Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Οκτωβρίου 2023 σχετικά με τον διαχωρισμό και τις διακρίσεις εις βάρος παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση (2023/2840(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την ερώτηση προς την Επιτροπή σχετικά με τον διαχωρισμό και τις διακρίσεις εις βάρος παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση(1) (O-000039/2023 – B9-0026/2023),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα άρθρα 10 και 19 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα άρθρα 14, 20, 21, 22 και 24 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης»),
– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής (οδηγία περί φυλετικής ισότητας)(2),
– έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής να κινήσει διάφορες διαδικασίες επί παραβάσει (Τσεχική Δημοκρατία (2014), Σλοβακία (2015) και Ουγγαρία (2016)(3)) και να παραπέμψει στις 19 Απριλίου 2023 τη Σλοβακία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβίαση των κανόνων της ΕΕ που περιλαμβάνονται στην οδηγία σχετικά με τη φυλετική ισότητα, καθώς δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά το ζήτημα του διαχωρισμού των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση,
– έχοντας υπόψη την απόφαση πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2008, για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου(4),
– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 12ης Μαρτίου 2021, για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά(5),
– έχοντας υπόψη το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά για την περίοδο 2020-2030, της 7ης Οκτωβρίου 2020,
– έχοντας υπόψη το όραμα για έναν Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης έως το 2025,
– έχοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 9ης Ιανουαρίου 2023, σχετικά με την έκθεση αξιολόγησης των εθνικών στρατηγικών πλαισίων των κρατών μελών για τους Ρομά (COM(2023)0007),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Μια Ένωση ισότητας: σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025 (COM(2020)0565) το οποίο ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να αναπτύξουν και να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων έως το τέλος του 2022,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με την εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών για την ένταξη των Ρομά: καταπολέμηση των αρνητικών συμπεριφορών απέναντι σε άτομα καταγωγής Ρομανί στην Ευρώπη(6),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 5ης Οκτωβρίου 2022 σχετικά με την κατάσταση των Ρομά που ζουν σε καταυλισμούς στην ΕΕ(7),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Νοεμβρίου 2022 σχετικά με τη φυλετική δικαιοσύνη, την απαγόρευση των διακρίσεων και την καταπολέμηση του ρατσισμού στην ΕΕ(8),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Απριλίου 2023 σχετικά με την καταπολέμηση των διακρίσεων στην ΕΕ – η πολυαναμενόμενη οριζόντια οδηγία κατά των διακρίσεων(9),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Απριλίου 2015 σχετικά με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας των Ρομά – αθιγγανοφοβία στην Ευρώπη και αναγνώριση από την ΕΕ της ημέρας μνήμης της γενοκτονίας των Ρομά κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο(10),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 11ης Μαρτίου 2021 σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού ενόψει της Στρατηγικής της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού(11),
– έχοντας υπόψη τη Γενική Σύσταση Πολιτικής αριθ. 13 της 24ης Ιουνίου 2011, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, σχετικά με την καταπολέμηση της αθιγγανοφοβίας και των διακρίσεων κατά των Ρομά,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Μαρτίου 2022 σχετικά με τον ρόλο του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, των μέσων ενημέρωσης και του αθλητισμού στην καταπολέμηση του ρατσισμού(12),
– έχοντας υπόψη τις αποφάσεις 5Cdo/102/2020 και 5Cdo/220/2022 του Ανώτατου Δικαστηρίου της Σλοβακίας, οι οποίες επιβεβαιώνουν τόσο τις διακρίσεις εις βάρος των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση όσο και την ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κράτους εν προκειμένω,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Φεβρουαρίου 2019 σχετικά με την ανάγκη, στην περίοδο μετά το 2020, για ένα ισχυρότερο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά και για την ενίσχυση του αγώνα κατά της αθιγγανοφοβίας(13),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 9ης Μαρτίου 2011 σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την ενσωμάτωση των Ρομά(14),
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 136 παράγραφος 5 και το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να προοδεύουν και να αναπτύσσουν τις δεξιότητες και τα ταλέντα τους, έχοντας πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διαχωρισμούς·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το δικαίωμα σε υψηλής ποιότητας, προσβάσιμη και δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στη νηπιακή και προσχολική εκπαίδευση, θα πρέπει να εξασφαλίζεται για όλα τα παιδιά, ασχέτως της εθνοτικής τους καταγωγής·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι χιλιάδες μαθητές Ρομά που αποτελούν τη μεγαλύτερη εθνοτική μειονότητα της ΕΕ εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές διακρίσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης και της αδυναμίας αρκετών κρατών μελών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και να υπερβούν τις ανισότητες και τα βαθύτερα αίτιά τους·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διατήρηση πολλαπλών μορφών διακρίσεων, ρατσισμού και προκαταλήψεων αποτελεί την αιτία του εκτεταμένου διαχωρισμού των μαθητών Ρομά στα σχολεία, παρά τη νομική απαγόρευση τέτοιων πρακτικών με βάση τα εθνικά και διεθνή πλαίσια·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο εν λόγω εκπαιδευτικός διαχωρισμός λαμβάνει διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένων της συμμετοχής δυσανάλογα μεγάλου αριθμού παιδιών Ρομά σε ειδικά σχολεία για παιδιά με νοητική αναπηρία, των διαχωρισμένων τάξεων ή τμημάτων για μαθητές Ρομά σε μεικτά γενικά σχολεία, καθώς και της επικράτησης των «σχολείων γκέτο»·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημιουργία παράλληλων εκπαιδευτικών συστημάτων για τα παιδιά Ρομά περιορίζει σοβαρά την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, ιδίως όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά Ρομά αντιμετωπίζουν διατομεακές διακρίσεις και εμπόδια στην ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, όπως η αδυναμία κάλυψης του κόστους που συνδέεται με την εκπαίδευση (μεταξύ άλλων της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας), ο χωροταξικός διαχωρισμός, η έλλειψη κοντινών εγκαταστάσεων παιδικής φροντίδας ή η άνιση ή ανύπαρκτη πρόσβαση σε επιγραμμική και/ή εξ αποστάσεως μάθηση·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η φτώχεια, η έλλειψη πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες και οι επισφαλείς συνθήκες έχουν ισχυρό αντίκτυπο στη σωματική, ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και αυξάνουν τις πιθανότητες εγκατάλειψης του σχολείου και καθυστέρησης σε όλες τις πτυχές της ενήλικης ζωής τους·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η χαμηλή προσχολική φοίτηση αποτελεί βασικό παράγοντα των ποσοστών πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μεταξύ των Ρομά, τα οποία επιδεινώνονται περαιτέρω από την καθυστερημένη έναρξη της σχολικής φοίτησης και τη μη τακτική σχολική φοίτηση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή των Ρομά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρεμποδίζεται από παράγοντες όπως οι μετακινήσεις, ο διαχωρισμός στη στέγαση και η κακή λειτουργία των συμβουλευτικών υπηρεσιών·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διακριτική μεταχείριση βασίζεται σε διαρθρωτικές και θεσμικές προκαταλήψεις κατά των Ρομά και συχνά επιδεινώνεται από εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα που δεν είναι προσαρμοσμένα για να λειτουργούν με παιδιά από διαφορετικά κοινωνικά και εθνοτικά υπόβαθρα και ευπαθείς ομάδες·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εσφαλμένη διάγνωση με βάση αποτελέσματα πολιτισμικά και γλωσσικά μεροληπτικών, διαπνεόμενων από διακρίσεις και ρατσιστικών εξετάσεων και μέσων επηρεάζουν την εκπαιδευτική πορεία των μαθητών Ρομά, ιδίως όσων έχουν μειονεκτικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο· λαμβάνοντας υπόψη ότι με βάση τις εξετάσεις αυτές οι μαθητές Ρομά χαρακτηρίζονται ως παιδιά με ήπια διανοητική αναπηρία και στη βάση αυτή τοποθετούνται συστηματικά σε ειδικά σχολεία για παιδιά με διανοητική αναπηρία·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, αντί αυτά τα παιδιά να συμπεριληφθούν και να υποστηριχθούν, λαμβάνουν υποδεέστερη εκπαίδευση βάσει μειωμένων σχολικών προγραμμάτων διδασκαλίας σε ειδικά σχολεία και σε κανονικά σχολεία εντός των διαχωρισμένων τάξεων τους που φοιτούν κυρίως ή μόνο παιδιά Ρομά· λαμβάνοντας υπόψη ότι το γεγονός αυτό έχει αρνητικές συνέπειες εφ’ όρου ζωής για τα παιδιά αυτά και τις μελλοντικές προοπτικές τους·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εκπαιδευτικοί και οι διοικητικοί υπάλληλοι καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ένταξη των παιδιών Ρομά και στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος χωρίς διακρίσεις, στιγματισμό και εκφοβισμό, φαινόμενα τα οποία θα μπορούσαν να επιδεινωθούν από το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την αναπηρία· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έλλειψη καλά εκπαιδευμένου προσωπικού και επαρκών οικονομικών πόρων αποτελεί ένα από τα εμπόδια για την ένταξη των παιδιών Ρομά στα κανονικά σχολεία·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάσταση κατά τα εννέα έτη από τότε που η Επιτροπή κίνησε την πρώτη διαδικασία επί παραβάσει σχετικά με τον διαχωρισμό και τις διακρίσεις εις βάρος των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση δεν έχει βελτιωθεί, παρά το γεγονός ότι έχει διατεθεί σημαντικό μέρος των κονδυλίων της ΕΕ για τη στήριξη των ενδιαφερόμενων κρατών μελών στην εφαρμογή διαφόρων μέτρων στήριξης·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα διαθέσιμα δεδομένα από διάφορες πηγές σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων της έρευνας του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2021 για τους Ρομά(15) και της έκθεσης αξιολόγησης της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2023 σχετικά με τα εθνικά στρατηγικά πλαίσια των κρατών μελών για τους Ρομά, δείχνουν ότι τα προτεινόμενα μέτρα δεν εφαρμόζονται ούτε παρακολουθούνται αποτελεσματικά και αυστηρά από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και φαίνεται να είναι ανεπαρκή για την κλίμακα των προκλήσεων·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία της COVID-19 επιδείνωσε τις διακρίσεις κατά των παιδιών Ρομά, πολλά από τα οποία δεν ήταν σε θέση να ακολουθήσουν τον ταχύ ρυθμό μετάβασης προς την ψηφιακή εκπαίδευση λόγω των συνθηκών διαβίωσής τους και των μειωμένων ευκαιριών μάθησης στο σπίτι, της έλλειψης ψηφιακών συσκευών και της περιορισμένης πρόσβασης στο διαδίκτυο ή στην υποστηρικτική και προσβάσιμη διδασκαλία· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εκπαιδευτικά χάσματα διευρύνονται περαιτέρω από το αυξανόμενο ψηφιακό χάσμα μεταξύ των παιδιών Ρομά και μη Ρομά·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επικράτηση των διακρίσεων κατά των Ρομά σε πολλά κράτη μέλη παρεμποδίζει τη συνοχή της ΕΕ, ενισχύει τα αισθήματα και τη μισαλλοδοξία κατά των Ρομά, τροφοδοτεί τον ρατσισμό και τη ριζοσπαστικοποίηση στις κοινωνίες μας και είναι ασύμβατη με τη νομοθεσία, τις υποχρεώσεις του κράτους και τους κανόνες και τις αξίες που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ και στον Χάρτη·
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκτέλεση αρκετών σημαντικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως η απόφασή του της 13ης Νοεμβρίου 2007 στην υπόθεση D.H. και λοιποί κατά της Τσεχικής Δημοκρατίας (57325/00) και της 29ης Ιανουαρίου 2013 στην υπόθεση Horváth και Kiss κατά της Ουγγαρίας (11146/11), η οποία κατέστη τελεσίδικη στις 29 Απριλίου 2013, εξακολουθεί να εκκρεμεί ή οι αποφάσεις αυτές στερούνται αποτελεσματικής εφαρμογής, μερικές φορές για περισσότερα από 15 έτη μετά την έκδοσή τους·
1. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν επειγόντως την κατάσταση των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση με ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό τρόπο, με κατάλληλες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα υποστηρίζονται από επαρκή ενωσιακή και εθνική χρηματοδότηση· επαναλαμβάνει τις εκκλήσεις του προς όλα τα κράτη μέλη να αναλάβουν την πρώτιστη ευθύνη τους προκειμένου να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους βάσει του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών Ρομά, θα επωφελούνται από ίσες και δωρεάν εκπαιδευτικές ευκαιρίες και θα απολαμβάνουν το δικαίωμα στην εκπαίδευση·
2. εκφράζει τη λύπη του για τον συνεχιζόμενο διαχωρισμό των παιδιών Ρομά σε ειδικά σχολεία, καθώς και στο πλαίσιο των βασικών εκπαιδευτικών συστημάτων· υπογραμμίζει ότι οι τυποποιημένες ψυχολογικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται σε ορισμένα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την άρνηση ή την καθυστέρηση της εισόδου των παιδιών στα κανονικά σχολεία· ζητεί τη θέσπιση διασφαλίσεων για την πρόληψη αυτής της πρακτικής·
3. καλεί τα κράτη μέλη να εξαλείψουν τις πρακτικές του συνεχούς διαχωρισμού των παιδιών Ρομά, να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές εξάλειψης του διαχωρισμού με σαφείς στόχους, επαρκείς πόρους και σαφή και φιλόδοξα χρονοδιαγράμματα, να υιοθετήσουν μεθόδους μάθησης χωρίς αποκλεισμούς, να εγγυηθούν την πλήρη πρόσβαση των παιδιών Ρομά στις σχολικές δραστηριότητες και να υλοποιήσουν εκστρατείες κατά των διακρίσεων στα σχολεία· υπογραμμίζει ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε στενή συνεργασία με όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, μεταξύ άλλων με εκπροσώπους των κοινοτήτων Ρομά, γονείς Ρομά και την κοινωνία των πολιτών υπό την ηγεσία των Ρομά, καθώς και με εκπαιδευτικούς·
4. θεωρεί ότι η εξάλειψη του διαχωρισμού και των διακρίσεων στα σχολεία θα πρέπει να συμβαδίζει με κοινωνικοοικονομικά μέτρα για την εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου των κοινοτήτων Ρομά, γεγονός που θα μπορούσε να δώσει τέλος στον φαύλο κύκλο της διαγενεακής φτώχειας και των μειωμένων ευκαιριών μάθησης στο σπίτι·
5. καλεί τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν νέες οδούς ένταξης και συμμετοχής των παιδιών Ρομά στην ψηφιακή εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων επενδύσεων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των ψηφιακών υποδομών και του ψηφιακού γραμματισμού, προκειμένου να προετοιμαστούν για την ψηφιακή εποχή·
6. καλεί τα κράτη μέλη να στηρίξουν την εκπαίδευση των γυναικών και των κοριτσιών Ρομά, με ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM) και στην αντιμετώπιση του ποσοστού εγκατάλειψης του σχολείου τους· επισημαίνει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων και να διασφαλιστεί ότι τα κορίτσια Ρομά δεν θα αποκλείονται από καμία πολιτική ένταξης·
7. επικροτεί την απόφαση της Επιτροπής να κινήσει διάφορες διαδικασίες επί παραβάσει (Τσεχική Δημοκρατία (2014), Σλοβακία (2015) και Ουγγαρία (2016)) για μη ορθή εφαρμογή της οδηγίας περί φυλετικής ισότητας και να παραπέμψει τη Σλοβακία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2023 για παραβίαση των του δικαίου της ΕΕ, καθώς δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά το ζήτημα του διαχωρισμού των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση, σημειώνει, ωστόσο, ότι αυτές οι διαδικασίες επί παραβάσει δεν έχουν οδηγήσει στην αποτελεσματική εξάλειψη των αιτίων των διακρίσεων και δεν έχουν διορθώσει την κατάσταση, δεδομένου ότι τα μέτρα που έλαβαν τα κράτη μέλη δεν είναι ούτε ολοκληρωμένα ούτε έχουν εφαρμοστεί αποτελεσματικά·
8. πιστεύει ακράδαντα ότι η Επιτροπή θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανάσχεση και την πρόληψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ, αρχής γενομένης από την αποτελεσματική διοχέτευση των ενωσιακών κονδυλίων για τη στήριξη πρακτικών κατά των διακρίσεων στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης· επαναλαμβάνει, ως εκ τούτου, την έκκλησή του να θεσπιστεί μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης για την αναφορά των κινδύνων κατάχρησης ή εσφαλμένης χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ που προορίζονται για την αντιμετώπιση της κατάστασης των Ρομά και καλεί την Επιτροπή να ενημερώνει τακτικά το κοινό σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τα απτά αποτελέσματα των ασκήσεων παρακολούθησής της·
9. καλεί τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την εξάλειψη των διαρθρωτικών και συστημικών διακρίσεων, μεταξύ άλλων στον τομέα της εκπαίδευσης, οι οποίες, πέραν των θεμελιωδών πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και ιστορικών διαστάσεων, λειτουργούν επίσης μέσω ορισμένων κανόνων, ρουτίνων, στάσεων και συμπεριφορών που θα μπορούσαν να είναι ρατσιστικού χαρακτήρα και δημιουργούν εμπόδια στην επίτευξη πραγματικής ισότητας και ίσων ευκαιριών·
10. υπενθυμίζει ότι η συμμετοχή των παιδιών Ρομά στη νηπιακή και προσχολική εκπαίδευση έχει θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και το σχολικό τους επίπεδο, στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς και ποιοτικής απασχόλησης, στην πρόσβαση σε στέγαση και στη ζωή χωρίς διακρίσεις, θέτοντας έτσι τέρμα στον κύκλο της περιθωριοποίησης και της δυσμενούς διάκρισης· καλεί τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα και την προσβασιμότητα των υποδομών της νηπιακής, προσχολικής και υποχρεωτικής εκπαίδευσης και των υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς υπηρεσιών·
11. καλεί τα κράτη μέλη να παρακολουθούν συστηματικά τους κινδύνους εγκατάλειψης του σχολείου και τις ανισότητες ως προς την πρόσβαση στην εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, ώστε να καθίστανται δυνατές οι έγκαιρες παρεμβάσεις τόσο από την άποψη της παιδαγωγικής βοήθειας και της παροχής εξατομικευμένων συμβουλών, όσο και από την άποψη των εξωσχολικών δραστηριοτήτων για τα παιδιά και τους γονείς τους· τονίζει ότι η ουσιαστική συμμετοχή των γονέων Ρομά θα βοηθούσε επίσης στην αντιμετώπιση του κινδύνου εγκατάλειψης του σχολείου από τα παιδιά·
12. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα σχολεία στα οποία φοιτούν παιδιά Ρομά συχνά δεν διαθέτουν επαρκείς ικανότητες, λειτουργούν σε δύο βάρδιες, βρίσκονται σε χωριστά, κατεστραμμένα κτίρια ή «σχολεία κοντέινερ» και προσφέρουν εκπαίδευση υποδεέστερης ποιότητας, κατά την οποία τα παιδιά Ρομά είναι αποκομμένα από τους συνομηλίκους τους μη Ρομά·
13. καλεί τα κράτη μέλη να επενδύσουν στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών για την ενίσχυση της ικανότητάς τους να παρέχουν κατάλληλη διδασκαλία στα παιδιά Ρομά, με ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθησία όσον αφορά τον πολιτισμό και την ταυτότητα των Ρομά, και να θεσπίσουν θετικές στρατηγικές για την προώθηση της ανοχής και την αντιμετώπιση των συμπεριφορών που εισάγουν διακρίσεις και στρέφονται κατά των Ρομά· καλεί τα κράτη μέλη να διαθέσουν περισσότερους χρηματοδοτικούς πόρους για ποιοτικούς βοηθούς διδασκαλίας·
14. ενθαρρύνει τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τους χρηματοδοτικούς πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο διαφόρων εθνικών και ενωσιακών χρηματοδοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων του Erasmus+, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προκειμένου να ενισχυθούν οι εκπαιδευτικές υποδομές και υπηρεσίες, γεγονός που θα επέτρεπε επίσης στα παιδιά Ρομά να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση·
15. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει τις περιβαλλοντικές διακρίσεις που πλήττουν τις περιοχές που κατοικούνται από κοινότητες Ρομά και να αντιμετωπίσει τις πιθανές επιπτώσεις των δυσμενών περιβαλλοντικών συνθηκών στην ποιότητα της εκπαίδευσης και την ευημερία των παιδιών Ρομά·
16. επισημαίνει ότι ένας από τους τρόπους καταπολέμησης των στερεοτύπων και των αισθήματα κατά των Ρομά είναι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με την ιστορία των Ρομά, συμπεριλαμβανομένων του Ολοκαυτώματος των Ρομά, των εθίμων, του πολιτισμού και της γλώσσας, ώστε να δημιουργηθεί μια γέφυρα για την καλύτερη κατανόηση, καθώς και για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών·
17. καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι δημόσιες πολιτικές και οι καθολικές υπηρεσίες όσον αφορά τον σχεδιασμό της πολιτικής για την εκπαίδευση, την απασχόληση, την υγειονομική περίθαλψη, τη στέγαση, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τις μεταφορές, τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος και τη νομοθεσία κατά των διακρίσεων φθάνουν και περιλαμβάνουν τους Ρομά αποτελεσματικά και χωρίς διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές·
18. καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι, κατά την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των εθνικών σχεδίων δράσης κατά του ρατσισμού, όλες οι δράσεις θα ενημερώνονται από αξιόπιστα και έγκυρα ποιοτικά δεδομένα και θα βασίζονται σε αυτά· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα των δεδομένων σχετικά με τη συμμετοχή των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, με σεβασμό των εθνικών νομοθετικών πλαισίων των κρατών μελών και του ευαίσθητου χαρακτήρα αυτών των δεδομένων(16)·
19. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στην αξιολόγησή της υπό το πρίσμα του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025, που θέτει υψηλούς και φιλόδοξους ευρωπαϊκούς στόχους στον τομέα της εκπαίδευσης για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, επικεντρώνεται στη βελτίωση της ισότητας και της ένταξης στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και στηρίζει τη δέσμευση της ΕΕ για την προώθηση των θεμελιωδών ελευθεριών, της ανεκτικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων, επίσης μέσω της εκπαίδευσης·
20. ζητεί από την Επιτροπή να παρακολουθεί και να αξιολογεί την πρόοδο που σημειώνεται, να διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και να παρέχει εμπειρογνωμοσύνη, συντονισμό και τεχνική υποστήριξη στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη·
21. θεωρεί ότι η συστημική αδυναμία καταπολέμησης των διακρίσεων συνιστά άμεση απειλή για το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου, καθώς και μέσω άλλων μέτρων της ΕΕ που είναι αφιερωμένα στη διασφάλιση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου·
22. υπενθυμίζει ότι η μη εφαρμογή των αποφάσεων συνιστά παραβίαση των αρχών του κράτους δικαίου· παροτρύνει την Επιτροπή να παρακολουθεί την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των δικαστηρίων των κρατών μελών και να ενεργοποιεί τα μέτρα στο πλαίσιο του κανονισμού για την αιρεσιμότητα όσον αφορά το κράτος δικαίου(17), σε περίπτωση που αυτή η μη εφαρμογή επηρεάζει ή απειλεί σοβαρά να επηρεάσει τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης·
23. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή, στο Συμβούλιο, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.
Ο όρος «Ρομά» είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει ευρύ φάσμα διαφόρων ατόμων καταγωγής Ρομανί, όπως οι Ρομά, οι Σίντι, οι Καλέ, οι Αθίγγανοι και οι Μπογιάς/Ρουντάρι· λαμβάνοντας υπόψη ότι περιλαμβάνει επίσης ομάδες όπως οι Ασκάλι, οι Αιγύπτιοι, οι Γιενίς, οι Ντομ, οι Λομ, οι Ρομ και οι Αμπντάλ, καθώς και πλανόδιους πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένης της εθνοτικής ομάδας Travellers, ή πληθυσμούς που χαρακτηρίζονται με τον διοικητικό όρο «Gens du voyage», και τους πληθυσμούς που αυτοπροσδιορίζονται ως Τσιγγάνοι ή Γύφτοι, χωρίς να αρνούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων ομάδων·
«Guidelines on improving the collection and use of equality data» (Κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της συλλογής και της χρήσης των δεδομένων για την ισότητα), ομάδα υψηλού επιπέδου για την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ισότητα και την ποικιλομορφία, Ιούλιος 2018. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συνέστησε την ανάπτυξη κατάλληλων μεθοδολογιών για τη συλλογή χρήσιμων δεδομένων σχετικά με την ένταξη των Ρομά σε όλα τα κράτη μέλη. «Πρωτοβουλίες πολιτικής της ΕΕ και χρηματοδοτική στήριξη για την ένταξη των Ρομά: έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες επιτόπου», ειδική έκθεση αριθ. 14/2016.
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, περί γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης (ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 1).