Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 18ης Οκτωβρίου 2022 σχετικά με την προσχώρηση της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στον χώρο Σένγκεν (2022/2852(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το πρωτόκολλο που ενσωματώνει το κεκτημένο του Σένγκεν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (11997D/PRO/02),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 67 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο ορίζει ότι η Ένωση συγκροτεί χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ο οποίος «εξασφαλίζει την απουσία ελέγχων των προσώπων στα εσωτερικά σύνορα»,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 21 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, το οποίο ορίζει ότι κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 4 παράγραφος 2 της Πράξης Προσχώρησης του 2005,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 45, το οποίο ορίζει ότι κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών,
– έχοντας υπόψη τα σχέδια αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και στη Ρουμανία, της 29ης Σεπτεμβρίου 2010 (14142/10) και της 8ης Ιουλίου 2011 (14142/1/10),
– έχοντας υπόψη το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου της 7ης Δεκεμβρίου 2011 σχετικά με το πλαίσιο για την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και στη Ρουμανία (14302/3/11),
– έχοντας υπόψη τη θέση του, της 8ης Ιουνίου 2011, σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και τη Ρουμανία(1),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 9ης και 10ης Ιουνίου 2011, της 22ας και 23ης Σεπτεμβρίου 2011, της 25ης και 26ης Οκτωβρίου 2012, της 7ης και 8ης Μαρτίου 2013 και της 5ης και 6ης Δεκεμβρίου 2013,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με την προσχώρηση της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στο Σένγκεν(2),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 2011 και της 1ης και 2ας Μαρτίου 2012,
– έχοντας υπόψη την απόφαση (EΕ) 2017/1908 του Συμβουλίου, της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν όσον αφορά το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και στη Ρουμανία(3),
– έχοντας υπόψη την απόφαση (ΕΕ) 2018/934 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2018, σχετικά με την εφαρμογή των υπόλοιπων διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν που αφορούν το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και στη Ρουμανία(4),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 2ας Ιουνίου 2021, με τίτλο «Στρατηγική προς έναν πλήρως λειτουργικό και ανθεκτικό χώρο Σένγκεν» (COM(2021)0277),
– έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/399 περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (COM(2021)0891),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 24ης Μαΐου 2022, με τίτλο «Έκθεση για την κατάσταση του Σένγκεν 2022» (COM(2022)0301),
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (EΕ) 2022/922 του Συμβουλίου, της 9ης Ιουνίου 2022, σχετικά με τη θέσπιση και τη λειτουργία μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013(5),
– έχοντας υπόψη το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου, της 23ης Ιουνίου 2022, σχετικά με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Κροατίας (10624/22),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 11ης Δεκεμβρίου 2018 σχετικά με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία: κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά χερσαία, θαλάσσια και εναέρια σύνορα(6),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Ιουνίου 2020 σχετικά με την κατάσταση στον χώρο Σένγκεν μετά την πανδημία COVID-19(7),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Ιουλίου 2021 σχετικά με την ετήσια έκθεση για τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν(8),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Βουλγαρία και η Ρουμανία υιοθέτησαν το κεκτημένο του Σένγκεν κατά την προσχώρησή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2008 η Βουλγαρία εξέδωσε τη δήλωση ετοιμότητάς της για την έναρξη των αξιολογήσεων από την ομάδα εργασίας για την αξιολόγηση του Σένγκεν (SCH‑EVAL), στην οποία συμμετείχαν εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη του χώρου Σένγκεν· λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2007 και το 2008 η Ρουμανία εξέδωσε τη δήλωση ετοιμότητάς της για την έναρξη των αξιολογήσεων που πραγματοποίησε η SCH-EVAL·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης του Σένγκεν για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και το επίπεδο ετοιμότητας των δυο χωρών προκειμένου να θέσουν σε εφαρμογή όλες τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν επιβεβαιώθηκαν από τους εμπειρογνώμονες της SCH-EVAL και από το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του της 9ης και 10ης Ιουνίου 2011· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο σχέδιο απόφασής του της 8ης Ιουλίου 2011, το Συμβούλιο επαλήθευσε ότι οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του κεκτημένου Σένγκεν είχαν εκπληρωθεί σε όλους τους τομείς, και ειδικότερα στους τομείς της προστασίας των δεδομένων, των εναέριων συνόρων, των χερσαίων συνόρων, της αστυνομικής συνεργασίας, του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν, των θαλάσσιων συνόρων και των θεωρήσεων· λαμβάνοντας υπόψη ότι, εκτός από την πρόκληση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης του Σένγκεν έχει οδηγήσει και στις δύο χώρες σε ριζική αναδιάρθρωση των οικείων συστημάτων επιτήρησης των συνόρων και σε επενδύσεις στην αυξημένη ικανότητα επιβολής του νόμου· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την Πράξη Προσχώρησης του 2005, η ολοκλήρωση των διαδικασιών αξιολόγησης του Σένγκεν είναι το μόνο προαπαιτούμενο για την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης των ελέγχων στα εσωτερικά χερσαία, θαλάσσια και εναέρια σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάσταση ετοιμότητας της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας να εφαρμόσουν πλήρως το κεκτημένο του Σένγκεν έχει αναγνωριστεί επανειλημμένα από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στο Συμβούλιο, καθώς και από την Επιτροπή και το Κοινοβούλιο, πλέον πρόσφατα στην έκθεση της Επιτροπής για την κατάσταση του Σένγκεν το 2022 και στο ψήφισμα του Κοινοβουλίου της 8ης Ιουλίου 2021 σχετικά με την ετήσια έκθεση για τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο σχέδιο απόφασής του της 29ης Σεπτεμβρίου 2010, το Συμβούλιο πρότεινε την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά χερσαία, θαλάσσια και εναέρια σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στη θέση του της 8ης Ιουνίου 2011, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την απόφαση αυτή και κάλεσε το Συμβούλιο να ζητήσει εκ νέου τη γνώμη του Κοινοβουλίου, εάν προτίθεται να επιφέρει σημαντικές τροποποιήσεις·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έγκριση της απόφασης του Συμβουλίου από το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων έχει αναβληθεί επανειλημμένα·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι με την από 12ης Οκτωβρίου 2017 απόφαση του Συμβουλίου χορηγήθηκε στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία παθητική πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο σχέδιο απόφασής του της 18ης Απριλίου 2018, το Συμβούλιο πρότεινε την πλήρη εφαρμογή των υπόλοιπων διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν που αφορούν το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν και στα δυο κράτη μέλη·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ούτε η Πράξη Προσχώρησης του 2005 ούτε ο μηχανισμός αξιολόγησης του Σένγκεν προβλέπουν τον καθορισμό διαφορετικών χρονικών πλαισίων για την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά χερσαία, θαλάσσια και εναέρια σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι προηγούμενες διευρύνσεις του χώρου Σένγκεν έγιναν με ενιαία νομική πράξη·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Συμβούλιο έχει ζητήσει τη γνώμη του Κοινοβουλίου σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Κροατίας (10624/22)· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εργασίες σχετικά με το εν λόγω σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου βρίσκονται σε εξέλιξη στο Κοινοβούλιο·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο χώρος Σένγκεν συνιστά μοναδικό επίτευγμα, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό κατέστη εφικτό μέσω διαφόρων αντισταθμιστικών μέτρων, όπως η θέσπιση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν (για την ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών) και η δημιουργία μηχανισμού αξιολόγησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν από τα κράτη μέλη και για την προώθηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στο πλαίσιο της λειτουργίας του χώρου Σένγκεν·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα κράτη μέλη που ανήκουν στον χώρο Σένγκεν υποχρεούνται να συμμορφώνονται με το κεκτημένο του Σένγκεν, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν(9)·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διατήρηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στην Ένωση και η επαναφορά τους στον χώρο Σένγκεν έχει σοβαρό αντίκτυπο στις ζωές των Ευρωπαίων πολιτών, ιδίως των μετακινούμενων εργαζομένων και όλων όσοι επωφελούνται από την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της ΕΕ, και κλονίζει σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη τους στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό συνεπάγεται άμεσο λειτουργικό και επενδυτικό κόστος για τους διασυνοριακούς και μετακινούμενους εργαζομένους, τους τουρίστες, τους οδικούς μεταφορείς εμπορευμάτων και τις δημόσιες διοικήσεις, με αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομίες των κρατών μελών και στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου αρνητικού αντικτύπου στο περιβάλλον λόγω του μεγάλου αριθμού φορτηγών βραδείας κίνησης που περιμένουν στα σημεία διέλευσης των συνόρων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η διατήρηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έχει, ειδικότερα, αρνητικό αντίκτυπο στην αρχή της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων εντός της ΕΕ, καθώς και στις εξαγωγές και εισαγωγές από και προς αμφότερα τα κράτη μέλη και στις μεταφορές από και προς ορισμένους από τους μεγαλύτερους πολιτικούς και εμπορικούς λιμένες της νότιας Ευρώπης, γεγονός που σημαίνει απώλεια κερδών και αύξηση των δαπανών·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλήρης εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και στη Ρουμανία θα ενισχύσει τον χώρο Σένγκεν και θα συμβάλει στη διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες εντός αυτού·
1. υπενθυμίζει ότι όλες οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία εκπληρώθηκαν ήδη από αμφότερα τα κράτη μέλη το 2011·
2. εκφράζει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι, στα 11 έτη που μεσολάβησαν έκτοτε, το Συμβούλιο δεν έχει λάβει απόφαση για την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, παρά τις επανειλημμένες σχετικές εκκλήσεις τόσο της Επιτροπής όσο και του Κοινοβουλίου·
3. επαναλαμβάνει την πάγια θέση του, όπως εκτίθεται στο ψήφισμά του της 11ης Δεκεμβρίου 2018, υπέρ της πλήρους εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία·
4. επικροτεί την προθυμία της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας να φιλοξενήσουν οικειοθελώς διερευνητική αποστολή, η οποία αποτελεί έκφραση, από την πλευρά τους, της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, παρά το γεγονός ότι έχουν ήδη εκπληρώσει όλες τις νομικές απαιτήσεις και δεν υπάρχουν λόγοι για περαιτέρω αξιολογήσεις·
5. παροτρύνει το Συμβούλιο να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την έγκριση της απόφασής του σχετικά με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Βουλγαρίας και τη Ρουμανία έως το τέλος του 2022, διασφαλίζοντας έτσι την κατάργηση των ελέγχων των προσώπων σε όλα τα εσωτερικά σύνορα και για τα δύο αυτά κράτη μέλη στις αρχές του 2023·
6. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.
Κανονισμός (ΕΕ) 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 2016, περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν) (EE L 77 της 23.3.2016, σ. 1).