoważonego ładu korporacyjnego], lipiec 2020. (29) Wytyczne dotyczące sprawiedliwej transformacji w kierunku zrównoważonych środowiskowo gospodarek i społeczeństw dla wszystkich, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/documents/publication/wcms_432859.pdf ; Zatrudnienie i kwestie społeczne w Europie w 2021 r., zob. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/e823d46f-e518-11eb-a1a5-01aa75ed71a1/language-en (30) Opracowanie MOP z listopada 2018 r. w sprawie modeli ładu korporacyjnego: struktura, różnorodność, ocena i perspektywy. (31) https://www.boeckler.de/pdf/mbf_praes_arguments_co_determination.pdf (32) https://www.etui.org/sites/default/files/R%20121%20Conchon%20BLER%20in%20Europe%20EN%20WEB.pdf. W obecnym kształcie ramy prawne SE nie pomagają w ochronie istniejących wcześniej praw reprezentacji pracowników na poziomie zarządu (BLER), a nawet umożliwiają przedsiębiorstwom obchodzenie krajowych praw BLER (Kluge i Stollt, 2011; Keller i Werner, 2010). Wydaje się, że statut SE mógłby zostać wykorzystany do wspierania trzech potencjalnych strategii obchodzenia przepisów, a mianowicie unikania BLER; „zamrożenia” BLER; lub zmniejszenia liczby miejsc przyznanych przedstawicielom pracowników na poziomie zarządu, zwłaszcza gdy są one zajmowane przez zewnętrznych związkowców. (33) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (Dz.U. L 321 z 12.12.2019, s. 1). (34) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie pracy tymczasowej (Dz.U. L 327 z 5.12.2008, s. 9). (35) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (Dz.U. L 321 z 12.12.2019, s. 1). (36) https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary/directive-on-cross-border-mobility-of-companies (37) Dokument roboczy służb Komisji z dnia 4 marca 2021 r. towarzyszący planowi działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych (SWD(2021)0046). (38) Dokument roboczy służb Komisji z dnia 4 marca 2021 r. towarzyszący planowi działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych (SWD(2021)0046). (39) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/662491/IPOL_STU(2020)662491_EN.pdf (40) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2015.440.01.0023.01.ENG&toc=OJ%3AC%3A2015%3A440%3ATOC (41) Dyrektywa (UE) 2019/2121, dyrektywa 2001/86/WE i dyrektywa 2003/72/WE. (42) https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary/european-works-councils: „Europejskie rady zakładowe są stałymi organami, które ułatwiają informowanie pracowników przedsiębiorstw europejskich i europejskich grup przedsiębiorstw oraz konsultowanie się z nimi zgodnie z wymogami dyrektywy w sprawie europejskiej rady zakładowej z 1994 r.”.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie ciągłego zwalczania społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka w Rosji: przypadek organizacji praw człowieka Memoriał (2021/3018(RSP))

P9_TA(2021)0509 RC-B9-0604/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje i sprawozdania w sprawie Rosji,

–  uwzględniając międzynarodowe zobowiązania w zakresie praw człowieka, których Rosja zobowiązała się przestrzegać jako członek Rady Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), a także jako sygnatariusz innych traktatów dotyczących praw człowieka,

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka i protokoły do niej, w szczególności art. 10 tej konwencji dotyczący prawa do wolności wyrażania opinii oraz jej art. 11 dotyczący prawa do wolności zgromadzeń i stowarzyszania się,

–  uwzględniając opinie Komisji Weneckiej w sprawie rosyjskiej ustawy o „zagranicznych agentach”,

–  uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 13 listopada 2021 r. w sprawie kroków prawnych przeciwko organizacji pozarządowej Memoriał,

–  uwzględniając oświadczenie sekretarz generalnej Rady Europy Mariji Pejčinović Burić z 12 listopada 2021 r. oraz pismo komisarz Rady Europy ds. praw człowieka Dunji Mijatović do Prokuratora Generalnego Federacji Rosyjskiej z 30 listopada 2021 r.,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że Memoriał jest nie tylko jedną z najstarszych i najbardziej szanowanych organizacji praw człowieka w Rosji, ale także międzynarodowym wzorem dla organizacji zajmujących się historycznym upamiętnianiem represji politycznych i obroną praw człowieka; mając na uwadze, że od dziesięcioleci Memoriał opowiadał się za żywą, humanistyczną kulturą pamięci o zbrodniach reżimu sowieckiego przeciwko własnemu narodowi oraz innym narodom Związku Radzieckiego i innych krajów, a także za aktywnym, obywatelskim zaangażowaniem na rzecz praw człowieka oraz ochrony ofiar i grup szczególnie wrażliwych; mając na uwadze, że Memoriał nadal wnosi nieoceniony wkład w ujawnianie prawdy o zbrodniach sowieckich, historyczną ocenę i rehabilitację osób prześladowanych politycznie i niesprawiedliwie skazanych, a także jest symbolem nieustającej walki o wolność, demokrację i prawa człowieka na obszarze poradzieckim i poza nim;

B.  mając na uwadze, że Memoriał zbudował również imponującą bazę danych o ponad 40 tys. funkcjonariuszy wewnętrznych sił bezpieczeństwa ZSRR i udokumentował popełnione przez nich zbrodnie; mając na uwadze, że członkowie reżimu Putina, z których niektórzy mają zawodowe i rodzinne powiązania z KGB, próbują ukryć ujawnione przestępstwa;

C.  mając na uwadze, że Memoriał odegrał ważną rolę w ujawnieniu dokumentów i faktów dotyczących zbrodni katyńskiej z 1940 r. – serii masowych mordów na blisko 22 tys. polskich oficerów wojskowych i przedstawicieli inteligencji, a także obławy augustowskiej z 1945 r. oraz innych represji z czasów sowieckich i ofiar Wielkiego Terroru Józefa Stalina;

D.  mając na uwadze, że Memoriał jest jedną z ostatnich organizacji kontynuujących prace na rzecz praw człowieka w Czeczenii – niemal totalitarnej enklawie w ramach Federacji Rosyjskiej, gdzie lokalny przywódca wspierany przez Kreml, Ramzan Kadyrow, bezwzględnie eliminuje wszelkie formy sprzeciwu poprzez brutalne represje;

E.  mając na uwadze, że Parlament Europejski nazwał Nagrodę im. Sacharowa na rzecz Wolności Myśli imieniem współzałożyciela i pierwszego przewodniczącego organizacji Memoriał Andrieja Sacharowa i przyznał nagrodę za rok 2009 tej organizacji, reprezentowanej przez Ludmiłę Aleksiejewą, Siergieja Kowaliowa i Olega Orłowa;

F.  mając na uwadze, że obu podmiotom prawnym Memoriału – stowarzyszeniu Memoriał i Centrum Praw Człowieka Memoriał – grozi obecnie likwidacja; mając na uwadze, że 11 listopada 2021 r. stowarzyszenie Memoriał zawiadomiono o wszczęciu postępowania przez prokuratora generalnego Federacji Rosyjskiej, który domaga się zamknięcia organizacji w związku z rzekomymi powtarzającymi się naruszeniami krajowych przepisów dotyczących „zagranicznych agentów”, a w szczególności w związku z nieoznakowaniem niektórych publikacji etykietą „zagraniczny agent”; mając na uwadze, że 12 listopada 2021 r. Centrum Praw Człowieka Memoriał zawiadomiono o podobnym postępowaniu wszczętym przez prokuraturę miasta Moskwy, opartym na dodatkowych zarzutach, że artykuły Centrum rzekomo usprawiedliwiały działalność organizacji terrorystycznych i ekstremistycznych w związku z publikacją na jego stronie internetowej list więźniów politycznych oraz oświadczeń m.in. w obronie praw człowieka Tatarów krymskich i Świadków Jehowy; mając na uwadze, że postępowanie sądowe zostało otwarte 23 listopada 2021 r. w odniesieniu do Centrum Praw Człowieka Memoriał oraz 25 listopada 2021 r. w odniesieniu do stowarzyszenia Memoriał; mając na uwadze, że następna rozprawa w sprawie Centrum Praw Człowieka Memoriał odbędzie się 16 grudnia 2021 r., a w sprawie stowarzyszenia Memoriał – 28 grudnia 2021 r.;

G.  mając na uwadze, że 12 listopada 2021 r. nawet rosyjska Prezydencka Rada ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i Praw Człowieka określiła postępowanie jako nieproporcjonalne, argumentując, że w ciągu poprzednich 14 miesięcy nie wykryto ani jednego naruszenia prawa ze strony stowarzyszenia Memoriał, a Centrum Praw Człowieka Memoriał dopuściło się jedynie dwóch drobnych naruszeń;

H.  mając na uwadze, że próba likwidacji tych prominentnych organizacji pozarządowych następuje po latach prześladowań obu organizacji; mając na uwadze, że w 2014 i 2016 r. organizacje te uznano za „zagranicznych agentów” i nałożono na nie wygórowane grzywny za rzekome nieprzestrzeganie ustawy o „zagranicznych agentach” oraz wszczęto arbitralne postępowania karne wobec ich pracowników, którzy byli również obiektem ataków i nękania; mając na uwadze, że ataki te, takie jak zabójstwo działaczki Centrum Praw Człowieka Memoriał Natalii Estemirowej w 2009 r., nie zostały odpowiednio zbadane, a sprawcy nadal pozostają bezkarni; mając na uwadze, że Ojub Titiew, szef biura Centrum Praw Człowieka Memoriał w Czeczenii, i Jurij Dmitriew, szef karelskiego oddziału stowarzyszenia Memoriał, zostali uwięzieni na podstawie zarzutów o podłożu politycznym; mając na uwadze, że ostatnio, 14 października 2021 r., biuro stowarzyszenia Memoriał w Moskwie zostało napadnięte przez agresywny tłum, a następnie wtargnęła do niego policja;

I.  mając na uwadze, że prześladowanie Memoriału odbywa się w kontekście powtarzających się i systematycznych prób rządu rosyjskiego, aby napisać historię na nowo i ograniczyć wolną debatę na temat oceny zbrodni i wydarzeń historycznych, zwłaszcza tych związanych z rządami sowieckimi; mając na uwadze, że władze fałszują fakty historyczne, aby zaprzeczyć ustaleniom Centrum Praw Człowieka Memoriał w sprawie represji i prześladowań w okresie stalinowskim;

J.  mając na uwadze, że próby zastraszenia, uciszenia i w końcu zamknięcia Memoriału są symbolem coraz bardziej represyjnej polityki władz rosyjskich i dodają tym samym nowy rozdział do historii represji politycznych w Rosji; mając na uwadze, że w latach 1987–1992 Memoriał został utworzony specjalnie w celu dokumentowania, badania, upamiętniania i nauczania tematów związanych z represjami w przeszłości i tragiczną spuścizną historyczną kraju;

K.  mając na uwadze, że aktywne społeczeństwo obywatelskie jest kluczowym aspektem demokratycznego i otwartego społeczeństwa, oraz ma zasadnicze znaczenie dla ochrony praw człowieka i praworządności; mając na uwadze, że organizacje pozarządowe odgrywają kluczową rolę w nowoczesnych społeczeństwach demokratycznych i dlatego muszą mieć możliwość swobodnego działania bez nadmiernej ingerencji ze strony władz publicznych; mając na uwadze, że postępowanie przeciwko organizacji Memoriał stanowi najnowszy przykład prześladowania przez władze rosyjskie społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka, a w ostatecznym rozrachunku szkodzi interesom narodu rosyjskiego oraz możliwości prowadzenia otwartego i swobodnego dialogu;

L.  mając na uwadze, że rosyjska ustawa o „zagranicznych agentach” została przyjęta w 2012 r., a w ubiegłym roku rozszerzona przez parlament rosyjski tak, aby móc dotyczyć każdego krytyka lub działacza publicznego; mając na uwadze, że w ostatnich miesiącach drastycznie wzrosła liczba organizacji i osób, które władze uznały za „zagranicznych agentów”; mając na uwadze, że władze rosyjskie wykorzystują wspomnianą ustawę do łatwiejszego zwalczania niezależnego społeczeństwa obywatelskiego działającego w Rosji, biorąc na cel organizacje pozarządowe, obrońców praw człowieka, dziennikarzy, prawników, działaczy na rzecz praw kobiet i praw osób LGBTIQ+ oraz aktywistów ekologicznych; mając na uwadze, że ta ustawa, jak również przepisy dotyczące „niepożądanych organizacji” i „przeciwdziałania działalności ekstremistycznej” naruszają konstytucję Rosji i międzynarodowe zobowiązania w zakresie praw człowieka, w szczególności dotyczące wolności zrzeszania się i wypowiedzi, prawa do prywatności, prawa do udziału w sprawach publicznych i zakazu dyskryminacji; mając na uwadze, że przykład Memoriału wyraźnie pokazuje, jak te ustawy są wykorzystywane przez władze rosyjskie jako narzędzie zastraszania i uciszania krytyków i niezależnych głosów;

1.  potępia powtarzające się prześladowania i ostatnie politycznie umotywowane próby zamknięcia stowarzyszenia Memoriał i Centrum Praw Człowieka Memoriał; wzywa władze rosyjskie do natychmiastowego wycofania wszystkich zarzutów wobec organizacji Memoriał i zadbania, aby Memoriał mógł nadal bezpiecznie wykonywać swoją ważną pracę bez ingerencji państwa; domaga się, by władze zapewniły w międzyczasie pełną ochronę i dostęp do wszystkich materialnych i niematerialnych dóbr Memoriału, w tym do jego archiwów, a także do przedstawień i prac niezależnych teatrów, dziennikarzy i artystów;

2.  przyjmuje z zadowoleniem pismo z 30 listopada 2021 r. skierowane przez komisarz Rady Europy ds. praw człowieka do prokuratora generalnego Federacji Rosyjskiej; podkreśla, że wnioski o likwidację nie mają żadnego rozsądnego uzasadnienia prawnego; wzywa przewodniczących Komisji i Rady oraz państwa członkowskie UE do wydania otwartych deklaracji poparcia z żądaniem, by władze rosyjskie zapewniły Memoriałowi bezpieczeństwo i uniewinnienie od wszelkich zarzutów; wzywa delegaturę UE i przedstawicielstwa państw członkowskich w Rosji do publicznego okazania solidarności z Memoriałem;

3.  wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela do nałożenia sankcji w ramach globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka na urzędników rosyjskich zaangażowanych w bezprawne represje wobec Memoriału oraz w postępowania sądowe przeciwko jego organizacjom i członkom;

4.  wzywa Rosję do zaprzestania represji wobec społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i niezależnych mediów poprzez uchylenie przepisów dotyczących „zagranicznych agentów” i „niepożądanych organizacji”, zaniechanie tworzenia specjalnych przepisów lub nadużywania istniejących przepisów prawa karnego lub administracyjnego w celu zwalczania dysydentów w kraju lub za granicą oraz dostosowanie ustawodawstwa do zobowiązań, które dobrowolnie podjęła na mocy prawa międzynarodowego i własnej konstytucji, w tym poprzez pełne przywrócenie wolności zrzeszania się i wypowiedzi, a także wolności mediów i internetu; wzywa władze rosyjskie, aby zapewniły wprowadzenie środków restytucyjnych i zadośćuczynienia w celu rozwiązania problemu naruszeń popełnionych w procesie wdrażania przepisów dotyczących „zagranicznych agentów” i „niepożądanych organizacji”;

5.  wyraża solidarność z narodem rosyjskim i wzywa władze rosyjskie do zaprzestania prześladowania organizacji Memoriał, jej personelu i wszystkich innych organizacji pozarządowych, obrońców praw człowieka, dziennikarzy, prawników, naukowców, historyków, działaczy na rzecz praw kobiet i osób LGBTIQ+ oraz działaczy ekologicznych w Rosji; ponownie wyraża poparcie dla rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka oraz wzywa Rosję do ustanowienia jasnych ram prawnych i bezpiecznych warunków działania dla społeczeństwa obywatelskiego zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka; podkreśla potrzebę zagwarantowania skutecznych i wydajnych procedur odwoławczych podmiotom społeczeństwa obywatelskiego, których swoboda pracy została zagrożona;

6.  podkreśla, że swobodna i niezależna praca organizacji społeczeństwa obywatelskiego i mediów jest podstawą demokratycznego społeczeństwa opartego na praworządności; w związku z tym wzywa Komisję, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i państwa członkowskie, aby zwiększyły wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych organizacji pozarządowych, obrońców praw człowieka, historyków i niezależnych mediów działających w Rosji, w tym trwałego i elastycznego wsparcia finansowego i pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych, a także by zachęcały do większego międzynarodowego wsparcia dla tych podmiotów i ich szerszego włączenia do międzynarodowych sieci społeczeństwa obywatelskiego; odwołuje się do poczucia odpowiedzialności rosyjskiego środowiska akademickiego w celu zapewnienia tym naukowcom i historykom odpowiednich i bezpiecznych możliwości prowadzenia działalności akademickiej;

7.  potępia kampanie zniesławiające prowadzone przez obecne władze rosyjskie przeciwko historykom i naukowcom, którzy otwarcie mówią o zbrodniach popełnionych przez reżim komunistyczny i którzy ujawniają bezpośrednie powiązania między tym reżimem a ludźmi będącymi obecnie u władzy w Rosji; wyraża ubolewanie, że Rosja, która do dziś pozostaje największą ofiarą sowieckiego totalitaryzmu komunistycznego, nie jest w stanie pogodzić się ze swoją straszliwą przeszłością, a zamiast tego jej władze prześladują tych, którzy pracują na rzecz ujawnienia zbrodni sowieckiego totalitaryzmu;

8.  pochwala znaczący wkład Memoriału w dokumentację, badania i edukację w zakresie represji politycznych w Związku Radzieckim i podkreśla, że tymi pracami ustanowiono międzynarodowe standardy; wyraża uznanie dla niestrudzonej pracy tej organizacji na rzecz obrony praw człowieka w dzisiejszej Rosji i poza jej granicami; w szczególności wyraża uznanie dla jej inicjatyw takich jak wniosek o wszczęcie postępowania karnego przeciwko członkom Wagner Group w imieniu ofiar w Syrii oraz stałe wysiłki na rzecz ścigania przestępstw i naruszeń praw człowieka w Czeczenii; oddaje hołd członkom Memoriału, takim jak Natalia Estemirowa, którzy zapłacili najwyższą cenę za ujawnienie popełnianych tam okrucieństw; podkreśla, że likwidacja stowarzyszenia Memoriał i Międzynarodowego Centrum Praw Człowieka Memoriał miałaby zatem poważne negatywne konsekwencje dla całego społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególności dla ochrony praw człowieka w Rosji;

9.  podkreśla, że likwidacja tych organizacji oznaczałaby również koniec unikatowych baz danych i zbiorów dokumentów Memoriału, oraz uważa, że dokumenty te stanowią wyjątkowe dziedzictwo ludzkości; podkreśla, że niezwykle ważne jest, aby je zachować i ochronić oraz by były one nadal dostępne dla wszystkich zainteresowanych, w tym dla studentów, badaczy i rodzin ofiar; w związku z tym zwraca się do Komisji i ESDZ o sporządzenie, wraz ze społeczeństwem obywatelskim i rosyjskimi ekspertami w dziedzinie praw człowieka, kompleksowego sprawozdania na temat wspomnień milionów ofiar terroru politycznego w Związku Radzieckim, które opierałoby się na zeznaniach świadków i bazach danych zgromadzonych przez Memoriał;

10.  potępia politykę rewizjonizmu historycznego i gloryfikacji stalinizmu promowaną przez rząd i władze rosyjskie, przejawiającą się nie tylko w obecnych próbach likwidacji Centrum Praw Człowieka Memoriał, ale również w wielu innych przypadkach, takich jak odkrycie masowych grobów w Sandarmoch w Republice Karelii, a następnie politycznie umotywowany wyrok więzienia oparty na sfabrykowanych zarzutach dla lokalnego przywódcy Memoriału Jurija Dmitriewa, a także konfiskatę książki Agnes Haikary dotyczącej tragicznego losu norweskich i fińskich kolonistów na Półwyspie Kolskim; podkreśla, że upamiętnienie ofiar totalitarnych i autorytarnych reżimów oraz uznanie wspólnego europejskiego dziedzictwa zbrodni komunizmu, nazizmu i innych dyktatur są kluczowe dla zapewnienia jedności Europy oraz budowania odporności na współczesne zagrożenia dla demokracji, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń;

11.  wzywa delegaturę UE i krajowe przedstawicielstwa dyplomatyczne w Rosji do dokładnego monitorowania sytuacji i procesów związanych z Memoriałem na miejscu, zapewnienia widoczności tych wysiłków oraz zaoferowania im wszelkiego potrzebnego wsparcia, w tym bezpośredniej pomocy finansowej na opłacenie prawników i ekspertów, a także wsparcia psychospołecznego i medycznego dla pracowników, którzy są teraz pod ogromną presją;

12.  wzywa państwa członkowskie UE, aby dalej wspierały oddziały Memoriału w swoich krajach; wzywa państwa członkowskie, aby rozważyły udzielenie schronienia organizacjom pozarządowym z Rosji, które są zagrożone lub których działalności zakazano, oraz aby umożliwiły im w razie potrzeby prowadzenie działalności z terytorium UE, a także aby przyznały nadzwyczajne wizy pracownikom organizacji Memoriał i innym zagrożonym aktywistom, tak aby mogli oni opuścić Rosję i znaleźć chwilową przystań w UE;

13.  wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i państwa członkowskie do podjęcia skoordynowanych działań z krajami o podobnych poglądach w celu zwiększenia międzynarodowej kontroli nad restrykcyjnymi przepisami, strategiami politycznymi i działaniami Rosji oraz do stałego podnoszenia i potępiania ograniczeń podstawowych wolności i praw człowieka przez władze rosyjskie, w tym poprzez interwencje na wysokim szczeblu i interwencje publiczne, skoordynowane działania, stałą kontrolę na międzynarodowych i regionalnych forach praw człowieka oraz regularne oceny wpływu na prawa człowieka w celu zapewnienia, aby współpraca z Rosją nie podważała celów w zakresie praw człowieka ani nie przyczyniała się bezpośrednio lub pośrednio do łamania praw człowieka;

14.  zachęca ambasadorów UE i państw członkowskich w Rosji do przeprowadzenia wspólnej, nagłośnionej wizyty solidarnościowej w biurze stowarzyszenia Memoriał i Centrum Praw Człowieka Memoriał po zakończeniu rozpraw sądowych;

15.  wzywa ESDZ, aby nadal poruszała kwestię zwalczania przez Rosję społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i niezależnych mediów, zwłaszcza niedawnego przypadku organizacji Memoriał, oraz aby zainicjowała procedury monitorowania i oceny na wszystkich odpowiednich forach, takich jak Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Rada Europy i Rada Praw Człowieka ONZ, a w szczególności by dodała kwestię niesłabnących represji wobec społeczeństwa obywatelskiego w Rosji do programu kolejnej sesji Rady Praw Człowieka ONZ, która rozpocznie się w lutym 2022 r.;

16.  wzywa ESDZ i Komisję, aby na bieżąco uważnie monitorowały wpływ ustawy o „zagranicznych agentach”, w szczególności w celu prowadzenia szczegółowego rejestru organizacji i osób uznanych za „zagranicznych agentów” i podlegających sankcjom jako takie, a także aby oceniły zmiany w prawie i ich wpływ na rosyjskie społeczeństwo obywatelskie; wzywa UE i jej państwa członkowskie do systematycznego zajmowania się obawami dotyczącymi ustawy o „zagranicznych agentach” i innych restrykcyjnych przepisów dotyczących społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka podczas wszystkich spotkań z przedstawicielami Rosji oraz wzywa Rosję do natychmiastowego uchylenia ustawy o „zagranicznych agentach” i dostosowania przepisów do międzynarodowych zobowiązań i międzynarodowych standardów praw człowieka;

17.  wzywa Radę, ESDZ i Komisję, aby uwzględniały kwestię praw człowieka i konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim we wszystkich dialogach i obszarach współpracy między UE, jej państwami członkowskimi i Rosją oraz aby wywiązywały się z zobowiązania do uwzględniania aspektu płci;

18.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, stowarzyszeniu Memoriał i Centrum Praw Człowieka Memoriał oraz prezydentowi, rządowi i Dumie Państwowej Federacji Rosyjskiej.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie sytuacji na Kubie, w szczególności sprawy José Daniela Ferrera, Aymary Nieto (Kobiety w Bieli), Maykela Castillo, Luisa Roblesa, Félixa Navarro, Luisa Manuela Otero, wielebnego Lorenza Rosalesa Fajardo, Andy'ego Duniera Garcíi i Yuniora Garcíi Aguilery (2021/3019(RSP))

P9_TA(2021)0510 RC-B9-0589/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Kuby, w szczególności rezolucję z 16 września 2021 r. w sprawie tłumienia przez rząd protestów i rządowych represji wobec obywateli na Kubie(1),

–  uwzględniając Umowę o dialogu politycznym i współpracy między UE a Kubą (PDCA) podpisaną w grudniu 2016 r. i stosowaną tymczasowo od 1 listopada 2017 r.(2),

–  uwzględniając oświadczenie rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z 14 listopada 2021 r. w sprawie decyzji o unieważnieniu legitymacji prasowych dziennikarzy EFE,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz inne międzynarodowe traktaty i instrumenty dotyczące praw człowieka,

–  uwzględniając oświadczenie Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka i Biura Specjalnego Sprawozdawcy ds. Wolności Wypowiedzi z 29 listopada 2021 r. w sprawie represyjnych działań państwa, które uniemożliwiły marsz obywatelski zwołany na 15 listopada 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie z 8 grudnia 2021 r. złożone przez grupę artystów wspólnie z organizacjami PEN International, PEN America’s Artists at Risk Connection i Human Rights Watch w sprawie położenia kresu represjom na Kubie,

–  uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania, której Kuba jest stroną,

–  uwzględniając pismo zastępcy dyrektora zarządzającego ds. Ameryk w ESDZ z 10 maja 2021 r. adresowane do przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i dotyczące ich zaangażowania we wdrażanie PDCA (ARES(2021)247104),

–  uwzględniając definicję organizacji społeczeństwa obywatelskiego opublikowaną na stronie internetowej Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (EUR-Lex),

–  uwzględniając konstytucję kubańską i kubański kodeks karny,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze masowe demonstracje, które odbyły się 11 lipca 2021 r. w ponad 50 miastach na wyspie w celu pokojowego zaprotestowania przeciwko dotkliwemu kryzysowi społeczno-gospodarczemu, chronicznym niedoborom leków i innych podstawowych towarów oraz systematycznym ograniczeniom praw człowieka; mając na uwadze, że te problemy, w połączeniu z COVID-19, spowodowały, że nasiliły się żądania praw obywatelskich i politycznych oraz demokracji; mając na uwadze, że w odpowiedzi na te demonstracje, rząd kubański za cel ataków systematycznie obiera między innymi demonstrantów, dysydentów politycznych, przywódców religijnych, działaczy na rzecz praw człowieka i niezależnych artystów – wśród których są laureaci Nagrody im. Sacharowa – w związku z ich pokojową działalnością na rzecz demokracji i praw człowieka; mając na uwadze, że według doniesień kilkadziesiąt osób zostało arbitralnie aresztowanych, zatrzymanych lub umieszczonych w areszcie domowym pod stałym nadzorem oraz że postawiono im fałszywe i oszczercze zarzuty karne;

B.  mając na uwadze, że José Daniel Ferrer, Aymara Nieto (Kobiety w Bieli), Maykel Castillo, Luis Robles, Félix Navarro, Luis Manuel Otero, wielebny Lorenzo Rosales Fajardo, Andy Dunier García i Yunior García Aguilera to tylko niektórzy z setek Kubańczyków doświadczających niesprawiedliwości i represji ze strony kubańskiego reżimu;

C.  mając na uwadze, że osoby arbitralnie uwięzione są przetrzymywane w stałej izolacji, w tym również w karcerze, poddawane okrutnym torturom oraz nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu, a także pozbawione dostępu do prawników i odpowiedniej opieki medycznej; mając na uwadze, że niektóre z tych osób są przetrzymywane w więzieniach z dala od miejsc zamieszkania, co uniemożliwia rodzinom ich odwiedzanie; mając na uwadze, że niektóre zatrzymane osoby cierpią na problemy zdrowotne, w związku z czym ich uwolnienie jest sprawą szczególnie pilną;

D.  mając na uwadze, że wielu innym osobom, które uciekły z kraju lub zostały zmuszone do jego opuszczenia, nie pozwolono na powrót i w przewidywalnej przyszłości będą one pozostawać na wygnaniu; mając na uwadze, że 4 sprawozdawców ONZ już potępiło zbrodnię przymusowej ekspatriacji kubańskich dysydentów;

E.  mając na uwadze, że 21 września 2021 r. platforma Archipiélago i inne grupy społeczeństwa obywatelskiego publicznie i przejrzyście zwróciły się do właściwych organów o zezwolenie na zorganizowanie 15 listopada 2021 r. pokojowej demonstracji na rzecz poszanowania praw człowieka i uwolnienia więźniów politycznych na Kubie; mając na uwadze, że władze kubańskie zakazały planowanych protestów, uznając je za niezgodne z prawem, a ich zgłoszone powody za bezzasadne;

F.  mając na uwadze, że w przeddzień pokojowych demonstracji planowanych na 15 listopada 2021 r. władze kubańskie unieważniły legitymacje prasowe dziennikarzy pracujących dla hiszpańskiej agencji informacyjnej EFE na Kubie, co ewidentnie służyło zablokowaniu otwartych i rzetelnych relacji z wyspy;

G.  mając na uwadze, że obowiązkiem Republiki Kuby jest uznanie, ochrona i zapewnienie praw do pokojowych zgromadzeń i wolności wypowiedzi, bez dyskryminacji ze względu na poglądy polityczne; mając na uwadze, że niezbędne jest, aby funkcjonariusze państwowych organów ścigania ściśle przestrzegali międzynarodowych standardów praw człowieka, z uwzględnieniem zasad legalności, wyjątkowości, proporcjonalności i konieczności;

H.  mając na uwadze, że 5 lipca 2017 r. Parlament wyraził zgodę na PDCA, zawierającą jasne warunki związane z poprawą stanu praw człowieka i demokracji na Kubie, w tym klauzulę zawieszającą w razie naruszenia postanowień dotyczących praw człowieka; mając na uwadze, że 26 lutego 2021 r. UE i Kuba przeprowadziły na mocy PDCA między UE a Kubą trzeci formalny dialog dotyczący praw człowieka; mając na uwadze, że strony rozmawiały o wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się; mając na uwadze, że UE podkreśliła, zgodnie z międzynarodowym prawem dotyczącym praw człowieka, iż wszystkim obywatelom trzeba umożliwić czynny udział w życiu społecznym za pośrednictwem organizacji i stowarzyszeń społeczeństwa obywatelskiego; mając na uwadze, że UE przypomniała o konieczności przestrzegania zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka;

I.  mając na uwadze, że każdy dialog polityczny musi obejmować bezpośredni i aktywny udział niezależnego społeczeństwa obywatelskiego i wszystkich bez wyjątku podmiotów opozycji politycznej, jak podkreślono w art. 36 PDCA;

J.  mając na uwadze, że Parlament Europejski wielokrotnie potępiał pogwałcenia praw człowieka na Kubie, zwracając uwagę na naruszenia postanowień art. 1 ust. 5, art. 2 lit. c), art. 5, art. 22 i art. 43 ust. 2 PDCA między UE a Kubą podpisanej w 2016 r., w której rząd kubański zobowiązał się do poszanowania praw człowieka;

K.  mając na uwadze, że Parlament trzykrotnie przyznał działaczom kubańskim Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli – otrzymali ją: Oswaldo Payá w 2002 r., Kobiety w Bieli w 2005 r. oraz Guillermo Fariñas w 2010 r.; mając na uwadze, że laureaci Nagrody im. Sacharowa i ich krewni nadal są regularnie prześladowani i zastraszani oraz pozbawieni możliwości opuszczania kraju i uczestnictwa w wydarzeniach międzynarodowych; mając na uwadze, że 8 grudnia 2021 r. laureaci Nagrody im. Sacharowa Berta Soler (przywódczyni Kobiet w Bieli) i Guillermo Fariñas wysłali do wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa pismo, w którym oświadczyli, że zrzekną się nagrody, jeżeli w najbliższej przyszłości ESDZ będzie nadal pozostawiać społeczeństwo obywatelskie bez pomocy, podczas gdy na Kubie popełniane są zbrodnie przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że 9 grudnia 2021 r. Guillermo Fariñas został uprowadzony i wbrew swej woli zabrany do szpitala;

1.  stanowczo potępia systematyczne nadużycia rządu kubańskiego wobec między innymi demonstrantów, dysydentów politycznych, przywódców religijnych, działaczy na rzecz praw człowieka i niezależnych artystów, w tym arbitralne zatrzymania i bezpodstawne ograniczenia w przemieszczaniu się i łączności, np. areszt domowy i inwigilację, a także tortury i brutalne traktowanie;

2.  wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia José Daniela Ferrera, Kobiety w Bieli Aymary Nieto, Maykela Castillo, Luisa Roblesa, Félixa Navarro, Luisa Manuela Otero, wielebnego Lorenza Rosalesa Fajardo i Andy’ego Duniera Garcíi oraz wszystkich osób przetrzymywanych za korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi i pokojowych zgromadzeń; wzywa władze kubańskie do wycofania bezzasadnych zarzutów karnych i umożliwienia osobom wygnanym powrotu do kraju, w tym np. Yuniorowi Garcíi; potępia rząd kubański za systematyczne zmuszanie obywateli do wyjazdu z kraju ze względu na przekonania; potępia niedawne uprowadzenie i arbitralne zatrzymanie laureata Nagrody im. Sacharowa Guillermo Fariñasa oraz, pomimo jego niedawnego uwolnienia, wzywa do położenia kresu regularnym i utrzymującym się arbitralnym aresztowaniom i nękaniu;

3.  potępia tortury, nieludzkie, poniżające i złe traktowanie stosowane przez władze kubańskie; wzywa do szybkiego i bezstronnego dochodzenia w takich przypadkach oraz do zapewnienia rodzinom natychmiastowego dostępu do ofiar oraz możliwości wyboru opieki medycznej;

4.  wzywa do wiarygodnego zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego i niezależności sądów oraz apeluje o zapewnienie osobom pozbawionym wolności dostępu do niezależnego adwokata;

5.  wzywa władze kubańskie do natychmiastowego zaprzestania represji, które tworzą atmosferę strachu i likwidują możliwość dialogu, a także wolność słowa i zgromadzeń; potępia ciągłe represyjne i zastraszające strategie Kuby, które utrudniają społeczeństwu obywatelskiemu inicjatywy na rzecz demokracji, takie jak marsz obywatelski zaplanowany na 15 listopada 2021 r., który się nie odbył z powodu pogróżek, nękania, blokad, zatrzymań i innych represji; podkreśla, że prawa podstawowe, takie jak wolność słowa, zrzeszania się i zgromadzeń, muszą być zawsze szanowane i przestrzegane; wzywa władze kubańskie do zapewnienia i zagwarantowania prawa do wolności słowa, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń przez cały czas i umożliwienia pokojowych demonstracji w kraju;

6.  nalega, aby władze kubańskie zapewniły poszanowanie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych ludności, zaspokoiły zapotrzebowanie na większy dostęp do żywności i leków oraz skutecznie reagowały na pandemię COVID-19;

7.  wzywa władze kubańskie do natychmiastowego przyznania specjalnemu sprawozdawcy ONZ ds. wolności opinii i wypowiedzi oraz specjalnemu sprawozdawcy ONZ ds. obrońców praw człowieka prawa wjazdu do kraju w celu udokumentowania sytuacji praw człowieka na Kubie;

8.  ponawia apel do państw członkowskich, ESDZ i jej delegatury na Kubie o zdecydowane i publiczne potępienie arbitralnych zatrzymań i izolacji J.D. Ferrera, A. Nieto, M. Castillo, L. M. Otero, L. Roblesa, F. Navarro, wielebnego L. Rosalesa Fajardo i Y. Garcíi Lorenzo oraz setek pokojowych demonstrantów uwięzionych po demonstracjach z 11 lipca i 15 listopada 2021 r., a także o podjęcie wszelkich niezbędnych działań w celu obrony demokracji i praw człowieka; udziela zdecydowanego wsparcia artystom zmuszonym do wyjazdu oraz dziennikarzom, obrońcom praw człowieka oraz działaczom społecznym i politycznym przymusowo wygnanym z Kuby, takim jak Y. García Aguilera;

9.  zwraca się do władz kubańskich o umożliwienie im dostępu delegaturze UE i przedstawicielom państw członkowskich, a także niezależnym organizacjom praw człowieka, w celu monitorowania procesów i składania wizyt w więzieniach, w których przebywają setki działaczy i zwykłych Kubańczyków, nadal przetrzymywanych za korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi i zgromadzeń, w tym osoby oskarżone na podstawie kodeksu karnego o „znieważenie”, „stawianie oporu” i „podżeganie do popełnienia przestępstwa”, między innymi;

10.  apeluje do rządu Kuby, aby dostosował swoją politykę w dziedzinie praw człowieka do norm międzynarodowych określonych w kartach, deklaracjach i instrumentach międzynarodowych, których Kuba jest sygnatariuszką, oraz aby umożliwił społeczeństwu obywatelskiemu i przedstawicielom opozycji politycznej aktywne i nieograniczone uczestnictwo w życiu politycznym i społecznym, bez ograniczeń, i z gwarancją poszanowania podstawowych swobód; wzywa władze kubańskie do słuchania głosu obywateli i do zaangażowania się w demokratyczne procesy;

11.  potępia arbitralne unieważnianie legitymacji prasowych EFE oraz wszelkie arbitralne restrykcje uniemożliwiające pracę międzynarodowym i kubańskim korespondentom;

12.  przypomina o swoim zdecydowanym poparciu dla obrońców praw człowieka na Kubie i ich pracy; wzywa przedstawicieli wszystkich państw członkowskich do poruszania kwestii praw człowieka i okazywania szerokiego poparcia prawdziwemu i niezależnemu społeczeństwu obywatelskiemu w trakcie spotkań z władzami kubańskimi oraz do spotykania się z laureatami Nagrody im. Sacharowa podczas wizyt na Kubie, aby zapewnić spójność wewnętrznej i zewnętrznej polityki UE w dziedzinie praw człowieka, a tym samym wzmocnić udział przedstawicieli niezależnego społeczeństwa obywatelskiego i poprawić warunki pracy obrońców praw człowieka; ubolewa, że kubańscy i europejscy niezależni przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego zostali wykluczeni z dialogu, który jest wiążący zgodnie z postanowieniami PDCA; wyraża ubolewanie z powodu rozbieżności stanowisk i strategii politycznych dotyczących Kuby między ESDZ a Parlamentem Europejskim i zdecydowanie wzywa ESDZ, aby nie pozostawiała społeczeństwa obywatelskiego Kuby bez pomocy;

13.  głęboko ubolewa nad tym, że władze kubańskie odmawiają Parlamentowi Europejskiemu, jego delegacjom i niektórym grupom politycznym prawa wjazdu na Kubę, pomimo zgody Parlamentu na PDCA; wzywa władze do natychmiastowego wydania zezwolenia na wjazd do kraju;

14.  podkreśla, że wszystkie strony są zobowiązane do przestrzegania wiążących postanowień PDCA oraz rezolucji z 5 lipca 2017 r.; w tym kontekście przypomina, że dialog między Unią Europejską a kubańskim społeczeństwem obywatelskim na temat możliwości finansowania musi odbywać się wyłącznie z niezależnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, tak aby żadne fundusze nie trafiały do kubańskiego reżimu i by służyły poprawie warunków życia kubańskiego społeczeństwa;

15.  wyraża ubolewanie, że pomimo przyjęcia PDCA sytuacja w zakresie demokracji i praw człowieka nie uległa poprawie, a wręcz przeciwnie, znacznie się pogorszyła; przypomina, że zgodnie z PDCA Kuba musi nie tylko przestrzegać zasad praworządności, demokracji i praw człowieka, ale także je umacniać; głęboko ubolewa, że wszystkie wyżej wymienione przypadki stanowią dodatkowe i trwałe naruszenie umowy;

16.  ponawia apel do Rady o nałożenie sankcji na osoby odpowiedzialne za ciągłe naruszanie praw człowieka na Kubie;

17.  przypomina, że PDCA zawiera klauzulę praw człowieka, tj. standardowy i zasadniczy element umów międzynarodowych zawieranych przez UE, umożliwiającą zawieszenie umowy w razie naruszeń postanowień o prawach człowieka;

18.  ponawia apel do Unii Europejskiej o uruchomienie art. 85 ust. 3 lit. b) w celu zwołania natychmiastowego posiedzenia wspólnej komisji w związku z naruszeniem umowy przez rząd kubański, co stanowi „szczególnie pilną sprawę”, która może doprowadzić do zawieszenia umowy ze względu na ciągłe, poważne i materialne naruszanie zasad demokracji oraz brak poszanowania wszystkich podstawowych praw człowieka i podstawowych wolności, określonych w Powszechnej deklaracji praw człowieka, które stanowią zasadniczy element umowy, jak zapisano w art. 1 ust. 5, oraz ze względu na brak reakcji mimo licznych wezwań;

19.  zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji rządowi i Zgromadzeniu Narodowemu Władzy Ludowej Kuby, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Komisji, Specjalnemu Przedstawicielowi Unii Europejskiej ds. Praw Człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz rządom państw członkowskich Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0389. (2) Dz.U. L 337 I z 13.12.2016, s. 1.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie pracy przymusowej w fabryce Linglong i protestów ekologicznych w Serbii (2021/3020(RSP))

P9_TA(2021)0511 RC-B9-0600/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Serbii,

–  uwzględniając Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Serbii, z drugiej strony(1), który wszedł w życie 1 września 2013 r., oraz uwzględniając fakt, ze Serbia ma status kraju kandydującego,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji za rok 2021 r. w sprawie Serbii, opublikowane 19 października 2021 r. (SWD(2021)0288),

–  uwzględniając konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy,

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka (EKPC),

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

–  uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że Serbia, podobnie jak każdy kraj, który aspiruje do członkostwa w UE, musi być oceniana na podstawie własnych osiągnięć, jeżeli chodzi o spełnianie, wdrażanie i przestrzeganie kryteriów i wspólnych wartości wymaganych do przystąpienia;

B.  mając na uwadze, że demokracja, prawa człowieka i praworządność są podstawowymi wartościami, na których opiera się UE, oraz centralnym elementem procesów rozszerzenia, stabilizacji i stowarzyszenia; mając na uwadze, że trwałe reformy są niezbędne, by sprostać poważnym wyzwaniom, które wciąż istnieją w tych obszarach;

C.  mając na uwadze, że Serbia musi osiągnąć niepodważalne wyniki w zakresie przestrzegania, stania na straży i obrony takich wartości jak poszanowanie godności ludzkiej, wolność, demokracja, równość, praworządność i poszanowanie praw człowieka;

D.  mając na uwadze, że swoboda wypowiedzi i niezależność mediów nadal stanowią poważny problem, którym należy się zająć w trybie priorytetowym;

E.  mając na uwadze, że Serbia zwiększa liczbę umów z dużymi chińskimi przedsiębiorstwami przemysłowymi i przyznaje Chinom coraz więcej przywilejów prawnych, nawet jeśli są one sprzeczne z prawem UE; mając na uwadze, że porozumienie między Belgradem a Pekinem w sprawie zatrudniania cudzoziemców umożliwia stosowanie chińskiego prawa pracy w Serbii; mając na uwadze, że w marcu 2021 r. pojawiły się doniesienia prasowe, według których pracownicy chińskiej firmy Zijin Mining, która w 2018 r. przejęła kopalnię miedzi we wschodniej Serbii, są źle traktowani, zostali pozbawieni paszportów i mieszkają w fatalnych warunkach;

F.  mając na uwadze poważne zarzuty wobec chińskiego producenta opon Linglong Tire dotyczące warunków pracy 500 pracowników z Wietnamu w miejscowości Zrenjanin w północnej Serbii; mając na uwadze, że zarzuty te dotyczą naruszeń praw człowieka, handlu ludźmi i warunków, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu ludzi; mając na uwadze, że skonfiskowano paszporty pracowników; mając na uwadze, że umowy osób zatrudnionych w fabryce Linglong Tire zawierają nieprawidłowości, które wskazują, że doszło do wyzysku pracowników w odniesieniu do wynagrodzeń, urlopów i godzin pracy, co jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami serbskiego prawa pracy;

G.  mając na uwadze, że niedawno w całej Serbii doszło do licznych protestów ekologicznych w związku z pośpiesznym przyjęciem dwóch ustaw – ustawy o referendach i inicjatywie obywatelskiej oraz ustawy o wywłaszczeniu gruntów; mając na uwadze, że ta druga ustawa jest postrzegana jako otwarcie pola do kontrowersyjnych inwestycji zagranicznych, takich jak kopalnia Rio Tinto, które mają poważne skutki dla środowiska; mając na uwadze, że obywatele Serbii skorzystali z przysługującego im podstawowego prawa człowieka do pokojowych zgromadzeń; mając na uwadze, że w stanowczych zarzutach podkreślono, iż siły policyjne nie wywiązały się z obowiązku ochrony życia, praw i wolności obywateli, a także ochrony praworządności; mając na uwadze, że policja masowo używała siły i aresztowała kilku demonstrantów; mając na uwadze, że demonstranci zostali zaatakowani przez niezidentyfikowane ugrupowania zbrojne, chuliganów i buldożery;

H.  mając na uwadze, że rząd Serbii podjął decyzję o wycofaniu ustawy o wywłaszczeniu gruntów z prac parlamentarnych po odesłaniu jej przez prezydenta do ponownego rozpatrzenia; mając na uwadze, że rząd przeanalizuje tę ustawę i wprowadzi zmiany po szerokiej debacie publicznej; mając na uwadze, że 10 grudnia 2021 r. Zgromadzenie Narodowe przyjęło zmiany do ustawy o referendach i inicjatywie obywatelskiej dotyczące poświadczania podpisów i zniesienia opłaty za weryfikację podpisów;

I.  mając na uwadze, że zarówno w przypadku protestów dotyczących fabryki Linglong Tire, jak i protestów ekologicznych pojawiają się zarzuty o zastraszanie i fizyczne atakowanie pracowników mediów, aktywistów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych;

J.  mając na uwadze, że 14 grudnia 2021 r. na konferencji międzyrządowej otwarto klaster 4 w negocjacjach akcesyjnych z Serbią;

1.  wyraża głębokie zaniepokojenie doniesieniami na temat pracy przymusowej, naruszeń praw człowieka i handlu ludźmi w odniesieniu do 500 Wietnamczyków pracujących na terenie budowy chińskiej fabryki Linglong Tire w Serbii;

2.  wzywa władze serbskie do uważnego zbadania tej sprawy i zapewnienia poszanowania podstawowych praw człowieka w tej fabryce, zwłaszcza praw pracowniczych, do przedstawienia UE wniosków z prowadzonych dochodzeń oraz do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności; wzywa władze serbskie do umożliwienia organizacjom pozarządowym, organizacjom społeczeństwa obywatelskiego, urzędnikom UE i przedstawicielom innych organizacji międzynarodowych swobodnego, szerokiego i niezakłóconego dostępu do fabryki Linglong Tire w miejscowości Zrenjanin oraz do miejsc zakwaterowania wietnamskich pracowników; wzywa delegaturę Unii Europejskiej w Republice Serbii do uważnego śledzenia tych działań oraz losu 500 wietnamskich pracowników;

3.  wzywa Serbię do zapewnienia większej spójności z unijnym prawem pracy, przyjęcia nowej ustawy o prawie do strajku, rozwiązania problemu pracy nierejestrowanej oraz zmiany ustawy o nadzorze nad inspekcjami w celu zapewnienia zgodności z odpowiednimi konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy ratyfikowanymi przez Serbię;

4.  wyraża głębokie zaniepokojenie poważnymi problemami związanymi z korupcją i praworządnością w dziedzinie środowiska, ogólnym brakiem przejrzystości oraz ocenami oddziaływania środowiskowego i społecznego projektów infrastrukturalnych, w tym z udziałem chińskich inwestycji i pożyczek, a także ze strony przedsiębiorstw wielonarodowych, takich jak Rio Tinto; w związku z tym odnotowuje otwarcie klastra 4 „Zielony program działań i zrównoważona łączność” w negocjacjach akcesyjnych z UE; wzywa UE i władze serbskie, by podjęły działania w związku z uzasadnionymi obawami wyrażonymi podczas protestów ekologicznych oraz by pilnie zajęły się tymi problemami w toku negocjacji;

5.  wyraża zaniepokojenie rosnącym wpływem Chin w Serbii i na Bałkanach Zachodnich; wzywa Serbię do wzmocnienia norm dotyczących przestrzegania prawa w odniesieniu do działalności gospodarczej Chin; podkreśla, że serbskie przepisy prawa pracy i ochrony środowiska powinny mieć również zastosowanie do chińskich przedsiębiorstw działających w tym kraju;

6.  wyraża głębokie zaniepokojenie nasilającą się przemocą ze strony grup ekstremistycznych i chuliganów wobec pokojowych demonstrantów ekologicznych; ubolewa nad ogromem siły stosowanej przez policję wobec demonstrantów; potępia brutalne zachowanie chuliganów wobec pokojowych demonstrantów; zdecydowanie potępia wszelkie naruszenia podstawowego prawa do pokojowych zgromadzeń; podkreśla, że wolność zgromadzeń jest prawem człowieka; wzywa władze serbskie do należytego zbadania niedawnych przypadków masowych protestów, podczas których siły policyjne rzekomo przekroczyły swoje uprawnienia lub nie chroniły demonstrantów przed przemocą ani nie chroniły przysługującego im prawa człowieka do pokojowych zgromadzeń; wzywa władze serbskie, by publicznie potępiły ataki chuliganów na demonstrantów;

7.  w tym kontekście potępia również rolę grup chuliganów w ochronie muralu przedstawiającego skazanego zbrodniarza wojennego Ratko Mladicia w Belgradzie oraz związane z tym incydenty, które ujawniły bliskie powiązania między chuliganami a policją; wyraża zaniepokojenie wyraźną niechęcią władz do trwałego usunięcia tego muralu wbrew zarówno woli najemców, jak i formalnym decyzjom gminy;

8.  wyraża zaniepokojenie ograniczonym czasem i przestrzenią do otwartej debaty nad ustawą o referendach i inicjatywie obywatelskiej oraz poprawkami do ustawy o wywłaszczeniu gruntów; przyjmuje do wiadomości decyzję o wycofaniu i ponownym rozpatrzeniu ustawy o wywłaszczeniu gruntów oraz przyjętych poprawek do ustawy o referendach i inicjatywie obywatelskiej;

9.  ubolewa z powodu długotrwałych tendencji do stronniczości mediów i zacierania granic między działaniami urzędników państwowych, policjantów i polityków; ubolewa nad pogorszeniem się stanu wolności mediów oraz wzrostem liczby przypadków obraźliwego języka, zastraszania, a nawet mowy nienawiści wobec członków opozycji parlamentarnej, niezależnych intelektualistów, organizacji pozarządowych, dziennikarzy i czołowych osobistości, w tym ze strony członków partii rządzących, w przypadku których obowiązek traktowania z szacunkiem wszystkich przedstawicieli mediów jest niezwykle istotny; wzywa władze Serbii do podjęcia bezzwłocznych działań gwarantujących swobodę wypowiedzi i niezależność mediów oraz do zapewnienia właściwych dochodzeń w tych sprawach;

10.  z zaniepokojeniem zauważa, że działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych odbywa się w środowisku, które nie jest otwarte na krytykę; ubolewa nad niedawnymi atakami na liderkę zjednoczonej serbskiej opozycji Marinikę Tepić ze względu na jej pochodzenie etniczne, do których doszło na antenie rządowego kanału telewizyjnego; wzywa władze serbskie, by przeciwdziałały kurczeniu się przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów oraz by zapewniły im możliwość pracy wolnej od wszelkich ograniczeń, w tym zastraszania i kryminalizacji tych organizacji; wzywa władze, by jak najszybciej stworzyły atmosferę sprzyjającą pracy wszystkich organizacji społeczeństwa obywatelskiego;

11.  apeluje do Komisji i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, aby zacieśniły współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, organizacjami pozarządowymi i niezależnymi mediami lokalnymi, a także by zwiększyły wsparcie dla nich; ponownie wyraża poparcie dla działalności demokratycznych europejskich fundacji politycznych na rzecz wzmocnienia procesów demokratycznych w Serbii i promowania nowego pokolenia przywódców politycznych;

12.  wzywa serbski rząd do przeprowadzenia skutecznych, weryfikowalnych i podstawowych reform oraz do zajęcia się strukturalnymi reformami i niedociągnięciami w dziedzinie praworządności, praw podstawowych, wolności mediów, zwalczania korupcji oraz funkcjonowania instytucji demokratycznych i administracji publicznej;

13.  wyraża zadowolenie, że członkostwo w UE jest dla Serbii nadal celem strategicznym i znajduje się wśród priorytetów rządu; zachęca władze serbskie, by w debacie publicznej aktywniej i jednoznaczniej informowały o swoim zaangażowaniu na rzecz wartości UE oraz oczekuje wyraźnego i jednoznacznego zobowiązania ze strony Serbii – zarówno w słowach, jak i w czynach – do wypełniania jej obowiązków w widoczny i weryfikowalny sposób w ramach procesu przystąpienia do UE;

14.  oczekuje, że rozpoczęcie negocjacji w ramach klastra 4 w sprawie zielonego programu działań i zrównoważonej łączności (rozdziały 14, 15, 21 i 27) nastąpi dzięki wznowieniu wysiłków na rzecz pełnego wdrożenia standardów UE;

15.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Serbii.

(1) Dz.U. L 278 z 18.10.2013, s. 16.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie praw podstawowych i praworządności w Słowenii, zwłaszcza opóźnienia w wyznaczeniu prokuratorów europejskich (2021/2978(RSP))

P9_TA(2021)0512 B9-0588/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 2,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 86,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej („karta”),

–  uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE),

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka (ECHR) oraz powiązane orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji na temat praworządności z 2020 r. z dnia 30 września 2020 r. (COM(2020)0580) oraz sprawozdanie na temat praworządności z 2021 r. z dnia 20 lipca 2021 r. (COM(2021)0700),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r.(1),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (rozporządzenie w sprawie warunkowości w zakresie praworządności)(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych(4),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z 17 listopada 2021 r. z wyjazdu delegacji ad hoc do Słowenii w dniach 13–15 października 2021 r. zorganizowanego w celu oceny przestrzegania wartości UE i praworządności,

–  uwzględniając prace przeprowadzone przez Grupę ds. Monitorowania Demokracji, Praworządności i Praw Podstawowych Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (DFRMG),

–  uwzględniając debatę plenarną Parlamentu Europejskiego przeprowadzoną 25 listopada 2020 r. w sprawie ingerencji Węgier w media w Słowenii i Macedonii Północnej,

–  uwzględniając pisma wysłane przez Komisję w dniach 15 lutego, 29 kwietnia i 23 czerwca 2021 r. do ministra sprawiedliwości, w których wyrażono pewne obawy dotyczące zakończenia toczącej się krajowej procedury mianowania dwojga delegowanych prokuratorów europejskich, a także podejrzenia, że procedura krajowa nie została właściwie przeprowadzona,

–  uwzględniając pismo ministra spraw zagranicznych Republiki Słowenii skierowane w dniu 4 maja 2020 r. do komisarza ds. wymiaru sprawiedliwości w odpowiedzi na przygotowanie przez Komisję pierwszego rocznego sprawozdania na temat praworządności,

–  uwzględniając pismo premiera Republiki Słowenii skierowane w dniu 23 lutego 2021 r. do przewodniczącej Komisji w ramach przygotowań do słoweńskiej prezydencji w Radzie UE,

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że zgodnie z art. 2 TUE Unia Europejska opiera się na wartościach takich jak poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, praworządność i poszanowanie praw człowieka, które są wspólne dla wszystkich państw członkowskich i których musi przestrzegać zarówno Unia, jak i każde z państw członkowskich we wszystkich dziedzinach swojej polityki;

B.  mając na uwadze, że praworządność należy do wspólnych wartości tworzących fundament UE; mając na uwadze, że za zagwarantowanie poszanowania praworządności jako jednej z głównych wartości Unii oraz za zapewnienie przestrzegania i stosowania prawa, wartości i zasad UE odpowiedzialna jest – na mocy traktatów – Komisja wraz z Parlamentem i Radą;

C.  mając na uwadze, że skuteczny, niezawisły i bezstronny wymiar sprawiedliwości ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia praworządności i ochrony praw podstawowych i wolności obywatelskich mieszkańców UE;

D.  mając na uwadze, że rozporządzenie (UE) 2017/1939 ustanawiające Prokuraturę Europejską na podstawie wzmocnionej współpracy między 22 państwami członkowskimi, w tym Słowenią, zostało przyjęte w dniu 12 października 2017 r. i weszło w życie w dniu 20 listopada 2017 r.; mając na uwadze, że Prokuratura Europejska, jako niezależna i zdecentralizowana prokuratura w Unii Europejskiej, ma kompetencje w zakresie prowadzenia postępowań przygotowawczych, wnoszenia i popierania oskarżeń oraz wytaczania powództw w sprawie przestępstw przeciwko budżetowi UE, takich jak nadużycia finansowe, korupcja lub poważne transgraniczne oszustwa związane z VAT;

E.  mając na uwadze, że Prokuratura Europejska jest zorganizowana zarówno na szczeblu centralnym, jak i krajowym; mając na uwadze, że szczebel zdecentralizowany tworzą delegowani prokuratorzy europejscy w uczestniczących państwach UE, a prokuratorzy ci prowadzą sprawy, zajmują się postępowaniami przygotowawczymi i ściganiem w swoich państwach członkowskich pochodzenia; mając na uwadze, że delegowani prokuratorzy europejscy stanowią integralną część Prokuratury Europejskiej i jako tacy są funkcjonalnie i prawnie niezależni w prowadzeniu postępowań przygotowawczych i ściganiu przestępstw wchodzących w zakres kompetencji Prokuratury Europejskiej;

F.  mając na uwadze, że 1 czerwca 2021 r. Prokuratura Europejska przejęła zadania związane z prowadzeniem postępowań przygotowawczych oraz czynności związane z wnoszeniem i popieraniem oskarżeń powierzone jej na mocy rozporządzenia (UE) 2017/1939; mając na uwadze, że do dnia 1 czerwca 2021 r. każde państwo członkowskie miało powołać co najmniej dwóch delegowanych prokuratorów europejskich; mając na uwadze, że 22 listopada 2021 r. Słowenia, jako ostatni kraj uczestniczący i ze znacznym opóźnieniem, powołała dwoje delegowanych prokuratorów; mając na uwadze, że w opinii rządu słoweńskiego nominacje te miały charakter jedynie tymczasowy, do czasu zakończenia krajowej procedury wyboru; mając na uwadze, że 24 listopada 2021 r. Kolegium Prokuratury Europejskiej powołało dwoje delegowanych prokuratorów europejskich ze Słowenii na okres pięciu lat; mając na uwadze, że państwo członkowskie nie może bez zgody Europejskiego Prokuratora Generalnego odwołać delegowanego prokuratora europejskiego ani wszcząć wobec niego postępowania dyscyplinarnego z powodów, które wiążą się z jego obowiązkami wynikającymi z rozporządzenia w sprawie Prokuratury Europejskiej;

G.  mając na uwadze, że po powołaniu dwojga prokuratorów delegowanych do Prokuratury Europejskiej minister sprawiedliwości ogłosił zmianę legislacyjną, opracowaną przez urząd premiera i uchwaloną w ramach przyspieszonej procedury bez zwyczajowej konsultacji z ekspertami, która to zmiana przyznaje Ministerstwu Sprawiedliwości swobodę decyzyjną w zakresie proponowania kandydatów w przypadku zgłoszenia niewystarczającej liczby kandydatów w ramach zaproszenia publicznego, a tym samym oznacza przeniesienie władzy z Krajowej Rady Prokuratorów na rząd;

H.  mając na uwadze, że ta sama zmiana legislacyjna przewiduje przepisy przejściowe, które umożliwiłyby zastąpienie prokuratorów delegowanych do Prokuratury Europejskiej w ciągu trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy;

I.  mając na uwadze, że prokuratorzy są integralną częścią systemu wymiaru sprawiedliwości i odgrywają kluczową rolę w ochronie praworządności; mając na uwadze, że istotne jest, aby prokuratorzy byli niezależni i byli w stanie wykonywać swoje zadania i obowiązki bez nieuzasadnionej ingerencji lub nacisków; mając na uwadze, że w Słowenii obsadzonych jest obecnie jedynie 206 z 258 stanowisk prokuratorów; mając na uwadze, że co najmniej 15 wybranych prokuratorów oczekuje na mianowanie przez rząd; mając na uwadze, że w rozdziale poświęconym Słowenii w sprawozdaniu na temat praworządności z 2021 r. Komisja stwierdziła, że nominacje prokuratorów krajowych zostały bezpodstawnie opóźnione;

J.  mając na uwadze, że wolność mediów jest jednym z filarów i gwarancji funkcjonowania demokracji i praworządności; mając na uwadze, że wolność, pluralizm, niezależność i bezpieczeństwo dziennikarzy stanowią kluczowe elementy prawa do wolności wypowiedzi i informacji oraz mają zasadnicze znaczenie dla demokratycznego funkcjonowania UE i jej państw członkowskich;

K.  mając na uwadze, że Słowenia zajmuje 36. miejsce w światowym rankingu wolności prasy opublikowanym w 2021 r. przez Reporterów bez Granic (w UE znajduje się na 18. miejscu), czyli spadła o cztery miejsca w porównaniu z ostatnim rokiem, kiedy zajmowała 32. miejsce(5); mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem Komisji na temat praworządności z 2021 r. oznacza to, że w kraju tym sytuacja w zakresie wolności mediów i ochrony dziennikarzy pogarsza się; mając na uwadze, że Komisarz Praw Człowieka Rady Europy zauważył w swoim memorandum z 4 czerwca 2021 r., że Słowenia ma dynamiczne środowisko medialne i prężne społeczeństwo obywatelskie, a prawa obywatelskie i polityczne, w tym prawo do wolności wypowiedzi i wolności pokojowego zgromadzania się, są ogólnie chronione zarówno przepisami prawa, jak i w praktyce; mając na uwadze, że Komisarz Praw Człowieka zwrócił również uwagę na „pogorszenie warunków wolności mediów w Słowenii w ciągu ostatniego roku” oraz na to, że „w ciągu ostatnich 13 miesięcy na platformie Rady Europy opublikowano 13 ostrzeżeń dotyczących Słowenii”; mając na uwadze, że w perspektywie kilku ostatnich lat stanowi to znaczny wzrost(6);

L.  mając na uwadze, że Słoweńska Agencja Prasowa, jako krajowy i publiczny dostawca informacji, odgrywa ważną rolę w gwarantowaniu wolności i pluralizmu mediów w tym kraju; mając na uwadze, że niezależność agencji, jej wolność od ingerencji politycznej i korzystanie przez nią ze stabilnego finansowania, ma zasadnicze znaczenie dla świadczonej przez nią usługi publicznej; mając na uwadze, że art. 3 ustawy o Słoweńskiej Agencji Prasowej wyraźnie określa spoczywający na państwie obowiązek zapewnienia agencji autonomii instytucjonalnej, niezależności redakcyjnej i odpowiedniego finansowania na potrzeby świadczenia przez nią usługi publicznej;

M.  mając na uwadze, że według Komisarza Praw Człowieka Rady Europy odnośne przepisy w Słowenii nie dotyczą konfliktu interesów między właścicielami mediów a partiami politycznymi; mając na uwadze, że brak przejrzystości i szczegółowych obowiązków spoczywających na organach państwowych w zakresie informowania o kwotach wydawanych przez państwo lub przedsiębiorstwa państwowe na reklamę w mediach rodzi problem potencjalnej instrumentalizacji politycznej reklam państwowych; mając na uwadze, że wciąż nie dokonano przeglądu przepisów dotyczących mediów i usług audiowizualnych; mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem Komisji na temat praworządności z 2021 r., gdyby przyjęto opublikowany przez rząd w lipcu 2020 r. projekt zmian do ustawy o środkach masowego przekazu, osiągnięto by większą przejrzystość w kwestii własności mediów;

N.  mając na uwadze, że – pomimo prawnego obowiązku wypłaty dotacji państwowej – w 2021 r. rząd Słowenii wstrzymał na 312 dni niezbędne do świadczenia usługi publicznej finansowanie Słoweńskiej Agencji Prasowej; mając na uwadze, że Słoweńska Agencja Prasowa złożyła do sądu wniosek o wykonanie płatności za świadczenie usługi publicznej; mając na uwadze, że 8 listopada 2021 r. Słoweńska Agencja Prasowa i rządowe biuro ds. komunikacji podpisały umowę o świadczenie usług publicznych na listopad i grudzień 2021 r.; mając na uwadze, że 17 listopada 2021 r. rządowe biuro ds. komunikacji wypłaciło 676 000 EUR za usługę publiczną świadczoną przez Słoweńską Agencję Prasową w okresie od stycznia do kwietnia; mając ponadto na uwadze, że za sierpień agencji wypłacono 140 000 EUR za usługę publiczną; mając na uwadze, że niezapłacone pozostają roszczenia dotyczące finansowania usługi publicznej w wysokości co najmniej 507 000 EUR;

O.  mając na uwadze, że aby uniknąć bankructwa, w 2021 r. stowarzyszenie słoweńskich dziennikarzy wraz ze Słoweńską Agencją Prasową zebrały 385 132 EUR w swoich dwóch kampaniach finansowania społecznościowego pt. „#zaobSTAnek(7)”w związku z tym, że przetrwanie profesjonalnej i autonomicznej agencji oraz miejsca pracy około 100 pracowników były poważnie zagrożone;

P.  mając na uwadze, że umowa o świadczenie usług publicznych na 2022 r. jest obecnie przedmiotem negocjacji między Słoweńską Agencją Prasową a rządowym biurem ds. komunikacji; mając na uwadze, że 12 listopada 2021 r. we wspólnym oświadczeniu(8) w sprawie szybkiego reagowania w kwestii wolności mediów podpisanym przez Europejskie Centrum Wolności Prasy i Mediów (ECPMF), Europejską Federację Dziennikarzy (EFJ), Free Press Unlimited (FPU), Międzynarodowy Instytut Prasowy (IPI) i OBC Transeuropa (OBCT) wydano ostrzeżenie dotyczące długoterminowej rentowności finansowej Słoweńskiej Agencji Prasowej i wyrażono obawy, że nowy nadzór rządowego biura ds. komunikacji nad działalnością finansową Słoweńskiej Agencji Prasowej może naruszyć niezależność redakcyjną, przy czym dodano, że warunki handlowe zawarte w podpisanych ustaleniach osłabiają zrównoważony charakter modelu biznesowego agencji na warunkach obecnej umowy, ponieważ odpowiednie i sprawiedliwe finansowanie, przy jednoczesnym zagwarantowaniu niezależności redakcyjnej agencji, jest – zgodnie z przepisami prawa – kwestią kluczową;

Q.  mając na uwadze, że w Słowenii nadal rośnie liczba przypadków nękania, gróźb i postępowań sądowych przeciwko dziennikarzom, głównie dziennikarkom, a takich działań dopuszczają się czołowi politycy i osobistości publiczne, w tym członkowie rządu; mając na uwadze, że odnotowano przypadki ingerencji politycznej w media w Słowenii; mając na uwadze, że dziennikarze nadal napotykają przeszkody w uzyskiwaniu dostępu do informacji i dokumentów publicznych;

R.  mając na uwadze, że nie istnieje przejrzysty i jasny zestaw zasad dystrybucji reklam zamieszczanych mediach przez władze krajowe, regionalne i lokalne; mając na uwadze, że ta sytuacja jest szczególnie nieprzejrzysta w przypadku lokalnych mediów; mając na uwadze, że sytuacja ekonomiczna mediów w Słowenii pogorszyła się podczas pandemii COVID-19 i nie przyjęto żadnych szczególnych środków w celu złagodzenia skutków pandemii odczuwanych przez media;

S.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego w sprawie monitorowania pluralizmu mediów z 2021 r. podkreślono obawy dotyczące sytuacji finansowej krajowego nadawcy RTV Słowenia oraz presji politycznej wywieranej na tego nadawcę, a podobne obawy zgłaszały też różne zainteresowane strony; mając na uwadze, że Europejska Federacja Dziennikarzy i inicjatywa szybkiego reagowania w kwestii wolności mediów sygnalizują obawy w związku z proponowanymi zmianami programów informacyjnych w słoweńskiej publicznej stacji telewizyjnej RTV Słowenia, które mogłyby ograniczyć zdolność nadawcy do informowania opinii publicznej i sprawowania kontroli nad osobami znajdującymi się u władzy(9);

T.  mając na uwadze, że Słowenia, podobnie jak niektóre inne państwa członkowskie, nie wdrożyła jeszcze wszystkich przepisów dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych(10) i Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej(11), w szczególności tych dotyczących niezależności krajowego regulatora rynku mediów, a także zaostrzonych przepisów dotyczących zwalczania nawoływania do przemocy lub nienawiści i promowania bezpieczniejszego, bardziej sprawiedliwego i zróżnicowanego krajobrazu audiowizualnego;

U.  mając na uwadze, że według doniesień nadal istnieją obawy dotyczące nacisków na niezależne instytucje publiczne i media, w tym kampanii oszczerstw, pomówień, dochodzeń karnych, a także strategicznych powództw zmierzających do stłumienia debaty publicznej (powództw typu SLAPP) wnoszonych przez czołowe osobistości publiczne i polityków, w tym członków rządu; mając na uwadze, że Słowenia nie w pełni zdepenalizowała zniesławienie, co może wywierać efekt mrożący dla wolności wypowiedzi i zgłaszania nadużyć ze strony osób sprawujących urzędy publiczne oraz może prowadzić do autocenzury;

V.  mając na uwadze, że środki ograniczające mające na celu zwalczanie rozprzestrzeniania się pandemii COVID-19 przyjmowano głównie w formie rozporządzeń i dekretów, a rzadziej w formie ustaw i aktów; mając na uwadze, że Sąd Konstytucyjny uznał szereg słoweńskich dekretów rządowych i przepisów prawnych dotyczących środków ograniczających za niezgodne z konstytucją, ponieważ naruszają one zasadę proporcjonalności lub są pozbawione podstawy prawnej;

W.  mając na uwadze, że w rozdziale poświęconym Słowenii w sprawozdaniu na temat praworządności z 2020 i 2021 r. Komisja stwierdziła, że zapewnienie odpowiednich zasobów Radzie Sądownictwa i Krajowej Radzie Prokuratorów jest ważnym warunkiem niezależnego i skutecznego funkcjonowania tych organów samorządu;

X.  mając na uwadze, że do Sądu Konstytucyjnego wniesiono rekordową liczbę spraw; mając na uwadze, że szeregu wyroków Sądu Konstytucyjnego nie wdrożono w wymaganym terminie;

Y.  mając na uwadze, że pojawiły się doniesienia o ingerencji politycznej w organy śledcze i organy ścigania, w szczególności w Krajowe Biuro Śledcze (NBI); mając na uwadze, że w październiku 2020 r. Sąd Administracyjny wydał orzeczenie sprawie niezgodności z prawem zwolnienia byłego dyrektora NBI oraz mając na uwadze, że rozpatrywane jest odwołanie w tej sprawie; mając na uwadze, że zgodnie z rozdziałem dotyczącym Słowenii zawartym w sprawozdaniu Komisji na temat praworządności z 2021 r. brakuje konkretnych rezultatów postępowań prowadzonych przez Biuro w sprawach dotyczących korupcji na wysokim szczeblu;

Z.  mając na uwadze, że rząd uchwalił nową zmienioną ustawę o organizacji i pracy w policji, obowiązującą od 13 listopada 2021 r., która zawiera przepisy przejściowe stanowiące, że wysocy rangą funkcjonariusze policji przestają zajmować stanowiska ze skutkiem natychmiastowym, co oznacza zakończenie zatrudnienia około 130 szefów policji, w tym dyrektorów policji mundurowej i policji kryminalnej, dyrektorów wszystkich ośmiu jednostek policji i 110 komendantów posterunków policji; mając na uwadze, że zmiany w ustawie o policji zmieniają procedury regulujące moment przejęcia sprawy przez prokuratora, co może mieć wpływ na niezależność prokuratury; mając na uwadze, że w 2021 r. odwołano trzech dyrektorów NBI, a w wyższych szczeblach policji nastąpił szereg istotnych zmian, w tym niezgodne z prawem odwołanie dyrektora krajowej jednostki policji; mając na uwadze, że minister spraw wewnętrznych i dyrektor generalny policji nie wykonali dotychczas wyroku nr 82/2020-33 w sprawie tego niezgodnego z prawem zwolnienia(12);

AA.  mając na uwadze, że w rozdziale dotyczącym Słowenii w sprawozdaniu Komisji na temat praworządności z 2021 r. przestrzeń dla społeczeństwa obywatelskiego uznano za „ograniczoną”; mając na uwadze, że odnotowano kampanie oszczerstw wobec organizacji pozarządowych, prowadzone zwłaszcza za pośrednictwem mediów społecznościowych; mając na uwadze, że kampanie te szczególnie dotknęły organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które zajmują się problematyką migrantów, umiejętności korzystania z mediów i handlu ludźmi; mając na uwadze, że zgodnie z danymi uzyskanymi przez słoweńską sieć parasolową organizacji pozarządowych CNVOS tylko organizacje pozarządowe, którym przyznano status organizacji pożytku publicznego, skutecznie uzyskują środki publiczne; mając na uwadze, że finansowanie organizacji pozarządowych zwiększono z 372 mln EUR w 2019 r. do 416 mln EUR w 2020 r. oraz mając na uwadze, że rząd wprowadził szereg zmian legislacyjnych w celu wsparcia organizacji pozarządowych w czasie pandemii(13);

AB.  mając na uwadze, że Sąd Najwyższy Słowenii uznał, iż postępowanie słoweńskiej policji w przypadku osoby ubiegającej się o azyl, która padła ofiarą „zawracania łańcuchowego”, jest nielegalne i stanowi naruszenie zakazu wydaleń zbiorowych, zakazu tortur i prawa wnioskodawcy do dostępu do procedur azylowych(14);

AC.  mając na uwadze, że delegacja DRFMG odwiedziła Słowenię 13–15 października 2021 r. i stwierdziła, że ogólnie instytucje publiczne, zwłaszcza Sąd Konstytucyjny, Komisarz ds. Ochrony Danych i Prokurator Generalny, działają dobrze; mając jednocześnie na uwadze, że DRFMG wyraziła też głębokie zaniepokojenie innymi kwestiami, o których mowa w niniejszej rezolucji;

1.  uważa, że kluczowe znaczenie ma zapewnienie pełnego poszanowania wspólnych wartości europejskich zapisanych w art. 2 TUE;

2.  jest głęboko zaniepokojony poziomem debaty publicznej, atmosferą wrogości, nieufnością i głęboką polaryzacją w Słowenii, które podważyły zaufanie do organów publicznych i między nimi; podkreśla fakt, że wybitne osobistości publiczne i politycy, w tym członkowie rządu, muszą dawać przykład i zapewniać pełną szacunku i cywilizowaną debatę publiczną, wolną od zastraszania, ataków, oszczerstw i nękania;

3.  z zadowoleniem przyjmuje wyznaczenie – z sześciomiesięcznym opóźnieniem – 24 listopada 2021 r. dwóch delegowanych prokuratorów ze Słowenii do kolegium Prokuratury Europejskiej, co oznacza, że Prokuratura Europejska została już w pełni utworzona, a wszystkie uczestniczące państwa członkowskie powołały delegowanych prokuratorów europejskich; uważa, że w pełni funkcjonująca Prokuratura Europejska ma zasadnicze znaczenie dla ochrony integralności budżetu UE i zapewnienia ścigania przestępstw przeciwko interesom finansowym UE; wyraża zaniepokojenie proponowanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmianami legislacyjnymi dotyczącymi prokuratorów krajowych, które umożliwiłyby zmiany z mocą wsteczną kryteriów mianowania prokuratorów krajowych i doprowadziłyby do ryzyka odwołania dwojga nowo mianowanych prokuratorów delegowanych do Prokuratury Europejskiej ze Słowenii(15); apeluje do rządu Słowenii, aby zapewnił skuteczne operacje strukturalne Prokuratury Europejskiej w Słowenii zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu w sprawie Prokuratury Europejskiej;

4.  apeluje do rządu, aby jak najszybciej zakończył proces mianowania prokuratorów krajowych oczekujących na zatwierdzenie; odnotowuje wzrost zasobów Rady Sądownictwa i Krajowej Rady Prokuratorów i podkreśla, jak ważna jest autonomia finansowa tych organów samorządu i zapewnienie im adekwatnych środków;

5.  odnotowuje wznowienie przez państwo płatności na rzecz Słoweńskiej Agencji Prasowej; podkreśla, że długoterminowa rentowność finansowa agencji jest niezbędna, aby mogła ona niezależnie wykonywać swoją funkcję;

6.  wzywa rząd, aby wznowił finansowanie agencji przez państwo, do którego jest prawnie zobowiązany, oraz aby dokonywał tych płatności regularnie i w pełnej zgodności z prawem krajowym; wzywa rząd do zagwarantowania niezależności redakcyjnej agencji;

7.  wyraża zaniepokojenie wszelkimi atakami, kampaniami oszczerstw, zniesławieniami, dochodzeniami karnymi i powództwami typu SLAPP, których dopuszczają się czołowe osobistości publiczne i politycy, w tym członkowie rządu, w szczególności gdy źródłem takich działań są władze i urzędnicy publiczni, oraz wzywa wszystkie podmioty do zaprzestania takich działań; wzywa rząd Słowenii, aby zapewnił wystarczające środki finansowe na telewizję publiczną RTV Słowenia, zaprzestał wszelkich ingerencji politycznych i presji na jej politykę redakcyjną oraz by chronił niezależność tego nadawcy; wzywa władze, aby poprawiły przejrzystość własności mediów, ustanowiły jasne zasady dotyczące kwot wydawanych na reklamę przez państwo lub przedsiębiorstwa państwowe oraz zapewniły obywatelom i dziennikarzom odpowiedni dostęp do informacji publicznych;

8.  odnotowuje zmiany legislacyjne zaproponowane przez rząd w lipcu 2020 r., które miały zostać przyjęte do końca 2021 r., a których przyjęcie zwiększyłoby przejrzystość mediów; wzywa rząd, Zgromadzenie Narodowe i Radę Narodową Słowenii, aby przyspieszyły prace nad planowaną ustawą o środkach masowego przekazu; podkreśla ponadto, że potrzebne są jasne zasady umieszczania reklam państwowych, aby zapewnić opinii publicznej i dziennikarzom skuteczny dostęp do informacji publicznej;

9.  wyraża zaniepokojenie utrzymującą się praktyką rządów w drodze dekretu, a zatem bez kontroli parlamentarnej, i wyraża szczególne obawy co do konieczności i proporcjonalności obecnych nadzwyczajnych środków w kontekście pandemii COVID-19; zauważa, że wiele dekretów rządowych jest pozbawionych jasnej podstawy prawnej i często nie jest publikowanych w Dzienniku Urzędowym;

10.   zauważa, że ramy prawne i instytucjonalne służące zapobieganiu korupcji i jej zwalczaniu są wciąż udoskonalane, co znajduje odzwierciedlenie w szczególności w zmianach legislacyjnych, które zwiększyły niezależność, poprawiły organizację i funkcjonowanie Komisji ds. Zapobiegania Korupcji – mimo ograniczonych zasobów ludzkich, jakimi dysponuje ten organ – i co umocniło ramy prawne dotyczące lobbingu, ochrony sygnalistów i deklaracji majątkowych; zauważa, że poprzednią strategię w dużej mierze wdrożono, ale nadal wyraża zaniepokojenie brakiem skutecznego egzekwowania przepisów antykorupcyjnych oraz faktem, że niektóre działania pozostają w toku i nie przyjęto żadnego nowego planu, oraz sygnalizuje obawy co do zdolności do prowadzenia skutecznych dochodzeń i z powodu niewielkiej liczby wyroków skazujących w sprawach o korupcję, zwłaszcza dotyczących wysoko postawionych osób;

11.  wzywa rząd Słowenii do dopilnowania, aby zmiany w ustawie o policji w żaden sposób nie prowadziły do nadmiernej ingerencji politycznej ani nie wpływały na zdolności sił policyjnych lub na rolę i niezależność prokuratury; wzywa rząd Słowenii do zapewnienia wystarczających środków finansowych, aby umożliwić władzom wykonywanie ich zadań w pełni i bez nieuzasadnionych przeszkód;

12.  zaleca, aby władze zintensyfikowały wysiłki na rzecz rozwiązania głównych problemów związanych z prawami człowieka, które dotyczą osób ubiegających się o azyl i migrantów, Romów, „skreślonych” i osób żyjących w ubóstwie(16);

13.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Rzecznikowi Praw Obywatelskich przyznano status A jako krajowej instytucji praw człowieka, zgodnie z zasadami paryskimi i po dążeniu do otrzymania tego statusu od 2015 r.;

14.  wzywa rząd do pełnego poszanowania słoweńskiej konstytucji oraz prawa i zobowiązań unijnych i międzynarodowych;

15.  uważa, że wszystkie państwa członkowskie muszą w pełni przestrzegać prawa UE w swoich praktykach ustawodawczych i administracyjnych oraz bezwzględnie respektować praworządność i zasadę podziału władzy;

16.  wzywa Słowenię do bezzwłocznej transpozycji do prawa krajowego dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych oraz Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej; wzywa również władze słoweńskie do transpozycji do prawa krajowego unijnej dyrektywy dotyczącej sygnalistów(17);

17.  wzywa rząd Słowenii, aby szybko i w pełni wdrożył orzeczenia Sądu Konstytucyjnego; wzywa rząd Słowenii do zapewnienia wystarczającego finansowania Radzie Sądownictwa i Krajowej Radzie Prokuratorów, Sądowi Konstytucyjnemu i Sądowi Najwyższemu oraz do poszanowania ich autonomii finansowej, tak aby te organy samorządu i niezależne instytucje mogły funkcjonować niezależnie i skutecznie;

18.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji i Radzie, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Słowenii, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0313. (2) Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1. (3) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1. (4) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 2. (5) https://rsf.org/en/ranking/2021 (6) https://rm.coe.int/memorandum-on-freedom-of-expression-and-media-freedom-in-slovenia/1680a2ae85 (7) https://www.zaobstanek.si/en (8) https://ipi.media/slovenia-mfrr-welcomes-end-to-sta-funding-crisis/ (9) https://www.ecpmf.eu/slovenia-concerns-over-controversial-changes-to-rtv-programming/ (10) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z dnia 14 listopada 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku (Dz.U. L 303 z 28.11.2018, s. 69). (11) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej (Dz.U. L 321 z 17.12.2018, s. 36). (12) https://www.24ur.com/novice/slovenija/spremembe-policija.html (13) https://www.cnvos.si/en/ngo-sector-slovenia/public-funding-aggregated-data/ (14) https://www.sodnapraksa.si/?q=&advanceSerch=1&database[SOVS]=SOVS&database[IESP]=IESP&database[VDSS]=VDSS&database[UPRS]=UPRS&_submit=i%C5%A1%C4%8Di&doc_code=&task_code=23/2021&source2=&us_decision=&ecli=&meet_dateFrom=&meet_dateTo=&senat_judge=&areas=&institutes=&core_text=&decision=&description=&connection2=&publication=&rowsPerPage=20&page=0&id=2015081111448095 https://push-forward.org/novica/javno-pismo-ob-sodbi-vrhovnega-sodisca-glede-nezakonitosti-postopkov-slovenske-policije-na (15) https://www.gov.si/drzavni-organi/vlada/seje-vlade/gradiva-v-obravnavi/show/7833 (16) https://rm.coe.int/report-on-the-visit-to-slovenia-from-20-to-23-march-2017-by-nils-muizn/1680730405 (17) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie sytuacji w Nikaragui (2021/3000(RSP))

P9_TA(2021)0513 RC-B9-0581/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Nikaragui, a w szczególności rezolucję z 8 lipca 2021 r. w sprawie sytuacji w Nikaragui(1),

–  uwzględniając oświadczenia wydane w imieniu UE przez wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a zwłaszcza oświadczenie z 8 listopada 2021 r. w sprawie Nikaragui,

–  uwzględniając Umowę ustanawiającą stowarzyszenie między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ameryką Środkową, z drugiej strony(2) (zwaną dalej „umową o stowarzyszeniu między UE a Ameryką Środkową”),

–  uwzględniając rozporządzenia i decyzje Rady w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka w Nikaragui oraz decyzję Rady z 11 października 2021 r. zmieniającą decyzję (WPZiB) 2019/1720 w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Nikaragui, która przedłużyła obowiązywanie sankcji do dnia 15 października 2022 r.(3),

–  uwzględniając wspólne oświadczenie 59 krajów w sprawie Nikaragui przyjęte 22 czerwca 2021 r. na 47. sesji Rady Praw Człowieka ONZ,

–  uwzględniając ustną aktualizację na temat sytuacji praw człowieka w Nikaragui przedstawioną przez wysoką komisarz ONZ ds. praw człowieka Michelle Bachelet podczas 48. sesji Rady Praw Człowieka, która odbyła się 13 września 2021 r.,

–  uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Państw Amerykańskich (OPA) z 12 listopada 2021 r. w sprawie wyborów w Nikaragui,

–  uwzględniając akt wydany przez prezydenta Stanów Zjednoczonych J. Bidena 16 listopada 2021 r. w formie proklamacji zawieszającej wjazd do USA – w charakterze imigrantów i nie-imigrantów – osób odpowiedzialnych za politykę lub działania, które zagrażają demokracji w Nikaragui,

–  uwzględniając oświadczenia Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka (IACHR), w szczególności oświadczenie z 10 listopada 2021 r. potępiające naruszenia praw człowieka zgłoszone podczas wyborów w Nikaragui oraz z 20 listopada 2021 r., w którym podkreślono właściwą jurysdykcję komisji w odniesieniu do Nikaragui i wyrażono ubolewanie z powodu decyzji Nikaragui o wypowiedzeniu Karty OPA w kontekście poważnych naruszeń praw człowieka,

–  uwzględniając rezolucję OPA z 8 grudnia 2021 r. w sprawie wyników narad Stałej Rady z 29 listopada 2021 r. w sprawie sytuacji w Nikaragui,

–  uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.,

–  uwzględniając Regionalną umowę o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa i sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach podpisaną w Escazú (Kostaryka) 4 marca 2018 r.,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że 7 listopada 2021 r. reżim Daniela Ortegi zorganizował w Nikaragui farsę, by stworzyć pozory procesu wyborczego, który nie był ani wolny, ani sprawiedliwy, wręcz przeciwnie, był całkowicie niedemokratyczny, niezgodny z prawem i naznaczony nadużyciami;

B.  mając na uwadze, że urzędujący prezydent Daniel Ortega, który sprawuje władzę w tym kraju od 2007 r., ponownie wybrał siebie na piątą i czwartą z rzędu kadencję przy, według Najwyższej Rady Wyborczej, około 75 % oddanych głosów i 65 % frekwencji; mając na uwadze, że według wiarygodnych obserwacji prowadzonych przez nikaraguańskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego frekwencja była znacznie niższa, a wskaźnik absencji wyborczej szacowany jest na około 81,5 %;

C.  mając na uwadze, że Daniel Ortega poinstruował wszystkie pozostałe władze Nikaragui, by zmobilizowały wszelkie dostępne zasoby w celu sfałszowania wyników tego procesu; mając na uwadze, że między majem a listopadem 2021 r. nikaraguańskie władze skutecznie wyeliminowały wszelką wiarygodną konkurencję wyborczą oraz zdławiły integralność procesu wyborczego poprzez systematyczne arbitralne więzienie, nękanie i zastraszanie siedmiu potencjalnych kandydatów na prezydenta i około 40 przywódców opozycji, działaczy studenckich i prowincjonalnych, dziennikarzy, obrońców praw człowieka i przedstawicieli biznesu; mając na uwadze, że osobom arbitralnie aresztowanym stawia się sfabrykowane, motywowane politycznie i niejednoznaczne zarzuty karne, niepoparte żadnymi dowodami, w postępowaniach, w których dochodzi do poważnych naruszeń gwarancji procesowych, co dowodzi braku niezależności wymiaru sprawiedliwości; mając na uwadze, że kierowana przez reżim Najwyższa Rada Wyborcza odebrała osobowość prawną wszystkim niezależnym partiom opozycyjnym, w tym siedmiu potencjalnym kandydatom na prezydenta;

D.  mając na uwadze, że według organizacji społeczeństwa obywatelskiego w dniu wyborów odnotowano 285 aktów przemocy politycznej i aktów przymusu wyborczego, w tym aktów zastraszania, nękania, gróźb i szantażu, wymierzonych głównie w pracowników państwowych, pracowników sektora publicznego, studentów i personel medyczny, aby zmusić ich do głosowania; mając na uwadze, że reżim nikaraguański pozbawił obywateli Nikaragui praw obywatelskich i politycznych oraz wolności wypowiedzi, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń, zdelegalizował szereg organizacji społeczeństwa obywatelskiego i nie przestrzegał zobowiązań dotyczących praw człowieka i podstawowych wolności wynikających z konstytucji Nikaragui, Międzyamerykańskiej karty demokratycznej i międzynarodowych porozumień, których kraj ten jest stroną;

E.  mając na uwadze, że reżim coraz częściej atakuje dziennikarzy, wolność prasy i prawo do informacji; mając na uwadze, że siedmiu międzynarodowym nadawcom medialnym nie pozwolono wjechać do kraju w celu relacjonowania nieuczciwych wyborów; mając na uwadze, że niezależne stowarzyszenia dziennikarskie ujawniły co najmniej 52 ataki na niezależnych dziennikarzy, które miały miejsce od 25 października do 7 listopada 2021 r.; mając na uwadze, że 7 listopada 2021 r. jedynie oficjalne media otrzymały akredytację, co stanowi naruszenie prawa do informacji i wolności wypowiedzi, i co w rezultacie jeszcze bardziej potęguje cenzurę i ciszę medialną; mając na uwadze, że podobne represje są stosowane wobec m.in. obrońców praw człowieka, obrońców środowiska, obrońców kobiet i osób LGBTIQ, przywódców społecznych i politycznych, liderów biznesu, prawników oraz personelu medycznego i organizacji pozarządowych;

F.  mając na uwadze, że według doniesień od 3 do 7 listopada 2021 r. doszło do około 35 arbitralnych zatrzymań w tym kraju; mając na uwadze, że zwolniono tylko dziewięciu więźniów, natomiast 26 nadal przebywa w więzieniu; mając na uwadze, że oznacza to łącznie co najmniej 170 osób arbitralnie zatrzymanych; mając na uwadze, że łamanie praw człowieka, którego według zarzutów dopuszczają się głównie funkcjonariusze policji, urzędnicy gminni, agenci parapubliczni oraz grupy cywilne zorganizowane jako zwolennicy bojówek, nasiliło się w dniach poprzedzających sfałszowane wybory;

G.  mając na uwadze, że w sprawozdaniu IACHR z października 2021 r. stwierdzono, że Nikaragua stała się państwem policyjnym w wyniku represji, korupcji, oszustw wyborczych i strukturalnej bezkarności, za którymi stoi rząd dążący do nieskończonego utrwalenia swojej władzy oraz utrzymania przywilejów i immunitetów;

H.  mając na uwadze, że kilka organizacji międzynarodowych i ponad 40 narodów wyraziło zdecydowaną dezaprobatę dla wyborów w Nikaragui i odmówiło uznania ich za demokratyczne;

I.  mając na uwadze, że w ciągu kilku ostatnich lat reżim nikaraguański przyjmował coraz bardziej restrykcyjne przepisy, które instytucjonalizują represje i legalizują czyny popełniane w kraju od czasu wprowadzenia tych uregulowań; mając na uwadze, że Nikaragua przekształciła się w republikę strachu, a ponad 140 tys. obywateli musiało szukać schronienia na uchodźstwie w bardzo trudnych społeczno-ekonomicznych warunkach życia;

J.  mając na uwadze, że udzielając koncesji międzynarodowym przedsiębiorstwom wydobywczym i wspierając osadników, reżim Nikaragui wylesił i zniszczył terytoria ludności rdzennej i ludności o korzeniach afrykańskich; mając na uwadze, że w 2020 r. w Nikaragui zamordowano 12 działaczy na rzecz środowiska w porównaniu z 5 w 2019 r., co sprawiło, że w 2020 r. kraj ten był najniebezpieczniejszym krajem dla obrońców praw do ziemi i środowiska w przeliczeniu na mieszkańca; mając na uwadze, że sprawcy zabójstw i aktów przemocy wymierzonych w ludność rdzenną w Nikaragui i popełnianych od stycznia 2020 r. w związku ze sporami terytorialnymi nadal pozostają bezkarni, zwłaszcza w Autonomicznym Regionie Wybrzeża Karaibskiego Północnego, w tym sprawcy zabójstwa dziewięciu tubylców w dniu 23 sierpnia 2020 r. oraz napaści seksualnej na dwie kobiety w ataku związanym ze sporem terytorialnym wokół wydobycia złota w Sauni;

1.  potępia odegraną 7 listopada 2021 r. przez reżim Ortega-Murillo farsę wyborczą, która naruszyła wszelkie międzynarodowe standardy demokratyczne konieczne dla przeprowadzenia wiarygodnych, pluralistycznych, uczciwych i przejrzystych wyborów; uważa wyniki tych fikcyjnych wyborów za nieprawomocne, a zatem odrzuca również legitymację demokratyczną wszelkich organów władzy w nich wyłonionych; popiera oświadczenia stwierdzające, że wybory te dopełniają przekształcenia Nikaragui w autokratyczny reżim;

2.  wzywa władze Nikaragui, by przestrzegały praw człowieka i respektowały je, oraz by umożliwiły obywatelom Nikaragui korzystanie z przysługujących im praw obywatelskich i politycznych; apeluje o przeprowadzenie wyborów zgodnie z międzynarodowymi standardami i Międzyamerykańską kartą demokratyczną, aby zapewnić realizację demokratycznych aspiracji narodu Nikaragui, a także o zezwolenie organizacjom międzynarodowym i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego na wjazd do kraju bez ograniczeń;

3.  ponownie wyraża solidarność z narodem Nikaragui i potępia przemoc, systematyczne represje wobec liderów opozycji politycznej, tłumienie działalności podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i pracowników mediów oraz członków ich rodzin – a w szczególności spowodowanie ofiar śmiertelnych; potępia również powszechną bezkarność za popełnione przeciwko nim zbrodnie oraz uporczywą korupcję praktykowaną przez funkcjonariuszy reżimu w Nikaragui; przypomina, że akty te stanowią wyraźne naruszenie praw człowieka, demokracji i praworządności oraz wskazują, że prezydent Daniel Ortega, wiceprezydent Rosario Murillo i funkcjonariusze reżimu w Nikaragui nie bronią tych zasad i wartości;

4.  ponawia apel o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie wszystkich arbitralnie przetrzymywanych więźniów politycznych, działaczy opozycji, obrońców praw człowieka i obrońców środowiska oraz dziennikarzy, a także o unieważnienie prowadzonych przeciwko nim postępowań sądowych; potępia ich ciągłe nękanie psychiczne i fizyczne przez policję i władze więzienne, których szczególnym celem są kobiety, oraz fakt, że niektórzy z nich są przetrzymywani bez prawa kontaktu i bez dostępu do prawników, rodzin lub opieki medycznej; przypomina, że Nikaragua musi przestrzegać oenzetowskich wzorcowych reguł minimalnych traktowania więźniów („reguły Nelsona Mandeli”), co jest obowiązkiem wynikającym z prawa międzynarodowego; domaga się, aby reżim natychmiast przedstawił dowód na to, że osoby uwięzione jeszcze żyją, oraz dowody potwierdzające ich miejsce przetrzymywania; odrzuca decyzję reżimu Ortegi o wstrzymaniu postępowań sądowych przeciwko tym osobom, ponieważ skutkuje niekończącym się aresztem tymczasowym;

5.  domaga się sprawiedliwości dla wszystkich ofiar i rozliczenia sprawców, zgodnie z prawem Nikaragui i jej międzynarodowymi zobowiązaniami i obowiązkami, w drodze bezstronnych, gruntownych i niezależnych dochodzeń; wzywa władze Nikaragui do przeprowadzenia głębokich reform strukturalnych, aby zapewnić minimalne gwarancje prawne i sprawiedliwość proceduralną; ponadto potępia coraz częstsze przypadki zastraszania i coraz większą przemoc wobec obrońców praw człowieka, osób LGBTIQ, kobiet i aktywistów spośród ludności rdzennej w tym kraju, w tym rosnącą liczbę aktów kobietobójstwa; wzywa władze Nikaragui, aby położyły kres represjom i łamaniu praw człowieka oraz przywróciły pełne poszanowanie tych praw, w szczególności poprzez uchylenie wszystkich restrykcyjnych i bezprawnych przepisów oraz przywrócenie osobowości prawnej organizacjom obrońców praw człowieka; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby opowiedziały się za utworzeniem w Radzie Praw Człowieka ONZ mechanizmu dochodzeń i rozliczalności;

6.  ponownie stwierdza, że jedynym rozwiązaniem głębokiego kryzysu politycznego w Nikaragui jest pluralistyczny i konstruktywny dialog narodowy, i wyraża ubolewanie z powodu stałego braku zaangażowania oraz braku woli prowadzenia takiego dialogu ze strony reżimu Nikaragui; zauważa, że przeprowadzenie wolnych, uczciwych i przejrzystych wyborów, przywrócenie praworządności i swobód, zaprzestanie represji i zastraszania, uwolnienie arbitralnie przetrzymywanych więźniów politycznych, przywrócenie statusu prawnego partii politycznych, w przypadku których został on arbitralnie uchylony, oraz umożliwienie powrotu z uchodźstwa bez wykluczenia i z pełnymi gwarancjami, a także ponowne wpuszczenie do Nikaragui międzynarodowych organów działających na rzecz praw człowieka to warunki wstępne jakiegokolwiek dialogu z reżimem Nikaragui; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby towarzyszyły w obecnych i przyszłych działaniach społeczeństwa obywatelskiego zmierzających do stworzenia warunków do dialogu, który doprowadziłby do przemian demokratycznych, zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowach z marca 2019 r.;

7.  popiera oświadczenie wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela, zgodnie z którym rozważa on wszystkie instrumenty, którymi dysponuje UE, aby podjąć dodatkowe środki, w tym te, które mogą wykraczać poza indywidualne ograniczenia, a jednocześnie dążyć do uniknięcia wszelkich środków, które mogłyby zwiększyć ubóstwo ludności Nikaragui; z zadowoleniem przyjmuje włączenie Rosario Murillo oraz kilku innych osób do wykazu osób objętych sankcjami, który został przedłużony do października 2022 r.; wzywa do bezzwłocznego wpisania Daniela Ortegi na listę osób objętych sankcjami;

8.  podkreśla, że korupcja, z której bezpośrednio korzysta rodzina Ortega-Murillo, oraz powiązania przedsiębiorstw z reżimem Nikaragui, co obejmuje również niszczenie zasobów naturalnych tego kraju, są endemiczne i powszechne oraz prowadzą Nikaraguę do zapaści gospodarczej i humanitarnej; zwraca uwagę, że UE i jej państwa członkowskie powinny kontynuować pomoc humanitarną nastawioną na wspieranie osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, a jednocześnie badać alternatywne środki zwalczania powszechnej korupcji; w związku z tym wzywa UE i jej państwa członkowskie do monitorowania przyznanych funduszy europejskich, w tym za pośrednictwem instytucji wielostronnych i finansowych, aby nie przyczyniały się one do umacniania korupcji reżimu;

9.  jest zbulwersowany rosnącą kryminalizacją i prześladowaniem obrońców środowiska w Nikaragui; potępia nieustające ataki i akty agresji wobec ludności rdzennej Nikaragui; wzywa rząd Nikaragui do wypełnienia zobowiązań wynikających z porozumienia z Escazú;

10.  wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby za pośrednictwem swoich przedstawicieli i ambasad w Nikaragui uważnie monitorowały sytuację na miejscu, w tym śledziły procesy sądowe oraz odwiedzały krytyków reżimu i przywódców opozycji przebywających w więzieniach lub w areszcie domowym, a także aby ułatwiły wydawanie wiz w sytuacjach nadzwyczajnych i zapewniały tymczasowe schronienie z przyczyn politycznych w państwach członkowskich; podkreśla i pochwala kluczową rolę społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i środowiska oraz dziennikarzy w Nikaragui; zwraca się do Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, aby zintensyfikowała regularny dialog z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i obrońcami praw człowieka oraz wzmocniła mechanizmy mające wspierać ich niezbędną działalność;

11.  wyraża ubolewanie, że minister spraw zagranicznych Nikaragui wypowiedział 19 listopada 2021 r. kartę OPA, i podkreśla, że decyzja ta zamknie również dostęp tego kraju do finansowania z Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju i oznacza wycofanie Nikaragui z regionalnych mechanizmów OPA na rzecz ochrony praw człowieka; przypomina, że pomimo rezygnacji z karty Nikaragua nadal jest związana zobowiązaniami wynikającymi z innych instrumentów OPA, w tym z Amerykańską Konwencją Praw Człowieka; podkreśla, że wejście w życie tego wystąpienia mogłoby zająć do dwóch lat;

12.  wzywa społeczność międzynarodową i demokratycznych partnerów o podobnych poglądach do zwiększenia w skoordynowany sposób na forach wielostronnych presji politycznej na reżim Nikaragui, aby wspierać i prowadzić sprawną transformację, w wyniku której naród Nikaragui szybko i w pełni odzyska porządek demokratyczny i suwerenność narodową;

13.  wyraża ubolewanie, że 10 grudnia 2021 r. reżim Nikaragui zerwał stosunki dyplomatyczne z demokratycznym Tajwanem i wolał szukać wsparcia ze strony totalitarnego państwa, jakim jest Chińska Republika Ludowa;

14.  przypomina, że w świetle układu o stowarzyszeniu między UE a krajami Ameryki Środkowej Nikaragua musi nie tylko przestrzegać zasad praworządności, demokracji i praw człowieka, ale także je umacniać; ponawia swój apel o uruchomienie – w świetle obecnych okoliczności – klauzuli demokratycznej układu o stowarzyszeniu;

15.  ponawia apel o natychmiastową ekstradycję Alessia Casimirriego do Włoch;

16.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretarzowi generalnemu Organizacji Państw Amerykańskich, Europejsko-Latynoamerykańskiemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu, Parlamentowi Środkowoamerykańskiemu, Grupie z Limy, a także rządowi i parlamentowi Republiki Nikaragui.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0359. (2) Dz.U. L 346 z 15.12.2012, s. 3. (3) Dz.U. L 361 z 12.10.2021, s. 52.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie ruchu MeToo i molestowania – konsekwencje dla instytucji UE (2021/2986(RSP))

P9_TA(2021)0514 B9-0587/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 8, 10 i 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 21 i 23 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”),

–  uwzględniając Konwencję Międzynarodowej Organizacji Pracy w sprawie eliminacji przemocy i molestowania w miejscu pracy (konwencja nr 190) oraz jej główne postanowienia,

–  uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska), która weszła w życie 1 sierpnia 2014 r.,

–  uwzględniając dyrektywę 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy(1),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z 5 marca 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025” (COM(2020)0152),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 26 października 2017 r. w sprawie przeciwdziałania molestowaniu i wykorzystywaniu seksualnemu w UE(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 28 listopada 2019 r. w sprawie przystąpienia UE do konwencji stambulskiej i innych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 14 maja 2020 r. w sprawie preliminarza dochodów i wydatków Parlamentu Europejskiego na rok budżetowy 2021(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 21 stycznia 2021 r. w sprawie perspektywy płci w okresie kryzysu związanego z COVID-19 oraz w okresie pokryzysowym(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 21 stycznia 2021 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci(6),

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn w sprawie wskaźnika równouprawnienia płci za 2020 r.,

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z 17 grudnia 2018 r. w sprawie godności w pracy w instytucjach i agencjach UE,

–  uwzględniając załącznik II do Regulaminu zatytułowany „Kodeks właściwego zachowania posłów do Parlamentu Europejskiego przy wykonywaniu obowiązków służbowych”,

–  uwzględniając opinię SJ-0328/21 (D(2021)24350) Wydziału Prawnego PE z 18 listopada 2021 r.,

–  uwzględniając pytanie do Komisji zatytułowane „MeToo i molestowanie – konsekwencje dla instytucji UE” (O-000074/2021 – B9‑0045/2021),

–  uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

–  uwzględniając projekt rezolucji Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,

A.  mając na uwadze, że równouprawnienie płci stanowi jedną z podstawowych wartości Unii, zapisaną w art. 2 TUE; mając na uwadze, że prawo do równego traktowania i niedyskryminacji to prawo podstawowe zapisane w Traktatach i karcie;

B.  mając na uwadze, że w prawie UE(7) zdefiniowano molestowanie seksualne jako „sytuację, w której ma miejsce jakakolwiek forma niepożądanego zachowania werbalnego, niewerbalnego lub fizycznego o charakterze seksualnym, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby, w szczególności przy stwarzaniu atmosfery zastraszenia, wrogości, poniżenia, upokorzenia lub obrazy”; mając na uwadze, że molestowanie seksualne jest formą przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz skrajną formą dyskryminacji ze względu na płeć, która dotyka kobiety i dziewczęta w nieproporcjonalnie dużej mierze; mając na uwadze, że przemoc ze względu na płeć wynika z nierównego podziału władzy między kobietami a mężczyznami oraz z seksizmu i stereotypów związanych z płcią, które doprowadziły do dominacji mężczyzn nad kobietami i dyskryminacji kobiet; mając na uwadze, że kobiety stanowią blisko 90 % ofiar molestowania seksualnego, a mężczyźni około 10 %;

C.  mając na uwadze, że – jak wynika ze sprawozdania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 3 marca 2014 r. pt. „Przemoc wobec kobiet: badanie na poziomie Unii Europejskiej” – co trzecia kobieta doświadczyła przemocy fizycznej lub seksualnej w dorosłym życiu; mając na uwadze, że 55 % kobiet w UE było molestowanych seksualnie; mając na uwadze, że 32 % ofiar w UE wskazało, że sprawcą był ich przełożony, współpracownik lub klient; mając na uwadze, że 75 % kobiet pracujących w zawodach wymagających kwalifikacji lub zajmujących najwyższe stanowiska kierownicze było molestowanych seksualnie; mając na uwadze, że 61 % kobiet zatrudnionych w sektorze usług było molestowanych seksualnie;

D.  mając na uwadze, że podobnie jak inne formy cyberprzemocy ze względu na płeć, cybernękanie występuje coraz powszechniej; mając na uwadze, że w ocenie europejskiej wartości dodanej zwalczania cyberprzemocy ze względu na płeć(8) oszacowano, że 4–7 % kobiet w UE doświadczyło cybernękania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie;

E.  mając na uwadze, że postępy w zwalczaniu molestowania seksualnego po trzech latach działalności ruchu MeToo są niewystarczające i wciąż pozostaje wiele do zrobienia w instytucjach UE i poza nimi;

F.  mając na uwadze, że z badań wynika, że molestowanie jest częstsze, niż się powszechnie uważa, i że wiele przypadków nie jest zgłaszanych(9); mając na uwadze, że oprócz dyskryminacji ze względu na płeć molestowanie jest często powiązane z innymi formami dyskryminacji, co należy rozwiązać poprzez zastosowanie podejścia przekrojowego, uwzględniającego wszelkie aspekty;

G.  mając na uwadze, że przemoc seksualna i molestowanie w miejscu pracy to kwestie związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem w miejscu pracy i że w takim rozumieniu powinno się je zwalczać i im zapobiegać;

H.  mając na uwadze, że ofiarami molestowania seksualnego są często pracownicy o najsłabszej pozycji w Parlamencie, w tym młodzi specjaliści, stażyści, akredytowani asystenci parlamentarni i pracownicy kontraktowi;

I.  mając na uwadze, że jedną z przyczyn niedostatecznego zgłaszania przypadków molestowania seksualnego jest brak świadomości, czasami wynikający z niedostatecznego zrozumienia wagi problemu, brak wiedzy na temat możliwości wsparcia dla ofiar lub sposób postrzegania sensytywności problemu czy też obawy przed wiktymizacją lub utratą pracy;

J.  mając na uwadze, że ruch MeToo skłonił instytucje UE, by zaplanowały i rozpoczęły dostosowywanie swoich wewnętrznych zasad i procedur w celu lepszej identyfikacji przypadków molestowania, przeciwdziałania im i karania za nie;

K.  mając na uwadze, że nadal trzeba promować i dodatkowo wzmacniać równouprawnienie płci oraz dbać o uwzględnianie aspektu płci w UE, w tym na stanowiskach kierowniczych w instytucjach(10);

L.  mając na uwadze, że sygnaliści odgrywają kluczową rolę w ujawnianiu przypadków molestowania seksualnego i psychicznego, uchybień w zarządzaniu i dyskryminacji w miejscu pracy;

M.  mając na uwadze, że we wcześniejszych rezolucjach Parlament wzywał do przyjęcia licznych środków, tak by podejście „zero tolerancji” stało się normą, ale tylko kilka z nich zostało w pełni wdrożonych zgodnie z postulatami rezolucji dotyczącymi zwalczania molestowania i niegodziwego traktowania w celach seksualnych w UE, w związku z czym należy podjąć działania następcze;

N.  mając na uwadze, że pandemia COVID-19 i nowe metody pracy Parlamentu Europejskiego wdrożone podczas pandemii mogły zmniejszyć prawdopodobieństwo fizycznego nękania, a jednocześnie utrudnić ofiarom molestowania zgłaszanie skarg i zwracanie się do doradców o poradę i wsparcie;

Uwagi ogólne

1.  potępia z mocą wszelkie przejawy przemocy ze względu na płeć, w tym przemoc seksualną, oraz wszelkie formy molestowania, w szczególności molestowanie seksualne; zdecydowanie potwierdza wcześniej wyrażone zaangażowanie w walkę z przemocą ze względu na płeć oraz przekonanie, że najlepszym sposobem, by położyć kres tej przemocy, jest przyjęcie kompleksowej dyrektywy uwzględniającej wszystkie jej przejawy; ponownie wzywa Radę do pilnego zakończenia procesu ratyfikacji konwencji stambulskiej przez UE, przy szerokim udziale i bez ograniczeń;

2.  podkreśla, że molestowanie, a zwłaszcza molestowanie seksualne w miejscu pracy stanowi poważne naruszenie praw człowieka i poważny atak na zdrowie psychiczne i fizyczne, który odbiera doświadczającej go osobie poczucie bezpieczeństwa w pracy, a w niektórych przypadkach uniemożliwia jej wykonywanie pracy; zwraca uwagę, że kobiety są narażone na molestowanie seksualne o wiele bardziej niż mężczyźni;

3.  podkreśla, że kluczowym czynnikiem w tworzeniu bezpiecznego środowiska pracy jest zapobieganie, które należy zapewnić, udzielając informacji, szerząc wiedzę oraz promując kampanie i strategie polityczne na rzecz zerowej tolerancji dla molestowania; jednocześnie należy budować formalne i nieformalne struktury w celu rozwiązywania problemów związanych z molestowaniem, w szczególności molestowaniem seksualnym, oraz zapewniania ofiarom doradztwa i pomocy psychologicznej, a także doradztwa w zakresie kontaktów z policją i kierowania spraw do podmiotów oferujących środki prawne;

4.  pochwala wysiłki podjęte przez Parlament podczas kampanii MeToo, które przyczyniają się do przerwania milczenia i do lepszego uświadomienia, że należy poprawić warunki pracy wszystkich pracowników;

Zerowa tolerancja wobec molestowania jako ważny aspekt polityki Parlamentu na rzecz równości płci

5.  uważa, że pomimo pewnych wysiłków podjętych do tej pory w celu wprowadzenia polityki zerowej tolerancji dla molestowania nadal występują w Parlamencie przypadki molestowania seksualnego, a ofiary nie zawsze mają odwagę skorzystać z istniejących dróg wsparcia, co oznacza, że należy zintensyfikować wysiłki na rzecz zapobiegania molestowaniu seksualnemu;

6.  z zadowoleniem przyjmuje decyzję Prezydium z 2018 r. ustanawiającą procedurę i środki zapobiegania molestowaniu, zwłaszcza molestowaniu seksualnemu, takie jak Kodeks właściwego zachowania posłów do Parlamentu Europejskiego przy wykonywaniu obowiązków służbowych, który został włączony do Regulaminu w styczniu 2019 r.;

7.  z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie w 2020 r. planu działania Parlamentu Europejskiego w sprawie równości płci, a w 2021 r. harmonogramu jego realizacji;

8.  ubolewa jednak, że środki mające przeciwdziałać molestowaniu seksualnemu nie są wystarczająco zdecydowane i nie obejmują wszystkich działań postulowanych w poprzednich rezolucjach, a zatem:

9.  wzywa do szerzenia wiedzy i do wprowadzenia obowiązkowych szkoleń na temat parlamentarnej polityki zerowej tolerancji dla molestowania, które byłyby kierowane do wszystkich osób pracujących regularnie w budynkach Parlamentu i których uczestnicy zyskiwaliby narzędzia umożliwiające rozpoznawanie wszelkich form molestowania, w szczególności molestowania seksualnego, oraz zgłaszanie przypadków molestowania, a także odpowiednie informacje o dostępnych strukturach wsparcia; podkreśla, że trzeba rozpropagować wiedzę na temat tych struktur wsparcia i ułatwić dostęp do nich;

10.  apeluje również o środki służące ochronie skarżących, ofiar, świadków i sygnalistów przed wiktymizacją lub odwetem;

11.  wzywa Parlament, aby nadal publicznie potępiał molestowanie seksualne i opracował kampanię uświadamiającą mającą na celu zwalczanie wszelkich form molestowania w Parlamencie Europejskim;

12.  z zadowoleniem odnotowuje, że stworzono stanowiska zaufanych doradców, którzy służą cennym wsparciem i doradztwem ofiarom molestowania, w szczególności molestowania seksualnego, oraz zwraca się do właściwych organów Parlamentu o zadbanie, aby kontakt z doradcami był możliwy dla wszystkich potrzebujących go osób i aby doradcy byli w stanie udzielać wszelkiej niezbędnej pomocy; podkreśla, że istotne są przejrzyste procedury wyboru członków komitetów ds. przeciwdziałania nękaniu i molestowaniu oraz wyboru zaufanych doradców, a także przejrzyste ramy czasowe ich mandatów;

13.  wzywa właściwe organy w Parlamencie do wprowadzenia profesjonalnych mechanizmów zapewniających wsparcie i pomoc ofiarom molestowania seksualnego, do poprawy ich dostępności i do położenia kresu stygmatyzacji; podkreśla, że trzeba unikać wiktymizacji, i wzywa te organy do zadbania o to, by ofiarom molestowania nie utrudniano awansu zawodowego;

14.  apeluje, aby zapewniono lepiej ukierunkowane szkolenia dla osób na wszystkich szczeblach zarządzania, dotyczące ich instytucjonalnej roli w codziennym stosowaniu polityki zerowej tolerancji dla molestowania, ze szczególnym uwzględnieniem grup o najsłabszej pozycji, takich jak stażyści, akredytowani asystenci parlamentarni i pracownicy kontraktowi;

15.  dostrzega dotychczasowe wysiłki na rzecz równości płci i uwzględniania aspektu płci w Parlamencie, w tym równowagi płci na stanowiskach kierowniczych, i zaznacza, że pełne wdrożenie harmonogramu realizacji planu działania w sprawie równości płci i przewidziane regularne przeglądy mające na celu jego doskonalenie mogą przyczynić się do stworzenia kultury wzajemnego szacunku, zapobiegając wszelkim formom molestowania oraz uwrażliwiając Parlament na problematykę płci; zaznacza, że istotne jest informowanie o planie działania w sprawie równości płci i o harmonogramie jego realizacji, aby zapewnić skuteczne wdrożenie; zwraca się o publikację tego planu i harmonogramu na stronie internetowej Parlamentu;

16.  odnotowuje działania komitetu doradczego ds. zapobiegania nękaniu i molestowaniu w miejscu pracy oraz komitetu doradczego rozpatrującego skargi dotyczące nękania lub molestowania w sprawach z udziałem akredytowanych asystentów parlamentarnych i posłów do Parlamentu Europejskiego i zajmującego się zapobieganiem nękaniu i molestowaniu w miejscu pracy; apeluje o pełną przejrzystość rozpatrywania przez Parlament spraw dotyczących molestowania, przy jednoczesnej ochronie tożsamości osób poszkodowanych, a także zachęca oba komitety, aby co roku sporządzały i publikowały sprawozdania z monitorowania i ocenę ryzyka na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego, wdrożyły mechanizmy kontroli, a w szczególności publikowały zewnętrzną ocenę działalności komitetu doradczego rozpatrującego skargi dotyczące nękania lub molestowania w sprawach z udziałem akredytowanych asystentów parlamentarnych i posłów do Parlamentu Europejskiego i zajmującego się zapobieganiem nękaniu i molestowaniu w miejscu pracy; ponownie apeluje(12), aby wybrani w przejrzysty sposób audytorzy zewnętrzni przeprowadzili niezależną ocenę obecnego systemu pod kątem jego skuteczności i aby w razie potrzeby zaproponowano zmiany jak najszybciej i przed końcem obecnej kadencji, tak by zapewnić niezależność oraz równowagę płci i uniknąć konfliktów interesów w istniejących strukturach, a zatem:

17.  zaleca, aby Europejski(-a) Rzecznik(-czka) Praw Obywatelskich raz w roku przekazywał(a) grupie wysokiego szczebla Parlamentu ds. równości płci i różnorodności dane na temat otrzymanych skarg dotyczących niewłaściwego administrowania związanych z zarzutami molestowania w Parlamencie;

Współpraca między instytucjami UE

18.  wzywa wszystkie instytucje i agencje UE do regularnej wymiany najlepszych praktyk dotyczących przeciwdziałania molestowaniu, w tym strategii, wytycznych lub wszelkich nowych przepisów dotyczących molestowania i postępowania w takich przypadkach;

19.  wzywa wszystkie instytucje UE, aby utworzyły sieć poufnych doradców lub mediatorów zewnętrznych w celu zapewnienia doradztwa i wsparcia ofiarom molestowania seksualnego, oraz zachęca do współpracy między poufnymi doradcami z różnych organów UE, co ma zasadnicze znaczenie dla mniejszych organów o mniejszej liczbie pracowników, aby zapewnić odpowiednie wsparcie;

20.  wzywa wszystkie instytucje UE, aby odpowiednio oceniły i dostosowały swoją politykę wewnętrzną, tak by wszyscy – nie tylko stały personel, lecz także stażyści i wykonawcy zewnętrzni – mogli korzystać zarówno ze struktur formalnych, jak i nieformalnych, by informować o przypadkach molestowania oraz uzyskać doradztwo i pomoc psychologiczną;

21.  wzywa Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, aby zleciło badanie na temat wartości dodanej platform służących sygnalizowaniu nieprawidłowości w miejscach pracy oraz sposobu ewentualnego stosowania takich platform w instytucjach UE, przy czym wyniki tego badania i odnośne zalecenia należy przedstawić podczas warsztatów lub wysłuchania z wymianą poglądów we właściwych komisjach Parlamentu;

22.  wzywa Komisję, aby zapewniła wystarczające instrumenty umożliwiające działanie w przypadkach molestowania, unikanie wtórnej wiktymizacji oraz terminowe reagowanie podczas przeglądów regulaminu pracowniczego UE;

23.  wzywa agencje i organy UE, aby dostosowały swoje przepisy wewnętrzne dotyczące zwalczania wszelkich form molestowania, w szczególności molestowania seksualnego, a także zadbały o wdrożenie podstawowej zasady równouprawnienia płci wśród ogółu pracowników i na wszystkich szczeblach zarządzania, uwzględniając też nowe warunki pracy zdalnej i związane z nimi doświadczenia zdobyte podczas pandemii COVID-19; wzywa Komisję, aby monitorowała wdrażanie tych przepisów dotyczących przeciwdziałania molestowaniu oraz przestrzeganie zasady, zgodnie z którą należy stosować plany działania w sprawie równości płci w celu promowania i dalszego wzmacniania równouprawnienia płci w agencjach i organach UE;

o
o   o

24.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, agencjom i organom UE, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy.

(1) Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23. (2) Dz.U. C 346 z 27.9.2018, s. 192. (3) Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 48. (4) Dz.U. C 323 z 11.8.2021, s. 33. (5) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0024. (6) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0025. (7) Dyrektywa 2006/54/WE. (8) Badanie Parlamentu Europejskiego z marca 2021 r. pt. „Zwalczanie przemocy ze względu na płeć: cyberprzemoc (ocena europejskiej wartości dodanej)”. (9) Sprawozdanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie godności w pracy w instytucjach i agencjach UE. (10) Komunikat Komisji pt. „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025”. (11) Rezolucja w sprawie przystąpienia UE do konwencji stambulskiej i innych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, ust. 16: „wzywa przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, Prezydium i administrację Parlamentu do kontynuowania działań mających na celu zadbanie o to, by Parlament Europejski był miejscem pracy wolnym od molestowania i seksizmu, oraz do wdrożenia następujących środków, zgodnie z postulatami przyjętymi w rezolucji z 2017 r. w sprawie przeciwdziałania molestowaniu i wykorzystywaniu seksualnemu w UE: ... wprowadzenie obowiązkowych szkoleń na temat szacunku i poszanowania godności w miejscu pracy dla wszystkich posłów do PE i wszystkich kategorii pracowników”; Rezolucja w sprawie przeciwdziałania molestowaniu i wykorzystywaniu seksualnemu w UE, ust. 17. (12) Rezolucja w sprawie preliminarza dochodów i wydatków Parlamentu na rok budżetowy 2021, ust. 55.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie sytuacji na granicy ukraińskiej i na terytoriach Ukrainy okupowanych przez Rosję (2021/3010(RSP))

P9_TA(2021)0515 RC-B9-0594/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoje poprzednie rezolucje i sprawozdania w sprawie Ukrainy i Rosji,

–  uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych, Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza, Powszechną deklarację praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz Konwencję Rady Europy o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

–  uwzględniając akt końcowy z Helsinek z 1 sierpnia 1975 r. i powiązane z nim późniejsze dokumenty,

–  uwzględniając Paryską kartę dla nowej Europy z 19–21 listopada 1990 r.,

–  uwzględniając memorandum z Mińska z 19 września 2014 r. i pakiet środków służących wdrożeniu porozumień mińskich przyjęty i podpisany w Mińsku 12 lutego 2015 r. i zatwierdzony w całości w rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2202 (2015) z 17 lutego 2015 r.,

–  uwzględniając Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, w szczególności jego tytuł II dotyczący dialogu politycznego i konwergencji w dziedzinie spraw zagranicznych i bezpieczeństwa(1),

–  uwzględniając pierwszy dialog UE–Ukraina na temat cyberbezpieczeństwa, który odbył się 3 czerwca 2021 r.,

–  uwzględniając Kartę partnerstwa strategicznego USA–Ukraina podpisaną 10 listopada 2021 r. przez sekretarza stanu USA Antony’ego Blinkena i ministra spraw zagranicznych Ukrainy Dmytra Kułebę,

–  uwzględniając oświadczenie wysokiego przedstawiciela do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella wydane po posiedzeniu Rady do Spraw Zagranicznych 13 grudnia 2021 r., w którym stwierdzono, że wszelka agresja na Ukrainę będzie miała konsekwencje polityczne i pociągnie za sobą wysokie koszty gospodarcze dla Rosji,

–  uwzględniając oświadczenie sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga wydane po posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych NATO 30 listopada 2021 r.,

–  uwzględniając oświadczenie ministrów spraw zagranicznych grupy G7 z 12 grudnia 2021 r. w sprawie Rosji i Ukrainy,

–  uwzględniając wspólne oświadczenie prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełeńskiego, przewodniczącego Rady Europejskiej Charlesa Michela i przewodniczącej Komisji Ursuli von der Leyen, wydane 12 października 2021 r. po 23. szczycie UE–Ukraina,

–  uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 9 grudnia 2021 r. dotyczącą problemu militaryzacji w Republice Autonomicznej Krymu i w Sewastopolu (Ukraina), a także na niektórych obszarach Morza Czarnego i Morza Azowskiego,

–  uwzględniając memorandum budapeszteńskie o gwarancjach bezpieczeństwa z 5 grudnia 1994 r.,

–  uwzględniając politykę UE w odpowiedzi na kryzys na Ukrainie, w tym wprowadzone przez nią środki ograniczające, które obowiązują od 2014 r.,

–  uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego wszystkie państwa „powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa”;

B.  mając na uwadze, że w tle kryzysu na granicy UE z Białorusią Federacja Rosyjska stale zwiększa obecność wojskową wzdłuż granicy z Ukrainą, gdzie zgromadziła dotychczas około 100 tys. żołnierzy, oraz w obwodzie donieckim i ługańskim na Ukrainie, które są obecnie okupowane przez siły wspierane przez Rosję, a także znacznie zwiększyła skalę działań wojskowych na okupowanym Krymie i w basenie Morza Czarnego; mając na uwadze, że najnowsze komercyjne zdjęcia satelitarne potwierdziły, że w rejonach tych koncentrowane są siły wojskowe; mając na uwadze, że aktualną koncentrację wojsk uważa się za większą niż poprzednie nagromadzenie sił zbrojnych wiosną tego roku;

C.  mając na uwadze, że z ustaleń wywiadu USA wynika, że Rosja może tym razem rozmieścić tam do początku 2022 r. nawet 175 000 żołnierzy; mając na uwadze, że te ofensywne działania można interpretować jako przygotowania do agresji wojskowej lub jako groźbę użycia siły wobec sąsiedniej Ukrainy w celu naruszenia jej suwerenności i niezależności politycznej, co jest sprzeczne z międzynarodowymi zobowiązaniami Federacji Rosyjskiej; mając na uwadze, że Alaksandr Łukaszenka zapowiedział pełne wsparcie Rosji w przypadku działań wojskowych przeciwko Ukrainie;

D.  mając na uwadze, że niedawnym ruchom wojsk rosyjskich przy granicy z Ukrainą towarzyszyły zintensyfikowane ingerencje i kampanie dezinformacyjne ze strony popleczników Rosji oraz prorosyjskich mediów w UE, na Ukrainie i w samej Rosji; mając na uwadze, że tego typu taktyka hybrydowa obejmuje zwiększenie ilości oczerniających treści, jakie publikowane są na temat NATO i Ukrainy, próbę obarczenia Ukrainy i NATO winą za ewentualną przyszłą eskalację działań wojskowych Rosji, a także rozpowszechnianie fałszywych narracji, w tym przez samego prezydenta Putina i byłego prezydenta Miedwiediewa;

E.  mając na uwadze, że minęło sześć lat od podpisania porozumień mińskich i ponad siedem lat od bezprawnej aneksji Półwyspu Krymskiego przez Federację Rosyjską i rozpoczęcia przez Rosję wojny na Ukrainie; mając na uwadze, że w trwającym nadal konflikcie straciło życie ponad 14 tys. osób; mając na uwadze, że konflikt ten doprowadził do wewnętrznego przesiedlenia blisko dwóch milionów osób; mając na uwadze, że życie mieszkańców terytoriów Ukrainy kontrolowanych i zaanektowanych przez Rosję oraz okolicznych regionów jest nadal bardzo trudne; mając na uwadze, że Rosja jest stroną konfliktu i w związku z tym nie może występować jako mediator;

F.  mając na uwadze, że wdrożenie pakietu środków na rzecz realizacji porozumień mińskich z lutego 2015 r. napotkało poważne przeszkody, w szczególności z powodu jednostronnych środków podjętych przez Federację Rosyjską wbrew jej zobowiązaniom wynikającym z tych porozumień;

G.  mając na uwadze, że od 2014 r. pojawiają się doniesienia, że wśród prorosyjskich separatystów na wschodzie Ukrainy znajdują się pracownicy rosyjskiej prywatnej firmy wojskowej znanej jako grupa Wagnera, których liczba początkowo wynosiła około 250, a obecnie wzrosła do 2,5 tys.;

H.  mając na uwadze, że zespół ONZ ds. praw człowieka na Ukrainie odnotował w sprawozdaniu z misji obserwacyjnej, opublikowanym 1 grudnia 2021 r., eskalację wrogich działań w strefie konfliktu w Donbasie, wzrost liczby ofiar cywilnych po stronie ukraińskiej oraz uszkodzenia infrastruktury; mając na uwadze, że w sprawozdaniu zaznaczono też, że sądy samozwańczej Republiki Donbasu nadal skazują cywilów za przestępstwa związane z konfliktem bez zapewnienia im sprawiedliwego procesu;

I.  mając na uwadze, że na okupowanych przez Rosję terytoriach Ukrainy w obwodzie donieckim i ługańskim działa ponad 160 nielegalnych więzień, w których od początku konfliktu przetrzymuje się nielegalnie oraz poddaje torturom i nieludzkiemu traktowaniu ponad 3 tys. osób;

J.  mając na uwadze, że Rosja w dalszym ciągu narusza zawieszenie broni w Donbasie, gdzie od 27 lipca 2020 r. do 2 grudnia 2021 r. przeprowadzono 2 346 ataków na pozycje ukraińskie, w wyniku których zginęło 65 żołnierzy ukraińskich, a 261 zostało rannych; wśród ofiar jest też 29 żołnierzy ukraińskich sił zbrojnych zabitych przez snajperów;

K.  mając na uwadze, że w kwietniu 2021 r. rosyjskie Ministerstwo Obrony jednostronnie zamknęło wody wokół Cieśniny Kerczeńskiej dla statków niekomercyjnych z innych państw, utrudniając w ten sposób swobodny przepływ statków na Morze Azowskie i z powrotem; mając na uwadze, że ograniczenia te nadal obowiązują, chociaż Rosja zapowiedziała ich zniesienie w październiku 2021 r.; mając na uwadze, że te perturbacje negatywnie oddziałują na ukraińskie porty na Morzu Azowskim oraz międzynarodowy tranzyt morski na Morzu Czarnym;

L.  mając na uwadze, że 15 listopada 2021 r. prezydent Rosji Władimir Putin podpisał dekret o uproszczonych zasadach handlu, umożliwiający dostęp towarów do tymczasowo niekontrolowanych przez rząd Ukrainy części obwodów donieckiego i ługańskiego oraz wywóz towarów z tych obszarów;

M.  mając na uwadze, że Karta partnerstwa strategicznego USA–Ukraina z 10 listopada 2021 r. stanowi, że Stany Zjednoczone i Ukraina zamierzają kontynuować szereg istotnych środków, aby zapobiec bezpośredniej i hybrydowej agresji na Ukrainę z zewnątrz oraz pociągnąć Rosję do odpowiedzialności za taką agresję i naruszenia prawa międzynarodowego;

N.  mając na uwadze, że 1 grudnia 2021 r. prezydent Putin zażądał od NATO prawnie wiążących gwarancji, iż nie dojdzie do dalszego rozszerzenia sojuszu na wschód; mając na uwadze, że w odniesieniu do potencjalnego członkostwa Ukrainy w NATO sekretarz generalny sojuszu Jens Stoltenberg stwierdził 30 listopada 2021 r. po posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych NATO, że Rosja nie ma prawa weta ani prawa do ingerowania w ten proces;

1.  popiera niezależność, suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy w obrębie jej granic uznanych na szczeblu międzynarodowym; ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla unijnej polityki nieuznawania bezprawnej aneksji Autonomicznej Republiki Krymu i Sewastopola; potępia bezpośrednie i pośrednie zaangażowanie Rosji w konflikt zbrojny na wschodzie Ukrainy oraz ciągłe naruszenia praw człowieka na tych terytoriach i na zaanektowanym Krymie;

2.  potępia obecną dużą koncentrację wojsk rosyjskich wzdłuż granicy z Ukrainą i nie przyjmuje tłumaczenia Rosji; przypomina, że jest to drugie tego rodzaju zdarzenie w tym roku; podkreśla, że temu nagromadzeniu wojsk towarzyszy dramatyczne nasilenie retoryki wojennej po stronie rosyjskiej;

3.  domaga się, aby Federacja Rosyjska natychmiast wycofała wszystkie swoje siły zbrojne, przestała zagrażać integralności terytorialnej Ukrainy, co ma destabilizujący wpływ na cały region i poza nim, zaprzestała wszelkich działań, które jeszcze bardziej pogłębiają konflikt, i złagodziła napięcia zgodnie ze spoczywającymi na niej zobowiązaniami międzynarodowymi; podkreśla konieczność pokojowego rozwiązania konfliktu w drodze działań politycznych;

4.  podkreśla, że koncentracja rosyjskich sił wojskowych zagraża też pokojowi, stabilności i bezpieczeństwu całej Europy, i wzywa Rosję do przestrzegania zobowiązań międzynarodowych, takich jak zasady i zobowiązania Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – w tym dokument wiedeński – dotyczące przejrzystości ruchów wojsk; ponadto apeluje do Rosji, aby wypełniła zobowiązanie wynikające z Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza i zagwarantowała swobodę żeglugi i tranzytu przez międzynarodową Cieśninę Kerczeńską do portów na Morzu Azowskim;

5.  jest poważnie zaniepokojony stałą militaryzacją Morza Azowskiego, Morza Czarnego i regionu Morza Bałtyckiego, w szczególności militaryzacją obwodu kaliningradzkiego i nielegalnie okupowanego Krymu, w tym rozwijaniem przez Federację Rosyjską zdolności w zakresie środków izolowania pola walki (A2/AD), co pociąga za sobą wykorzystanie nowych systemów przeciwlotniczych S-400; wyraża również zaniepokojenie bezprecedensową koncentracją sił konwencjonalnych i przygotowaniami do ewentualnego rozmieszczenia broni jądrowej;

6.  wyraża solidarność z narodem ukraińskim, który od 2014 r. bardzo cierpi w wyniku wojny połączonej z poważnym kryzysem gospodarczym, a obecnie stoi przed groźbą wojny na pełną skalę, zagrażającej życiu wszystkich obywateli tego kraju;

7.  ponownie podkreśla, że dialog między UE a Ukrainą na temat bezpieczeństwa powinien zakładać ambitne cele i przyczyniać się do spójnej oceny wyzwań w zakresie bezpieczeństwa na miejscu; podkreśla, że kraje zaprzyjaźnione powinny zwiększyć wsparcie wojskowe dla Ukrainy i dostawy broni defensywnej, co jest zgodne z art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych, który umożliwia indywidualną i zbiorową obronę własną; z zadowoleniem przyjmuje decyzję podjętą 2 grudnia 2021 r. przez Radę UE o przekazaniu Ukrainie w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju kwoty 31 mln EUR na wzmocnienie odporności i zdolności obronnych; zauważa, że ewentualny przyszły udział Ukrainy w projektach stałej współpracy strukturalnej (PESCO) znacznie poprawiłby krajowe zdolności obronne Ukrainy zgodnie z najlepszymi praktykami i standardami UE, co zadeklarowano w układzie o stowarzyszeniu;

8.  podkreśla, że powtarzające się koncentrowanie rosyjskich sił przy granicy z Ukrainą jest narzędziem wymuszania ustępstw politycznych od Zachodu kosztem Ukrainy; podkreśla, że każde państwo decyduje o członkostwie w różnych sojuszach samo, bez konieczności uzyskania zgody innego państwa, dlatego odrzuca wszelkie próby włączania przez Rosję niektórych krajów do strefy jej wpływów, a tym samym wpływania na ich przyszłość; przypomina, że kompromisy lub ustępstwa ze strony Zachodu byłyby postrzegane przez stronę rosyjską jako słabość i jedynie zachęciłyby Rosję do dalszej eskalacji agresywnych działań;

9.  podkreśla, że koncentracja wojsk rosyjskich jest też elementem szerszej strategii, obejmującej także pierwiastki wojny hybrydowej prowadzonej przez Rosję przeciwko Unii Europejskiej i jej partnerom o podobnych poglądach, a polegającej na tworzeniu chaosu i dezorientacji w sąsiedztwie i na granicach Unii Europejskiej oraz na jej terytorium; przypomina, że Rosja łączy różnego rodzaju zagrożenia: wojskowe, cyfrowe, energetyczne i dezinformacyjne, wykorzystując otwartość systemu UE do jej osłabienia; uważa, że UE musi być świadoma swoich słabych stron oraz słabości swoich partnerów w sąsiedztwie, a także zwiększyć odporność, aby móc skutecznie przeciwdziałać wszelkim atakom hybrydowym, i poprawić współpracę z partnerami, zwłaszcza w zakresie dezinformacji, oraz zwiększyć zdolność pokojowego rozwiązywania konfliktów, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kobiet i słabszych grup społecznych na obszarach ogarniętych konfliktami;

10.  podkreśla, że Unia Europejska musi być gotowa wysłać Federacji Rosyjskiej bardzo zdecydowane ostrzeżenie, że wrogie działania nie tylko będą nie do zaakceptowania, ale będą też miały wysoką cenę gospodarczą i polityczną; z zadowoleniem przyjmuje ostatnie oświadczenia ministrów spraw zagranicznych UE i G7, którzy zdecydowanie poparli skoordynowane międzynarodowe przeciwdziałanie możliwej agresji wojskowej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę;

11.  wzywa wiceprzewodniczącego Komisji i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do zapewnienia, że Rada będzie na bieżąco informowana o działaniach wojskowych Federacji Rosyjskiej i gotowa szybko uzgodnić dalsze wspólne działania, zwłaszcza surowe sankcje gospodarcze i finansowe w ścisłej koordynacji ze Stanami Zjednoczonymi, NATO i innymi partnerami, aby stawić czoła bezpośrednim i realnym zagrożeniom ze strony Rosji, a nie czekać z podjęciem działań na kolejną inwazję; podkreśla, że UE i jej partnerzy powinni przyjąć jednolite podejście do środków odstraszających; podkreśla, że wszelkie działania powinny być podejmowane w koordynacji z Ukrainą;

12.  podkreśla, że nowy pakiet sankcji powinien obejmować rosyjski korpus oficerski i najwyższych dowódców uczestniczących w planowaniu ewentualnej inwazji, a także bezpośrednie otoczenie i oligarchów orbitujących wokół prezydenta Rosji oraz ich rodziny; domaga się, by sankcje te obejmowały zamrożenie aktywów finansowych i rzeczowych w UE, zakazy podróżowania i wykluczenie Rosji z systemu płatności SWIFT, co odetnie rosyjskie przedsiębiorstwa od międzynarodowego rynku finansowego i uniemożliwi zakup rosyjskiego długu państwowego na rynku pierwotnym i wtórnym, oraz by uderzały w ważne sektory gospodarki rosyjskiej i utrudniały finansowanie wywiadu i wojska;

13.  podkreśla, że w razie rosyjskiego ataku na Ukrainę pierwszym i natychmiastowym działaniem UE powinno być uniemożliwienie wszelkich podróży i przywrócenie obowiązku wizowego dla posiadaczy rosyjskich paszportów dyplomatycznych, z wyjątkiem akredytowanych dyplomatów;

14.  domaga się, by UE pilnie podjęła wiarygodne działania mające zmniejszyć jej zależność od importu energii z Rosji, i wzywa UE, by zgodnie z układem o stowarzyszeniu okazała większą solidarność energetyczną z Ukrainą, zwiększając wzajemne powiązania w infrastrukturze energetycznej; dlatego wzywa instytucje UE i wszystkie państwa członkowskie do zapewnienia, że gazociąg Nord Stream 2 nie zostanie uruchomiony, nawet jeśli w pewnym momencie spełni wymogi unijnej dyrektywy gazowej(2); przypomina, że od dawna wyraża fundamentalne obawy dotyczące płynących z projektu Nord Stream 2 zagrożeń politycznych, gospodarczych i związanych z bezpieczeństwem; podkreśla, że trzeba przerwać budowę kontrowersyjnych elektrowni jądrowych przez Rosatom;

15.  podkreśla, że państwa członkowskie powinny dopilnować, by nie były już miejscami chętnie przyjmującymi rosyjskie bogactwo i inwestycje o niejasnym pochodzeniu, w tym przez wprowadzenie globalnego mechanizmu sankcji antykorupcyjnych oraz konsekwentne wdrażanie i egzekwowanie obowiązujących dyrektyw o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy; wzywa Komisję i Radę do większych starań o zredukowanie strategicznych inwestycji Kremla w UE służących działalności wywrotowej, podważaniu procesów i instytucji demokratycznych oraz rozprzestrzenianiu korupcji, a także do zapewnienia większej przejrzystości, zwłaszcza w odniesieniu do funduszy zdeponowanych lub wydawanych w UE przez rosyjskie elity;

16.  podkreśla, że trzeba zdecydowanie zniechęcać Rosję do obchodzenia obowiązujących sankcji unijnych; uważa, że UE powinna w tym celu przeprowadzić przegląd i aktualizację obowiązujących przepisów, aby zlikwidować liczne luki prawne i zwiększyć skuteczność sankcji oraz doprowadzić do tego, by Rosja zapłaciła faktycznie wyższą cenę za swoje wrogie działania;

17.  wzywa Radę Europejską, by na posiedzeniu 16 grudnia 2021 r. omówiła i gruntownie oceniła wszelkie możliwe reakcje na zagrożenia dla bezpieczeństwa europejskiego ze strony Federacji Rosyjskiej oraz by kontynuowała wcześniejsze rozmowy o całościowej strategii UE wobec Rosji; wzywa UE i europejskich sojuszników do omówienia długoterminowych planów dotyczących bezpieczeństwa w Europie, by wspólnie stawić czoła przyszłym zagrożeniom militarnym na kontynencie; wyraża zaniepokojenie ciągłym pogarszaniem się stanu głównych filarów struktury bezpieczeństwa międzynarodowego i kontroli zbrojeń, którymi Rosja manipuluje i które niejednokrotnie narusza; wzywa Radę i Komisję, aby w Strategicznym kompasie uznały zatem Rosję za poważne zagrożenie dla kontynentu europejskiego, co stwierdzono również w sprawozdaniu grupy analitycznej NATO;

18.  wzywa Federację Rosyjską, by zaprzestała jednostronnych środków sprzecznych ze zobowiązaniami z porozumień mińskich i utrudniających ich dalsze wdrażanie, zaostrzających konflikt we wschodniej Ukrainie i budzących na arenie międzynarodowej wątpliwości co do woli politycznej i zdolności Federacji Rosyjskiej do przestrzegania jej zobowiązań;

19.  wzywa Rosję i popieranych przez nią separatystów do przestrzegania porozumienia o zawieszeniu broni; wzywa Rosję do konstruktywnego zaangażowania się w prace normandzkiej czwórki i trójstronnej grupy kontaktowej oraz do wypełnienia zobowiązań międzynarodowych, zwłaszcza zobowiązań zapisanych w porozumieniach mińskich i Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza; wzywa do natychmiastowego uwolnienia wszystkich nielegalnie zatrzymanych i więzionych obywateli Ukrainy; zachęca również Radę do rozszerzenia zakresu sankcji, by objąć nimi takie działania jak polityka przyznawania paszportów rosyjskich i organizacja nielegalnych wyborów na Krymie oraz decyzja o włączeniu mieszkańców tych części ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego, których nie kontroluje obecnie państwo ukraińskie, do głosowania w wyborach do Dumy we wrześniu 2021 r., a także zachęca do podniesienia ceny, jaką Rosja płaci za blokowanie wdrażania porozumień mińskich i rozmów normandzkiej czwórki; zwraca się do Międzynarodowego Trybunału Karnego o zbadanie zbrodni popełnionych przez stronę rosyjską i jej pełnomocników na Półwyspie Krymskim i we wschodniej Ukrainie; podkreśla, że Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i sprawy prowadzone zgodnie z zasadą jurysdykcji uniwersalnej mogą mieć w tym względzie pewną rolę do odegrania; uważa, że polityczne i wojskowe przywództwo faktycznych władz tzw. Ługańskiej i Donieckiej Republiki Ludowej należy objąć sankcjami w globalnym systemie sankcji UE za naruszenia praw człowieka;

20.  podkreśla znaczenie specjalnej misji obserwacyjnej OBWE na Ukrainie oraz jej zdolności do nieskrępowanego kontynuowania prac po marcu 2022 r., czyli po planowanym wygaśnięciu jej dotychczasowego mandatu; stanowczo potępia działania Rosji uniemożliwiające specjalnej misji obserwacyjnej OBWE wypełnianie jej roli, jako że zakłóca działanie bezzałogowych statków powietrznych misji i blokuje dostęp obserwatorów do okupowanych terytoriów; ubolewa nad decyzją Rosji o zamknięciu misji obserwacyjnej OBWE w rosyjskich punktach kontrolnych w Gukowie i Doniecku;

21.  zdecydowanie popiera starania Ukrainy o postawienie przed sądem rosyjskich najemników, którzy dopuścili się zbrodni wojennych, oraz wzywa UE i jej państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy w tym celu;

22.  ponownie wyraża poparcie dla międzynarodowego dochodzenia w sprawie okoliczności tragicznego zestrzelenia samolotu malezyjskich linii lotniczych (lot MH17), które może być zbrodnią wojenną, i ponawia apel o pociągnięcie winnych do odpowiedzialności;

23.  potępia podpisanie przez prezydenta Putina dekretu o uproszczeniu zasad handlu, który ma ułatwić dostęp towarów do tymczasowo niekontrolowanych przez rząd części ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego oraz wywóz towarów z tych obszarów, i wzywa Rosję do uchylenia tego dekretu; podkreśla, że takie środki jednostronne są pogwałceniem suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy, w tym w dziedzinie kontroli celnej, oraz że mogą one zwiększyć napięcia i utrwalić status quo, a zarazem utrudnić przyszły proces reintegracji;

24.  popiera utworzenie i działalność międzynarodowej Platformy Krymskiej; uważa, że bardzo pomaga to w utrzymaniu sprawy nielegalnej aneksji Półwyspu Krymskiego w centrum uwagi społeczności międzynarodowej; wyraża zadowolenie z powodu zdecydowanego poparcia UE dla tej inicjatywy i wzywa UE, by dalej pomagała rozwijać format konsultacji i koordynacji; ubolewa, że organizacje międzynarodowe i obrońcy praw człowieka nadal nie mają wstępu na Krym;

25.  wzywa Rosjan, by nie wierzyli we wszechobecną oficjalną propagandę przedstawiającą Zachód jako wrogów narodu i państwa rosyjskiego; przypomina, że demokracja i wolność zagrażają tylko skorumpowanym rosyjskim elitom, a nie narodowi; wyraża chęć zaangażowania się w dialog i tworzenie przyszłych stosunków z demokratyczną Rosją; przypomina, że ofiarą zewnętrznej i wewnętrznej agresywnej polityki pod hasłem „Kreml przede wszystkim” jest sam naród rosyjski;

26.  wspiera władze Ukrainy w staraniach o zreformowanie kraju zgodnie z postanowieniami układu o stowarzyszeniu oraz umowy o pogłębionej i kompleksowej strefie wolnego handlu; wzywa instytucje UE, by utrzymały wiarygodną długoterminową perspektywę przystąpienia Ukrainy do UE zgodnie z art. 49 Traktatu o Unii Europejskiej, tak jak w przypadku każdego państwa europejskiego; podkreśla, że takie starania są niezbędne, by zwiększyć odporność Ukrainy i skuteczniej przeciwdziałać obecnej i przyszłej rosyjskiej agresji;

27.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, prezydentowi, rządowi i Radzie Najwyższej Ukrainy oraz prezydentowi, rządowi i Dumie Państwowej Federacji Rosyjskiej.

(1) Dz.U. L 161 z 29.5.2014, s. 3. (2) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 94).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie wdrożenia systemu certyfikacji procesu Kimberley (2021/2885(RSP))

P9_TA(2021)0516 B9-0591/2021

Parlament Europejski,

–  uwzględniając system certyfikacji procesu Kimberley,

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2368/2002 z dnia 20 grudnia 2002 r. wprowadzające w życie system certyfikacji Procesu Kimberley dla handlu międzynarodowego surowcem diamentowym(1) oraz wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadzającego w życie system certyfikacji procesu Kimberley dla handlu międzynarodowego surowcem diamentowym (COM(2021)0115), którego celem jest przekształcenie kolejnych zmian w celu zachowania przejrzystości,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821 z dnia 17 maja 2017 r. ustanawiające obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – Globalny wymiar Europy(3),

–  uwzględniając pytanie do Komisji w sprawie wdrożenia systemu certyfikacji procesu Kimberley (O-000073/2021 – B9‑0044/2021),

–  uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

–  uwzględniając projekt rezolucji Komisji Handlu Międzynarodowego,

A.  mając na uwadze, że system certyfikacji procesu Kimberley ustanowiono w 2003 r. jako system certyfikacji objęty mandatem ONZ w celu powstrzymania handlu konfliktowymi diamentami, który napędzał wojny domowe; mając na uwadze, że system certyfikacji procesu Kimberley ma trójstronną strukturę z udziałem rządów jako decydentów oraz międzynarodowego przemysłu diamentowego i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w charakterze obserwatorów; mając na uwadze, że w systemie certyfikacji procesu Kimberley decyzje podejmuje się w drodze bezwzględnego konsensusu jego 56 członków, reprezentujących 82 kraje, przy czym UE i jej 27 państw członkowskich liczy się jako jeden uczestnik;

B.  mając na uwadze, że system certyfikacji procesu Kimberley definiuje konfliktowe diamenty jako „surowiec diamentowy wykorzystywany przez ruchy rebelianckie lub ich sprzymierzeńców do finansowania konfliktów zmierzających do podważenia rządów zgodnych z prawem”; mając na uwadze, że system certyfikacji procesu Kimberley uważa się za skuteczny w prawie całkowitym powstrzymaniu handlu diamentami konfliktowymi, jak pierwotnie zdefiniowano, i że obecnie handel diamentami konfliktowymi stanowi mniej niż 1% całego handlu surowcem diamentowym, choć w 2003 r. odsetek ten wynosił aż 15%;

C.  mając na uwadze, że nadal dochodzi do naruszeń praw człowieka w związku z wydobyciem diamentów na bogatych w diamenty obszarach dotkniętych konfliktami i obszarach wysokiego ryzyka, które to naruszenia mogą obejmować pracę dzieci i pracę przymusową, bicie, tortury, przemoc seksualną, wymuszone zaginięcia osób, wymuszone eksmisje i przesiedlenia, nielegalne zagarnianie ziemi oraz niszczenie miejsc ważnych pod względem rytualnym lub kulturowym;

D.  mając na uwadze, że od czasu wejścia w życie systemu certyfikacji procesu Kimberley jako globalnej inicjatywy w 2003 r. zmienił się charakter konfliktów i realia w terenie; mając na uwadze, że system certyfikacji procesu Kimberley nie uwzględnia sytuacji, w których publiczne lub prywatne siły bezpieczeństwa, przedsiębiorstwa, przestępcy lub ugrupowania zbrojne stosują powszechną lub systematyczną przemoc w celu zabezpieczenia swoich interesów ekonomicznych w produkcji diamentów; mając na uwadze, że obecnie nie można zaspokoić oczekiwań konsumentów co do pewności pochodzenia i etycznego charakteru pozyskiwania diamentów; mając na uwadze, że skutkuje to spadkiem popytu na naturalne diamenty i w związku z tym ma negatywne konsekwencje dla legalnego przemysłu diamentowego i wydobycia rzemieślniczego; mając na uwadze, że mechanizmy takie jak system certyfikacji procesu Kimberley należy poddawać regularnym przeglądom i aktualizacjom, aby zagwarantować, że będą one w stanie sprostać oczekiwaniom konsumentów i międzynarodowym zobowiązaniom dotyczącym społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i zrównoważonego rozwoju;

E.  mając na uwadze, że UE dążyła do rozszerzenia zakresu pierwotnej definicji diamentów konfliktowych zawartej w dokumencie podstawowym systemu certyfikacji procesu Kimberley w celu uwzględnienia w niej naruszeń praw człowieka, ale nie udało się osiągnąć pomyślnego rezultatu ze względu na konsensualny charakter procesu decyzyjnego oraz sprzeciw niektórych głównych krajów produkujących, handlujących i konsumujących;

F.  mając na uwadze, że system gwarancji Światowej Rady Diamentów jest dobrowolnym branżowym programem samoregulacji, który śledzi diamenty z certyfikatem procesu Kimberley poprzez łańcuch dostaw aż po handel oszlifowanymi i wypolerowanymi kamieniami;

1.  podkreśla pilną potrzebę zmiany definicji diamentów konfliktowych w celu uzupełnienia jej o kwestię praw człowieka oraz społeczny i środowiskowy wymiar konfliktu związanego z produkcją diamentów, aby zagwarantować, że diamenty trafiające na rynek UE nie będą miały związku z żadnym naruszeniem praw człowieka ani przestępstwami środowiskowymi, niezależnie od tego, czy zostały one popełnione przez grupy rebeliantów, rządy czy prywatne przedsiębiorstwa; zwraca uwagę, że oprócz surowca diamentowego system certyfikacji procesu Kimberley powinien mieć też zastosowanie do kamieni oszlifowanych i wypolerowanych;

2.  wzywa do skuteczniejszego wdrożenia systemu certyfikacji procesu Kimberley w celu zapewnienia, że żadne konfliktowe diamenty nie trafią do legalnych łańcuchów dostaw; apeluje o wzmocnienie i poprawę monitorowania i egzekwowania kontroli wewnętrznych w państwach uczestniczących; wzywa strony systemu certyfikacji procesu Kimberley do stworzenia niezależnego mechanizmu monitorowania, ponieważ zalecenia wydawane w następstwie wzajemnych wizyt kontrolnych mają charakter niewiążący i często nie są w stanie zaradzić uchybieniom we wdrażaniu wewnętrznych środków kontroli ani wprowadzić znaczących zmian w przypadkach niezgodności z minimalnymi wymogami systemu certyfikacji procesu Kimberley;

3.  wyraża głębokie zaniepokojenie ostatnimi doniesieniami o próbach uciszania obserwatorów społeczeństwa obywatelskiego na ostatnim międzysesyjnym posiedzeniu dotyczącym procesu Kimberley; ponownie podkreśla istotną rolę społeczeństwa obywatelskiego w trójstronnej strukturze systemu certyfikacji procesu Kimberley i wzywa do pełnego poszanowania wolności słowa przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego; zwraca uwagę na znaczenie zapewnienia wiarygodnego finansowania organizacjom społeczeństwa obywatelskiego działającym w obszarze konfliktowych minerałów i diamentów;

4.  z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie legalnego przemysłu diamentowego w system certyfikacji procesu Kimberley oraz ustanowienie systemu gwarancji Światowej Rady Diamentów; zauważa, że tworzenie miejsc pracy i dochody dla społeczności górniczych zależą od stabilnych, przejrzystych i odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze diamentów;

5.  zwraca uwagę, że należy umożliwić śledzenie drogi diamentów od momentu wydobycia do wprowadzenia na rynek w sposób, który nie ogranicza się do zwykłej papierowej dokumentacji towarzyszącej transportowi diamentów; jest w pełni otwarty na koncepcję wykorzystania nowych technologii, takich jak łańcuch bloków, do poprawy identyfikowalności; z zadowoleniem przyjmuje działania na rzecz cyfryzacji certyfikatów procesu Kimberley;

6.  podkreśla znaczenie zajęcia się podstawowymi przyczynami konfliktów i przemocy związanych z diamentami w całym łańcuchu dostaw; wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych do dopilnowania, by w ramach programu tematycznego „Pokój, stabilność i zapobieganie konfliktom” przeznaczono wystarczające środki na budowanie zdolności, aby wspierać zrównoważone i wrażliwe na konflikty zarządzanie zasobami naturalnymi oraz zgodność z procesem Kimberley i innymi podobnymi inicjatywami mającymi zastosowanie do minerałów z regionów ogarniętych konfliktami z myślą o poprawie warunków życia społeczności górniczych i usprawnieniu wydobycia rzemieślniczego; apeluje, by podmioty przydzielające fundusze geograficzne uwzględniały również działania związane z budowaniem zdolności i zapobieganiem konfliktom;

7.  wzywa UE, aby nadal była światowym liderem we wdrażaniu inicjatyw na rzecz odpowiedzialnego pozyskiwania, takich jak Wytyczne OECD dotyczące należytej staranności dla odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka, a także zaktualizowane Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych; ponownie podkreśla, że odpowiedzialne pozyskiwanie i należyta staranność muszą być zgodne z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka;

8.  wzywa UE do dawania przykładu i dalszego wdrażania programu handlowego opartego na wartościach, aby wpłynąć na pozytywne zmiany w krajach nienależących do UE; zauważa w ty kontekście, że w przepisach UE dotyczących handlu diamentami należy odzwierciedlać najwyższy poziom ambicji; wzywa UE do rozważenia dodatkowych autonomicznych środków, aby – z myślą o wyeliminowaniu niedociągnięć systemu certyfikacji procesu Kimberley – dopilnować, by surowe, oszlifowane i wypolerowane diamenty mające związek z łamaniem praw człowieka nie były wprowadzane na rynek UE;

9.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych oraz obecnemu przewodniczącemu i wiceprzewodniczącemu systemu certyfikacji procesu Kimberley.

(1) Dz.U. L 358 z 31.12.2002, s. 28. (2) Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1. (3) Dz.U. L 209 z 14.6.2021, s. 1.