Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 138/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regionalnych rachunków ekonomicznych dla rolnictwa (COM(2021)0054 – C9-0020/2021 – 2021/0031(COD))

P9_TA(2022)0053 A9-0282/2021

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2021)0054),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 338 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9-0020/2021),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 74 ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 10 grudnia 2021 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A9-0282/2021),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

3.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 8 marca 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/... zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 138/2004 w odniesieniu do regionalnych rachunków ekonomicznych dla rolnictwa

(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2022/590.)

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników w następstwie wniosku złożonego przez Hiszpanię – EGF/2021/006 ES/Cataluña automotive (COM(2022)0020 – C9-0015/2022 – 2022/0010(BUD))

P9_TA(2022)0054 A9-0038/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2022)0020 – C9‑0015/2022),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/691 z dnia 28 kwietnia 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EFG) oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1309/2013(1) („rozporządzenie w sprawie EFG”),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021−2027(2) („rozporządzenie w sprawie WRF”), w szczególności jego art. 8,

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(3), w szczególności jego pkt 9,

–  uwzględniając pismo przesłane przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A9-0038/2022),

A.  mając na uwadze, że Unia opracowała instrumenty ustawodawcze i budżetowe, aby zapewnić dodatkowe wsparcie pracownikom dotkniętym skutkami globalizacji oraz zmianami technologicznymi i środowiskowymi, takimi jak zmiany we wzorcach światowej wymiany handlowej, spory handlowe, znaczące zmiany w stosunkach handlowych Unii lub strukturze rynku wewnętrznego i kryzysy finansowe lub gospodarcze oraz przejście na gospodarkę niskoemisyjną, bądź zmianami będącymi konsekwencją cyfryzacji lub automatyzacji;

B.  mając na uwadze, że wkłady finansowe z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EFG) powinny być ukierunkowane przede wszystkim na środki aktywnej polityki rynku pracy i zindywidualizowane usługi, które mają na celu szybką reintegrację beneficjentów prowadzącą do godnego i trwałego zatrudnienia, a jednocześnie przygotowanie ich do funkcjonowania w bardziej ekologicznej i cyfrowej gospodarce europejskiej;

C.  mając na uwadze, że Hiszpania złożyła wniosek EGF/2021/006 ES/Cataluña automotive o wkład finansowy z EFG w związku z 705 zwolnieniami w sektorze gospodarki zaklasyfikowanym(4) do działu 29 według NACE Rev. 2 (Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep) w regionie Cataluña (ES51) w Hiszpanii, zaliczanym do poziomu NUTS 2; okres odniesienia dla tego wniosku trwał od 1 stycznia do 1 lipca 2021 r.;

D.  mając na uwadze, że wniosek dotyczy 346 zwolnionych pracowników, którzy zaprzestali prowadzenia działalności w okresie odniesienia w sektorze gospodarki, podczas gdy 359 pracowników zostało zwolnionych przed okresem odniesienia lub po nim w następstwie tych samych wydarzeń, które spowodowały zaprzestanie działalności przez zwolnionych pracowników w okresie odniesienia, w związku z czym zostaną oni również uznani za kwalifikujących się beneficjentów;

E.  mając na uwadze, że wniosek opiera się na kryteriach interwencji określonych w art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia w sprawie EFG, zgodnie z którymi wymagane jest zaprzestanie działalności przez co najmniej 200 zwolnionych pracowników w sześciomiesięcznym okresie odniesienia w przedsiębiorstwach działających w tym samym sektorze gospodarki według klasyfikacji NACE Rev. 2 i zlokalizowanych w jednym regionie lub w dwóch sąsiadujących ze sobą regionach na poziomie NUTS 2 w państwie członkowskim;

F.  mając na uwadze, że 28 maja 2020 r. przedsiębiorstwo Nissan ogłosiło zamknięcie fabryki w Barcelonie, co spowodowało bezpośrednie zwolnienia ponad 2 500 osób i utratę 8 000 miejsc pracy wśród dostawców; mając na uwadze, że zwolnienia, o których mowa w niniejszym wniosku, dotyczą czterech powiatów w regionie Barcelony (Barcelonès, Alt Penedés, Baix Llobregat i Vallès Oriental), w których znajduje się duża liczba przedsiębiorstw w sektorze motoryzacyjnym; mając na uwadze, że liczba pracowników zwolnionych w wyniku procedury zwolnień grupowych w okresie od stycznia do czerwca 2021 r. w Katalonii (7 993 osób) przekracza już liczbę zwolnionych pracowników w całym 2020 r. (7 936 osób) i że liczba zlikwidowanych miejsc pracy w tym regionie wzrosła w latach 2018–2020;

G.  mając na uwadze, że środki z EFG nie mogą przekroczyć maksymalnej rocznej kwoty 186 000 000 EUR (w cenach z 2018 r.), zgodnie z art. 8 rozporządzenia w sprawie ERF;

1.  zgadza się z Komisją, że warunki określone w art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia w sprawie EFG zostały spełnione i że Hiszpanii przysługuje na mocy tego rozporządzenia wkład finansowy w wysokości 2 795 156 EUR, co stanowi 85 % łącznych kosztów wynoszących 3 288 419 EUR, na które składają się wydatki na zindywidualizowane usługi w wysokości 3 138 300 EUR oraz wydatki na wdrożenie EFG w wysokości 150 119 EUR(5);

2.  zauważa, że władze hiszpańskie złożyły wniosek 23 września 2021 r. oraz że Komisja zakończyła ocenę wniosku 20 stycznia 2022 r. i przekazała ją Parlamentowi tego samego dnia;

3.  odnotowuje, że wniosek dotyczy ogółem 705 zwolnionych pracowników, którzy zaprzestali działalności; ponadto zauważa, że Hiszpania oczekuje, iż 450 spośród wszystkich kwalifikujących się beneficjentów skorzysta ze środków pomocowych (beneficjenci objęci pomocą); podkreśla potrzebę przejrzystości na każdym etapie procedury i wzywa do zaangażowania partnerów społecznych we wdrażanie i ocenę pakietu usług;

4.  przypomina, że oczekuje się, iż zwolnienia spowodują poważne skutki społeczne dla Katalonii, gdzie przemysł motoryzacyjny jest trzecim co do wielkości sektorem (po branży chemicznej i spożywczej), zarówno pod względem obrotów, jak i zatrudnienia;

5.  zwraca uwagę, że 34,9 % beneficjentów objętych pomocą ma więcej niż 54 lata, 44,4 % to kobiety, a 50,4 % ma wykształcenie średnie I stopnia lub niższe; jest zdania, że profil wiekowy i poziom wykształcenia beneficjentów objętych pomocą stwarzają szczególne wyzwania w zakresie ponownego zatrudnienia, w związku z czym podkreśla, że trzeba należycie uwzględnić specyfikę wieku, poziomu wykształcenia i połączenia obu tych czynników przy wdrażaniu pakietu zindywidualizowanych usług;

6.  zauważa, że Hiszpania rozpoczęła świadczenie zindywidualizowanych usług na rzecz beneficjentów objętych pomocą 17 stycznia 2022 r., a zatem okres kwalifikowalności do otrzymania wkładu finansowego z EFG będzie trwał od 17 stycznia 2022 r. przez 24 miesiące po dacie wejścia w życie decyzji w sprawie finansowania;

7.  przypomina, że zindywidualizowane usługi, które mają zostać zapewnione zwolnionym pracownikom i stanowią 37,8 % wsparcia finansowego, obejmują następujące działania: warsztaty na temat metod poszukiwania pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenia (kompetencje horyzontalne, przekwalifikowanie, doskonalenie zawodowe i staże, a także szkolenie zawodowe), wspieranie przedsiębiorczości, dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, intensywna pomoc w poszukiwaniu pracy, w tym określanie lokalnych i regionalnych perspektyw zawodowych, poradnictwo po powrocie na rynek pracy i różne zachęty finansowe;

8.  wyraża zadowolenie w związku z tym, że skoordynowany pakiet zindywidualizowanych usług zaplanowano zgodnie z hiszpańską strategią gospodarki o obiegu zamkniętym(6), która musi opierać się na nietoksycznych cyklach materiałowych, i zgodnie ze strategią na rzecz zrównoważonego rozwoju Katalonii(7) oraz że wniosek o wkład z EFG został poparty przez przedstawicieli SOC(8), CIAC(9) i Agència per la Competitivitat de l’Empresa (ACCIÓ)(10) w ramach procesu, w którym uczestniczyli partnerzy społeczni(11); odnotowuje, że działania szkoleniowe powinny spełniać wymóg upowszechniania umiejętności wymaganych w cyfrowej epoce przemysłowej oraz w zielonej i zasobooszczędnej gospodarce, zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia w sprawie EFG;

9.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zachęty obejmują dopłaty (w wysokości do 20 EUR dziennie) do wydatków zwolnionych pracowników pełniących obowiązki opiekuńcze lub osób powracających do pracy (w wysokości 350 EUR miesięcznie, maksymalnie przez okres trzech miesięcy); podkreśla, że zachęta ta ma na celu wspieranie szybkiego ponownego zatrudnienia oraz zachęcenie starszych pracowników do pozostania na rynku pracy;

10.  podkreśla, że władze Hiszpanii potwierdziły, że działania kwalifikowalne nie są objęte pomocą z innych funduszy lub instrumentów finansowych Unii;

11.  przypomina, że aby zapewnić pełną dodatkowość środków, pomoc z EFG nie może zastępować działań, za które na mocy prawa krajowego lub umów zbiorowych odpowiedzialne są przedsiębiorstwa, ani też żadnych świadczeń lub praw beneficjentów środków z EFG;

12.  przypomina, że dekarbonizacja sektora transportu jest bliska; zauważa, że cyfrowa i ekologiczna transformacja będzie miała również wpływ na rynek pracy i oczekuje się, że w istotny sposób ukształtuje sektor motoryzacyjny; przypomina w tym kontekście o ważnej roli, jaką Unia powinna odgrywać w zapewnianiu kwalifikacji niezbędnych przy sprawiedliwej transformacji zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem; zdecydowanie opowiada się za tym, by w latach 2021–2027 EFG nadal okazywał solidarność z osobami będącymi w potrzebie oraz by nadal koncentrował się na wpływie restrukturyzacji na pracowników, i apeluje o to, by przy składaniu przyszłych wniosków zadbano o jak największą spójność polityki; uważa, że należy zwrócić szczególną uwagę na kształcenie zapewniające kwalifikacje, w tym szkolenie zawodowe oraz promowanie tzw. dualnego systemu kształcenia zawodowego, który okazał się skuteczny w kilku państwach członkowskich;

13.  zauważa, że spełniono wszystkie wymogi proceduralne; podkreśla potrzebę przejrzystości na każdym etapie procedury; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie partnerów społecznych w prace grupy roboczej powołanej w celu określenia pakietu środków, w odniesieniu do których wnioskuje się o współfinansowanie z EFG, i wzywa do zaangażowania partnerów społecznych we wdrażanie i ocenę pakietu usług;

14.  zatwierdza decyzję załączoną do niniejszej rezolucji;

15.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do podpisania wraz z przewodniczącym Rady niniejszej decyzji i zapewnienia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

16.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wraz z załącznikiem Radzie i Komisji.

ZAŁĄCZNIK

DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników w następstwie wniosku złożonego przez Hiszpanię (EGF/2021/006 ES / Cataluña automotive)

(Tekst tego załącznika nie został powtórzony w tym miejscu, ponieważ odpowiada on końcowej wersji decyzji (UE) 2022/458.)

(1) Dz.U. L 153 z 3.5.2021, s. 48. (2) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (3) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28. (4) Przedsiębiorstwa, których dotyczy wniosek: Aludyne Automotive Spain SLU, Bosch Sistemas de Frenado SLU, Continental Automotive Spain SA, Faurencia Interior Systems España SAU, Fico Transpar SA, Gruau Ibérica SLU, Magna Seating Spain SLU, Nobel Plastiques Iberia SA, Robert Bosch España (Castellet plant), U-Shin Spain SLU. (5) Zgodnie z art. 7 ust. 5 rozporządzenia w sprawie EFG. (6) https://www.miteco.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/economia-circular/estrategia/ (7) Estrategia para el desarrollo sostenible de Cataluña (8) Servei Públic d'Ocupació de Catalunya (9) Klaster przemysłu motoryzacyjnego Katalonii (CIAC) (10) ACCIÓ jest katalońską agencją ds. konkurencyjności przedsiębiorstw. (11) Comisiones Obreras, UGT, Fomento del Trabajo Nacional (FOMENT) i PIMEC (stowarzyszenie MŚP Katalonii).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EGF/2022/000 TA 2022 – Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji) (COM(2022)0025 – C9-0025/2022 – 2022/0015(BUD))

P9_TA(2022)0055 A9-0037/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2022)0025 – C9‑0025/2022),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/691 z dnia 28 kwietnia 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EFG) i uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1309/2013(1) („rozporządzenie w sprawie EFG”),

–  uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021−2027(2), w szczególności jego art. 8,

–  uwzględniając Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych(3) („porozumienie międzyinstytucjonalne z 16 grudnia 2020 r.”), w szczególności jego pkt 9,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Budżetowej (A9-0037/2022),

A.  mając na uwadze, że Unia opracowała instrumenty ustawodawcze i budżetowe w celu zapewnienia dodatkowego wsparcia pracownikom dotkniętym skutkami globalizacji oraz zmianami technologicznymi i środowiskowymi, takimi jak zmiany w strukturze światowego handlu, spory handlowe, istotne zmiany w stosunkach handlowych Unii lub w strukturze rynku wewnętrznego, oraz kryzysem finansowym lub gospodarczym, a także przejściem na gospodarkę niskoemisyjną bądź zmianami będącymi konsekwencją cyfryzacji lub automatyzacji;

B.  mając na uwadze, że pomoc Unii dla zwolnionych pracowników powinna być dynamiczna i powinno się jej udzielać jak najszybciej i jak najskuteczniej, z należytym uwzględnieniem porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. w odniesieniu do przyjęcia decyzji o uruchomieniu Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników;

C.  mając na uwadze, że Unia rozszerzyła zakres EFG przede wszystkim po to, aby zapewnić wsparcie finansowe w przypadku istotnych działań restrukturyzacyjnych, a tym samym zminimalizować skutki gospodarcze kryzysu związanego z COVID-19;

D.  mając na uwadze, że przyjęcie nowego rozporządzenia w sprawie EFG w 2021 r. jeszcze bardziej rozszerzyło zakres EFG na poważne przypadki restrukturyzacji spowodowane przejściem na gospodarkę niskoemisyjną bądź w wyniku cyfryzacji lub automatyzacji, a jednocześnie obniżyło próg wymagany do uruchomienia EFG z 500 zwolnionych pracowników do 200;

E.  mając na uwadze, że w art. 8 ust. 1 rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093 ustalono maksymalną roczną kwotę dla EFG na 186 mln EUR (w cenach z 2018 r.), a także mając na uwadze, że art. 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie EFG stanowi, że do 0,5% tej kwoty można udostępnić na pomoc techniczną z inicjatywy Komisji;

F.  mając na uwadze, że w 2021 r. Komisja nie zwracała się o żadne wsparcie techniczne ze względu na niepewność dotyczącą ogólnych operacji, w szczególności zdarzeń, które wymagałyby fizycznej obecności, spowodowaną pandemią COVID-19;

G.  mając na uwadze, że pomoc techniczna może obejmować wydatki techniczne i administracyjne związane z wdrażaniem EFG, takie jak działania przygotowawcze, monitorowanie, kontrola, audyt i ocena, a także gromadzenie danych, w tym w odniesieniu do instytucjonalnych systemów informatycznych, działań komunikacyjnych oraz działań zwiększających widoczność EFG jako funduszu lub w odniesieniu do konkretnych projektów i innych środków pomocy technicznej;

H.  mając na uwadze, że proponowana kwota 290 000 EUR stanowi około 0,14% maksymalnego rocznego budżetu dostępnego na EFG w 2022 r.;

1.  zgadza się na zaproponowane przez Komisję środki, które będą finansowane jako pomoc techniczna zgodnie z art. 11 ust. 1 i 4 oraz art. 12 ust. 2, 3 i 4 rozporządzenia w sprawie EFG;

2.  z zadowoleniem przyjmuje utworzenie specjalnej strony internetowej dla EFG i wzywa Komisję do jej regularnego aktualizowania i rozszerzania, aby zwiększyć widoczność europejskiej solidarności okazywanej przez EFG ogółowi społeczeństwa oraz poprawić przejrzystość działań Unii;

3.  z zadowoleniem przyjmuje nieustanną pracę nad znormalizowanymi procedurami dotyczącymi wniosków o wkład z EFG i zarządzania nimi z zastosowaniem funkcji systemu elektronicznej wymiany danych (wspólny system dzielonego zarządzania funduszami – SCF), który umożliwia uproszczenie i szybsze rozpatrywanie wniosków, a także lepszą sprawozdawczość;

4.  odnotowuje, że Komisja wykorzysta budżet dostępny na wsparcie administracyjne do odbycia posiedzeń grupy eksperckiej osób kontaktowych ds. EFG, w której skład wchodzi po jednym członku z każdego państwa członkowskiego, oraz do zorganizowania jednego seminarium z udziałem organów wykonawczych EFG i partnerów społecznych, aby wspierać tworzenie sieci kontaktów między państwami członkowskimi;

5.  wzywa Komisję do dalszego systematycznego zapraszania Parlamentu na te posiedzenia i seminaria zgodnie z odpowiednimi postanowieniami porozumienia ramowego w sprawie stosunków między Parlamentem a Komisją;

6.  wzywa Komisję do dostosowania – w stosownych przypadkach i w razie potrzeby – najlepszych praktyk opracowanych w czasie pandemii COVID-19, nie do ich całkowitego wyeliminowania, gdy pozwolą na to okoliczności pandemii, ale do wykorzystania ich jako podstawy lepszych metod pracy i wymiany;

7.  podkreśla potrzebę dalszego zwiększania ogólnej wiedzy o EFG i jego widoczności; zwraca uwagę, że cel ten można osiągnąć, jeżeli EFG będzie przedmiotem różnego rodzaju publikacji oraz działań audiowizualnych Komisji zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie EFG;

8.  przypomina wnioskującym państwom członkowskim o ich kluczowej roli w szerokim upowszechnianiu działań finansowanych z EFG wśród zainteresowanych beneficjentów, władz lokalnych i regionalnych, partnerów społecznych, mediów i ogółu społeczeństwa, jak stanowi art. 12 rozporządzenia w sprawie EFG;

9.  zatwierdza decyzję załączoną do niniejszej rezolucji;

10.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do podpisania wraz z przewodniczącym Rady niniejszej decyzji i zapewnienia jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

11.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wraz z załącznikiem Radzie i Komisji.

ZAŁĄCZNIK

DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EGF/2022/000 TA 2022 – Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji)

(Tekst tego załącznika nie został powtórzony w tym miejscu, ponieważ odpowiada on końcowej wersji decyzji (UE) 2022/457.)

(1) Dz.U. L 153 z 3.5.2021, s. 48. (2) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11. (3) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 28.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie kurczącej się przestrzeni działania społeczeństwa obywatelskiego w Europie (2021/2103(INI))

P9_TA(2022)0056 A9-0032/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE) i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „Kartą”),

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka (EKPC),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/692 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Obywatele, równość, prawa i wartości” oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1381/2013 i rozporządzenie Rady (UE) nr 390/2014(1),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (rozporządzenie w sprawie warunkowości )(2),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 20 lipca 2021 r. pt. „Sprawozdanie na temat praworządności z 2021 r. Sytuacja w zakresie praworządności w Unii Europejskiej” (COM(2021)0700),

–  uwzględniając wytyczne Komisji z 23 września 2020 r. w sprawie wdrożenia przepisów UE dotyczących definiowania procederu ułatwiania bezprawnego wjazdu, tranzytu i pobytu oraz zapobiegania temu procederowi(3),

–  uwzględniając sprawozdanie grupy Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego ds. praw podstawowych i praworządności z czerwca 2020 r. pt. „National developments from a civil society perspective, 2018–2019” [„Zmiany na szczeblu krajowym z perspektywy społeczeństwa obywatelskiego, lata 2018–2019”],

–  uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) pt. „Wyzwania stojące przed organizacjami społeczeństwa obywatelskiego działającymi na rzecz praw człowieka w UE” opublikowane 17 stycznia 2018 r., biuletyny dotyczące wpływu pandemii COVID-19 na prawa podstawowe w UE opublikowane w 2020 r., a także inne sprawozdania, dane i narzędzia, w szczególności system informacji Unii Europejskiej o prawach podstawowych (EFRIS),

–  uwzględniając sprawozdanie FRA z 22 września 2021 r. pt. „Protecting civic space in the EU” [Ochrona przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w UE],

–  uwzględniając wspólne wytyczne Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) oraz Komisji Weneckiej z 1 stycznia 2015 r. w sprawie wolności zrzeszania się,

–  uwzględniając sprawozdanie Rady Europy z 11 lutego 2019 r. zatytułowane „Kurcząca się przestrzeń działania społeczeństwa obywatelskiego: wpływ na młodych ludzi i ich organizacje”,

–  uwzględniając wytyczne OBWE/ODIHR i Komisji Weneckiej z 8 lipca 2019 r. w sprawie wolności pokojowego zgromadzania się,

–  uwzględniając wytyczne Organizacji Narodów Zjednoczonych z 23 września 2020 r. w sprawie ochrony i promowania przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego,

–  uwzględniając Deklarację ONZ z 9 grudnia 1998 r. o przynależnych jednostkom, grupom i podmiotom społecznym prawie i obowiązku propagowania i ochrony powszechnie uznanych praw człowieka oraz podstawowych wolności,

–  uwzględniając uwagę ogólną nr 34 Komitetu Praw Człowieka ONZ z 12 września 2011 r. w sprawie art. 19: Wolność opinii i wypowiedzi,

–  uwzględniając uwagę ogólną nr 37 Komitetu Praw Człowieka ONZ z 17 września 2020 r. w sprawie art. 21: Prawo do pokojowych zgromadzeń,

–  uwzględniając Konwencję Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z 25 czerwca 1998 r. (konwencja z Aarhus) oraz decyzję VII/9 z 21 października 2021 r. w sprawie mechanizmu szybkiego reagowania umożliwiającego reagowanie na sytuacje związane z art. 3 ust. 8 konwencji z Aarhus,

–  uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2250 (2015), 2419 (2018) i 2535 (2020) w sprawie młodzieży, pokoju i bezpieczeństwa,

–  uwzględniając deklarację ONZ o obrońcach praw człowieka z 1998 r.,

–  uwzględniając zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich z 10 października 2007 r. dotyczące statusu prawnego organizacji pozarządowych w Europie,

–  uwzględniając oświadczenie Komisarz Praw Człowieka Rady Europy z 16 maja 2019 r. zatytułowane „Let’s defend LGBTI defenders” [Brońmy obrońców osób LGBTI],

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) z 20 marca 2019 r. pt. „Odporna demokracja dzięki silnemu i zróżnicowanemu społeczeństwu obywatelskiemu”,

–  uwzględniając opinię EKES-u z 19 października 2017 r. pt. „Finansowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego przez UE”,

–  uwzględniając sprawozdanie roczne za 2020 r. sporządzone przez organizacje partnerskie Platformy Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 2 grudnia 2020 r. pt. „Strategia na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych w UE” (COM(2020)0711),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 3 grudnia 2020 r. w sprawie europejskiego planu działania na rzecz demokracji (COM(2020)0790),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 3 października 2017 r. w sprawie stawienia czoła kurczeniu się przestrzeni działania społeczeństwa obywatelskiego w krajach rozwijających się(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 19 kwietnia 2018 r. w sprawie konieczności ustanowienia instrumentu na rzecz wartości europejskich wspierającego organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które propagują wartości podstawowe w Unii Europejskiej na poziomie lokalnym i krajowym(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 14 listopada 2018 r. w sprawie potrzeby utworzenia kompleksowego mechanizmu UE na rzecz ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych(6),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych(7),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 13 listopada 2020 r. w sprawie wpływu środków stosowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19 na demokrację, praworządność i prawa podstawowe(8),

–  uwzględniając swoją rezolucję z  25 listopada 2020 r. w sprawie wzmocnienia wolności mediów: ochrona dziennikarzy w Europie, nawoływanie do nienawiści, dezinformacja i rola platform(9),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 26 listopada 2020 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej – sprawozdanie roczne za lata 2018–2019(10),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 24 czerwca 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji na temat praworządności z 2020 r.(11),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 17 lutego 2022 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie statusu europejskich stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych(12),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 11 listopada 2021 r. w sprawie wzmocnienia demokracji oraz wolności i pluralizmu mediów w UE – niewłaściwe wykorzystywanie postępowań cywilnych i karnych do uciszania dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego(13),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Prawną,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0032/2022),

A.  mając na uwadze, że Unia opiera się na wartościach zapisanych w art. 2 TUE i że wartości te są wspólne dla państw członkowskich; mając na uwadze, że art. 11 ust. 2 TUE i art. 15 ust. 1 TFUE podkreślają znaczenie dialogu obywatelskiego dla realizacji celów Unii;

B.  mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego to organizacje nienastawione na zysk, niezależne od instytucji publicznych i interesów komercyjnych, których działalność przyczynia się do realizacji wartości określonych w art. 2 TUE i praw podstawowych UE; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogą przyjmować różne formy, takie jak stowarzyszenia i fundacje; mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka, działacze i grupy nieformalne są również kluczowymi podmiotami w społeczeństwie obywatelskim;

C.  mając na uwadze, że tylko dzięki intersekcjonalnemu podejściu można zrozumieć i skutecznie eliminować trudności, jakich doświadczają obywatele, gdy biorą czynny udział w społeczeństwie obywatelskim;

D.  mając na uwadze, że wiele organizacji społeczeństwa obywatelskiego walczy o przetrwanie i boryka się z problemami z finansowaniem, co może poważnie zmniejszać ich skuteczność i zdolność do wypełniania zadań;

E.  mając na uwadze, że przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego odnosi się do ram prawnych i politycznych, w których ludzie i grupy mogą w znaczący sposób uczestniczyć w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym swoich społeczeństw, korzystając z prawa do wyrażania poglądów, prawa do informacji oraz prawa do gromadzenia się, zrzeszania się i prowadzenia dialogu między sobą oraz z władzami;

F.  mając na uwadze, że wolność myśli i wolność wypowiedzi, również w przestrzeni internetowej, stanowią podstawę każdego wolnego i demokratycznego społeczeństwa; mając na uwadze, że aktywizm obywatelski stanowi istotę prawdziwie funkcjonującej demokracji, która zapewnia ochronę i poszanowanie praw mniejszości; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny mieć prawo do uczestnictwa w sprawach będących przedmiotem debaty politycznej i publicznej niezależnie od tego, czy reprezentują stanowisko zgodne z polityką administracji rządowej czy też opowiadają się za zmianą przepisów;

G.  mając na uwadze, że wolność zrzeszania się jest jedną z najważniejszych podstaw demokratycznego i pluralistycznego społeczeństwa, ponieważ pozwala obywatelom działać wspólnie w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i przyczyniać się do właściwego funkcjonowania życia publicznego; mając na uwadze, że wolność zrzeszania się obejmuje nie tylko zdolność do powołania lub rozwiązania stowarzyszenia, ale również zdolność do prowadzenia działalności takiego stowarzyszenia bez nieuzasadnionej ingerencji ze strony państwa; mając na uwadze, że niezbędnym elementem działalności każdego stowarzyszenia jest zdolność do pozyskiwania, zabezpieczania i wykorzystywania środków; mając na uwadze, że zakaz lub rozwiązanie stowarzyszenia powinno zawsze być środkiem ostatecznym, a takie decyzje powinny podlegać środkom odwoławczym;

H.  mając na uwadze, że prawo do pokojowych zgromadzeń jest kamieniem węgielnym demokracji i jest niezbędne dla tworzenia tolerancyjnego i pluralistycznego społeczeństwa, w którym mogą pokojowo współistnieć grupy społeczne o różnych przekonaniach, praktykach lub politykach; mając na uwadze, że ograniczenia pokojowych zgromadzeń i ich nadzorowanie muszą być zgodne z prawem, zasadą konieczności, proporcjonalności i niedyskryminacji;

I.  mając na uwadze, że prawo do informacji stanowi warunek wstępny dla świadomej debaty publicznej i pociągania władz i instytucji publicznych do odpowiedzialności;

J.  mając na uwadze, że wolność wypowiedzi i dostęp do informacji zostały ograniczone w niektórych państwach członkowskich, często pod pretekstem zwalczania dezinformacji dotyczącej COVID-19; mając na uwadze, że działania na rzecz zwalczania terroryzmu lub mowy nienawiści nie powinny prowadzić do nieuzasadnionych ograniczeń wolności wypowiedzi; mając na uwadze, że strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej (SLAPP) były również wykorzystywane do ataków na organizacje społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i aktywistów działających na rzecz ochrony środowiska, praworządności, praw osób LGBTIQ+ i praw kobiet w wielu państwach członkowskich; mając na uwadze, że skutkują one poważnym ograniczeniem wolności wypowiedzi i aktywizmu publicznego;

K.  mając na uwadze, że wolność zrzeszania się jest uszczuplana w niektórych państwach członkowskich przez reformy, w wyniku których organizacjom społeczeństwa obywatelskiego grozi wyrejestrowanie lub które wprowadzają nadmiernie uciążliwe procedury administracyjne, w tym między innymi niewłaściwe stosowanie środków na rzecz przeciwdziałania praniu pieniędzy lub polityki ograniczające prawo do angażowania się w rzecznictwo;

L.  mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich wprowadzono ograniczenia, których zamierzonym celem jest ograniczenie przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego i którym towarzyszy nękanie prawne, administracyjne i podatkowe, kryminalizacja i negatywna retoryka mająca na celu piętnowanie i delegitymizację organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz pozbawienie ich zdolności do prowadzenia legalnej działalności; mając na uwadze, że mowa nienawiści, zarówno w internecie, jak i poza nim, nękanie i ataki słowne i fizyczne pochodzą również od podmiotów niepaństwowych; mając na uwadze szczególne narażenie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka zajmujących się praworządnością, przejrzystością i korupcją, prawami kobiet, w tym zdrowiem seksualnym i reprodukcyjnym oraz prawami w tej dziedzinie, kwestiami środowiskowymi oraz ochroną mniejszości i praw osób LGBTIQ+ oraz wolnością mediów i wolnością wypowiedzi, a także organizacji udzielających pomocy migrantom i osobom ubiegającym się o azyl oraz zaangażowanych w operacje poszukiwawcze i ratownicze;

M.  mając na uwadze, że ograniczenia dotyczące przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w krajach sąsiadujących mają również konsekwencje dla stanu społeczeństwa obywatelskiego w UE i wywierają na niego wpływ;

N.  mając na uwadze, że obostrzenia, działania odwetowe i nadzorcze są ukierunkowane zwłaszcza na niektóre krajowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które pełnią rolę organizacji strażniczych, w szczególności przez udział w monitorowaniu i zgłaszaniu naruszeń praw i wolności, rzecznictwie i rozwiązywaniu sporów prawnych;

O.  mając na uwadze, że Komisarz Praw Człowieka Rady Europy opisała sytuację obrońców praw osób LGBTIQ+ w Europie jako niepokojącą, stwierdzając wiele przypadków nękania w internecie i poza nim, brutalnych napaści, kampanii nienawiści i gróźb śmierci w państwach członkowskich i krajach sąsiadujących; mając na uwadze, że tendencja ta jest powiązana z traktowaniem innych grup mniejszościowych jako kozła ofiarnego i stoi w sprzeczności z zasadą, w myśl której wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swojej godności i praw;

P.  mając na uwadze, że dobre relacje między państwem a jego obywatelami oznaczają, że wszyscy obywatele, w tym dzieci i młodzież, powinni mieć możliwość uczestniczenia w debatach i wpływania na politykę publiczną; mając na uwadze, że demokracja będzie prosperować tylko wtedy, gdy wszyscy będą wierzyli w systemy demokratyczne, a instytucje będą wiarygodne dla obywateli;

Q.  mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie ograniczyły możliwości angażowania się przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego w działalność polityczną; mając na uwadze, że w innych państwach członkowskich oskarżenia o polityczny charakter organizacji społeczeństwa obywatelskiego stały się narzędziem stygmatyzacji i delegitymizacji tych organizacji; mając na uwadze, że delegitymizacja organizacji społeczeństwa obywatelskiego w niektórych państwach członkowskich może wydawać się powiązana z państwowymi lub medialnymi kampaniami oszczerstw; mając na uwadze, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego zgłaszają dyskryminujące i restrykcyjne praktyki finansowania w niektórych państwach członkowskich;

R.  mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich przyjęto strategie polityczne i praktyki wywołujące efekt mrożący przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego, aby wytworzyć autocenzurę i zniechęcić podmioty obywatelskie do korzystania z przysługujących im praw; mając na uwadze, że takie strategie często łączą nieprecyzyjne przepisy, które pozostawiają organom publicznym dużą swobodę decyzyjną, z nieproporcjonalnie wysokimi sankcjami; mając na uwadze, że sama perspektywa zastosowania tych środków może być wystarczająca, by skłonić do autocenzury, bez rzeczywistej potrzeby ich stosowania;

S.  mając na uwadze, że w większości państw członkowskich prawo do pokojowych zgromadzeń zostało ograniczone ze względu na niezbędne zasady dystansu społecznego; mając na uwadze, że w ostatnich latach niektóre państwa członkowskie przyjęły przepisy ograniczające prawo do pokojowego zgromadzania się oraz wprowadziły wymagania dotyczące wydawania pozwoleń i zgłaszania; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich zwiększają się uprawnienia organów ścigania, co wywołuje obawy co do ich konieczności i proporcjonalności;

T.  mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich przepisy nadzwyczajne przyjęte w odpowiedzi na kryzys zdrowotny są wykorzystywane jako pretekst do arbitralnego ograniczania podstawowych praw i wolności oraz tłumienia społeczeństwa obywatelskiego i innych głosów sprzeciwu; mając na uwadze, że w odniesieniu do tych środków w niektórych przypadkach ustalono, że nie spełniają one wymagań dotyczących konieczności, proporcjonalności, ograniczeń czasowych i niedyskryminacji, co oznacza, że wszelkie ograniczenia praw podstawowych i wolności wynikające z tych środków nie mogą być uznane za uzasadnione i zgodne z prawem; mając na uwadze, że pomimo roli odgrywanej przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego w terenie nie przeprowadzono z nimi konsultacji podczas opracowywania środków nadzwyczajnych;

U.  mając na uwadze, że szerzeniu się pandemii COVID-19 towarzyszyło bezprecedensowe zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego w dostarczanie rozwiązań w czasie pandemii i udzielanie wsparcia osobom znajdującym się w trudnej sytuacji; mając na uwadze, że w czasie pandemii organizacje młodzieżowe wywierały pozytywny wpływ na zwalczanie dezinformacji i zwiększanie zaufania do instytucji publicznych; mając na uwadze, że odpowiednie finansowanie w perspektywie długoterminowej i wsparcie instytucjonalne dla społeczeństwa obywatelskiego przynoszą wartość dodaną w czasie kryzysu;

V.  mając na uwadze, że pojawienie się zorganizowanych przez rząd organizacji pozarządowych, których celem jest bezwzględne wspieranie politycznej legitymacji rządzących oraz wspieranie rządu w debatach publicznych i realizacji celów politycznych i które przedstawiają się przy tym jako głos niezależny, stanowi jedną z najpoważniejszych form ataku na organizacje społeczeństwa obywatelskiego, zagrażając ich istnieniu poprzez osłabianie aktywnej postawy obywatelskiej i pozbawiając je finansowania ze środków publicznych;

W.  mając na uwadze, że chociaż organizacje społeczeństwa obywatelskiego w coraz większym stopniu prowadzą działalność gospodarczą i wnoszą wkład w gospodarkę społeczną, nie podjęto żadnych kroków legislacyjnych, aby odblokować ich działalność na szczeblu UE; mając na uwadze, że pomimo konkretnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) zasada niedyskryminacji i swobodnego przepływu kapitału w odniesieniu do darowizn transgranicznych nadal nie jest powszechnie stosowana w państwach członkowskich;

X.  mając na uwadze, że udział organizacji społeczeństwa obywatelskiego w kształtowaniu prawa i polityki powinno się ułatwiać za pomocą ram politycznych, które umożliwią tym organizacjom prowadzenie dialogu z władzami publicznymi; mając na uwadze, że pomimo postępów na szczeblu krajowym i unijnym dialog obywatelski często nadal stanowi proces o charakterze doraźnym;

Y.  mając na uwadze, że finansowanie zagraniczne stało się celem ataków prawnych i politycznych w niektórych państwach członkowskich; mając na uwadze, że ograniczenia nakładane na organizacje społeczeństwa obywatelskiego otrzymujące finansowanie zagraniczne są sprzeczne z prawem Unii, a mianowicie z art. 63 TFUE dotyczącym swobodnego przepływu kapitału i z Kartą; mając na uwadze, że w wyroku w sprawie C-78/18(14) TSUE orzekł, że rozpatrywana ustawa narusza swobodny przepływ kapitału oraz wolność zrzeszania się;

Z.  mając na uwadze, że Unia zaangażowała się w proces w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i transformacji cyfrowej; mając na uwadze, że proces ten będzie wymagał istnienia zdrowej przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, aby umożliwić obywatelom i społecznościom dotkniętym jego skutkami komunikowanie swoich interesów, dyskutowanie o rozwiązaniach politycznych i wypracowywanie nowych umów społecznych;

1.  potwierdza kluczową rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego w realizacji i ochronie wartości Unii określonych w art. 2 TUE oraz w formułowaniu i wdrażaniu prawa, polityk i strategii UE, w tym w walce ze zmianą klimatu, transformacji cyfrowej i odbudowie po pandemii COVID-19; podkreśla ich kluczowy wkład w świadomą debatę publiczną, wyrażanie aspiracji obecnych w społeczeństwie, udzielanie głosu osobom słabszym i zmarginalizowanym, zapewnianie dostępu do zasadniczych usług, dostarczanie wiedzy specjalistycznej w dziedzinie kształtowania polityki, promowanie aktywnego obywatelstwa, działanie w charakterze szkół demokracji oraz pełnienie nieodzownej roli organizacji strażniczych sprawujących demokratyczną kontrolę nad instytucjami państwowymi i zapewniających odpowiedzialność za działania publiczne i wykorzystanie środków publicznych; uznaje w związku z tym, że przestrzeń obywatelska jest nieodłącznym elementem demokracji, praworządności i praw podstawowych; podkreśla, że w związku z tym Unia powinna zobowiązać się do ochrony i rozwoju przestrzeni obywatelskiej na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim;

2.  podkreśla, że aby organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogły się rozwijać, przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego musi być sprzyjającym i bezpiecznym środowiskiem, wolnym od nadmiernej ingerencji, zastraszania, nękania i efektów mrożących, zarówno ze strony podmiotów państwowych, jak i niepaństwowych; przypomina państwom członkowskim o ich pozytywnym obowiązku zapewnienia sprzyjających warunków dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym dostępu do przejrzystych mechanizmów finansowania i mechanizmów dialogu obywatelskiego, zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka w zakresie wolności zrzeszania się, wypowiedzi i zgromadzeń, co potwierdzono również w Karcie; podkreśla znaczenie pluralizmu mediów dla zapewnienia, by organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogły docierać do opinii publicznej i dzięki temu wnosić wkład do debaty publicznej;

3.  ostrzega przed degradacją przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w całej UE w związku z polityką utrudniającą działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ich dostęp do trwałego finansowania oraz możliwości ich udziału w procesie decyzyjnym; potępia wszelkie formy nękania, oczerniania, stygmatyzacji i kryminalizacji organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz traktowania ich jak kozła ofiarnego; podkreśla płynące z tych działań zagrożenia dla aktywnego obywatelstwa i wyrażania krytycznych opinii, co osłabia debatę publiczną, a w związku z tym podważa same podstawy demokracji;

4.  zauważa, że pandemia COVID-19 jeszcze bardziej uwypukliła wiele istniejących wyzwań, przed którymi stoją organizacje społeczeństwa obywatelskiego, o czym świadczy sprawozdanie FRA z 2021 r., w którym stwierdzono, że 57 % organizacji krajowych i lokalnych oświadczyło, że sytuacja uległa „pogorszeniu” lub „znacznemu pogorszeniu” w porównaniu z poprzednimi latami; zauważa z zaniepokojeniem, że niektóre rządy wykorzystały pandemię do ograniczenia przestrzeni obywatelskiej i przyjęcia kontrowersyjnych przepisów i środków dyskryminujących, które nie zawsze są związane z pandemią, podczas gdy zdolność społeczeństwa do mobilizacji była ograniczona, w tym zdolność do udziału w debacie publicznej oraz wolność słowa, zgromadzeń i zrzeszania się;

5.  zgadza się z Komisją, że gdy przestrzeń działania społeczeństwa obywatelskiego kurczy się, jest to oznaką zagrożenia dla praworządności; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja poddała kontroli środowisko dla społeczeństwa obywatelskiego w ramach rocznego sprawozdania na temat praworządności, w którym słusznie wskazano, że praworządność nie może funkcjonować bez dynamicznego społeczeństwa obywatelskiego działającego w bezpiecznym i sprzyjającym środowisku; wzywa zatem Komisję, by nasiliła i uporządkowała monitorowanie sytuacji dotyczącej przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w państwach członkowskich, tworząc „europejski wskaźnik przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego” w oparciu o istniejące ramy pomiaru tej przestrzeni oraz poświęcając jej pełnoprawny rozdział zawierający zalecenia dla poszczególnych krajów w rocznym sprawozdaniu na temat praworządności, które powinno również w pełni uwzględniać prawa podstawowe; wzywa Komisję, by systematycznie wykorzystywała sprawozdania FRA oraz by odwoływała się do niej w zakresie doradztwa metodycznego;

6.  z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez Komisję znaczenia społeczeństwa obywatelskiego w wielu obszarach polityki i strategiach UE oraz w programach finansowania; podkreśla jednak, że fragmentaryczny charakter tego podejścia skutkuje niewielką skutecznością w poprawie sytuacji organizacji społeczeństwa obywatelskiego w terenie;

7.  wzywa zatem Komisję do przyjęcia kompleksowej strategii na rzecz społeczeństwa obywatelskiego w celu ochrony i rozwoju przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w Unii, łączącej wszystkie istniejące narzędzia, wypełniającej luki w monitorowaniu, wsparciu i ochronie oraz wyrażającej rzeczywiste polityczne uznanie dla kluczowej roli, jaką odgrywają organizacje społeczeństwa obywatelskiego w realizacji demokratycznych wartości i polityki, przy jednoczesnym wyraźnym powiązaniu narzędzi monitorowania i sprawozdawczości z mechanizmami egzekwowania UE, by zapewnić terminowe i skuteczne działania następcze; wzywa Komisję, by zbadała inicjatywy służące wzmocnieniu sieci wsparcia dostępnych dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego;

8.  uważa, że w tej strategii na rzecz społeczeństwa obywatelskiego należy określić zbiór konkretnych środków, które zapewnią ochronę i wzmocnienie przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, w tym w drodze następujących działań:

9.  wzywa Radę i Komisję, by zadbały o spójność polityki wewnętrznej i zewnętrznej Unii w odniesieniu do ochrony i zapewniania przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, w tym przez przyjęcie wewnętrznych wytycznych dotyczących obrońców praw człowieka, które będą odpowiadać wytycznym dotyczącym działań zewnętrznych UE;

Sprzyjające otoczenie regulacyjne i polityczne wolne od efektów mrożących, gróźb i ataków

10.  podkreśla, że zdolność organizacji społeczeństwa obywatelskiego do działania zależy od istnienia sprzyjających warunków prawnych i politycznych, a w szczególności od korzystania z wolności zrzeszania się, pokojowych zgromadzeń i wypowiedzi oraz prawa do uczestnictwa w życiu publicznym; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania korzystania z tych praw zgodnie z prawem i standardami europejskimi i międzynarodowymi, w tym z europejską konwencją praw człowieka, zaleceniem Komitetu Ministrów Rady Europy z 28 listopada 2018 r. dla państw członkowskich w sprawie potrzeby wzmocnienia ochrony i promowania przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w Europie, Międzynarodowym paktem praw obywatelskich i politycznych, Deklaracją ONZ o obrońcach praw człowieka oraz wytycznymi ONZ w sprawie ochrony i promowania przestrzeni obywatelskiej, a także do skorzystania z możliwości zwrócenia się do Komisji Weneckiej o opinię w sprawie planowanych przepisów;

11.  przypomina o znaczeniu niezależnego, bezstronnego, profesjonalnego i odpowiedzialnego dziennikarstwa dla informowania o działalności organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zarówno w mediach prywatnych, jak i publicznych, a także o znaczeniu dostępu do informacji publicznych jako kluczowych filarów państw demokratycznych, które opierają się na praworządności;

12.  ubolewa nad rosnącą koncentracją własności mediów kosztem pluralizmu, niezależności i sprawiedliwej publicznej reprezentacji idei i działań organizacji społeczeństwa obywatelskiego. przypomina, że niezależne i odpowiedzialne dziennikarstwo oraz dostęp do pluralistycznych informacji to najważniejsze filary demokracji, a działania i wkład społeczeństwa obywatelskiego mają decydujące znaczenie dla rozwoju demokracji; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły i utrzymały niezależność mediów od nacisków politycznych i gospodarczych oraz zagwarantowały pluralizm i przejrzystość mediów; wzywa Komisję do zaproponowania ogólnounijnych przepisów dotyczących własności mediów w uzupełnieniu zasad przejrzystości własności mediów jako minimalnych wymogów w ramach przyszłego aktu o wolności mediów, aby zwiększyć pluralizm mediów;

13.  uważa, że wkład organizacji społeczeństwa obywatelskiego w jednolity rynek i gospodarkę społeczną, a także ich rola w urzeczywistnianiu strategii politycznych UE i wartości określonych w art. 2 TUE są mocnym argumentem za usunięciem barier dla ich działalności na szczeblu UE; wzywa zatem Komisję do adekwatnej reakcji za pomocą środków, obejmujących wnioski ustawodawcze, służących osiągnięciu tego celu; podkreśla, że takie prawodawstwo nie tylko zapewniłoby podstawową ochronę organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ale również mogłoby stworzyć równe warunki działania, dzięki czemu organizacje te mogłyby w pełni wykorzystać swój potencjał;

14.  wzywa Komisję do uwzględnienia w ocenach skutków systematycznej kontroli przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, ze wskazaniem precyzyjnych kryteriów stanowiących o uznaniu danej przestrzeni za sprzyjającą dla społeczeństwa obywatelskiego, opartych na międzynarodowych standardach praw człowieka w zakresie wolności zrzeszania się, wypowiedzi i zgromadzeń, co potwierdzono również w Karcie, aby zapobiec negatywnym skutkom planowanego prawodawstwa dla przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego; wzywa Komisję do wprowadzenia we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim niezbędnych zabezpieczeń i opracowania projektu wytycznych dotyczących wdrażania przez państwa członkowskie w przypadku stwierdzenia zagrożeń;

15.  wzywa Komisję, by w równym stopniu dokonywała przeglądu i monitorowała wdrażanie prawa UE w celu zagwarantowania, że nie będzie miało negatywnych skutków dla przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, oraz by zapewniła niezbędne środki zaradcze w przypadku stwierdzenia takich skutków; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia podobnych środków zaradczych na szczeblu krajowym;

16.  wzywa Komisję, by wykorzystała uprawnienia przysługujące jej na mocy Traktatów do przedstawienia wniosku dotyczącego unijnych przepisów eliminujących luki i rozwiązujących problemy doświadczane przez podmioty społeczeństwa obywatelskiego w całej Unii, w tym minimalnych standardów w sprawie rejestracji, działalności i finansowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz zabezpieczeń proceduralnych przed powództwami typu SLAPP, oraz by określiła wytyczne, jak wykorzystywać prawo UE do lepszej ochrony społeczeństwa obywatelskiego;

17.  uważa, że statut unijnych stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych mógłby stanowić dodatkową ochronę dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które napotykają nadmierne przeszkody podczas rozpoczynania i prowadzenia działalności;

18.  wzywa państwa członkowskie, by przestrzegały prawa do pokojowych zgromadzeń i ułatwiały korzystanie z niego, przy czym prawo to może być ograniczane wyłącznie z zastrzeżeniem zasad konieczności i proporcjonalności, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem; ostrzega przed rozszerzeniem uprawnień organów ścigania w dziedzinie policyjnego zabezpieczania zgromadzeń w niektórych państwach członkowskich; potępia wszelkie nieproporcjonalne użycie siły wobec protestujących, a także ich kryminalizację, ściganie i nadzór; apeluje do państw członkowskich o natychmiastowe uchylenie przepisów, które nasilają stosowanie przemocy wobec demonstrantów lub ograniczają wolność demonstracji; wzywa Komisję do wydania wytycznych dotyczących ochrony wolności pokojowych zgromadzeń zarówno w czasie stanu zagrożenia zdrowia, jak i w normalnych okolicznościach;

19.  zwraca uwagę, że od początku pandemii znaczna część aktywności społeczeństwa obywatelskiego przeniosła się do internetu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia wolności wypowiedzi, do zwalczania wszelkich form nawoływania do nienawiści oraz do podnoszenia świadomości na temat mowy nienawiści i zagrożeń, jakie stanowi ona dla demokracji i osób fizycznych, w tym w szczególności w internetowych serwisach społecznościowych;

20.  ostrzega przed szkodliwym wpływem polityki i retoryki wywołującej efekt mrożący przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego; wzywa Komisję, aby uczyniła analizę efektów mrożących kluczowym aspektem rocznego sprawozdania na temat praworządności, przyjęła za podstawę sprawę C-78/18 w celu zakwestionowania środków mających skutek zniechęcający w odniesieniu do korzystania z praw zawartych w Karcie, jeżeli możliwe jest podobne podejście, oraz by wnioskowała o środki tymczasowe, aby uniknąć nieodwracalnych szkód w czasie trwania kontroli sądowej;

21.  potępia fakt, że przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego w niektórych państwach członkowskich doświadczają fizycznych i słownych ataków, nękania i zastraszania zarówno w internecie, jak i poza nim, bezpośrednio w związku z prowadzoną działalnością; ubolewa ponadto, że skutki dla zdrowia psychicznego tych przedstawicieli mogą obejmować wypalenie, depresję, „traumę wywołaną przez niesienie pomocy” i „zmęczenie współczuciem” oraz że psychologiczny wpływ, jaki na przedstawicieli organizacji społeczeństwa obywatelskiego może mieć ich praca, nie jest wystarczająco badany; podkreśla, że dzieci i młodzież są szczególnie narażone, ponieważ mogą nie zgłaszać aktów nienawiści i molestowania ze względu na brak wiedzy na temat definicji molestowania oraz sposobów zgłaszania takiego problemu oraz podmiotów, którym należy go zgłaszać;

22.  potępia wszelkie groźby i ataki wobec organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka ze strony podmiotów państwowych i powiązanych z państwem, w tym negatywną i piętnującą retorykę, traktowanie ich jak kozła ofiarnego oraz nękanie prawne, sądowe, administracyjne i podatkowe, a także potępia brak ochrony organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka przez podmioty państwowe przed takimi atakami i groźbami; w równym stopniu potępia wszelkie przypadki ataków i gróźb ze strony podmiotów niepaństwowych, w tym m.in. SLAPP;

23.  jest zaniepokojony niskim poziomem zgłaszania ataków i gróźb wobec organizacji społeczeństwa obywatelskiego na szczeblu krajowym; wzywa państwa członkowskie do jednoznacznego potępienia takich aktów, przyjęcia skutecznych środków zapobiegawczych i systematycznego, szybkiego, dokładnego i bezstronnego prowadzenia dochodzeń w sprawie wszelkich związanych z nimi zarzutów oraz inwestowania w programy szkoleniowe dla organów władzy, by mogły lepiej zajmować się takimi przypadkami; wzywa Komisję, by uzupełniła te procesy, przedstawiając zalecenia i ułatwiając wymianę najlepszych praktyk;

24.  podkreśla, że dobra współpraca społeczeństwa obywatelskiego, policji i właściwych instytucji ma kluczowe znaczenie, by wyeliminować niedociągnięcia i wypracować najlepsze praktyki dotyczące ochrony aktywistów, społeczeństwa obywatelskiego i samej demokracji;

25.  wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu nasilenia przemocy i nienawiści wobec organizacji i aktywistów działających na rzecz mniejszości religijnych lub przeciw rasizmowi, w dziedzinie feminizmu i praw osób LGBTIQ+;

26.  przypomina, że traktowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się prawami kobiet i pracujących z mniejszościami i słabszymi grupami, takimi jak osoby LGBTIQ+, jako kozła ofiarnego nie jest jednorazowym zdarzeniem, lecz stopniową i celową likwidacją praw podstawowych chronionych na mocy art. 2 TUE i stanowi część szerszej strategii politycznej kampanii antygenderowych; wzywa państwa członkowskie, by zachowały szczególną ostrożność w przypadku inicjatyw dążących do ograniczania nabytych praw, które zostały opracowane z myślą o zapobieganiu dyskryminacji i ochronie przed dyskryminacją oraz propagowaniu równości;

27.  wzywa Komisję, by uwzględniła odniesienia do ataków na obrońców praw człowieka w sprawozdawczości prowadzonej na podstawie decyzji ramowej w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii, podczas monitorowania i oceny przepisów i narzędzi UE służących ochronie praw ofiar przestępstw oraz podczas przeglądu przepisów UE dotyczących zwalczania mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści;

28.  zauważa, że Unia nie posiada obecnie skutecznych procedur umożliwiających odpowiednie reagowanie na zgłaszane przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego zagrożenia dla standardów demokratycznych i przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w państwach członkowskich; wzywa do utworzenia unijnego mechanizmu ostrzegania umożliwiającego organizacjom społeczeństwa obywatelskiego i obrońcom praw człowieka zgłaszanie ataków, rejestrowanie ostrzeżeń, stworzenie mapy tendencji oraz zapewnianie ofiarom terminowego i ukierunkowanego wsparcia; uważa, że taki mechanizm usprawniłby również sprawozdawczość na szczeblu Unii, wniósłby wkład w doroczną ocenę Komisji dotyczącą praworządności i przyczyniłby się do poprawy wymiany informacji z ogółem społeczeństwa europejskiego;

29.  wyraża głębokie ubolewanie z powodu odrzucenia zarówno przez Komisję, jak i Radę inicjatywy Parlamentu w sprawie wprowadzenia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych, regulowanego porozumieniem międzyinstytucjonalnym między Parlamentem, Komisją i Radą; przypomina, że monitorowanie przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego jest ściśle powiązane z demokracją i prawami podstawowymi oraz że mechanizm monitorowania wartości wymienionych w art. 2 TUE stanowi najlepsze narzędzie pozwalające podejść całościowo do tej kwestii;

30.  wzywa Komisję, by wykorzystała przysługujące jej uprawnienia wykonawcze wobec państw członkowskich, które nadmiernie ograniczają przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego z naruszeniem przepisów UE, w tym przez wszczynanie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, stosowanie ram na rzecz praworządności, nowego rozporządzenia w sprawie warunkowości oraz procedury określonej w art. 7 TUE; wzywa Komisję do zapewnienia aktywnego udziału społeczeństwa obywatelskiego i znaczącego wkładu w te procesy oraz do zapewnienia odpowiedniej ochrony uzasadnionych interesów odbiorców końcowych i beneficjentów;

31.  utrzymuje, że państwa członkowskie nie powinny kryminalizować rejestracji, działalności, finansowania i transgranicznego przemieszczania się organizacji społeczeństwa obywatelskiego ani w inny sposób negatywnie na nie wpływać; jest w związku z tym zaniepokojony interpretacją przepisów UE w niektórych państwach członkowskich, co może prowadzić do kryminalizacji działań organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka, zwłaszcza w dziedzinie migracji, często w sprzeczności z wytycznymi Komisji; zwraca się do państw członkowskich o położenie kresu bezprawnej kryminalizacji i ściganiu działań poszukiwawczo-ratowniczych oraz wzywa Komisję do aktywnego monitorowania odnośnych państw członkowskich i podejmowania wobec nich działań w tym zakresie; przypomina również, że wszystkie podmioty zajmujące się migrantami ze względów humanitarnych i zaangażowane w działania poszukiwawczo-ratownicze muszą przestrzegać ogólnych zasad prawa międzynarodowego i prawa dotyczącego praw człowieka oraz obowiązujących przepisów europejskich i krajowych zgodnych z tymi zasadami;

Trwały i niedyskryminujący dostęp do zasobów

32.  zauważa, że do wyzwań związanych z finansowaniem, przed którymi stoją organizacje społeczeństwa obywatelskiego, należą: brak wystarczających źródeł finansowania, uciążliwe procedury administracyjne poprzedzające dostęp do finansowania, brak przejrzystości i sprawiedliwości w przyznawaniu środków oraz restrykcyjne kryteria kwalifikowalności;

33.  zwraca uwagę na konkluzje rezolucji ONZ nr 2535 (2020), w szczególności dotyczące faktu, że zwiększone uczestnictwo młodzieży jest nieodzowne dla tworzenia i utrzymywania pokojowych społeczeństw;

34.  podkreśla zarówno potencjalny, jak i rzeczywisty znaczący i pozytywny wkład młodzieży w wysiłki na rzecz demokratycznych i pokojowych społeczeństw; w związku z tym wzywa państwa członkowskie, by zwiększyły inwestycje w młodzież i organizacje młodzieżowe; ponadto apeluje o odpowiednie finansowanie programu Erasmus+, podkreślając jego rolę w tworzeniu demokratycznej Europy;

35.  wzywa Komisję do określenia istniejących przeszkód i zaproponowania kompleksowego zestawu środków i zaleceń, aby zapewnić długoterminowe, przewidywalne, odpowiednie i wspomagające działalność finansowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym finansowanie ich działalności operacyjnej związanej z rzecznictwem i monitorowaniem; podkreśla, że w finansowaniu organizacji społeczeństwa obywatelskiego przez UE należy unikać środków o charakterze biurokratycznym;

36.  uważa, że otwartość i przejrzystość mają zasadnicze znaczenie dla ustanowienia rozliczalności organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz zaufania publicznego do nich, pod warunkiem że celem jest zapewnienie prawdziwej kontroli publicznej oraz że wymagania dotyczące sprawozdawczości pozostają niezbędne i proporcjonalne; potępia wszelkie przypadki nadużyć środków służących przejrzystości w celu stygmatyzowania określonych organizacji społeczeństwa obywatelskiego;

37.  podkreśla znaczenie zapewnienia uzupełniających źródeł finansowania, w tym ze strony instytucji publicznych na wszystkich szczeblach, prywatnych, charytatywnych i indywidualnych darczyńców, ze składek członkowskich i dochodów generowanych w wyniku działalności gospodarczej, a także ze źródeł lokalnych, regionalnych i krajowych, ponieważ mogłoby to pomóc organizacjom społeczeństwa obywatelskiego w uodpornieniu się na wszelkie ewentualne ograniczenia rządowe dotyczące finansowania zewnętrznego; apeluje do państw członkowskich i UE o poprawę otoczenia prawnego organizacji społeczeństwa obywatelskiego i ułatwienie im dostępu do różnorodnych źródeł finansowania, w tym finansowania prywatnego i zagranicznego; podkreśla, że finansowanie publiczne powinno obejmować wszystkie rodzaje działań społeczeństwa obywatelskiego, w tym rzecznictwo, rozwiązywanie sporów prawnych i działalność strażniczą, edukację i zwiększanie świadomości, świadczenie usług oraz budowanie zdolności i koalicji, które promują i chronią wartości unijne określone w art. 2 TUE; wzywa państwa członkowskie i UE, by wyszły poza finansowanie projektów i zapewniły finansowanie podstawowej infrastruktury i wieloletnie cykle finansowania w celu zapewnienia stabilności społeczeństwa obywatelskiego;

38.  potępia wszelkie formy dyskryminacji na tle politycznym lub z wszelkich innych względów podczas przydziału środków publicznych oraz wynikające z tego efekty mrożące; wzywa państwa członkowskie, by zapewniły jasne, przejrzyste i niedyskryminujące procedury w tym zakresie; potępia wszelkie formy ograniczeń w dostępie do finansowania, zwłaszcza wobec organizacji społeczeństwa obywatelskiego i aktywistów działających na rzecz ochrony praw kobiet, osób LGBTIQ+, mniejszości, migrantów i uchodźców;

39.  podkreśla, że kampanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego dotyczące konkretnych kwestii nie powinny podlegać ograniczeniom finansowania pod pretekstem tego, że pokrywają się z wyborami lub innymi kampaniami politycznymi; zauważa, że często fundusze dostępne dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego wymagają współfinansowania, co z kolei może oznaczać, że beneficjent musi zgromadzić część wymaganych środków z innych źródeł, co mogłoby być szkodliwe dla projektu lub działalności organizacji; w związku z tym uważa, że udział wymaganego współfinansowania powinien być racjonalnie ograniczony oraz że należy wziąć pod uwagę różne sposoby monetyzacji;

40.  wyraża ubolewanie z powodu zlecania przez organy publiczne zadań z zakresu służby publicznej organizacjom społeczeństwa obywatelskiego w dziedzinach takich jak mieszkalnictwo, zdrowie, edukacja i azyl, wykracza to bowiem poza zrównoważoną współpracę organów publicznych z organizacjami nienastawionymi na zysk, które mają dobre doświadczenie w pracy z zainteresowanymi osobami i na ich rzecz, i nie towarzyszy temu wsparcie tych organizacji w postaci wystarczających dodatkowych zasobów; podkreśla, że takie praktyki outsourcingu wykorzystują zasoby społeczeństwa obywatelskiego do wypełniania obowiązków państw i nie pozostawiają bardzo potrzebnej przestrzeni dla publicznego udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego poprzez działania w zakresie rzecznictwa, strategicznych powództw i edukacji publicznej;

41.  jest poważnie zaniepokojony pojawieniem się zorganizowanych przez rząd organizacji pozarządowych oraz związanymi z nimi dyskryminacyjnymi i często nieprzejrzystymi praktykami finansowania publicznego; ostrzega przed ich szkodliwym wpływem na demokrację, pluralizm i różnorodność w społeczeństwie obywatelskim oraz na postrzeganie prawomocności organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a tym samym na gotowość obywateli do angażowania się w aktywne obywatelstwo; wzywa państwa członkowskie do kontroli i działań wobec grup nawołujących do nienawiści wbrew obowiązującym przepisom prawa; podkreśla, że mogą one zakłócać debatę publiczną, co może podważać samą istotę demokracji;

42.  wzywa Komisję, by określiła warunki i procedury w celu zagwarantowania, że fundusze unijne przeznaczone dla społeczeństwa obywatelskiego, objęte zarówno zarządzaniem bezpośrednim, jak i dzielonym, będą przyznawane wyłącznie organizacjom, które są całkowicie niezależne od jakiegokolwiek rządu i w pełni przestrzegają wartości UE określonych w art. 2 TUE; wzywa Komisję do zajęcia się zarzutami dotyczącymi dyskryminacyjnego podziału funduszy UE między organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz do podjęcia odpowiednich działań w celu dopilnowania, by finansowanie UE nie wspierało zorganizowanych przez rząd organizacji pozarządowych;

43.  z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie programu „Obywatele, równość, prawa i wartości” ze zwiększonym budżetem w wysokości 1,55 mld EUR na lata 2021–2027 i uznaje, że jest to znacząca odpowiedź na wyzwania, których doświadcza społeczeństwo obywatelskie w UE, oraz pierwszy krok w kierunku stworzenia bardziej systemowych ram pomocy na rzecz organizacji społeczeństwa obywatelskiego w UE; wzywa Komisję do aktywnego konsultowania się z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego przy określaniu programów prac i mechanizmów finansowania, aby zapewnić przejrzystość, elastyczność i przyjazność dla użytkownika; z zadowoleniem przyjmuje mechanizmy ponownego przyznawania środków w ramach komponentu „Wartości Unii”; podkreśla, że istotne jest zabezpieczenie wystarczającego finansowania dla działalności strażniczej, rzecznictwa i rozwiązywania sporów prawnych, a także budowania zdolności, ponieważ działania te zwiększają wkład organizacji społeczeństwa obywatelskiego w ochronę wartości i praw podstawowych UE; wzywa Komisję, by zagwarantowała, że zostaną przeznaczone środki na wsparcie organizacji społeczeństwa obywatelskiego w wykonywaniu zadań i ról przypisanych im w poszczególnych obszarach polityki sektorowej; apeluje o zapewnienie szczególnego finansowania kryzysowego i praktycznego wsparcia dla podmiotów obywatelskich i obrońców praw człowieka, którym zagraża naruszenie ich praw podstawowych;

44.  wzywa Komisję, by podwoiła wysiłki służące zwiększeniu uczestnictwa organizacji społeczeństwa obywatelskiego w programie „Obywatele, równość, prawa i wartości” i innych centralnie zarządzanych funduszach, w tym przez dalsze uproszczenie, stosowanie bardziej elastycznych kryteriów kwalifikowalności oraz ukierunkowane informacje i szkolenia; wzywa Komisję, by ściślej monitorowała praktyki państw członkowskich i wydała zalecenia, by zwiększyć uczestnictwo organizacji społeczeństwa obywatelskiego w programach objętych zarządzaniem dzielonym; wzywa Komisję, by w większym stopniu angażowała i szkoliła organizacje społeczeństwa obywatelskiego w zakresie monitorowania, jak wydatkowane są fundusze UE na szczeblu państw członkowskich;

45.  uważa, że wsparcie budżetowe dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego należy nie tylko zaplanować, ale również promować i wspierać we wszystkich programach UE; ubolewa, że europejski pakiet na rzecz odbudowy nie jest ukierunkowany szczególnie na organizacje społeczeństwa obywatelskiego, oprócz biznesu oraz małych i średnich przedsiębiorstw; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zapewniły zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich etapach wdrażania i monitorowania krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności oraz innych funduszy objętych zarządzaniem dzielonym, a także by zbadały, czy krajowe plany odbudowy wspierają potrzeby w zakresie finansowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego; wzywa Komisję do zadbania o to, by wycofanie finansowania na mocy rozporządzenia w sprawie warunkowości lub na mocy warunków ujętych w funduszach i programach w ramach wieloletnich ram finansowych lub Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, w których poszanowanie praworządności i zasady niedyskryminacji jest warunkiem wstępnym otrzymania finansowania, nie miało negatywnego wpływu na organizacje społeczeństwa obywatelskiego poprzez zapewnienie specjalnych sposobów przekazywania finansowania organizacjom społeczeństwa obywatelskiego dostosowanym do środowiska, w którym działają;

46.  wzywa Komisję do zagwarantowania, że fundusze unijne będą przyznawane wyłącznie organizacjom, które są całkowicie niezależne od jakiegokolwiek rządu i w pełni przestrzegają wartości UE;

47.  potępia podejmowane przez niektóre państwa członkowskie próby nakładania ograniczeń na finansowanie zagraniczne oraz związaną z tym propagowaną przez nie narrację polityczną i środki podejmowane w celu piętnowania lub nękania organizacji społeczeństwa obywatelskiego; przypomina, że TSUE orzekł, że naruszają one swobodny przepływ kapitału oraz wolność zrzeszania się; wzywa Komisję, by nadal wszczynała postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w tym zakresie oraz by systematycznie składała wnioski o zarządzenie środków tymczasowych; wzywa Komisję, by sporządziła mapę ograniczeń finansowania zagranicznego w całej Unii z myślą o zapewnieniu skutecznego przestrzegania zasad potwierdzonych przez TSUE we wszystkich państwach członkowskich;

48.  podkreśla znaczenie zachęt podatkowych dla zwiększenia darowizn prywatnych; zachęca państwa członkowskie, by dalej rozwijały takie systemy; wzywa Komisję, by sporządziła mapę najlepszych praktyk i wydała zalecenia; uznaje znaczenie przestrzegania krajowych przepisów w dziedzinie opodatkowania oraz walki z praniem pieniędzy przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, lecz podkreśla, że nie można nadużywać tych przepisów ani przejrzystości w odniesieniu do finansowania ogólnie, by utrudniać działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego lub wywoływać efekt mrożący na ich członkach i darczyńcach;

49.  przypomina, że międzynarodowe standardy dotyczące wolności zrzeszania się nakładają na władze obowiązek stosowania domniemania na korzyść swobody pozyskiwania i otrzymywania finansowania przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego z dowolnych źródeł oraz domniemania legalności prowadzonej przez nie działalności, a ograniczenia są możliwe, jeżeli są przewidziane prawem, służą realizacji jednego lub większej liczby uzasadnionych celów oraz jeżeli jest to konieczne w społeczeństwie demokratycznym do osiągnięcia tych celów;

50.  wzywa Komisję, by wydała wytyczne dotyczące zasady niedyskryminacji i swobodnego przepływu kapitału w odniesieniu do darowizn transgranicznych; podkreśla, że zbliżenie definicji pożytku publicznego umożliwiłoby wzajemne uznawanie i równe traktowanie pod względem darowizn transgranicznych i korzyści związanych ze statusem pożytku publicznego; wzywa do zdefiniowania na szczeblu UE pojęcia pożytku publicznego, ponieważ taka definicja przyczyniłaby się do zwiększenia liczby darowizn transgranicznych, umożliwiając wzajemne uznawanie statusu pożytku publicznego i równe traktowanie pod względem związanych z nim korzyści; zachęca Komisję, by ustanowiła środki na rzecz zniesienia przeszkód dla transgranicznej działalności filantropijnej i zapewniła równe traktowanie darowizn transgranicznych zgodnie z orzeczeniami TSUE;

Dialog obywatelski i udział w kształtowaniu polityki

51.  podkreśla znaczenie dialogu obywatelskiego w świadomym kształtowaniu polityki i zaznacza, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego odgrywają kluczową rolę jako pośrednicy między obywatelami a władzami na wszystkich szczeblach, zapewniając zorganizowany dialog; podkreśla ważną rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego w konsekwentnych kontaktach z obywatelami, w tym zmarginalizowanymi lub słabszymi grupami społecznymi, oraz uznaje ich wiedzę fachową, nadaje im kluczową rolę w dialogu obywatelskim i podkreśla ich rolę we wzmacnianiu pozycji osób najmniej zaangażowanych w uczestnictwo i wyrażaniu ich obaw, przy jednoczesnym sprawowaniu demokratycznej kontroli nad działaniami publicznymi i zapewnianiu rozliczalności za nie;

52.  z zadowoleniem przyjmuje pozytywne kroki poczynione w niektórych państwach członkowskich w ramach nowych strategii na rzecz dialogu obywatelskiego i komitetów doradczych reprezentujących społeczeństwo obywatelskie; potępia jednak praktyki umyślnego osłabiania udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego, takie jak wykluczanie tych organizacji z procesów publicznych, stosowanie niejasnych przepisów zbiorczych i przyspieszonych procesów parlamentarnych z pominięciem obowiązków przeprowadzenia konsultacji i debaty;

53.  przypomina, że pilna konieczność wprowadzenia środków związanych z COVID-19 często jeszcze bardziej ograniczyła dostęp organizacji społeczeństwa obywatelskiego do procesu decyzyjnego; odnotowuje jednak wysiłki podejmowane w szeregu państw członkowskich, aby przeciwdziałać temu zjawisku;

54.  wyraża ubolewanie, że dialog obywatelski często pozostaje procesem doraźnym; wzywa państwa członkowskie do opracowania spójnych ram politycznych, które zapewnią uporządkowane, przewidywalne i długoterminowe procesy, integracyjny udział i systematyczny przegląd, oraz do przeznaczenia odpowiednich środków, w tym na szkolenia urzędników; wzywa Komisję do przedstawienia zaleceń sporządzonych w ścisłej współpracy ze społeczeństwem obywatelskim w oparciu o analizę istniejących praktyk;

55.  uważa, że wszystkie instytucje UE powinny przeprowadzić przegląd warunków współpracy z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zgodnie z art. 11 TUE, aby zapewnić otwarty, przejrzysty, konstruktywny i regularny dialog ze społeczeństwem obywatelskim na równych zasadach z pozostałymi zainteresowanymi stronami; zwraca się do Komisji o rozważenie przedstawienia porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie dialogu obywatelskiego między wszystkimi głównymi instytucjami, obejmującego wszystkie obszary polityki Unii oraz procesy przekrojowe, takie jak między innymi orędzie o stanie Unii lub Konferencja w sprawie przyszłości Europy;

56.  w tym kontekście uważa, że przewodnicząca Parlamentu Europejskiego mogłaby wyznaczyć jednego z wiceprzewodniczących do prowadzenia otwartego, przejrzystego i regularnego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim; zachęca grupy polityczne, by opracowały własne struktury dialogu obywatelskiego;

57.  wzywa w szczególności Komisję, aby w procesie konsultacji przywróciła równowagę między przedstawicielami interesów korporacyjnych a przedstawicielami innych interesów, takich jak prawa pracownicze, prawa socjalne i ochrona środowiska, a także by przewidziała zabezpieczenia przed nieuczciwymi praktykami lobbingowymi stojącymi w sprzeczności z uczciwym i przejrzystym dialogiem;

58.  wzywa państwa członkowskie, wszystkie instytucje UE, a Komisję w szczególności, aby zapewniły ścisłe konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim w trakcie przygotowywania lub przeglądu przepisów, które mogą potencjalnie wpływać na przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego i wolności obywatelskie;

59.  przyjmuje do wiadomości przyznanie wiceprzewodniczącemu Komisji odpowiedzialności za utrzymywanie otwartego, przejrzystego i regularnego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim; podkreśla, że dialog obywatelski należy nadal wprowadzać w życie; zwraca się w szczególności do Komisji o rozważenie utworzenia w każdej dyrekcji generalnej specjalnych punktów kontaktowych, aby umożliwić społeczeństwu obywatelskiemu utrzymywanie bliskich kontaktów z wiceprzewodniczącym Komisji; uważa, że należy zapewnić znaczącą rolę różnorodnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego za pomocą przejrzystego procesu wyboru w grupach ekspertów i forach doradczych wspierających Komisję oraz zwrócić szczególną uwagę na organizacje społeczeństwa obywatelskiego występujące w imieniu słabszych i niedostatecznie reprezentowanych grup;

60.  wzywa Komisję, aby wykorzystała proces definiowania programów krajowych wykorzystujących fundusze UE oraz wdrażania przez państwa członkowskie strategii i planów działania UE, by zachęcać państwa członkowskie do wprowadzenia skutecznych mechanizmów uczestnictwa organizacji społeczeństwa obywatelskiego i dialogu obywatelskiego; apeluje o zwiększenie uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego w procesie europejskiego semestru i monitorowaniu europejskiego pakietu na rzecz odbudowy;

61.  z zadowoleniem przyjmuje Europejski Rok Młodzieży jako okazję, by dalej promować uczestnictwo i dialog obywatelski w demokratycznym społeczeństwie;

62.  zobowiązuje się do zapewnienia rzetelnych działań następczych w odniesieniu do niniejszego sprawozdania oraz wzywa Komisję i Radę, by przyjęły podobne zobowiązanie;

o
o   o

63.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 156 z 5.5.2021, s. 1. (2) Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1. (3) Dz.U. C 323 z 1.10.2020, s. 1. (4) Dz.U. C 346 z 27.9.2018, s. 20. (5) Dz.U. C 390 z 18.11.2019, s. 117. (6) Dz.U. C 363 z 28.10.2020, s. 45. (7) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 2. (8) Dz.U. C 415 z 13.10.2021, s. 36. (9) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 28. (10) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 107. (11) Dz.U. C 81 z 18.2.2022, s. 27. (12) Teksty przyjęte, P9_TA(2022)0044. (13) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0451. (14) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 18 czerwca 2020 r., Komisja Europejska przeciwko Węgrom, ECLI:EU:C:2020:476.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie roli kultury, edukacji, mediów i sportu w walce z rasizmem (2021/2057(INI))

P9_TA(2022)0057 A9-0027/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności motyw drugi, czwarty, piąty, szósty i siódmy jego preambuły, a także jego art. 2, art. 3 ust. 3 akapit drugi i art. 6,

–  uwzględniając art. 10 i 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 2, 3, 4, 5 i 21,

–  uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w tym trzecią zasadę równości szans, i powiązany plan działania,

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne(1) (dyrektywa o równości rasowej),

–  uwzględniając dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy(2),

–  uwzględniając utworzenie w czerwcu 2016 r. Unijnej Grupy Wysokiego Szczebla ds. Zwalczania Rasizmu, Ksenofobii i Innych Form Nietolerancji,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia wtorek, 22 maja 2018 r. pt. „Budowa silniejszej Europy: rola polityki dotyczącej młodzieży, edukacji i kultury” (COM(2018)0268),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 września 2020 r. pt. „Unia równości: Unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 (COM(2020)0565),

–  uwzględniając komunikat Komisji z 3 grudnia 2020 r. pt. „Europejskie media w cyfrowej dekadzie – Plan działania na rzecz wsparcia odbudowy i transformacji” (COM(2020)0784),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych)(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/817 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiające „Erasmus+”: unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/818 z czwartek, 20 maja 2021 r. ustanawiające program „Kreatywna Europa” (2021–2027)(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/888 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiające program „Europejski Korpus Solidarności”(6),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/692 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Obywatele, równość, prawa i wartości”(7),

–  uwzględniając europejską konwencję praw człowieka,

–  uwzględniając zalecenie Rady z 12 marca 2021 r. w sprawie równouprawnienia, włączenia i partycypacji Romów(8),

–  uwzględniając decyzję ramową Rady 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych(9),

–  uwzględniając sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej na temat praw podstawowych z dnia 9 czerwca 2020 r. oraz jej drugie badanie dotyczące mniejszości i dyskryminacji w UE z dnia 5 grudnia 2017 r., a także powiązane sprawozdanie i streszczenie zatytułowane „Being Black in the EU” z 23 listopada 2018 r. i 15 listopada 2019 r., w których opisano doświadczenia związane z dyskryminacją rasową i przemocą na tle rasowym wśród osób pochodzenia afrykańskiego w UE,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 listopada 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025” (COM(2020)0698),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2021 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030” (COM(2021)0101),

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 listopada 2018 r. w sprawie planu prac w dziedzinie kultury na lata 2019–2022(10),

–  uwzględniając unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów na lata 2020–2030 z dnia 7 października 2020 r.,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 5 października 2021 r. pt. „Strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego (2021–2030)” (COM(2021)0615),

–  uwzględniając rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie protestów antyrasistowskich po śmierci George’a Floyda(11),

–  uwzględniając zalecenie Rady z 22 maja 2018 r. w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania(12),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie praw podstawowych osób pochodzenia afrykańskiego i czarnoskórych Europejczyków w Europie(13),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 września 2020 r. w sprawie wdrażania krajowych strategii integracji Romów: zwalczanie negatywnych postaw wobec osób pochodzenia romskiego w Europie(14),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2021 r. w sprawie praw dziecka w świetle strategii UE na rzecz praw dziecka(15),

–  uwzględniając postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczęte przez Komisję w związku z nieprzestrzeganiem dyrektywy w sprawie równości rasowej w odniesieniu do dyskryminacji dzieci romskich w edukacji (postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego nr 20142174, 20152025 i 20152206),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1057 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające program Europejski Fundusz Społeczny Plus (ESF+)(16),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 listopada 2021 r. w sprawie polityki UE w dziedzinie sportu: ocena i możliwe kierunki dalszych działań(17),

–  uwzględniając wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii (COM(2021)0206),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie Europejskiego obszaru edukacji: wspólne całościowe podejście(18),

–  uwzględniając badanie sporządzone w październiku 2021 r. przez Departament Tematyczny ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej w sprawie roli kultury, edukacji, mediów i sportu w walce z rasizmem,

–  uwzględniając zalecenia utworzonej w Radzie Europy Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji dotyczące polityki ogólnej, w szczególności zalecenie nr 10 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania rasizmu i dyskryminacji w oświacie i procesie edukacji,

–  uwzględniając plan działania Komisji Europejskiej przeciwko rasizmowi i nietolerancji na rzecz rzeczywistej równości z 27 września 2019 r.,

–  uwzględniając szóstą ocenę Komisji dotyczącą Kodeksu postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie,

–  uwzględniając cel 10. wśród celów zrównoważonego rozwoju ONZ – zmniejszenie nierówności w obrębie państw i między nimi,

–  uwzględniając Konferencję w sprawie przyszłości Europy,

–  uwzględniając zalecenia Europejskiej Grupy Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych z października 2021 r. w sprawie nowego kodeksu praktyk postępowania w zakresie dezinformacji,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A9-0027/2022),

A.  mając na uwadze, że dyskryminacja i rasizm naruszają godność ludzką, szanse życiowe, dobrobyt, dobrostan, a często także bezpieczeństwo; mając na uwadze, że stereotypy rasistowskie utrwalają się z każdym kolejnym pokoleniem; mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne jest w UE zakazana; mając na uwadze, że migranci, uchodźcy i osoby ubiegające się o azyl są narażeni na rasizm i zachowania dyskryminacyjne;

B.  mając na uwadze, że według Agencji Praw Podstawowych UE(19) dyskryminacja rasowa i prześladowanie są nadal powszechne w całej Unii Europejskiej; mając na uwadze, że w szczególności mniejszości rasowe, religijne i etniczne są zbyt często narażone na nękanie, przemoc, profilowanie rasowe i etniczne, w tym przez organy egzekwowania prawa, oraz na nawoływanie do nienawiści, zarówno w internecie, jak i poza nim; mając na uwadze, że większość incydentów o podłożu rasistowskim i ksenofobicznym motywowanych nienawiścią nie jest zgłaszana przez ofiary(20); mając na uwadze, że mniejszości rasowe i etniczne w UE zmagają się z dyskryminacją strukturalną, a w niektórych przypadkach z segregacją w niektórych obszarach życia codziennego, takich jak mieszkalnictwo, opieka zdrowotna, zatrudnienie, edukacja i wymiar sprawiedliwości;

C.  mając na uwadze, że plan działania UE na rzecz zwalczania rasizmu na lata 2020–2025 dotyczy rasizmu strukturalnego jako zachowań o charakterze dyskryminacyjnym, które mogą być zakorzenione w instytucjach społecznych, finansowych i politycznych i tym samym wpływać na sprawowanie władzy i podejmowanie decyzji politycznych;

D.  mając na uwadze, że Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka definiuje dyskryminację strukturalną jako zasady, normy, procedury oraz wzorce postaw i zachowań w instytucjach i innych strukturach społecznych, które stanowią przeszkody dla grup lub jednostek w osiąganiu tych samych praw i możliwości dostępnych dla większości społeczeństwa;

E.  mając na uwadze, że migranci, uchodźcy, osoby ubiegające się o azyl polityczny oraz członkowie mniejszości rasowych, religijnych i etnicznych mają ograniczony dostęp do rynku pracy i często są ofiarami wyzysku pracowniczego;

F.  mając na uwadze, że gromadzenie danych dobrej jakości okazało się jednym z najskuteczniejszych sposobów analizy problemów społecznych – zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym – i jest przydatne w formułowaniu, dostosowywaniu, monitorowaniu i opracowywaniu strategii politycznych opartych na dowodach w celu rozwiązania tych problemów;

G.  mając na uwadze, że niektóre osoby kształtujące opinię publiczną i niektórzy politycy w całej UE popierają postawy rasistowskie i ksenofobiczne, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia klimatu społecznego, który stanowi podatny grunt dla rasizmu, dyskryminacji i przestępstw z nienawiści; mając na uwadze, że klimat ten jest dodatkowo podsycany przez ruchy ekstremistyczne, takie jak ruchy faszystowskie i skrajnie prawicowe, które próbują podzielić nasze społeczeństwa; mając na uwadze, że takie działania są sprzeczne ze wspólnymi europejskimi wartościami oraz ideałami demokracji i równości, do których przestrzegania zobowiązały się wszystkie państwa członkowskie;

H.  mając na uwadze, że wiele grup mniejszościowych musi liczyć się z przemocą ze strony policji, w tym w postaci kar zbiorowych i profilowania rasowego; mając na uwadze konieczność przyjęcia konkretnych środków służących przeciwdziałaniu temu zjawisku; mając na uwadze, że ze względu na niedociągnięcia w zakresie praworządności i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych ofiary przemocy ze strony policji nie mają wystarczającej ochrony ani dostępu do wymiaru sprawiedliwości i często spotykają się z prześladowaniem ze strony władz państwowych; mając na uwadze, że rasizm wobec mniejszości etnicznych i rasowych prowadzi do przemocy i zabójstw;

I.  mając na uwadze, że sposób, w jaki ludzie są przedstawiani w mediach, niezależnie od ich pochodzenia rasowego lub etnicznego, może wzmacniać negatywne stereotypy o konotacjach rasowych; mając na uwadze, że sektor kultury i media mają potencjał w zakresie promowania integracji i zwalczania rasizmu oraz walki z takimi stereotypami;

J.  mając na uwadze, że konieczne jest nasilenie walki z rasizmem i dyskryminacją obecnymi w internecie i poza nim w naszych społeczeństwach, zarówno z jawnymi, jak i ukrytymi formami tych zjawisk, oraz że jest to wspólną powinnością; mając na uwadze, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie muszą nadal analizować kwestię rozwiązania problemów rasizmu strukturalnego i dyskryminacji doświadczanych przez wiele grup mniejszościowych, zobowiązać się do zwalczania tych zjawisk i kontynuować prace w tym zakresie;

K.  mając na uwadze, że dezinformacja jest często wymierzona w mniejszości i prowokuje niepokoje społeczne; mając na uwadze, że niezależne i pluralistyczne media, które promują wyważony w swojej wymowie przekaz medialny, przyczyniają się do budowania społeczeństw integracyjnych;

L.  mając na uwadze, że solidarność i poszanowanie życia ludzkiego i innych ludzi to wartości przekazywane z pokolenia na pokolenie; mając na uwadze, że edukacja szkolna odgrywa kluczową rolę w tym procesie;

M.  mając na uwadze, że dostęp do edukacji i poziom wykształcenia jest problemem dla społeczności rasowych w całej Europie; mając na uwadze, że segregacja w edukacji nadal stanowi istotny problem w Europie; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich nadal dochodzi do segregacji dzieci w szkołach oraz że nadal stosowane są dyskryminacyjne praktyki polegające na umieszczaniu dzieci z mniejszości etnicznych i rasowych w szkołach dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną;

N.  mając na uwadze, że szkoły mogą odgrywać ważną rolę w dostarczaniu uczniom doświadczeń związanych z wartością różnorodności, w promowaniu integracji, zwalczaniu rasizmu oraz ograniczaniu stereotypów i uprzedzeń rasowych;

O.  mając na uwadze, że dzieci i ludzie młodzi powinni dostrzegać, że są reprezentowani we wszystkich dziedzinach życia społeczeństwa, w tym w edukacji, którą otrzymują, w klubach kulturalnych i sportowych oraz w zajęciach, w których uczestniczą, a także w internecie i w mediach, z których korzystają;

P.  mając na uwadze, że chociaż sport odgrywa kluczową rolę w życiu społecznym, kulturalnym i edukacyjnym, jest w stanie łączyć ludzi najrozmaitszych ras, grup etnicznych i religii i może być wykorzystywany do łączenia społeczności i promowania takich wartości jak równość, dostępność i szacunek, to w kontekście imprez sportowych i ogólnie sportu wielokrotnie dochodziło do incydentów na tle rasistowskim w całej Europie i pojawiało się wiele wyzwań związanych z rasizmem; mając na uwadze, że należy identyfikować i zwalczać radykalizację w grupach związanych ze sportem;

Q.  mając na uwadze, że negatywne skutki pandemii COVID-19 w nieproporcjonalny sposób dotknęły osoby należące do mniejszości rasowych i etnicznych, tworząc, uwypuklając i pogłębiając nierówności w obszarach takich jak kultura, media, edukacja i sport; mając na uwadze, że w czasie pandemii COVID-19 znacznie wzrosła liczba przypadków nękania i przestępstw motywowanych nienawiścią;

Kontekst ogólny

1.  podkreśla, że rasizm istnieje we wszystkich obszarach naszego życia codziennego i może przybierać różne formy; wzywa do przyjęcia podejścia „zero tolerancji” w tym względzie; przyznaje, że różne grupy, społeczności i osoby doświadczają rasizmu, ksenofobii i dyskryminacji; przyznaje, że każda forma rasizmu ma własną specyfikę oraz, że niektóre formy rasizmu są bardziej widoczne w niektórych państwach członkowskich, między innymi ze względu na czynniki historyczne lub polityczne;

2.  przyjmuje do wiadomości plan działania UE przeciwko rasizmowi; z zadowoleniem przyjmuje włączenie specjalnego rozdziału poświęconego edukacji oraz konkretne odniesienia do mediów, sportu i kultury; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia całościowego podejścia oraz do zapewnienia wystarczających środków finansowych i zasobów na realizację zobowiązań wynikających z planu bez narażania na szwank finansowania istniejących programów i działań, przy jednoczesnym poszanowaniu wartości europejskich;

3.  wzywa Komisję do zadbania o to, by koordynator ds. przeciwdziałania rasizmowi dysponował odpowiednimi zasobami oraz by wszystkie dyrekcje generalne działały na rzecz włączenia kwestii równości rasowej do głównego nurtu wszystkich strategii politycznych UE;

4.  oczekuje na ocenę istniejących ram prawnych UE służących zwalczaniu dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii i innych rodzajów nietolerancji; wzywa Komisję, by przeprowadziła ocenę wdrożenia tych ram, określiła, w jaki sposób można je ulepszyć w razie potrzeby, oraz by uczestniczyła w regularnym dialogu i wymianie najlepszych praktyk z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, w szczególności tymi, które reprezentują interesy osób dotkniętych rasizmem i dyskryminacją rasową;

5.  przypomina, że krajowe plany działania są skutecznym narzędziem reagowania na rasizm, dyskryminację rasową i etniczną oraz związaną z nią nietolerancję w państwach członkowskich, ponieważ umożliwiają podjęcie konkretnych działań w odpowiedzi na konkretne sytuacje; ubolewa, że tylko 15 państw członkowskich ma takie plany(21); wzywa Komisję do opublikowania planowanych wspólnych przewodnich zasad dotyczących krajowych planów działania przeciwko rasizmowi i dyskryminacji rasowej, a także innych narzędzi promowania działań na szczeblu krajowym; apeluje, by plany te obejmowały konkretne cele odzwierciedlające pełną różnorodność społeczeństwa w dziedzinie kultury, edukacji, mediów i sportu; uważa w związku z tym za konieczne gromadzenie i wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi w celu ułatwienia opracowywania przez nie krajowych planów działania oraz wspierania wymiany doświadczeń między agencjami krajowymi;

6.  z zadowoleniem przyjmuje publikację i wdrożenie szczegółowych wytycznych UE w sprawie gromadzenia danych dotyczących równości opartych na pochodzeniu rasowym lub etnicznym zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie w sprawie równości rasowej, określonych tam jako dane dobrowolne i anonimowe oraz zapewniające ochronę danych osobowych, samookreślenie i konsultacje z zainteresowanymi społecznościami; wzywa państwa członkowskie do dostosowania krajowych statystyk oraz usunięcia przeszkód w systematycznym gromadzeniu wysokiej jakości, wiarygodnych, zdezagregowanych i specyficznych dla poszczególnych krajów danych dotyczących równości, do ułatwiania takiego gromadzenia i – w stosownych przypadkach – do usprawniania go w celu zidentyfikowania przyczyn rasizmu i dyskryminacji i podjęcia działań na rzecz zwalczania tych zjawisk oraz w celu wspierania strategii politycznych opartych na dowodach zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wykorzystania tych danych do opracowania strategii politycznych w zakresie sprawiedliwości rasowej oraz do publicznego udostępniania tych informacji, przy pełnym poszanowaniu podstawowego prawa do prywatności, ochrony danych osobowych i odpowiednich przepisów UE, w tym dyrektywy w sprawie równości rasowej, ogólnego rozporządzenia o ochronie danych(22) i proponowanego rozporządzenia o prywatności i łączności elektronicznej(23), a także odpowiednich krajowych ram prawnych;

7.  z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie na rzecz różnorodności i włączenia społecznego w ramach programów „Erasmus+”, „Kreatywna Europa”, „Europejski Korpus Solidarności”, programu „Obywatele, równość, prawa i wartości”, inicjatywy „Nowy europejski Bauhaus”, EFS+ i europejskiej gwarancji dla młodzieży; podkreśla potrzebę systematycznego monitorowania i analizowania wkładu każdego z tych programów w walkę z rasizmem oraz opracowania przeglądu dobrych praktyk; wzywa Komisję do dopilnowania, by niedawno opublikowane strategie włączenia społecznego były włączane do wszystkich odpowiednich unijnych programów oraz inicjatyw w zakresie edukacji, kultury, mediów i sportu, a także do monitorowania ich wdrażania i skuteczności;

8.  z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez Komisję potrzeby przekrojowego podejścia do kształtowania polityki; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia wdrożenia odpowiednich celów dotyczących przeciwdziałania rasizmowi we wszystkich obszarach polityki;

9.  z zaniepokojeniem odnotowuje brak porozumienia w Radzie w kwestii wniosku Komisji z dnia 2 lipca 2008 r. dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną(24); wzywa państwa członkowskie do jak najszybszego wypracowania wspólnego stanowiska w tej sprawie; wspiera Komisję w zachęcaniu do osiągania postępów na drodze do jednomyślności wymaganej do przyjęcia tego wniosku w Radzie;

10.  zachęca do dalszej współpracy między Europejską Komisją przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, organami ds. równości w państwach członkowskich, organizacjami pozarządowymi, rządami i zainteresowanymi stronami, szczególnie tymi, które reprezentują interesy osób i grup dotkniętych rasizmem i dyskryminacją rasową; wzywa w szczególności państwa członkowskie do pełnego wdrożenia zaleceń Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji;

11.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia dla Sojuszu Cywilizacji ONZ w celu wzmocnienia międzynarodowego, międzykulturowego i międzyreligijnego dialogu i współpracy;

12.  podkreśla, że ograniczony dostęp do technologii i infrastruktury cyfrowej w edukacji, kulturze, mediach i sporcie grozi powstaniem nowej formy dyskryminacji i nierówności, którą Komisja i państwa członkowskie muszą się niezwłocznie i we właściwy sposób zająć;

13.  wzywa państwa członkowskie do zorganizowania infolinii, organów mediacyjnych i szkoleń dla personelu w celu odpowiedniego reagowania na przemoc lub inne incydenty o charakterze rasowym lub etnicznym w edukacji, kulturze, mediach i sporcie oraz zgłaszania takich przypadków;

14.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania wzmocnionej strategii wspierania integracji osób z obszarów wiejskich, górskich i odizolowanych, zwłaszcza ludzi młodych i kobiet, w dziedzinie edukacji, kultury, mediów i sportu, przy jednoczesnym rozwijaniu lokalnej i dostosowanej infrastruktury oraz inwestowaniu w nią;

15.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania spójnego planu działania w celu właściwego przeciwdziałania ryzyku dyskryminacji pracowników mobilnych, a w szczególności ich dzieci, w tym ograniczonego dostępu do wysokiej jakości edukacji, kultury, mediów i sportu;

Kultura

16.  zwraca uwagę, że w społeczeństwach europejskich obserwuje się rosnącą różnorodność kulturową oraz coraz większy udział ludności urodzonej w innych krajach i jej potomków; uważa, że kultura, edukacja i sport mają fundamentalne znaczenie dla promowania społeczeństwa otwartego i przyjaznego dla wszystkich; uważa, że ważne jest uznanie wkładu i spuścizny tych osób w europejską kulturę i wiedzę na przestrzeni wieków;

17.  przyznaje, że rasizm jest głęboko zakorzeniony w społeczeństwie i powiązany z jego korzeniami kulturowymi, dziedzictwem i normami społecznymi; podkreśla w związku z tym ważną rolę, jaką kultura może i musi odegrać w zwalczaniu dyskryminacji i rasizmu oraz w promowaniu włączenia społecznego, różnorodności, równości i tolerancji; podkreśla znaczenie promowania kształcenia międzykulturowego;

18.  zwraca uwagę na ogromny wkład różnych społeczności w różnorodność kulturową i językową Europy;

19.  ubolewa, że istnieją przeszkody utrudniające mniejszościom uczestnictwo w kulturze, takie jak stereotypy, uprzedzenia, segregacja i gettoizacja; wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania inicjatyw mających na celu bardziej zróżnicowany udział społeczności i jednostek rasowych w sektorze kultury, w szczególności poprzez wykorzystanie finansowania ze wszystkich odpowiednich programów w celu usunięcia takich barier; wzywa do zwiększenia wsparcia dla istniejących kanałów oraz do rozwoju sieci wsparcia i działań informacyjnych, zwłaszcza dla osób mieszkających na obszarach podmiejskich i wiejskich, w regionach najbardziej oddalonych i innych obszarach w niekorzystnym położeniu;

20.  wzywa państwa członkowskie do podjęcia inicjatyw zachęcających osoby o różnym pochodzeniu rasowym i etnicznym do udziału w wydarzeniach kulturalnych, takich jak systemy bonów lub podobne inicjatywy;

21.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy monitorowania i oceny, w tym poprzez testowanie, udostępnianie i wymianę narzędzi partycypacyjnych i najlepszych praktyk, które mogą zademonstrować skuteczność promowania włączenia społecznego, niedyskryminacji i zwalczania rasizmu za pośrednictwem kultury, a także pomóc w tworzeniu strategii politycznych bardziej sprzyjających włączeniu społecznemu;

22.  wzywa państwa członkowskie i odpowiednie zainteresowane strony do promowania różnorodności w instytucjach kulturalnych na szczeblu pracowników i kadry kierowniczej poprzez wprowadzenie kryteriów kwalifikowalności i przyznawania dotacji w organizacjach otrzymujących środki publiczne oraz do dopilnowania, aby wszyscy pracownicy byli wynagradzani od początku kariery zawodowej;

23.  z zadowoleniem przyjmuje prace grupy roboczej w ramach otwartej metody koordynacji składającej się z pochodzących z państw członkowskich ekspertów ds. równości płci w sektorze kultury i sektorze kreatywnym; wzywa państwa członkowskie do włączenia do kolejnego planu prac w dziedzinie kultury grupy roboczej w ramach otwartej metody koordynacji składającej się pochodzących z państw członkowskich ekspertów ds. zwalczania rasizmu poprzez sztukę i kulturę; wzywa tę grupę roboczą w ramach otwartej metody koordynacji do opracowania badania na temat roli sektora kultury i sektora kreatywnego w promowaniu równości rasowej w tych sektorach;

24.  z zadowoleniem przyjmuje włączenie najbardziej potrzebujących osób i miejsc jako jedną z osi strategicznych nowego europejskiego Bauhausu; wnosi o uwzględnienie w tej inicjatywie włączenia społecznego migrantów w celu zapewnienia im równych szans;

25.  zdecydowanie popiera uznanie przez niektóre państwa członkowskie potrzeby restytucji dóbr kultury i artefaktów państwom ich pochodzenia, ponieważ przyczyni się to do promowania wzajemnego poszanowania i wzajemnego zrozumienia dziedzictwa kulturowego drugiej strony, a także do zwiększenia jego wartości, zwłaszcza poprzez powszechny dostęp do tych dóbr i artefaktów; wzywa do przeprowadzenia niezbędnych badań, analiz i wymian w celu ustanowienia spójnych programów restytucji dóbr kultury i artefaktów państwom ich pochodzenia lub innym właściwym instytucjom kulturalnym, wskazanym przez państwo pochodzenia, zgodnie z odpowiednimi konwencjami międzynarodowymi w sprawie ochrony dziedzictwa kulturowego; zachęca Komisję do ułatwiania dialogu w celu promowania wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi, państwami trzecimi, muzeami i innymi instytucjami kulturalnymi;

Edukacja

26.  uznaje kluczową rolę edukacji i szkoleń w przeciwdziałaniu rasizmowi strukturalnemu i dyskryminacji, budowaniu społeczeństw integracyjnych, przełamywaniu uprzedzeń i stereotypów oraz promowaniu tolerancji, zrozumienia i różnorodności; podkreśla rolę nowego europejskiego obszaru edukacji w zwalczaniu wszelkich form dyskryminacji w szkole i poza nią, a zwłaszcza w tworzeniu wysokiej jakości przestrzeni edukacyjnych sprzyjających włączeniu społecznemu;

27.  podkreśla, że niektóre elementy historii europejskiej, w tym kolonializm, niewolnictwo i ludobójstwo, w szczególności Holokaust, wraz z innymi przejawami rasizmu nadal mają trwały wpływ na dzisiejsze społeczeństwo, w tym na systemy edukacji i opracowywanie programów nauczania; proponuje dokonanie przeglądu programów nauczania w celu przedstawienia historii naszych społeczeństw za pomocą ukierunkowanego i umieszczonego w szerszym kontekście podejścia, aby lepiej zrozumieć jej związek z teraźniejszością i starać się wyeliminować stereotypy prowadzące do dyskryminacji, którą dziś obserwujemy;

28.  podkreśla potrzebę przewidzenia w programach nauczania historii dużo więcej miejsca na obiektywną i opartą na faktach naukę o różnych ideologiach rasowych lub etnicznych, ich formach i źródłach, w tym o niewolnictwie, kolonializmie i faszyzmie, oraz o niewłaściwym wykorzystaniu nauki do ich uzasadnienia, a także o ich konsekwencjach i ewentualnych pozostałościach w obecnych czasach;

29.  zachęca państwa członkowskie do tworzenia warunków do opracowywania zróżnicowanych i integracyjnych programów nauczania oraz narzędzi lub działań edukacyjnych w celu zapewnienia, by te i inne kluczowe materiały obejmowały autorów, historyków, naukowców, artystów i inne osoby z różnych grup rasowych i etnicznych;

30.  podkreśla rolę edukacji we promowaniu postaw obywatelskich i wspólnych wartości, którymi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja; podkreśla znaczenie tworzenia synergii między edukacją obywatelską w całej Europie a polityką UE przeciwko rasizmowi i dyskryminacji; zachęca państwa członkowskie, aby w celu promowania spójności kładły większy nacisk na naukę o historii UE; uważa, że elementy te powinny stanowić integralną część programów edukacji obywatelskiej;

31.  wzywa państwa członkowskie do promowania języka, kultury i historii mniejszości w programach nauczania, muzeach i innych formach ekspresji kulturowej i historycznej oraz do uznania ich wkładu kulturowego w dziedzictwo kulturowe Europy; wzywa państwa członkowskie do opracowania spójnych i jednolitych środków na rzecz promowania, wspierania i promowania sztuki i kultury grup rasowych i etnicznych oraz do badania i zachowania materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego społeczności tradycyjnych, a także do zagwarantowania odpowiedniego finansowania tych działań;

32.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania wielojęzyczności jako ważnego narzędzia zbliżania ludzi;

33.  podkreśla znaczenie zapewnienia odpowiedniego wsparcia dzieciom pracowników mobilnych w państwach członkowskich, aby umożliwić im naukę języka ojczystego i poznanie kultury ich kraju i nowego kraju zamieszkania w celu zapewnienia lepszej integracji;

34.  wzywa do pogłębienia badań nad wspólnymi naukami humanistycznymi, historią, filozofią, językami i literaturą, co może pomóc w promowaniu ducha zgody europejskiej; apeluje o zastosowanie w programach nauczania historii ukierunkowanego podejścia do historii społeczności rasowych i etnicznych żyjących w Europie, aby promować szerszą i opartą w większym stopniu na faktach perspektywę historii europejskiej i światowej oraz przyczynić się do lepszego zrozumienia interakcji między różnymi kontynentami przed kolonizacją europejską, w jej trakcie i po niej; apeluje, aby w książkach historycznych podkreślano wkład społeczności rasowych w rozwój i kształtowanie dzisiejszej Europy;

35.  wzywa państwa członkowskie, aby aktywnie zwalczały uprzedzenia w podręcznikach szkolnych, narzędziach edukacyjnych, filmach i programach dotyczących bieżących wydarzeń skierowanych do dzieci i młodzieży oraz w sporcie; wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia tych celów w realizacji Europejskiego Roku Młodzieży 2022;

36.  zdecydowanie potępia praktykę segregacji rasowej i etnicznej w szkołach, która nadal istnieje w Europie; ostrzega, że takie praktyki prowadzą do marginalizacji, wczesnego kończenia nauki, niskiego współczynnika skolaryzacji i tworzenia równoległych przestrzeni społecznych oraz że utrwalają one dyskryminację strukturalną i utrudniają równy dostęp do wysokiej jakości życia; wzywa wszystkie państwa członkowskie do wprowadzenia lub wzmocnienia strategii politycznych sprzyjających włączeniu społecznemu, aby zapobiec umieszczaniu zmarginalizowanych grup osób uczących się od edukacji przedszkolnej po szkolnictwo wyższe, celowo lub nie, w oddzielnych szkołach, instytucjach edukacyjnych lub klasach, do promowania włączenia społecznego z gwarancją równych szans dla wszystkich oraz do zapewnienia wszystkim dzieciom równego dostępu do wysokiej jakości edukacji i zajęć pozalekcyjnych, w tym do kultury i sportu; zachęca państwa członkowskie do aktywnego promowania integracji dzieci z grup mniejszości w szkołach i społecznościach lokalnych oraz do ochrony świeckiego charakteru edukacji publicznej, przy jednoczesnym poszanowaniu tożsamości kulturowej i religijnej;

37.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań mających na celu wspieranie dzieci należących do mniejszości rasowych i etnicznych oraz ze środowisk w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej na ich ścieżce rozwoju, pomagając im w uczestniczeniu na wysokim poziomie w zajęciach pozaszkolnych (np. sztuka i sport), zapewniając im dostęp do szkół zaspokajających ich szczególne potrzeby, zapewniając wysokiej jakości możliwości kształcenia i udostępniając niezbędne środki finansowe;

38.  wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania każdemu dziecku prawa do edukacji oraz do wprowadzenia środków mających na celu przeciwdziałanie wczesnemu kończeniu nauki i zapobieganie temu zjawisku, a także do zapewnienia równego dla obu płci dostępu do wysokiej jakości edukacji włączającej od wczesnego dzieciństwa po okres dojrzewania; wzywa Komisję do opracowania nowych instrumentów finansowych lub podprogramów, które powinny uzupełniać działania państw członkowskich w celu zapewnienia ukierunkowanego i dostosowanego wsparcia na rzecz wysokiej jakości edukacji dla dzieci w wieku od trzech lat, które doświadczają skrajnego ubóstwa i nie kwalifikują się do istniejących lub przyszłych inicjatyw finansowych UE w dziedzinie edukacji i włączenia społecznego, takich jak Erasmus+, gwarancja dla dzieci czy EFS+;

39.  uznaje znaczenie edukacji dzieci i młodzieży w celu uświadomienia im negatywnych skutków nietolerancji oraz rozwijania ich zdolności krytycznego myślenia; podkreśla potrzebę zadbania o to, by edukacja w zakresie praw człowieka rozpoczynała się od najmłodszych lat, a materiały edukacyjne uwzględniały różnorodność i pluralizm społeczeństwa i nie zawierały żadnych treści rasistowskich;

40.  wzywa Komisję, by wspierała badania nad systemami wczesnego ostrzegania i skutecznymi metodami nauczania w celu zwalczania rasizmu i dyskryminacji w szkołach, z uwzględnieniem najlepszych praktyk z całej Europy oraz by promowała rozpowszechnianie wyników w celu wyeliminowania nękania na tle rasowym;

41.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pracownikom dydaktycznym należącym do mniejszości rasowych i etnicznych równego i sprawiedliwego dostępu do zadań dydaktycznych i edukacyjnych na wszystkich poziomach systemu edukacji oraz do wprowadzenia środków zapewniających ochronę zarówno nauczycieli, jak i osób uczących się przed dyskryminacją rasową w systemie szkolnictwa;

42.  potępia dyskryminację strukturalną tysięcy dzieci uchodźców w Europie, które mają niewielki dostęp do edukacji lub są pozbawione takiego dostępu; stwierdza, że odseparowane klasy w ośrodkach recepcyjnych, często prowadzone przez wolontariuszy, nie mogą zastąpić nauki szkolnej; apeluje, by obowiązkowa edukacja dzieci będących uchodźcami w systemie szkolnictwa kraju przyjmującego stała się warunkiem wstępnym otrzymania finansowania unijnego w obszarze migracji;

43.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia nauczycielom odpowiednich szkoleń, bez względu na ich przedmiot nauczania i specjalizację, wiek uczniów lub rodzaj instytucji, w celu wyposażenia ich w umiejętności i kompetencje kulturowe niezbędne do promowania włączenia społecznego oraz zwalczania dyskryminacji w systemie edukacji; apeluje o zapewnienie wszystkim nauczycielom i osobom pracującym z młodzieżą czasu na udział we wstępnym szkoleniu nauczycieli i ustawicznym szkoleniu zawodowym koncentrującym się na nauczaniu w środowisku wielokulturowym i wielorasowym, w tym w szkoleniach na temat nieświadomych uprzedzeń; wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia programów uczenia się przez całe życie dla urzędników służby cywilnej i państwowych sił bezpieczeństwa, w szczególności w celu wyeliminowania zachowań rasistowskich i ksenofobicznych;

44.  przypomina, że systemy sztucznej inteligencji przeznaczone do wykorzystania w kształceniu i szkoleniu zawodowym, a także w procesach rekrutacji kadry nauczycielskiej są w niektórych przypadkach uznawane za „wysokie ryzyko”; apeluje o przeprowadzanie odpowiednich ocen ryzyka przed zastosowaniem takich narzędzi;

45.  podkreśla znaczenie działań związanych z pamięcią o przeszłości w ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości”, a także potrzebę odpowiedniego finansowania i widoczności projektów mających na celu upamiętnianie, badanie i edukację w zakresie decydujących wydarzeń w najnowszej historii Europy oraz podnoszenie świadomości obywateli europejskich na temat ich wspólnej historii, kultury, dziedzictwa kulturowego i wartości, a tym samym poprawę zrozumienia przez nich Unii, jej początków, celu i różnorodności;

46.  przyznaje, że programy na rzecz mobilności, takie jak Erasmus+, są cennym narzędziem w rozwoju edukacyjnym, społecznym, osobistym i zawodowym oraz przyczyniają się do budowania zrozumienia dla innych osób; zachęca do stałego wspierania takich programów;

47.  podkreśla wartość edukacji obywatelskiej w UE dla wzajemnego zrozumienia i spójności społecznej, o czym są przekonani również obywatele, którzy wnieśli wkład w Konferencję w sprawie przyszłości Europy i co zostanie również uwzględnione we wnioskach z konferencji, które mają zostać opublikowane w tym roku;

48.  podkreśla, że ważne jest uznawanie kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, a także automatyczne uznawanie dyplomów i kwalifikacji, jako kluczowych narzędzi otwierania możliwości dla osób z grup rasowych i etnicznych, zwalczania rasizmu strukturalnego i dyskryminacji oraz wspierania różnorodności;

49.  uznaje, że, w zdobywaniu wykształcenia ważne jest posiadanie wzorów do naśladowania; zachęca do utworzenia ogólnoeuropejskiej platformy osób i grup osób wywodzących się ze środowisk mniejszości rasowych i etnicznych, które mogłyby dzielić się swoimi doświadczeniami z osobami uczącymi się;

50.  podkreśla znaczenie podnoszenia świadomości ogółu społeczeństwa i opinii publicznej na temat zróżnicowanego charakteru naszych społeczeństw za pomocą materiałów edukacyjnych i innych materiałów informacyjnych;

51.  wzywa państwa członkowskie do unikania cięć w budżecie przeznaczonym na programy edukacyjne, ponieważ mogłoby to ograniczyć zakres dyskusji na temat świadomości międzykulturowej i przeciwdziałania rasizmowi(25);

52.  podkreśla znaczenie finansowanych przez UE programów społecznych, w szczególności programów w zakresie posiłków szkolnych, czy integracji dzieci i młodzieży w niekorzystnej sytuacji społecznej;

Media

53.  podkreśla znaczenie reprezentacji i różnorodności w rozwoju społeczeństw integracyjnych; przypomina, że media ponoszą odpowiedzialność za odzwierciedlanie społeczeństw w całej ich różnorodności i ubolewa nad brakiem różnorodności rasowej i etnicznej w wielu mediach; wzywa sektor kultury i sektor mediów do unikania praktyk powielających lub wzmacniających negatywne stereotypy dotyczące mniejszości etnicznych i rasowych oraz zachęca je do pokazywania członków tych mniejszości w pozytywnych rolach; wzywa odpowiednie zainteresowane strony do zajęcia się kwestią różnorodności i reprezentacji w swoich organizacjach, w tym poprzez wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za różnorodność i wdrażanie inicjatyw mających na celu poprawę umiejętności pracowników sektora mediów w kwestiach różnorodności i włączenia społecznego w celu lepszego odzwierciedlenia niezależnego i pluralistycznego charakteru ich zadań;

54.  z zadowoleniem przyjmuje prowadzoną przez Komisję kampanię informacyjną i uświadamiającą mającą na celu wspieranie różnorodności w sektorze audiowizualnym, zarówno w internecie, jak i poza nim; wzywa do skupienia się w tej kampanii na różnorodności i historii społeczności rasowych i innych zmarginalizowanych społeczności oraz do podkreślania w niej, w jaki sposób osiągnięcie sprawiedliwości rasowej może przyczynić się do powstania bardziej spójnej, pokojowej i demokratycznej Europy dla wszystkich;

55.  z zadowoleniem przyjmuje powierzenie Europejskiemu Obserwatorium Mediów Cyfrowych zadania polegającego na walce z dezinformacją i działaniami wymierzonymi w społeczności mniejszościowe; podkreśla pilną potrzebę położenia większego nacisku na rozwój krytycznego myślenia, umiejętności korzystania z mediów i umiejętności cyfrowych w programach edukacyjnych; podkreśla, że kampanie i inicjatywy na rzecz umiejętności korzystania z mediów mogą odgrywać decydującą rolę w ograniczaniu przekazów treści stanowiących dyskryminację rasową, rozpowszechnianych za pomocą dezinformacji; podkreśla, że niezbędne jest zapewnienie młodym ludziom narzędzi analitycznych i narzędzi operacyjnych do identyfikowania i zwalczania rozpowszechniania nawoływania do nienawiści w internecie;

56.  wzywa Komisję do zapewnienia pełnej i prawidłowej transpozycji do prawa krajowego państw członkowskich definicji nawoływania do nienawiści w internecie lub poza nim i kryminalizacji przestępstw z nienawiści, a w razie potrzeby do wszczynania postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego;

57.  z zadowoleniem przyjmuje 6. ocenę Kodeksu postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie oraz postępy poczynione w usuwaniu takiego nawoływania; ubolewa jednak, że choć średni wskaźnik liczby powiadomień rozpatrywanych w ciągu 24 godzin pozostaje wysoki (81 %), zmalał on od 2020 r. (90,4 %), oraz że średni wskaźnik usuwania spadł do 62,5 % w porównaniu z latami 2019 i 2020; wzywa Komisję do dalszej współpracy z platformami w celu wyeliminowania nawoływania do nienawiści w internecie oraz do poprawienia wskaźników usuwania, przejrzystości i informacji zwrotnych dla użytkowników;

58.  wyraża zaniepokojenie wzrostem nawoływania do nienawiści i dezinformacji w oparciu o sztuczną inteligencję i algorytmy, które również rozpowszechniają treści rasistowskie i dyskryminujące; zauważa, że nawoływanie do nienawiści i dezinformacja mają natychmiastowe destrukcyjne skutki dla naszych społeczeństw; wzywa do podjęcia wysiłków w celu przeciwdziałania tym działaniom, w szczególności przez projektowanie sztucznej inteligencji i specjalnych algorytmów, których ostatecznym celem jest ograniczenie fali nawoływania do nienawiści i dezinformacji oraz złagodzenie skutków takiej fali;

59.  zauważa powszechne stosowanie języka angielskiego przy projektowaniu, wdrażaniu i wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, w tym w filtrach treści; ostrzega, że nawoływanie do nienawiści w internecie jest również praktykowane w innych językach, w przypadku których filtry treści są mniej skuteczne; apeluje o stosowanie środków mających na celu zwalczanie nawoływania do nienawiści we wszystkich językach;

60.  z zadowoleniem przyjmuje praktykę stosowaną przez niektórych międzynarodowych dostawców usług audiowizualnych, polegającą na umieszczaniu przed przekazami medialnymi informacji o treściach szkodliwych i rasistowskich; popiera rozwój takich praktyk w europejskiej sferze audiowizualnej;

61.  zauważa, że w niektórych państwach członkowskich istnieją organy regulacyjne dla sektora audiowizualnego uprawnione do nakładania sankcji na programy propagujące treści dyskryminacyjne lub rasistowskie; zachęca państwa członkowskie do przyznania ich agencjom regulacyjnym takich uprawnień; wzywa do zapewnienia Europejskiej Grupie Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych dostępu do zasobów umożliwiających właściwą koordynację działań agencji krajowych w zakresie gromadzenia i wymiany dobrej jakości danych, a także w zakresie monitorowania takich zadań; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zawiesiły unijne i krajowe finansowanie mediów, które według właściwych organów regulacyjnych naruszają normy prawne w związku z propagowaniem nawoływania do nienawiści i ksenofobii;

62.  potępia rasistowską retorykę niektórych środków masowego przekazu, które stygmatyzują społeczności rasowe, na przykład poprzez wskazywanie migrantów jako źródła różnych problemów gospodarczych i społecznych oraz nieproporcjonalne informowanie o przestępstwach popełnianych przez migrantów; wzywa państwa członkowskie do podjęcia skutecznych środków w celu zapobiegania szerzeniu przez media stygmatyzującej retoryki, nawoływania do nienawiści, fałszywych narracji i negatywnych obrazów poszczególnych grup etnicznych lub rasowych, używanych głównie do celów odczłowieczenia takich grup;

63.  podkreśla, że konieczne jest zwiększenie odpowiedzialności platform internetowych i sieci społecznościowych za walkę z rozpowszechnianiem nawoływania do nienawiści na tle rasowym wobec migrantów i mniejszości;

Sport

64.  podkreśla, że kluby i federacje sportowe mają do odegrania kluczową rolę w walce z rasizmem, w tym poprzez podnoszenie świadomości; przypomina, że sport, a w szczególności sport zespołowy, jest siłą napędową włączenia społecznego, równości i promowania wartości UE, jak określono w rozporządzeniu w sprawie programu Erasmus+; z zadowoleniem przyjmuje przyznanie funduszy unijnych i krajowych, aby umożliwić osobom żyjącym w ubóstwie, w szczególności mniejszościom i dzieciom, uczestnictwo w sporcie;

65.  zauważa, że walka z rasizmem jest wymieniona w rocznym programie prac programu Erasmus+ na 2022 r. jako jeden z priorytetów dla partnerstw w zakresie sportu w ramach działania podstawowego 2 oraz że inicjatywy na rzecz sportu masowego mające na celu włączenie społeczne i zwalczanie rasizmu mogą być finansowane w ramach nowego systemu partnerstw na małą skalę; wzywa Komisję do oceny tych inicjatyw i systematycznego monitorowania liczby i rodzaju projektów sportowych koncentrujących się przede wszystkim na zwalczaniu rasizmu, a także kwot przeznaczonych na te projekty; wzywa Komisję do promowania włączenia migrantów i osób należących do mniejszości rasowych i etnicznych do klubów sportu masowego;

66.  z zadowoleniem przyjmuje wysiłki organizacji pozarządowych i organizacji lokalnych w różnych państwach członkowskich na rzecz wykorzystywania sportu jako sposobu zbliżania ludzi i pielęgnowania wspólnych wspomnień w celu promowania szacunku i integracji; wzywa Komisję do opracowania bazy najlepszych praktyk w zakresie wychowania fizycznego i mediów w celu wspierania ich rozwoju w UE;

67.  uznaje, że należy zwrócić większą uwagę na reprezentację różnych grup w sporcie ogólnie i na stanowiskach kierowniczych w organizacjach sportowych, w tym kobiet i osób o mniejszych szansach, takich jak uchodźcy, mniejszości etniczne i rasowe oraz społeczność LGBTIQ; wzywa międzynarodowe, europejskie i krajowe organy zarządzające sportem oraz zainteresowane strony do wdrożenia środków na rzecz różnorodności i włączenia społecznego, w szczególności w celu zajęcia się kwestią niewielkiej liczby kobiet i przedstawicieli mniejszości etnicznych na stanowiskach kierowniczych i w zarządach; wzywa państwa członkowskie, by opracowały włączające strategie w zakresie sportu i udostępniły wystarczające środki finansowe, aby zapewnić wszystkim dostęp do sportu, bez względu na pochodzenie etniczne, rasę, niepełnosprawność lub pochodzenie społeczno-ekonomiczne;

68.  podkreśla potrzebę stosowania podejścia „zero tolerancji” do rasizmu, nawoływania do nienawiści, przemocy i innych zachowań rasistowskich w sporcie oraz wzywa Komisję, państwa członkowskie i federacje sportowe do opracowania środków zapobiegających takim incydentom, przewidzenia skutecznych sankcji oraz wprowadzenia środków wspierających ofiary i środków zapobiegających atakom na sportowców, którzy potępiają rasizm lub bronią różnorodności;

69.  wzywa Komisję do opracowania zaleceń lub wytycznych dotyczących sportu w celu zwalczania rasizmu w sporcie na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim oraz do promowania integracji i poszanowania na wszystkich szczeblach sportu, w tym osób potrzebujących specjalnej odzieży; zachęca organizacje sportowe i zainteresowane strony na wszystkich szczeblach do aktywnego udziału w pracach nad kodeksem, do podpisania go i włączenia go do swoich statutów; zachęca organizacje do upowszechniania wiedzy o takim kodeksie i jego treści wśród członków i wśród rodzin oraz wśród ogółu społeczeństwa;

o
o   o

70.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 180 z 19.7.2000, s. 22. (2) Dz.U. L 303 z 2.12.2000, s. 16. (3) Dz.U. L 95 z 15.4.2010, s. 1. (4) Dz.U. L 189 z 28.5.2021, s. 1. (5) Dz.U. L 189 z 28.5.2021, s. 34. (6) Dz.U. L 202 z 8.6.2021, s. 32. (7) Dz.U. L 156 z 5.5.2021, s. 1. (8) Dz.U. C 93 z 19.3.2021, s. 1. (9) Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 55. (10) Dz.U. C 460 z 21.12.2018, s. 12. (11) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 63. (12) Dz.U. C 195 z 7.6.2018, s. 1. (13) Dz.U. C 108 z 26.3.2021, s. 2. (14) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 104. (15) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 146. (16) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 21. (17) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0463. (18) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0452. (19) Agencja Praw Podstawowych UE, Drugie Badanie Unii Europejskiej na temat mniejszości i dyskryminacji, Romowie – wybrane wyniki, 6 grudnia 2017 r.; Drugie Badanie Unii Europejskiej na temat mniejszości i dyskryminacji: Muzułmanie – wybrane ustalenia, 21 września 2017 r.; Doświadczenia i postrzeganie antysemityzmu – Drugie badanie na temat dyskryminacji i przestępstw z nienawiści kierowanych przeciwko Żydom w UE, 10 grudnia 2018 r.; Drugie Badanie Unii Europejskiej na temat mniejszości i dyskryminacji: Romowie – wybrane ustalenia, 29 listopada 2016 r.; Drugie Badanie Unii Europejskiej na temat mniejszości i dyskryminacji: Sytuacja osób czarnoskórych w UE, 23 listopada 2018 r. (20) Tamże. (21) Sytuacja w 2019 r. według sprawozdania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z dnia 9 czerwca 2020 r. (22) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1. (23) Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poszanowania życia prywatnego oraz ochrony danych osobowych w łączności elektronicznej (COM(2017)0010). (24) COM(2008)0426. (25) Rola kultury, edukacji, mediów i sportu w walce z rasizmem, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Parlamentu Europejskiego, Departament Tematyczny ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności, październik 2021 r., s. 13.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie polityki spójności jako instrumentu zmniejszania różnic w opiece zdrowotnej i zacieśniania transgranicznej współpracy w dziedzinie zdrowia (2021/2100(INI))

P9_TA(2022)0058 A9-0026/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 168 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który wymaga wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego przy określaniu i wdrażaniu wszystkich polityk i działań Unii, oraz zachęca do współpracy między państwami członkowskimi w celu zwiększenia komplementarności ich usług zdrowotnych w regionach przygranicznych,

–  uwzględniając art. 174 TFUE dotyczący wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego(1),

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej(2) (dyrektywa w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej), w szczególności jej art. 168,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006(3),

–  uwzględniając badanie Komisji na temat współpracy transgranicznej zatytułowane „Capitalising on existing initiatives for cooperation in cross-border regions” [Wykorzystanie doświadczeń z dotychczasowych inicjatyw na rzecz współpracy w regionach transgranicznych] opublikowane w marcu 2018 r.(4),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów z dnia 14 października 2020 r. w sprawie wdrożenia i przyszłych perspektyw transgranicznej opieki zdrowotnej(5),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 listopada 2020 r. zatytułowany „Budowanie Europejskiej Unii Zdrowotnej: Zwiększenie odporności UE na transgraniczne zagrożenia zdrowia” (COM(2020)0724),

–  uwzględniając sprawozdanie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z dnia 19 listopada 2020 r. zatytułowane „ „Health at a Glance: Europe 2020” [Zdrowie i opieka zdrowotna w zarysie: Europa 2020],

–  uwzględniając swoje stanowisko w pierwszym czytaniu z dnia 9 marca 2021 r. w sprawie wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia na lata 2021–2027 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 282/2014 (Program UE dla zdrowia)(6),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/522 z dnia 24 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia (Program UE dla zdrowia) na lata 2021–2027 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 282/2014(7),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające Program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 i (UE) nr 1291/2013(8),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności(9),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1059 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących celu „Europejska współpraca terytorialna” (Interreg) wspieranego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz instrumentów finansowania zewnętrznego(10),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów)(11),

–  uwzględniając badanie z 2021 r. dotyczące współpracy transgranicznej w dziedzinie opieki zdrowotnej, zlecone przez Komisję Rozwoju Regionalnego(12),

–  uwzględniając wytyczne Komisji w sprawie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na lata 2014–2020,

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0026/2022),

A.  mając na uwadze, że brak podstawowej infrastruktury, dobrze wyszkolonego personelu i wysokiej jakości usług w regionach na poziomie NUTS 2 (regiony liczące od 800 000 do 3 mln mieszkańców), w których PKB na mieszkańca jest niższe niż 75 % średniej UE-27, oraz w regionach w okresie przejściowym, w których PKB na mieszkańca wynosi od 75 % do 90 % średniej UE-27, poważnie utrudnia równy dostęp do opieki zdrowotnej i jest głównym powodem, dla którego wysokiej jakości infrastruktura zdrowotna oraz odpowiedni i dobrze wyszkolony personel medyczny powinny być priorytetem dla wszystkich rządów krajowych i regionalnych;

B.  mając na uwadze, że wybuch pandemii COVID-19 uwidocznił kluczowe znaczenie sektora zdrowia i zwiększył presję na systemy opieki zdrowotnej i na pracowników służby zdrowia, a jednocześnie obnażył słabości i niedostatki systemów opieki zdrowotnej oraz rozbieżności i nierówności w opiece zdrowotnej między państwami członkowskimi i w ich obrębie, w szczególności w regionach przygranicznych, najbardziej oddalonych i wiejskich, w tym w regionach słabo zaludnionych;

C.  mając na uwadze, że dzięki inicjatywie inwestycyjnej w odpowiedzi na koronawirusa (CRII) i inicjatywy inwestycyjnej „plus” w odpowiedzi na koronawirusa (CRII+) polityka spójności stanowiła pierwszą linię obrony przed pandemią COVID-19, co dowodzi, że polityka ta może znacząco przyczynić się do zmniejszenia nierówności zdrowotnych poprzez wspieranie postępów w zakresie e-zdrowia, e-medycyny i innych form cyfryzacji, która – choć jest źródłem nowych możliwości – wymaga odpowiedniego sprzętu, by opanować każdą konkretną sytuację, oraz wyszkolonego personelu medycznego, by sprostać każdej konkretnej sytuacji;

D.  mając na uwadze, że standardy świadczenia opieki zdrowotnej w UE nadal są prerogatywą państw członkowskich i bardzo różnią się w zależności od regionu, co rodzi nierówności; mając na uwadze, że regiony poziomu NUTS 2 o PKB na mieszkańca niższym niż 75 % średniej UE–27 absolutnie nie są w stanie przeznaczyć takich środków na opiekę zdrowotną na mieszkańca jak bardziej rozwinięte regiony;

E.  mając na uwadze, że instrumenty unijne służące kompensowaniu niektórych z tych trudności ograniczają się głównie do „miękkiego prawa”, co powoduje ogólne niedostatki; mając na uwadze, że potrzebne jest bardziej ustrukturyzowane podejście na szczeblu Unii uzupełnione solidniejszymi i bardziej kompleksowymi ramami prawnymi oraz prawnie wiążącymi środkami działania, by zacieśnić współpracę i usprawnić koordynację między państwami członkowskimi, lepiej chronić zdrowie obywateli oraz skutecznie wyeliminować istniejące różnice w opiece zdrowotnej;

F.  mając na uwadze, że Komisja wspiera współpracę transgraniczną w dziedzinie opieki zdrowotnej za pomocą licznych badań i inicjatyw finansowanych z funduszy strukturalnych, w tym poprzez Interreg;

G.  mając na uwadze, że współpraca transgraniczna w zakresie opieki zdrowotnej wymaga wsparcia i zaangażowania szerokiego grona partnerów, instytucji społecznych i medycznych, zakładów ubezpieczeń zdrowotnych i organów publicznych, które powinny się zająć barierami w przekraczaniu granic w takich obszarach jak swobodny przepływ osób, informacje, różne systemy podatkowe i systemy zabezpieczenia społecznego oraz uznawanie kwalifikacji pracowników służby zdrowia, a także przeszkodami, z którymi borykają się zakłady opieki zdrowotnej;

H.  mając na uwadze, że prawo dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, w tym do opieki profilaktycznej, jest częścią Europejskiego filaru praw socjalnych i powinno również przysługiwać osobom mieszkającym na obszarach transgranicznych, które stanowią 40 % terytorium UE, są zamieszkane przez prawie jedną trzecią ludności UE i na ogół osiągają gorsze wyniki gospodarcze niż inne regiony w państwach członkowskich – w szczególności mowa tu o obszarach transgranicznych o mniejszej gęstości zaludnienia i wrażliwej gospodarce, takich jak regiony wiejskie, oddalone, najbardziej oddalone i wyspiarskie;

I.  mając na uwadze, że wzmocnienie polityki spójności jest konieczne, by zmniejszyć dysproporcje w standardach opieki zdrowotnej w UE;

J.  mając na uwadze, że wydatki na opiekę zdrowotną w UE stanowią prawie 10 % PKB, a osoby zatrudnione w sektorach związanych ze zdrowiem stanowią 15 % siły roboczej w UE; mając na uwadze, że między państwami członkowskimi i ich regionami nadal utrzymują się znaczne różnice pod względem poziomu wydatków na opiekę zdrowotną oraz dostępności lekarzy i innych pracowników służby zdrowia;

K.  mając na uwadze, że poważne wyludnianie się regionów przygranicznych, szczególnie odpływ młodzieży i wykwalifikowanych pracowników, wskazuje na brak perspektyw gospodarczych w tych regionach i sprawia, że są one mniej atrakcyjne pod względem zatrudnienia w sektorze zdrowia; mając na uwadze, że jednym z najistotniejszych problemów, jeśli chodzi o stabilność europejskich systemów opieki zdrowotnej, jest brak zasobów ludzkich w ramach godziwej opieki zdrowotnej, czy to z powodu ograniczonej liczby studentów, czy to z braku perspektyw zawodowych;

L.  mając na uwadze, że w okresie obowiązywania dwóch ostatnich wieloletnich ram finansowych (WRF) inwestycje z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w sektor zdrowia były częstsze w mniej rozwiniętych państwach członkowskich i regionach poziomu NUTS 2 o PKB na mieszkańca niższym niż 75% średniej UE–27, zwykle skupiając się na modernizacji usług zdrowotnych, podczas gdy inwestycje z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) ułatwiały dostęp do opieki zdrowotnej i były częstsze w krajach borykających się ze szczególnymi wyzwaniami pod względem dostępu do przystępnych cenowo, zrównoważonych usług wysokiej jakości;

M.  mając na uwadze, że odpowiedzialność za opiekę zdrowotną spoczywa obecnie przede wszystkim na państwach członkowskich, ponieważ to one kontrolują organizację i finansowanie usług opieki zdrowotnej oraz praktyk medycznych;

N.  mając na uwadze, że wśród priorytetów planu Next Generation EU figuruje cyfryzacja oraz odporność systemów opieki zdrowotnej;

O.  mając na uwadze, że transgraniczna opieka zdrowotna to jeden z obszarów polityki i dziedzin interwencji, w których występują największe bariery prawne i pozaprawne wynikające z istotnych różnic między systemami krajowymi;

P.  mając na uwadze, że Europejska Unia Zdrowotna powinna sprzyjać ściślejszej współpracy, koordynacji i wymianie wiedzy na temat zdrowia między państwami członkowskimi i właściwymi zainteresowanymi stronami oraz przyczyniać się do nich, a także zwiększać zdolność UE do walki z transgranicznymi zagrożeniami zdrowia;

Zmniejszanie różnic w opiece zdrowotnej za pomocą polityki spójności

1.  podkreśla, że w ramach polityki spójności UE inwestuje w zdrowie będące kluczowym atutem w rozwoju regionalnym, konwergencji społecznej i konkurencyjności regionów, aby zmniejszyć dysproporcje gospodarcze i społeczne;

2.  zwraca uwagę, że dostęp do usług publicznych ma kluczowe znaczenie dla 150 milionów mieszkańców wewnętrznych obszarów przygranicznych i jest często utrudniony przez liczne bariery prawne i administracyjne; apeluje zatem do Komisji i państw członkowskich o maksymalne wzmożenie wysiłków na rzecz usunięcia tych barier, szczególnie w odniesieniu do usług zdrowotnych, transportu, edukacji, mobilności pracowników i środowiska;

3.  jest zdania, że UE powinna opracować strategiczne i zintegrowane podejście do poważnych chorób, łącząc różnorodne środki z kilku funduszy, w tym z Funduszu Spójności; podkreśla potrzebę powielenia modelu europejskiego planu walki z rakiem, by rozwiązywać inne problemy zdrowotne, takie jak choroby psychiczne i choroby układu krążenia;

4.  zwraca uwagę na wzrost przypadków chorób i zaburzeń psychicznych, szczególnie od czasu wybuchu pandemii COVID-19; wzywa Komisję do jak najszybszego zaproponowania nowego europejskiego planu działania na rzecz zdrowia psychicznego, opartego na modelu europejskiego planu walki z rakiem, z wykorzystaniem wszystkich dostępnych instrumentów, w tym polityki spójności, w formie kompleksowego planu zawierającego środki i cele, które nikogo nie pozostawią samemu sobie;

5.  uważa, że odbudowa po pandemii COVID-19 stanowi okazję do stworzenia silniejszych i bardziej odpornych systemów opieki zdrowotnej poprzez wykorzystanie instrumentów polityki spójności; wspiera Komisję w tworzeniu dobrze funkcjonującej Europejskiej Unii Zdrowotnej, aby uwolnić ogromny potencjał współpracy w dziedzinie zdrowia;

6.  podkreśla, że świadczenie opieki zdrowotnej w wielu regionach na poziomie NUTS 2, w których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75 % średniej UE-27, w regionach w okresie przejściowym, w których PKB na mieszkańca wynosi od 75 % do 90 % średniej UE-27, na obszarach wiejskich i na obszarach o niskiej gęstości zaludnienia nie dorównuje w jednolity sposób standardom usług dostępnych w bardziej rozwiniętych częściach UE; podkreśla, że potrzebna jest dalsza konwergencja i współpraca w tym zakresie między państwami członkowskimi i Unią, zwłaszcza w formie inwestycji w ramach polityki spójności; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do współpracy przy ustanawianiu minimalnych standardów, zarówno dla infrastruktury zdrowotnej, jak i dla usług zdrowotnych, oraz do posłużenia się funduszami unijnymi, by zapewnić równy dostęp do minimalnych standardów jakości we wszystkich regionach, a zwłaszcza by rozwiązać palące problemy na obszarach przygranicznych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do łączenia zadań i zasobów, aby osiągnąć ten cel;

7.  przypomina o znaczącym udziale polityki spójności za pośrednictwem EFS i EFRR w planowanych inwestycjach w sektorze zdrowia w ostatnim okresie programowania (2014–2020), który to udział wyniósł dotychczas około 24 mld EUR i miał na celu poprawę dostępu do usług, a także rozwój wyspecjalizowanej infrastruktury i zdolności w dziedzinie opieki zdrowotnej, aby zmniejszyć nierówności pod względem stanu zdrowia i dostępu do opieki zdrowotnej;

8.  uważa, że inwestycje w innowacje w dziedzinie opieki zdrowotnej, w systemy opieki zdrowotnej oraz w wykwalifikowanych i dostatecznie licznych pracowników służby zdrowia zmniejszą nierówności w zakresie zdrowia i w dalszym ciągu będą przyczyniać się do znacznej poprawy życia codziennego obywateli i do wydłużenia średniego trwania życia; podkreśla istotną rolę organów unijnych, krajowych i regionalnych w dbaniu o skuteczniejszy udział wielu różnych zakładów opieki zdrowotnej; podkreśla ponadto potrzebę bezpośredniej współpracy, działań i projektów z wykorzystaniem instrumentów polityki spójności między państwami członkowskimi, między regionami oraz w ich obrębie w celu ustanowienia procedur ukierunkowanych na zmniejszenie obciążeń biurokratycznych dla pacjentów i rozwiązanie jak największej liczby problemów związanych z ubezpieczeniem zdrowotnym w regionach transgranicznych;

9.  wzywa państwa członkowskie do należytego uznania pozytywnego wkładu prywatnego sektora opieki zdrowotnej oraz do zadbania w ramach prac nad kolejnymi programami spójności o to, by były dostępne dostateczne środki na prywatne projekty w zakresie infrastruktury i usług zdrowotnych;

10.  zaleca, by przy ustalaniu polityki w zakresie opieki zdrowotnej na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym podchodzić do polityki zdrowotnej, społecznej i gospodarczej w sposób adaptowalny i dostosowany do indywidualnych potrzeb, aby usprawnić dialog, synergię i planowane inwestycje z funduszy strukturalnych i innych odnośnych programów UE, takich jak Interreg, co miałoby polegać na początkowym etapie na dostarczaniu sprzętu medycznego, wymianie personelu medycznego i na transferach pacjentów między placówkami szpitalnymi, które są w stanie sprostać niezaspokojonym potrzebom zdrowotnym i społecznym obywateli;

11.  podkreśla, że europejskie sieci referencyjne (ESR) mogłyby poprawić dostęp do opieki zdrowotnej w przypadku chorób rzadkich i wieloczynnikowych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia stałego wsparcia i lepszych zasobów ESR i krajowym ośrodkom wiedzy specjalistycznej w zakresie chorób rzadkich i wieloczynnikowych, a także do objęcia zakresem prac ESR innych dziedzin, takich jak poważne oparzenia i programy przeszczepiania narządów; wzywa Komisję do zbadania możliwości ustanowienia specjalnego funduszu w ramach polityki spójności, aby zagwarantować sprawiedliwy dostęp do zatwierdzonych metod leczenia chorób rzadkich;

12.  wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia przy ustalaniu polityki w zakresie opieki zdrowotnej specyfiki regionów transgranicznych i prawa pacjenta do wyboru, a także do posłużenia się instrumentami spójności, by rozwinąć regionalną infrastrukturę zdrowotną i stworzyć procedury, które umożliwią pacjentom wybór usług medycznych w regionie po obu stronach granicy, niezależnie od państwa zamieszkania;

13.  sugeruje, by Komisja powołała europejską radę konsultacyjną ds. zdrowia z udziałem krajowych, regionalnych i lokalnych organów rządowych oraz innych zainteresowanych stron, która propagowałaby lepsze użytkowanie funduszy europejskich oraz opracowywała skuteczne i zharmonizowane sposoby rozwiązywania wspólnych problemów w dziedzinie zdrowia publicznego;

14.  apeluje o większą synergię i komplementarność w ramach poszczególnych programów polityki spójności, by zmniejszyć dysproporcje regionalne – w szczególności w ramach programu „Horyzont Europa”, który powinien generować nowy kapitał wiedzy, oraz Programu UE dla zdrowia – jak najlepiej wykorzystując tę nową wiedzę z korzyścią dla obywateli i systemów opieki zdrowotnej;

15.  wzywa Komisję, by w pełni korzystała ze swoich kompetencji w zakresie polityki zdrowotnej, by wspierać władze krajowe i regionalne we wzmacnianiu systemów opieki zdrowotnej, promowaniu dalszego ujednolicania standardów opieki zdrowotnej w celu zmniejszenia nierówności zdrowotnych w państwach członkowskich i między nimi oraz w ułatwianiu wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi, szczególnie w odniesieniu do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, w tym poprzez wykorzystywanie w stosownych przypadkach Programu UE dla zdrowia i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+);

16.  podkreśla znaczenie polityki spójności w zwalczaniu nierówności płci w opiece zdrowotnej i promowaniu priorytetów zdrowotnych związanych z płcią zawartych w strategii UE na rzecz równouprawnienia płaci na lata 2020–2025, w tym praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;

17.  wzywa Komisję, by dzięki strategiom dotyczącym zdrowia i opieki promowała łączenie leczenia i opieki medycznej w taki sposób, aby pacjent znajdował się w centrum uwagi oraz aby unikać powielania działań, niedostatku lub braku opieki, zwłaszcza w przypadku pacjentów z przewlekłymi chorobami lub osób starszych, przy czym należy czerpać w szczególności z doświadczeń zdobytych w programach transgranicznych;

18.  zwraca uwagę, że w ramach oceny ogółu finansowanych projektów strukturalnych i wskaźników referencyjnych w dziedzinie zdrowia konieczne jest dokonywanie przeglądu dalszych wyników poszczególnych projektów w zakresie zdrowia, co umożliwi śledzenie ich rezultatów i dokonywanie bieżących analiz ich skuteczności oraz posłuży wyciąganiu właściwych wniosków, aby usprawnić programowanie i realizację tych projektów w przyszłości, w tym z myślą o poszerzeniu zbioru dobrych praktyk stworzonego przez Komisję;

19.  podkreśla, jak ważne jest dalsze tworzenie kompleksowej infrastruktury zdrowotnej i maksymalne zredukowanie istniejących dysproporcji; przypomina, że polityka spójności może znacząco przyczynić się do tworzenia infrastruktury zdrowotnej w każdej części UE, zwłaszcza w regionach na poziomie NUTS 2, w których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75 % średniej UE-27, oraz w regionach w okresie przejściowym, w których PKB na mieszkańca wynosi od 75 % do 90 % średniej UE-27, dzięki czemu powstaną wysokiej jakości, w pełni wyposażone i odporne systemy opieki zdrowotnej w całej UE, które będą lepiej chronić zdrowie obywateli; podkreśla ponadto potrzebę stworzenia dobrze działającej sieci współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi i ich regionami, która mogłaby skutecznie reagować na obecne i przyszłe wyzwania w obszarze zdrowia publicznego;

20.  wzywa do wykorzystywania funduszy w ramach polityki spójności na rozwój na całym terytorium UE wyspecjalizowanych w konkretnych chorobach centrów doskonałości, które objęłyby również kraje sąsiadujące i przyczyniłyby się do transgranicznej współpracy w zakresie opieki zdrowotnej; przypomina w tym kontekście o potrzebie korzystania ze wszystkich istniejących instrumentów unijnych, takich jak Program UE dla zdrowia i program „Horyzont Europa”, z uwzględnieniem ich synergii, aby wspierać rozwój sieci takich centrów równomiernie rozmieszczonych na całym terytorium UE;

21.  podkreśla, że mieszkańcy obszarów przygranicznych, wiejskich oraz regionów najbardziej oddalonych często napotykają przeszkody w równym dostępie do opieki zdrowotnej, które ograniczają w ich przypadku możliwość otrzymania potrzebnej opieki, zwłaszcza mowa tu o podstawowej infrastrukturze zdrowotnej, wykwalifikowanych i dostatecznie licznych pracownikach służby zdrowia i o dostępie do niezbędnych leków; podkreśla, że aby dostateczny dostęp do infrastruktury zdrowotnej stał się faktem oraz aby zostali otoczeni potrzebną im odpowiednią opieką zdrowotną, wysokiej jakości usługi powinny być dostępne i świadczone w odpowiednim czasie; podkreśla ponadto szczególną sytuację w zakresie dostępu do opieki zdrowotnej w regionach przygranicznych na zewnętrznych granicach UE i na jej obrzeżach, gdzie obywatele Unii już obecnie borykają się z licznymi problemami;

22.  zauważa, że koszty transportu są jedną z przyczyn wzrostu cen leków i sprzętu klinicznego dla szpitali i ośrodków zdrowia w regionach najbardziej oddalonych, regionach oddalonych i regionach o niskiej gęstości zaludnienia, które muszą również radzić sobie z długim czasem dostawy, co oznacza, że regionalne służby zdrowia muszą mieć większą zdolność przechowywania dużych zapasów i unikania niedoborów; uznaje zatem, że Unia powinna wypracować sposoby rozwiązania tych problemów;

23.  podkreśla, że równy dostęp do opieki zdrowotnej polepszy również włączenie społeczne, w tym w przypadku osób z niepełnosprawnościami lub osób znajdujących się w innej niekorzystnej sytuacji, oraz podniesie poziom ich ochrony socjalnej; zauważa, że sprzyjanie dostępności usług w zakresie zdrowia psychicznego mogłoby się również przyczynić do zwiększenia zatrudnienia i do likwidacji ubóstwa w regionach słabiej rozwiniętych;

24.  podkreśla znaczenie uruchomienia funduszy europejskich, by zwiększyć inwestycje w profilaktykę chorób oraz w propagowanie zdrowego stylu życia i aktywnego starzenia się, aby zapobiec przedwczesnemu obciążaniu systemów opieki zdrowotnej; podkreśla znaczenie wspierania kampanii podnoszących świadomość społeczną, szczególnie wśród ludzi młodych, na temat korzyści płynących z prowadzenia zdrowego stylu życia, a także znaczenie wspierania rozwoju programów badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania poważnych chorób;

25.  uważa, że aby przezwyciężyć główne przeszkody w równym dostępie do opieki zdrowotnej na obszarach wiejskich, należy powszechnie wykorzystywać zaawansowane technologie, takie jak e-zdrowie, chirurgia wspomagana robotem czy drukowanie przestrzenne, jako integralną część koncepcji inteligentnych wsi, w trosce o łatwiejszy dostęp do opieki zdrowotnej, jej większą wydajność i lepszą jakość; podkreśla znaczenie wykorzystania programów spójności UE do sprawniejszego wdrażania rozwiązań cyfrowych oraz do udzielania pomocy technicznej organom administracji publicznej, zakładom ubezpieczeń i innym podmiotom działającym w sektorze opieki zdrowotnej zajmującym się kwestiami współpracy transgranicznej; podkreśla zatem potrzebę zapewnienia dostępu do szybkiego internetu na obszarach wiejskich i oddalonych, promowania umiejętności cyfrowych wśród wszystkich grup wiekowych na tych obszarach oraz wyposażenia służby zdrowia na obszarach wiejskich i oddalonych w zasoby niezbędne do świadczenia skutecznej opieki zdrowotnej online, takiej jak e-medycyna, i do przechowywania danych klinicznych w bezpieczny i ujednolicony sposób; zaleca opracowanie trwałej, porównywalnej transgranicznej bazy danych oraz mapowanie podmiotów działających w dziedzinie transgranicznej opieki zdrowotnej, aby uwidocznić realia transgraniczne i stworzyć nowe możliwości;

26.  podkreśla zasługi europejskiego podejścia do walki z pandemią wirusa COVID-19 dzięki wspólnym zakupom, zapasom i innym środkom; wzywa do dalszego stosowania i rozwijania tego podejścia z wykorzystaniem instrumentów polityki spójności w odniesieniu do innych wspólnych zakupów sprzętu medycznego i wspólnych metod leczenia, takich jak szczepionki zapobiegające nowotworom, np. przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz sprzęt ratunkowy, aby zwiększyć przystępność cenową i dostęp do leczenia;

27.  wzywa do przyjęcia w ramach polityki spójności ambitnych środków zgodnych z przepisami obowiązującymi w UE, by złagodzić znaczący brak wykwalifikowanych i dostatecznie licznych pracowników służby zdrowia na obszarach przygranicznych i wiejskich, w szczególności polegających na pomaganiu tym pracownikom i ich rodzinom w osiedlaniu się na tych obszarach, stwarzaniu możliwości dalszego szkolenia zawodowego i specjalizacji oraz na zapewnieniu dobrych warunków pracy, co zachęciłoby ich do otwarcia lub przejęcia praktyki na tych obszarach;

28.  zwraca uwagę, że zrównoważone długoterminowe inwestycje w personel służby zdrowia są obecnie jeszcze pilniejsze ze względu na poważne skutki gospodarcze, społeczne i zdrowotne kryzysu związanego z COVID-19; podkreśla szczególną potrzebę inwestowania w wystarczającą liczbę pracowników służby zdrowia, w edukację za pośrednictwem EFS+ oraz potrzebę finansowanie specjalizacji i subspecjalizacji pracowników służby zdrowia w państwach członkowskich i regionach zmagających się z drenażem mózgów; wzywa państwa członkowskie borykające się z problemem drenażu mózgów w sektorze opieki zdrowotnej do dania pierwszeństwa w ramach polityki spójności inwestycjom w poprawę środowiska pracy personelu medycznego;

29.  wzywa do wykorzystywania funduszy w ramach polityki spójności do poprawy środowiska pracy i zwiększenia atrakcyjności sektora opieki zdrowotnej dla pracowników służby zdrowia, aby ułatwić realizację strategii mających na celu przyciągnięcie i utrzymanie personelu medycznego w regionach na poziomie NUTS 2, w których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75 % średniej UE-27, w regionach w okresie przejściowym, w których PKB na mieszkańca wynosi od 75 % do 90 % średniej UE-27, oraz na obszarach wiejskich o niskiej gęstości zaludnienia i mniej zamożnych, co uzupełni krajowe i regionalne strategie polityczne mające na celu zapewnienie odpowiedniej siły roboczej w służbie zdrowia w całej UE; wzywa do zwiększenia roli władz lokalnych i regionalnych, szczególnie w regionach transgranicznych, w tworzeniu i w realizacji programów i projektów polityki spójności, które istotnie wpływają na zmniejszanie nierówności w zakresie zdrowia;

30.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia prawdziwej współpracy w dziedzinie transgranicznej opieki zdrowotnej, aby zagwarantować poszanowanie praw pacjentów zgodnie z dyrektywą w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej, a także większą dostępność i lepszą jakość usług;

31.  zwraca uwagę, że kryzys związany z COVID-19 ukazał potrzebę liczniejszych inwestycji w zwiększenie gotowości, zdolności reagowania i odporności systemów opieki zdrowotnej, a jednocześnie potrzebę współpracy transgranicznej w całej UE, oraz że w związku z tym kluczowe dla przezwyciężenia tego kryzysu i jego katastrofalnych skutków społeczno-gospodarczych są solidarność, stabilność i równość;

32.  podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 pokazał, jak ważne w leczeniu pacjentów, w prowadzeniu badań nad lekami i szczepionkami oraz w dystrybucji szczepionek są partnerstwa publiczno-prywatne; uważa, że należy odnotować korzyści materialne wynikające z wykorzystywania środków unijnych do wspierania projektach badawczych i rozwojowych w dziedzinie zdrowia realizowanych w ramach partnerstw publiczno-prywatnych;

33.  podkreśla potrzebę stworzenia platformy internetowej z udziałem odpowiednich zainteresowanych stron, aby zachęcić do wymiany najlepszych praktyk i dyskusji na temat transgranicznej opieki zdrowotnej;

34.  uważa, że pandemia COVID-19 stanowi historyczny moment zmiany paradygmatu w przypadku inwestycji w systemy opieki zdrowotnej i w przyszłe zdolności pracowników; wzywa do ustanowienia silnej i odpowiednio finansowanej Europejskiej Unii Zdrowotnej, aby zacieśnić współpracę i koordynację między państwami członkowskimi, wzmocnić publiczne systemy opieki zdrowotnej, lepiej chronić zdrowie obywateli oraz skutecznie wyeliminować utrzymujące się od dawna różnice w jakości i dostępności opieki zdrowotnej;

Współpraca transgraniczna w dziedzinie zdrowia – wkład programów Interreg i inne możliwości

35.  zachęca do skorzystania z funduszy NextGenerationEU i |Funduszu Spójności do radykalnego zwiększenia zdolności cyfrowych systemów opieki zdrowotnej; podkreśla potrzebę zwiększenia interoperacyjności systemów informatycznych, co w ogromnej mierze ułatwi transgraniczne świadczenie usług w zakresie e-zdrowia, szczególnie usług telemedycznych;

36.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do spożytkowania instrumentów polityki spójności do promowania cyfryzacji systemów zarządzania lekami w europejskich szpitalach, w tym systemów identyfikowalności, aby ograniczyć błędy w stosowaniu leków, usprawnić komunikację między zakładami opieki zdrowotnej i uprościć procedury; wzywa do wdrożenia i rozwoju europejskiej infrastruktury usług cyfrowych w dziedzinie e-zdrowia (eHDSI), w tym jednolitej europejskiej cyfrowej kartoteki pacjenta, która zapewniłaby obywatelom szybki dostęp do odpowiednich usług medycznych w całej UE;

37.  wzywa Komisję do stworzenia europejskiego wykazu leków podstawowych oraz do zapewnienia ich dostępności i przystępności cenowej poprzez utrzymywanie zapasów, wspólne negocjacje cenowe i wspólne zamówienia z wykorzystaniem instrumentów UE, w tym instrumentów przewidzianych w ramach polityki spójności;

38.  podkreśla, że wiele regionów przygranicznych ma już zarówno doświadczenie we współpracy w dziedzinie zdrowia, jak i odpowiednie struktury, i że regiony te powinny je w pełni wykorzystywać w duchu europejskiej solidarności;

39.  podkreśla znaczenie mobilności pacjentów i transgranicznego dostępu do bezpiecznej opieki zdrowotnej wysokiej jakości w UE; podkreśla, że pacjenci często nie mogą korzystać z usług opieki zdrowotnej w sąsiednich krajach ze względu na rozbieżne systemy zwrotu kosztów, a pracownicy transgraniczni zmagają się z niejasnymi zasadami w zakresie opodatkowania i świadczeń socjalnych, ponieważ państwa członkowskie dysponują różnymi systemami zabezpieczenia społecznego; zdecydowanie zachęca zatem do promowania konkretnych pośredników, takich jak strefy zorganizowanego dostępu do transgranicznej opieki zdrowotnej, europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej, obserwatoria zdrowia lub inne sieci wspierające koordynację transgranicznej współpracy w dziedzinie opieki zdrowotnej wspólnie z władzami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi; podkreśla, że usprawnienie transgranicznej opieki zdrowotnej może przynieść korzyści pacjentom dzięki umożliwieniu równego dostępu do usług zdrowotnych i do infrastruktury w innych państwach członkowskich lub w regionach przygranicznych, w tym do diagnostyki i badań klinicznych, w oparciu o zasadę „najłatwiejszego, najbliższego, najlepszego i najszybszego” dostępu; apeluje o bardziej efektywne formy transportu pacjentów do najbliższych placówek transgranicznych, dostrzegając fakt, że pokonanie wszystkich barier prawnych i administracyjnych wciąż nastręcza trudności i że wyeliminować by je mogło przyszłe rozporządzenie w sprawie mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym;

40.  podkreśla znaczenie wprowadzonych niedawno w ramach polityki spójności środków mających na celu zwalczanie skutków pandemii COVID-19, a mianowicie inicjatywy inwestycyjnej w odpowiedzi na koronawirusa (CRII), inicjatywy inwestycyjnej „plus” w odpowiedzi na koronawirusa (CRII+) oraz Wsparcia na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy (REACT-EU); podkreśla ponadto, że podobne środki znalazły się w rozporządzeniu (UE) 2021/1060;

41.  zdecydowanie zaleca udoskonalenie i rozpowszechnianie uproszczonych informacji przeznaczonych dla pacjentów transgranicznych i transgranicznego personelu opieki zdrowotnej w formie podręcznika dla pacjentów lub za pośrednictwem regionalnych transgranicznych punktów kontaktowych;

42.  dostrzega liczne udane transgraniczne projekty w dziedzinie zdrowia w całej Europie oraz podkreśla, że należałoby oprzeć się na zdobytych w trakcie ich realizacji doświadczeniach, by inteligentnie korzystać z istniejących projektów w ramach polityki spójności dzięki dalszemu zacieśnianiu i wspieraniu współpracy transgranicznej w tej dziedzinie z korzyścią dla wszystkich obywateli UE; podkreśla ponadto, że ważne jest wyciąganie wniosków z udanych projektów w niektórych regionach przygranicznych i ich dalsze wykorzystywanie;

43.  uznaje znaczenie inwestowania w programy współpracy transgranicznej, które odpowiadają potrzebom i trudnościom zidentyfikowanym w regionach przygranicznych i które są przykładami zarządzania transgranicznego – tak istotnego w sytuacjach kryzysowych – takie jak służby ratunkowe działające w regionach po obu stronach granicy; podkreśla kluczową rolę, jaką inwestycje w wysokiej jakości usługi odgrywają w budowaniu odporności społecznej i w pomaganiu obywatelom w radzeniu sobie z kryzysami gospodarczymi, zdrowotnymi i społecznymi; wzywa Komisję i państwa członkowskie do nadania pierwszeństwa inwestycjom w sektor opieki zdrowotnej w regionach przygranicznych opartym na skutecznym łączeniu inwestycji w infrastrukturę, innowacje, kapitał ludzki, dobra administracja i zdolności instytucjonalne;

44.  podkreśla znaczenie współpracy transgranicznej w dziedzinie zdrowia dla wszystkich regionów europejskich oraz potrzebę znalezienia rozwiązań w zakresie transgranicznej opieki zdrowotnej, w szczególności dla regionów przygranicznych, których mieszkańcy przekraczają granicę każdego dnia; zauważa, że wysoki poziom współpracy między regionami przygranicznymi jest konieczny do zapewnienia niezbędnych usług;

45.  apeluje, by w ramach projektów, które będą finansowane z programów Interreg w nowym okresie programowania, oraz w ramach projektów skierowanych do słabszych grup społecznych i do grup zmarginalizowanych w większym stopniu koncentrować się na pacjentach oraz na priorytetach zdrowotnych związanych z płcią określonych w unijnej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025, w tym na prawach i zdrowiu reprodukcyjnym i seksualnym;

46.  uważa, że środki finansowe dostępne w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” powinny być wykorzystywane do tworzenia funkcjonalnych transgranicznych usług zdrowia publicznego, a nie tylko jako instrument tworzenia niepowiązanych z innymi placówek służby zdrowia; podkreśla ponadto, że projekty w ramach programu Interreg powinny zawierać wyraźny element funkcjonalności transgranicznej; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wsparły stworzenie kompleksowego wspólnego planu terytorialnego w zakresie usług opieki zdrowotnej dla obszarów przygranicznych;

47.  przypomina, że programy Interreg stały się ważnym instrumentem służącym rozwiązywaniu problemów typowych dla obszarów przygranicznych, promowaniu współpracy między partnerami ponad granicami oraz rozwijaniu potencjału europejskich obszarów przygranicznych;

48.  podkreśla, że w ostatnim okresie obowiązywania programu Interreg (V A) współpraca transgraniczna w dziedzinie zdrowia miała na celu m.in. ułatwienie transgranicznej mobilności pacjentów i pracowników służby zdrowia, zwiększenie innowacyjności oraz ułatwienie dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej dzięki korzystaniu ze wspólnego sprzętu, wspólnych usług i wspólnych placówek na obszarach transgranicznych oraz opierała się na projektach, które obejmowały działania w zakresie szkoleń (38 %), leczenia i diagnostyki (22 %) oraz wyposażenia (17 %);

49.  wzywa do finansowania projektów ułatwiających transgraniczne umowy zdrowotne, w ramach których pacjenci będą się przemieszczać, leczyć i dokonywać swobodnego wyboru lekarza lub innego pracownika służby zdrowia;

50.  podkreśla, że aby inicjatywa dotycząca usług transgranicznej publicznej opieki zdrowotnej się powiodła, Komisja i państwa członkowskie powinny gromadzić istotne dane na temat charakteru barier prawnych i pozaprawnych w każdym regionie przygranicznym oraz wspierać poświęcone konkretnym politykom analizy sposobów ich przezwyciężania;

51.  wzywa Komisję do zadbania o to, by istniejące organy koordynujące ułatwiały transgraniczne leczenie oparte na produktach leczniczych terapii zaawansowanej oraz zapewniały pacjentom w całej UE sprawiedliwy dostęp do innowacyjnych metod leczenia; wzywa państwa członkowskie do skutecznego i terminowego wydawania zezwoleń na dostęp do tych innowacyjnych metod leczenia za granicą oraz do przyspieszenia procesu zwrotu kosztów pacjentom;

52.  uważa, że centra doskonałości mogłyby w jeszcze większym stopniu pobudzać zawieranie coraz liczniejszych umów transgranicznych oraz że w rezultacie takie centra mogłyby zyskać na znaczeniu i przynosić korzyści polegające na poprawie ogólnych warunków zdrowotnych, przyczyniając się do wydłużenia średniej długości życia obywateli UE;

53.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i regiony, by zachęcały do lepszego zarządzania transgraniczną opieką zdrowotną, ponieważ pacjenci w UE wciąż napotykają poważne trudności i przeszkody w dostępie do opieki zdrowotnej w innych państwach członkowskich, a jedynie mniejszość potencjalnych pacjentów jest świadoma swojego prawa do korzystania z transgranicznej opieki zdrowotnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do lepszego rozpowszechniania informacji i do rozważenia stosownej ogólnounijnej kampanii, by zapoznać obywateli z przysługującymi im prawami i sposobami dostępu do transgranicznej opieki zdrowotnej; przypomina, jak ważne jest finansowanie cyfryzacji i inwestycji w publiczne systemy informacyjne oraz w integrację systemów informacyjnych i systemów danych, aby zwiększyć dostępność i ułatwić użytkowanie;

54.  wzywa Komisję do przeprowadzenia kompleksowej oceny ram współpracy między systemami ubezpieczeń w UE i do zbadania potencjalnych wąskich gardeł i niedociągnięć, z którymi borykają się pacjenci poszukujący usług medycznych na terytorium innego państwa członkowskiego, a także barier administracyjnych uniemożliwiających obywatelom korzystanie z transgranicznej opieki zdrowotnej, oraz do wskazania, w jaki sposób można by wykorzystać instrumenty polityki spójności do rozwiązania ewentualnych problemów;

55.  podkreśla, że brak skoordynowanego transgranicznego systemu ubezpieczeń zdrowotnych zniechęca pacjentów do szukania możliwości leczenia za granicą w przypadku, gdy nie stać ich na opłacenie kosztów opieki z góry, zanim otrzymają zwrot kosztów z ubezpieczenia;

56.  uważa, że wymiana wiedzy i upowszechnianie praktyk za pomocą Interreg przyczynią się do wzmocnienia mechanizmów gotowości i reagowania ponad granicami, które stały się niezmiernie istotne w dobie kryzysu spowodowanego pandemią;

57.  jest przekonany, że programy Interreg mogą przyczynić się do wspólnych usług w zakresie zdrowia publicznego oraz zainicjować inne inicjatywy transgraniczne, ponieważ promowanie takiej bliskości jest w znacznym stopniu zgodne z celem zrównoważonego rozwoju ekologicznego;

58.  podkreśla, że pewna liczba projektów finansowanych z Interreg przyczyniła się do walki z COVID-19 w regionach transgranicznych w całej UE, na przykład poprzez mobilność pracowników służby zdrowia i pacjentów pod intensywną opieką medyczną oraz poprzez dostawy sprzętu medycznego i środków ochrony indywidualnej, wykonywanie testów PCR ponad granicami oraz wymianę informacji lub oferowanie porad prawnych; podkreśla zatem znaczenie niewielkich projektów transgranicznych, które zbliżają ludzi i w ten sposób rodzą nowe możliwości zrównoważonego rozwoju lokalnego i transgranicznej współpracy w dziedzinie zdrowia; zauważa jednak, że zamykanie granic w obrębie UE podczas pandemii negatywnie wpłynęło na mobilność pacjentów i pracowników służby zdrowia, a informacje o danych dotyczących zakażeń, szczepień lub warunków transferu pacjentów nie były wystarczająco ujednolicone między państwami członkowskimi, przez co spowolniły wspólną reakcję epidemiologiczną na COVID-19, powodowały dezorientację i utrudniały współpracę regionalną między najbardziej dotkniętymi regionami;

59.  jest głęboko przekonany, że ze względu na różnice między regionami transgranicznymi konieczne są rozwiązania dostosowane do potrzeb i podejście lokalne, co jest jednym z warunków wstępnych zrównoważonego rozwoju lokalnego;

60.  wzywa państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne do skorzystania w pełni z elastyczności oferowanej przez programy polityki spójności określone w rozporządzeniu (UE) 2021/1060 oraz programy Interreg, by przezwyciężyć obecny kryzys związany z COVID-19;

61.  w kontekście pandemii COVID-19 wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspólnego wspierania – poprzez politykę spójności i Program UE dla zdrowia – rozwoju strategii, protokołów i procedur reagowania na szczeblu krajowym i unijnym, aby umożliwić lepszą współpracę w razie przyszłych sytuacji zagrożenia zdrowia publicznego;

62.  uważa, że transgraniczna współpraca w dziedzinie zdrowia w ramach polityki spójności nie będzie w pełni możliwa bez wzajemnego uznawania dyplomów i kwalifikacji w dziedzinie usług medycznych we wszystkich państwach członkowskich; wzywa Komisję do zaproponowania ram umożliwiających automatyczne uznawanie poziomu dyplomów ukończenia studiów wyższych na szczeblu europejskim w oparciu o decyzję podpisaną w 2015 r. przez państwa Beneluksu;

63.  wzywa państwa członkowskie do lepszego wykorzystywania umów dwustronnych i do zawierania porozumień o współpracy, by usunąć bariery blokujące transgraniczną opiekę zdrowotną;

o
o   o

64.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1. (2) Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s. 45. (3) Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 470. (4) Röhrling, I., Habimana, K., Groot, W. i in., Capitalising on existing initiatives for cooperation in cross-border regions, Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Komisja Europejska, 2018. (5) Dz.U. C 440 z 18.12.2020, s. 10. (6) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 179. (7) Dz.U. L 107 z 26.3.2021, s. 1. (8) Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1. (9) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 60. (10) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 94. (11) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159. (12) Departament Tematyczny ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności, Cross-border cooperation in healthcare [Współpraca transgraniczna w dziedzinie opieki zdrowotnej], Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Unii Europejskiej, Parlament Europejski, 2021.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie roli polityki spójności w promowaniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji oraz regionalnych połączeń teleinformatycznych (2021/2101(INI))

P9_TA(2022)0059 A9-0010/2022

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczący wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej(1) (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów), a w szczególności jego pierwszy cel polityczny określony w art. 5,

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności(2),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1059 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących celu „Europejska współpraca terytorialna” (Interreg) wspieranego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz instrumentów finansowania zewnętrznego(3),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1057 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1296/2013(4),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2221 z dnia 23 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów dodatkowych i przepisów wykonawczych w celu zapewnienia pomocy na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność (REACT-EU)(5),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji(6),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 z dnia 24 marca 2021 r. ustanawiające Program InvestEU i zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/1017(7),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/694 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Cyfrowa Europa”, (rozporządzenie w sprawie programu „Cyfrowa Europa”)(8), którego celem jest wspieranie transformacji cyfrowej w UE,

–  uwzględniając instrument odbudowy NextGenerationEU,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 lutego 2020 r. zatytułowany „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” (COM(2020)0067),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 marca 2021 r. zatytułowany „Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie” (COM(2021)0118),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. zatytułowany „Strategia MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy” (COM(2020)0103),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lipca 2020 r. zatytułowany „Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności” (COM(2020)0274),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 września 2020 r. zatytułowany „Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 – Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej (COM(2020)0624),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 czerwca 2021 r. zatytułowany „Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE – W kierunku silniejszych, lepiej skomunikowanych, odpornych i zamożnych obszarów wiejskich do 2040 r.” (COM(2021)0345),

–  uwzględniając sprawozdania Komisji z 2020 r. dotyczące indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego,

–  uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności z dnia 15 czerwca 2018 r. pt. „Agenda cyfrowa i polityka spójności”,

–  uwzględniając deklarację zobowiązań w sprawie kobiet w środowisku cyfrowym z dnia 9 kwietnia 2019 r., podpisaną przez ministrów UE i przedstawicieli państw członkowskich oraz Norwegii i Zjednoczonego Królestwa,

–  uwzględniając Deklarację berlińską z dnia 8 grudnia 2020 r. w sprawie społeczeństwa cyfrowego i administracji cyfrowej opartej na wartości,

–  uwzględniając badanie Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn z 16 października 2020 r. pt. „Gender Equality Index 2020: Digitalisation and the future of work” [Wskaźnik równouprawnienia płci 2020: cyfryzacja a przyszłość pracy],

–  uwzględniając zalecenie Rady Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w sprawie łączności szerokopasmowej, zmienione w dniu 24 lutego 2021 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 2 października 2020 r. w sprawie COVID-19, jednolitego rynku, polityki przemysłowej, kwestii cyfrowych oraz stosunków zewnętrznych, a w szczególności w sprawie transformacji cyfrowej,

–  uwzględniając projekt konkluzji Rady z dnia 11 grudnia 2020 r. w sprawie cyfryzacji na rzecz środowiska,

–  uwzględniając projekt konkluzji Rady z dnia 7 kwietnia 2021 r. w sprawie telepracy w kontekście pracy zdalnej,

–  uwzględniając połączony plan miasta Brukseli dotyczący telepracy i klimatu,

–  uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Gospodarczej, Naukowej i Jakości Życia z dnia 30 kwietnia 2021 r. pt. „The impact of teleworking and digital work on workers and society: Special focus on surveillance and monitoring, as well as on mental health of workers” [Wpływ telepracy i pracy cyfrowej na pracowników i społeczeństwo, ze szczególnym uwzględnieniem nadzoru i monitorowania, jak również zdrowia psychicznego pracowników],

–  uwzględniając inicjatywę Komisji w sprawie unijnego działania na rzecz inteligentnych wsi,

–   uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności z 30 września 2020 r. pt. „EU Lagging Regions: state of play and future challenges” [Regiony UE słabiej rozwinięte: aktualna sytuacja i przyszłe wyzwania],

–  uwzględniając deklarację Cork 2.0 z dnia 5 i 6 września 2016 r. zatytułowaną „Lepsze życie na obszarach wiejskich”,

–  uwzględniając wspólne badanie Komitetu Regionów i Komisji z 18 stycznia 2018 r. pt. „Innovation camp methodology handbook: realising the potential of the entrepreneurial discovery process for territorial innovation and development” [Podręcznik metodologii obozów innowacji: uwolnienie potencjału procesu przedsiębiorczego odkrywania na rzecz innowacji terytorialnych i rozwoju terytorialnego](9),

–  uwzględniając irlandzką politykę rozwoju obszarów wiejskich na lata 2021–2025 zatytułowaną „Przyszłość naszych obszarów wiejskich” i jej ukierunkowanie na telepracę na obszarach wiejskich,

–  uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy z 28 września 2020 r. pt. „Living, working and COVID-19” [Życie, praca i COVID-19],

–  uwzględniając badanie Komisji z sierpnia 2019 r. zatytułowane „The changing nature of work and skills in the digital age”(10),

–  uwzględniając dokument roboczy Komisji z grudnia 2018 r. zatytułowany „The Geography of EU Discontent”(11),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy: usunięcie barier w funkcjonowaniu jednolitego rynku cyfrowego i lepsze wykorzystywanie AI z korzyścią dla europejskich konsumentów(12),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu(13),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie polityki spójności i regionalnych strategii środowiskowych w walce ze zmianą klimatu(14),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie odwrócenia tendencji demograficznych w regionach UE za pomocą instrumentów polityki spójności(15),

–  uwzględniając art. 54 Regulaminu,

–  uwzględniając pismo Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0010/2022),

A.  mając na uwadze, że ambicją UE jest realizacja skutecznej polityki cyfrowej, która umożliwi wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom osiągnięcie zrównoważonej i dostatniej cyfrowej przyszłości we wszystkich regionach;

B.  mając na uwadze, że transformacja cyfrowa musi być sprawiedliwa i sprzyjać włączeniu społecznemu, tworzyć możliwości oraz promować równość, jakość życia, konkurencyjność regionalną i modernizację gospodarki;

C.  mając na uwadze, że transformacja cyfrowa musi iść w parze z trwającą transformacją ekologiczną, które razem określa się mianem dwojakiej transformacji; mając na uwadze, że nie należy lekceważyć społecznego wymiaru tej kwestii;

D.  mając na uwadze, że nowoczesna gospodarka wiąże się z wprowadzeniem nowych modeli biznesowych zgodnych z trendami opisywanymi jako czwarta rewolucja przemysłowa, które odpowiadać będą współczesnym wyzwaniom transformacji cyfrowej i ekologicznej;

E.  mając na uwadze, że regiony europejskie, w których występuje największa potrzeba zrównoważonej transformacji, to zasadniczo regiony o wysokim poziomie ubóstwa i wykluczenia; mając na uwadze, że potrzebne są zdecydowane działania i inwestycje na rzecz szybkiej odbudowy, które powinny koncentrować się na łagodzeniu gospodarczych i społecznych skutków pandemii, wznowieniu działalności gospodarczej, wspieraniu zrównoważonego rozwoju, transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz wdrażaniu zasad politycznych Europejskiego filaru praw socjalnych, aby poprawić konkurencyjność Europy;

F.  mając na uwadze, że nowe wieloletnie ramy finansowe wraz z instrumentem NextGenerationEU stanowią największy w historii pakiet stymulacyjny w UE i przyczynią się do odbudowy bardziej ekologicznej, bardziej cyfrowej i odporniejszej UE po pandemii COVID-19; mając jednocześnie na uwadze, że nowa polityka spójności stanowi bezprecedensową okazję dla państw członkowskich do pobudzenia cyfryzacji, ponieważ wymaga przeznaczenia minimalnych kwot na transformację cyfrową oraz spełnienia określonych warunków, by otrzymać finansowanie, jak określono w ramach inwestycyjnych polityki spójności na lata 2021–2027;

G.  mając na uwadze, że w UE nadal istnieje przepaść cyfrowa pod względem geograficznym, wieku, płci, poziomu wykształcenia, statusu społeczno-ekonomicznego i dochodów, co uniemożliwia niektórym osobom fizycznym i przedsiębiorstwom czerpanie korzyści z transformacji cyfrowej; mając na uwadze, że ta przepaść cyfrowa może jeszcze bardziej odizolować regiony, w których wystąpił niż demograficzny, przyczyniając się do braku równowagi terytorialnej UE;

H.  mając na uwadze, że poziom zasięgu łączy szerokopasmowych w Europie pokazuje, iż nadal potrzebne są znaczne inwestycje, zwłaszcza na obszarach wiejskich, gdzie 10 % gospodarstw domowych nie jest podłączonych do żadnej stałej sieci, 41 % nie korzysta z żadnych szybkich technologii szerokopasmowych, a jedynie 59 % ma dostęp szerokopasmowy nowej generacji (co najmniej 30 Mb/s), w porównaniu z 87 % gospodarstw domowych w pozostałej części UE(16); mając na uwadze, że oprócz słabej łączności z ICT obszary wiejskie i peryferyjne często doświadczają innych problemów strukturalnych, takich jak brak infrastruktury i usług, niskie dochody lub brak zasobów edukacyjnych i dóbr kultury, co skłania wysoko wykwalifikowane osoby do przenoszenia się na bardziej obiecujące obszary (drenaż mózgów)(17); mając na uwadze, że fundusze UE powinny ułatwiać zapewnienie podstawowej infrastruktury, aby sprostać wyzwaniom demograficznym;

I.  mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowią trzon gospodarki europejskiej, reprezentują 99 % wszystkich przedsiębiorstw w UE i zatrudniają około 100 mln osób; mając na uwadze, że odpowiadają one za ponad połowę europejskiego PKB i mają kluczowe znaczenie nie tylko dla osiągnięcia dwojakiej transformacji UE w kierunku zrównoważonej i cyfrowej gospodarki, ale również dla zapewnienia wartości dodanej w każdym sektorze gospodarki; mając jednak na uwadze, że tylko 17 % MŚP z powodzeniem włączyło technologie cyfrowe do swoich przedsiębiorstw, w porównaniu z 54 % dużych przedsiębiorstw; mając na uwadze, że niektóre gałęzie przemysłu i sektory tradycyjne, takie jak budownictwo, przemysł rolno-spożywczy, tekstylia i stal, pozostają w tyle pod względem transformacji cyfrowej(18);

J.  mając na uwadze, że choć pandemia COVID-19 doprowadziła do masowego rozwoju telepracy i pracy mobilnej z wykorzystaniem ICT (TICTM)(19), co zapewnia doskonałe możliwości pod względem dalszej decentralizacji miejsc pracy z ośrodków miejskich do mniejszych miast, przedmieść i na obszary wiejskie, nadal istnieją wyraźne różnice w zdolności do telepracy między wysoko i nisko opłacanymi pracownikami, pracownikami umysłowymi i fizycznymi oraz między płciami(20); mając na uwadze, że telepraca i praca mobilna z wykorzystaniem ICT oraz cyfryzacja usług przy spełnieniu określonych warunków mogą ułatwić bardziej zrównoważony rozkład geograficzny zatrudnienia i ludności;

K.  mając na uwadze, że aby przyczynić się do wdrażania Europejskiego filaru praw socjalnych, EFS+ powinien wspierać inwestycje w kapitał ludzki i systemy w dziedzinie zatrudnienia, edukacji i włączenia społecznego, a tym samym wspierać poprawę jakości, inkluzywność, skuteczność systemów edukacji i szkoleń oraz ich dostosowanie do potrzeb rynku pracy, w tym promowanie cyfrowego uczenia się i rozwój zawodowy pracowników dydaktycznych; mając na uwadze, że takie działanie wspierałoby spójność gospodarczą, terytorialną i społeczną zgodnie z art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

L.  mając na uwadze, że doświadczenia z czasu pandemii COVID-19 pokazały, jak istotny jest rozwój infrastruktury cyfrowej dla funkcjonowania gospodarki i społeczeństw, w tym w zakresie publicznej opieki zdrowotnej, edukacji oraz administracji publicznej; mając na uwadze, że pandemia uwypukliła także wiele dotychczasowych problemów na obszarach wiejskich i uwydatniła niekorzystną sytuację tych regionów, w szczególności w zakresie możliwości cyfrowych, jakości i świadczenia usług opieki zdrowotnej, edukacji, dostępu do sieci szerokopasmowych, odporności łańcuchów wartości i umiejętności cyfrowych;

M.  mając na uwadze, że chociaż w europejskim programie na rzecz umiejętności wyznaczono cel, zgodnie z którym do 2025 r. 70 % dorosłej ludności UE ma posiadać co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe, to według Komisji 42 % ludności UE nadal nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, zaś 37 % pracowników wciąż nie posiada ich w wystarczającym stopniu; mając na uwadze, że nadal istnieją poważne różnice między regionami w zakresie umiejętności ICT; mając na uwadze, że kobiety są zdecydowanie niedostatecznie reprezentowane w sektorze ICT w UE, ponieważ zajmują jedynie 17 %(21) specjalistycznych stanowisk w dziedzinie ICT, rzadziej posiadają specjalistyczne umiejętności cyfrowe i pracują w dziedzinach związanych z ICT; mając na uwadze, że w 2019 r. mniej niż 25 % przedsiębiorstw w UE-27 zapewniło swoim pracownikom szkolenia w zakresie ICT, przy czym między państwami członkowskimi występują znaczne różnice(22); mając na uwadze, że różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn utrzymują się w szczególności w przypadku przedsiębiorstw typu start-up, a 91 % całkowitego kapitału zainwestowanego w europejskie technologie w 2020 r. zostało przeznaczonych dla zespołów złożonych wyłącznie z mężczyzn(23);

N.  mając na uwadze, że rozwój sektora ICT oraz działania wspierające innowacje są również niezbędne do wsparcia cyfryzacji gospodarczej i społecznej w ujęciu ogólnym, a w szczególności cyfryzacji w sektorach przemysłu;

O.  mając na uwadze, że cyfryzacji usług publicznych musi towarzyszyć poszanowanie prawa do prywatności i ochrona danych osobowych zgodnie z przepisami ogólnego rozporządzenia o ochronie danych(24);

Polityka spójności na lata 2021–2027 i wyzwania dwojakiej transformacji

1.  z zadowoleniem przyjmuje pakiet dotyczący polityki spójności na lata 2021–2027 oraz jego pierwszy cel polityczny (CP 1) koncentrujący się na rozwoju „bardziej konkurencyjnej i inteligentnej Europy dzięki wspieraniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej oraz regionalnej łączności cyfrowej”(25);

2.  podkreśla rolę, jaką nowa polityka spójności może odegrać w realizacji dwojakiej transformacji, cyfrowej i ekologicznej; podkreśla, że aspekty nowej polityki spójności dotyczące cyfryzacji i innowacji będą miały kluczowe znaczenie dla umożliwienia zrównoważonej i inkluzywnej transformacji społeczeństwa w dążeniu do bardziej społecznej i konkurencyjnej gospodarki oraz osiągnięcia do 2030 r. celów Europejskiego Zielonego Ładu i Cyfrowej Dekady Europy; podkreśla potrzebę dobrej i przystępnej cenowo infrastruktury cyfrowej wraz ze środkami służącymi rozwijaniu umiejętności cyfrowych wszystkich grup użytkowników, do czego powinno również zachęcać elastyczne i uzupełniające wdrażanie różnych rodzajów wsparcia i finansowania;

3.  przypomina, że wsparcie za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Funduszu Spójności w ramach CP 1 jest dostępne dla państw członkowskich w celu dokonywania inwestycji w innowacje zgodnie z koncepcją inteligentnej specjalizacji; wzywa władze krajowe i regionalne do ulepszenia podejścia do inteligentnej specjalizacji poprzez skupienie się na najbardziej obiecujących obszarach i projektach pod względem możliwości innowacji i zrównoważonego rozwoju;

4.  podkreśla znaczenie koncepcji inteligentnych wsi dla sprostania wyzwaniom cyfrowym i związanym z klimatem w UE i przyjmuje z zadowoleniem włączenie tej koncepcji do przyszłej wspólnej polityki rolnej (WPR) oraz polityki spójności i polityki regionalnej; nalega, aby państwa członkowskie uwzględniły podejście oparte na inteligentnych wsiach w swoich programach polityki spójności na szczeblu krajowym i regionalnym;

5.  przypomina, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie EFRR i Funduszu Spójności państwa członkowskie są zobowiązane przeznaczyć co najmniej 8 % swoich zasobów na inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich; ubolewa, że nie udało się jeszcze ustalić podobnego przydziału środków dla obszarów wiejskich; zauważa w związku z powyższym, że zgodnie z rozporządzeniem szczególną uwagę należy zwrócić na przeciwdziałanie zmianom środowiskowym i zmianie klimatu oraz na wykorzystanie potencjału technologii cyfrowych do celów innowacji, a tym samym umożliwić władzom regionalnym skoncentrowanie finansowania na zrównoważonym rozwoju obszarów miejskich;

6.  przypomina, że rozporządzenie w sprawie programu „Cyfrowa Europa” stanowi, że współdziałanie tego instrumentu z EFRR i Funduszem Spójności musi przyczynić się do rozwoju i wzmocnienia regionalnych i lokalnych ekosystemów innowacji, transformacji przemysłowej oraz transformacji cyfrowej społeczeństwa i administracji publicznej;

7.  wzywa Radę i Komisję do wyznaczenia ambitniejszych celów w zakresie rozwoju cyfrowego wszystkich regionów UE oraz apeluje o opracowanie europejskiego planu działania na rzecz cyfryzacji dla wszystkich regionów, zawierającego średnioterminowe cele i środki na rok 2025 oraz konkretne zalecenia dla UE i państw członkowskich, aby osiągnąć wymierne rezultaty do 2030 r;

8.  podkreśla potrzebę zadbania o to, by procesy cyfryzacji należycie uwzględniały specyfikę regionalną i szczególne potrzeby regionów; przypomina, że uniwersalne podejście może pogłębić istniejącą przepaść między regionami i terytoriami o różnych poziomach rozwoju;

9.  przypomina o znaczeniu zapewnienia spójności między licznymi inicjatywami i programami UE na rzecz cyfryzacji, a także znaczenie tworzenia synergii między tymi rozwiązaniami a instrumentami polityki spójności, aby maksymalnie zwiększyć możliwości w tej dziedzinie; wzywa państwa członkowskie do wzięcia pod uwagę, że inwestycje w cyfryzację powinny obejmować cel wzrostu zgodny ze strategiami zrównoważonego rozwoju gospodarczego, a jednocześnie należy unikać powielania działań;

10.  stwierdza, że efektywny system mobilności jest jednym z warunków wstępnych regionalnego rozwoju gospodarczego, spójności terytorialnej i rozwoju potencjału regionów; podkreśla, że należy zatem zapewnić niezbędne środki finansowe na rozwój i utrzymanie zrównoważonych środowiskowo i przystępnych cenowo połączeń transportowych, które mogłyby zachęcić starsze pokolenie do dłuższej pracy w rolnictwie i przyciągnąć młodych ludzi z ośrodków regionalnych do pracy na wsi;

11.  podkreśla, że słabiej rozwinięte regiony UE stoją w obliczu szczególnych wyzwań; wzywa Komisję do udzielenia tym regionom dostosowanej do potrzeb pomocy ukierunkowanej na wzmocnienie zdolności administracyjnych, wiedzy, w tym wiedzy specjalistycznej opartej na technologii, w celu zapewnienia pomyślnego wejścia ich gospodarek i społeczeństw w coraz bardziej cyfrową przyszłość;

12.  z zadowoleniem przyjmuje stanowisko Rady wspierające zidentyfikowane przez Komisję „dwojakie wyzwanie” związane z transformacją ekologiczną i cyfrową; podkreśla, że dwojaka transformacja może zapewnić nowe ekologiczne i cyfrowe miejsca pracy niezbędne dla odbudowy gospodarczej po pandemii COVID-19, i jest przekonany, że aspekt cyfrowy będzie miał zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia ambitnych celów Europejskiego Zielonego Ładu i celów zrównoważonego rozwoju ONZ zgodnie ze strategią cyfrową UE „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy”;

13.  podkreśla potrzebę wspierania rozwoju rozwiązań cyfrowych nie tylko w zapobieganiu zmianie klimatu, takich jak ograniczenie emisji gazów cieplarnianych dzięki zasobooszczędnemu gospodarowaniu zasobami cyfrowymi i inteligentnym innowacjom, ale również w celu przystosowania się do zmiany klimatu; podkreśla potrzebę opracowania cyfrowych narzędzi i aplikacji ostrzegawczych w celu ograniczenia negatywnych skutków klęsk żywiołowych, takich jak powodzie, lawiny błotne, fale upałów i pożary lasów;

Przezwyciężanie luk cyfrowych

14.  wzywa Komisję do zadbania o to, by przyszłe obserwatorium obszarów wiejskich gromadziło kompleksowe i aktualne dane na temat przepaści cyfrowej, aby wesprzeć państwa członkowskie w określaniu potrzeb ich regionów i miast; uważa, że podstawowe znaczenie ma dysponowanie aktualnymi informacjami na temat postępów w cyfryzacji we wszystkich regionach europejskich, i wzywa Komisję do dostarczenia danych dotyczących indeksu gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego na poziomie NUTS 2;

15.  podkreśla, że istnieją dwa aspekty przepaści cyfrowej: infrastruktura i przepustowość, że ich pochodzenie jest różne oraz że należy do nich stosować różne strategie polityczne dostosowane do ich specyfiki;

16.  z zaniepokojeniem odnotowuje utrzymującą się przepaść cyfrową w państwach członkowskich i między nimi; jest szczególnie zaniepokojony przepaścią cyfrową między obszarami miejskimi i wiejskimi pod względem jakości i przystępności cenowej sieci szerokopasmowych(26); przypomina w szczególności, że przyszłe inwestycje w ramach EFRR-FS powinny w dalszym ciągu przyczyniać się do rozwoju szybkich sieci infrastruktury cyfrowej; podkreśla w związku z tym potrzebę priorytetowego traktowania obszarów wiejskich;

17.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zapewniły wsparcie i pomoc istniejącym platformom i projektom z dziedziny włączającej i sprawiedliwej cyfryzacji jako narzędziom pozwalającym wszystkim obszarom UE, w tym obszarom oddalonym i wiejskim, wkroczyć w XXI wiek;

18.  zauważa, że istnieje krytyczna przepaść w zakresie umiejętności cyfrowych między osobami dorosłymi mieszkającymi na obszarach wiejskich a osobami mieszkającymi w miastach, która dotyczy zwłaszcza osób o niskich dochodach, kobiet i osób starszych; zauważa, że podział ten jest szczególnie widoczny w niektórych państwach członkowskich i pogłębia istniejące trudności ze znalezieniem pracy na obszarach wiejskich; wzywa państwa członkowskie do inwestowania w ukierunkowane działania w zakresie podnoszenia kwalifikacji i w dziedzinie edukacji, aby zaradzić problemowi luk cyfrowych, oraz podkreśla, że luki te są związane m.in. z brakiem dostępu do sieci o dużej przepływności;

19.  odnotowuje z dużym zainteresowaniem cyfrowy kompas Komisji, który będzie miał na celu przełożenie ambicji cyfrowych UE na 2030 r. na konkretne cele w czterech głównych sektorach: umiejętności, bezpieczna i zrównoważona infrastruktura cyfrowa, cyfrowa transformacja przedsiębiorstw oraz cyfryzacja usług publicznych; zwraca się do Komisji o regularne składanie sprawozdań z postępów poczynionych w tych czterech obszarach;

20.  jest przekonany, że cyfryzacja stanowi okazję do poprawy jakości życia i wspierania możliwości edukacyjnych, tworzenia miejsc pracy, innowacji i zwiększenia dostępności usług publicznych w regionach wiejskich i słabiej rozwiniętych i pomaga w ten sposób odwrócić tendencje do wyludniania tych obszarów i przeciwdziałać drenażu mózgów;

21.  z zadowoleniem przyjmuje cel programu polityki cyfrowej na 2030 r., jakim jest zapewnienie objęcia siecią 5G wszystkich zaludnionych obszarów w UE do końca dekady; wzywa Komisję do promowania w przyszłym prawodawstwie środków ułatwiających wdrażanie sieci 5G na obszarach wiejskich, w szczególności poprzez ograniczenie lub usunięcie uciążliwych procedur administracyjnych;

22.  podkreśla potrzebę przezwyciężenia utrzymującej się przepaści cyfrowej między obszarami wiejskimi i miejskimi oraz wykorzystania potencjału łączności i cyfryzacji na obszarach wiejskich poprzez opracowanie strategii horyzontalnej; wzywa państwa członkowskie do wykorzystania zasobów polityki spójności, WPR i NextGenerationEU do opracowania i wdrożenia koncepcji inteligentnych wsi w okresie po 2020 r., która przyczyni się do cyfryzacji, wzmocnienia potencjału gospodarczego, innowacji i włączenia społecznego na obszarach wiejskich oraz wzmocnienia pozycji społeczności wiejskich poprzez dostosowane do potrzeb projekty mające na celu poprawę łączności i infrastruktury szerokopasmowej; przypomina jednak, że strategie cyfryzacji należy dostosować do kontekstu wiejskiego i wdrożyć przy zaangażowaniu i aktywnym udziale samych społeczności wiejskich oraz przy zastosowaniu technologii cyfrowych i robotyki w rolnictwie; podkreśla, że cel na 2030 r., jakim jest przejście na zrównoważone rolnictwo, można osiągnąć poprzez promowanie nowych technologii, badań naukowych i innowacji oraz ciągłe przekazywanie wiedzy na obszary wiejskie;

23.  wzywa państwa członkowskie do jak najpełniejszego i jak najskuteczniejszego wykorzystania środków finansowych dostępnych zarówno w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jak NextGenerationEU, aby zapewnić regionom ukierunkowane wsparcie potrzebne do nadrobienia zaległości i przezwyciężenia przepaści cyfrowej na obszarach wiejskich i pomiędzy pokoleniami; ponadto wzywa państwa członkowskie do wspierania wdrażania sieci o bardzo dużej przepływności za pomocą odpowiednich systemów finansowania publicznego na obszarach, na których nie przyczynia się do tego rynek, oraz do zapewnienia międzysektorowych i kompleksowych rozwiązań, takich jak inteligentne wsie i centra innowacji na obszarach wiejskich; popiera wysiłki na rzecz promowania cyfryzacji poprzez wzmocnienie koncentracji tematycznej w polityce spójności, przy jednoczesnym promowaniu współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym lub innymi bankami rozwoju; zwraca uwagę na ryzyko pogłębienia nierówności związane z niezapewnieniem odpowiedniego wsparcia obszarom znajdującym się w najbardziej niekorzystnej sytuacji, których zdolności do efektywnego planowania i wydatkowania środków często są słabsze pomimo największych potrzeb;

24.  apeluje również o pełne wdrożenie instrumentu „Łącząc Europę”, którego nowy instrument finansowania technologii cyfrowych wraz z większa transgraniczną łącznością cyfrową odegrają kluczową rolę w eliminowaniu przepaści gospodarczej, społecznej i terytorialnej, oferując europejskim regionom i obszarom wiejskim niezliczone nowe możliwości;

Sprzyjająca włączeniu społecznemu i sprawiedliwa cyfryzacja

25.  podkreśla potrzebę zrównoważonego procesu cyfryzacji sprzyjającego włączeniu społecznemu, który jest sprawiedliwy społecznie i gospodarczo oraz nie pozostawia nikogo w tyle; podkreśla, że wsparcie w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych powinno przyczyniać się do rozwoju potencjału cyfrowego i innowacji w sektorze MŚP, tak aby zwiększyć zdolności i umiejętności cyfrowe ludności, a także powinno wspierać integrację ze społeczeństwem cyfrowym oraz sprzyjać spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej we wszystkich regionach UE, ze szczególnym uwzględnieniem regionów słabiej rozwiniętych;

26.  wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, aby cyfryzacji usług publicznych towarzyszyły środki zwiększające możliwość dostępu obywateli do internetu bez dyskryminacji, ograniczeń lub ingerencji; przypomina, że warunkiem udanej transformacji cyfrowej jest stabilne i przystępne cenowo połączenie internetowe o dużej przepływności;

27.  podkreśla wyzwania, przed którymi stoją regiony peryferyjne Europy, w tym wyspy, w zakresie łączności cyfrowej; uważa, że łączność cyfrowa jest jednym z podstawowych filarów każdej strategii na rzecz europejskich wysp; wzywa do dalszych działań, aby transformacja cyfrowa sprzyjała włączeniu społecznemu wszystkich społeczności lokalnych;

28.  zauważa z zaniepokojeniem, że zwiększone wykorzystanie rozwiązań cyfrowych oraz TICTM w wyniku pandemii COVID-19 pogłębiło istniejące wcześniej nierówności spowodowane przepaścią cyfrową między grupami ludności; podkreśla jednak, że pod pewnymi warunkami cyfryzacja może również przynieść korzyści grupom znajdującym się w trudnej sytuacji społecznej i ekonomicznej oraz grupom marginalizowanym; zwraca uwagę na fakt, że wykluczone cyfrowo osoby narażone są na podwójne wykluczenie, ponieważ mogą również napotkać trudności w dostępie do edukacji, rynku pracy lub podstawowych usług publicznych; podkreśla, że w szczególności inteligentne wsie mogłyby służyć jako praktyczne rozwiązanie w ramach działań służących zwiększaniu oferty usług dostępnych na obszarach wiejskich, a tym samym zmniejszać istniejące nierówności;

29.  podkreśla, że pandemia COVID-19 uwydatniła znaczenie rozwiązań cyfrowych, zwłaszcza telepracy; nalega, aby Komisja zaproponowała dyrektywę w sprawie minimalnych standardów i warunków uczciwej telepracy, aby chronić zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz zapewnić godne warunki pracy, w tym dobrowolny charakter tej formy pracy, poszanowanie godzin pracy, urlop, równowagę między życiem zawodowym a prywatnym i inne prawa cyfrowe w miejscu pracy, takie jak prawo do bycia offline i ochronę prywatności pracowników, w tym poprzez zakaz zdalnego monitorowania lub jakiejkolwiek innej formy śledzenia cyfrowego, a także wykorzystywania sztucznej inteligencji w procesach rekrutacji, przy uwzględnieniu umowy ramowej europejskich partnerów społecznych w sprawie cyfryzacji;

30.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o opracowanie globalnej strategii, która uwzględniałaby całościową perspektywę na wszystkich szczeblach w celu rozwiązania problemu nierówności społecznych i dyskryminacji związanych z cyfryzacją oraz telepracą i pracą hybrydową, z myślą o wzmocnieniu ich pozytywnych skutków;

31.  uważa, że wzmocnienie pozycji obywateli, konsultacje z odpowiednimi zainteresowanymi stronami i zaangażowanie władz lokalnych mają kluczowe znaczenie zarówno dla właściwego planowania, jak i dla pomyślnego wdrożenia regionalnych strategii cyfrowych;

Cyfryzacja małych i średnich przedsiębiorstw oraz usług publicznych

32.  wzywa do podjęcia działań następczych w związku z planem działania na rzecz administracji elektronicznej z dwoma nadrzędnymi celami: zapewnienie skutecznej transformacji cyfrowej i ograniczenie biurokracji, a tym samym podniesienie jakości życia obywateli za pomocą środków poprawiających dostęp obywateli do usług publicznych we wszystkich państwach członkowskich oraz środków zwiększających przejrzystość, oraz ustanowienie środków mających na celu zwiększenie umiejętności cyfrowych pracowników sektora publicznego; podkreśla, że te działania następcze powinny uwzględniać wiele wniosków wyciągniętych z pandemii COVID-19, która sprawiła, że usługi administracji publicznej funkcjonują niemal wyłącznie przez internet;

33.  zauważa, że pandemia COVID-19 pokazała, iż wzrost wykorzystania TICTM zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, sprawił, że nasze społeczeństwo stało się bardziej podatne na cyberataki; przypomina, że zdalny dostęp do sieci sektora prywatnego lub publicznego wymaga nowych rozwiązań w zakresie cyberbezpieczeństwa;

34.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, by dążyły do szybszych postępów na rzecz cyfryzacji usług publicznych, w tym szkół, uczelni wyższych, instytutów badawczych, transportu publicznego, administracji elektronicznej i skutecznego zarządzania;

35.  zauważa, że pandemia COVID-19 przyspieszyła rozwój elektronicznych usług publicznych i rozwiązań w zakresie e-zdrowia; podkreśla potrzebę zajęcia się luką w umiejętnościach cyfrowych wśród pracowników służby zdrowia oraz konieczność wzmocnienia pozycji pacjentów, zwłaszcza osób starszych i obywateli znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej, tak aby mogli korzystać z cyfrowej opieki zdrowotnej; ostrzega, że niektóre osoby, które mogą mieć mniejsze możliwości korzystania z potrzebnych im technologii lub które w mniejszym stopniu mogą sobie na nie pozwolić, takie jak osoby starsze lub znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej, mogą pozostać w tyle; zwraca uwagę na potrzebę inwestycji publicznych w obszarach takich jak zasoby ludzkie, cyfrowe oferty publiczne i proaktywne środki wsparcia, aby zapewnić wszystkim niedyskryminacyjny, szybki i wysokiej jakości dostęp do cyfrowych usług publicznych, w tym usług zdrowotnych; podkreśla w tym kontekście potrzebę uwypuklenia znaczenia promowania i wzmacniania działań w zakresie edukacji i rozwoju umiejętności cyfrowych, zwłaszcza na obszarach wiejskich; podkreśla potrzebę uwolnienia pełnego potencjału nowych narzędzi, technologii i rozwiązań cyfrowych na rzecz zdrowego społeczeństwa;

36.  uznaje, że obecnie ważniejsze jest niż kiedykolwiek, by zapewnić uczciwą i zrównoważoną pod względem społecznym pracę oraz rzeczywisty udział pracowników w kształtowaniu warunków pracy – w przypadku platform cyfrowych i wszystkich innych sektorów – oraz, że pracownicy muszą mieć demokratyczny wpływ na zarządzanie pracą; podkreśla, że korzyści płynące z transformacji cyfrowej muszą być dzielone szeroko i sprawiedliwie, a pracownicy sektora cyfrowego muszą mieć takie same prawa i warunki pracy jak pracownicy innych sektorów; wzywa Komisję, by zaproponowała dyrektywę w sprawie godnych warunków pracy i praw w gospodarce cyfrowej;

37.  podkreśla kluczową rolę przedsiębiorców, mikroprzedsiębiorstw i MŚP w tworzeniu godnych miejsc pracy, zrównoważonego wzrostu gospodarczego i rozwoju obszarów wiejskich oraz uważa, że inwestycje publiczne w ramach polityki spójności i innych instrumentów przyczynią się do większej spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej we wszystkich regionach UE; podkreśla, że dostęp do finansowania stanowi jeden z najpilniejszych problemów wielu mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw oraz że różne rodzaje MŚP wymagają zindywidualizowanego wsparcia i zachęt na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym, w zależności od ich sytuacji i poziomu technologii; wzywa regiony do ustanowienia strategii innowacji ukierunkowanych na MŚP, dostosowanych do ich strategii inteligentnej specjalizacji w obszarze badań naukowych i innowacji;

38.  ubolewa nad faktem, że zdecydowana większość MŚP w UE nie wdrożyła jeszcze w pełni transformacji cyfrowej; wzywa Komisję do dopilnowania, by państwa członkowskie wykorzystywały swoje programy operacyjne w celu ukierunkowania działań na MŚP w obszarach o niższym poziomie rozwoju cyfrowego;

39.  zauważa, że handel elektroniczny ma ogromny potencjał dla wiejskich MŚP i lokalnych producentów, ponieważ zwiększa ich zasięg i zmniejsza bariery charakterystyczne dla regionów zmagających się z poważnymi i trwałymi wyzwaniami geograficznymi lub demograficznymi; wzywa regiony i państwa członkowskie UE do opracowania projektów pilotażowych i strategii cyfryzacji w celu włączenia handlu elektronicznego do modeli biznesowych MŚP na obszarach wiejskich;

40.  dostrzega potencjał cyfryzacji w zakresie łączności między przedsiębiorstwami, zwłaszcza MŚP, i podkreśla pozytywny wpływ cyfryzacji na świadczenie usług społecznych, takich jak inteligentne rozwiązania transportowe, usługi w dziedzinie e-zdrowia, usługi w zakresie bankowości internetowej oraz rozwiązania dydaktyczne dostosowane do potrzeb osób uczących się znajdujących się w niekorzystnej sytuacji; przypomina o znaczeniu jednoczesnego kształcenia w zakresie umiejętności cyfrowych, aby nikt nie został pominięty;

41.  przypomina, że rozporządzenie w sprawie programu „Cyfrowa Europa” stanowi, że synergie między tym programem a EFRR-FS powinny przyczynić się do rozwoju i wzmocnienia regionalnych i lokalnych ekosystemów innowacji, transformacji przemysłowej oraz transformacji cyfrowej społeczeństwa i administracji publicznej;

42.  podkreśla stanowisko Trybunału Obrachunkowego(27) w sprawie EFRR-FS, a mianowicie, że MŚP dostarczają innowacyjne rozwiązania takich wyzwań jak zmiana klimatu, zasobooszczędność i spójność społeczna oraz przyczyniają się do rozpowszechniania tych innowacji wśród wszystkich regionów Europy, a zatem są nieodzowne dla przejścia UE na zrównoważoną gospodarkę cyfrową;

43.  zauważa z zaniepokojeniem, że zarówno przedsiębiorstwa typu start-up, jak i MŚP o ugruntowanej pozycji borykają się z brakiem wykwalifikowanych pracowników, i podkreśla, że niedobór wykwalifikowanej siły roboczej jest szczególnie dotkliwy w przypadku umiejętności związanych z cyfryzacją i nowymi technologiami, ponieważ 35 % siły roboczej(28) posiada niskie umiejętności cyfrowe lub nie posiada takich umiejętności; uważa, że należy podjąć inicjatywy mające na celu wspieranie MŚP stojących przed szczególnymi wyzwaniami oraz rozwijanie takich kompetencji i umiejętności pracowników, które mają zasadnicze znaczenie dla nowoczesnej gospodarki, w tym w zakresie przyciągania i zatrzymywania talentów cyfrowych, przy jednoczesnym wspieraniu elastycznych umiejętności cyfrowych oraz możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji dla wszystkich, niezależnie od statusu zatrudnienia, wieku, wykształcenia lub zawodu;

44.  podkreśla, że istotne jest zwiększenie liczby innowacyjnych przedsiębiorstw przez zapewnienie dostępu do nowych technologii, dostosowanie do standardów Przemysłu 4.0 i zrównoważonej gospodarki, mobilizację kapitału prywatnego, rozwój zasobów ludzkich i wspieranie inicjatyw na rzecz inteligentnych miast;

Promowanie umiejętności przydatnych w epoce cyfrowej

45.  podkreśla potrzebę wypełnienia luk w zakresie umiejętności cyfrowych w całej UE, tak aby wszystkie osoby fizyczne i przedsiębiorstwa mogły jak najlepiej wykorzystać transformację cyfrową; wzywa do stopniowego wdrażania opracowanego przez Komisję planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 w celu promowania lepszych umiejętności w zakresie cyfryzacji, co zapewniłoby wszystkim, w tym przedsiębiorcom, możliwości kształcenia, szkolenia i zatrudnienia; podkreśla kluczową rolę państw członkowskich oraz instytucji rządowych i samorządowych na szczeblu regionalnym we wspieraniu władz wiejskich w kształtowaniu i zapewnianiu włączenia cyfrowego poprzez ochronę danych obywateli oraz wzmocnienie pozycji obywateli i lokalnych przedsiębiorstw dzięki dostępowi do danych; podkreśla, że kompetencje cyfrowe i umiejętność korzystania z mediów należy rozwijać przez całe życie, zaczynając już w młodym wieku; wzywa Komisję, by zachęcała do wspierania programów i inicjatyw edukacyjnych w zakresie kompetencji cyfrowych i umiejętności korzystania z mediów w szkołach, szkołach zawodowych i na uniwersytetach; w tym kontekście przypomina o znaczeniu EFS+ dla finansowania projektów, które wspierają pracowników lub osoby bezrobotne w zdobywaniu nowych zdolności, z uwagi na to, że do celów tego funduszu należy zapewnianie tym osobom nowych kompetencji na potrzeby doskonalenia na zajmowanym stanowisku pracy (upskilling) lub na innych stanowiskach (reskilling); uważa, że należy wdrożyć hybrydowe modele nauczania, aby zapewnić dostęp do podnoszenia kwalifikacji osobom mającym podstawowe umiejętności cyfrowe lub nieposiadającym tych umiejętności;

46.  z zadowoleniem przyjmuje zalecenie zawarte we wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, aby osoby niekształcące się, niepracujące ani nieszkolące się zostały poddane ocenie umiejętności cyfrowych, a w przypadku stwierdzenia luk otrzymały szkolenie w celu zwiększenia tych umiejętności;

47.  zwraca uwagę na krytyczną przepaść w zakresie umiejętności cyfrowych między osobami mieszkającymi na obszarach wiejskich a osobami mieszkającymi w miastach, a także między pokoleniami; zauważa ponadto nieproporcjonalnie dużą popularność telepracy i mobilności z wykorzystaniem ICT wśród mieszkających w miastach, dobrze wykształconych pracowników sektora usług o wysokich umiejętnościach cyfrowych; zauważa brak możliwości nabywania umiejętności cyfrowych na obszarach wiejskich; wzywa państwa członkowskie i Komisję do wykorzystania EFS+ i EFRR do przyjęcia środków mających na celu wyeliminowanie tej nierównowagi i zapewnienie możliwości zatrudnienia w regionach zagrożonych wyludnieniem; zauważa, że inteligentne wsie mogłyby służyć jako praktyczne rozwiązanie, ponieważ stosowane przez nie oddolne podejście cyfrowe obejmuje cyfrowe narzędzia uczenia się;

48.  podkreśla, że promowanie i rozwój e-umiejętności odgrywa zasadniczą rolę w budowaniu większego potencjału pracowniczego na rynku pracy, służy włączeniu społecznemu, wspiera dywersyfikacje technologiczną i stwarza możliwości zatrudnienia, zwłaszcza na obszarach wiejskich i w regionach słabiej rozwiniętych; zachęca Komisję, by wzmocniła działania służące wyeliminowaniu luk w umiejętnościach cyfrowych poprzez docieranie do wszystkich zainteresowanych stron za pośrednictwem koalicji na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia;

49.  zauważa, że EFS+, o którym mowa w ramach celu polityki 4 (CP 4) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, obejmuje szczególny cel uwzględniający umiejętności cyfrowe, włączenie i systemy szkolenia, w tym w formie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego;

50.  podkreśla, że europejski program na rzecz umiejętności wymaga inwestycji w infrastrukturę o dużym oddziaływaniu społecznym, w tym w infrastrukturę cyfrową, za pośrednictwem EFRR-FS i programu InvestEU; podkreśla potrzebę inwestowania w infrastrukturę cyfrową za pośrednictwem EFRR-FS i programu InvestEU, który opiera się na inicjatywach promujących umiejętności cyfrowe, takich jak Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027;

51.  podkreśla, że podejmowanie problemu zmian demograficznych jest podstawowym wyzwaniem dla UE; która powinna nadać mu priorytet przy opracowywaniu i wdrażaniu programów; przypomina w związku z tym, że jednym z głównych celów określonych w EFRR-FS na lata 2021–2027 jest wspieranie obszarów miejskich i wiejskich o niekorzystnych warunkach geograficznych lub demograficznych, przy czym państwa członkowskie muszą przydzielać wsparcie finansowe UE na projekty promujące rozwój cyfrowy w odnośnych regionach oraz połączenia teleinformatyczne; przypomina w związku z tym, że należy szczególnie wspierać obszary na poziomie NUTS 3 lub klastry lokalnych jednostek administracyjnych o gęstości zaludnienia poniżej 12,5 mieszkańca na kilometr kwadratowy lub o średnim rocznym spadku liczby ludności wynoszącym ponad 1 % w latach 2007–2017, które to obszary powinny podlegać szczególnym ocenom regionalnym i krajowym;

52.  z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji oraz skupienie się na szkoleniach i umiejętnościach; docenia fakt, że fundusz te umożliwia inwestycje w infrastrukturę społeczną, taką jak ośrodki szkoleniowe, a celem jest stworzenie lepszych możliwości zatrudnienia i wysokiej jakości zatrudnienia we wszystkich regionach przechodzących transformację w kierunku neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r., a także podkreśla jednocześnie potrzebę poświęcenia szczególnej uwagi umiejętnościom cyfrowym; wzywa Komisję do oceny potrzeby i wykonalności zmienionego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w celu sprostania obecnym wyzwaniom;

53.  wzywa państwa członkowskie i ich instytucje zarządzające do ułatwienia i uproszczenia dostępu obszarów wiejskich do funduszy NextGenerationEU i europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych; uważa, że należy zadbać o to, by wszystkie odpowiednie podmioty instytucjonalne były uważnie monitorowane przy wykorzystywaniu funduszy NextGenerationEU oraz europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na szczeblu terytorialnym, aby zapewnić sprawiedliwy podział środków między regiony;

54.  wyraża zaniepokojenie, że wiele przetargów publicznych dotyczących programów cyfrowych zostanie rozstrzygniętych w drodze zaproszenia do składania wniosków, co może zmniejszyć możliwości dostępu obszarów wiejskich do środków z instrumentu NextGenerationEU oraz europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, ponieważ tradycyjnie mają one mniejsze możliwości budowania zdolności i otrzymują słabsze wsparcie techniczne w zakresie programowania i wydatkowania unijnych środków finansowych;

55.  wzywa Komisję i Radę do szybkiego wdrożenia konkluzji Rady w sprawie praw człowieka, uczestnictwa i dobrostanu osób starszych w dobie cyfryzacji, w tym do stworzenia „platformy uczestnictwa i wolontariatu po zakończeniu życia zawodowego” oraz do sprzyjania wymianie międzypokoleniowej i więziom międzypokoleniowym;

o
o   o

56.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Komitetowi Regionów i państwom członkowskim.

(1) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159. (2) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 60. (3) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 94. (4) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 21. (5) Dz.U. L 437 z 28.12.2020, s. 30. (6) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 1. (7) Dz.U. L 107 z 26.3.2021, s. 30. (8) Dz.U. L 166 z 11.5.2021, s. 1. (9) Rissola G., Kune H. i Martinez P., Innovation Camp Methodology Handbook: Realising the potential of the Entrepreneurial Discovery Process for Territorial Innovation and Development, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg. (10) Arregui Pabollet, E i in., The Changing nature of work and skills in the digital age [Zmieniający się charakter pracy i umiejętności w epoce cyfrowej], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg. (11) Dijkstra, L., Poelman, H., Rodríguez-Pose, A., The Geography of EU Discontent [Geografia niezadowolenia w UE] Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg. (12) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 204. (13) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2. (14) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 26. (15) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 125. (16) Dokument roboczy służb Komisji z 11 czerwca 2020 r. pt. „Indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI) na 2020 r.” (SWD(2020)0111). (17) SWD(2020)0111. (18) Negreiro, M., Madiega, T., Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, Digital Transformation, czerwiec 2019 r. (19) Projekt konkluzji Rady w sprawie telepracy w kontekście pracy zdalnej, pkt 17. (20) Dokument roboczy Komisji z maja 2020 r. zatytułowany „Teleworkability and the COVID-19 crisis: a new digital divide?” [Możliwość wykonywania telepracy a kryzys związany z COVID-19: nowa przepaść cyfrowa?]. (21) Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn, „Work-life balance in the ICT sector – Women in the ICT sector” [Równość między życiem zawodowym a prywatnym w sektorze ICT – kobiety w sektorze ICT]. (22) Wspólne Centrum Badawcze Komisji, dokument programowy, Telework in the EU before and after the COVID-19: where we were, where we head to [Telepraca w UE przed pandemią COVID-19 i po niej: gdzie byliśmy, dokąd zmierzamy], 2020. (23) The State of European Tech report 2020 [Sprawozdanie na temat stanu technologii europejskiej za 2020 r.]. (24) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1. (25) Art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) 2021/1060. (26) Negreiro, M., Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, „The growth of digital health technologies during the pandemic”, [Rozwój cyfrowych technologii w dziedzinie ochrony zdrowia w czasie pandemii] kwiecień 2021 r. (27) Europejski Trybunał Obrachunkowy, komunikat prasowy pt. „European funding for boosting SME competitiveness being probed by EU auditors” [Audytorzy UE badają europejskie finansowanie na rzecz zwiększenia konkurencyjności MŚP], 14 października 2020 r. (28) „EU actions to address low digital skills” [Działania UE na rzecz rozwiązania problemu niskich umiejętności cyfrowych], Europejski Trybunał Obrachunkowy, luty 2021.