Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2023 σχετικά με την απόπειρα πραξικοπήματος στη Γουατεμάλα (2023/3031(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του και ιδίως το ψήφισμά του της 14ης Σεπτεμβρίου 2023 με τίτλο «Γουατεμάλα: η κατάσταση μετά τις εκλογές, το κράτος δικαίου και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης»(1),
– έχοντας υπόψη τις δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Επιτροπής / Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΑΠ/ΥΕ), της 21ης και της 28ης Αυγούστου 2023, σχετικά με τις προεδρικές εκλογές στη Γουατεμάλα καθώς και τη δήλωσή του, της 8ης Δεκεμβρίου 2023, σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στη Γουατεμάλα,
– έχοντας υπόψη τις προκαταρκτικές δηλώσεις της αποστολής της ΕΕ για την παρακολούθηση των εκλογών, στις 27 Ιουνίου και 22 Αυγούστου 2023, και την τελική της έκθεση που παρουσιάστηκε στην Πόλη της Γουατεμάλας στις 13 Νοεμβρίου 2023,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση που αποδίδεται στον εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, της 8ης Δεκεμβρίου 2023, σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στη δημοκρατική μετάβαση της Γουατεμάλας,
– έχοντας υπόψη την από 9ης Δεκεμβρίου 2023 δήλωση του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Volker Türk, με την οποία εκφράζει τη λύπη του για τις συνεχείς προσπάθειες υπονόμευσης του αποτελέσματος των εκλογών,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Γενικής Γραμματείας του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), της 8ης Δεκεμβρίου 2023, με την οποία καταδικάζεται η απόπειρα πραξικοπήματος στη Γουατεμάλα,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Συμμαχίας για την Ανάπτυξη της Δημοκρατίας, της 8ης Δεκεμβρίου 2023, με την οποία επικρίνονται οι ενέργειες που αποσκοπούν στην ακύρωση των γενικών εκλογών, παρεμβαίνοντας και αγνοώντας τη δημοκρατική εκλογική διαδικασία,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Συντονιστικής Επιτροπής Εμπορικών, Βιομηχανικών και Οικονομικών Επιμελητηρίων της Γουατεμάλας (Comité Coordinador de Cámaras Comerciales, Industriales y Financieras, CACIF), της 8ης Δεκεμβρίου 2023, υπέρ της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του εκλεγέντος Προέδρου, της εκλεγείσας Αντιπροέδρου και όλων των αξιωματούχων που εξελέγησαν στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφοι 2 και 4 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 28 Αυγούστου 2023, το Ανώτατο Εκλογοδικείο ανακοίνωσε τα επίσημα αποτελέσματα των ειρηνικών και καλώς οργανωμένων εκλογών και κήρυξε την εκλογή του Bernardo Arévalo και της Karin Herrera από το πολιτικό κόμμα «Movimiento Semilla» ως Προέδρου και Αντιπροέδρου αντίστοιχα της Γουατεμάλας, μετά την προεδρική διαδικασία της 20ής Αυγούστου 2023·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 2 Νοεμβρίου 2023, η νομική καταχώριση του «Movimiento Semilla» ανεστάλη εκ νέου από το Ανώτατο Εκλογοδικείο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Εισαγγελία προχώρησε σε επιλεκτικές και αυθαίρετες νομικές και διαδικαστικές ενέργειες κατά του «Movimiento Semilla» αφότου ο Bernardo Arévalo αναδείχθηκε ως ένας από τους δύο υποψηφίους για το προεδρικό αξίωμα με τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της 25ης Ιουνίου 2023· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 24 Αυγούστου 2023, η Διαμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έλαβε προληπτικά μέτρα για την προστασία των Bernardo Arévalo και Karin Herrera·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 8 Δεκεμβρίου 2023, η Εισαγγελία της Γουατεμάλας, ιδίως ο επικεφαλής της Ειδικής Εισαγγελίας κατά της Ατιμωρησίας (FECI) José Rafael Curruchiche και η εισαγγελέας Leonor Morales Lazo, δήλωσε ότι θα επιδιώξει την ακύρωση των αποτελεσμάτων των εκλογών της 25ης Ιουνίου 2023 βασιζόμενη σε εικαζόμενες παρατυπίες στα δελτία καταγραφής των εκλογικών τμημάτων (acta 4) και για τους πέντε εκλογικούς αγώνες, καθώς και στο σύστημα διαβίβασης και ανακοίνωσης των προκαταρκτικών εκλογικών αποτελεσμάτων·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισαγγελείς έχουν επίσης ζητήσει να αρθεί η ασυλία του εκλεγέντος προέδρου της Γουατεμάλας Bernardo Arévalo· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει ακόμη αποφανθεί επ’ αυτού και ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν έχει ακόμη αποφανθεί επί εκκρεμών αγωγών για την προστασία του δικαιώματος ψήφου·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 15 Νοεμβρίου 2023, μέλη του Κογκρέσου διόρισαν νέους δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο από κατάλογο επικρατέστερων υποψηφίων, γεγονός που εικάζεται ότι είναι αποτέλεσμα άσκησης επιρροής, σύμφωνα με έρευνες εισαγγελέων της Γουατεμάλας·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Bernardo Arévalo έχει απορρίψει τους ψευδείς αυτούς ισχυρισμούς και τους θεωρεί απόπειρα των εισαγγελέων να ακυρώσουν την εκλογική του νίκη·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Blanca Alfaro, πρόεδρος του Ανώτατου Εκλογοδικείου, ο ρόλος του οποίου είναι να επιλύει τέτοιες καταστάσεις, απάντησε αμέσως στην Εισαγγελία ότι τα εκλογικά αποτελέσματα ήταν αμετάβλητα και «έγκυρα και αναγνωρισμένα» και δήλωσε ότι «οι νικητές της εκλογικής αναμέτρησης έχουν όλες τις απαραίτητες διαπιστεύσεις και πρέπει να αναλάβουν τα νέα τους καθήκοντα στις 14 Ιανουαρίου 2024»·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόεδρος του Ανώτατου Εκλογοδικείου παρατήρησε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να εμποδιστεί η ανάληψη καθηκόντων από εκλεγμένους αξιωματούχους «θα αποτελούσε κατάρρευση της συνταγματικής τάξης»·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, την 1η Δεκεμβρίου 2023, τέσσερις δικαστές του Ανώτατου Εκλογοδικείου εγκατέλειψαν τη χώρα λίγες ώρες αφότου το Κογκρέσο ψήφισε να άρει την ασυλία τους, σε μια σαφή προσπάθεια της πλειοψηφίας των μελών του Κογκρέσου να παρέμβουν περαιτέρω στα αποτελέσματα των εκλογών, αγνοώντας πλήρως τη βούληση των ψηφοφόρων, όπως εκφράστηκε στις κάλπες·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισαγγελείς προσπαθούν διαρκώς να κλιμακώσουν την κρίση αυτή με αυτεπάγγελτες ενέργειες, συχνά αψηφώντας τη βούληση του λαού της Γουατεμάλας και τις δηλώσεις και τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η ΕΕ και άλλοι διεθνείς εταίροι έχουν καταγγείλει την απαγόρευση υποψηφιοτήτων, τις εν εξελίξει προσπάθειες ανατροπής του αποτελέσματος των εκλογών, τα συνεχιζόμενα μέτρα για την ποινικοποίηση των ανεξάρτητων δικαστικών φορέων και την εργαλειοποίηση των δικαστικών και εισαγγελικών θεσμών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, τον Νοέμβριο, το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα ανακοίνωσε έρευνα για μια ως επί το πλείστον ειρηνική διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε το 2022 στο Πανεπιστήμιο του San Carlos· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισαγγελείς ζήτησαν 27 εντάλματα σύλληψης για ακτιβιστές, φοιτητές, πανεπιστημιακούς και ένα μέλος του «Movimiento Semilla»·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αποστολή παρατηρητών της ΕΕ για τις εκλογές καθώς και άλλες εθνικές αποστολές παρατηρητών παρακολούθησαν ολόκληρη τη διαδικασία, κατόπιν πρόσκλησης των αρχών της Γουατεμάλας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι εκλογές ήταν διαφανείς και καλώς οργανωμένες ενώ δεν υπήρξε η παραμικρή υπόνοια απάτης· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΑΠ/ΥΕ Josep Borrell και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΑΚ χαρακτήρισαν τις πρόσφατες αποφάσεις της Εισαγγελίας ως «απόπειρα πραξικοπήματος»·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι απόπειρες παράβλεψης των εκλογικών αποτελεσμάτων έχουν προκαλέσει μαζικές διαμαρτυρίες· λαμβάνοντας υπόψη ότι όλοι οι υποψήφιοι, οι πολιτικοί παράγοντες, οι κρατικοί θεσμοί και το δικαστικό σύστημα πρέπει να δέχονται και να σέβονται τη λαϊκή ετυμηγορία·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Γενική Εισαγγελέας, Consuelo Porras, ο Ειδικός Εισαγγελέας κατά της Ατιμωρησίας José Rafael Curruchiche, ο δικαστής Fredy Raúl Orellana Letona και η εισαγγελέας Cinthia Edelmira Monterroso Gómez περιλαμβάνονται στον κατάλογο των Ηνωμένων Πολιτειών για τους μη δημοκρατικούς και διεφθαρμένους φορείς·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Κεντρικής Αμερικής, η οποία δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, περιλαμβάνει ως «θεμελιώδη ρήτρα» τον «σεβασμό των δημοκρατικών αρχών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων»·
1. καταδικάζει την απόπειρα πραξικοπήματος και τις συνεχείς προσπάθειες της Εισαγγελίας να ανατρέψει τα αποτελέσματα των γενικών και προεδρικών εκλογών στη Γουατεμάλα, βάσει αβάσιμων ισχυρισμών περί απάτης, και ζητεί τον άμεσο τερματισμό αυτών των ενεργειών·
2. απορρίπτει όλες τις πολιτικά υποκινούμενες ενέργειες ορισμένων αρχών, οι οποίες παραβιάζουν σαφώς το σύνταγμα της Γουατεμάλας, το κράτος δικαίου, την ακεραιότητα της εκλογικής διαδικασίας και τις βασικότερες αρχές της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της θεμελιώδους αρχής της διάκρισης των εξουσιών·
3. υποστηρίζει τον εκλεγέντα πρόεδρο Bernardo Arévalo και ζητεί την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας που θα οδηγήσει στην ανάληψη των καθηκόντων του ως 52ου προέδρου της Γουατεμάλας στις 14 Ιανουαρίου 2024·
4. καλεί τις αρμόδιες αρχές, και συγκεκριμένα το Συνταγματικό Δικαστήριο, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Ανώτατο Εκλογοδικείο, το Κογκρέσο και τον εν ενεργεία Πρόεδρο Alejandro Giammattei, να αναλάβουν δράση για τη διατήρηση της συνταγματικής τάξης και του κράτους δικαίου, να απορρίψουν τις απαράδεκτες απόπειρες ανατροπής των εκλογικών αποτελεσμάτων, να διασφαλίσουν τον σεβασμό της βούλησης που εξέφρασαν οι πολίτες της Γουατεμάλας στις κάλπες και να εγγυηθούν τα ατομικά και πολιτικά τους δικαιώματα, την ακεραιότητα και την ασφάλειά τους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος των εκλεγμένων αξιωματούχων να αναλαμβάνουν δεόντως καθήκοντα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τους νόμους της Γουατεμάλας·
5. τονίζει τη σημασία να λογοδοτήσουν όσοι παρεμποδίζουν τη δημοκρατία· καλεί, εν προκειμένω, το Συμβούλιο να εγκρίνει αμέσως στοχευμένα περιοριστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων της δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων και των ταξιδιωτικών απαγορεύσεων, κατά (μεταξύ άλλων) της Γενικής Εισαγγελέως María Consuelo Porras Argueta, του επικεφαλής της FECI José Rafael Curruchiche Cacul, του δικαστή Fredy Raúl Orellana Letona, της εισαγγελέως της FECI Leonor Eugenia Morales Lazo και του Γενικού Γραμματέα της Εισαγγελίας Angel Arnoldo Pineda Avila, οι οποίοι υπονομεύουν την εκλογική διαδικασία του 2023 στη Γουατεμάλα και εργαλειοποιούν συστηματικά το δικαστικό σώμα για την αποδυνάμωση του κράτους δικαίου και την ποινικοποίηση των προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης·
6. υπενθυμίζει ότι ο σεβασμός της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος, η πολιτική πολυφωνία και η ελευθερία έκφρασης για όλους τους πολίτες της Γουατεμάλας αποτελούν θεμελιώδη δικαιώματα και βασικούς πυλώνες της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου· εκφράζει ιδιαίτερα μεγάλη ανησυχία για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση του κράτους δικαίου στη Γουατεμάλα·
7. εκφράζει την ανησυχία του για την αυθαίρετη κράτηση εισαγγελέων, δικαστών, πρώην αξιωματούχων της Διεθνούς Επιτροπής κατά της Ατιμωρησίας στη Γουατεμάλα (CICIG) και ανεξάρτητων δημοσιογράφων, μεταξύ άλλων του José Rubén Zamora· ζητεί την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων εκείνων που κρατούνται αυθαίρετα, καθώς και την απόσυρση όλων των αβάσιμων ποινικών κατηγοριών εναντίον τους· υπενθυμίζει στις αρχές της Γουατεμάλας, και ιδίως στην Εισαγγελία, ότι θα πρέπει να απόσχουν από κάθε απόπειρα παρεμπόδισης του έργου των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαστικών φορέων και των δημοσιογράφων που έχουν διερευνήσει και αποκαλύψει περιστατικά διαφθοράς, παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατάχρησης εξουσίας·
8. καλεί την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, τα κράτη μέλη και την αντιπροσωπεία της ΕΕ στη Γουατεμάλα να συνεχίσουν να παρακολουθούν την κατάσταση στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων της Εισαγγελίας, του Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου, ωσότου υπάρξουν σαφείς και σοβαρές εγγυήσεις ότι θα γίνει σεβαστή η βούληση των ψηφοφόρων, όπως εκφράστηκε στις γενικές εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 και στις προεδρικές εκλογές της 20ής Αυγούστου 2023· επεκτείνει την υποστήριξή του στις εν εξελίξει εργασίες της ειδικής αποστολής του ΟΑΚ για να συνδράμει στην παράδοση της προεδρίας, σύμφωνα με την εντολή του Μόνιμου Συμβουλίου του ΟΑΚ·
9. ενθαρρύνει τις αρμόδιες αρχές της Γουατεμάλας να εφαρμόσουν τις συστάσεις της αποστολής της ΕΕ για την παρακολούθηση των εκλογών, ιδίως όσες σχετίζονται με τις αξιολογηθείσες ελλείψεις όσον αφορά το κράτος δικαίου, τη διάκριση των εξουσιών και την προαγωγή των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων·
10. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στον ΑΠ/ΥΕ, στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών, στον ΟΑΚ, στον ΟΗΕ, στις αρχές της Γουατεμάλας και στο Κεντροαμερικανικό κοινοβούλιο (PARLACEN).