Zmiana rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z 17 grudnia 2020 r. określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027
123k
42k
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z 24 listopada 2022 r. w sprawie projektu rozporzadzenia Rady zmieniajacego rozporzadzenie (UE, Euratom) 2020/2093 określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027 (14471/2022 – C9‑0386/2022 – 2022/0369(APP))
(Specjalna procedura ustawodawcza - zgoda)
Parlament Europejski,
– uwzględniając projekt rozporządzenia Rady (14471/2022),
– uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 312 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (C9-0386/2022),
– uwzględniając art. 92, art. 105 ust. 1 i 4 oraz art. 163 Regulaminu,
1. wyraża zgodę na projekt rozporządzenia Rady;
2. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Zmiana rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 w odniesieniu do ustanowienia zróżnicowanej strategii finansowania jako ogólnej metody zaciągania pożyczek
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 w odniesieniu do ustanowienia zróżnicowanej strategii finansowania jako ogólnej metody zaciągania pożyczek (COM(2022)0596 – C9-0374/2022 – 2022/0370(COD))
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
Parlament Europejski,
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2022)0596),
– uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 322 ust.1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 106a of the Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9-0374/2022),
– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając opinię Trybunału Obrachunkowego z dnia 22 listopada 2022 r.(1),
– uwzględniając zobowiązanie przedstawiciela Rady, przekazane pismem z dnia 16 listopada 2022 r. do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu Europejskiego, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając art. 59 i 163 Regulaminu,
1. zatwierdza poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;
2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;
3. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 24 listopada 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2022/...w sprawie zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 w odniesieniu do ustanowienia zróżnicowanej strategii finansowania jako ogólnej metody zaciągania pożyczek
(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE, Euratom) 2022/2434.)
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie wniosku dotyczacego rozporzadzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument wsparcia dla Ukrainy na 2023 r. (pomoc makrofinansowa +) (COM(2022)0597 – C9‑0373/2022 – 2022/0371(COD))
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
Parlament Europejski,
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2022)0597),
– uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 212 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9-0373/2022),
– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając przekazane pismem z dnia 16 listopada 2022 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ,
– uwzględniając art. 59 i art. 163 Regulaminu,
1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;
2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;
3. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 24 listopada 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/... ustanawiającego instrument wsparcia dla Ukrainy na 2023 r. (pomoc makrofinansowa +)
(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, rozporządzenia (UE) 2022/2463.)
Nieakceptowanie dokumentów podróży Federacji Rosyjskiej wydawanych w Ukrainie i Gruzji
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie wniosku dotyczacego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nieuznawania rosyjskich dokumentów podróży wydawanych w okupowanych regionach zagranicznych (COM(2022)0662 – C9‑0302/2022 – 2022/0274(COD))
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
Parlament Europejski,
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2022)0662),
– uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 77 ust. 2 lit. a) i b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9‑0302/2022),
– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 74 ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 16 listopada 2022 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając art. 59 i art. 163 Regulaminu,
1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu(1);
2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;
3. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 24 listopada 2022 r. w celu przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/... w sprawie nieakceptowania dokumentów podróży Federacji Rosyjskiej wydawanych w Ukrainie i Gruzji
(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, decyzji (UE) 2022/2512.)
Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. (COM(2021)0574 – C9-0359/2021 – 2021/0293(COD))
(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
Parlament Europejski,
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2021)0574),
– uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 173 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9‑0359/2021),
– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 19 stycznia 2022 r.(1),
– po konsultacji z Komitetem Regionów,
– uwzględniając wstępne porozumienie zatwierdzone przez komisję przedmiotowo właściwą na podstawie art. 74 ust. 4 Regulaminu oraz przekazane pismem z dnia 22 lipca 2022 r. zobowiązanie przedstawiciela Rady do zatwierdzenia stanowiska Parlamentu, zgodnie z art. 294 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając art. 59 Regulaminu,
– uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz Komisję Kultury i Edukacji,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A9-0159/2022),
1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;
2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;
3. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 24 listopada 2022 r. w celu przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/... ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r.
(Jako że pomiędzy Parlamentem i Radą osiągnięte zostało porozumienie, stanowisko Parlamentu odpowiada ostatecznej wersji aktu prawnego, decyzji (UE) 2022/2481.)
Brak sprzeciwu wobec aktu delegowanego: tymczasowe środki nadzwyczajne związane z wymogami dotyczącymi zabezpieczenia
129k
44k
Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie niezgłaszania sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego Komisji z dnia 21 października 2022 r. zmieniającego regulacyjne standardy techniczne określone w rozporządzeniu delegowanym (UE) nr 153/2013 w odniesieniu do tymczasowych środków nadzwyczajnych związanych z wymogami dotyczącymi zabezpieczenia (C(2022)7536 – 2022/2908(DEA))
– uwzględniając rozporządzenie delegowane Komisji (C(2022)7536),
– uwzględniając pismo Komisji z dnia 25 października 2022 r., w którym zwraca się do Parlamentu o oświadczenie, że nie wyraża on sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego,
– uwzględniając pismo Komisji Gospodarczej i Monetarnej z dnia 17 listopada 2022 r. skierowane do przewodniczącego Konferencji Przewodniczących Komisji,
– uwzględniając art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji(1), w szczególności jego art. 4 ust. 4,
– uwzględniając projekt zestawu regulacyjnych standardów technicznych przedłożony przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) w dniu 14 października 2022 r. na podstawie art. 46 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 648/2012,
– uwzględniając art. 111 ust. 6 Regulaminu,
– uwzględniając zalecenie dotyczące decyzji Komisji Gospodarczej i Monetarnej,
A. mając na uwadze, że w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 153/2013(2) określono między innymi minimalne poziomy wstępnych depozytów zabezpieczających oraz wykaz dopuszczalnych zabezpieczeń, jak przewiduje art. 46 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 648/2012;
B. mając na uwadze, że ostatnie wydarzenia polityczne i rynkowe doprowadziły do znacznego wzrostu i wahań cen na rynkach energii, co poskutkowało apelami o wezwanie kontrahentów centralnych do znacznego uzupełnienia depozytów zabezpieczających w celu pokrycia powiązanych ekspozycji; mając na uwadze, że takie wezwania do uzupełnienia depozytów zabezpieczających spowodowały presję na płynność w przypadku kontrahentów niefinansowych (takich jak przedsiębiorstwa energetyczne), którzy zazwyczaj dysponują mniejszymi płynnymi aktywami na potrzeby spełnienia wymogów dotyczących depozytu zabezpieczającego, co zmusiło ich do zredukowania pozycji lub pozostawienia tych pozycji bez odpowiedniego zabezpieczenia i naraziło ich na dalsze wahania cen;
C. mając na uwadze, że 13 września 2022 r. Komisja zwróciła się do Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) (pismem nr. ref. Ares(2022)6980063) z pytaniem, czy nie należałoby tymczasowo dostosować odnośnych przepisów rozporządzenia delegowanego (UE) nr 153/2013, by złagodzić niektóre obciążenia nałożone na przedsiębiorstwa energetyczne jako kontrahentów niefinansowych w związku z zabezpieczeniem ich działalności handlowej na rynkach finansowych, a jednocześnie nie zaszkodzić nadrzędnemu celowi rozporządzenia (UE) nr 648/2012, jakim jest utrzymanie stabilności finansowej; mając na uwadze, że 22 września 2022 r. ESMA odpowiedział (pismem nr ref. ESMA24-436-1414), że można by rozważyć tymczasowe i niewielkie zmiany jedynie w stosunku do niezabezpieczonych gwarancji banków komercyjnych i to pod pewnymi warunkami; mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu końcowym ESMA zawarł projekt regulacyjnych standardów technicznych (ESMA91-372-2466) ze zmianami mającymi na celu tymczasowe rozszerzenie puli dopuszczalnych zabezpieczeń o niezabezpieczone gwarancje bankowe dla kontrahentów niefinansowych występujących w charakterze członków rozliczających oraz o gwarancje publiczne dla wszystkich rodzajów kontrahentów;
D. mając na uwadze, że Komisja przyjęła zatem rozporządzenie delegowane tymczasowo zmieniające wykaz dopuszczalnych zabezpieczeń, których można udzielić unijnym kontrahentom centralnym, dodając do niego na okres 12 miesięcy niezabezpieczone gwarancje bankowe oraz gwarancje publiczne;
E. mając na uwadze, że rozporządzenie delegowane powinno wejść w życie w trybie pilnym, aby złagodzić zwiększoną presję na płynność kontrahentów niefinansowych prowadzących obrót na rynkach regulowanych gazu i energii elektrycznej oraz rozliczających za pośrednictwem kontrahentów centralnych mających siedzibę w Unii;
1. oświadcza, że nie wyraża sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego;
2. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej decyzji Radzie i Komisji.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 153/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów obowiązujących kontrahentów centralnych (Dz.U. L 52 z 23.2.2013, s. 41).
Brak sprzeciwu wobec aktu delegowanego: wartość progu wiążącego się z obowiązkiem rozliczania dla pozycji utrzymywanych w towarowych kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i innych kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym
129k
45k
Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie niewyrażania sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego Komisji z 18 października 2022 r. zmieniającego regulacyjne standardy techniczne określone w rozporządzeniu delegowanym (UE) nr 149/2013 w odniesieniu do wartości progu wiążącego się z obowiązkiem rozliczania dla pozycji utrzymywanych w towarowych kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i innych kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym (C(2022)7413 – 2022/2899(DEA))
– uwzględniając rozporządzenie delegowane Komisji (C(2022)7413),
– uwzględniając pismo Komisji z 25 października 2022 r., w którym zwraca się do Parlamentu o oświadczenie, że nie wyraża on sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego,
– uwzględniając pismo Komisji Gospodarczej i Monetarnej z 17 listopada 2022 r. skierowane do przewodniczącego Konferencji Przewodniczących Komisji,
– uwzględniając art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji(1), w szczególności jego art. 10 ust. 4 akapit trzeci,
– uwzględniając projekt zestawu regulacyjnych standardów technicznych przedłożony przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) 3 czerwca 2022 r. zgodnie z art. 10 ust. 4 akapit drugi rozporządzenia (UE) nr 648/2012,
– uwzględniając art. 111 ust. 6 Regulaminu,
– uwzględniając zalecenie dotyczące decyzji Komisji Gospodarczej i Monetarnej,
A. mając na uwadze, że w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 149/2013(2) określono między innymi wartości progów wiążących się z obowiązkiem rozliczania; mając na uwadze, że zgodnie z art. 10 ust. 4 akapit czwarty rozporządzenia (UE) nr 648/2012 ESMA ma za zadanie dokonywać okresowego przeglądu wartości tych progów wiążących się z obowiązkiem rozliczania i proponować regulacyjne standardy techniczne w celu ich zmiany; mając na uwadze, że odnośnie do niektórych jurysdykcji państw trzecich nie zatwierdzono jeszcze decyzji w sprawie równoważności, w związku z czym kontrakty zawierane na rynkach w tych państwach trzecich uznaje się za kontrakty będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i zalicza się je do progów wiążących się z obowiązkiem rozliczania, mimo że są rozliczane przez uznanych kontrahentów centralnych;
B. mając na uwadze, że w ostatnim czasie wzrosły również ceny surowców, do czego walnie przyczyniła się niczym niesprowokowana i nieuzasadniona agresja Rosji na Ukrainę; mając na uwadze, że rosnące ceny i skrajne wahania na rynkach energetycznych instrumentów pochodnych doprowadziły ostatnio do częstszych wezwań kontrahentów centralnych do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego przez przedsiębiorstwa energetyczne w celu pokrycia powiązanych ekspozycji; mając na uwadze, że sytuacja ta spowodowała napięcia płynnościowe u kontrahentów niefinansowych, takich jak przedsiębiorstwa energetyczne, ponieważ zabezpieczenie przekazywane unijnym kontrahentom centralnym jest zazwyczaj dostarczane w gotówce; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa energetyczne, które często posiadają mniej płynne aktywa mogą być zmuszone –aby spełnić wymogi dotyczące depozytu zabezpieczającego – albo do ograniczenia swoich pozycji, albo do pozostawienia ich niewłaściwie zabezpieczonymi, co naraża je na dalsze wahania cen; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa energetyczne powinny utrzymać zdolność finansową i płynność, aby zabezpieczyć dostawy i zakupy towarów energetycznych w perspektywie średnioterminowej – przy jednoczesnym zachowaniu stabilności finansowej – oraz aby przynosić korzyści gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom w Unii;
C. mając na uwadze, że 13 września 2022 r. Komisja zwróciła się do ESMA (pismo Ares(2022)6980063) o rozważenie, czy rozporządzenie delegowane (UE) nr 149/2013 powinno zostać tymczasowo zmienione, aby zmniejszyć niektóre obciążenia; mając na uwadze, że w odpowiedzi z 22 września 2022 r. (pismo ESMA24-436-1414) ESMA wskazała, że 3 czerwca 2022 r. przedłożyła Komisji projekt regulacyjnych standardów technicznych (ESMA70-451-114) dotyczących progów rozliczania towarów, która zaproponowała podwyższenie progu obowiązkowego rozliczania towarów o 1 mld EUR, co oznacza, że próg ten wynosi 4 mld EUR; mając na uwadze, że ESMA potwierdziła stosowność proponowanej podwyżki i zwróciła się do Komisji o jak najszybsze zatwierdzenie tej decyzji;
D. mając na uwadze, że w związku z tym Komisja przyjęła rozporządzenie delegowane, które zwiększa z 3 mld EUR do 4 mld EUR wartość progu wiążącego się z obowiązkiem rozliczania dla pozycji utrzymywanych w towarowych kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym określoną w rozporządzeniu delegowanym (UE) nr 149/2013;
E. mając na uwadze, że rozporządzenie delegowane powinno wejść w życie w trybie pilnym, aby zmniejszyć presję na płynność przedsiębiorstw energetycznych;
1. oświadcza, że nie wyraża sprzeciwu wobec rozporządzenia delegowanego;
2. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej decyzji Radzie i Komisji.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego (Dz.U. L 52 z 23.2.2013, s. 11).
Przestrzeganie praw człowieka w Afganistanie, zwłaszcza pogorszenie sytuacji w dziedzinie praw kobiet oraz ataki na placówki oświatowe
146k
50k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie sytuacji praw człowieka w Afganistanie, zwłaszcza pogorszenia się sytuacji w dziedzinie praw kobiet oraz ataków na placówki oświatowe (2022/2955(RSP))
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sytuacji w Afganistanie, a w szczególności rezolucje z 16 września 2021 r.(1) i 7 kwietnia 2022 r.(2),
– uwzględniając swoją rezolucję z 19 maja 2021 r. w sprawie ochrony praw człowieka i zewnętrznej polityki migracyjnej UE(3),
– uwzględniając konkluzje Rady z 14 listopada 2022 r. w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz z 15 września 2021 r. w sprawie Afganistanu, w których określono pięć kryteriów zaangażowania UE z faktycznymi władzami kierowanymi przez talibów,
– uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Afganistanu,
– uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Afganistanu, w tym rezolucje nr 2626 z 2022 r., nr 2596 z 2021 r., nr 2543 z 2020 r. i nr 2513 z 2020 r,,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 10 listopada 2022 r. w sprawie sytuacji w Afganistanie,
– uwzględniając rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ z 8 lipca 2022 r. w sprawie sytuacji praw człowieka kobiet i dziewcząt w Afganistanie,
– uwzględniając raport specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji praw człowieka w Afganistanie z 9 września 2022 r.,
– uwzględniając sprawozdanie misji wspierającej ONZ w Afganistanie (UNAMA) z 20 lipca 2022 r. przedstawiające sytuację praw człowieka w Afganistanie w ostatnich dziesięciu miesiącach, czyli od momentu przejęcia władzy przez talibów,
– uwzględniając ogłoszenie przez talibów 7 września 2021 r. utworzenia rządu tymczasowego w Afganistanie,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając dwie ratyfikowane przez Afganistan konwencje – Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet i Konwencję ONZ o prawach dziecka,
– uwzględniając Konwencję dotyczącą statusu uchodźców, podpisaną w Genewie 28 lipca 1951 r., oraz protokół do tej konwencji z 1967 r.,
– uwzględniając Umowę o współpracy na rzecz partnerstwa i rozwoju zawartą 18 lutego 2017 r. między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Islamską Republiką Afganistanu, z drugiej strony,
– uwzględniając wytyczne tematyczne UE dotyczące obrońców praw człowieka, propagowania i ochrony praw dziecka, przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz zwalczania wszelkich form dyskryminacji kobiet i dziewcząt,
A. mając na uwadze, że talibowie przejęli władzę w Afganistanie 15 sierpnia 2021 r. po wycofaniu się wojsk NATO i wojsk sojuszniczych; mając na uwadze, że talibowie przywrócili Islamski Emirat Afganistanu i powołali rząd tymczasowy złożony z samych mężczyzn, w tym członków talibskiego reżimu z lat 1996–2001, z których kilku jest poszukiwanych pod zarzutem terroryzmu; mając na uwadze, że UE zdecydowanie obstaje przy swoim stanowisku nieuznawania faktycznego rządu talibów;
B. mając na uwadze, że talibowie przekreślają postępy poczynione w ciągu ostatnich 20 lat; mając na uwadze, że przywrócili oni Ministerstwo Krzewienia Cnót i Zapobiegania Złu, natomiast zlikwidowali Ministerstwo ds. Kobiet, Niezależną Komisję Praw Człowieka Afganistanu i inne lokalne struktury udzielające wsparcia kobietom i dziewczętom, znieśli wcześniej egzekwowane przepisy chroniące kobiety i poważnie ograniczyli prawa kobiet; mając na uwadze, że talibowie wykluczyli kobiety z administracji i nie włączyli ich do nowego, nieuznawanego rządu;
C. mając na uwadze, że od czasu przejęcia władzy przez talibów coraz bardziej ograniczane są prawa podstawowe kobiet i dziewcząt, w szczególności jeśli chodzi o dostęp do edukacji i zatrudnienia oraz swobodę przemieszczania się; mając na uwadze, że kobiety zostały praktycznie usunięte ze wszystkich obszarów życia publicznego;
D. mając na uwadze, że w Afganistanie dziewczętom powyżej 12. roku życia odmawia się prawa do edukacji; mając na uwadze, że faktyczne władze Afganistanu zobowiązały się 15 stycznia 2022 r. do umożliwienia dziewczętom powrotu do szkoły na wszystkich poziomach edukacji po rozpoczęciu nowego roku szkolnego w drugiej połowie marca 2022 r.; mając na uwadze, że w przypadku dziewcząt edukacja kończy się na szóstej klasie; mając na uwadze, że stanowi to naruszenie podstawowego prawa do edukacji dla wszystkich dzieci zapisanego w Powszechnej deklaracji praw człowieka; mając na uwadze, że afgańskie dziewczęta i kobiety odważnie przeprowadzały pokojowe protesty w kraju, domagając się poszanowania ich prawa do edukacji; mając na uwadze, że liczba dziecięcych małżeństw gwałtownie wzrosła;
E. mając na uwadze, że talibowie nasilili ostatnio systemowe represje wobec kobiet i dziewcząt, czego wyrazem była fala aresztowań obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że od października 2021 r. nieznane jest miejsce pobytu dyrektor więzienia dla kobiet w Heracie Alii Azizi; mając na uwadze, że organizacje praw człowieka podejrzewają, że stała się ona ofiarą przymusowego zaginięcia; mając na uwadze, że 3 listopada 2022 r. talibowie zakłócili konferencję prasową, na której zapowiedziano utworzenie Afgańskiego Ruchu Kobiet na rzecz Równości, i aresztowali jedną kobietę – Zarifę Yaqobi – i jej czterech współpracowników; mając na uwadze, że 11 listopada 2022 r. talibowie aresztowali znaną działaczkę i jedną z założycielek Spontanicznego Ruchu Afgańskich Kobiet Farhat Popalzaię; mając na uwadze, że 13 listopada 2022 r. talibowie aresztowali obrończynię praw kobiet Humairę Yusuf;
F. mając na uwadze, że codziennie zgłaszane są naruszenia praw człowieka, w tym aresztowania, zatrzymania, porwania, tortury, groźby, wymuszenia, zabójstwa i ataki na obrońców praw człowieka i członków ich rodzin; mając na uwadze, że wciąż absolutnie nikt nie ponosi odpowiedzialności za takie naruszenia; mając na uwadze, że talibowie nakazali niedawno sędziom pełne wdrożenie talibskiej wykładni prawa szariatu, co może prowadzić do okrutnych i nieludzkich kar i budzi obawy przed dalszymi naruszeniami praw człowieka;
G. mając na uwadze, że przejęcie władzy przez talibów doprowadziło do nasilenia ataków na grupy mniejszościowe, w szczególności Hazarów, hinduistów, sikhów i chrześcijan; mając na uwadze, że od czasu przejęcia władzy przez talibów Prowincja Chorasan i inne podmioty przeprowadziły szereg ataków na społeczność Hazarów – mniejszość złożoną przede wszystkim z szyitów; mając na uwadze, że te ataki i historyczne prześladowania Hazarów mogą zostać uznane za zbrodnia przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że od sierpnia 2021 r. ich miejsca kultu oraz placówki oświatowe i medyczne są systematycznie atakowane, a ich członkowie są arbitralnie aresztowani, torturowani, poddawani doraźnym egzekucjom, eksmitowani, marginalizowani, a w niektórych przypadkach zmuszani do ucieczki z kraju; mając na uwadze, że w latach 2021 i 2022 zaatakowano kilka placówek oświatowych, w Dasht-e Barchi – osadzie w Kabulu zamieszkałej w większości przez Hazarów, w szczególności szkołę im. Sajeda ul Shuhady, szkołę im. Abdula Rahmana Shahida, ośrodek edukacyjny Mumtaz i Kaaj; mając na uwadze, że setki osób zostały ranne lub poniosły śmierć a w atakach; mając na uwadze, że według doniesień siły talibskie otworzyły ogień i zastosowały przemoc fizyczną wobec demonstrantów protestujących przeciwko atakom;
H. mając na uwadze, że sytuacja humanitarna w Afganistanie szybko się pogarsza i w nieproporcjonalnym stopniu dotyka kobiety i dziewczęta; mając na uwadze, że nowa polityka wprowadzona przez rząd talibów radykalnie ograniczyła możliwości pracy dla kobiet, w tym jako pracownic organizacji humanitarnych, co miało również negatywny wpływ na dostęp kobiet do pomocy humanitarnej; mając na uwadze, że ograniczenie udziału kobiet w rynku pracy jeszcze bardziej pogrążyło je w ubóstwie i naraziło około 850 tys. dziewcząt na wykorzystywanie ekonomiczne i seksualne, a także na przedwczesne małżeństwo; mając na uwadze, że mniej niż jedna czwarta obrończyń praw człowieka, które pozostają w Afganistanie, zgłosiła, że ma dostęp do każdego rodzaju pomocy humanitarnej oraz pomocy finansowej i prawnej;
I. mając na uwadze, że według szacunków UNAMA od lipca 2022 r. 59 % ludności potrzebowało pomocy humanitarnej, co stanowi wzrost o 6 mln osób w porównaniu z początkiem roku 2021; mając na uwadze, że oczekuje się, iż w 2023 r. 28 mln osób będzie potrzebowało pomocy humanitarnej, z czego 13 mln to dzieci; mając na uwadze, że według szacunków Światowego Programu Żywnościowego 18,9 mln Afgańczyków jest narażonych na poważny brak bezpieczeństwa żywnościowego; mając na uwadze, że 4,3 mln Afgańczyków zostało wewnętrznie przesiedlonych, a 5,6 mln zostało przesiedlonych do krajów sąsiadujących; mając na uwadze, że Iran i Pakistan przyjmują dużą część uchodźców afgańskich, łącznie 2,2 mln zarejestrowanych uchodźców afgańskich;
J. mając na uwadze, że w czerwcu 2022 r. we wschodnim Afganistanie doszło do potężnego trzęsienia ziemi, w wyniku którego zginęło ponad 1000 osób, a ponad 6000 osób zostało rannych; mając na uwadze, że według doniesień mediów w sierpniu 2022 r. ulewne deszcze, które spadły w kilku częściach Afganistanu, spowodowały zalania, gwałtowne powodzie i osuwiska, w wyniku których zginęło ponad 180 osób, a ponad 250 osób zostało rannych; mając na uwadze, że trzęsienia ziemi, powodzie, susze, a także skutki pandemii COVID-19 i rosnące ceny surowców w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę pogorszyły i tak już tragiczną sytuację humanitarną;
K. mając na uwadze, że w październiku 2021 r. UE uruchomiła pakiet pomocy humanitarnej dla Afganistanu o wartości 1 mld EUR, aby wesprzeć znajdujących się w trudnej sytuacji Afgańczyków, którzy mieszkają w tym kraju i w regionie; mając na uwadze, że w ramach nowego pakietu pomocy humanitarnej o wartości 210 mln EUR na pomoc żywnościową dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na świecie grupa G20 planuje przeznaczyć 75 mln EUR dla Afganistanu w celu zaradzenia dramatycznej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego w tym kraju;
L. mając na uwadze, że przestrzeń dla niezależnych mediów i społeczeństwa obywatelskiego drastycznie się skurczyła pod rządami talibów; mając na uwadze, że rozporządzenia wydawane przez różne talibskie organy znacznie ograniczyły działalność dziennikarską i doprowadziły do wzrostu liczby arbitralnych aresztowań dziennikarzy;
1. głęboko ubolewa, że od czasu przejęcia władzy przez talibów w sierpniu 2021 r. w Afganistanie stale pogarsza się sytuacja polityczna, gospodarcza i humanitarna, a także sytuacja w zakresie praw człowieka i bezpieczeństwa, zwłaszcza sytuacja kobiet i dziewcząt; ponownie wyraża niezachwianą solidarność z ludnością Afganistanu i zaangażowanie na jej rzecz;
2. potępia drastyczny regres, jeżeli chodzi o korzystanie przez kobiety i dziewczęta z ich praw pod rządami talibów, którą to sytuację można obecnie uznać za apartheid płciowy; potępia nałożone przez talibów dodatkowe ograniczenia swobody przemieszczania się kobiet; wzywa faktyczne władze Afganistanu do dopilnowania, aby zniesiono wszystkie ograniczenia wobec kobiet ze względu na płeć oraz aby kobiety mogły ponownie aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym w Afganistanie; podkreśla, że musi to być kluczowy warunek wszelkiej współpracy społeczności międzynarodowej z talibami;
3. potępia skandaliczny zakaz kształcenia średniego dla dziewcząt, co stanowi bezpośrednie naruszenie ich powszechnego prawa do edukacji; przypomina obietnice talibów, że dostęp kobiet do edukacji zostanie przywrócony; w związku z tym domaga się, aby talibowie wywiązali się teraz z własnych zobowiązań, niezwłocznie znieśli ten zakaz i wznowili zajęcia oraz zapewnili osiągnięcie celów edukacyjnych UNESCO; wzywa UE do zwiększenia wsparcia dla afgańskich grup działających na rzecz obrony praw kobiet i dziewcząt, w tym alternatywnych możliwości kształcenia dziewcząt, oraz do finansowania specjalnych programów pomocy i ochrony, w tym stypendiów, a także zapewnienia przyspieszonego wydawania wiz afgańskim studentom i naukowcom, którym przyznano stypendia UE;
4. potępia bezwzględne ataki na obrońców praw człowieka, dziennikarzy i inne podmioty społeczeństwa obywatelskiego, osoby LGBTIQ+, dysydentów i sędziów, a także brutalne represje wobec pokojowych protestów i wyrażania sprzeciwu w całym kraju; potępia aresztowanie kobiet i obrońców praw człowieka, w tym Zarify Yaqobi i jej współpracowników, Farhat Popalzai i Humairy Yusuf; domaga się ich natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia; wzywa UE do zwiększenia politycznego i finansowego wsparcia dla afgańskich kobiet i obrońców praw człowieka oraz do zagwarantowania im bezpieczeństwa, a także do wsparcia kobiet przebywających na uchodźstwie poprzez zapewnienie możliwości wysokiej jakości edukacji i zatrudnienia;
5. jest zbulwersowany marginalizacją grup mniejszościowych i nasilającymi się atakami na nie, w tym niedawnym atakiem w ośrodku edukacyjnym Kaaj w Kabulu; składa kondolencje rodzinom ofiar i wyraża solidarność z ocalałymi; wzywa faktyczne władze do postawienia przed sądem osób odpowiedzialnych za te ataki oraz do pociągnięcia ich do odpowiedzialności;
6. wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją mniejszości hazarskiej, hinduistycznej, sikhijskiej, chrześcijańskiej i innych mniejszości od czasu przejęcia władzy przez talibów, a także systematycznymi atakami i szeroko zakrojoną dyskryminacją tych mniejszości, w tym arbitralnymi aresztowaniami, torturami i innymi formami złego traktowania, doraźnymi egzekucjami i wymuszonymi zaginięciami; przypomina o odpowiedzialności faktycznych władz za zakazanie i zapobieganie dyskryminacji wszystkich wspólnot etnicznych i religijnych oraz za ochronę ich miejsc kultu oraz ośrodków edukacyjnych i medycznych;
7. głęboko ubolewa, że od czasu przejęcia władzy przez talibów dostęp do informacji staje się coraz trudniejszy, znacznie ograniczono niezależność dziennikarską, a organizacje społeczeństwa obywatelskiego są poddawane coraz większej presji ze strony faktycznych władz; wzywa talibów do zapewnienia dziennikarzom, mediom i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego warunków sprzyjających prowadzeniu działalności bez przeszkód i strachu przed represjami;
8. ponownie wyraża ogromne zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją humanitarną; wzywa kraje do zwiększenia i skoordynowania pomocy humanitarnej z agencjami ONZ i organizacjami pozarządowymi; wzywa faktyczne władze do usunięcia wszelkich ograniczeń i przeszkód w świadczeniu pomocy humanitarnej oraz podkreśla potrzebę zapewnienia odpowiedniego dostępu organizacjom zapewniającym taką pomoc; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zajęcia się czynnikami gospodarczymi przyczyniającymi się do obecnego kryzysu humanitarnego poprzez dołożenie wszelkich starań, aby zwiększyć pomoc humanitarną, która powinna uwzględniać perspektywę płci;
9. wyraża zaniepokojenie niszczycielskimi skutkami zmiany klimatu i degradacji środowiska w Afganistanie, który ONZ sklasyfikowała jako szósty kraj na świecie najbardziej dotknięty zagrożeniami związanymi z klimatem; wzywa społeczność międzynarodową do podjęcia pilnych działań, aby pomóc Afgańczykom w zaradzeniu tej dramatycznej sytuacji, która w niewspółmierny sposób dotyka słabszych grup społecznych, takich jak kobiety i dziewczęta;
10. z zadowoleniem przyjmuje i popiera prace misji ONZ i specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. Afganistanu, ponieważ monitorowanie sytuacji w zakresie praw człowieka w tym kraju i składanie sprawozdań na ten temat ma zasadnicze znaczenie; wzywa UE i społeczność międzynarodową do zwiększenia politycznego i finansowego wsparcia dla ich pracy;
11. z zadowoleniem przyjmuje wznowienie dochodzenia Międzynarodowego Trybunału Karnego w sprawie zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych w Afganistanie; wzywa UE do zwiększenia wsparcia na rzecz wymiany informacji, badań, monitorowania i nadzoru w celu zwiększenia rozliczalności;
12. przypomina, że UE prezentuje jasno określone stanowisko w odniesieniu do wszelkich stosunków politycznych z talibami, bazujące na tematycznych poziomach odniesienia dotyczących zaangażowania w oparciu o zasadę przestrzegania praw człowieka wszystkich obywateli i zasadę praworządności; podkreśla, że od 15 sierpnia 2021 r. wszystkie te poziomy odniesienia jedynie się pogorszyły, co oznacza, że nie można uzasadnić jakiejkolwiek legitymizacji władz talibskich; zwraca uwagę, że należy zaktualizować obecne poziomy odniesienia w celu ustanowienia długoterminowej strategii UE w sprawie Afganistanu w świetle obecnej sytuacji i faktu, że talibowie nie wywiązują się ze swoich pierwotnych obietnic;
13. wzywa UE, aby dążyła do rozszerzenia wykazu ukierunkowanych środków skierowanych przeciwko przywódcom talibskim odpowiedzialnym za ciągłe pogarszanie się sytuacji w zakresie praw człowieka;
14. wzywa faktyczne władze do podjęcia niezbędnych środków w celu przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym przymusowym małżeństwom i przemocy ze strony partnera, oraz do niezwłocznego pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności; wzywa faktyczne władze do ponownego otwarcia ogólnokrajowego systemu wsparcia dla ofiar;
15. wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ), delegatury UE i ambasady państw członkowskich do zwiększenia wsparcia dla afgańskich obrońców praw człowieka i niezależnych dziennikarzy w kraju i poza nim, w tym przez usprawnienie przesiedleń obrońców praw człowieka zgodnie z wytycznymi UE w tej sprawie;
16. wzywa do utworzenia reprezentatywnego, wyłonionego w drodze wyborów rządu angażującego kobiety i mniejszości w proces decyzyjny na wszystkich szczeblach;
17. wzywa Radę Praw Człowieka ONZ do ustanowienia uzupełniającego, bieżącego mechanizmu rozliczalności w celu prowadzenia dochodzeń w sprawie wszystkich domniemanych naruszeń i nadużyć w obszarze praw człowieka stanowiących zbrodnie na mocy prawa międzynarodowego, w szczególności w sprawach dotyczących przemocy wobec kobiet i dziewcząt;
18. zauważa, że potrzebne są dalsze międzynarodowe wysiłki na rzecz wspierania prowadzonych przez kobiety dialogów wewnątrzafgańskich oraz sieci współpracy kobiet afgańskich zarówno w kraju, jak i poza nim; wzywa ESDZ do dalszego angażowania Parlamentu i pozostałych instytucji UE w Forum Afgańskich Liderek Politycznych; wzywa wiceprzewodniczącego/wysokiego przedstawiciela, Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań w celu zapewnienia udziału afgańskich kobiet w dialogach politycznych dotyczących Afganistanu;
19. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji/wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz specjalnemu wysłannikowi UE ds. Afganistanu.
Dalsze represjonowanie opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi
151k
53k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie dalszego represjonowania opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi (2022/2956(RSP))
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i wszystkie konwencje o prawach człowieka, których stroną jest Białoruś,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 12 października 2020 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dnia 21 i 22 października 2021 r.,
– uwzględniając sprawozdania sporządzone przez międzynarodowe i niezależne białoruskie organizacje praw człowieka,
– uwzględniając raporty specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi Anaïs Marin z dnia 4 maja 2021 r. i 20 lipca 2022 r. oraz apel ekspertów ONZ z 10 października 2022 r. o natychmiastowe uwolnienie uwięzionego laureata Nagrody Nobla i innych obrońców praw człowieka na Białorusi,
– uwzględniając sprawozdanie Wysokiej Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi w okresie poprzedzającym wybory prezydenckie w 2020 r. oraz w ich następstwie,
– uwzględniając oświadczenie ministrów spraw zagranicznych państw grupy G7 w sprawie Białorusi z dnia 4 listopada 2022 r.,
– uwzględniając oświadczenie przedstawiciela Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) ds. Wolności Mediów z dnia 13 lipca 2022 r. w sprawie uporczywego przetrzymywania w więzieniu dziennikarzy i pracowników mediów na Białorusi,
– uwzględniając oświadczenie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z dnia 7 października 2022 r. w sprawie orzeczenia sądu przeciwko przedstawicielom niezależnych mediów,
A. mając na uwadze, że systematyczne represje reżimu białoruskiego wobec społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka mają na celu uciszenie wszystkich odzywających się jeszcze niezależnych głosów na Białorusi; mając na uwadze, że według szacunków ponad 10 tys. Białorusinów zostało w pewnym momencie zatrzymanych za protesty przeciwko reżimowi; mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka, politycy opozycji, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, artyści, niezależni dziennikarze, przywódcy i członkowie związków zawodowych oraz inni działacze są systematycznie poddawani brutalnym represjom i zmuszani do ucieczki;
B. mając na uwadze, że od sierpnia 2020 r. na Białorusi nasiliły się przypadki łamania praw człowieka, a według stanu na listopad 2022 r. jest tam ponad 1400 więźniów politycznych, w tym laureat Pokojowej Nagrody Nobla Aleś Bialacki; mając na uwadze, że wśród więźniów są osoby małoletnie, osoby z niepełnosprawnościami, emeryci i osoby poważnie chore; mając na uwadze, że nadal toczą się procesy więźniów politycznych, a wyroki wydawane są na niespotykaną wcześniej skalę;
C. mając na uwadze, że coraz częściej dochodzi do prześladowań szeroko popieranego prodemokratycznego ruchu opozycyjnego na Białorusi; mając na uwadze, że w październiku 2022 r. Sąd Okręgowy w Grodnie skazał działacza politycznego Mikałaja Autuchowicza na 25 lat więzienia na podstawie całkowicie sfabrykowanych zarzutów, które obejmowały zdradę stanu; mając na uwadze, że jest to najdłuższa w historii kara pozbawienia wolności orzeczona wobec przeciwnika reżimu Łukaszenki; mając na uwadze, że Mikałaj Autuchowicz, który w lecie rozpoczął strajk głodowy, jest bity i torturowany od początku pobytu w więzieniu;
D. mając na uwadze, że jedenastu innych oskarżonych w tej sprawie wraz z Mikałajem Autuchowiczem, nazywanych „dwunastką Autuchowicza”, zostało skazanych na łączną karę 169,5 roku pozbawienia wolności, a są to Paweł Sawa, Halina Dzierbysz, Wolha Majorawa, Wiktar Sniehur, Uładzimir Hundar, Siarhiej Razanowicz, Paweł Razanowicz, Lubowia Razanowicz, Iryna Mielcher, Anton Mielcher i Iryna Haraczkina; mając na uwadze, że niektóre z zatrzymanych osób były wielokrotnie umieszczane w izolatkach po tym, jak ich rodziny zgłosiły brutalne traktowanie, a nawet torturowanie więźniów przez strażników więziennych;
E. mając na uwadze, że białoruskie sądy wydały setki niesprawiedliwych i arbitralnych wyroków w umotywowanych politycznie procesach w sprawie protestów polegających na tańcach na ulicy, w których przesłuchania często odbywały się za zamkniętymi drzwiami, bez należytego procesu sądowego i bez umożliwienia unijnym dyplomatom obserwowania postępowań;
F. mając na uwadze, że Komisja Śledcza Białorusi wszczęła specjalne postępowanie in absentia przeciwko liderom białoruskiej opozycji demokratycznej i członkom Rady Koordynacyjnej, a mianowicie m.in. Swietłanie Cichanouskiej, Pawiełowi Łatuszce, Wolsze Kawałkowej, Marii Maroz, Siarhiejowi Dyleuskiemu, Dmitrijowi Nawoszy, Walerii Zanemonskiej, Daniłowi Bogdanowiczowi, Janinie Sazanowicz, Wolsze Wysockiej, Aleksandrze Gierasimowej, Aliaksandrowi Opiejkinowi i Dmitrijowi Sołowiewowi;
G. mając na uwadze, że przywódcy i przedstawiciele demokratycznych partii opozycyjnych, w tym Pawieł Siewiaryniec, Mikałaj Kazłou, Antanina Kawalewa, Aksana Aljaksejewa, Tatsiana i Dzmitryj Kaneuscy, Ihar Salawej, Pawieł Spiryn, Uładzimir Niapomniaszczyk, Alaksandr Agraitsowicz, Pawal Belawus, Andrej Kudzik, Mikolaj Siarhienka, Ramuald Ulan, Aliaksandr Nahela, Andrej Kabanau, Artur Smaliakou, Andrej Asmalouski, Dziana Czarnuszyna, Mikola Statkiewicz, Siarhei Cichanouski, Wiktar Babaryka, Maryia Kalesnikawa, Maksim Znak, Ihar Losik, Siergiej Sparisz nadal przebywają w nieludzkich warunkach;
H. mając na uwadze, że białoruski reżim nie prowadzi dochodzenia w sprawie tysięcy doniesień o brutalności policji; mając na uwadze, że zamiast tego propaguje i nagradza osoby odpowiedzialne za te czyny; mając na uwadze, że powszechna bezkarność za łamanie praw człowieka pogarsza rozpaczliwą sytuację Białorusinów; mając na uwadze, że brak praworządności ogranicza dostęp do rzetelnego procesu sądowego;
I. mając na uwadze, że Białoruś jest jedynym krajem w Europie, w którym stosuje się karę śmierci, a niedawno ogłoszono, że zostaną przeprowadzone egzekucje przeciwników politycznych reżimu; zauważa, że białoruski kodeks karny został zmieniony w styczniu 2022 r., a Łukaszenka podpisał odpowiednią ustawę w maju 2022 r., co pozwala na karę śmierci również za „próby dokonania aktów terrorystycznych”, oraz że zmiana ta jest ostatecznie wymierzona w dysydentów politycznych i ma na celu umożliwienie skazań in absentia za „ekstremizm” lub „terroryzm”;
J. mając na uwadze, że reżim Łukaszenki wciąż stosuje tortury, a więźniowie polityczni nadal informują o pogarszającym się stanie zdrowia, poniżaniu oraz nieludzkim i okrutnym traktowaniu; mając na uwadze, że Łukaszenka rozszerzył kampanię przeciwko działaczom na rzecz praw człowieka i dziennikarzom oraz uwięził Andrzeja Poczobuta, znanego dziennikarza i działacza mniejszości polskiej na Białorusi, który został wpisany na „listę terrorystów”; mając na uwadze, że nasiliły się niedopuszczalne prześladowania mniejszości polskiej oraz innych mniejszości, w tym niedawno władze białoruskie podjęły decyzje mające na celu wyeliminowanie edukacji w językach polskim i litewskim, przeprowadzanie przeszukań w domach liderów polskiej mniejszości oraz niszczenie cmentarzy i grobów polskich poetów, pisarzy, powstańców i żołnierzy Armii Krajowej; mając na uwadze, że władze wypowiedziały umowę umożliwiającą swobodne korzystanie z katolickiego Czerwonego Kościoła przez rzymskokatolicką parafię św. Szymona i św. Heleny, która następnie musiała usunąć swoje mienie z tego kościoła;
K. mając na uwadze, że według specjalnego sprawozdawcy ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi studenci spotykają się z arbitralnymi zatrzymaniami, bezprawnymi zwolnieniami i wydaleniami ze studiów, co wyraźnie zagraża ich wolności akademickiej;
L. mając na uwadze, że Białoruś wycofała się z konwencji z Aarhus, która odniosła znaczny sukces, jeśli chodzi o wzmocnienie prawa dostępu, zrównoważony rozwój i demokrację środowiskową;
M. mając na uwadze, że władze często stosują nadzór i cenzurę internetową oraz sieją dezinformację, wykorzystując technologie do kontroli ludności; mając na uwadze, że ta represyjna praktyka stanowi kolejny krok w kierunku cyfrowego autorytaryzmu i tłumienia praw cyfrowych obywateli Białorusi, jeszcze bardziej zastraszając obywateli i doprowadzając do kurczenia się przestrzeni obywatelskiej; mając na uwadze, że w związku z tym wolność słowa już nie istnieje;
N. mając na uwadze, że 14 listopada 2022 r. niezależne media doniosły o postępowaniu karnym przeciwko Irenie Waluś i Renacie Dziemiańczuk, liderkom Związku Polaków na Białorusi;
O. mając na uwadze, że reżim Łukaszenki na Białorusi nadal pomaga Rosji w nieuzasadnionej wojnie napastniczej przeciwko Ukrainie, umożliwiając Rosji wykorzystanie terytorium Białorusi do ataków wojskowych na Ukrainę;
P. mając na uwadze, że wobec Białorusinów, którzy przyłączyli się do ruchu antywojennego, stosowane są represje, zatrzymania administracyjne lub są oni oskarżani o przestępstwa; ofiarą takich działań padli m.in. prawnik Aleksandr Danilewicz, któremu postawiono zarzuty w związku z podpisaniem publicznej petycji przeciwko wojnie w Ukrainie, oraz trzech obywateli Białorusi: Dzianis Dzikun, Dmitrij Rawicz i Aleh Malchanau, którym postawiono zarzut terroryzmu w związku z sabotowaniem infrastruktury kolejowej w celu uniemożliwienia transportu rosyjskiego sprzętu wojskowego;
Q. mając na uwadze, że wobec Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna“ prowadzonych jest szereg dochodzeń, a zarzuty postawiono m.in. Alesiejowi Bialackiemu, Waliancinowi Stefanowiczowi, Uładzimirowi Łabkowiczowi, Marfie Rabkowej, Leanidowi Sudalence, Taccjannie Łasicy i Andriejowi Czapiukowi;
R. mając na uwadze, że ponad 600 organizacji pozarządowych, w tym praktycznie wszystkie działające w tym kraju organizacje działające na rzecz praw człowieka, zlikwidowano lub są one w trakcie likwidacji; mając na uwadze, że wciąż prześladuje się niezależne związki zawodowe, a ich przywódcy i działacze, w tym Alaksandr Jaraszuk, Hienadź Fiadynicz, Siergiej Antusewicz, Michaił Hromau, Iryna But-Husaim, Janina Malasz, Wasil Berasnieu, Zinaida Mikniuk, Alaksandr Miszuk, Ihar Powarau, Jauhen Howar, Artsiom Żernak i Danil Czeunakou, pozostają w więzieniu; mając na uwadze, że w lipcu Sąd Najwyższy Białorusi zmusił do zamknięcia białoruski Kongres Demokratycznych Związków Zawodowych, który jest organizacją parasolową niezależnych związków zawodowych, a tym samym skutecznie zakazał działalności wszystkich niezależnych związków zawodowych;
S. mając na uwadze, że dziennikarze, w tym Kaciaryna Andrejewa, Iryna Sławnikowa, Siarhiej Satsuk, Ihar Losik, Ksenia Lutskina i Andrej Kuzneczyk, pozostają jedną z grup najbardziej represjonowanych przez reżim; mając na uwadze, że 6 października 2022 r. Sąd Okręgowy w Mińsku skazał trzech dziennikarzy zakazanych niezależnych mediów BelaPAN, a mianowicie redaktor naczelną Irynę Leuszynę, dyrektora Dzmitryja Naważyłaua, zastępcę dyrektora Andreja Aleksandraua , a także niezależną dziennikarkę Irynę Złobinę na kary pozbawienia wolności od 4 do 14 lat;
T. mając na uwadze, że stale naruszane jest prawo do pokojowego zgromadzania się; mając na uwadze, że od sfałszowanych wyborów prezydenckich w sierpniu 2020 r. nie zezwolono na żadne protesty uliczne opozycji;
U. mając na uwadze, że Łukaszenka kontynuuje swoją politykę rusyfikacji Białorusi, dążąc do marginalizacji i niszczenia przejawów tożsamości narodowej Białorusinów, w tym ich języka, edukacji i kultury, poprzez arbitralne aresztowania i zatrzymania, a w szczególności brutalne traktowanie postaci świata kultury;
1. w dalszym ciągu zdecydowanie solidaryzuje się z narodem białoruskim, a także z członkami opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego nadal walczącymi o wolną, suwerenną i demokratyczną Białoruś;
2. przypomina, że UE i jej państwa członkowskie nie uznały wyników wyborów prezydenckich z 2020 r. z powodu powszechnych fałszerstw i oszustw oraz że nie uznają Alaksandra Łukaszenki jako prezydenta Białorusi; wzywa do dalszego wspierania białoruskiej opozycji demokratycznej i niezależnego społeczeństwa obywatelskiego, w tym członków europejskich ugrupowań politycznych; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie zjednoczonego rządu tymczasowego pod przewodnictwem Swiatłany Cichanouskiej, a także wcześniejsze powstanie Rady Koordynacyjnej i Narodowego Zarządu Antykryzysowego; wzywa demokratyczne siły opozycyjne do utrzymania i propagowania jedności opartej na celu, jakim jest wolna, demokratyczna i niepodległa Białoruś; zauważa, że wielu Białorusinów uważa Swiatłanę Cichanouską za zwyciężczynię wyborów prezydenckich w 2020 r.;
3. ponownie wyraża niezachwiane poparcie dla białoruskiej opozycji demokratycznej i społeczeństwa obywatelskiego oraz wzywa je do dalszego działania w interesie narodu białoruskiego oraz do opracowania planu reformy kraju; zauważa, że zwycięstwo Ukrainy przyspieszy demokratyczne zmiany na Białorusi; przypomina, że zgodnie z zasadami OBWE należy spełnić uzasadnione żądania narodu białoruskiego dotyczące demokracji opartej na prawach człowieka i podstawowych wolnościach, dobrobycie, suwerenności i bezpieczeństwie; ponawia swoje wcześniejsze apele o przeprowadzenie nowych wolnych i uczciwych wyborów pod międzynarodową obserwacją Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE;
4. zdecydowanie potępia nieuzasadnione i umotywowane politycznie wyroki skazujące „dwunastkę Autuchowicza”, a także przetrzymywanych ponad 1400 więźniów politycznych; domaga się natychmiastowego zaprzestania przemocy i represji, a także bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów politycznych i osób arbitralnie przetrzymywanych, aresztowanych lub skazanych z powodów politycznych, a także do wycofania wszystkich stawianych im zarzutów; domaga się również ich pełnej rehabilitacji i przyznania im rekompensaty finansowej za szkody poniesione w wyniku bezprawnego zatrzymania; podkreśla, że do tego czasu konieczne jest informowanie o ich miejscu pobytu i warunkach przetrzymywania oraz że należy zapewnić im dostęp do wybranych przez nich prawników i opieki medycznej, a także umożliwić komunikację z członkami rodziny; domaga się, aby reżim Łukaszenki umożliwił obserwację i monitorowanie procesów wszystkich więźniów politycznych, w tym działaczy prodemokratycznych, członków opozycji demokratycznej, obrońców praw człowieka, dziennikarzy i związkowców;
5. zdecydowanie potępia zaangażowanie Białorusi w nieuzasadnioną i niesprowokowaną wojnę napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie; potępia niedawne rozmieszczenie rosyjskich sił zbrojnych na Białorusi; potępia wojowniczą i opartą na pogróżkach retorykę białoruskich urzędników wobec Ukrainy; zauważa, że Łukaszenka i osoby z nim powiązane są w równym stopniu odpowiedzialne za zbrodnie wojenne w Ukrainie i powinny zostać pociągnięte do odpowiedzialności przed międzynarodowym trybunałem i Międzynarodowym Trybunałem Karnym;
6. wzywa Komisję, państwa członkowskie i ESDZ do współpracy z partnerami międzynarodowymi, np. z mechanizmem moskiewskim OBWE i Radą Praw Człowieka ONZ, a także z obrońcami praw człowieka i ze społeczeństwem obywatelskim na miejscu, by zagwarantować śledzenie, dokumentowanie i zgłaszanie naruszeń praw człowieka, a następnie rozliczanie winnych i zadośćuczynienie dla ofiar; z zadowoleniem przyjmuje i popiera utworzenie międzynarodowej platformy rozliczalności dla Białorusi; ponownie podkreśla, jak ważne jest dalsza dyplomatyczna izolacja Białorusi, ograniczenie obecności dyplomatycznej UE i jej państw członkowskich w tym kraju oraz kontynuowanie izolacji Białorusi w organizacjach międzynarodowych;
7. wzywa władze białoruskie, by całkowicie zaprzestały represjonować, prześladować, torturować i źle traktować swoich obywateli, w tym stosować przemoc wobec kobiet i słabszych grup społecznych oraz wymuszone zaginięcia; stale potępia nieludzkie warunki przetrzymywania, nieustanne poniżanie i pogarszające się warunki zdrowotne więźniów politycznych;
8. wyraża zaniepokojenie domniemanym wykorzystywaniem przez dostawców dużych przedsiębiorstw z siedzibą w UE pracy przymusowej więźniów w białoruskich koloniach karnych; wzywa wszystkie przedsiębiorstwa z siedzibą w UE do zachowania szczególnej staranności i zakończenia relacji z wszelkimi białoruskimi dostawcami, którzy wykorzystują pracę przymusową w swoich łańcuchach dostaw, łamią prawa obywatelskie i polityczne swoich pracowników lub otwarcie wspierają brutalny reżim; wzywa Radę do nałożenia sankcji na wszelkie białoruskie lub międzynarodowe przedsiębiorstwa działające na Białorusi, które wykorzystują pracę przymusową w swoich łańcuchach dostaw, łamią prawa obywatelskie i polityczne swoich pracowników lub otwarcie wspierają brutalny reżim; wzywa reżim Łukaszenki do zaprzestania praktyki zmuszania do pracy przymusowej w koloniach karnych;
9. potępia wysiłki Łukaszenki mające na celu osłabienie kultury białoruskiej, w tym kultur mniejszości, oraz rusyfikację narodu; wzywa UE do wspierania białoruskich niezależnych organizacji kulturalnych, takich jak teatry, chóry, szkoły, grupy ludowe i artyści; ubolewa nad decyzją białoruskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o uznaniu patriotycznego motta „Żywie Biełaruś!” („Niech żyje Białoruś!”) za motto nazistowskie;
10. zdecydowanie potępia wykorzystywanie przez rosyjskie wojsko terytorium Białorusi do agresji na Ukrainę; z zadowoleniem przyjmuje działania podjęte przez białoruskie społeczeństwo, by przeciwstawić się wykorzystywaniu terytorium Białorusi do ułatwienia rosyjskiej inwazji na Ukrainę; wyraża poparcie dla pułku im. Konstantego Kalinowskiego i pułku Pogoń, które wspierają Ukrainę w obronie przed rosyjską wojną napastniczą; popiera stanowisko białoruskiej opozycji demokratycznej i białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego, zgodnie z którym Białoruś powinna zostać uznana za okupowane lub faktycznie okupowane terytorium, i przyłącza się do ich wezwania, by natychmiast wycofać rosyjskie wojska z Białorusi i Ukrainy;
11. ponawia swój apel do Rady i Komisji, by zapobiegały uchylaniu się od sankcji, i wzywa do zastosowania sankcji nałożonych na Rosję także wobec Białorusi, również w przypadku wszystkich sankcji nakładanych w przyszłości; wzywa Komisję, współustawodawców i państwa członkowskie do uzupełnienia systemu prawnego, by umożliwić konfiskatę aktywów zamrożonych przez UE, co pozwoliłoby również na konfiskatę mienia Łukaszenki, jego rodziny i najbliższego kręgu wspierającego reżim, w tym sędziów, prokuratorów, propagandystów, członków bojówek, KGB i działaczy bezpieczeństwa zaangażowanych w represje, skazania, bezprawne przetrzymywania i tortury, a także by przeznaczyć te zasoby na wsparcie dla jego ofiar i białoruską opozycję demokratyczną;
12. z zadowoleniem przyjmuje przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla w 2022 r. obrońcy praw człowieka, założycielowi Centrum Praw Człowieka „Wiosna” i laureatowi Nagrody im. Sacharowa za 2020 r. Alesiowi Bialackiemu; potępia trwające uwięzienie Alesia Bialackiego, Waliantsina Stefanowica i Uładzimira Łabkowicza w związku z umotywowanymi politycznie zarzutami przemytu i finansowania działań zbiorowych naruszających porządek publiczny, które podlegają karze do 12 lat pozbawienia wolności, oraz wzywa, by ich natychmiast i bezwarunkowo uwolniono; ponawia apel przewodniczącego Norweskiego Komitetu Noblowskiego do reżimu Łukaszenki o uwolnienie Alesia Bialackiego przed ceremonią wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla 10 grudnia 2022 r.;
13. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie w Radzie Europy grupy kontaktowej we współpracy z białoruskimi siłami demokratycznymi i społeczeństwem obywatelskim; zachęca instytucje UE, państwa członkowskie i organizacje międzynarodowe do zacieśnienia systemowej współpracy z demokratycznymi przedstawicielami Białorusi;
14. z zadowoleniem przyjmuje zapewnienie przez UE i państwa członkowskie, w szczególności Polskę i Litwę, wsparcia i ochrony Białorusinom zmuszonym do ucieczki z kraju; wzywa państwa członkowskie do nieustającej solidarności z osobami uciekającymi z Białorusi i wzywa Komisję do dalszego wspierania tych wysiłków;
15. z zadowoleniem przyjmuje kompleksowy plan Komisji dotyczący wsparcia gospodarczego dla demokratycznej Białorusi, ale domaga się natychmiastowego udostępnienia tych środków, by wspierać kluczowe działania społeczeństwa obywatelskiego, niezależne media, związki zawodowe i białoruską opozycję na uchodźstwie, a także osoby uciekające przed represyjnym reżimem; wzywa europejskie partie i fundacje polityczne do zapewnienia bezpośredniego wsparcia członkom białoruskich partii oraz szeroko rozumianej opozycji; wzywa Komisję do dalszego wspierania niezależnych mediów informacyjnych, w szczególności nowych mediów, takich jak Nexta, które nie otrzymały żadnego wsparcia finansowego ze strony UE mimo szerokiego kręgu odbiorców na Białorusi;
16. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby dalej pomagały opozycji demokratycznej, społeczeństwu obywatelskiemu i obrońcom praw człowieka, przedstawicielom związków zawodowych i niezależnym mediom na Białorusi i za granicą w przygotowaniach do przyszłych przemian demokratycznych w tym kraju; wyraża uznanie dla wiceprzewodniczącego Komisji/wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa za regularne zapraszanie Swiatłany Cichanouskiej na posiedzenia Rady do Spraw Zagranicznych, w tym na okrągły stół z 14 listopada 2022 r.; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje utworzenie Misji Demokratycznej Białorusi w Brukseli;
17. wzywa Komisję i państwa członkowskie do przygotowania przepisów i procedur postępowania w przypadkach, w których obrońcy praw człowieka i inni działacze społeczeństwa obywatelskiego są pozbawiani obywatelstwa na Białorusi, a także do udzielenia wsparcia tym Białorusinom mieszkającym w UE, których dokumenty tożsamości wkrótce wygasną i którzy nie mają możliwości przedłużenia ich ważności, ponieważ nie mogą wrócić na Białoruś;
18. wzywa Radę i wiceprzewodniczącego Komisji/wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do przeanalizowania innych, wykraczających poza sankcje, środków oraz do opracowania spójnego i kompleksowego długoterminowego podejścia wobec Białorusi, ściśle skoordynowanego z krajami o podobnych poglądach i organizacjami międzynarodowymi; wzywa ESDZ do pokierowania koordynacją spójnej polityki z państwami członkowskimi i pozostałymi instytucjami UE;
19. z niezadowoleniem przyjmuje decyzję Białorusi o wycofaniu się z konwencji z Aarhus, w szczególności w kontekście uruchomienia elektrowni jądrowej w Ostrowcu, co odbyło się bez pełnego wdrożenia zaleceń dotyczących testów wytrzymałościowych, oraz ubolewa nad dalszymi zaniedbaniami, jeśli chodzi o przestrzeganie najwyższych norm bezpieczeństwa jądrowego w elektrowni jądrowej w Ostrowcu; potępia brutalne prześladowania przez białoruski reżim obrońców środowiska i praw człowieka oraz organizacji pozarządowych wyrażających obawy dotyczące bezpieczeństwa jądrowego;
20. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, władzom Republiki Białorusi i Federacji Rosyjskiej oraz przedstawicielom białoruskiej opozycji demokratycznej.
Przymusowe przesiedlenia w wyniku eskalacji konfliktu we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga
136k
47k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie przymusowych przesiedleń w wyniku eskalacji konfliktu we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga (2022/2957(RSP))
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Demokratycznej Republiki Konga (DRK),
– uwzględniając sprawozdanie sekretarza generalnego ONZ z 10 października 2022 r. w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych w Demokratycznej Republice Konga,
– uwzględniając Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 18 grudnia 1979 r.,
– uwzględniając czwartą Konwencję genewską o ochronie osób cywilnych podczas wojny z 1949 r. oraz protokoły dodatkowe do niej z 1977 r. i 2005 r.,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 10 grudnia 1948 r.,
– uwzględniając Konwencję o prawach dziecka ONZ przyjętą w dniu 20 listopada 1989 r.,
– uwzględniając sprawozdanie Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka i misji stabilizacyjnej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Demokratycznej Republice Konga (OHCHR-MONUSCO) z lipca 2020 r. pt. „Sprawozdanie w sprawie naruszeń praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego przez ugrupowanie zbrojne Sojusz Sił Demokratycznych oraz przez członków sił obronnych i sił bezpieczeństwa na terytorium Beni w prowincji Kiwu Północne oraz na terytoriach Irumu i Mambasa w prowincji Ituri od 1 stycznia 2019 r. do 31 stycznia 2020 r.”,
– uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z 4 lipca 2022 r. w sprawie sytuacji we wschodniej części DRK,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/821 z 17 maja 2017 r. ustanawiające obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw unijnych importerów cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka(1),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy”(2),
– uwzględniając umowę z Kotonu,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w Demokratycznej Republice Konga nadal się pogarsza, zwłaszcza w północno-wschodniej części kraju, z powodu uzbrojonych ugrupowań zagranicznych i krajowych, w tym M23 powiązanego z Rwandą; mając na uwadze, że niektóre grupy rebeliantów mają powiązania z Ugandą i Burundi, pojawiają się doniesienia o ich lojalności wobec ISIS i są współodpowiedzialne za liczne masakry, które spowodowały przesiedlenie tysięcy cywilów, a także mając na uwadze doniesienia o tym, że ugrupowania zbrojne rekrutują dzieci i dopuszczają się powszechnej przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć;
B. mając na uwadze, że od 20 października 2022 r. postępy poczynione przez ugrupowanie M23 doprowadziły do przesiedlenia tysięcy osób z miejscowości Rutshuru do miejscowości Kanyaruchinya i Kibati na północ od miasta Goma oraz na terytorium Lubero, przez co wzrosła liczba osób wewnętrznie przesiedlonych i tak już sięgająca 6 mln ;
C. mając na uwadze, że od 20 października 2022 r. wysiedlono około 183 tys. osób, głównie kobiet i dzieci, co daje łącznie ponad 232 tys. cywilów we wschodniej części kraju; mając na uwadze, że 2,4 mln kongijskich dzieci poniżej piątego roku życia cierpi z powodu ogólnego ostrego niedożywienia; mając na uwadze, że wiele dzieci zostało odseparowanych od rodziców i opiekunów, ponieważ ludzie uciekają przed atakami rebeliantów; mając na uwadze, że według szacunków 7,5 mln osób potrzebuje obecnie pomocy i nie ma dostępu do wody ani do urządzeń sanitarnych;
D. mając na uwadze, że wschodnie prowincje DRK Ituri i Kiwu od dwudziestu lat cierpią z powodu cyklicznie powracającego konfliktu charakteryzującego się masakrami ludności cywilnej i przemocą ze strony ugrupowań zbrojnych, a władzom rządowym nie udało się pociągnąć do odpowiedzialności grup pozostających poza kontrolą państwa za zbrodnie popełnione w przeszłości;
E. mając na uwadze, że w październiku 2022 r. pojawiły się doniesienia, iż w niedawnym konflikcie z rebeliantami ugrupowania M23 kongijskie siły zbrojne i ich sojusznicy byli odpowiedzialni za masowe naruszenia praw człowieka; mając na uwadze, że donoszono również o poważnych nadużyciach, takich jak praca dzieci;
F. mając na uwadze, że dziennikarze relacjonujący konflikt są nękani, grozi im się i ich aresztuje;
G. mając na uwadze, że proces z Luandy wspierany przez Angolę ma na celu mediację między DRK a Rwandą w związku z konfliktem we wschodniej części DRK; mając na uwadze, że Wspólnota Wschodnioafrykańska (EAC), do której DRK należy od marca 2022 r., zainicjowała dwutorowy proces mający na celu położenie kresu niestabilności we wschodniej części Konga; proces ten obejmuje dyskusje polityczne z ugrupowaniami rebeliantów, które wyraziły chęć zaprzestania walk i rozbrojenia, w połączeniu z rozmieszczeniem wschodnioafrykańskich sił wojskowych;
1. wyraża głębokie zaniepokojenie eskalacją przemocy oraz niepokojącą i pogarszającą się sytuacją humanitarną w DRK, spowodowaną w szczególności konfliktami zbrojnymi we wschodnich prowincjach; wyraża ubolewanie z powodu ofiar śmiertelnych i składa wyrazy współczucia ludności DRK; ubolewa, że według szacunków 27 mln Kongijczyków potrzebuje pomocy humanitarnej, a liczba osób wewnętrznie przesiedlonych w DRK rośnie, przy czym szacuje się, że do tej pory wysiedlono nawet sześć mln osób, w tym 515 tys. uchodźców;
2. wzywa UE i innych partnerów międzynarodowych do udzielania temu regionowi pomocy humanitarnej; nalega, aby finansowana przez UE pomoc humanitarna była przeznaczona dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji, takich jak osoby, które doświadczyły przemocy seksualnej, oraz na poprawę społecznych uwarunkowań zdrowia; wzywa UE do dalszego zwiększania finansowania rozwoju i pomocy humanitarnej dla DRK w okresie programowania 2021–2027; wzywa wszystkie strony do umożliwienia i ułatwienia dostępu podmiotom niosącym pomoc humanitarną do wszystkich potrzebujących oraz do umożliwienia wysiedleńcom dobrowolnego i bezpiecznego powrotu;
3. zdecydowanie potępia trwającą brutalną agresję ze strony ugrupowań zbrojnych; wzywa ugrupowanie zbrojne M23 do wycofania się ze swoich stanowisk i rozbrojenia, a wszystkie ugrupowania zbrojne w regionie do ponownego przystąpienia do dialogu wewnątrzkongijskiego (proces z Nairobi) w ramach przygotowań do rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji społeczności; wzywa wszystkie podmioty państwowe w regionie do zaprzestania wszelkiej współpracy z ugrupowaniem M23 i innymi ugrupowaniami zbrojnymi w regionie; wzywa wszystkie zainteresowane rządy do zadbania o to, by żadne porozumienie polityczne nie zawierało amnestii dla osób odpowiedzialnych za poważne zbrodnie międzynarodowe oraz aby dowódcy ugrupowania M23, którzy popełnili nadużycia, nie mogli wstąpić do sił zbrojnych DRK;
4. apeluje do Rwandy, aby nie wspierała rebeliantów z ugrupowania M23; wzywa UE i jej państwa członkowskie do nałożenia sankcji na sprawców naruszeń praw człowieka we wschodniej części DRK za pośrednictwem globalnego mechanizmu sankcji za naruszenia praw człowieka; wzywa do utrzymania i rozszerzenia sankcji wobec wysokich rangą dowódców ugrupowania M23, tak aby objąć nimi osoby, które niedawno uznano za odpowiedzialne za poważne nadużycia, a także wysokich rangą urzędników z całego regionu zamieszanych w nadużycia popełniane przez ugrupowanie zbrojne;
5. wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu mnogości gróźb oraz naruszeń i nadużyć praw człowieka, jakich doświadczają kobiety i dziewczęta w konfliktach zbrojnych, oraz uznaje, że kobiety i dziewczęta są szczególnie zagrożone, ponieważ często są one obierane za cel i narażone na zwiększone ryzyko przemocy w sytuacjach konfliktowych i pokonfliktowych, co uniemożliwia im udział w procesach pokojowych; wzywa społeczność międzynarodową do przyspieszenia wysiłków na rzecz wyeliminowania plagi przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć w konfliktach zbrojnych we wschodniej części DRK, ochrony ofiar, położenia kresu bezkarności sprawców oraz zagwarantowania ofiarom dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zadośćuczynienia i środków zaskarżenia;
6. wzywa społeczność międzynarodową do podjęcia konkretnych kroków w celu położenia kresu trwającej przemocy, zwłaszcza poprzez zachęcanie do promowania dialogu i pokojowych rozwiązań oraz poprzez wspieranie regionalnego procesu mediacji, czyli procesu z Luandy, zainicjowanego przez prezydenta Angolo João Lourenço; podkreśla, że wszystkie państwa będące członkami Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju i Międzynarodowej Konferencji w sprawie Regionu Wielkich Jezior muszą przestrzegać zasad uzgodnionych w ramach konklawe szefów państw Afryki Wschodniej i procesu mediacji z Luandy; zdecydowanie podkreśla potrzebę współpracy transgranicznej w regionie Wielkich Jezior Afrykańskich;
7. wzywa do utworzenia formalnego mechanizmu weryfikacji w ramach szerzej zakrojonych wysiłków na rzecz reformy sektora bezpieczeństwa w celu sprawdzania kandydatów, których należy usunąć, oraz zadbania o to, by siły bezpieczeństwa działały w sposób zgodny z międzynarodowymi standardami praw człowieka i międzynarodowym prawem humanitarnym;
8. wzywa Komisję i państwa członkowskie UE do dopilnowania, by planowana strategia UE dla Wielkich Jezior Afrykańskich odpowiednio odzwierciedlała liczne i poważne wyzwania w zakresie praw człowieka i pomocy humanitarnej zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym, w szczególności w DRK;
9. wzywa kraje sąsiadujące z DRK do wzmożenia wysiłków na rzecz zwalczania przemytu minerałów z regionów ogarniętych konfliktami przez ich terytorium oraz nielegalnego handlu zasobami naturalnymi, który podsyca konflikt; podkreśla znaczenie dalszych wysiłków na rzecz odcięcia finansowania dla zbrojnych ugrupowań zaangażowanych w nielegalny handel zasobami naturalnymi, w tym złotem i produktami z dzikiej fauny i flory; wzywa Komisję do oceny skutków i skuteczności rozporządzenia (UE) 2017/821 w ramach przeglądu jego funkcjonowania;
10. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Unii Afrykańskiej, Radzie Ministrów AKP–UE, Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP–UE, sekretarzowi generalnemu Narodów Zjednoczonych oraz rządowi i parlamentowi Demokratycznej Republiki Konga, jak również innym państwom Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej.
Przyszła europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju
201k
63k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie przyszłej europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju (2021/2252(INI))
– uwzględniając wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej z 30 stycznia 2008 r. pt. „Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej”(1),
– uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 30 kwietnia 2014 r. zatytułowany „Podejście oparte na prawach, obejmujące wszystkie prawa człowieka, na rzecz unijnej współpracy rozwojowej” (SWD(2014)0152),
– uwzględniając rezolucję ONZ z 21 października 2015 r. zatytułowaną „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030”, przyjętą na Szczycie w sprawie Zrównoważonego Rozwoju 25 września 2015 r. w Nowym Jorku, oraz 17 celów zrównoważonego rozwoju,
– uwzględniając Trzecią Międzynarodową Konferencję w sprawie Finansowania Rozwoju, która odbyła się w Addis Abebie od 13 do 16 lipca 2015 r., oraz plan działania z Addis Abeby,
– uwzględniając porozumienie przyjęte podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu 12 grudnia 2015 r. (porozumienie paryskie),
– uwzględniając wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji z 30 czerwca 2017 r. zatytułowane „Nowy europejski konsensus w sprawie rozwoju – Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość”(2),
– uwzględniając sprawozdanie z października 2019 r. grupy mędrców wysokiego szczebla ds. europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju zatytułowane „Europe in the World – the future of European financial architecture for development” [Europa w świecie – przyszłość europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju],
– uwzględniając opracowane przez Radę studium wykonalności z 14 kwietnia 2021 r. dotyczące możliwości wzmocnienia przyszłej europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju,
– uwzględniając konkluzje Rady z 10 czerwca 2021 r. o usprawnieniu europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju,
– uwzględniając plan działania Komisji z 24 marca 2022 r. na rzecz usprawnienia europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju i sprawozdanie z postępów za rok 2021 (COM(2022)0139),
– uwzględniając wspólne sprawozdanie EBI i EBOR z 25 listopada 2021 r. w sprawie działań podjętych w kontekście konkluzji Rady ds. Europejskiej Infrastruktury Finansowej na rzecz Rozwoju (EIFR),
– uwzględniając opinię Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 7/2020 z 11 września 2020 r., dołączoną do sprawozdania Komisji na temat wdrażania Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (EFZR),
– uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie nowej strategii UE–Afryka – partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu(3),
– uwzględniając swoją rezolucję z 7 października 2021 r. w sprawie sprawozdania z wykonania dotyczącego funduszy powierniczych UE oraz Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji(4),
– uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 1 grudnia 2021 r. w sprawie strategii Global Gateway (JOIN(2021)0030),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – Globalny Wymiar Europy, zmieniające i uchylające decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 466/2014/UE oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1601 i rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009(5),
– uwzględniając 6. szczyt Unia Europejska – Unia Afrykańska z 17–18 lutego 2022 r. poświęcony „Wspólnej wizji na rok 2030” oraz powiązaną deklarację końcową,
– uwzględniając art. 209 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz statut Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), który został załączony do Traktatów i który stanowi, że EBI jest instytucją finansującą Unii Europejskiej, stanowi wyłączną własność wszystkich 27 państw członkowskich UE i ma za zadanie przyczyniać się do realizacji polityki rozwojowej UE,
– uwzględniając art. 54 Regulaminu,
– uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Budżetową i Komisję Spraw Zagranicznych,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju (A9-0270/2022),
A. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 pogłębiła i tak już znaczny niedobór w finansowaniu celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju i spowodowała ogólny spadek zasobów o 700 mld USD, a jednocześnie wzrost potrzeb o 1 bln USD, powodując efekt nożyc, w związku z czym roczny niedobór w finansowaniu celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju w krajach rozwijających się, wynoszący przed pandemią 2,5 bln USD, po pandemii COVID-19 ma wzrosnąć o 70 %, czyli do 4,2 bln USD (3,7 bln EUR)(6);
B. mając na uwadze, że w krajach o niskich i niższych średnich dochodach istnieje roczny niedobór w finansowaniu o wartości 148 mld USD potrzebnym do osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju nr 4 od chwili obecnej do 2030 r.; mając na uwadze, że dodatkowe koszty wynikające z zamknięcia szkół w związku z pandemią COVID-19 mogą zwiększyć ten niedobór w finansowaniu nawet o jedną trzecią;
C. mając na uwadze, że militarna agresja Rosji wobec Ukrainy drastycznie utrudnia osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju w Ukrainie i w krajach sąsiednich; mając na uwadze, że obecna rosyjska militarna agresja wobec Ukrainy wpłynie na osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju na świecie, zwłaszcza w obszarze walki z ubóstwem i głodem, co zwiększa ryzyko narastania niepokojów społecznych, konfliktów i nielegalnej migracji; mając na uwadze, że destrukcyjne skutki wywołane zbrodniczym aktem wojny Putina znacznie uszczupliły i tak już ograniczone zasoby pomocy rozwojowej; mając na uwadze, że długoterminowe konsekwencje tej wojny są jeszcze nieznane; mając na uwadze, że poważny niedobór w finansowaniu celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju i konsekwencje pandemii COVID-19, której skutki okazały się katastrofalne dla krajów rozwijających się, wymagają nadzwyczajnej, trwałej reakcji wszystkich podmiotów UE oraz ogólnosystemowego przeglądu EIFR;
D. mając na uwadze, że obecne polityczne i finansowe przywództwo UE i jej wysiłki nie wystarczą do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju i celów porozumienia paryskiego ani do stawienia czoła innym poważnym globalnym wyzwaniom, w szczególności potęgującej się zmianie klimatu, dramatycznie rosnącemu zadłużeniu krajów partnerskich, skutkom COVID-19 i brutalnym konfliktom, w związku z czym konieczne jest wspólne zaangażowanie na szczeblu międzynarodowym, aby zagwarantować, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju będzie w stanie reagować na te pojawiające się wyzwania;
E. mając na uwadze, że aby rzeczywiście osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju i pokonać pandemię COVID-19, pilnie potrzebna jest spójność polityki i ścisła współpraca między wszystkimi oficjalnymi instytucjami finansującymi rozwój, ich rządowymi zainteresowanymi stronami, instytucjami UE i wszystkimi obecnymi partnerami w celu zapewnienia najbardziej skutecznego i efektywnego wykorzystywania ograniczonych publicznych środków; mając na uwadze, że kluczowe znaczenie ma skuteczna mobilizacja nowego kapitału, zarówno prywatnego, jak i publicznego, w uzupełnieniu oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) i innych istniejących form finansowania rozwoju, ale musi być dostosowana do celów polityki rozwojowej, w szczególności aby ograniczyć nierówności i ubóstwo, co jest podstawowym celem Agendy 2030;
F. mając na uwadze, że również w związku ze zrównoważonym rozwojem globalnego Południa pierwszorzędne znaczenie ma reorganizacja światowych przepływów energii w przyszłości oraz uwzględnienie istotnej roli kontynentu afrykańskiego; mając na uwadze, że wzmocnienie jego roli w dziedzinie zrównoważonej produkcji, wykorzystania i wywozu energii da szansę na przyszłościowy i zrównoważony rozwój gospodarczy oraz może poprawić warunki życia znacznej większości populacji;
G. mając na uwadze, że brak bezpieczeństwa żywnościowego jest istotną przeszkodą w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w Afryce, gdzie co piąta osoba jest niedożywiona; mając na uwadze, że problem ten stanie się jeszcze bardziej dotkliwy ze względu na wzrost liczby ludności; mając na uwadze, że należy skutecznie i w zrównoważony sposób pokonać to wyzwanie w kontekście współpracy UE z krajami partnerskimi;
H. mając na uwadze, że instytucje UE i 27 państw członkowskich UE łącznie stanowią największego darczyńcę na rzecz krajów rozwijających się, odpowiadając za około 46 % całkowitej oficjalnej pomocy rozwojowej dostarczanej przez wszystkich członków OECD krajom rozwijającym się;
I. mając na uwadze, że przyjęcie podejścia „Drużyna Europy” jako globalnej odpowiedzi UE na COVID-19 mogłoby pomóc w stworzeniu jednolitych strategicznych ram koordynacji zewnętrznego reagowania UE na pandemię i inne poważne wyzwania, takie jak konsekwencje rosyjskiej agresji militarnej wobec Ukrainy, by wesprzeć kraje partnerskie; mając na uwadze, że podejście to jest obiecującym procesem umożliwiającym dalszą współpracę między instytucjami UE, państwami członkowskimi i europejskimi dwustronnymi i wielostronnymi instytucjami finansowania rozwoju, EBI i EBOR, która pozwoli zwiększyć zbiorową skuteczność UE i wyeksponować jej działania;
J. mając na uwadze, że wejście w życie Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” (ISWMR), o łącznym budżecie w wysokości 79,5 mld EUR, stanowi historyczną zmianę w stosunkach zewnętrznych i polityce rozwoju UE, prowadzącą do racjonalizacji i konsolidacji wydatków UE na rozwój oraz nadania nowego impulsu ściślejszej współpracy między europejskimi podmiotami działającymi na rzecz rozwoju; mając na uwadze, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” znacząco modyfikuje ramy inwestycji zewnętrznych, łącząc finansowanie mieszane i gwarancje w ramach EFZR+ obejmującego gwarancję na działania zewnętrzne; mając na uwadze, że EFZR+ znacznie rozszerza zasięg geograficzny i pulę środków finansowych poprzedniego funduszu, EFZR, i będzie mógł zagwarantować operacje do kwoty 53,4 mld EUR za pośrednictwem gwarancji na działania zewnętrzne; mając na uwadze, że zasada „strategia przede wszystkim” leżąca u podstaw ISWMR – „Globalny wymiar Europy” oznacza przejście na współpracę opartą na celach politycznych i gwarantuje, że wykorzystanie gwarancji budżetowych UE jest uwzględnione w procesie programowania;
K. mając na uwadze, że EFZR+, ustanowiony w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, zapewnia finansowanie operacji łączonych i operacji gwarancji budżetowych, które mają być realizowane przez kwalifikujących się partnerów w ramach otwartego podejścia opartego na współpracy;
L. mając na uwadze, że art. 36 rozporządzenia ustanawiającego ISWMR – „Globalny Wymiar Europy” określa szczególną rolę EBI w tym instrumencie;
M. mając na uwadze, że działające w krajach rozwijających się przedsiębiorstwa i instytucje finansowe z UE w ciągu ostatniej dekady coraz częściej napotykały nieuczciwą konkurencję ze strony podmiotów globalnych, które działają poza wielostronnym systemem finansowania rozwoju obejmującym zestawy międzynarodowych zasad i przepisów dotyczących między innymi szczegółowych wymogów w dziedzinie oficjalnej pomocy rozwojowej, oficjalnie wspieranych kredytów, zrównoważonych pożyczek i długookresowej zdolności do obsługi długu, zakazanych subsydiów wywozowych i międzynarodowych standardów zwalczania przekupstwa i korupcji;
N. mając na uwadze, że dobrze funkcjonująca spójność polityki na rzecz rozwoju i wsparcie mobilizacji dochodów krajowych są integralną częścią należytego zarządzania finansami i mają na celu zwiększenie skuteczności pomocy poprzez konkretne inicjatywy, takie jak wspieranie walki z korupcją i rozwój progresywnych systemów podatkowych, przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania i uchylaniu się od opodatkowania;
O. mając na uwadze, że wśród zaleceń zawartych w sprawozdaniu grupy mędrców wysokiego szczebla z października 2019 r. znalazło się utworzenie europejskiego banku na rzecz klimatu i zrównoważonego rozwoju, a opcję tę natychmiast odrzuciły państwa członkowskie jako zbyt kosztowną i wymagającą zbyt długiego czasu na realizację w nowym okresie budżetowym; mając na uwadze, że zamiast tego Rada opowiedziała się za wariantem alternatywnym wobec rozwiązań sugerowanych przez grupę mędrców wysokiego szczebla, określanym jako status quo+, w ramach którego nie zmienia się zasadniczo istniejących struktur, ale promuje ich ulepszenie; mając na uwadze, że wariant status quo+ przewiduje następujące ulepszenia bez dodatkowych kosztów dla państw członkowskich: większa obecność EBI w terenie i zmiana jego modelu biznesowego na bardziej ukierunkowany na rozwój, stopniowe rozszerzanie zakresu działania EBOR na Afrykę Subsaharyjską oraz zwiększanie zdolności Komisji, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) i delegatur UE;
P. mając na uwadze, że państwa członkowskie wezwały europejskie banki rozwoju i instytucje finansowania rozwoju, by zacieśniały współpracę i koordynację, zarówno między sobą, jak i z innymi wielostronnymi i międzynarodowymi instytucjami finansowymi, z wykorzystaniem mocnych stron i wiedzy fachowej każdej instytucji, oraz by zwiększały wydajność, wyeksponowanie i wpływ europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, ze szczególnym naciskiem na angażowanie sektora prywatnego przy jednoczesnym uzupełnianiu i wspieraniu zaangażowania sektora publicznego;
Zasady i cele europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju
1. odnotowuje konkluzje Rady ds. EIFR dotyczące modernizacji europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, plan działania Komisji mający na celu usprawnienie tej infrastruktury i sprawozdanie z postępów za rok 2021 z 24 marca 2022 r. (COM(2022)0139); podkreśla kluczową rolę ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, EFZR+ i gwarancji na działania zewnętrzne w zapewnianiu strategicznych ram finansowania mieszanego, ograniczaniu ryzyka inwestycji i gwarancji oraz w mobilizowaniu zasobów sektora prywatnego przy wsparciu z budżetu UE, szczególnie w obliczu rosnącej konkurencji geopolitycznej i gospodarczej;
2. podkreśla, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna zapewniać wydajną, skuteczną, spójną i integracyjną infrastrukturę, opartą na zasadzie „strategia przede wszystkim” oraz zgodną ze strategicznymi interesami i wartościami UE; nalega, aby wszyscy partnerzy wdrażający, którzy stanowią część europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju i uzyskują dostęp do środków budżetowych UE w ramach EFZR+, stosowali pełen zakres unijnych norm, polityk i procedur w zakresie spraw socjalnych, praw człowieka, zamówień publicznych, przejrzystości, ochrony środowiska i praworządności; wzywa Komisję do oceny, monitorowania i składania sprawozdań z przestrzegania tych przepisów UE; podkreśla, że ukierunkowana w pierwszej kolejności na politykę europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna opierać się na zasadach i celach określonych w Agendzie ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, porozumieniu paryskim i planie działania z Addis Abeby oraz że powinna przyczyniać się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; przypomina, że projekty z udziałem podmiotów działających w zakresie europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju muszą podlegać kontroli pod kątem zrównoważenia klimatycznego, środowiskowego i społecznego w celu zminimalizowania wszelkich ewentualnych szkodliwych skutków i maksymalizacji korzyści w wymiarze klimatycznym, środowiskowym i społecznym, zgodnie z zobowiązaniami UE i jej państw członkowskich na mocy art. 2 ust. 1 lit. c) porozumienia paryskiego; zdecydowanie nalega, aby działania w ramach nowej europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju przyczyniały się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej; podkreśla ponadto w tym kontekście, że operacje z udziałem podmiotów działających w zakresie europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju nie służą finansowaniu sektorów, które wzmacniają kryzys klimatyczny, lecz przyczyniają się do przejścia na zrównoważoną produkcję energii; przypomina, że zaangażowanie polityczne UE powinno być uwzględnione w jej wieloletnich ramach finansowych oraz znaleźć pełne odzwierciedlenie w nowej europejskiej infrastrukturze finansowej na rzecz rozwoju;
3. zdecydowanie podkreśla, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju musi wzmocnić strategiczne partnerstwa między Unią Europejską a jej globalnymi partnerami na rzecz rozwoju; przypomina, że takie partnerstwa powinny zawsze opierać się na wzajemnym szacunku i godności oraz wspólnych interesach i wartościach, w szczególności prawach człowieka, równości płci, odpowiedzialności za środowisko, społeczeństwo i klimat oraz ochronie zdrowia i zagwarantowaniu bezpieczeństwa z myślą o ograniczeniu nierówności i ubóstwa; powtarza, że partnerstwa te powinny być zawsze ustanawiane zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju i z myślą o ich osiągnięciu; podkreśla w związku z tym wielowymiarowy wpływ reżimu Putina na kontynencie afrykańskim i wielowymiarowe wspieranie tego reżimu przez państwa Afryki oraz wzywa UE i jej państwa członkowskie do wyjścia naprzeciw tym krajom partnerskim w Afryce oraz do ustanowienia trwałych relacji partnerskich z tymi krajami; wzywa Komisję do zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych, w tym organizacji lokalnych, w tworzenie i wdrażanie takich partnerstw; podkreśla, że wstępnym warunkiem projektów partnerskich finansowanych w ramach europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju jest zadbanie o rozwój, dodatkowość finansową, odpowiedzialność kraju i skuteczność pomocy rozwojowej; popiera polityki i inicjatywy UE wspierające koordynację i współpracę między państwami członkowskimi w dziedzinie polityki rozwoju, a także działania UE uzupełniające i wspierające inicjatywy państw członkowskich; podkreśla, że eliminacja ubóstwa (cel zrównoważonego rozwoju nr 1), wspieranie dobrego zdrowia i dobrostanu (cel zrównoważonego rozwoju nr 3), zapewnienie wszystkim dostępu do wysokiej jakości edukacji (cel zrównoważonego rozwoju nr 4), zmniejszanie zjawiska nierówności (cel zrównoważonego rozwoju 10) oraz promowanie działań w dziedzinie klimatu (cel zrównoważonego rozwoju nr 13), ze szczególnym uwzględnieniem grup najbardziej zmarginalizowanych i zasady niepozostawiania nikogo samemu sobie, to szczególnie poważne wyzwania w dzisiejszym świecie; nalega ponadto na podjęcie dalszych działań w celu zaspokojenia potrzeb inwestycyjnych dotyczących zrównoważonego przemysłu oceanicznego, ponieważ cel zrównoważonego rozwoju nr 14 dotyczący „życia pod wodą” pozostaje jednym z najbardziej niedofinansowanych z wszystkich celów zrównoważonego rozwoju;
4. podkreśla wzajemne powiązania między pomocą humanitarną, rozwojem, współpracą i pokojem; podkreśla rolę, jaką odgrywa rozwój w zapobieganiu konfliktom, zapewnianiu trwałego wyjścia z konfliktów i wspieraniu zarządzania kryzysowego; podkreśla znaczenie dalszego rozwijania dobrze dostosowanych działań w trzech powiązanych dziedzinach, skoncentrowanych na strukturalnej i trwałej długoterminowej odbudowie uwzględniającej potrzeby ludzi, aby rozwiązać problem złożoności pojawiający się w przypadku przedłużających się i przewidywalnych kryzysów i sytuacji prowadzących do przemocy; przypomina, że bez pokoju i bezpieczeństwa rozwój i eliminacja ubóstwa nie są możliwe, a bez rozwoju i eliminacji ubóstwa nie można zapewnić trwałego pokoju ani bezpieczeństwa dla ludzi lub państw; zauważa ponadto, że brak bezpieczeństwa pogłębia już istniejącą słabość krajów rozwijających się i zwiększa niedobór w finansowaniu potrzebnym do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; zauważa, że bezpieczeństwo, praworządność i odporne instytucje mają zasadnicze znaczenie dla inwestycji i zrównoważonego rozwoju; odnotowuje działania lokalnych zainteresowanych stron, w tym organów samorządowych na szczeblu lokalnym, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, partnerów społecznych i organizacji wyznaniowych w zakresie rozwiązywania konfliktów i zarządzania nimi, co przyczynia się do pokoju i bezpieczeństwa; przypomina, że oficjalną pomoc rozwojową zawsze należy wykorzystywać zgodnie z uzgodnionymi na szczeblu międzynarodowym celami rozwoju i ISWMR – „Globalny wymiar Europy”;
5. podkreśla rolę wspólnego i spójnego podejścia UE, akceptowanego i popieranego przez wszystkie państwa członkowskie UE, które jest rozsądne pod względem politycznym i dostosowane do specyfiki kraju partnerskiego oraz mogłoby skutecznie wspierać rozwój systemów ochrony socjalnej zgodnych z odpowiednimi konwencjami MOP oraz podstawowych usług publicznych w krajach rozwijających się; zwraca uwagę, że takie podejście UE pomogłoby uczynić ochronę socjalną jednym z fundamentów umowy społecznej i utorować drogę do zwiększenia odporności; uważa, że finansowanie mieszane jest opcją z zestawu narzędzi finansowania rozwoju, która mogłaby uzupełniać inwestycje publiczne w warunkach ograniczonych możliwości budżetowych; wzywa do ograniczenia działań łączonych do obszarów, w których mogą one wnieść wartość dodaną do lokalnej gospodarki, i w tym kontekście wzywa do przeprowadzenia starannej oceny, w szczególności w odniesieniu do krajów najsłabiej rozwiniętych, aby ograniczyć obciążenia związane z zadłużeniem, chronić podstawowe usługi publiczne, takie jak opieka zdrowotna, edukacja i ochrona socjalna, oraz nie pogłębiać istniejących nierówności;
6. podkreśla, że spójność polityki oraz wszystkich strategii, inicjatyw i instrumentów finansowych UE, w szczególności nowego ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, inicjatywy „Drużyna Europy” i nowej strategii Global Gateway, a także ścisłe dostosowanie do strategii UE w zakresie spójności polityki na rzecz rozwoju i spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o maksymalne oddziaływanie globalnych działań UE z myślą o zrównoważonym wzroście, rozwoju i pokoju; uważa, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna skuteczniej wyeksponować UE i wpływ finansowania przez nią rozwoju w skali globalnej, aby zagwarantować, że postrzegana rola UE na świecie odpowiada wielkości jej wsparcia;
7. jest zaniepokojony tym, jak pandemia COVID-19 obnażyła istniejące od dawna strukturalne przyczyny nierówności zdrowotnych; uważa, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna przyczyniać się do inwestycji w odporne publiczne systemy opieki zdrowotnej, opiekę zdrowotną i usługi opieki zdrowotnej oraz w badania i rozwój nowych technologii medycznych, szczepionek i terapii, a także do skoncentrowania się na nawracających chorobach w krajach rozwijających się; apeluje o zbadanie możliwości utworzenia platformy do dzielenia się innowacjami, wiedzą i doświadczeniem, a także na potrzeby edukacji i szkoleń, wspierania partnerstw wielostronnych, rozwijania dialogu publiczno-prywatnego oraz badania innowacyjnych rozwiązań biznesowych w celu przyspieszenia zrównoważonego rozwoju; podkreśla rolę inwestycji publicznych i prywatnych oraz partnerstw publiczno-prywatnych, a także znaczenie mobilizacji zasobów krajowych w krajach partnerskich i skuteczniejszego wykorzystania funduszy UE w wyeliminowaniu luki finansowej w wysokości 2,5 bln USD w kontekście realizacji celów zrównoważonego rozwoju do 2030 r., przy jednoczesnym wzmocnieniu dobrych rządów i zwalczaniu korupcji;
Wyzwania, którym trzeba sprostać
8. podkreśla, że kraje rozwijające się i kraje rozwinięte ponoszą wspólną odpowiedzialność za osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju; podkreśla, żewkład finansowy UE w zrównoważony rozwój w krajach partnerskich powinien umożliwiać tym krajom przyczynianie się do własnego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; podkreśla w tym kontekście nadrzędne znaczenie odpowiedzialności krajowej; podkreśla, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju i długo oczekiwana strategia UE dotycząca celów zrównoważonego rozwoju muszą odzwierciedlać i optymalizować skoordynowany i spójny zestaw wewnętrznych i zewnętrznych strategii politycznych i zobowiązań UE, w tym poprzez wykorzystanie zestawu już istniejących narzędzi polityki rozwoju; podkreśla, że finansowanie publiczne i prywatne musi być dostosowane do celów zrównoważonego rozwoju i porozumienia paryskiego; w związku z tym ubolewa, że Komisja nie opracowała jeszcze zintegrowanej i całościowej strategii wdrażania celów zrównoważonego rozwoju, co stanowi poważne wyzwanie, jeśli chodzi o ambicje w zakresie polityki spójności, a to ze względu na brak jasnych, wymiernych i określonych w czasie celów ogólnounijnych dotyczących osiągnięcia wszystkich celów zrównoważonego rozwoju jako punktu odniesienia w kwestii sprawozdawczości;
9. uważa, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna opierać się na wiedzy fachowej i istniejących sieciach różnych podmiotów (tj. EBI, EBOR, europejskich instytucji zajmujących się finansowaniem rozwoju i in.); dostrzega postępy i ulepszenia w odniesieniu do przyszłej europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, jakie nastąpiły od czasu konkluzji Rady, ale zauważa, że obecny status quo nadal charakteryzuje się brakiem ukierunkowania polityki, brakiem koordynacji, fragmentacją, powielaniem działań i niepotrzebną konkurencją między wymienionymi wyżej podmiotami; wzywa do dalszych działań na rzecz lepszej koordynacji i współpracy, dzięki którym obecny system będzie skuteczniejszy, nastawiony na współpracę i ukierunkowany na zapewnianie optymalnego wykorzystania zasobów, a także będzie wykorzystywał odpowiednią geograficzną, sektorową i finansową wiedzę fachową kluczowych partnerów do uzyskiwania lepszego zwrotu z inwestycji opłaconych z pieniędzy podatników UE i większego wpływu na rozwój;
10. dostrzega potrzebę rozwoju i poprawy struktury instytucjonalnej UE, zajęcia się deficytem efektywności rozwoju, ograniczenia uciążliwej koordynacji biurokratycznej i zwiększenia elastyczności instytucjonalnej, aby zmaksymalizować potencjał europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, co zwiększy jej wpływ na rozwój;
11. wzywa Komisję, by pracowała nad skutecznym zarządzaniem strategią Global Gateway, którą należy rozwijać pod ogólnym kierownictwem przewodniczącej Komisji, oraz aby ściśle współpracowała w tym zakresie z wiceprzewodniczącym Komisji / wysokim przedstawicielem Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych, Radą i Parlamentem; podkreśla, że strategia powinna być spójna z europejską infrastrukturą finansową na rzecz rozwoju oraz że korzystanie z rezerwy ISWMR – „Globalny wymiar Europy” na finansowanie pojawiających się wyzwań i priorytetów nie jest właściwe; wzywa Komisję do dostarczenia dodatkowych informacji na temat obliczania wskaźnika dźwigni dla operacji inwestycyjnych w ramach niedawno ogłoszonej strategii Global Gateway;
12. wyraża zaniepokojenie, że w inicjatywach regulacyjnych UE systematycznie nie uwzględnia się kluczowych elementów zasady spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju; podkreśla, że konieczne są dalsze wysiłki na rzecz pełnej zgodności z zasadami spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju, aby osiągnąć cele w zakresie skuteczności pomocy; nalega, aby mechanizmy zapewniające zgodność z zasadami spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju zostały zapisane w europejskiej infrastrukturze finansowej na rzecz rozwoju (EFAD); wzywa do przeprowadzenia większej liczby ocen skutków ex ante oraz do ustanowienia systemu wczesnego ostrzegania o niespójnościach polityki w delegaturach UE; zaleca, aby spójność polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju była wykorzystywana systematyczniej i skuteczniej przez wszystkie właściwe instytucje UE i wszystkie państwa członkowskie, w tym na najwyższym szczeblu politycznym, oraz by była uwzględniana przy opracowywaniu i wdrażaniu wszelkiego rodzaju strategii politycznych UE, aby zagwarantować, że nie wpłyną one negatywnie na osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju; przypomina, że mechanizmy spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju powinny być wdrażane również przez EBI, EBOR, instytucje finansowania rozwoju oraz ich pośredników; podkreśla, że spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju należy włączyć w główny nurt polityki zewnętrznej UE i uwzględnić ją, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju;
13. docenia działania Komisji w zakresie lepszego stanowienia prawa w celu tworzenia długoterminowych zrównoważonych inwestycji promujących zdrowie i dobrobyt ludzi i planety oraz chroniących prawa człowieka; domaga się zapewnienia zgodności europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju z przyszłymi unijnymi przepisami dotyczącymi należytej staranności i odpowiedzialności korporacyjnej oraz przestrzegania przez przedsiębiorstwa standardów w dziedzinie praw człowieka i zmian regulacyjnych, obowiązkowej należytej staranności oraz międzynarodowych zobowiązań dotyczących biznesu i praw człowieka; podkreśla, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju musi spełniać najwyższe standardy przejrzystości i rozliczalności; wzywa członków europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju do wzmocnienia należytej staranności w swoich działaniach, zapewnienia konstruktywnych konsultacji z miejscową ludnością w trakcie realizacji projektów, dalszego poszerzania swojej wiedzy fachowej w dziedzinie rozwoju oraz dedykowanych zdolności i zasobów ludzkich w terenie, uwzględniania aspektu płci i ochrony praw człowieka we wszystkich operacjach, wyposażenia się w solidne mechanizmy rozliczalności dla dotkniętych społeczności oraz do ścisłego monitorowania niedociągnięć w ich zaangażowaniu i roli ich pośredników w projektach, które negatywnie wpłynęły na społeczności lokalne w krajach rozwijających się i przekazywania na ten temat informacji;
14. potwierdza, że wszyscy partnerzy wykonawczy i pośrednicy finansowi zaangażowani w projekty związane z gwarancjami UE lub finansowane z budżetu UE muszą w pełni przestrzegać unijnych norm, polityk, zasad i procedur społecznych, środowiskowych i podatkowych oraz związanych z przejrzystością i ze zwalczaniem nadużyć finansowych i korupcji; wzywa Europejski Trybunał Obrachunkowy, by dokładnie nadzorował działania wspierane gwarancjami z budżetu UE i by regularnie składał sprawozdania na ten temat, a także by zajął się wszelkimi stwierdzonymi w jego metodach pracy niedociągnięciami, które uniemożliwiają mu to obecnie; podkreśla znaczenie przeprowadzenia w odpowiednim czasie niezależnej oceny EFZR+ i podejścia „Drużyna Europy”, aby ocenić ich skuteczność, wyniki i wpływ na rozwój;
15. zauważa, że podejście „Drużyna Europy” pojawiło się w reakcji na pandemię COVID-19; uważa, że podejście „Drużyna Europy” powinno odgrywać kluczową rolę w dalszej poprawie współpracy strategicznej i globalnej koordynacji oraz spójności i skuteczności wysiłków na rzecz rozwoju, zwłaszcza na poziomie krajów partnerskich, a także na szczeblu UE i państw członkowskich, w tym na szczeblu władz regionalnych; oczekuje bardziej zdecydowanego ukierunkowania polityki oraz silniejszych mechanizmów komunikacji i eksponowania w odniesieniu do EFZR+/ISWMR – „Globalny wymiar Europy”; ponadto nalega na odpowiednie wdrożenie mechanizmu nadzoru ze strony Parlamentu Europejskiego, aby zapewnić demokratyczną legitymację działań „Drużyny Europy”;
16. wzywa Komisję do przedstawienia zdecydowanego kierunku polityki UE w zakresie polityki rozwoju oraz do koordynowania europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju w sposób, który umożliwiłby dalsze dostosowanie działań unijnych instytucji finansowych zajmujących się rozwojem w ramach nowej otwartej, opartej na współpracy, przejrzystej i sprzyjającej włączeniu społecznemu architektury, aby osiągnąć cele polityki rozwojowej UE, wzmocnić bliskie partnerstwa z regionami i przyczynić się do ich rozwoju;
17. podkreśla, że proces programowania ISWMR – „Globalny wymiar Europy” daje możliwość zwiększenia wykorzystania gwarancji budżetowych UE, w szczególności EFZR+; podkreśla, że przyszła infrastruktura finansowa powinna umożliwiać udział wszystkim zainteresowanym podmiotom finansowania rozwoju, w tym małym i średnim podmiotom oraz pozaunijnym bankom rozwoju i zainteresowanym stronom; wzywa w tym kontekście do zapewnienia solidnych równych szans w zakresie zarządzania EFZR+ i dostępu do zasobów UE; podkreśla znaczenie odpowiednich ram zarządzania ryzykiem, skutecznego zarządzania i nadzoru nad wdrażaniem instrumentów finansowania rozwoju; wzywa Komisję, by skuteczniej wykorzystała istniejące zasoby w zakresie wiedzy fachowej w dziedzinie bankowości oraz swoje zdolności finansowe i techniczne;
18. z zadowoleniem przyjmuje publikację pierwszego planu działania Komisji w kierunku usprawnienia europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju i sprawozdanie z postępów za rok 2021; przypomina, że ISWMR – „Globalny wymiar Europy” wymaga, aby Komisja przedstawiła Radzie i Parlamentowi Europejskiemu skład, zakres uprawnień i regulamin wewnętrzny grupy ds. oceny technicznej oraz zapewniła bezstronność i brak konfliktu interesów jej członków; wzywa Komisję do wprowadzenia podobnych środków w celu zapewnienia przejrzystości i bezstronności działań grupy ekspertów wysokiego szczebla, która przedstawi Komisji zalecenia dotyczące dalszego przyspieszenia przepływu kapitału prywatnego do krajów o niskich i średnich dochodach;
19. wzywa Komisję do dopilnowania, by europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju dążyła do przywrócenia wielostronnego systemu finansowania rozwoju, aby pomóc położyć kres niezrównoważonym praktykom pożyczkowym niektórych krajów działających poza tym systemem nie tylko zagrażającym równym warunkom działania dla UE i innych krajów spełniających wymogi, ale także dramatycznie zwiększającym i tak już wysokie zadłużenie zewnętrzne wielu krajów rozwijających się, które w wyniku pandemii COVID-19 stały się jeszcze bardziej podatne na zagrożenia; podkreśla w tym kontekście, że agresja wojskowa Rosji na Ukrainę jeszcze bardziej pogłębia zadłużenie w wielu krajach rozwijających się; podkreśla, że kraje najsłabiej rozwinięte nie są w stanie osiągnąć celów zrównoważonego rozwoju bez wsparcia finansowego, dlatego zdecydowanie apeluje o zapewnienie środków umorzenia zadłużenia zgodnych ze zobowiązaniami w dziedzinie zrównoważonego rozwoju;
20. uważa, że unijna systematyka UE powinna przyczynić się do przekierowania przepływów kapitałowych na zrównoważone inwestycje oraz wprowadzić zrównoważony rozwój do kryteriów, które należy uwzględnić przy zarządzaniu ryzykiem; wzywa Komisję do dalszego rozwijania unijnej systematyki i zachęcania instytucji finansowania rozwoju zarówno na szczeblu UE, jak i państw członkowskich, a także podmiotów prywatnych działających w dziedzinie rozwoju, do dostosowania swojej działalności, w szczególności w krajach rozwijających się, do celów zrównoważonego rozwoju i celów porozumienia paryskiego;
Europejskie i krajowe instytucje finansowe
21. potwierdza szczególną rolę EBI w UE i na świecie – określoną w art. 209 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz w art. 36 Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej „Globalny wymiar Europy”; podkreśla ważną rolę EBI w realizacji inwestycji UE i partnerstwie z Komisją we wdrażaniu strategii Global Gateway;
22. uznaje sztandarową rolę EBI w Europejskim Zielonym Ładzie i zrównoważonej niebieskiej gospodarce, a także znaczący wkład EBI w reakcję gospodarczą Unii na pandemię COVID-19; wzywa UE do dalszego maksymalizowania potencjału EBI jako narzędzia służącego zwiększaniu strategicznej autonomii UE oraz wspieraniu jej interesów i priorytetów polityki zewnętrznej w stosunkach z krajami spoza UE; wzywa EBI do poprawy swojej polityki i praktyk oraz przejrzystości swojej działalności, w szczególności poprzez wdrożenie zaleceń sformułowanych przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, aby „podjąć kilka działań w zakresie przejrzystości w celu umożliwienia społeczeństwu łatwiejszego dostrzegania potencjalnego wpływu na środowisko projektów finansowanych przez EBI ”, jak określono w sprawach 1065/2020/PB, 1251/2020/PB oraz 1252/2020/PB”;
23. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie EBI Global, zdefiniowanego przez EBI jako wyspecjalizowany dział rozwoju w grupie EBI, który działa od 1 stycznia 2022 r.; wzywa EBI, aby wzmocnił swoją obecność w terenie, a jednocześnie wykorzystywał ewentualne synergie z ESDZ, delegaturami UE, EBOR-em i innymi europejskimi instytucjami finansowania rozwoju; zwraca uwagę, że brak informacji o sposobie finansowania EBI Global od samego początku zagraża jego mandatowi, także w świetle zobowiązań tego nowego podmiotu w zakresie celów rozwojowych; w związku z tym apeluje o konkretny i silny mandat w zakresie rozwoju dla nowego EIB Global; oczekuje, że ta nowa struktura i jej rada doradcza, jej cele i przepisy budżetowe, funkcjonowanie organizacyjne i konkretne cele działu, a także mechanizmy koordynacji z innymi instytucjami finansowania rozwoju będą w pełni przejrzyste, w tym poprzez proaktywne publikowanie dokumentów, zapewnienie znaczącej reprezentacji krajów otrzymujących pomoc, regularną wymianę informacji z Parlamentem Europejskim oraz otwarty dialog z zainteresowanymi stronami, w szczególności organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i podmiotami lokalnymi;
24. zachęca EBI do dalszego czynnego angażowania się w planowanie, monitorowanie i oceny na szczeblu krajowym, we współpracy z delegaturami UE oraz przez współfinansowanie z instytucjami finansującymi rozwój; apeluje o większą koordynację między Komisją a ESDZ i delegaturami UE, aby ułatwić dyskusje i współpracę z odpowiednimi podmiotami w terenie w celu określenia projektów, które najlepiej spełniają cele w zakresie skuteczności rozwoju;
25. zachęca EBI oraz EBOR do dalszego zwiększania ich komplementarności i doskonalenia ich modeli biznesowych dzięki inicjatywom zwiększającym wzajemne zaufanie, ponieważ potrzeby są większe niż ich wspólne zasoby; wzywa EBI i EBOR do skoordynowania swoich działań w różnych kierunkach i wyjaśnienia podziału pracy, aby pomóc każdemu bankowi w skupieniu się na swoich podstawowych kompetencjach, unikając w ten sposób powielania i podcięcia cenowego; zauważa, że istnieje potrzeba dostosowania metod i narzędzi pracy EBI oraz EBOR do potrzeb inwestycyjnych w Afryce, w szczególności w celu ułatwienia realizacji inwestycji na dużą skalę przy jednoczesnym utrzymaniu wsparcia UE dla projektów lokalnych na mniejszą skalę; zwraca uwagę, że istotne jest, aby europejskim inwestycjom towarzyszyła widoczna obecność UE i ciągły dialog polityczny; zauważa, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju musi zmaksymalizować korzyści wynikające z różnych uwarunkowań strukturalnych i metod pracy istniejących europejskich banków rozwoju i instytucji finansowych w celu zwiększenia skuteczności wkładu UE w zrównoważony rozwój; oczekuje, że EBI, EBOR oraz inne europejskie instytucje finansowania rozwoju zapewnią i dostarczą dowody w postaci ocen skutków ex ante, że każdy projekt, a w szczególności projekty z zakresu finansowania mieszanego, przyczyniają się do realizacji unijnych celów rozwojowych, w tym celów dotyczących krajów najsłabiej rozwiniętych, oraz spełniają międzynarodowe standardy praw człowieka; wzywa Komisję, EBI, EBOR i europejskie instytucje finansowania rozwoju do dopilnowania, by ich zespoły doradcze i zespoły pomocy technicznej były przygotowane do wspierania równości płci i rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu;
26. wzywa Komisję, państwa członkowskie, EBI, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz inne europejskie banki rozwoju i instytucje finansowe, w tym mniejsze instytucje finansowania rozwoju, do zacieśnienia współpracy, zwłaszcza w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy” i jego celów, a także w ramach globalnej realizacji celów Agendy 2030, oraz do zachęcania ich do łączenia zasobów i finansowania oraz do poprawy koordynacji i komunikacji w ramach wspólnych projektów poprzez wykorzystanie ich odpowiedniej wiedzy fachowej w dziedzinie finansów; wzywa Komisję do odgrywania większej roli w zapewnianiu pomocy technicznej dla projektów oraz we wspieraniu instytucji finansowania rozwoju i innych podmiotów działających na rzecz rozwoju w zakresie koordynacji; wzywa do inkluzywnego traktowania mniejszych instytucji finansowania rozwoju z państw członkowskich w dostępie do środków w ramach europejskiej architektury finansowania rozwoju;
27. podkreśla znaczenie skuteczniejszego wykorzystania synergii i lepszej harmonizacji inicjatyw finansowych EBOR, EBI i innych instytucji finansowania rozwoju ukierunkowanych na kraje objęte europejską polityką sąsiedztwa, ze szczególnym uwzględnieniem krajów kandydujących do UE; przypomina, w kontekście trwającej wojny w Ukrainie, że europejskie finansowanie w krajach sąsiadujących i kandydujących jest niezbędnym elementem reform koniecznych do spełnienia kryteriów przystąpienia, zgodnie z interesami polityki zagranicznej UE;
28. wzywa EBI do ściślejszej współpracy z Afrykańskim Bankiem Rozwoju oraz do oceny korzyści płynących z ustanowienia wspólnej jednostki zależnej po wdrożeniu trwającego planu w zakresie partnerstwa EBI i Afrykańskiego Banku Rozwoju; zwraca się do EBI o poinformowanie Parlamentu o kolejnych podjętych krokach; podkreśla potrzebę finansowania długoterminowych inwestycji wspierających zrównoważony rozwój i rozwijania dalszych możliwości zrównoważonego rozwoju dla kontynentu afrykańskiego; zachęca do tworzenia centrów projektów i doradztwa, obsługiwanych wspólnie przez EBI i Afrykański Bank Rozwoju, w celu stworzenia skutecznych punktów kontaktowych w zakresie doradztwa i inicjowania projektów dla podmiotów lokalnych oraz lepszego zaspokajania potrzeb rozwojowych w terenie, a także poprawy lokalnej odpowiedzialności za wspólne projekty rozwojowe; wzywa w związku z tym do wspierania rozwoju lokalnego sektora prywatnego w Afryce, w szczególności dzięki zapewnieniu większych funduszy dla afrykańskich mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw;
29. podkreśla w związku z tym, że ogólnie rzecz biorąc do osiągnięcia trwałego wpływu na rozwój potrzebne są lokalne zaangażowanie oraz podejście oparte na współpracy i włączeniu społecznym, a także solidne ramy regularnych konsultacji lokalnych z zainteresowanymi stronami i beneficjentami; zwraca się do Komisji, by oceniła, jak można jeszcze bardziej ulepszyć ramy regularnych konsultacji lokalnych z zainteresowanymi stronami i beneficjentami;
30. wzywa instytucje finansujące rozwój w państwach członkowskich, aby rozszerzały włączenie społeczne pod względem finansowym w celu wspierania dostępu do zrównoważonego finansowania dla osób najbardziej potrzebujących, w tym kobiet, ponieważ przyczynia się to do wzmocnienia ich pozycji ekonomicznej; w tym kontekście apeluje o to, by europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju przyczyniła się do pełnego wdrożenia trzeciego planu działania UE w sprawie równości płci; przypomina o celu zakładającym co najmniej 85 % działań, których jednym z głównych lub istotnych założeń jest równouprawnienie płci, przy czym dla co najmniej 5 % tych działań głównym założeniem powinno być równouprawnienie płci oraz prawa kobiet i dziewcząt i wzmocnienie ich pozycji; wzywa do zarządzenia obowiązkowego gromadzenia podczas wszystkich operacji europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju danych z podziałem na płeć oraz do załączania oceny ex ante i ex post wpływu na płeć;
31. zachęca wszystkie banki i instytucje rozwoju do podejmowania trwałych zobowiązań i odważnych inwestycji zgodnych z celami polityki rozwoju, w szczególności dotyczącymi zmniejszania nierówności i eliminacji ubóstwa, zamiast kierować się względami zwrotu z inwestycji; przyznaje zatem, jak ważne jest zachęcanie do bardziej ryzykownych inwestycji w trudniejszych z perspektywy rozwoju warunkach, jak na przykład w krajach niestabilnych lub dotkniętych konfliktami, oraz w sektorach, którym nie poświęca się wystarczającej uwagi, takich jak klimat, różnorodność biologiczna, edukacja i sektor zdrowia; podkreśla jednocześnie, że trzeba ograniczyć do minimum wszelkie powiązane zagrożenia dla budżetu UE, takie jak zwiększone zapotrzebowanie na gwarancje budżetowe UE, a także chronić wysoki rating kredytowy EBI; zachęca instytucje finansowania rozwoju do podejmowania większego ryzyka w ich programach inwestycyjnych za pośrednictwem EFZR+, aby dotrzeć również do najbardziej niestabilnych gospodarek; w związku z tym wzywa Komisję, aby odgrywała większą rolę w zapewnianiu wymiernych i dodatkowych skutków dla rozwoju bez zakłócania rynku lokalnego lub nieuczciwej konkurencji z lokalnymi podmiotami gospodarczymi, a także w przyczynianiu się do rozwoju strony podażowej projektów przez wspieranie przygotowania projektów i pomoc dla instytucji finansowania rozwoju w ich koordynacji, przy jednoczesnym zapewnieniu integracji mniejszych instytucji finansowania rozwoju;
32. uznaje znaczenie i potencjał banków rozwoju z państw członkowskich w europejskiej infrastrukturze finansowej na rzecz rozwoju; jest jednak zaniepokojony rolą pośredników współpracujących z instytucjami finansowania rozwoju, w szczególności w odniesieniu do zgłaszanych naruszeń praw człowieka; podkreśla ważną rolę, jaką rozwój lokalnego sektora prywatnego w Afryce Subsaharyjskiej może odegrać we wspieraniu krajów partnerskich przy wkraczaniu na drogę zrównoważonego rozwoju;
33. wzywa Komisję do corocznego składania sprawozdań z inicjatyw „Drużyny Europy” opartych na wskaźnikach ilościowych i jakościowych w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, oceniających zmobilizowane zasoby, planowanie rozwoju oraz wpływ, harmonizację i stosowanie norm UE, perspektywę integracji w ramach UE oraz zaangażowanie państw członkowskich; nalega, aby takie sprawozdania były przekazywane Parlamentowi i podawane do wiadomości publicznej; podkreśla, że Parlament ma do odegrania kluczową rolę w kontrolowaniu celów politycznych i oczekiwanych rezultatów inicjatyw „Drużyny Europy” zarówno na poziomie ogólnym, jak i projektowym i zapewnianiu, aby inicjatywy te działały równolegle z istniejącymi mechanizmami i uzupełniały wieloletnie programy indykatywne;
34. przypomina, że instytucjonalna kontrola i nadzór nad finansowaniem UE sprzyjają demokratycznej debacie i przyczyniają się do zwiększenia wiarygodności i przejrzystości działań UE; podkreśla w tym kontekście ważną rolę Parlamentu i jego rolę nadzorczą w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy”; apeluje o przyjęcie zobowiązań zapewniających odpowiednią widoczność wdrażania europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju; wzywa Komisję, by we właściwym czasie podjęła odpowiednie działania w przypadkach niewykonania tych zobowiązań; wzywa Europejski Trybunał Obrachunkowy do regularnego sporządzania sprawozdań z wdrażania europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, które będą upubliczniane i będą skutkować wydawaniem zaleceń politycznych, w tym dotyczących działań, które należy podjąć w celu wprowadzenia ulepszeń; żałuje, że opinia publiczna nie jest informowana o roli UE we wspieraniu społeczności lokalnych i zachęca do lepszej komunikacji ze społeczeństwem;
35. apeluje do Komisji i instytucji europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju, by promowały przejrzystość w ich procedurach udzielenia zamówień; przypomina, że przedsiębiorstwa z UE powinny mieć możliwość konkurowania na równych warunkach z przedsiębiorstwami mającymi siedzibę w państwach trzecich;
36. podkreśla, że terminowe uzyskiwanie odpowiednich, spójnych i porównywalnych informacji ma zasadnicze znaczenie dla pomiaru postępu i rzeczywistych wyników oraz dla stwierdzenia, czy finansowanie rozwoju przez UE było skuteczne i uzupełniało inne źródła finansowania; ubolewa nad brakiem jednolitych ram sprawozdawczości i pomiaru wyników dla EFZR+, zawierających porównywalne wskaźniki; zachęca Komisję do opracowania takich ram, by umożliwić zharmonizowane zarządzanie wynikami; zachęca Komisję, by regularnie informowała Parlament o treści i wdrażaniu tych ram;
37. oczekuje na specjalne sprawozdanie Europejskiego Trybunału Obrachunkowego na temat programowania pomocy rozwojowej, w którym Trybunał oceni, czy unijna pomoc rozwojowa na lata 2021–2027 została przyznana zgodnie z dobrze zdefiniowaną strategią; podkreśla, jak ważna jest ocena komplementarności finansowania mieszanego w celu określenia skuteczność tych instrumentów w osiąganiu wyników rozwojowych i opartych na wartościach celów politycznych UE; zachęca Europejski Trybunał Obrachunkowy, by rozważył przeprowadzenie takiej oceny;
Finansowanie rozwoju
38. nalega, by państwa członkowskie wywiązywały się ze swoich zobowiązań do przeznaczania 0,7 % dochodu narodowego brutto (DNB) na oficjalną pomoc rozwojową; jest zaniepokojony faktem, że w 2020 r. oficjalna pomoc rozwojowa ze strony gospodarek rozwiniętych wynosiła średnio zaledwie 0,32 % ich DNB – mniej niż połowa zobowiązania wynoszącego 0,7 %, które zostało zrealizowane tylko przez cztery państwa członkowskie; podkreśla, że wpływ rosyjskiej agresji wojskowej na Ukrainę na wydatki rządowe na całym świecie będzie wywierał dalszą presję na budżety pomocowe, które już teraz są niskie; zauważa, że państwa członkowskie, które przystąpiły do UE po 2002 r., zobowiązały się dążyć do zwiększenia udziału oficjalnej pomocy rozwojowej w dochodzie narodowym brutto (ODA/DNB) do 0,33 %; z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe starania tych i innych państw członkowskich na rzecz stopniowego zwiększania wydatków na oficjalną pomoc rozwojową; zachęca je do kontynuowania działań w tym względzie; podkreśla istotną rolę oficjalnej pomocy rozwojowej jako katalizatora zmian i dźwigni umożliwiającej mobilizację innych zasobów; uważa, że UE powinna dołożyć starań, aby zachować pozycję światowego lidera w zakresie przekazywania oficjalnej pomocy rozwojowej; przypomina, że co najmniej 93 % wydatków w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy” musi spełniać kryteria oficjalnej pomocy rozwojowej;
39. podkreśla, że zobowiązanie UE do mobilizacji zasobów na działania w dziedzinie klimatu oraz rola EBI i innych członków europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju w osiąganiu postępów w tej dziedzinie mają duże znaczenie; odnotowuje zobowiązanie się Rady do ukierunkowania EFAD na realizację Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, celów zrównoważonego rozwoju i porozumienia paryskiego, aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 °C; przypomina o globalnym celu ISWMR – „Globalny wymiar Europy” zakładającym 30 % wydatków na działania związane z klimatem i o przewidzianym w wieloletnich ramach finansowych celu przeznaczania 7,5 % PKB na różnorodność biologiczną do 2024 r.; wyraża ubolewanie, że Komisja nie przedstawiła w swoim planie działania bardziej konkretnych zobowiązań dotyczących celów polityki klimatycznej, i oczekuje, że zostanie to naprawione w najbliższym dokumencie programowym; wzywa do zakazania wszelkich operacji finansujących sektory, które przyczyniają się do kryzysu klimatycznego, zwłaszcza tych finansujących przemysł paliw kopalnych; uznaje, że europejska infrastruktura finansowa na rzecz rozwoju powinna mieć charakter integracyjny dla wszystkich regionów i krajów partnerskich, przyznając jednocześnie, że znaczna część inwestycji jest kierowana na Bałkany Zachodnie oraz do wschodniego i południowego sąsiedztwa;
40. uznaje rolę lokalnych mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, spółdzielni, integracyjnych modeli biznesowych i instytutów badawczych jako siły napędowej wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i lokalnych innowacji, które przyczynią się z kolei do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju; podkreśla potrzebę uproszczenia dostępu do finansowania, wzmocnienia integracji, wspierania mniejszych podmiotów, w tym przez poprawę dostępności odpowiednich publicznie dostępnych danych; podkreśla, że w związku z tym lokalne MŚP muszą mieć łatwy dostęp do usług finansowych w ramach europejskiej infrastruktury finansowej na rzecz rozwoju; zauważa, że polityka UE musi zachęcać do współpracy firmy i przedsiębiorstwa, zwłaszcza MŚP, aby odgrywały aktywną rolę w inicjatywach przyczyniających się do zrównoważonego rozwoju w krajach rozwijających się;
41. wzywa Komisję do ustanowienia powiązania między działaniami służącymi zmniejszeniu ryzyka finansowego ewentualnych inwestycji a wsparciem finansowym na zapewnienie dostępu do edukacji i szkolenia zawodowego, w szczególności na stworzenie odpowiedniej infrastruktury i szkoleń dla nauczycieli, w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy”, aby osiągnąć cel zrównoważonego rozwoju nr 4;
42. zwraca uwagę na szczególne znaczenie inwestycji UE w dziedzinie zrównoważonego rolnictwa, w tym praktyk agroekologicznych, w przypadku których brakuje inwestycji prywatnych i publicznych; podkreśla, że lokalni rolnicy, małe gospodarstwa rolne i rodzinne gospodarstwa rolne muszą mieć dostęp do usług finansowych, w szczególności do mikrofinansowania;
43. zauważa, że brak dostępu do rynku ze względu na problemy z połączeniami jest jedną z głównych przeszkód w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego w wielu regionach Afryki; uważa, że inwestycje UE w tym zakresie mogą mieć silny wpływ;
44. przyjmuje do wiadomości dwufilarowe rozwiązanie służące rozwiązywaniu problemów podatkowych wynikających z cyfryzacji i globalizacji gospodarki, uzgodnione przez członków integracyjnych ram OECD/G-20 dotyczących erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zapewnienia skutecznego stosowania uzgodnionej globalnej minimalnej stawki podatku od osób prawnych w wysokości 15 % dla przedsiębiorstw wielonarodowych; podkreśla, że według szacunków ten minimalny podatek ma przynieść rocznie około 150 mld USD dodatkowych światowych dochodów podatkowych;
45. wzywa Komisję do promowania współpracy międzynarodowej w sprawach podatkowych w celu zwalczania uchylania się od opodatkowania, nielegalnych przepływów finansowych i korupcji, aby wspierać celowe i zrównoważone finansowanie rozwoju, które przyczynia się do ograniczania nierówności i ubóstwa;
o o o
46. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz ONZ. UZASADNIENIE
– uwzględniając Traktat karty energetycznej (TKE), który podpisano w 1994 r. i który wszedł w życie w 1998 r.,
– uwzględniając proces aktualizacji Traktatu karty energetycznej zainicjowany w 2017 r. i propozycję UE w tej sprawie,
– uwzględniając porozumienie przyjęte podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu w Paryżu 12 grudnia 2015 r. (porozumienie paryskie),
– uwzględniając komunikat Komisji z 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie)(1),
– uwzględniając zalecenie Komisji (UE) 2021/1749 z 28 września 2021 r. pt. „Efektywność energetyczna przede wszystkim – od zasad do praktyki”(2) i załączone do niego wytyczne,
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii)(3),
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej(4),
– uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności opinię 2/15 z 16 maja 2017 r. w sprawie umowy o wolnym handlu między UE a Republiką Singapuru(5), wyrok z 6 marca 2018 r. w sprawie C-284/16 (wstępne orzeczenie w sprawie Republika Słowacka przeciwko Achmea BV)(6), opinię 1/17 z 30 kwietnia 2019 r. w sprawie kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej między Kanadą a UE i jej państwami członkowskimi(7), wyrok z 2 września 2021 r. w sprawie C-741/19 (wstępne orzeczenie w sprawie Republika Mołdawii przeciwko Komstroy LLC)(8), a także wyrok z 26 października 2021 r. w sprawie C-109/20 (wstępne orzeczenie w sprawie Rzeczpospolita Polska przeciwko PL Holdings Sàrl)(9),
– uwzględniając mandat udzielony w 2017 r. III grupie roboczej Komisji ONZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) do pracy nad reformą rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem (ISDS),
– uwzględniając decyzję Włoch o wycofaniu się z TKE od 1 stycznia 2016 r.,
− uwzględniając projekt ustawy o wypowiedzeniu TKE przyjęty przez polski rząd 10 sierpnia 2022 r. i skierowany do Sejmu 25 sierpnia 2022 r.,
− uwzględniając oświadczenia rządu hiszpańskiego z 12 października 2022 r., rządu niderlandzkiego z 19 października 2022 r., rządu francuskiego z 21 października 2022 r., rządu słoweńskiego z 10 listopada 2022 r., rządu niemieckiego z 11 listopada 2022 r. i rządu luksemburskiego z 18 listopada 2022 r. o zamiarze wycofania się z TKE,
– uwzględniając porozumienie o wygaśnięciu dwustronnych traktatów inwestycyjnych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej podpisane 5 maja 2020 r.(10),
− uwzględniając swoje ostatnio przyjęte rezolucje, w szczególności rezolucję z 23 czerwca 2022 r. w sprawie przyszłości polityki UE dotyczącej inwestycji międzynarodowych(11) oraz rezolucję z 20 października 2022 r. w sprawie konferencji klimatycznej Narodów Zjednoczonych w 2022 r. w Szarm el-Szejk (Egipt) (COP27)(12),
− uwzględniając brak większości kwalifikowanej w Radzie opowiadającej się za aktualizacją TKE jako podstawy stanowiska UE na 33. posiedzeniu Konferencji Karty Energetycznej,
– uwzględniając komunikat Komisji z 5 października 2022 r. dotyczący porozumienia między państwami członkowskimi, Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej w sprawie interpretacji Traktatu karty energetycznej (COM(2022)0523),
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że TKE jest umową międzynarodową; mając na uwadze, że traktat podpisano w grudniu 1994 r. i że wszedł on w życie w kwietniu 1998 r.; mając na uwadze, że TKE ma 53 sygnatariuszy i umawiających się stron, włącznie z Unią Europejską, Euratom i wszystkimi państwami członkowskimi z wyjątkiem Włoch, które wycofały się w 2016 r.; mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie stanowią ponad połowę członków TKE z prawem głosu;
B. mając na uwadze, że pierwotnie TKE miał stanowić forum współpracy politycznej Wschód-Zachód w dziedzinie energii, ochrony inwestycji, handlu i tranzytu; mając na uwadze, że postanowień traktatu dotyczących ochrony inwestycji nie aktualizowano od lat 90. XX wieku i że są one przestarzałe w porównaniu z nowymi standardami określonymi w zreformowanym unijnym podejściu do polityki inwestycyjnej; mając na uwadze, że nie spróbowano uwzględnić pilnej potrzeby łagodzenia zmiany klimatu i stopniowego wycofywania inwestycji w paliwa kopalne do 2018 r.;
C. mając na uwadze, że państwa członkowskie są związane około półtora tysiącem dwustronnych umów inwestycyjnych, które ratyfikowano przez wejściem w życie traktatu z Lizbony i które nadal chronią inwestycje w paliwa kopalne, obejmują dawny model IDS oraz zawierają przestarzałe przepisy i mechanizmy niezgodne z unijnymi wartościami i zasadami prawa; mając na uwadze, że nie weszła w życie żadna z nowych międzynarodowych umów inwestycyjnych zawartych w następstwie nowoczesnego podejścia wynegocjowanego przez UE od czasu obowiązywania traktatu z Lizbony;
D. mając na uwadze, że zapobieganie poważnym kryzysom klimatycznym i ochrona naszego bezpieczeństwa energetycznego będą wymagać przyspieszenia procesu stopniowego wycofywania paliw kopalnych i szybkiego przejścia na energię ze źródeł odnawialnych;
E. mając na uwadze, że Europejski Zielony Ład ma odpowiadać na wyzwania związane ze zmianą klimatu i degradacją środowiska; mając na uwadze, że wszystkie strategie polityczne UE, w tym polityka inwestycyjna, muszą przyczyniać się do osiągnięcia tego celu;
F. mając na uwadze, że Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu określił TKE jako „poważną przeszkodę w łagodzeniu zmiany klimatu” w sprawozdaniu z 2022 r. w sprawie łagodzenia zmiany klimatu, które zostało wydane w kwietniu 2022 r.;
G. mając na uwadze, że przejście na czystą energię wymaga przyspieszenia globalnych inwestycji w czystą energię oraz zachęt dla europejskich przedsiębiorstw energetycznych do inwestowania w energię ze źródeł odnawialnych;
H. mając na uwadze, że w świetle rosnących obaw natury prawnej i politycznej dotyczących TKE w listopadzie 2018 r. zainicjowano proces aktualizacji prowadzony przez UE i jej państwa członkowskie, skupiający się na standardach ochrony inwestycji, a także na ograniczeniu ochrony przyznawanej paliwom kopalnym i wspieraniu zrównoważonego rozwoju; mając na uwadze, że 27 listopada 2018 r. Konferencja Karty Energetycznej zatwierdziła wykaz tematów do aktualizacji; mając na uwadze, że w lipcu 2019 r. Rada udzieliła Komisji mandatu do negocjowania aktualizacji TKE; mając na uwadze, że w maju 2020 r. UE przedłożyła wniosek dotyczący aktualizacji TKE; mając na uwadze, że 15 lutego 2021 r. UE przedstawiła sekretariatowi TKE dodatkową propozycję dotyczącą rozwiązania problemu definicji działalności gospodarczej w sektorze energetycznym, znaną również jako wyłączenie dotyczące paliw kopalnych;
I. mając na uwadze, że 24 czerwca 2022 r. umawiające się strony osiągnęły porozumienie co do zasady w sprawie aktualizacji TKE; mając na uwadze, że zmiany w traktacie obejmują zmiany standardów ochrony inwestycji TKE oraz odniesienie do prawa państw do podejmowania działań regulacyjnych z powodów takich jak ochrona środowiska lub działania w dziedzinie klimatu;
J. mając na uwadze, że tekst prawny ostatecznej umowy nie został jeszcze oficjalnie opublikowany, co jest niezgodne z poziomem przejrzystości innych umów handlowych i inwestycyjnych UE;
K. mając na uwadze, że od czasu zakończenia negocjacji Niemcy, Francja, Hiszpania, Holandia, Polska, Słowenia i Luksemburg, które łącznie reprezentują ponad 70 % ludności UE, ogłosiły, że zamierzają wycofać się z TKE; mając na uwadze, że Włochy wycofały się z TKE w 2016 r.; mając na uwadze, że inne państwa członkowskie nadal rozważają możliwość wycofania się z TKE;
L. mając na uwadze, że Radzie nie udało się osiągnąć większości kwalifikowanej opowiadającej się za aktualizacją TKE jako podstawy dla przyjęcia aktualizacji na Konferencji Karty Energetycznej w listopadzie 2022 r.; mając na uwadze, że w wyniku tego aktualizację usunięto z porządku obrad Konferencji Karty Energetycznej;
M. mając na uwadze, że UE dysponuje liczbą głosów równą liczbie jej państw członkowskich, które są umawiającymi się stronami TKE. mając na uwadze, że tylko wtedy, gdy UE nie korzysta z przysługującego jej prawa głosu, jej państwa członkowskie mogą skorzystać ze swojego; mając na uwadze, że ratyfikację przez te państwa członkowskie UE, które są stronami TKE, należałoby przeprowadzić zgodnie z ich krajowymi przepisami ratyfikacyjnymi i przy podziale kompetencji między UE a państwa członkowskie;
N. mając na uwadze, że Parlament musiałby wyrazić zgodę na aktualizację TKE, zanim UE mogłaby rozpocząć tymczasowe stosowanie zaktualizowanego traktatu, zgodnie z wytycznymi politycznymi Komisji; mając na uwadze, że Parlament musiałby wyrazić zgodę na wycofanie się UE z TKE;
O. mając na uwadze, że alarmująca liczba roszczeń związanych z inwestycjami dotyczy środków ochrony środowiska; mając na uwadze, że różne państwa, w tym państwa członkowskie, są pozywane w związku z polityką klimatyczną lub sprawiedliwą transformacją; mając na uwadze, że TKE jest najbardziej sporną ze wszystkich umów o ochronie inwestycji; mając na uwadze, że obecnie toczy się ponad 40 wewnątrzunijnych spraw dotyczących arbitrażu inwestycyjnego; mając na uwadze, że według Sekretariatu Karty Energetycznej od 1 czerwca 2022 r. na mocy TKE wszczęto co najmniej 150 spraw dotyczących arbitrażu inwestycyjnego, z czego jedna trzecia dotyczy inwestycji w paliwa kopalne, a 70 % to opierające się na TKE wewnątrzunijne sprawy dotyczące arbitrażu inwestycyjnego;
P. mając na uwadze, że TKE jest obecnie niezgodny z traktatami UE, ponieważ umożliwia trybunałom inwestycyjnym interpretację i stosowanie prawa UE bez wprowadzania niezbędnych zabezpieczeń chroniących autonomię regulacyjną UE, a także ponieważ negatywnie wpływa na funkcjonowanie instytucji UE zgodnie z ramami konstytucyjnymi UE;
Q. mając na uwadze, że w wyroku z 6 marca 2018 r. w sprawie C-284/16 (wstępne orzeczenie w sprawie Republika Słowacka przeciwko Achmea BV) TSUE orzekł, że klauzule arbitrażowe między inwestorem a państwem w umowach międzynarodowych zawartych między państwami członkowskimi UE są sprzeczne z traktatami UE i w wyniku tego nie mogą być stosowane po dniu, w którym ostatnia ze stron wewnątrzunijnej dwustronnej umowy inwestycyjnej stała się państwem członkowskim UE; mając na uwadze, że stosując te same zasady, w wyroku z 2 września 2021 r. w sprawie C-741/19 (wstępne orzeczenie w sprawie Republika Mołdawii przeciwko Komstroy LLC) TSUE orzekł, że art. 26 ust. 2 lit. c) TKE należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania do sporów między państwem członkowskim UE a inwestorem z innego państwa członkowskiego UE dotyczących inwestycji dokonanej przez tego ostatniego w tym pierwszym państwie członkowskim; mając na uwadze, że powszechnie wiadomo, iż wyroki TSUE mają zastosowanie ex tunc; mając na uwadze, że arbitrzy ignorowali te orzeczenia TSUE podczas rozpatrywania spraw;
R. mając na uwadze, że UE przejęła wiodącą rolę w reformie polityki inwestycyjnej; mając na uwadze, że od czasu wejścia w życie traktatu z Lizbony, pod naciskiem i przy wsparciu Parlamentu, UE zreformowała model ochrony inwestycji oraz postanowiła zastąpić rozstrzyganie sporów między inwestorem a państwem systemem sądów ds. inwestycji, rozpoczęła negocjacje w sprawie wielostronnego trybunału rozstrzygania sporów inwestycyjnych, przyjęła przepisy regulujące subsydia zagraniczne, które zakłócają rynek wewnętrzny, oraz przyjęła przepisy dotyczące monitorowania przychodzących bezpośrednich inwestycji zagranicznych; mając na uwadze, że zmiany te są znaczącym krokiem we właściwym kierunku, umożliwiającym zaktualizowaną i zrównoważoną politykę inwestycyjną; mając na uwadze, że jest jeszcze wiele do zrobienia, aby osiągnąć postęp w realizacji tego programu reform;
S. mając na uwadze, że UE popiera trwające negocjacje w ramach III grupy roboczej UNCITRAL oraz ustanowienie wielostronnego trybunału rozstrzygania sporów inwestycyjnych;
1. uznaje, że TKE spotkał się z ostrą krytyką jako przeszkoda w przejściu na energię ze źródeł odnawialnych i w ochronie bezpieczeństwa energetycznego w UE i jej państwach członkowskich; uważa obowiązujący TKE za przestarzały instrument, który przestał służyć interesom Unii Europejskiej, zwłaszcza w odniesieniu do celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.;
2. z zadowoleniem przyjmuje wysiłki UE i jej państw członkowskich dotyczące kierowania procesem aktualizacji TKE; pochwala wysiłki negocjacyjne Komisji na rzecz dostosowania TKE do mandatu, jaki udzieliła jej Rada, aby zachować zdolność UE do opracowywania środków polityki publicznej zgodnych z porozumieniem paryskim, celami Europejskiego Zielonego Ładu i priorytetami Parlamentu Europejskiego;
3. uznaje, że aktualizację TKE negocjowano w odpowiedzi na zdecydowane żądanie państw członkowskich UE od listopada 2018 r.; podkreśla, że zmiana TKE wymaga jednomyślności wszystkich umawiających się stron głosujących na corocznej konferencji TKE;
4. ponownie wyraża zaniepokojenie, że wiele umawiających się stron, w tym kraje uprzemysłowione o wysokim dochodzie, zdaje się nie podzielać ambicji UE dotyczących aktualizacji TKE, łagodzenia zmiany klimatu, przyspieszania zrównoważonego rozwoju i wspierania przejścia na czystą energię, mimo że wszystkie te strony są też sygnatariuszami porozumienia paryskiego;
5. podkreśla, że końcowy tekst zaktualizowanego TME zawiera elementy mandatu negocjacyjnego udzielonego Komisji, nie jest zgodny z porozumieniem paryskim, unijnym prawem o klimacie czy celami Europejskiego Zielonego Ładu, jest niezgodny z celami określonymi przez Parlament w rezolucji z 23 czerwca 2022 r. w sprawie przyszłości polityki UE dotyczącej inwestycji międzynarodowych, gdyż zawiera przede wszystkim natychmiastowy zakaz pozywania przez inwestorów inwestujących w paliwa kopalne umawiających się stron za prowadzenie polityki stopniowego wycofywania paliw kopalnych zgodnie z ich zobowiązaniami międzynarodowymi, znaczne skrócenie ram czasowych stopniowego wycofywania ochrony istniejących inwestycji w paliwa kopalne oraz usunięcie mechanizmu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem; podkreśla, że Parlament wyraził stanowisko, zgodnie z którym UE i jej państwa członkowskie nie powinny podpisywać lub ratyfikować traktatów o ochronie inwestycji obejmujących mechanizm rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem; zauważa, że po ustanowieniu wielostronnego trybunału rozstrzygania sporów inwestycyjnych jego kompetencje mogłyby mieć bezpośrednie zastosowanie do wszystkich obowiązujących dwustronnych i wielostronnych umów inwestycyjnych (w tym do TKE) krajów, które do niego przystąpiły;
6. z zadowoleniem przyjmuje zamiar UE i Zjednoczonego Królestwa dotyczący wyłączenia inwestycji w paliwa kopalne z ochrony, jaką daje TKE; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w przypadku UE i jej państw członkowskich większość nowych inwestycji w paliwa kopalne ma stracić ochronę od 15 sierpnia 2023 r.;
7. zauważa, że w zaktualizowanym wniosku dotyczącym TKE utrzymano ochronę istniejących inwestycji w paliwa kopalne przez co najmniej 10 lat; zauważa, że dziesięcioletni okres odliczania rozpocząłby się od wejścia w życie zaktualizowanego TKE (okres ten rozpocząłby się 15 sierpnia 2023 r.), jeśli UE, jej państwa członkowskie i pozostałe umawiające się strony zgodziłyby się na tymczasowe stosowanie umowy, gdyż w przeciwnym razie okres ten rozpocząłby się dopiero po ratyfikacji przez trzy czwarte umawiających się stron, co przedłużyłoby ochronę inwestycji w paliwa kopalne na okres bliski 20 lat przewidziany w klauzuli wygaśnięcia TKE; zauważa, że w zaktualizowanym TKE wyznacza się datę graniczną (rok 2040), od kiedy wszystkie inwestycje w paliwa kopalne nie będą już chronione, w razie gdyby umawiające się strony postanowiły zastosować wyłączenie; wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że harmonogram ten jest sprzeczny z aktualną wiedzą na temat tempa wycofywania paliw kopalnych potrzebnego do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 °C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej, oraz że podważałby cele klimatyczne UE; przypomina, że Parlament zajął stanowisko, w którym opowiedział się za tym, by w TKE „natychmiast zabroniono inwestorom inwestującym w paliwa kopalne pozywania umawiających się stron za prowadzenie polityki stopniowego wycofywania się z korzystania z paliw kopalnych zgodnie z ich zobowiązaniami wynikającymi z porozumienia paryskiego”; zauważa, że definicja istniejących inwestycji obejmuje projekty w fazie poszukiwawczej i ich ewentualną przyszłą realizację;
8. ubolewa, że na podstawie zaktualizowanego TKE wiele umawiających się stron postanowiło bezterminowo utrzymać ochronę podmiotów inwestujących w paliwa kopalne;
9. podkreśla, że zaktualizowany TKE można stosować jako podstawę dla nowych roszczeń tylko po jego pełnym wejściu w życie lub wtedy, gdy zarówno państwo przyjmujące inwestora, jak i państwa pozwane tymczasowo stosują zaktualizowany TKE; głęboko ubolewa nad brakiem jasności, jaki powoduje ta sytuacja, gdyż prowadzi to do fragmentarycznego wdrażania i opóźnień oraz grozi przedłużeniem stosowania niezaktualizowanego TKE;
10. z zadowoleniem przyjmuje włączenie do zaktualizowanego TKE nowych postanowień dotyczących wykładni traktatu, zwłaszcza postanowień dotyczących prawa do regulacji w interesie uzasadnionych celów polityki publicznej, pilnej potrzeby skutecznego przeciwdziałania zmianie klimatu, praw i obowiązków umawiających się stron wynikających z wielostronnych umów dotyczących środowiska i pracy, w tym porozumienia paryskiego, ich zobowiązania do promowania inwestycji energetycznych w sposób, który przyczyniłby się do zrównoważonego rozwoju, i odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej; odnotowuje włączenie mechanizmu pojednawczego w celu rozstrzygania sporów dotyczących zrównoważonego rozwoju;
11. przypomina swoje stanowisko, że UE i jej państwa członkowskie nie powinny podpisywać lub ratyfikować umów o ochronie inwestycji, które obejmują mechanizm rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem; ubolewa, że w zaktualizowanym TKE pozostawiono ten przedawniony mechanizmu rozstrzygania sporów, oraz podkreśla, że istnieją liczne dowody na to, że arbitrzy ds. inwestycji ignorują zamiary państw dotyczące ochrony celów ich polityki publicznej, zwłaszcza jeśli chodzi o stopniowe wycofywanie paliw kopalnych czy ochronę środowiska;
12. popiera trwające negocjacje w ramach III grupy roboczej UNCITRAL, w ramach których UE i jej państwa członkowskie dążą do ustanowienia wielostronnego trybunału rozstrzygania sporów inwestycyjnych, który mógłby stać się właściwym organem orzekającym do rozstrzygania międzynarodowych sporów inwestycyjnych; zauważa, że jeżeli trybunał zostałby powołany, jego kompetencje miałyby bezpośrednie zastosowanie do wszystkich obowiązujących dwustronnych i wielostronnych umów inwestycyjnych (w tym do TKE) krajów, które do niego przystąpiły; przypomina, że zgodnie z art. 30 ust. 3 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. system wielostronnego trybunału rozstrzygania sporów inwestycyjnych miałby zatem pierwszeństwo przed mechanizmami ISDS w przypadku krajów przystępujących do niego; wzywa Komisję, aby jak najszybciej i pomyślnie zakończyła negocjacje w ramach III grupy roboczej UNCITRAL;
13. wzywa Komisję, aby wyraźnie poparła – także w UNCITRAL – proces i wyniki mechanizmu, za pomocą którego państwa mogą skutecznie wycofać zgodę na ISDS z traktatów lub wypowiedzieć traktaty;
14. obawia się, że dwudziestoletnia klauzula wygaśnięcia w przypadku wycofania się pozostanie niezmieniona w zaktualizowanym tekście, i ubolewa, że nie była ona częścią mandatu negocjacyjnego, przez co nadal pozbawiać będzie państwa, które pozostają stronami TKE, możliwości łatwego wycofania się z traktatu, jeżeli arbitrzy mieliby wciąż osłabiać zdolność państw do regulacji; podkreśla, że wycofanie się z TKE wiązałoby się z uzależnieniem występujących umawiających się stron od dwudziestoletniej klauzuli wygaśnięcia zapisanej w TKE, zgodnie z którą wszystkie istniejące inwestycje nieobjęte umową inter se byłyby nadal chronione zgodnie z zasadami zapisanymi w niezaktualizowanym TKE; z zadowoleniem przyjmuje jednak fakt, że ochrona dla wszystkich nowych inwestycji kończyłaby się natychmiast po wycofaniu się; zauważa, że w ramach zaktualizowanego TKE większość nowych inwestycji w paliwa kopalne nie byłaby już chroniona od 15 sierpnia 2023 r.;
15. ubolewa, że zaktualizowany TKE nie rozwiązuje krytycznego problemu technik wyceny i umożliwia przyznawanie odszkodowań znacznie przewyższających zainwestowane kwoty; zauważa, że proponowane zmiany przepisów dotyczących przyznawania odszkodowań miałyby niewielki wpływ, ponieważ arbitrzy mają tendencję do bardzo szerokiej interpretacji pojęcia „straty”, w tym oczekiwanych przyszłych korzyści; zauważa, że metody te są wysoce kontrowersyjne z uwagi na ich bardzo szeroki margines swobody i oparcie się na wysoce złożonych i z natury spekulacyjnych założeniach;
16. z zadowoleniem przyjmuje wyjaśnienie Trybunału Sprawiedliwości, że postanowienia dotyczące ISDS zawarte w TKE nie mają zastosowania w przypadku sporów wewnątrzunijnych, a także włączenie do zaktualizowanego TKE zasady, zgodnie z którą postanowienia dotyczące ISDS nie mają zastosowania do członków tej samej regionalnej organizacji integracji gospodarczej; wyraża jednak zaniepokojenie możliwością, że arbitrzy będą nadal decydować o rozpatrywaniu sporów wewnątrzunijnych, a sprawy podlegające przepisom Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych nadal będą egzekwowane w sądach innych państw; z niepokojem zauważa, że wyrok w sprawie Achmea nie powstrzymał arbitrów od dalszego powtarzającego się ignorowania orzeczenia i rozpatrywania sporów wewnątrzunijnych; z zadowoleniem przyjmuje projekt Komisji dotyczący umowy inter se, w którym wyjaśnia, że TKE i zapisana w nim klauzula wygaśnięcia nie mają i nigdy nie miały zastosowania w kontekście wewnątrzunijnym; wzywa wszystkie państwa członkowskie do jak najszybszej ratyfikacji takich umów; wzywa Komisję, aby nawiązała kontakt z krajami partnerskimi i zaproponowała drugą umowę umożliwiającą umawiającym się stronom TKE spoza UE, które chcą wycofać się z traktatu, neutralizację klauzuli wygaśnięcia na zasadzie wzajemności;
17. odnotowuje brak kwalifikowanej większości państw członkowskich UE, które byłyby skłonne wspierać aktualizację TKE, co doprowadziło do załamania wysiłków na rzecz aktualizacji; jest zdania, że ani UE, ani jej państwa członkowskie nie mogą pozostać stroną obecnie obowiązującego TKE, gdyż jest on niezgodny z prawem UE i polityką UE;
18. ponownie przypomina, że Parlament zaapelował do Komisji i państw członkowskich, by rozpoczęły przygotowania do skoordynowanego wycofania się z TKE i porozumienia wykluczającego stosowanie klauzuli wygaśnięcia między zainteresowanymi umawiającymi się stronami; przypomina, że UE może ratyfikować zaktualizowany TKE jedynie za ostateczną zgodą Parlamentu, oraz że Parlament rozważy swoje wcześniejsze stanowiska i niedociągnięcia dotyczące aktualizacji, jeżeli będzie zobowiązany wyrazić zgodę; stoi na stanowisku, że Parlament poprze wycofanie się UE z TKE, gdy będzie zobowiązany wyrazić na to zgodę;
19. z zadowoleniem przyjmuje ogłoszenie przez rządy Polski, Hiszpanii, Niderlandów, Francji, Słowenii, Niemiec i Luksemburga zamiaru wycofania się z TKE i zauważa, że w większości przypadków decyzję podjęto na podstawie wyników procesu aktualizacji;
20. podkreśla potrzebę skoordynowanego działania, aby wzmocnić naszą pozycję w negocjacjach w sprawie wycofania się oraz ograniczyć negatywne skutki klauzuli wygaśnięcia i skutecznie zapobiegać sporom wewnątrzunijnym; wzywa Komisję, aby bezzwłocznie rozpoczęła proces skoordynowanego wycofania się UE z TKE, i wzywa Radę, aby poparła taki wniosek; uważa, że jest to najlepszy wariant dla UE, aby osiągnąć pewność prawa i zapobiec sytuacji, w której TKE w dalszym ciągu zagraża ambicjom UE w zakresie klimatu i bezpieczeństwa energetycznego;
21. podkreśla, że choć od początku negocjacji w sprawie aktualizacji Parlament kilkakrotnie zwracał się do Komisji, nie przygotowała ona odpowiednio tego skoordynowanego wycofania się jako alternatywy w przypadku niezadowalających wyników lub niepowodzenia procesu aktualizacji ani nie przekazała żadnych informacji na ten temat;
22. zwraca uwagę na brak spójności między stanowiskami niektórych państw członkowskich w sprawie TKE a zawartymi przez nie dwustronnymi umowami inwestycyjnymi, które nadal chronią inwestycje w paliwa kopalne i przestarzałe przepisy sprzeczne z celami i wartościami UE;
23. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretariatowi Traktatu karty energetycznej oraz rządom państw członkowskich Traktatu karty energetycznej.
Ocena zgodności Węgier z warunkami praworządności według rozporządzenia o warunkowości, a także stan zaawansowania węgierskiego planu odbudowy i zwiększania odporności
140k
47k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie oceny przestrzegania przez Węgry warunków dotyczących praworządności na mocy rozporządzenia w sprawie warunkowości oraz stanu prac nad węgierskim planem odbudowy i zwiększania odporności (2022/2935(RSP))
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „Kartą”),
– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 2, art. 4 ust. 3 i art. 7 ust. 1,
– uwzględniając europejską konwencję praw człowieka i załączone do niej protokoły,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając międzynarodowe traktaty ONZ i Rady Europy dotyczące praw człowieka,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii(1) (rozporządzenie w sprawie warunkowości),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności(2),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej(3),
– uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 3 czerwca 2021 r. w sprawie C-650/18 oddalający skargę Węgier na rezolucję Parlamentu z dnia 12 września 2018 r. uruchamiającą procedurę stwierdzenia istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, na których opiera się Unia Europejska(4),
– uwzględniając rozdziały dotyczące Węgier w rocznych sprawozdaniach Komisji na temat praworządności, w szczególności z 2021 i 2022 r.,
– uwzględniając orzecznictwo TSUE,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, zwłaszcza rezolucję z dnia 15 września 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie stwierdzenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 TUE, istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Węgry wartości, na których opiera się Unia(5), rezolucję z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie praworządności i ewentualnego zatwierdzenia polskiego krajowego planu odbudowy (RRF)(6), rezolucję z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie trwających wysłuchań na mocy art. 7 ust. 1 TUE dotyczących Polski i Węgier(7), rezolucję z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie praworządności i konsekwencji wyroku TSUE(8), rezolucję z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie naruszeń prawa UE i praw obywateli LGBTIQ na Węgrzech w wyniku zmian prawnych wprowadzonych przez parlament węgierski(9), a także rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praworządności w Unii Europejskiej i stosowania rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2092 w sprawie warunkowości(10),
– uwzględniając pisemne powiadomienie przesłane przez Komisję rządowi Węgier 27 kwietnia 2022 r. zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunkowości,
– uwzględniając środki zaradcze przedstawione Komisji przez rząd Węgier w piśmie z dnia 22 sierpnia 2022 r.,
– uwzględniając wniosek Komisji z dnia 18 września 2022 r. dotyczący decyzji wykonawczej Rady w sprawie środków ochrony budżetu Unii przed naruszeniami zasad państwa prawnego na Węgrzech (COM(2022)0485),
– uwzględniając pozycję Węgier w rankingu praworządności World Justice Project 2022 (73. miejsce na 140 państw, najniżej ze wszystkich państw regionu obejmującego UE, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu i Amerykę Północną),
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że zgodnie z art. 2 TUE Unia opiera się na takich wartościach jak poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, praworządność i poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości, co jest również odzwierciedlone w Karcie i zapisane w międzynarodowych traktatach dotyczących praw człowieka; mając na uwadze, że te wartości, wspólne państwom członkowskim i dobrowolnie przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie, stanowią podstawę praw, z których korzystają osoby mieszkające w Unii;
B. mając na uwadze, że Komisja może wdrożyć środki przewidziane w rozporządzeniu w sprawie warunkowości, jeżeli naruszenia zasad praworządności bezpośrednio wpływają lub stwarzają poważne ryzyko wpływu na należyte zarządzanie finansami Unii;
C. mając na uwadze, że we wniosku z dnia 18 września 2022 r. dotyczącym decyzji wykonawczej Rady zapewniającej ochronę interesów finansowych UE przed naruszeniami zasad praworządności na Węgrzech Komisja przedstawiła środki ochrony budżetu: zawieszenie 65 % zobowiązań w odniesieniu do trzech programów w ramach polityki spójności lub – w stosownym przypadku – zawieszenie zatwierdzenia trzech programów, a także zakaz zaciągania zobowiązań prawnych obejmujących trusty interesu publicznego w przypadku programów wdrażanych w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego;
D. mając na uwadze, że środki zaradcze przyjęte przez rząd Węgier nie są wystarczające, aby udowodnić, że naruszenia zasad praworządności na Węgrzech nie wpływają lub nie stwarzają już poważnego ryzyka wpływu na należyte zarządzanie finansami w ramach budżetu Unii lub na ochronę interesów finansowych Unii, nie są też odpowiednie do usunięcia pewnych uchybień, na które Komisja zwróciła uwagę w projekcie decyzji wykonawczej Rady; mając również na uwadze, że nawet pełne wdrożenie tych środków wydaje się niewystarczające do tego, aby zaradzić naruszeniom praworządności wpływającym lub stwarzającym poważne ryzyko wpływu na należyte zarządzanie finansami w ramach budżetu Unii na Węgrzech; mając na uwadze, że te środki zaradcze nie wyeliminowałyby innych naruszeń zasady praworządności na Węgrzech, wykraczających poza zakres rozporządzenia;
E. mając na uwadze, że Węgry postanowiły nie uczestniczyć we wzmocnionej współpracy na rzecz ustanowienia Prokuratury Europejskiej;
1. z zadowoleniem przyjmuje decyzję o uruchomieniu rozporządzenia w sprawie warunkowości w przypadku Węgier, choć następuje to z dużym opóźnieniem i w zbyt ograniczonym zakresie;
2. jest zdania, że 17 środków wynegocjowanych przez Komisję i rząd Węgier nie wystarczy do tego, by wyeliminować istniejące ryzyko systemowe dla interesów finansowych UE;
3. wzywa Komisję, aby w swojej ocenie zwróciła uwagę na wciąż istniejące ryzyko i utrzymała potrzebę zastosowania środków zaradczych, tak aby dać Radzie podstawy do zatwierdzenia większością kwalifikowaną wniosku Komisji z dnia 18 września 2022 r. dotyczącego decyzji wykonawczej Rady w sprawie środków ochrony budżetu Unii przed naruszeniami zasad państwa prawnego na Węgrzech;
4. wzywa Radę do przyjęcia środków na mocy rozporządzenia w sprawie warunkowości, zaproponowanych we wniosku Komisji z dnia 18 września 2022 r., oraz do zniesienia przyjętych środków dopiero po uzyskaniu dowodów na to, że przesłanki ich przyjęcia już nie istnieją, tj. środki zaradcze przyjęte przez rząd węgierski wywarły trwały wpływ w praktyce, a w szczególności że nie odnotowano regresu w stosunku do już przyjętych środków; podkreśla, że jeżeli środki te zostaną wycofane w przyszłości, Unia powinna przystąpić do korekty finansowej;
5. wzywa Komisję, aby natychmiast podjęła działania na podstawie rozporządzenia w sprawie warunkowości w odniesieniu do innych przypadków naruszenia zasad praworządności, w szczególności tych dotyczących niezawisłości sądownictwa i innych zasad, o których mowa w piśmie skierowanym przez Komisję do Węgier 19 listopada 2021 r.;
6. ubolewa, że władze węgierskie nadal wykorzystują unijną zasadę jednomyślności do blokowania kluczowych decyzji, tak by wywrzeć nacisk na Komisję i Radę, aby uwolniły fundusze UE, co opóźnia pakiet pomocy dla Ukrainy wart 18 mld EUR oraz wprowadzenie globalnej minimalnej stawki podatku od osób prawnych; wzywa Komisję i Radę do zadbania o to, by nie miało to żadnego wpływu na ich decyzje dotyczące Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) oraz warunkowości w zakresie praworządności;
7. ponownie wzywa Komisję do dopilnowania, aby odbiorcy końcowi lub beneficjenci funduszy UE nie zostali pozbawieni tych funduszy w przypadku zastosowania środków w ramach mechanizmu warunkowości w zakresie praworządności, jak określono w art. 5 ust. 4 i 5 rozporządzenia w sprawie warunkowości; wzywa Komisję, aby znalazła sposoby rozdzielania funduszy UE za pośrednictwem samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych, jeżeli dany rząd nie współpracuje w odniesieniu do niedociągnięć w zakresie praworządności;
8. przypomina, że celem RRF jest wsparcie odbudowy i zwiększenie odporności UE i jej państw członkowskich, w tym Węgier; ubolewa nad faktem, że z powodu działań rządu węgierskiego finansowanie z RRF nie dotarło jeszcze do obywateli i regionów Węgier ani do samorządów lokalnych lub organizacji społeczeństwa obywatelskiego, podczas gdy zatwierdzono 26 innych planów odbudowy i zwiększania odporności; zauważa, że istnieje ryzyko nadużyć, jeżeli chodzi o wykorzystanie środków w ramach RRF, i ponawia swój apel do Komisji, aby wstrzymała się z wydaniem pozytywnej oceny w odniesieniu do planu Węgier do czasu, gdy Węgry w pełni zastosują się do wszystkich zaleceń w dziedzinie praworządności oraz wdrożą wszystkie odnośne wyroki TSUE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; oczekuje od Komisji, by przed zatwierdzeniem umów o partnerstwie i programów polityki spójności wykluczyła wszelkie ryzyko, że programy w ramach polityki spójności mogłyby przyczynić się do niewłaściwego wykorzystywania funduszy UE lub do naruszania praworządności;
9. ubolewa, że Parlamentowi nie przekazuje się informacji na temat negocjacji między Komisją a władzami węgierskimi; oczekuje, że Komisja będzie szybko i regularnie informować Parlament o wszelkich istotnych wydarzeniach; zwraca uwagę na znaczenie przejrzystości również dla obywateli europejskich, w tym obywateli Węgier, dla których stawka jest niezwykle wysoka;
10. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
Ochrona hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie
159k
55k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie ochrony hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie (2022/2952(RSP))
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 czerwca 2021 r. w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 – przywracanie przyrody do naszego życia(1),
– uwzględniając swoją rezolucję z 15 listopada 2017 r. w sprawie „Planu działania na rzecz przyrody, ludzi i gospodarki”(2),
– uwzględniając dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory („dyrektywa siedliskowa”)(3),
– uwzględniając Konwencję o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (konwencja berneńska)(4),
– uwzględniając program sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) Komisji,
– uwzględniając zawiadomienie Komisji z dnia 12 października 2021 r. pt. „Wytyczne dotyczące ścisłej ochrony gatunków zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty na podstawie dyrektywy siedliskowej” (C(2021)7301),
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze rozszerzanie się zasięgu lub rekolonizację niektórych dużych drapieżników w wielu częściach Europy, w tym zwłaszcza wilków i niedźwiedzi, które od dłuższego czasu nie występowały na tych terenach, co powoduje, że wchodzą one w konflikt z działalnością człowieka, zwłaszcza z ekstensywnym wypasem owiec i bydła; mając na uwadze znaczne koszty ponoszone przez pasterzy w związku z atakami na ich stada oraz na duże rozbieżności między państwami członkowskimi i regionami pod względem środków, a w niektórych przypadkach brak środków wsparcia dla rolników oraz środków publicznych, które państwa i regiony udostępniają na rekompensaty i przystosowanie;
B. mając na uwadze, że działania legislacyjne, takie jak dyrektywa siedliskowa, i porozumienia międzynarodowe, na przykład konwencja berneńska, przyczyniły się do odbudowy populacji dużych drapieżników, w tym wilka szarego, niedźwiedzia brunatnego, rysia euroazjatyckiego i rosomaka; mając na uwadze, że w 2012 r. liczba dużych drapieżników w Europie kontynentalnej wynosiła: 9000 rysi euroazjatyckich, 17 000 niedźwiedzi brunatnych, 1250 rosomaków i 12 000 wilków; mając na uwadze, że według oceny z 2018 r.(5) liczba wilków znacznie wzrosła w ciągu ostatnich 10 lat – do 17 000 – a liczba pozostałych gatunków nie zmieniła się; mając ponadto na uwadze, że z najlepszych dostępnych danych wynika, iż w 2022 r. całkowita liczba wilków w UE-27 będzie prawdopodobnie rzędu 19 000, a w Europie geograficznej prawdopodobnie przekroczy 21 500(6); mając na uwadze, że zgodnie z oceną stanu ochrony wilka (Canis lupus) w Europie (2022 r.) w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba wilków w Europie wzrosła o ponad 25 %(7); mając na uwadze, że Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznała 3 z 9 populacji wilków, 3 z 10 populacji niedźwiedzi brunatnych i 3 z 11 populacji rysia euroazjatyckiego w Europie za populacje najmniejszej troski; mając na uwadze, że obie populacje rosomaka w Europie są nadal bliskie zagrożenia, a ryś iberyjski jest nadal zagrożony;
C. mając na uwadze, że populacja wilka ma potencjał do gwałtownego wzrostu o około 30 % rocznie;
D. mając na uwadze, że narastają negatywne skutki ataków na zwierzęta gospodarskie ze strony rosnącej populacji wilków; mając na uwadze, że wilki coraz częściej zbliżają się do ludzi, zwłaszcza na terenach gęsto zaludnionych;
E. mając na uwadze, że w samej Austrii liczba zwierząt gospodarskich zabitych przez wilki wzrosła o 230 % do 680 w 2021 r.; mając na uwadze, że podobny wzrost ataków wilków można zaobserwować również w innych państwach członkowskich, gdzie w 2020 r. liczba zabitych zwierząt gospodarskich wyniosła: 11 849 we Francji, 3959 w Niemczech, 616 w Czechach, 139 w Belgii i 98 w regionie Południowego Tyrolu we Włoszech;
F. mając na uwadze, że szybki wzrost populacji wilków i ataków na zwierzęta gospodarskie utrudnia krajowym administratorom skuteczne i zdecydowane działanie przy użyciu dostępnych im obecnie narzędzi;
G. mając na uwadze, że w obliczu ataków dużych drapieżników rolnicy czują się zdesperowani, niezrozumiani i bezsilni; mając na uwadze, że ataki dużych drapieżników już wcześniej pochłaniały ofiary w ludziach;
H. mając na uwadze, że większość populacji dużych drapieżników w Europie to populacje transgraniczne; mając na uwadze, że poszczególne populacje mogą żyć na dużych obszarach geograficznych w różnych krajach, zarówno w UE, jak i poza nią, co prowadzi do sytuacji, w których tę samą populację w jednym regionie można uznać za znajdującą się we właściwym stanie ochrony, a w sąsiednim regionie – sklasyfikować ją jako wymagającą ścisłej ochrony;
I. mając na uwadze, że podejścia do monitorowania są bardzo różne, co powoduje, że dane dotyczące populacji dużych drapieżników są niespójne pod względem jakości i ilości;
J. mając na uwadze, że z budżetu programu LIFE sfinansowano już liczne projekty łagodzenia konfliktów dotyczących zwierząt dzikich oraz promowania długoterminowego współistnienia z dużymi drapieżnikami; mając na uwadze, że w latach 1992–2019 wydano w programie LIFE średnio 3,6 mln EUR rocznie na projekty skupione na środkach zmniejszających szkody wyrządzane przez duże drapieżniki, a kolejne 36 mln EUR przyznano na bieżące projekty opracowania dostosowanych do kontekstu wytycznych dotyczących skuteczności środków łagodzących, na przykład ogrodzeń elektrycznych, aktywnego pasterstwa i wykorzystywania psów do ochrony zwierząt gospodarskich w wielu różnych regionach UE; mając na uwadze, że w regionach potrzebne są dodatkowe projekty, również dotyczące nieuwzględnionych jeszcze gatunków dużych drapieżników;
K. mając na uwadze, że z powodu wzrostu liczby dużych drapieżników zagrażają one coraz częściej (w zależności od wprowadzonych środków i ich skuteczności) zwierzętom udomowionym, w szczególności tym żyjącym na pastwiskach i w systemach wypasu otwartego; mając na uwadze, że dotyczy to zwłaszcza regionów górskich i słabo zaludnionych, w których wypas jest niezbędny dla zachowania tych priorytetowych siedlisk; mając na uwadze, że większe ryzyko dla zwierząt domowych może istnieć również na niektórych gęsto zaludnionych obszarach, gdzie występuje niewiele gatunków naturalnych ofiar dużych drapieżników;
L. mając na uwadze, że postawy społeczne wobec dużych drapieżników różnią się znacznie w poszczególnych krajach i w różnych grupach interesów, zwłaszcza w regionach, gdzie duże drapieżniki długo nie występowały; mając na uwadze, że obawa przed atakami i niewystarczające wsparcie ze strony władz w unikaniu szkód mogą prowadzić do nielegalnego zabijania osobników gatunków chronionych;
M. mając na uwadze, że sektory hodowli owiec i kóz, najbardziej narażone na ataki dużych drapieżników, są już od kilkudziesięciu lat pod presją gospodarczą wynikającą z szerszych przyczyn społeczno-gospodarczych; mając na uwadze, że ten wrażliwy sektor może wnosić wartość dodaną w środowisku dzięki ekstensywnemu wypasowi, przyczyniając się do zachowania różnorodności biologicznej otwartych krajobrazów na wielu obszarach o ograniczeniach naturalnych lub niskiej żyzności, takich jak pastwiska alpejskie, oraz pomagając w zwalczaniu zjawisk takich jak erozja i pożary lasów;
N. mając na uwadze, że tradycyjne pastwiska alpejskie i łąkowe systemy wypasu są coraz częściej porzucane z powodu wyzwań środowiskowych, rolniczych i społeczno-gospodarczych;
O. mając na uwadze, że w projektach LIFE w niektórych regionach UE zgłaszano, że środki zapobiegawcze służące unikaniu konfliktów we współistnieniu to skuteczne metody ograniczania szkód wyrządzanych przez duże drapieżniki; mając jednak na uwadze, że na skuteczność tych środków mogą wpływać uwarunkowania geograficzne i warunki lokalne; mając na uwadze, że środki te mogą wymagać zwiększenia nakładów pracy i kosztów dla rolników, zwłaszcza w regionach, do których duże drapieżniki powracają lub gdzie rozszerzają swoje terytorium; mając na uwadze, że środki zapobiegawcze mające na celu uniknięcie konfliktów współistnienia można łączyć w celu zwiększenia skuteczności; mając na uwadze, że wypłaty rekompensat, regulowane na szczeblu krajowym, różnią się w obrębie UE i nie zawsze dają pełne odszkodowanie za poniesione szkody;
P. mając na uwadze, że utrata i zranienia zwierząt udomowionych będące wynikiem ataku dużych drapieżników nie tylko powodują straty ekonomiczne dla rolników i hodowców, ale mają także poważne konsekwencje emocjonalne dla właścicieli zwierząt;
Q. mając na uwadze, że tradycyjne praktyki chowu zwierząt gospodarskich, o wysokim poziomie ochrony zwierząt gospodarskich przed drapieżnikami, na przykład praca pasterzy, psy strzegące zwierząt gospodarskich i zaganianie na noc do zagród w celu zapewnienia bezpośredniego i stałego nadzoru nad zwierzętami wypasanymi, stosowano w Europie od wieków, ale stopniowo je zarzucono ze względu na znacznie mniejszą liczbę ataków drapieżników; mając na uwadze, że pełny powrót do tych starych praktyk na dużą skalę w niektórych regionach może okazać się trudny ze względu na zmianę sposobu użytkowania gruntów z bardziej wielofunkcyjnym podejściem na obszarach rolniczych, wzrost znaczenia turystyki oraz obecną presję społeczno-gospodarczą, z jaką boryka się rolnictwo w UE, ze znacznymi spadkami liczby rolników i płacami poniżej średniej; mając na uwadze, że trzeba znaleźć innowacyjne rozwiązania, by przyzwyczaić nowoczesne rolnictwo do obecności wilków;
R. mając na uwadze, że niezbędne jest konstruktywne współistnienie dużych drapieżników i hodowli zwierząt gospodarskich, gdzie można by nadal pomyślnie podnosić status ochrony dużych drapieżników, a jednocześnie rolnikom zapewniono by narzędzia i wystarczające finanse, by stawiać czoła atakom na zwierzęta gospodarskie i zapobiegać im; mając na uwadze, że każda decyzja dotycząca zarządzania powinna opierać się na wiedzy naukowej i wiarygodnych danych oraz uwzględniać aspekty ekologiczne, społeczne i gospodarcze; mając na uwadze, że potrzebne będą dalsze dyskusje między zainteresowanymi stronami a rolnikami na obszarach, gdzie przez dziesięciolecia nie było dużych drapieżników, a także dalsza wymiana najlepszych praktyk, by wesprzeć wdrażanie środków zapobiegawczych i uzyskać dostęp do finansowania; mając na uwadze, że zwiększona obecność dużych drapieżników może mieć pozytywny wpływ na funkcjonowanie i odporność ekosystemu, ochronę różnorodności biologicznej i procesy ekologiczne, przyczyniając się między innymi do regulacji populacji dzikich zwierząt kopytnych; podkreśla też, że zwłaszcza w parkach narodowych obecność dużych drapieżników zwiększa wartość rekreacyjną lasów i sprzyja stałemu rozwojowi turystyki przyrodniczej;
S. mając na uwadze, że w październiku 2021 r. Komisja wydała nowe wytyczne dotyczące ścisłej ochrony gatunków zwierząt na mocy dyrektywy siedliskowej, w tym wilków; wytyczne miały pomóc państwom członkowskim UE w usprawnieniu wdrażania dyrektywy siedliskowej w terenie, a w szczególności w celu zapewnienia pełnej, jasnej i precyzyjnej transpozycji art. 16 tej dyrektywy;
1. odnotowuje pozytywne wyniki polityki na rzecz bioróżnorodności w zakresie odbudowy dużych gatunków drapieżników w UE i zauważa jej wpływ na funkcjonowanie i odporność ekosystemów, zachowanie bioróżnorodności i procesów ekologicznych, a także na hodowlę zwierząt; podkreśla znaczenie zapewnienia zrównoważonego współistnienia ludzi, zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników, w szczególności na obszarach wiejskich, oraz zwraca uwagę na konieczność uznania, że zmiany w poziomie populacji niektórych gatunków mogą prowadzić do szeregu wyzwań środowiskowych, rolniczych i społeczno-gospodarczych; odnotowuje, że w art. 2 ust. 3 dyrektywy siedliskowej przewidziano już elastyczność umożliwiającą skuteczne zajęcie się tymi synergiami i kompromisami oraz zarzadzanie nimi, oraz uznaje się ten przepis za adekwatny do zakładanych celów; zauważa, że należy dalej badać te elastyczne rozwiązania;
2. ubolewa z powodu wpływu ataków dużych drapieżników na dobrostan zwierząt, w tym zranień, poronień, zmniejszenia płodności, utraty zwierząt lub całych stad, a także śmierci psów pasterskich, oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do dołożenia wszelkich starań, aby zapobiec cierpieniom i szkodom wśród zwierząt gospodarskich;
3. wzywa Komisję do dalszej oceny postępów w osiąganiu właściwego stanu ochrony gatunków na podstawie dowodów naukowych, aby właściwie ocenić i monitorować zasięg i wielkość populacji dużych drapieżników, w tym ich wpływ na przyrodę i bioróżnorodność; podkreśla konieczność uwzględnienia dużej transgranicznej mobilności gatunków, ponieważ stan ochrony różnych populacji tego samego gatunku może być różny w różnych regionach; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszej intensyfikacji współpracy transgranicznej i podkreśla, że monitoring powinien być koordynowany za pomocą zharmonizowanej metodologii, uwzględniającej w stosownych przypadkach populacje ponadnarodowe i regiony (bio)geograficzne; wzywa Komisję, by przeznaczyła fundusze na badania nad różnorodnością biologiczną, na przykład w programie „Horyzont Europa”, z myślą o aktualizacji map rozmieszczenia i zagęszczenia dużych drapieżników; wzywa Komisję, by zapewniła stosowanie przez państwa członkowskie odpowiednich metod monitorowania każdego z różnych gatunków dużych drapieżników, z myślą o skompilowaniu wysokiej jakości, porównywalnych i znormalizowanych danych na potrzeby skutecznej oceny poziomów populacji;
4. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że punkt „Propozycja poprawki: Przeniesienie wilka (Canis lupus) z załącznika II do załącznika III Konwencji” uwzględniono w porządku obrad 42. posiedzenia Stałego Komitetu konwencji berneńskiej; podkreśla, że stan ochrony wilka na poziomie ogólnoeuropejskim uzasadnia obniżenie poziomu ochrony, a w konsekwencji przyjęcie proponowanej poprawki;
5. uznaje, że ataki dużych drapieżników nasilają się w całej Europie i pochłonęły już ofiary w ludziach oraz wywołały negatywne skutki dla hodowców zwierząt; podkreśla znaczenie gromadzenia przez państwa członkowskie informacji i sprawozdawczości na temat szkód powstałych w wyniku ataków dużych drapieżników; podkreśla, że dobry monitoring tendencji występowania szkód dla hodowców zwierząt jest podstawowym warunkiem skutecznej polityki, jednak państwa członkowskie stosują różne metody badań i monitoringu; podkreśla znaczenie ujednoliconych formatów sprawozdań i zaznacza, że powinno to dotyczyć również monitorowania skuteczności programów łagodzenia skutków szkód, w tym rekompensat i zapobiegania; apeluje o terminowe i przejrzyste udostępnianie opinii publicznej wyników tego monitorowania i zastosowanej metodyki; podkreśla, że Komisja powinna koordynować zbieranie danych i przeprowadzać analizy;
6. podkreśla znaczenie poprawy nadzoru nad zdrowiem dzikich zwierząt, w szczególności nad hybrydyzacją psów z wilkami, która powinna być aktywnie wykrywana na wczesnym etapie; apeluje o znormalizowaną politykę identyfikacji mieszańców i o przejrzyste podejście, obejmujące transgraniczną wymianę próbek DNA wilka między instytucjami badawczymi;
7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania regionów borykających się z konfliktami współistnienia w wyjaśnianiu, jak właściwie i odpowiedzialnie korzystać z elastyczności zapisanej już w art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej; odnotowuje zaktualizowane wytyczne Komisji dotyczące ścisłej ochrony gatunków zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty na podstawie dyrektywy siedliskowej, opublikowane 12 października 2021 r.(8); podkreśla, że obowiązkiem Komisji jest wyjaśnianie istniejących wytycznych i aktualizowanie ich w razie potrzeby, w tym w zakresie interpretacji art. 12 i 16, a także zachęca państwa członkowskie do lepszego wykorzystania istniejących wytycznych i skutecznego działania w celu zapobiegania szkodom wyrządzanym przez duże drapieżniki, ich łagodzenia i rekompensowania, z uwzględnieniem populacji transgranicznych, oraz do ustanowienia skutecznych ram prawnych i instytucjonalnych w celu wspierania rolników i hodowców, aby umożliwić to współistnienie;
8. wzywa Komisję do przeprowadzania regularnych ocen danych naukowych, aby umożliwić dostosowanie statusu ochrony gatunków, gdy tylko zostanie osiągnięty pożądany stan ochrony, zgodnie z art. 19 dyrektywy siedliskowej;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zorganizowania dla różnych zainteresowanych stron, w tym podmiotów z obszarów wiejskich, możliwości debaty na temat oddziaływania dużych drapieżników; wzywa je do dostarczenia informacji na temat praktycznych rozwiązań i możliwości finansowania środków zapobiegawczych przeciwko atakom na zwierzęta gospodarskie do przeprowadzenia jasnej kampanii uświadamiającej; podkreśla znaczenie rozwoju platform zainteresowanych stron w zakresie współistnienia z dużymi drapieżnikami na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym, takich jak unijna platforma na rzecz koegzystencji ludzi i dużych drapieżników, oraz wspierania dialogu, wymiany doświadczeń i współpracy w celu rozwiązywania konfliktów między ludźmi a gatunkami chronionymi; wzywa Komisję do wspierania rozwoju skoordynowanych podejść w państwach członkowskich;
10. wzywa Komisję, by złożyła sprawozdanie na temat obecności dużych drapieżników w Europie na rentowność hodowli zwierząt gospodarskich, różnorodność biologiczną, społeczności wiejskie i turystykę wiejską, w tym wymianę pokoleń w rolnictwie, na tle czynników społeczno-gospodarczych wpływających na rentowność hodowli zwierząt gospodarskich; wzywa Komisję i państwa członkowskie do oceny wpływu, jaki ataki dużych zwierząt mięsożernych mają na dobrostan zwierząt, a także na samopoczucie rolników, ich dochody oraz wyższe koszty pracy i materiałów, biorąc również pod uwagę to, czy wdrożono środki zapobiegawcze i jaka była ich skuteczność;
11. apeluje do Komisji i państwa członkowskie o solidną i całościową ocenę wszystkich istotnych zagrożeń i presji wywieranej na każdy gatunek dużych drapieżników i na ich siedliska na szczeblu europejskim i w poszczególnych państwach członkowskich, czy to naturalnych, czy też powodowanych przez człowieka; wzywa państwa członkowskie i Komisję, by wskazały również priorytetowe obszary łączności między populacjami dużych drapieżników oraz najważniejsze korytarze ekologiczne, przeszkody powodujące rozproszenie osobników, odcinki dróg, gdzie występuje ich duża śmiertelność i inne ważne elementy krajobrazu powodujące rozproszenie rozmieszczenia dużych drapieżników, by unikać fragmentacji siedlisk;
12. podkreśla, że gospodarstwa hodowlane na obszarach górskich, w tym przede wszystkim w regionie alpejskim, są szczególnie narażone na rosnące szkody ze strony dużych drapieżników; przypomina, że gospodarstwa w tych regionach są często niewielkie i borykają się z wysokimi kosztami dodatkowymi oraz że należy objąć je ochroną i zachęcać do ich prowadzenia, ponieważ mogą one przyczynić się do zachowania górskiego krajobrazu i ochrony różnorodności biologicznej w regionach o niesprzyjających warunkach; zwraca uwagę, że takie obszary jak bogate w gatunki murawy z Nardus na podłożu krzemionkowym w strefach górskich oraz alpejskie i podalpejskie łąki na podłożu wapiennym szczególnie zasługują na ochronę na mocy dyrektywy siedliskowej; zauważa, że te siedliska powstały w obecności dzikich drapieżników, i wskazuje, że kluczowym czynnikiem zachowania tych obszarów jest ekstensywny wypas, na przykład bydła i koni lub stad nadzorowanych przez pasterzy; wzywa Komisję, by przez konkretne rozwiązania ochroniła i zachowywała tradycyjne praktyki rolnicze, takie jak pasterstwo, model nadzorowanych wypasów, praktykę sezonowego wypasu uznaną przez UNESCO oraz pasterski tryb życia; uznaje, że spośród tych praktyk niektóre można wpisać na proponowany wykaz praktyk rolniczych potencjalnie finansowanych na podstawie ekoschematów;
13. wzywa Komisję i państwa członkowskie do uznania, że obecnie dostępne środki zapobiegawcze, w tym ogrodzenia i psy, skuteczne w niektórych regionach UE, mogą oznaczać dodatkowe obciążenia finansowe i dodatkową pracę dla rolników, nie zawsze są wspierane ze środków unijnych lub krajowych oraz mają różną wydajność i skuteczność zależnie od warunków lokalnych(9)(10); podkreśla w związku z tym, że wsparciu finansowemu na środki zapobiegawcze powinno towarzyszyć wsparcie doradcze, pozwalające na pełne i terminowe zastosowanie tych środków; podkreśla, że przy wdrażaniu środków zapobiegawczych i rozważaniu odstępstw trzeba wziąć pod uwagę ukształtowanie terenu, warunki geograficzne, historię współistnienia z dużymi drapieżnikami i inne ważne czynniki, takie jak turystyka, które często mają zasadnicze znaczenie dla danych obszarów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uznania, że gdy rośnie liczebność dużych drapieżników, trzeba opracować i zastosować strategię proaktywnego łagodzenia skutków zgodnie z dyrektywą siedliskową i w oparciu o dane naukowe;
14. wzywa Komisję do regularnej oceny postępów w osiąganiu danego stanu ochrony gatunków na poziomie regionów biogeograficznych lub populacji w całej UE oraz nalega, aby Komisja niezwłocznie opracowała procedurę oceny, która umożliwi zmianę stanu ochrony populacji w poszczególnych regionach, gdy tylko zostanie osiągnięty pożądany stan ochrony, zgodnie z art. 19 dyrektywy siedliskowej;
15. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by naukowo określiły i wspierały najlepsze wykonalne środki zapobiegawcze mające ograniczać ataki i szkody wyrządzane wśród zwierząt hodowlanych przez duże drapieżniki, z uwzględnieniem specyfiki regionalnej i lokalnej państw członkowskich, oraz by pomagały rolnikom ubiegać się o te środki zapobiegawcze w celu zwielokrotnienia i zwiększenia skali udanych podejść; wzywa również do ich skutecznego włączenia do usług doradczych i upowszechniania wiedzy; wzywa do zwiększenia finansowania z programu LIFE projektów mających na celu osiągnięcie współistnienia z dużymi drapieżnikami przy jednoczesnym utrzymaniu finansowania ochrony gatunków; wzywa do nadania priorytetu projektom na małą skalę, mającym na celu wymianę i rozwój najlepszych praktyk w zakresie współistnienia z dużymi drapieżnikami, oraz wzywa Komisję do określenia odpowiednich wymogów dotyczących pomiaru i sprawozdawczości skuteczności środków łagodzenia szkód badanych w ramach projektów finansowanych przez UE, takich jak program LIFE, dając pierwszeństwo obiektywnym i ilościowym metodom oceny;
16. wzywa państwa członkowskie do opracowania i wdrożenia kompleksowych planów działania na rzecz gatunków lub planów ochrony lub zarządzania, o ile takie jeszcze nie istnieją, z uwzględnieniem gęstości zaludnienia, struktur krajobrazu, stad zwierząt gospodarskich, stanu ochrony, innych istotnych działań człowieka i dzikich populacji zwierząt kopytnych;
17. podkreśla potrzebę regularnego monitorowania populacji dużych drapieżników w celu strategicznego planowania działań ochronnych, stosowania systemów profilaktycznych mających na celu ograniczenie konfliktów oraz oceniania wyników wszystkich działań; zauważa, że monitorowanie powinno opierać się na solidnej metodologii, powinno promować i ułatwiać udział różnych zainteresowanych stron, a o wynikach tego monitorowania należy regularnie informować społeczeństwo i główne grupy zainteresowanych stron;
18. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wskazały odpowiednie i długoterminowe możliwości finansowania odpowiednich środków zapobiegawczych i odpowiednie rekompensaty dla rolników nie tylko za wszelkie straty i koszty poniesione wskutek ataków dużych drapieżników, ale również za wdrożone środki łagodzące, by zapewnić współistnienie dużych drapieżników i zrównoważonych praktyk chowu zwierząt gospodarskich; podkreśla, że programy kompensacyjne, opracowane w taki sposób, aby hodowla zwierząt i obecność dużych drapieżników nie oznaczały dla rolników utraty zysków, powinny pokrywać bezpośrednie i pośrednie koszty związane z atakami drapieżników, a dla największej skuteczności powinny być zintegrowane z działaniami zapobiegawczymi; podkreśla znaczenie sprawiedliwej i kompleksowej rekompensaty za wszelkie straty w pogłowiu zwierząt gospodarskich w wyniku ataków dużych drapieżników, w tym należących do gatunków hybrydowych; wzywa państwa członkowskie i regiony do poprawy dostępu do rekompensat finansowych; wzywa Komisję do uznania, że rosnąca liczba ataków dużych drapieżników oznacza wzrost wydatków na ochronę zwierząt domowych i na wypłatę odszkodowań; ubolewa, że wysokość odszkodowań wypłacanych hodowcom po atakach różni się w poszczególnych państwach członkowskich; wzywa Komisję do rozważenia zmiany wytycznych w zakresie rolnictwa, aby ułatwić wypłatę odszkodowań za szkody wyrządzone przez duże drapieżniki w ramach pomocy państwa;
19. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Komisji i Radzie.
Europejska inicjatywa na rzecz dużych drapieżników – specjalistyczna grupa komisji ds. przetrwania gatunków IUCN przy Stałym Komitecie Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, „Ocena stanu ochrony wilka (Canis lupus) w Europie”, 2 września 2022 r.
Zawiadomienie Komisji z dnia 12 października 2021 r. pt. „Wytyczne dotyczące ścisłej ochrony gatunków zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty na podstawie dyrektywy siedliskowej” (C(2021)7301).
Cortés, Y. i in., „A decade of use of damage prevention measures in Spain and Portugal” [Dekada stosowania środków zapobiegania szkodom w Hiszpanii i Portugalii], Carnivore Damage Prevention News, 2020.
Oliveira, T. i in., „The contribution of the LIFE programme to reducing damage caused by large carnivores in Europe” [Wkład programu LIFE w łagodzenie szkód spowodowanych przez duże drapieżniki w Europie], Global Ecology and Conservation, tom 31, 2021.
Spuścizna Europejskiego Roku Młodzieży 2022
180k
54k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie spuścizny Europejskiego Roku Młodzieży 2022 (2022/2953(RSP))
– uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2316 z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży (2022)(2),
– uwzględniając plan z Bratysławy z dnia 16 września 2016 r.,
– uwzględniając deklarację rzymską z dnia 25 marca 2017 r.,
– uwzględniając plan działania w sprawie Europejskiego filaru praw socjalnych z dnia 4 marca 2021 r.,
– uwzględniając zalecenie Rady Europy CM/Rec(2017)4 z dnia31 maja 2017 r. w sprawie pracy z młodzieżą,
– uwzględniając strategię Rady Europy dla sektora młodzieży do 2030 r. z dnia 23 stycznia 2020 r.,
– uwzględniając znowelizowaną europejską kartę uczestnictwa młodych ludzi w życiu lokalnym i regionalnym Rady Europy,
– uwzględniając zalecenie Rady Europy CM/Rec(2019)4 w sprawie wspierania młodych uchodźców w okresie wchodzenia w dorosłość,
– uwzględniając rezolucję Rady Unii Europejskiej i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ram europejskiej współpracy na rzecz młodzieży: Strategia Unii Europejskiej na rzecz młodzieży na lata 2019–2027(3),
– uwzględniając europejski plan działania Komisji w dziedzinie edukacji z dnia 30 września 2020 r.,
– uwzględniając plan działania Komisji w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie kształtowania polityki edukacji cyfrowej(4),
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie inteligentnej pracy z młodzieżą(5),
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie młodych ludzi i przyszłości pracy(6),
– uwzględniając konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 3 października 2019 r. w sprawie cyfrowej pracy z młodzieżą(7),
– uwzględniając rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ram tworzenia europejskiego programu pracy z młodzieżą(8) i jego realizacji na zasadach tzw. procesu bońskiego,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 października 2020 r. w sprawie gwarancji dla młodzieży(9),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie silnej Europy socjalnej na rzecz sprawiedliwej transformacji(10),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie wpływu COVID-19 na młodzież i sport(11),
– uwzględniając orędzie o stanie Unii wygłoszone 15 września 2021 r. przez przewodniczącą Komisji,
– uwzględniając swoje stanowisko z dnia 18 października 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich(12),
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie testu wpływu polityki UE na młodzież,
– uwzględniając konkluzje Konferencji w sprawie przyszłości Europy dotyczące edukacji i młodzieży,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Europejski Rok Młodzieży („Rok”) został ogłoszony przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen w wygłoszonym 15 września 2021 r. orędziu o stanie Unii, w którym podkreśliła ona ważną rolę młodych Europejczyków w budowaniu lepszej przyszłości – bardziej ekologicznej i sprzyjającej włączeniu społecznemu, zrównoważonej i cyfrowej – oraz dającej im więcej i lepszych możliwości, zapewniając, że ich głos zostanie wysłuchany i że to na nich zostanie skierowana uwaga po pandemii COVID-19;
B. mając na uwadze, że Rok został ustanowiony w celu osiągnięcia czterech ogólnych celów, mianowicie odnowienia pozytywnych perspektyw dla młodych ludzi i zaoferowania im pomocy w przezwyciężeniu skutków pandemii; wspierania i wzmacniania pozycji młodych ludzi, aby stali się aktywnymi i zaangażowanymi obywatelami; lepszego informowania młodych pokoleń o dostępnych im możliwościach na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym oraz uwzględniania polityki młodzieżowej we wszystkich stosownych obszarach Unii Europejskiej;
C. mając na uwadze, że cele te opierają się na szeregu już istniejących inicjatyw politycznych UE, od europejskiej gwarancji dla młodzieży po europejską strategię na rzecz młodzieży i związany z nią unijny dialog młodzieżowy, europejski program pracy z młodzieżą oraz perspektywy europejskiego obszaru edukacji, między innymi; mając na uwadze, że w tych strategiach politycznych określono bardzo potrzebne i pilne cele skutecznej poprawy warunków życia, nauki i pracy dla wszystkich młodych ludzi, jednak ich realizacja pozostaje w dużej mierze fragmentaryczna i niepełna; mając na uwadze, że w związku z tym oczekuje się, że Rok przyspieszy pełną realizację tych strategii politycznych dzięki skoordynowanemu podejściu, solidnej metodyce i procesowi, oraz zapewni młodym ludziom większe i lepsze możliwości uczestnictwa w charakterze inicjatorów zmian w społeczeństwie;
D. mając na uwadze, że najpowszechniejszym oczekiwaniem młodych ludzi związanym z demokracją jest to, by decydenci uważniej słuchali ich postulatów i podejmowali wynikające z nich działania (72 %) oraz wspierali ich rozwój osobisty, społeczny i zawodowy (71 %)(13);
E. mając na uwadze, że organizacje młodzieżowe najlepiej pomagają młodym ludziom angażować się w życie publiczne oraz otwierają dostęp do możliwości rozwoju dzięki mobilności, a także możliwości uczenia się pozaformalnego i nieformalnego; mając na uwadze, że w kilku państwach członkowskich UE kurczy się przestrzeń obywatelska dla wielu organizacji młodzieżowych(14);
F. mając na uwadze, że między państwami członkowskimi i w ich obrębie utrzymują się nierówności, mające często negatywny wpływ na młodych ludzi o mniejszych szansach, pochodzących z obszarów wiejskich lub oddalonych, oraz tych wywodzących się ze wszystkich typów mniejszości, przy czym wpływ ten obejmuje możliwości kształcenia, zdobywania umiejętności i pracy; mając na uwadze, że zbyt wielu młodych ludzi w Europie żyje w niepewnych warunkach, a kontynuowanie nauki oraz zdobywanie umiejętności i doświadczeń niezbędnych do dobrego startu w życiu zawodowym wiąże się dla nich z poważnym ryzykiem finansowym;
G. mając na uwadze, że młodzi ludzie należą do osób najbardziej dotkniętych gospodarczymi, psychologicznymi i społecznymi skutkami ubocznymi pandemii COVID-19 oraz napięciami gospodarczymi i politycznymi spowodowanymi wojną napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie, w tym rosnącymi rachunkami będącymi konsekwencją groźnego kryzysu energetycznego i ponurymi perspektywami w związku z postępującą degradacją środowiska, zagrażającą ich dobrostanowi fizycznemu i psychicznemu;
H. mając na uwadze, że istniejące narzędzia i zasoby przeznaczone dla młodych ludzi i służące ich włączeniu do kształtowania polityki często nie są powszechnie dostępne i widoczne, w wyniku czego wielu młodych ludzi i organizacji kierowanych przez młodzież nie jest świadomych ich istnienia, bądź nie uczestniczą oni w wystarczającym stopniu w konsultacjach ani nie są angażowani przez decydentów w procesy kształtowania polityki;
I. mając na uwadze, że w związku z tym sukces Roku należy mierzyć nie tylko w oparciu o liczbę zorganizowanych wydarzeń lub frekwencję na nich, ale także z uwzględnieniem mechanizmów i strategii wprowadzonych lub kontynuowanych w celu wywarcia pozytywnego wpływu na pozycję i rolę młodych ludzi w społeczeństwie;
J. mając na uwadze, że niezwykle pośpieszne przyjęcie decyzji okazało się dużym wyzwaniem dla instytucji UE i zainteresowanych stron, jeśli chodzi o odpowiednie przygotowanie Roku i osiągnięcie wyznaczonych celów; mając na uwadze, że jest to tym bardziej godne ubolewania, jeśli weźmie się pod uwagę pilną potrzebę poprawy życia młodych ludzi w Europie; mając na uwadze, że w tych okolicznościach dostępny czas nie wystarczył na zorganizowanie znaczącego i mającego trwałe pozytywne skutki Roku; mając na uwadze, że z tego doświadczenia należy wyciągnąć wnioski dotyczące europejskich lat organizowanych w przyszłości;
K. mając na uwadze, że Rok dobiega już końca i trwają przygotowania do utrwalenia jego skutków;
Warunki ustanawiania i organizowania europejskich lat
1. z zadowoleniem przyjmuje Europejski Rok Młodzieży 2022 jako dowód zdecydowanego zaangażowania UE w sprawy młodych i przyszłych pokoleń; podkreśla, że podczas pandemii COVID-19 środki sanitarne najbardziej dotknęły młodych ludzi, co wpłynęło na ich dostęp do życia społecznego i kulturalnego oraz utrudniło im dostęp do edukacji;
2. głęboko ubolewa nad sytuacją, w jakiej rozpoczął się Rok, a zwłaszcza nad pośpiesznym tempem przyjęcia rozporządzenia, co opóźniło realizację i finansowanie wielu projektów; ubolewa ponadto, że wpłynęło to na komunikację na temat Roku w państwach członkowskich oraz skierowaną do organizacji młodzieżowych i samych młodych ludzi; w związku z tym wzywa Komisję do przedłużenia Roku do następnego Dnia Europy przypadającego 9 maja 2023 r. bez uszczerbku dla Europejskiego Roku Umiejętności;
3. ubolewa, że decyzje w sprawie przyszłych europejskich lat mogą być nadal ogłaszane z opóźnieniem i wzywa Komisję do pełnego zaangażowania odpowiednich instytucji i społeczeństwa obywatelskiego, którego to dotyczy, na długo przed datą rozpoczęcia każdego przyszłego Europejskiego Roku, tak aby zmaksymalizować ich oddziaływanie; podkreśla, że ogłaszanie europejskiego roku zaledwie kilka miesięcy przed jego planowanym rozpoczęciem nie może stać się nową normą, gdyż zagraża to powodzeniu całego projektu; wzywa Komisję, aby w przyszłości dopilnowała, by europejskie lata mogły zostać przygotowane w odpowiednim czasie dla wszystkich zainteresowanych stron;
4. z zadowoleniem przyjmuje międzyinstytucjonalną konferencję końcową Roku zatytułowaną „Zajmij się przyszłością”, która odbędzie się 6 grudnia 2022 r.; z zadowoleniem przyjmuje również fakt, że treści zostały zaproponowane i były współtworzone przez młodych ludzi; stwierdza, że wybrane tematy koncentrowały się na Europie inkluzywnej dzięki edukacji, Europie cyfrowej dzięki edukacji, dobrostanie Europejczyków dzięki włączeniu opieki nad zdrowiem psychicznym do głównego nurtu oraz na dobrostanie Europy dzięki dostępowi do opieki nad zdrowiem psychicznym; wzywa w związku z tym Komisję do włączenia i odzwierciedlenia tych tematów i wniosków w podsumowaniu Roku;
5. wzywa Komisję do zaproponowania komunikatu wyznaczającego działania następcze podejmowane w związku z Rokiem z myślą o osiągnięciu jego czterech celów, udzieleniu wsparcia nowym inicjatywom i umożliwieniu ich rozwoju, pełnym uwzględnieniu polityki UE dotyczącej młodzieży we wszystkich dziedzinach polityki oraz zainicjowaniu oceny i przedstawieniu Parlamentowi sprawozdania dotyczącego konkretnego wkładu Roku w realizację strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027 i unijnego programu pracy z młodzieżą;
6. podkreśla, że wymierna i konkretna spuścizna powinna uwzględniać z jednej strony wdrożenie metodyki angażowania i słuchania młodych ludzi w całej UE, a z drugiej strony wdrażanie nowych europejskich i krajowych strategii politycznych wynikających bezpośrednio z dorobku Roku;
7. z zadowoleniem przyjmuje wkład finansowy i inicjatywy różnych dyrekcji generalnych Komisji; zauważa jednak, że niektóre z opisanych działań i tak miałyby miejsce albo miały niewielki związek z celami Roku; wzywa Komisję do wyjaśnienia, które projekty powstały w ramach Roku, a które już istniały i zostały przemianowane na potrzeby Roku; nalega na uzyskanie jasnego obrazu dokładnego finansowania Roku przez Komisję i państwa członkowskie;
Zapewnienie znaczącego zaangażowania młodzieży i włączenia jej w kształtowanie polityki i podejmowanie decyzji
8. podkreśla, że jedną trzecią uczestników panelu obywatelskiego Konferencji w sprawie przyszłości Europy stanowili młodzi ludzie w wieku od 16 do 25 lat; popiera propozycje przedstawione na posiedzeniu plenarnym Konferencji w sprawie przyszłości Europy 9 maja 2022 r., zwłaszcza te, w których bezpośrednio lub pośrednio apelowano o promowanie strategii politycznych ukierunkowanych na młodzież;
9. wzywa Komisję do przyjęcia zakrojonego na dużą skalę „testu wpływu polityki UE na młodzież”, aby zapewnić znaczące zaangażowanie, uczestnictwo i aktywność młodych ludzi w przygotowywaniu wszystkich polityk UE, ustanowić systematyczną ocenę skutków wniosków w celu dopilnowania, że promują one i odzwierciedlają potrzeby młodych ludzi, oraz podjąć środki łagodzące, jeśli działania te mają negatywny wpływ; uważa, że taki proces ma zasadnicze znaczenie dla uwzględnienia opinii młodych ludzi, zwiększenia pozytywnego wpływu na nich polityki UE i przybliżenia im tej polityki, ponieważ obecnie kształtowana polityka dotyczy bezpośrednio następnego pokolenia; podkreśla, że test wpływu polityki UE na młodzież nie może stać się jedynie biurokratyczną listą kontrolną, ale aby osiągnąć swój cel powinien angażować ją w sposób całościowy; uważa, że wyniki testu powinny być bazą informacji dla już istniejących procesów, takich jak unijny dialog młodzieżowy, i być z nimi powiązane;
10. proponuje kontynuowanie zadań podejmowanych w Roku poprzez regularny zorganizowany dialog z młodymi ludźmi w Komisji Kultury i Edukacji, z myślą o zaproponowaniu demokratycznej platformy otwartego i inkluzywnego udziału młodych ludzi w procesie kształtowania polityki na szczeblu UE;
11. ponawia apel do Komisji i państw członkowskich o opracowanie i rozwijanie modułów dotyczących obywatelstwa globalnego i unijnego w krajowych programach nauczania oraz doświadczeń związanych z mobilnością edukacyjną, co ma przyczynić się do bardziej aktywnego i partycypacyjnego obywatelstwa, systemu politycznego bardziej sprzyjającego włączeniu młodzieży oraz do zwalczania rasizmu we wszystkich jego formach, dyskryminacji i przemocy ze względu na płeć, w celu przezwyciężenia uprzedzeń i budowania inkluzywnych społeczeństw wolnych od rasizmu strukturalnego, w których promuje się tolerancję, różnorodność i równouprawnienie płci; wzywa Komisję do zaoferowania nauczycielom niezbędnych narzędzi i możliwości aktywnego zaangażowania się w tworzenie wspólnych ram UE na rzecz edukacji obywatelskiej, na przykład za pośrednictwem akademii nauczycielskich Erasmus+ lub szkolenia nauczycieli w ramach działania „Jean Monnet”;
12. dostrzega duży potencjał w organizowaniu zdecentralizowanych wydarzeń przybliżających UE młodym ludziom i proponuje organizowanie w okolicach symbolicznej daty 9 maja corocznego unijnego festiwalu kultury i idei sprzyjającego lokalnym debatom i działalności kulturalnej koncentrującym się na wszystkich aktualnych kwestiach wybranych przez młodych ludzi;
Zwiększenie środków służących dobrostanowi młodych ludzi
13. podkreśla związek między dobrostanem młodych ludzi a możliwościami i potencjałem uczenia się i podejmowania pracy oraz standardem życia, dostępnymi im w ich kraju zamieszkania; zauważa z zaniepokojeniem, że młodzi ludzie odczuwają coraz większe obawy i stres psychiczny spowodowane m.in. skutkami pandemii COVID-19, wojną napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie, wyższymi kosztami utrzymania i ubóstwem energetycznym oraz kryzysem klimatycznym;
14. ponawia swój apel do Komisji i państw członkowskich o opracowanie europejskiego planu ochrony zdrowia psychicznego w kształceniu i szkoleniu, z uwzględnieniem uczenia się nieformalnego i pozaformalnego, aby zadbać o dobrostan młodego pokolenia pod każdym względem; podkreśla, że ważne jest oferowanie regularnej pomocy psychologicznej uczniom, nauczycielom i wychowawcom w ramach systemu edukacji; zachęca do intensyfikacji powiązań między instytucjami oświatowymi a organizacjami kulturalnymi, młodzieżowymi i sportowymi oraz sieciami doradców psychologicznych w celu organizowania zajęć pozalekcyjnych zwiększających zaangażowanie społeczne młodzieży;
15. jest zaniepokojony poważnym wpływem inflacji, gwałtownie rosnących cen mieszkań i usług komunalnych, a także niedoboru zakwaterowania w niektórych krajach docelowych na mobilność młodzieży, co stanowi utrudnienie zwłaszcza dla osób o mniejszych szansach; podkreśla, że ważne jest dopilnowanie, by programy UE zapewniały młodym ludziom i organizacjom kierowanym przez młodzież wystarczające wsparcie finansowe na realizację projektów związanych z mobilnością, czy to w celach edukacyjnych, szkoleniowych czy solidarnościowych; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do skrupulatnego dostosowania poziomu wsparcia finansowego udzielanego młodym ludziom na projekty związane z mobilnością, tak aby zapewnić inkluzywny społecznie wymiar programów UE;
Walka z niepewnością sytuacji młodych ludzi i zapewnianie dobrego startu w życie zawodowe
16. ponawia swoje apele do państw członkowskich o wdrożenie gwarancji dla dzieci w celu zapewnienia każdemu potrzebującemu dziecku dostępu do bezpłatnej i skutecznej wczesnej edukacji i opieki, wysokiej jakości edukacji, w tym zajęć szkolnych, opieki zdrowotnej oraz skutecznego dostępu do zdrowego odżywiania i godnych warunków mieszkaniowych; wzywa ponadto państwa członkowskie do wdrożenia wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, zapewniającej, by każda młoda osoba otrzymała dobrej jakości ofertę zatrudnienia, dalszego kształcenia, przygotowania zawodowego i stażu zgodnie z potrzebami; z zadowoleniem przyjmuje działania Komisji mające na celu ułatwienie wymiany dobrych praktyk i koordynację krajowych planów działania w tym zakresie oraz zachęca Komisję do kontynuowania wysiłków do czasu pełnego osiągnięcia celów;
17. podkreśla zasadniczą rolę pracy z młodzieżą w celu sprostania wyzwaniom, przed którymi stają młodzi ludzie, zwłaszcza jeśli chodzi o wkład tej pracy w rozwój osobisty, dobrostan i samorealizację; wzywa państwa członkowskie, aby lepiej doceniały pracę z młodzieżą oraz aby trwale odbudowały i wzmocniły struktury pracy z młodzieżą tam, gdzie to konieczne;
18. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaproponowania wspólnych ram prawnych zapewniających godziwe wynagrodzenie za staże i przygotowanie zawodowe; nalega, aby wszystkim stażystom zagwarantować godne warunki pracy i godziwe wynagrodzenie, w celu uniknięcia wyzysku;
19. podkreśla, że przejście ze szkoły do pracy zależy w dużym stopniu od uznawania stopni naukowych i kwalifikacji uzyskanych przez młodych ludzi lub okresów nauki za granicą; ubolewa nad utrzymującymi się przeszkodami w tej dziedzinie i wzywa Komisję i państwa członkowskie do automatycznego ich uznawania, z wykorzystaniem w szczególności możliwości oferowanych przez cyfryzację; zachęca także państwa członkowskie do walidacji i uznawania kompetencji i umiejętności nabytych w ramach uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz pracy z młodzieżą, podobnie jak w przypadku edukacji formalnej w całej Unii i poza nią; ponownie podkreśla, że nie powinno to podważać prawa do wysokiej jakości szkolnictwa wyższego;
Inwestowanie w następne pokolenie poprzez edukację
20. podkreśla, że inwestowanie w możliwości uczenia się młodzieży ma bezpośredni wpływ nie tylko na przyszłe życie młodych ludzi jako jednostek, ale także na kondycję ekonomiczną i spójność społeczeństwa jako całości; podkreśla potrzebę sprostania wyzwaniom, z jakimi borykają się młodzi ludzie, którzy są dyskryminowani lub mają mniejsze szanse w dostępie do różnych poziomów formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ram edukacyjnych, w tym młode kobiety, młodzi członkowie społeczności LGBTIQ+, młodzi migranci, młode osoby ubiegające się o azyl i uchodźcy oraz osoby uczące się z niepełnosprawnościami i dysfunkcjami; wzywa zatem państwa członkowskie do znacznego zwiększenia wydatków publicznych na edukację, w tym edukację cyfrową, szkolenia zawodowe i edukacyjne, podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie; wzywa Komisję do promowania wspólnych wskaźników w celu oceny wpływu inwestycji, w tym z funduszu NextGenerationEU, oraz reform na rzecz rozwoju specjalnej polityki dotyczącej młodzieży i edukacji;
21. ponawia swój apel do państw członkowskich o pełne wdrożenie europejskiego obszaru edukacji do 2025 r.; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje postępy osiągnięte już w niektórych państwach członkowskich; apeluje do państw członkowskich o podjęcie odpowiednich środków potrzebnych do wzmocnienia ich infrastruktury cyfrowej i łączności oraz programów nauczania i o odpowiednie przeszkolenie nauczycieli i wychowawców oraz opracowanie wytycznych mających na celu wspieranie umiejętności cyfrowych w celu udoskonalenia nowych metod nauczania i przygotowania młodych ludzi do skutecznego dostępu do informacji, demaskowania dezinformacji i przeciwdziałania przemocy w internecie, np. nawoływaniu do nienawiści, rasizmowi, wykorzystywaniu seksualnemu dzieci w internecie, przemocy ze względu na płeć, cyberprzemocy i zrywaniu kontaktu bez wyjaśnienia (ghosting); przypomina o istniejącej w naukach ścisłych, technologii, inżynierii, sztuce i matematyce (STEAM) luce edukacyjnej ze względu na płeć oraz o potrzebie podjęcia środków naprawczych w celu jej zlikwidowania; oczekuje na dokonany przez Komisję przegląd śródokresowy planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2012–2027;
o o o
22. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
Shrinking space for civil society: its impact on young people and their organisations [Kurcząca się przestrzeń działania społeczeństwa obywatelskiego: wpływ na młodych ludzi i ich organizacje]Resolution on Combating shrinking space with expanding opportunities for youth organisations, national youth councils and international non-governmental youth organisations [Rezolucja w sprawie walki z kurczącą się przestrzenią działania dzięki zwiększaniu możliwości organizacji młodzieżowych, krajowych rad młodzieżowych i międzynarodowych pozarządowych organizacji młodzieżowych]Voicify: Part of Europe [Voicify: Część Europy]
Ulepszenie przepisów UE na temat dzikich i egzotycznych zwierząt trzymanych jako domowe w Unii Europejskiej, poprzez ustanowienie unijnego wykazu pozytywnego
147k
51k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie poprawy – za pośrednictwem unijnego wykazu pozytywnego – unijnych regulacji dotyczących zwierząt dzikich i egzotycznych trzymanych jako zwierzęta domowe w Unii Europejskiej (2022/2809(RSP))
– uwzględniając petycje nr 0697/2020, 0744/2020 i 0786/2020,
– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114, 191 i 192,
– uwzględniając Konwencję o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES),
– uwzględniając Kodeks zdrowia zwierząt lądowych i Kodeks zdrowia zwierząt wodnych Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (WOAH, dawniej OIE),
– uwzględniając Europejską konwencję o ochronie zwierząt domowych i rezolucję Rady Europy w sprawie trzymania dzikich zwierząt jako zwierząt domowych,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 czerwca 2021 r. pt. „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030: Przywracanie przyrody do naszego życia”(1),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie ochrony rynku wewnętrznego UE i praw konsumentów przed negatywnymi skutkami nielegalnego handlu zwierzętami domowymi(2),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2016 r. w sprawie strategicznych celów UE na 17. sesję konferencji stron Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES), która odbyła się w Johannesburgu (Republika Południowej Afryki) w dniach od 24 września do 5 października 2016 r.(3),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie planu działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą(4),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 lutego 2016 r. zatytułowany „Plan działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą” (COM(2016)0087) oraz konkluzje Rady z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie planu działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą,
– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi(5) oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 865/2006 z dnia 4 maja 2006 r. ustanawiające przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi(6),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt (Prawo o zdrowiu zwierząt)(7),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych (rozporządzenie w sprawie inwazyjnych gatunków)(8),
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 576/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie przemieszczania o charakterze niehandlowym zwierząt domowych i uchylające rozporządzenie (WE) nr 998/2003(9),
– uwzględniając art. 227 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Komisja Petycji otrzymała petycje nr 0697/2020, 0744/2020 i 0786/2020, których autorzy wyrażają obawy dotyczące zagrożeń dla dobrostanu i zdrowia dzikich i egzotycznych zwierząt w związku z handlem tymi zwierzętami w UE oraz wzywają do przyjęcia ogólnounijnego wykazu pozytywnego zwierząt, które można trzymać jako zwierzęta domowe;
B. mając na uwadze, że bioróżnorodność stanowi integralną część światowego dziedzictwa; mając na uwadze, że zasada „Jedno zdrowie” odzwierciedla związek między zdrowiem ludzi, zwierzętami i środowiskiem; mając na uwadze, że z dostępnych informacji wynika, iż źródłem pandemii COVID-19 mogły być zwierzęta(10), co pokazuje, że handel zwierzętami egzotycznymi wymaga większej uwagi, ponieważ wiąże się z poważnymi zagrożeniami dla zdrowia całej populacji;
C. mając na uwadze, że 70 % czynników chorobotwórczych powodujących choroby u ludzi jest pochodzenia zwierzęcego i że choroby te, nazywane zoonozami, mogą być przenoszone przez zwierzęta domowe lub dzikie(11); mając na uwadze, że handel dziką fauną i florą intensyfikuje kontakty między ludźmi a dziką fauną i florą oraz jest istotnym czynnikiem potencjalnego wystąpienia efektu rozlewania się, czyli rozprzestrzeniania się chorób wirusowych, w tym nowych chorób, wśród ludzi;
D. mając na uwadze, że według szacunków w Europie ponad 100 mln zwierząt jest trzymanych jako zwierzęta domowe, włącznie z małymi ssakami, ptakami, gadami, rybami i płazami(12); mając na uwadze, że wiele z tych gatunków chwyta się w środowisku naturalnym, co zubaża naturalne populacje;
E. mając na uwadze, że dzikie gatunki mają szczególne potrzeby i doświadczają poważnych cierpień podczas chwytania, transportu i przebywania w niewoli; mając na uwadze, że zgodnie z najnowszymi danymi znaczna liczba dzikich i egzotycznych zwierząt pada w pierwszym roku od stania się zwierzętami domowymi, przy czym przyczyną śmierci zdecydowanej większości z nich są uduszenie, choroba, głód i odwodnienie podczas transportu, co również odnotowano w Programie Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska;
F. mając na uwadze, że należy pilnie zwrócić uwagę społeczeństwa na dobrostan dzikich i egzotycznych zwierząt trzymanych jako zwierzęta domowe, w tym na niepokojące problemy zdrowotne, behawioralne i weterynaryjne;
G. mając na uwadze, że według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) co czwarty gatunek ssaków, co ósmy gatunek ptaków i co trzeci gatunek płazów jest poważnie zagrożony wyginięciem; mając na uwadze, że dobrze udokumentowane dowody potwierdzają, że handel egzotycznymi zwierzętami domowymi jest jednym z głównych zagrożeń dla przetrwania tych gatunków;
H. mając na uwadze, że inwazyjne gatunki obce są jedną z pięciu głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej zarówno w Europie, jak i na świecie; mając na uwadze, że według szacunków Komisji koszty kontroli szkód powodowanych przez gatunki inwazyjne w UE i zarządzania nimi wynoszą 12 mld EUR rocznie; mając na uwadze, że szereg państw członkowskich narusza prawo UE, ponieważ nadal nie ustanowiły w pełni funkcjonującego systemu nadzoru i kontroli umożliwiającego monitorowanie inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii, w związku z czym Komisja wszczęła przeciwko nim postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego;
I. mając na uwadze, że wiele dzikich i egzotycznych zwierząt trzymanych jako zwierzęta domowe stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi ze względu na ich naturalne zachowanie charakteryzujące się agresywnością lub drapieżnością, pogarszane przez stres, na który są narażone w niewoli;
J. mając na uwadze, że przepisy krajowe nakładające ograniczenia na trzymanie egzotycznych zwierząt domowych różnią się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich i w niektórych przypadkach są sprzeczne, co bardzo utrudnia państwom członkowskim spójne działania w tej dziedzinie na szczeblu europejskim, a ponadto istnieją luki w obowiązujących przepisach krajowych dotyczących egzotycznych zwierząt domowych(13); mając na uwadze, że przepisy prawa mogą zakazywać trzymania niektórych gatunków zwierząt (wykaz negatywny lub czarna lista) albo zezwalać na trzymanie tylko niektórych gatunków (wykaz pozytywny lub biała lista), przy czym wykaz negatywny jest najczęściej stosowanym systemem regulującym trzymanie egzotycznych zwierząt domowych;
K. mając na uwadze, że obecna sytuacja utrwala istniejące bariery, skutkuje fragmentacją jednolitego rynku Unii i pogłębia różnice między państwami członkowskimi, które mają pozytywny wykaz w swoich przepisach, a państwami, które go nie stosują; mając ponadto na uwadze, że nawet wykazy pozytywne różnią się w niektórych państwach członkowskich i w innych państwach, w tym w takich kwestiach jak wykaz gatunków, różne poziomy ochrony lub różnice w sposobie przeprowadzania oceny ryzyka;
L. mając na uwadze, że podejście oparte na wykazie negatywnym jest z natury reaktywne i najmniej ostrożnościowe, ponieważ każde zwierzę nieujęte w takim wykazie może być w sposób dorozumiany trzymane, co wymaga wydłużania wykazu; mając na uwadze, że gatunki w handlu nieustannie zmieniają się w zależności od aktualnych trendów, w związku z czym każdy wykaz negatywny wymaga regularnej aktualizacji;
M. mając na uwadze, że naukowcy z niepokojem zwracają uwagę, iż unijny wykaz zakazanych inwazyjnych gatunków obcych, zawarty w rozporządzeniu w sprawie gatunków inwazyjnych, jest nieodpowiedni do tego, aby poradzić sobie ze skalą zagrożeń, jakie inwazyjne gatunki obce stwarzają dla różnorodności biologicznej UE;
N. mając na uwadze, że brak ogólnounijnego pozytywnego wykazu zwierząt, które można trzymać jako zwierzęta domowe, szkodzi dobrostanowi i zdrowiu zarówno ludzi, jak i zwierząt, a także stanowi zagrożenie dla różnorodności biologicznej;
O. mając na uwadze, że do poprawy skuteczności wykazu pozytywnego i zwiększenia dobrostanu zarówno zwierzęcia domowego, jak i właściciela niezbędny byłby odpowiedni poziom wiedzy na temat odpowiedzialnego trzymania zwierząt domowych;
P. mając na uwadze, że 19 państw członkowskich poparło stanowisko w sprawie nowych unijnych ram prawnych dotyczących ogólnounijnego pozytywnego wykazu zwierząt, które można trzymać jako zwierzęta domowe, przedstawione w imieniu Cypru, Litwy, Luksemburga i Malty na posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa 24 maja 2022 r.;
1. ponownie podkreśla, że najwyższy priorytet należy nadać zapobieganiu jako działaniu najbardziej opłacalnemu, humanitarnemu i przyjaznemu dla środowiska; wskazuje, że UE musi wykorzystać okazję do uwzględnienia w swoich strategiach wniosków z pandemii COVID-19; podkreśla, że Komisja odgrywa ważną rolę, koordynując i wspierając podejście „Jedno zdrowie” w UE;
2. podkreśla, że handel egzotycznymi zwierzętami może stanowić zagrożenie nie tylko dla dobrostanu zwierząt, ale również dla zdrowia ludzkiego ze względu na możliwość występowania chorób odzwierzęcych, w związku z czym UE musi ustanowić spójne przepisy, które będą zapobiegać potencjalnym chorobom tego rodzaju, mogącym powodować problemy związane ze zdrowiem publicznym;
3. przypomina, że handel egzotyczną dziką fauną i florą, jak już się okazało, może prowadzić do spadku różnorodności biologicznej, zarówno w siedlisku, z którego pochodzi gatunek, jak i w ekosystemach Unii; podkreśla, że europejska polityka handlowa musi gwarantować, że praktyki w handlu zwierzętami domowymi nie będą narażać na szwank dobrostanu dzikich i egzotycznych zwierząt ani nie będą przyczyniać się do utraty różnorodności biologicznej, oraz że trzymanie takich zwierząt jako zwierząt domowych nie będzie zagrażać dobrostanowi zwierzęcia ani jego właściciela;
4. wyraża zaniepokojenie, że obowiązujące w państwach członkowskich przepisy dotyczące handlu dzikimi i egzotycznymi zwierzętami oraz ich trzymania są rozdrobnione i niespójne, często nie obejmują całego królestwa zwierząt, ponieważ dotyczą głównie ssaków, a pomijają duże grupy ptaków, gadów, płazów, owadów i ryb ozdobnych, które są obecnie często przedmiotem handlu zwierzętami domowymi, a także jest zaniepokojony, że w przypadku wypuszczenia tych zwierząt na wolność mogą one stwarzać zagrożenie dla rodzimych gatunków i ekosystemów;
5. podkreśla, że niespójne przepisy utrudniają gromadzenie dokładnych danych; podkreśla, że w unijnych bazach danych, które mają umożliwiać śledzenie handlu zwierzętami w państwach członkowskich i między nimi, nie rejestruje się źródeł pochodzenia zwierząt, a CITES dotyczy jedynie stosunkowo niewielkiego odsetka gatunków zwierząt wymienionych w załącznikach do konwencji;
6. podkreśla, że kilka państw europejskich wprowadziło już wykazy pozytywne, oparte na szeregu kryteriów, takich jak dobrostan zwierząt, środowisko, zdrowie ludzi, wymogi dotyczące hodowli i pomieszczeń, w których zwierzęta są trzymane, oraz zasada ostrożności; wyraża ponadto zadowolenie, że kilka innych państw opracowuje wykazy pozytywne lub prowadzi badania nad wykazami pozytywnymi;
7. zauważa z ubolewaniem, że przepisy prawa UE są obecnie niewystarczające do tego, by rozwiązać problem dobrostanu zwierząt, zdrowia i bezpieczeństwa publicznego oraz ryzyka inwazyjności związanego z handlem dzikimi i egzotycznymi zwierzętami oraz ich trzymaniem jako zwierząt domowych; podkreśla, że unijnego prawa o zdrowiu zwierząt nie opracowano z myślą o handlu egzotycznymi zwierzętami domowymi i żaden z aktów ustawodawczych UE dotyczących dobrostanu zwierząt nie reguluje dobrostanu zwierząt trzymanych i sprzedawanych jako zwierzęta domowe na jednolitym rynku UE;
8. podkreśla, że wykaz pozytywny jest zwykle krótszym, odrębnym wykazem, który ma charakter ostrożnościowy i zapewnia jasność co do tego, które gatunki można trzymać w danym kraju; zauważa, że wykaz pozytywny jest też znacznie łatwiej zaktualizować niż wykaz negatywny, ponieważ trzymanie wszystkich gatunków niewymienionych w wykazie jest a priori zakazane, dzięki czemu prawodawstwo na szczeblu europejskim jest prostsze, a koszty administracyjne niższe; podkreśla, że badania podejścia opartego na wykazie pozytywnym dowodzą jego skuteczności, jeśli chodzi o ograniczanie handlu dzikimi i egzotycznymi zwierzętami oraz zwiększanie świadomości społecznej(14);
9. rozważa zalety europejskiego wykazu pozytywnego, który regulowałby handel dzikimi i egzotycznymi zwierzętami oraz ograniczał ich trzymanie jako zwierząt domowych, za czym argumentowano w petycjach otrzymanych przez Komisję Petycji; odnotowuje apel niektórych państw członkowskich o ustanowienie ogólnounijnego wykazu pozytywnego, z uwzględnieniem odpowiednich warunków dobrostanu; wzywa w związku z tym Komisję, aby przeprowadziła ocenę skutków, w której wskaże wartość dodaną oraz wykonalność sporządzenia takiego wykazu, z wykorzystaniem zestawu kryteriów naukowych określi gatunki nadające się na zwierzęta domowe oraz zawrze wnikliwą analizę różnych kryteriów stosowanych już w krajowych wykazach pozytywnych po to, żeby wskazać najskuteczniejsze z nich, możliwe do zastosowania w ogólnounijnym wykazie pozytywnym w oparciu o najlepsze praktyki państw członkowskich, ich dotychczasowe doświadczenia i wyciągnięte wnioski; wzywa Komisję, aby zainicjowała badanie, w którym przeanalizowano by to zagadnienie w kontekście ścisłego i terminowego wdrożenia planu działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą;
10. podkreśla, że pierwszorzędne znaczenie dla ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska ma to, aby wszystkie państwa członkowskie ustanowiły i niezwłocznie wdrożyły skuteczne plany działania dotyczące najbardziej inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii, zapewniające utworzenie w pełni funkcjonujących struktur zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1143/2014, pozwalających przeprowadzać odpowiednie kontrole, które mają zapobiegać niezamierzonemu lub celowemu wprowadzaniu do Unii i rozprzestrzenianiu się w niej inwazyjnych gatunków obcych;
11. zauważa, że trzymanie zwierząt domowych jest regulowane nie na szczeblu UE, lecz na szczeblu krajowym, a niektóre państwa członkowskie sporządziły pozytywne wykazy gatunków zwierząt; podkreśla, że międzynarodowy handel dziką fauną i florą i odpowiednie przepisy regulujące ten handel powinny opierać się na dowodach naukowych;
12. uważa, że przegląd planu działania UE na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi dziką fauną i florą powinien przynieść większą świadomość nielegalnego handlu oraz wywrzeć pozytywny wpływ na dobrostan zwierząt, a także na dobrostan egzotycznych i dzikich zwierząt, które można trzymać jako zwierzęta domowe w UE;
13. podkreśla, że zwierzęta umieszczone w wykazie pozytywnym nie mogą stanowić szczególnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, postępowanie z nimi musi być łatwe i warunki, w jakich są trzymane, muszą zaspokajać podstawowe potrzeby fizjologiczne, etologiczne i ekologiczne tych zwierząt; podkreśla, że żadne egzotyczne lub dzikie gatunki zwierząt nie powinny być umieszczane w wykazie, jeżeli istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na to, że w przypadku ucieczki tych zwierząt lub wypuszczenia ich na wolność byłyby one w stanie przetrwać i w związku z tym stanowiłyby zagrożenie dla rodzimych ekosystemów, gdyż zmieniłyby warunki egzystencji gatunków rodzimych, stając się po uwolnieniu do środowiska naturalnego gatunkami inwazyjnymi;
14. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
Briefing, „Coronavirus and the trade in wildlife” [Koronawirus a handel dziką fauną i florą], Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Analiz Parlamentarnych, 4 maja 2020 r.
Rada UE, dokument przedstawiający stanowisko Cypru, Litwy, Luksemburga i Malty w sprawie nowych ram prawnych UE dotyczących unijnego wykazu pozytywnego dotyczącego trzymania zwierząt domowych, 16 maja 2022 r.
Jak wykazano w badaniu pt. „Analysis of national legislation related to the keeping and sale of exotic pets in Europe” [Analiza przepisów krajowych dotyczących trzymania i sprzedaży egzotycznych zwierząt domowych w Europie], opublikowanym w czerwcu 2020 r. przez Eurogrupę na rzecz Zwierząt.
World Animal Protection, „Think positive – An overview of national and international Positive Lists” [Myśl pozytywnie – przegląd krajowych i międzynarodowych wykazów pozytywnych], wrzesień 2020 r.
Poszanowanie praw człowieka w Egipcie
148k
52k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie poszanowania praw człowieka w Egipcie (2022/2962(RSP))
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Egiptu,
– uwzględniając oświadczenia w sprawie Egiptu złożone przez rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,
– uwzględniając unijną politykę sąsiedztwa i wspólny komunikat z 9 lutego 2021 r. pt. „Odnowione partnerstwo z południowym sąsiedztwem – Nowy program na rzecz regionu śródziemnomorskiego” (JOIN(2021)0002),
– uwzględniając 13. posiedzenie międzyparlamentarne UE–Egipt, które odbyło się 29 września 2022 r.,
– uwzględniając protokół ustaleń między UE, Egiptem i Izraelem w sprawie współpracy związanej z handlem, transportem i wywozem gazu ziemnego do Unii Europejskiej, podpisany w Kairze 15 czerwca 2022 r.,
– uwzględniając najnowsze oświadczenie rzecznika Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka w sprawie Egiptu,
– uwzględniając powszechny okresowy przegląd praw człowieka przeprowadzony przez Radę Praw Człowieka ONZ w odniesieniu do Egiptu w latach 2019–2020,
– uwzględniając oświadczenie Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka z 8 listopada 2022 r., w którym zaapelował o natychmiastowe uwolnienie Alaa Abdela Fattaha,
– uwzględniając wytyczne UE w sprawie kary śmierci, tortur, wolności wypowiedzi, obrońców praw człowieka, przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz praw osób LGBTI,
– uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka z 1989 r.,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, Konwencję o prawach dziecka, a także Arabską kartę praw człowieka, które to akty Egipt ratyfikował,
– uwzględniając konstytucję Egiptu, w szczególności jej art. 52 dotyczący zakazu wszelkiego rodzaju tortur, art. 73 dotyczący wolności zgromadzeń i art. 93 dotyczący wiążącego charakteru prawa międzynarodowego praw człowieka,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Egipt był gospodarzem 27. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (COP27) w Szarm el-Szejk; mając na uwadze, że w związku z tym międzynarodowym wydarzeniem zwrócono uwagę na wewnętrzne represje w Egipcie stosowane, aby stłumić pokojowy i zasadny głos społeczeństwa obywatelskiego;
B. mając na uwadze, że w 2021 r. Egipt zainicjował krajową strategię w dziedzinie praw człowieka i związany z nią dialog krajowy, co oficjalnie służyło poprawie przestrzegania praw człowieka i stworzeniu bardziej inkluzywnego środowiska politycznego; mając na uwadze, że w kwietniu 2022 r. powołano egipski prezydencki komitet ds. ułaskawień i powierzono mu zadanie prowadzenia z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego dochodzeń w sprawach dotyczących więźniów, których sytuacja nie odpowiada międzynarodowym standardom praw człowieka; mając na uwadze, że komitet pominął poważne przeszłe i trwające naruszenia praw człowieka oraz że rok po rozpoczęciu krajowej strategii w dziedzinie praw człowieka i dialogu narodowego w Egipcie nie nastąpiły żadne istotne zmiany; mając na uwadze, że Podkomisja do spraw Politycznych, Praw Człowieka i Demokracji - Sprawy Międzynarodowe i Regionalne, powołana w wyniku układu o stowarzyszeniu między Egiptem a Unią Europejską, stanowi główne ramy rozmów obu stron na temat praw człowieka; mając na uwadze, że następne posiedzenie tej podkomisji odbędzie się 8 grudnia 2022 r. w Kairze;
C. mając na uwadze, że przed organizacją COP27 Egipt nie zmienił żadnego istotnego aktu prawnego, m.in. jeśli chodzi o prawa do wolności wypowiedzi, pokojowych zgromadzeń i zrzeszania się oraz wolność mediów, mimo że zapewnienie przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego jest wspólnym zobowiązaniem zapisanym w priorytetach partnerstwa UE-Egipt i przewidzianym w egipskiej konstytucji; mając na uwadze, że nie zniesiono stanu wyjątkowego, który obowiązuje od 2017 r.; mając na uwadze, że nadal trwają masowe procesy sądowe i masowe aresztowania – dziesiątki tysięcy cywilów stają przed sądami wojskowymi i sądami nadzwyczajnymi ds. bezpieczeństwa państwowego; mając na uwadze, że 8 lipca 2021 r. specjalni sprawozdawcy ONZ ds. prawa do wolności zgromadzania się i zrzeszania się, ds. obrońców praw człowieka i ds. ochrony praw człowieka podczas zwalczania terroryzmu wspólnie wyrazili zastrzeżenia co do egipskiej ustawy o organizacjach pozarządowych z 2019 r., ustawy o zwalczaniu cyberprzestępczości i przestępczości związanej z technologiami informacyjnymi z 2018 r., ustawy o podmiotach terrorystycznych z 2015 r. oraz ustawy o zgromadzeniach publicznych i pokojowych demonstracjach z 2013 r.; mając na uwadze, że według egipskiej Komisji Praw i Wolności w okresie od 1 października do 14 listopada 2022 r. egipski rząd zatrzymał 734 osoby w 18 guberniach;
D. mając na uwadze, że w listopadzie 2022 r. obrońca praw człowieka Alaa Abdel Fattah, który przez większość ostatniego dziesięciolecia był arbitralnie przetrzymywany pod niepotwierdzonymi zarzutami, przerwał prowadzony od kwietnia 2022 r. strajk głodowy, gdy w stanie bliskim śmierci w celi więziennej został na siłę nakarmiony; mając na uwadze, że z chwilą rozpoczęcia COP27 Alaa Abdel Fattah przestał przyjmować płyny; mając na uwadze, że Alaa nadal nie ma możliwości kontaktu ze służbami konsularnymi Zjednoczonego Królestwa, oraz mając na uwadze, że jego prawnikowi odmówiono zezwolenia na odwiedziny; mając na uwadze, że w następstwie nacisków międzynarodowych rodzinie Alaa sporadycznie zezwalano w przeszłości na widzenie z nim;
E. mając na uwadze, że rząd egipski wykluczył niezależne grupy działające na rzecz praw człowieka z udziału w COP27 za pomocą niejawnej procedury rejestracji kontrolowanej przez rząd, w wyniku której wyeliminowano grupy krytyczne wobec rządu egipskiego, poprzez nadmierne ograniczenie wolności pokojowych zgromadzeń poza miejscem konferencji COP27 oraz nieuzasadnione opóźnienia w wydawaniu wiz osobom przyjeżdżającym z zagranicy; mając na uwadze, że tylko niektóre niezależne grupy działające na rzecz praw człowieka i obrończyni praw Sanaa Seif mogły uczestniczyć w konferencji dzięki pomocy organizacji międzynarodowych;
F. mając na uwadze, że obrońcy praw kobiet, osoby LGBTIQ, a także obrońcy praw Koptów są nadal nękani, zastraszani, aresztowani i przetrzymywani; do osób tych należą Patrick George Zaki, którego nadal obowiązuje zakaz podróży i czeka proces przed państwowym sądem nadzwyczajnym, gdyż krytykował politykę rządu wobec chrześcijan koptyjskich, oraz influencerki Haneen Hossam i Mawada Al Adham, które w 2020 r. zostały skazane na trzy i dwa lata więzienia pod sfabrykowanymi zarzutami obrazy moralności, ponieważ beztrosko tańczyły w filmikach na TikToku;
G. mając na uwadze, że na dziewiątym posiedzeniu Rady Stowarzyszenia UE i Egiptu, które odbyło się 20 czerwca 2022 r., oraz w priorytetach partnerstwa na lata 2021–2027 przyjętych 19 czerwca 2022 r. potwierdzono zobowiązanie obu stron do propagowania demokracji, podstawowych wolności i praw człowieka, równości płci i równych szans;
H. mając na uwadze, że Egipt jest od dawna strategicznym partnerem UE, podzielającym cele budowania stabilności, pokoju i dobrobytu w regionie Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu, oraz mając na uwadze, że odgrywa on ważną rolę w utrzymaniu stabilności w regionie; mając na uwadze, że EU jest największym partnerem gospodarczym Egiptu i jego głównym źródłem inwestycji zagranicznych; mając na uwadze, że w czerwcu 2022 r. UE i Egipt przyjęły priorytety partnerstwa w wielu obszarach, obejmujących bezpieczeństwo, zwalczanie terroryzmu i reformę wymiaru sprawiedliwości; mając na uwadze, że Egipt poparł rezolucję ONZ potępiającą aneksję ukraińskich regionów przez Rosję oraz nadal popiera działania UE i społeczności międzynarodowej zmierzające do zakończenia rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie; mając na uwadze, że Egipt wraz z UE i Izraelem podpisał protokół ustaleń, aby ograniczyć import gazu z Rosji w następstwie jej agresji na Ukrainę; mając na uwadze, że Komisja przeznaczyła dla Egiptu 100 mln EUR z Instrumentu na rzecz Żywności i Zwiększania Odporności, aby pomóc mu uporać się z brakami żywności spowodowanymi rosyjską napaścią na Ukrainę;
1. głęboko ubolewa nad utrzymującym się brakiem podstawowych praw i wolności politycznych w Egipcie, w tym w kontekście organizacji COP27 w Szarm el-Szejk; ubolewa, że COP27 nie spowodowała poprawy pod względem poszanowania praw człowieka;
2. z całą stanowczością potępia stosowaną przez władze egipskie cenzurę oraz nękanie i zastraszanie przedstawicieli egipskiego społeczeństwa obywatelskiego, do czego dochodziło nawet w międzynarodowych siedzibach ONZ, a także nową falę aresztowań i zatrzymań w związku z COP27; wyraża poparcie dla rządu Niemiec, który 13 listopada 2022 r. wniósł skargę przeciwko władzom egipskim w związku z nadmierną kontrolą bezpieczeństwa stosowaną wobec uczestników w niemieckim pawilonie na COP27; ubolewa, że niezależnym egipskim organizacjom pozarządowym odmówiono jednorazowej rejestracji na COP27 i że tylko garstce udało się na nią dostać, a to tylko dzięki temu, że organizacje międzynarodowe dały im własne przepustki; ubolewa, że władze egipskie wyselekcjonowały te organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które ich nie krytykują; podkreśla, że społeczności lokalne i organizacje pozarządowe z Synaju – jako uprawnione zainteresowane strony – powinny zostać dopuszczone do udziału w COP27, skoro konferencja odbywała się na tym półwyspie; ubolewa, że Egipt stosował tajne procedury z niejawnymi kryteriami wyboru, aby wykluczyć krytyczne organizacje pozarządowe zajmujące się prawami człowieka; wzywa władze egipskie aby nie podejmowały żadnych środków odwetowych wobec tych egipskich obrońców praw człowieka i działaczy, którzy publicznie wyrażali zaniepokojenie łamaniem praw człowieka przez Egipt podczas COP27;
3. zdecydowanie potępia ciągłe arbitralne i tymczasowe aresztowania dziesiątek tysięcy więźniów sumienia w Egipcie, z których wielu jest przetrzymywanych w nieludzkich warunkach bez dostępu do sprawiedliwego procesu lub podstawowych praw, co udokumentowano w egipskich więzieniach politycznych w Wadi an-Natrun i Badr; zauważa, że w kwietniu 2022 r. prezydencki komitet ds. ułaskawień zwolnił lub ułaskawił niewielki odsetek więźniów politycznych w Egipcie, a mianowicie z arbitralnego aresztu tymczasowego zwolniono od 800 do 1000 więźniów; podkreśla, że według egipskich organizacji pozarządowych i Amnesty International od tego czasu co najmniej 1953 Egipcjan zostało arbitralnie aresztowanych i jest przetrzymywanych;
4. apeluje do władz egipskich, aby natychmiast uwolniły następujące osoby: Mohamed „Oxygen” Ibrahim, Mohamed Adel, Alaa Abdel Fattah, troje prawników uhonorowanych w 2020 r. nagrodą za obronę praw człowieka Rady Izb Adwokackich i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej, a mianowicie Ibrahim Metwally Hegazy, Mohamed El Baqer i Hoda Abdelmoniem, a także Ezzat Ghoneim, Ahmed Amasha, Abdel Moneim Aboul Fotouh, Mohamed El Kassas, Ziad Abu El Fadl, Aisha El Shater, Mohamed Abo Houraira, Manal Agrama, Marwa Arafa, Hala Fahmy, Safaa El Korbagy, Tawfik Ghanim, Seif Thabit, Safwan Thabit, Sherif al Rouby, Anas El-Beltagy, Ahmed Douma, Mohamed Adel Fahmy, Nermin Hussein, Haneen Hossam, Mawadda el-Adham, Ismail Iskandarani, Seif Fateen, Hisham Genena, Omar Mohammed Ali, Aymen Moussa, Omar el Hout, Ahmed Moussa Abd El Khaleq i Ahmed Fayez oraz wiele innych osób niesłusznie przetrzymywanych; podkreśla, że te kobiety i ci mężczyźni to egipscy obrońcy praw człowieka, dziennikarze, pokojowi aktywiści, politycy, influencerki lub biznesmeni, którzy odmówili sprzedaży majątku wojsku; wzywa władze egipskie, aby zniosły zakaz podróżowania, któremu podlegają Patrick George Zaki i Mahinour Al-Masry;
5. apeluje do władz egipskich o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie obrońcy praw człowieka i pokojowego aktywisty, mającego obywatelstwo brytyjskie i egipskie Alaa Abdela Fattaha, laureata nagrody Deutsche Welle i Reporterów bez Granic, który jest arbitralnie przetrzymywany przez większość ostatniego dziesięciolecia pod bezpodstawnymi zarzutami w związku z pokojowymi i zasadnymi apelami o więcej praw i wolności, a którego przypadek zdecydowanie nie jest odosobniony, oraz nalega na pozwolenie mu na szybki wyjazd do Zjednoczonego Królestwa; podkreśla, że zarówno kanclerz Niemiec Olaf Scholz, jak i prezydent Francji Emmanuel Macron wezwali do jego uwolnienia;
6. ponownie z całą mocą potępia powszechne stosowanie tortur przez egipski aparat bezpieczeństwa; przypomina, że egipska rewolucja 25 stycznia 2011 r. rozpoczęła się w wyniku publicznego oburzenia na bezkarność policji, między innymi w związku z torturowaniem i zamordowaniem blogera Khaleda Saida; apeluje do Egiptu o pełną współpracę z władzami włoskimi w postępowaniu w sprawie zamordowania włoskiego doktoranta Giulio Regeniego, który, torturowany przez funkcjonariuszy sił bezpieczeństwa, zmarł w 2016 r.; ponawia w szczególności apel o powiadomienie generała Tarika Sabira, pułkownika Athara Kamela Mohameda Ibrahima, pułkownika Uhsama Helmiego i majora Magdiego Ibrahima Abdelala Sharifa o postępowaniu sądowym prowadzonym przeciwko nim we Włoszech; z całą stanowczością potępia tortury ze skutkiem śmiertelnym, którym poddano ekonomistę Aymana Hadhouda – przetrzymywany przez funkcjonariuszy sił bezpieczeństwa po uprowadzeniu w związku z krytyką polityki gospodarczej, zmarł on 5 marca 2022 r.; głęboko ubolewa, że egipska prokuratura nie zarządziła niezależnej autopsji ani nie prowadzi wiarygodnego postępowania;
7. wzywa Egipt, aby uwolnił wszystkich 21 dziennikarzy, którzy obecnie są więzieni tylko dlatego, że wykonywali swoją pracę, co zostało udokumentowane przez Reporterów bez Granic i Komitet Ochrony Dziennikarzy; podkreśla prawo wszystkich Egipcjan do dostępu do informacji bez cenzury rządowej; odnotowuje decyzję, podjętą pod presją na początku COP27, o zezwoleniu na dostęp do niektórych stron internetowych należących do organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka i do niezależnych gazet, np. Medium, Mada Masr czy Human Rights Watch; zaznacza jednak, że takie strony internetowe powinny być zawsze dostępne dla Egipcjan, również po konferencji;
8. w związku z tym apeluje do władz egipskich o uwolnienie wszystkich następujących dziennikarzy przetrzymywanych od listopada 2022 r.: Khaled Abdelwahab Radwan, Ahmed Fayez, Alaa Abdel Fattah, Ismail Alexandrani, Mohamed Ibrahim (vel Mohamed Oxygen), Ahmed Allaam, Hamdi al-Zaeem, Tawfik Ghanem, Rabie al-Sheikh, Adallah Shusha, Khaled Sahloob, Bahaa al-Din Ibrahim Nemat Allah, Hisham Abdel Aziz, Mohamed Said Fahmy, Badr Mohamed Badr, Raouf Ebeid, Mostafa Saad, Mohamed Mostafa Moussa, Mahmoud Saad Diab oraz Amr Shnin;
9. wzywa władze egipskie, aby położyły kres dyskryminacji i zagwarantowały wszystkim Egipcjanom, niezależnie od ich wyznania lub przekonań, rzeczywistą równość wobec prawa i w praktyce, zgodnie z konstytucją; zwraca uwagę na utrzymującą się od dawna dyskryminację mniejszości, takich jak mniejszość koptyjska i wyznawcy bahaizmu; apeluje do Egiptu o przegląd praw dotyczących bluźnierstwa, aby zapewnić wolność sumienia i prawa mniejszości religijnych;
10. apeluje do Egiptu, aby przestrzegał podstawowych standardów międzynarodowych dotyczących wolności zrzeszania się i uchylił represyjną ustawę nr 149/2019 o organizacjach pozarządowych, która podporządkowuje całą działalność kontroli rządowej; podziela zastrzeżenia wyrażone przez ekspertów ONZ ds. praw człowieka co do egipskiego arsenału prawnego służącego ograniczaniu wolności zrzeszania się, wypowiedzi i prasy oraz prawa do pokojowych zgromadzeń pod pretekstem walki z terroryzmem; apeluje do Egiptu o nowelizację lub uchylenie ustawy o zwalczaniu cyberprzestępczości i przestępczości związanej z technologiami informacyjnymi z 2018 r., ustawy o podmiotach terrorystycznych z 2015 r. oraz ustawy o zgromadzeniach publicznych i pokojowych demonstracjach z 2013 r.; po raz kolejny wzywa władze egipskie, aby zamknęły sprawę 173/2011, znaną jako „sprawa finansowania zagranicznego”, oraz zniosły wszystkie zakazy podróży i blokady aktywów nałożone na 31 pracowników organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka;
11. wzywa parlament Egiptu, aby przyspieszył uchwalenie kompleksowej ustawy o przemocy wobec kobiet, szczególnie o zabójstwach honorowych; wzywa władze egipskie, aby ponownie wyraziły sprzeciw wobec okaleczania żeńskich narządów płciowych oraz skutecznie ścigały tych, którzy nadal to praktykują; zaleca władzom Egiptu wzmocnienie współpracy z UE w poszukiwaniu nowych sposobów dalszej ochrony kobiet przed wykorzystywaniem seksualnym oraz przed przemocą ze względu na płeć; z całą możliwą mocą potępia zabójstwa ze względu na płeć;
12. wzywa władze egipskie, aby zaprzestały aresztowań i ścigania za stosunki seksualne za obopólną zgodą między osobami dorosłymi, w tym stosunki między osobami tej samej płci lub stosunki oparte na ekspresji płciowej, oraz aby natychmiast uwolniły osoby LGBTIQ+, które pozostają arbitralnie przetrzymywane, często w nieludzkich warunkach;
13. z zadowoleniem przyjmuje wprowadzone niedawno w prawie egipskim zmiany dotyczące pracy dzieci i małżeństw dzieci; wzywa jednak władze Egiptu, aby jeszcze bardziej zaostrzyły stosowanie przepisów dotyczących małżeństw dzieci oraz umocniły systemy szkolnictwa i publiczne służby ochrony dzieci, które zapobiegają znęcaniu się nad dziećmi i reagują na takie przypadki, tak aby zapewnić dodatkową ochronę dzieci przed tymi zjawiskami;
14. apeluje do Egiptu o zniesienie kary śmierci, a także ogłoszenie ze skutkiem natychmiastowym moratorium na jej stosowanie; ubolewa, że w ostatnim dziesięcioleciu Egipt znalazł się w gronie państw należących do największych winowajców, jeśli chodzi o stosowanie kary śmierci, także wobec młodocianych przestępców;
15. ponawia apel do wszystkich państw członkowskich UE i do delegatury UE o udział w procesach egipskich i zagranicznych obrońców praw człowieka, dziennikarzy i związkowców oraz do odwiedzania ich w miejscach, w których są przetrzymywani;
16. apeluje do państw członkowskich UE, aby na forum Rady Praw Człowieka ONZ popierały mechanizm monitorowania i zgłaszania poważnych naruszeń praw człowieka w Egipcie; przypomina, że UE powinna uwzględniać kwestie praw człowieka we wszystkich rozmowach na wysokim szczeblu z egipskimi urzędnikami, w tym na forum Rady Stowarzyszenia UE–Egipt; wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, aby uwypuklały wzajemne powiązania między rozwojem demokratycznym a wzrostem gospodarczym; wzywa ONZ, aby ustanowiła kryteria dla krajów goszczących dotyczące dostępu społeczeństwa obywatelskiego i wolności słowa podczas przyszłych posiedzeń COP i podobnych konferencji ONZ;
17. ponawia apel o przeprowadzenie dogłębnego i kompleksowego przeglądu stosunków UE z Egiptem w świetle bardzo ograniczonych postępów pod względem przestrzegania praw człowieka w Egipcie oraz tłumienia przez ten kraj sprzeciwów pomimo stałego poparcia ze strony partnerów europejskich; wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, aby publicznie zajął zdecydowane stanowisko co do tego, że Egipt musi uwolnić więźniów politycznych, poczynić konkretne postępy pod względem praw człowieka, zaprzestać tortur i zbadać ich stosowanie oraz zaprzestać masowego nadużywania aresztowań tymczasowych i zakazów podróży w celu tłumienia rzeczywistych lub wyimaginowanych protestów, i są to niezbędne warunki poprawy stosunków i współpracy UE z Egiptem; ponownie wzywa państwa członkowskie UE, aby rozważyły przyjęcie ukierunkowanych sankcji wobec osób najbardziej odpowiedzialnych za brutalne represje w tym kraju; apeluje o większą przejrzystość wszystkich form wsparcia finansowego lub szkoleń oferowanych Egiptowi przez UE, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Europejski Bank Inwestycyjny;
18. apeluje do wszystkich państw członkowskich UE o pełne stosowanie się do konkluzji Rady UE z 21 sierpnia 2013 r., w których zapowiedziano zawieszenie pozwoleń na eksport wszelkiego sprzętu wykorzystywanego do represji wewnętrznych, w tym technologii służących inwigilacji używanych do śledzenia dysydentów;
19. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządowi Arabskiej Republiki Egiptu.
Przestrzeganie praw człowieka w związku z pucharem świata FIFA w Katarze
162k
53k
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w Katarze (2022/2948(RSP))
– uwzględniając konkluzje Rady z 20 czerwca 2022 r. w sprawie partnerstwa strategicznego z państwami Zatoki Perskiej,
– uwzględniając wspólny komunikat Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Komisji z 18 maja 2022 r. w sprawie partnerstwa strategicznego z Zatoką Perską (JOIN(2022)0013),
– uwzględniając 4. rundę dialogu UE–Katar na temat praw człowieka przeprowadzoną 12 września 2022 r. w Brukseli,
– uwzględniając umowę o współpracy między UE a Katarem z 7 marca 2018 r.,
– uwzględniając Międzynarodową konwencję ONZ o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin z 18 grudnia 1990 r.,
– uwzględniając komunikat Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej (FIFA) z 2 grudnia 2010 r. dotyczący wyboru Kataru na gospodarza Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2022 r.,
– uwzględniając ustawy nr 17, 18 i 19 przyjęte przez rząd Kataru w 2020 r. w sprawie swobody przemieszczania się i płacy minimalnej dla pracowników migrujących,
– uwzględniając sprawozdanie Human Rights Watch z 24 października 2022 r. pt. „Qatar: Security Forces Arrest, Abuse LGBT People” [Katar: zatrzymywanie i niegodziwe traktowanie osób LGBT przez służby bezpieczeństwa],
– uwzględniając art. 285 katarskiego kodeksu karnego oraz katarską ustawę nr 17 z 2002 r. o ochronie społeczeństwa,
– uwzględniając Konwencję ONZ z 1984 r. w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,
– uwzględniając wytyczne UE w sprawie kary śmierci,
– uwzględniając sprawozdanie z postępów w realizacji programu współpracy technicznej między rządem Kataru a Międzynarodową Organizacją Pracy (MOP) z 31 października 2022 r.,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, który Katar ratyfikował 21 maja 2018 r.,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Kataru, w szczególności rezolucję z 21 listopada 2013 r. w sprawie sytuacji pracowników migrujących w Katarze(1),
– uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Katar jest pierwszym w regionie gospodarzem mistrzostw świata w piłce nożnej; mając na uwadze, że w 2010 r. FIFA przyznała Katarowi organizację mistrzostw świata, nie przeprowadziwszy wcześniej procesu należytej staranności w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska i nie ustanowiwszy warunków ochrony pracowników migrujących; mając na uwadze, że Katar wygrał proces przyznawania praw do organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej, co spotkało się z uzasadnionymi zarzutami przekupstwa i korupcji i doprowadziło do postępowania sądowego;
B. mając na uwadze, że według szacunków w Katarze pracuje ponad 2 mln obcokrajowców, co stanowi blisko 94 % siły roboczej tego kraju; mając na uwadze, że migranci są przede wszystkim zatrudniani w budownictwie, w usługach i przy pracach domowych; mając na uwadze, że według doniesień w tych sektorach dochodziło do naruszeń praw pracowniczych; mając na uwadze, że te liczby sprawiają, że stosunek pracowników migrujących do ludności krajowej w Katarze jest najwyższy na świecie;
C. mając na uwadze, że aby podjąć pracę w Katarze, wielu pracowników zadłużyło się u firm rekrutacyjnych, które nielegalnie pobierały od nich opłaty, oraz wielu z nich doświadczyło kradzieży wynagrodzenia i pracowało w nieludzkich warunkach, m.in. w ekstremalnym upale, które to warunki narażały ich na ryzyko choroby, obrażeń ciała i śmierci;
D. mając na uwadze, że według doniesień tysiące pracowników migrujących zmarło, a o wiele więcej zostało rannych podczas prac budowlanych związanych z mistrzostwami świata w Katarze;
E. mając na uwadze, że według MOP niektóre przedsiębiorstwa europejskie odmówiły zaangażowania we wspólne komitety, których celem jest zgromadzenie przedstawicieli kierownictwa i pracowników, aby omawiać konflikty w miejscu pracy, zapobiegać im i rozwiązywać je;
F. mając na uwadze, że przed reformami uchwalonymi w Katarze Międzynarodowa Konfederacja Związków Zawodowych (ITUC) złożyła w 2014 r. skargę przeciwko Katarowi do MOP w związku z nieprzestrzeganiem przez Katar konwencji dotyczącej pracy przymusowej lub obowiązkowej z 1930 r. oraz konwencji dotyczącej inspekcji pracy z 1947 r.; mając na uwadze, że według ITUC przepisy w Katarze zostały zmienione i kraj ten nadal czyni postępy we wdrażaniu tych zmian;
G. mając na uwadze, że Katar jest pierwszym krajem w Radzie Współpracy Państw Zatoki (RWPZ), który otworzył biuro ds. projektów MOP; mając na uwadze, że Katar podpisał szereg porozumień z MOP, organizacjami ONZ i państwami członkowskimi UE, np. protokół ustaleń ze Szwecją w styczniu 2020 r. i z Francją w marcu 2022 r., w celu poprawy praw pracowniczych; mając na uwadze, że w ciągu pięciu lat przed Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w 2022 r. MOP odnotowała wymierne postępy, zwłaszcza w zakresie zarządzania migracją zarobkową, egzekwowania prawa pracy i dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienia głosu pracowników i dialogu społecznego; mając na uwadze, że według MOP przystępowanie pracowników migrujących do związków zawodowych i ich zakładanie przez pracowników migrujących wciąż jest nielegalne;
H. mając na uwadze, że dawniej pracownicy w Katarze musieli uzyskać od swoich pracodawców zezwolenie na zmianę pracy lub opuszczenie kraju; mając na uwadze, że wymogi te stanowiły najbardziej problematyczny element systemu sponsorowania kafala, ponieważ nadmiernie uzależniły pracowników od pracodawców, a tym samym stworzyły okazję do wyzysku i pracy przymusowej; mając na uwadze, że w wyniku tych zmian Ministerstwo Pracy zatwierdziło około 420 tys. wniosków pracowników migrujących o zmianę miejsca pracy w ciągu dwóch lat od wprowadzenia tych reform; mając jednak na uwadze, że wielu pracowników nadal ma problemy ze zmianą pracy, ponieważ narażeni są m.in. na odwet ze strony pracodawców;
I. mając na uwadze, że w marcu 2021 r. Katar stał się pierwszym krajem w regionie Zatoki Perskiej, który przyjął niedyskryminującą płacę minimalną; ma ona zastosowanie do wszystkich pracowników, wszystkich narodowości, we wszystkich sektorach, w tym do pracowników domowych; mając na uwadze, że według MOP od czasu wprowadzenia nowych przepisów łącznie 13 % siły roboczej, tj. 280 tys. osób, podniesiono wynagrodzenia do nowego progu płacy minimalnej;
J. mając na uwadze, że nowe przepisy zapewniają pracownikom w Katarze większą ochronę przed udarem cieplnym;
K. mając na uwadze, że Katar podjął kroki, aby poprawić dostęp pracowników do wymiaru sprawiedliwości, tworząc w tym celu nową platformę internetową umożliwiającą pracownikom składanie skarg oraz nowe sądy pracy w celu rozstrzygania sporów;
L. mając jednak na uwadze, że według doniesień w Katarze i innych państwach RWPZ nadal stosowane są niektóre praktyki dyskryminacyjne związane z pracownikami zagranicznymi, takie jak arbitralne potrącenia z wynagrodzeń i niewypłacanie wynagrodzeń oraz zatrzymywanie dokumentów podróży;
M. mając na uwadze, że art. 285 katarskiego kodeksu karnego przewiduje karę do siedmiu lat pozbawienia wolności za pozamałżeńskie stosunki seksualne, w tym za stosunki seksualne między osobami tej samej płci; mając na uwadze, że arbitralne aresztowania osób LGBTQ+ miała uzasadniać ustawa nr 17 z 2002 r. o ochronie społeczeństwa, która według Human Rights Watch zezwala na tymczasowe aresztowanie na okres do sześciu miesięcy bez postawienia zarzutów i procesu sądowego, jeżeli „istnieją uzasadnione powody, by sądzić, że oskarżony mógł popełnić przestępstwo”, w tym „naruszenie moralności publicznej”, co prowadzi do częstych nadużyć wobec osób LGBTQ+; mając na uwadze publiczną homofobiczną wypowiedź ambasadora mundialu w Katarze; mając na uwadze, że siedem federacji piłkarskich, w tym z UE, postanowiło, że ich zawodnicy mogą założyć tęczową opaskę z napisem „OneLove”; mając jednak na uwadze, że FIFA postanowiła, że zawodnicy mogą otrzymać żółtą kartkę lub zostać zdyskwalifikowani za pokazanie tej opaski, ponieważ jest to rzekomo oświadczenie polityczne;
N. mając na uwadze, że w 2016 r. FIFA podpisała Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, które zmuszają FIFA do powstrzymania się od ingerencji w prawa człowieka i do naprawy negatywnych skutków jej działań w dziedzinie praw człowieka;
O. mając na uwadze, że w czasach braku bezpieczeństwa i poważnych wyzwań dla międzynarodowego porządku opartego na zasadach zarówno w Europie, jak i w rejonie Zatoki Perskiej, a także w obliczu skutków rosyjskiej agresji na Ukrainę i pandemii COVID-19 oraz pilnej konieczności transformacji ekologicznej i cyfrowej UE może wiele zyskać na silniejszym i bardziej strategicznym partnerstwie z RWPZ i jej państwami członkowskimi, w tym Katarem; mając na uwadze, że w 2021 r. przywrócono stosunki dyplomatyczne między Katarem a Arabią Saudyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Bahrajnem i Egiptem;
P. mając na uwadze, że podpisana w 2018 r. umowa o współpracy między UE a Katarem zapewnia ramy konsultacji politycznych i sektorowych w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania; mając na uwadze, że Katar jest ważnym partnerem UE, a stosunki między UE a Katarem obejmują wiele ważnych obszarów; mając na uwadze, że Katar ma do odegrania kluczową rolę we wdrażaniu europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego; mając na uwadze, że kontakty między UE a Katarem znacznie się ożywiły, co doprowadziło do otwarcia delegatury UE w Dosze w 2022 r.; mając na uwadze, że Katar był współwnioskodawcą rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z lutego 2022 r. wzywającej Rosję do wycofania się z Ukrainy i głosował za rezolucjami potępiającymi rosyjską inwazję na Ukrainę;
Q. mając na uwadze, że 12 września 2022 r. odbył się czwarty dialog dotyczący praw człowieka między UE a Katarem; mając na uwadze, że dialog dotyczący praw człowieka to kluczowy moment zaangażowania się na rzecz propagowania praw człowieka;
1. ubolewa nad śmiercią tysięcy pracowników migrujących i obrażeniami doznanymi przez pracowników podczas przygotowań do mistrzostw świata; składa kondolencje rodzinom tych pracowników i domaga się rozliczenia;
2. apeluje do Kataru o pełne wdrożenie nowych przepisów chroniących prawa pracowników oraz zlikwidowanie istniejących nadal elementów systemu sponsorskiego kafala, takich jak kary dla pracowników za ucieczkę;
3. podkreśla, że w stosunkach z Katarem UE stara się wspierać prawa człowieka, w tym kwestie poruszane w kontekście mundialu; jest zaniepokojony doniesieniami, że setki tysięcy pracowników migrujących nadal doświadczają dyskryminacyjnych przepisów i praktyk w Katarze; ubolewa nad brakiem przejrzystości i wyraźnym brakiem odpowiedzialnej oceny ryzyka, która charakteryzowała przyznanie Katarowi w 2010 r. organizacji piłkarskich mistrzostw świata; przypomina swoje długoletnie stanowisko, że FIFA jest przeżarta szeroko zakrojoną i systemową korupcją, i nadal uważa, że organizacja ta poważnie zaszkodziła wizerunkowi i integralności światowej piłki nożnej mimo prób jej zreformowania, takich jak wprowadzenie wymogów dotyczących praw człowieka;
4. wzywa organy publiczne, federacje i organizacje sportowe, by przy przyznawaniu statusu gospodarza dużych imprez sportowych, a także przy wyborze sponsorów przestrzegały uniwersalnych wartości, takich jak prawa człowieka, demokracja i praworządność; w związku z tym zwraca się o ustanowienie jasnych kryteriów i karty silnych wartości; apeluje, aby przed przyznaniem statusu gospodarza takich dużych imprez sportowych zwrócić szczególną uwagę na ochronę praw pracowniczych, równość i niedyskryminację, a także opracować niezależne i wiarygodne oceny oddziaływania na środowisko;
5. wzywa państwa członkowskie UE, zwłaszcza te, które mają liczące się krajowe ligi piłkarskie, takie jak Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania, do wywarcia nacisku na UEFA i FIFA, aby ta druga organizacja wdrożyła fundamentalne reformy, a konkretnie wprowadziła demokratyczne i przejrzyste procedury przyznawania organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej oraz rygorystycznie stosowała kryteria dotyczące praw człowieka i zrównoważonego rozwoju względem gospodarzy takich imprez; pilnie apeluje, aby naruszenia praw podstawowych i praw człowieka, zwłaszcza ewidentna systematyczna przemoc ze względu na płeć, stały się wiążącym kryterium wykluczającym przy przyznawaniu organizacji międzynarodowych imprez sportowych, aby chronić sportowców i kibiców oraz położyć kres obłudnemu promowaniu się na sporcie; wzywa do kontynuowania dochodzeń dotyczących przeżartego korupcją systemu przyznawania organizacji mistrzostw świata oraz do pociągnięcia winnych do odpowiedzialności; wzywa państwa członkowskie UE, by zezwoliły na dostęp do zarchiwizowanych informacji dotyczących przyznawania organizacji mistrzostw świata w 2022 r.;
6. uznaje istotny wkład pracowników migrujących w gospodarkę Kataru i Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 2022 r.; wzywa władze Kataru do przeprowadzenia pełnego dochodzenia w sprawie śmierci pracowników migrujących, poświadczenia zgonów pracowników migrujących, a także do zapewnienia rodzinom odszkodowań w razie śmierci pracownika spowodowanej warunkami pracy; popiera wysiłki Kataru na rzecz poprawy warunków pracy i poszanowania praw tych pracowników, o które postulowała społeczność międzynarodowa; apeluje o pełne wdrożenie przyjętych reform; z zadowoleniem przyjmuje współpracę Kataru z MOP; wzywa Katar do dalszej współpracy z MOP w kwestii reform; podkreśla, że odpowiedzialność przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw europejskich, wymaga poszanowania praw pracowniczych i tych samych standardów należytej staranności co te obowiązujące w UE;
7. odnotowuje jednak, że MOP i ITUC uznają reformy podjęte w Katarze za wzór dla regionu Zatoki Perskiej;
8. podkreśla, że ofiary naruszeń praw człowieka mają prawne możliwości dochodzenia sprawiedliwości i pociągania do odpowiedzialności przedsiębiorstw z siedzibą w UE zgodnie z przepisami dotyczącymi należytej staranności obowiązującymi w niektórych państwach członkowskich; odnotowuje trwające na szczeblu UE prace nad dyrektywą w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, która jeszcze bardziej rozszerzy takie możliwości prawne; uważa, że odnośne przedsiębiorstwa nie wywiązały się w pełni z obowiązków wynikających z dyrektywy 2014/95/UE(2) oraz z obowiązków wynikających z uznanych na szczeblu międzynarodowym konwencji dotyczących praw człowieka;
9. zdecydowanie potępia udział przedsiębiorstw europejskich we wszelkim łamaniu praw pracowników migrujących, polegający na tym, że przedsiębiorstwa te powodowały łamanie praw, przyczyniały się do niego lub korzystały na nim, w szczególności w sektorze budowlanym i finansowym, podczas przygotowań do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2022 r.;
10. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że według MOP rząd Kataru wypłacił 320 mln USD ofiarom nadużyć płacowych za pośrednictwem Funduszu Wsparcia i Ubezpieczeń Pracowników; ubolewa jednak, że fundusz zaczął funkcjonować dopiero w 2018 r., w wyniku czego miliony pracowników i ich rodzin pozostają poza zasięgiem jego stosowania; wzywa Katar do przeprowadzenia gruntownego przeglądu standardów gromadzenia danych i prowadzenia dochodzeń w przypadkach obrażeń lub zgonów związanych z pracą; wzywa do rozszerzenia funduszu w celu objęcia nim wszystkich ofiar od początku prac przygotowawczych do piłkarskich mistrzostw świata w 2022 r., w tym wszystkich ofiar śmiertelnych i innych naruszeń praw człowieka pracowników zatrudnionych przy przygotowaniach do mistrzostw świata, takich jak kradzież wynagrodzeń, obrażenia oraz wszystkie niewyjaśnione zgony, za które nie wypłacono odszkodowania; wzywa FIFA do wniesienia wkładu w kompleksowy program naprawczy dla rodzin pracowników w ramach rekompensaty za warunki pracy, jakich doświadczyli;
11. z zadowoleniem przyjmuje reformy przeprowadzone przez władze Kataru w porozumieniu z MOP dotyczące zarządzania migracją zarobkową, egzekwowania prawa pracy i dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienia głosu pracowników i dialogu społecznego; zauważa, że zmiany te już przyczyniły się do poprawy warunków życia i pracy setek tysięcy pracowników; ubolewa jednak, że wielu pracowników nadal nie korzysta z tych reform, ponieważ napotykają przeszkody w dostępie do nich i są narażeni na odwet ze strony pracodawców; odnotowuje zaniepokojenie udokumentowanymi i powtarzającymi się zarzutami, że migrujący pracownicy domowi padają ofiarą nadużyć i wyzysku;
12. wzywa Katar do zniesienia wszelkich przepisów umożliwiających przedsiębiorstwom nakładanie opłat rekrutacyjnych na pracowników zagranicznych;
13. z zadowoleniem przyjmuje nowe przepisy katarskie dotyczące pracy w wysokich temperaturach na budowach; wzywa wszystkie kraje RWPZ do przyjęcia podobnych przepisów i ich pełnego wdrożenia;
14. ponawia swój apel do Kataru o ratyfikację przyjętej przez ONZ międzynarodowej konwencji o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin;
15. wzywa Katar, aby we współpracy z MOP zapewnił wszystkim pracownikom i pracodawcom możliwość korzystania z reform systemu kafala dotyczących mobilności pracowników, usprawnił dostęp do wymiaru sprawiedliwości i odzyskiwanie należnych wynagrodzeń oraz w pełni wdrożył przepisy dotyczące praw pracowników domowych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ponad 420 tys. pracowników w Katarze zmieniło pracę, a ponad 300 tys. skorzystało z wprowadzenia płacy minimalnej;
16. zwraca uwagę, że należy uznać prawo wszystkich pracowników, w tym migrujących, do zrzeszania się i do samoorganizowania; wzywa rząd Kataru do zapewnienia pracownikom prawa do swobodnego zrzeszania się bez represji oraz do zagwarantowania im bezpiecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, w tym przez przystępowanie do krajowych związków zawodowych i ich zakładanie;
17. z zadowoleniem przyjmuje stałe zaangażowanie UE w kwestie praw człowieka w Katarze, w tym w ramach dialogu na temat praw człowieka między UE a Katarem, który należy zintensyfikować, oraz poprzez wzmocnienie struktury instytucjonalnej współpracy między UE a Katarem; podkreśla, że katarska Krajowa Komisja Praw Człowieka nawiązała regularne kontakty z instytucjami UE, a Katar zaprosił specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka do złożenia wizyty w tym kraju; podkreśla, że powracającymi tematami są prawa pracowników migrujących, reformy rynku pracy, prawa kobiet i wolność wypowiedzi;
18. wzywa państwa członkowskie i delegaturę UE w Katarze do ścisłego monitorowania reform społecznych w Katarze, ze szczególnym uwzględnieniem konkretnego wdrażania ustawodawstwa tego kraju, w tym przez przedsiębiorstwa europejskie w Katarze, oraz wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do regularnego informowania Parlamentu o postępach tych reform; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje współpracę katarskiego ministra pracy Alego Bin Samikha Al Marriego z Podkomisją Praw Człowieka Parlamentu Europejskiego w sprawie trwających reform i pozostałych luk, które należy zlikwidować, oraz odnotowuje jego zobowiązanie do wypłaty odszkodowań pracownikom lub ich rodzinom, którzy nie otrzymali należnych im świadczeń;
19. wzywa władze Kataru do kontynuowania wysiłków na rzecz zapewnienia, aby Krajowa Komisja Praw Człowieka w pełni przestrzegała zasad dotyczących statusu krajowych instytucji zajmujących się propagowaniem i ochroną praw człowieka oraz była w stanie w pełni, skutecznie i niezależnie wykonywać swój mandat, w tym poprzez promowanie pluralizmu i różnorodności swoich członków i pracowników;
20. wzywa władze Kataru do pełnego egzekwowania obowiązujących przepisów zakazujących tortur i złego traktowania;
21. przypomina o swoim zobowiązaniu do powszechnego zniesienia kary śmierci i wzywa władze Kataru do przyjęcia moratorium w tej sprawie;
22. wzywa władze Kataru, by wzmocniły środki na rzecz zapewnienia równości płci, w tym przez zniesienie pozostałości opieki nad kobietami, i jednocześnie zwiększyły starania na rzecz sprawiedliwej reprezentacji kobiet na oficjalnym rynku pracy oraz w sferze publicznej i politycznej, w tym w Radzie Szury i organach wykonawczych, zwłaszcza na stanowiskach decyzyjnych, a także do równego traktowania kobiet i mężczyzn jako głowy rodziny; wzywa władze Kataru do zmiany ustawy o obywatelstwie, aby zapewnić katarskim kobietom i mężczyznom równe prawa do przekazywania obywatelstwa dzieciom i zagranicznym małżonkom; zachęca władze Kataru do dopilnowania, by gromadzone były dane na temat przemocy wobec kobiet oraz by wszystkie przypadki przemocy wobec kobiet, w tym przemocy domowej, były dokładnie badane, a sprawcy ścigani, a w przypadku skazania – odpowiednio karani;
23. odnotowuje globalną tendencję do depenalizacji dobrowolnych stosunków seksualnych między osobami tej samej płci; wzywa władze Kataru do uchylenia art. 285 kodeksu karnego i wszystkich innych powiązanych przepisów, które uznają za przestępstwo dobrowolne stosunki seksualne między osobami tej samej płci, oraz do wprowadzenia przepisów przeciwdziałających dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamość płciową lub ekspresję płciową; ubolewa nad doniesieniami o nadużyciach wobec społeczności LGBTQ+, których dopuszczają się siły departamentu bezpieczeństwa prewencyjnego Kataru, oraz stosowaniem przez nie ustawy nr 17 z 2002 r. o ochronie społeczeństwa, która pozwala na tymczasowe aresztowanie na okres do sześciu miesięcy bez postawienia zarzutów i bez procesu sądowego w tym kontekście jest zbulwersowany decyzją FIFA dotyczącą opasek „OneLove”;
24. wzywa władze Kataru do zapewnienia poszanowania praw człowieka wszystkim kibicom uczestniczącym w mistrzostwach świata w 2022 r., w tym gościom z zagranicy i mieszkańcom tego kraju, w tym ich wolności religii i przekonań;
25. odnotowuje i z zadowoleniem przyjmuje głębokie zaniepokojenie Kataru wyrażane w związku z rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie; z zadowoleniem przyjmuje ważne decyzje Kataru o poparciu w głosowaniach wszystkich odnośnych rezolucji ONZ w tej sprawie, w przeciwieństwie do niektórych członków RWPZ;
26. z zadowoleniem przyjmuje współpracę i dialog między UE a Katarem, a także z innymi państwami Zatoki Perskiej, ponieważ ma to zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia kluczowych celów UE, w szczególności: zapewnienia pokoju i dobrobytu w regionie Zatoki Perskiej i na Bliskim Wschodzie; wyraźnego ożywienia gospodarczego; zrównoważonych, przystępnych cenowo i bezpiecznych dostaw energii; ścisłej współpracy w zakresie zielonej transformacji oraz zdecydowanej reakcji na globalne potrzeby humanitarne i rozwojowe; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje normalizację stosunków między Katarem a jego sąsiadami; wyraża uznanie dla roli Kataru we wspieraniu ewakuacji dziesiątków tysięcy ludzi z Afganistanu po brutalnym przejęciu władzy przez talibów we wrześniu 2021 r.;
27. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Kataru, Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej, Unii Europejskich Związków Piłkarskich, Międzynarodowej Organizacji Pracy i Wysokiemu Komisarzowi ONZ ds. Praw Człowieka.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (Dz.U. L 330 z 15.11.2014, s. 1).