Ευρετήριο 
 Προηγούμενο 
 Επόμενο 
 Πλήρες κείμενο 
Διαδικασία : 2023/2068(INI)
Διαδρομή στην ολομέλεια
Διαδρομή του εγγράφου : A9-0377/2023

Κείμενα που κατατέθηκαν :

A9-0377/2023

Συζήτηση :

PV 17/01/2024 - 14
CRE 17/01/2024 - 14

Ψηφοφορία :

PV 18/01/2024 - 7.8
Αιτιολογήσεις ψήφου

Κείμενα που εγκρίθηκαν :

P9_TA(2024)0044

Κείμενα που εγκρίθηκαν
PDF 165kWORD 58k
Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2024 - Στρασβούργο
Επέκταση του καταλόγου των εγκλημάτων της ΕΕ ώστε να περιλαμβάνει τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους
P9_TA(2024)0044A9-0377/2023

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 18ης Ιανουαρίου 2024 σχετικά με την επέκταση του καταλόγου των εγκλημάτων της ΕΕ ώστε να περιλαμβάνει τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους (2023/2068(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης»), ιδίως δε τα άρθρα 1, 7, 20, 21, 22, 23, 25 και 26,

–  έχοντας υπόψη τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ), και ιδίως τα άρθρα 2, 3 και 6,

–  έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), και ιδίως το άρθρο 19 και το άρθρο 83 παράγραφος 1,

–  έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,

–  έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,

–  έχοντας υπόψη την νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 9ης Δεκεμβρίου 2021, με τίτλο «Μια πιο συμπεριληπτική και προστατευτική Ευρώπη: επέκταση του καταλόγου των εγκλημάτων της ΕΕ ώστε να περιλαμβάνει τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους» (COM(2021)0777) και την επισυναπτόμενη σε αυτή πρόταση απόφασης του Συμβουλίου,

–  έχοντας υπόψη την απόφαση πλαίσιο του Συμβουλίου 2008/913/ΔΕΥ, της 28ης Νοεμβρίου 2008, για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου(1),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 5ης Μαρτίου 2020, με τίτλο «Μια Ένωση ισότητας: Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025» (COM(2020)0152),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Μια Ένωση ισότητας: σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025» (COM(2020)0565),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 12ης Νοεμβρίου 2020, με τίτλο «Ένωση ισότητας: Στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 2020-2025» (COM(2020)0698),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 3ης Μαρτίου 2021, με τίτλο «Ένωση ισότητας: στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030» (COM(2021)0101), και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, που κυρώθηκε από την ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη της,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 24ης Ιουνίου 2020, με τίτλο «Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025)» (COM(2020)0258),

–  έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης της 20ής Μαΐου 2022 προς τα κράτη μέλη σχετικά με την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους (CM/Rec(2022)16),

–  έχοντας υπόψη τη σύσταση γενικής πολιτικής αριθ. 15 της Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, που εγκρίθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2015,

–  έχοντας υπόψη τη Σύμβαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες,

–  έχοντας υπόψη τις συστάσεις, τις εκθέσεις και τα ψηφίσματα της ECRI, της Διευθύνουσας Επιτροπής για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προώθηση της ποικιλομορφίας και της ένταξης, της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, της Επιτροπής της Βενετίας και άλλων οργάνων του Συμβουλίου της Ευρώπης,

–  έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της συλλογής και της χρήσης δεδομένων σχετικά με την ισότητα που καταρτίστηκαν από την υποομάδα για τα δεδομένα ισότητας της ομάδας υψηλού επιπέδου της Επιτροπής για την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ισότητα και τη διαφορετικότητα και δημοσιεύθηκαν το 2021,

–  έχοντας υπόψη τις συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πράξεις των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, ιδίως την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, τη Σύμβαση για την κατάργηση πάσης μορφής φυλετικών διακρίσεων, τη Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και τις συστάσεις του ετήσιου φόρουμ για θέματα μειονοτήτων,

–  έχοντας υπόψη τα ετήσια δεδομένα για τα εγκλήματα μίσους που δημοσιεύονται κάθε χρόνο από το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ στις 16 Νοεμβρίου,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Νοεμβρίου 2020 σχετικά με την ενίσχυση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης: προστασία των δημοσιογράφων στην Ευρώπη, ρητορική μίσους, παραπληροφόρηση και ρόλος των πλατφορμών(2),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα της 16ης Σεπτεμβρίου 2021 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τον χαρακτηρισμό της έμφυλης βίας ως νέου τομέα εγκληματικότητας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του άρθρου 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ(3),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 13ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα για τις μειονότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση(4),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 105 παράγραφος 5 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A9-0377/2023),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 21 του Χάρτη, απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού· λαμβάνοντας υπόψη ότι, εντός του πεδίου εφαρμογής των Συνθηκών και με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεών τους, απαγορεύεται επίσης κάθε διάκριση λόγω ιθαγενείας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την ευρεία ερμηνεία του ΔΕΕ, η δυσμενής διάκριση λόγω «φύλου» θα πρέπει να νοείται ευρέως ώστε να καλύπτει όλες τις μορφές διακρίσεων που σχετίζονται με την ταυτότητα φύλου, την έκφραση φύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου(5)·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι μορφές και εκδηλώσεις μίσους και μισαλλοδοξίας, συμπεριλαμβανομένης της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους, είναι ασυμβίβαστες με τις ενωσιακές αξίες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες, όπως κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η προώθηση και η προστασία των εν λόγω θεμελιωδών αξιών της Ένωσης εξαρτάται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη και κάθε άλλο σχετικό φορέα που καταπολεμά τη μεροληψία, τις προκαταλήψεις και τη μισαλλοδοξία, καθώς και από την εξάλειψη του μίσους·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους είναι σύνθετα και πολυδιάστατα φαινόμενα με εκτεταμένες συνέπειες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου στις δημοκρατικές κοινωνίες· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αντιμετώπιση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, του μισογυνισμού, της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας και άλλων μορφών προκαταλήψεων, της μισαλλοδοξίας, των διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται σε πολιτικές ή άλλες απόψεις, και του μίσους κατά ορισμένων ατόμων ή κοινωνικών ομάδων απαιτεί από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να αναπτύξουν μια ολιστική απάντηση σε στενή συνεργασία με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ποινικοποίηση αποτελεί ένα εργαλείο για την καταπολέμηση αυτών των εγκλημάτων·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση και, κατά περίπτωση, διάφορα μέσα για να καταπολεμηθούν, συμπεριλαμβανομένου του ποινικού δικαίου, των αστικών και διοικητικών διαδικασιών και άλλων σημαντικών πολιτικών ή κοινωνικών μέτρων· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη έχουν ήδη δεσμευτεί να θεσπίσουν νομοθεσία και μέτρα για την τιμωρία των εγκλημάτων μίσους, την αντιμετώπιση του περιορισμένου αριθμού καταγγελιών και την εισαγωγή ή περαιτέρω ανάπτυξη δραστηριοτήτων ανάπτυξης ικανοτήτων για τους υπαλλήλους των αστυνομικών υπαλλήλων και των δικαστικών λειτουργών(6)· λαμβάνοντας υπόψη ότι, για την αποτελεσματική καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτιά τους, ιδίως τα στερεότυπα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προληπτικά μέτρα, η εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής εκπαίδευσης, του ψηφιακού γραμματισμού και των ψηφιακών δεξιοτήτων για την προώθηση ασφαλών ψηφιακών χώρων, η κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση είναι, εν προκειμένω, καίριας σημασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν την καλύτερη κατανόηση της ανάγκης για πολυμορφία και διάλογο στο πλαίσιο της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σημασία του σεβασμού του πλουραλισμού και να καταπολεμήσουν τα αρνητικά στερεότυπα και τον στιγματισμό·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους μπορεί να αποτελούν ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα και δεν επηρεάζουν μόνο τα μεμονωμένα θύματα και τις κοινότητές τους, προκαλώντας τους πόνο και περιορίζοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες τους, αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της, υπονομεύοντας τα θεμέλια της ΕΕ·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ενώ δεν συνιστούν όλες οι μορφές ρητορικής μίσους έγκλημα, συμβάλλουν, ωστόσο, στην κανονικοποίηση των εκδηλώσεων μίσους, βίας και μισαλλοδοξίας·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τις τελευταίες δεκαετίες σημειώθηκε απότομη αύξηση των διακρίσεων, των εγκλημάτων μίσους και της ρητορικής μίσους σε ολόκληρη την ΕΕ(7), αύξηση των διαφόρων μορφών ρατσισμού, αντισημιτισμού, ισλαμοφοβίας, ξενοφοβίας, ομοφοβίας, τρανσφοβίας και άλλων μορφών μισαλλοδοξίας, καθώς και ανησυχητική αύξηση της ρητορικής μίσους και της υποκίνησης μίσους εντός και εκτός διαδικτύου· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, όπως τα ΛΟΑΤΚΙ + άτομα, τα άτομα που είναι εκτεθειμένα σε φυλετικές διακρίσεις, οι εθνοτικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές μειονότητες οι αυτόχθονες κοινότητες(8),(9), τα άτομα με αναπηρία, τα άτομα που προέρχονται από κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούντα περιβάλλοντα, οι αιτούντες άσυλο, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, αποτελούν συστηματικούς στόχους ρητορικής μίσους και εγκλημάτων μίσους· λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των εγκλημάτων μίσους και της ρητορικής μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στην Ευρώπη(10), καθώς και αύξηση των διακρίσεων και του μίσους κατά των γυναικών· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολλαπλές και διασταυρωτικές διακρίσεις προσφέρουν γόνιμο έδαφος για τη ρητορικής μίσους και τα εγκλήματα μίσους· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα που στοχεύονται από τη ρητορική μίσους αποκλείονται όλο και περισσότερο από την κοινωνία·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση των διακρίσεων και του μίσους επιδεινώνεται σε πολλά κράτη μέλη από εξτρεμιστικά και λαϊκιστικά κινήματα και από το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα του διαδικτυακού περιβάλλοντος και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο διευκολύνει την επαναθυματοποίηση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση αυτή οδηγεί σε επικίνδυνους διαχωρισμούς στην κοινωνία στο σύνολό της και απειλεί τη δημοκρατία·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν δεδομένα που αποδεικνύουν ότι η ρητορική μίσους και τα περιστατικά που υποκινούνται από μίσος εξακολουθούν να μην καταγγέλλονται επαρκώς στην ΕΕ(11), γεγονός που δυσχεραίνει τον ποσοτικό προσδιορισμό της έκτασης του προβλήματος·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην ενημέρωση της κοινωνίας και στη στήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιτικός διάλογος χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από ρητορική μίσους· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προεκλογικές εκστρατείες παρέχουν ιδιαίτερα γόνιμο έδαφος για ρητορική μίσους και υποκίνηση μίσους, γεγονός που επηρεάζει όχι μόνο την πολιτική σφαίρα, αλλά και τη λειτουργία της κοινωνίας γενικότερα και εμβαθύνει την πολιτική πόλωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους κατά των γυναικών σε δημόσια αξιώματα έχει φτάσει σε ανησυχητικό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολιτικοί ηγέτες έχουν ευθύνη και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της μισαλλοδοξίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να δίνουν το παράδειγμα και να καταγγέλλουν δημοσίως περιστατικά μίσους·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανήλικοι αποτελούν ιδιαιτέρως ευάλωτα θύματα ρητορικής μίσους και εγκλημάτων μίσους, μεταξύ άλλων, στο σχολείο ή στο διαδίκτυο, μέσω κυβερνοεκφοβισμού· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιθέσεις αυτές θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα και επηρεάζουν την ανάπτυξη και την σωματική και ψυχική τους υγεία· λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να τους δοθεί ιδιαίτερη προσοχή·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη δεν αντιμετωπίζουν τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους με ισότιμο τρόπο στο οικείο ποινικό τους δίκαιο, κάτι που για ορισμένες ομάδες συνεπάγεται ανεπαρκή προστασία σε ορισμένα μέρη της Ένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό δυσχεραίνει τον καθορισμό μιας κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έλλειψη νομικής προστασίας μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα θύματα·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το ισχύον πλαίσιο της ΕΕ καλύπτει μόνο τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, εθνικής, εθνοτικής ή άλλης καταγωγής· λαμβάνοντας υπόψη ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει ολοκληρωμένος κοινός νομικός ορισμός της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους σε επίπεδο ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει σαφής ανάγκη αποτελεσματικής αντιμετώπισης της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους για άλλους λόγους, όπως το φύλο, ο γενετήσιος προσανατολισμός, το κοινωνικό φύλο, η ταυτότητα φύλου, η έκφραση φύλου, τα χαρακτηριστικά φύλου, η ηλικία, η αναπηρία ή οποιοδήποτε άλλο θεμελιώδες χαρακτηριστικό, ιδίως εκείνα που προστατεύονται δυνάμει του άρθρου 21 του Χάρτη, ή κάθε συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ πρέπει να προστατεύει τα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινωνίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον εντοπισμό των ατόμων, των ομάδων ή των κοινοτήτων που είναι περισσότερο ευάλωτα στη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, προκειμένου να αποφευχθεί ο αρνητικός αντίκτυπος στην προστασία των θυμάτων·

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ θεσπίζει σαφείς απαιτήσεις για τη συμπερίληψη νέων τομέων εγκληματικότητας στον κατάλογο των διασυνοριακών εγκλημάτων της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιδιαίτερη διασυνοριακή διάσταση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο είναι σαφής· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός τονίζει την ανάγκη αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου σε ευρωπαϊκό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αναγκαίο να καταπολεμηθεί η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους σε κοινή βάση και σε επίπεδο ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει την ευθύνη να δράσει·

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η απάντηση του ποινικού δικαίου της ΕΕ στη ρητορική μίσους και στα εγκλήματα μίσους θα πρέπει να είναι ισχυρή, αναλογική και προσαρμοσμένη στον σκοπό που επιδιώκει προκειμένου να προστατεύεται δεόντως το θύμα και να δίνεται η δέουσα βαρύτητα στην ελευθερία της έκφρασης και πληροφόρησης, που αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ θα πρέπει να εγγυηθεί ότι τυχόν περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών για τη φίμωση μειονοτήτων ή την καταστολή της κριτικής· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σχετικά με την ελευθερία έκφρασης πρέπει να τηρούνται κατά τη θέσπιση μέτρων προστασίας από τη ρητορική μίσους·

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύονται στον αγώνα κατά της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους είναι πρωτίστως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία αυτή θα πρέπει να είναι καθολική· λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία από τη μισαλλοδοξία, είτε πρόκειται για φυλετική καταγωγή, είτε βασίζεται σε εθνική καταγωγή, γενετήσιο προσανατολισμό, θρησκεία, ιδεολογία, ηλικία, γνώμη ή οποιαδήποτε άλλη προσωπική, σωματική ή κοινωνική κατάσταση ή περίσταση, ανεξάρτητα από τη μορφή έκφρασής της, δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε ορισμένους λόγους ή κίνητρα·

ΙΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι αλλαγές στις κοινωνικές δυναμικές μπορούν να δημιουργήσουν νέα κίνητρα για ρητορική μίσους και εγκλήματα μίσους που πρέπει να αντιμετωπιστούν από κοινό πλαίσιο της ΕΕ και οι οποίες απαιτούν επέκταση του άρθρου 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, που καθορίζει τον κατάλογο των εγκλημάτων της ΕΕ·

ΙΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2021 η Επιτροπή παρουσίασε ανακοίνωση με τίτλο «Μια πιο συμπεριληπτική και προστατευτική Ευρώπη: επέκταση του καταλόγου των εγκλημάτων της ΕΕ ώστε να περιλαμβάνει τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους», με σκοπό την προσθήκη των εγκλημάτων μίσους και της ρητορικής μίσους στον κατάλογο των τομέων εγκληματικότητας στους οποίους το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν να θεσπίζουν ελάχιστους κανόνες για τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων που ισχύουν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως προβλέπεται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Συμβούλιο πρέπει να εκδώσει σχετική απόφαση·

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω απόφαση του Συμβουλίου θα αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία της αναγκαίας νομικής βάσης για την έκδοση, ως δεύτερο βήμα, ενός κοινού νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους σε ολόκληρη την ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτείται επειγόντως ένα τέτοιο κοινό νομικό πλαίσιο για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων και, ως εκ τούτου, για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους σε κοινή ευρωπαϊκή βάση, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεπής προστασία των δυνητικών θυμάτων τέτοιων πράξεων σε ολόκληρη την Ένωση·

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Συμβούλιο δεν έχει ακόμη εκδώσει απόφαση· λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένα κράτη μέλη παρεμποδίζουν την επίτευξη απτής προόδου όσον αφορά τον συγκεκριμένο φάκελο στο Συμβούλιο·

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο για τις αποφάσεις που προσδιορίζουν «άλλους τομείς εγκληματικότητας»· λαμβάνοντας υπόψη ότι η απαίτηση αυτή έχει αποδειχθεί επιζήμια για την επίτευξη της αναγκαίας κοινής προόδου όσον αφορά την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους σε ολόκληρη την Ένωση·

1.  καλεί επιτακτικά το Συμβούλιο να εγκρίνει απόφαση για τη συμπερίληψη της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους μεταξύ των ποινικών αδικημάτων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο που προβλέπεται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, ώστε η Επιτροπή να μπορέσει να κινήσει το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας·

2.  υπενθυμίζει ότι η ποινική νομοθεσία των κρατών μελών αντιμετωπίζει διαφορετικά τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, ότι ελάχιστοι εναρμονισμένοι κανόνες σε επίπεδο ΕΕ υπάρχουν μόνο όταν τα εγκλήματα αυτά διαπράττονται εις βάρος ομάδας ή ατόμου και βασίζονται στη φυλή του, το χρώμα του, τη θρησκεία του, τις καταβολές του, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή του, γεγονός που δυσχεραίνει την εφαρμογή μιας επιτυχούς κοινής στρατηγικής για την ουσιαστική πάταξη του μίσους·

3.  αποδοκιμάζει έντονα το γεγονός ότι έχουν παρέλθει σχεδόν δύο χρόνια από τη δημοσίευση της ανακοίνωσης της Επιτροπής και ότι το Συμβούλιο δεν έχει σημειώσει ακόμα πρόοδο, παρότι μπόρεσε να επεκτείνει ταχέως τον κατάλογο των εγκλημάτων της ΕΕ για άλλους σκοπούς· αποδοκιμάζει την αδράνεια αυτή υπό το φως της αύξησης της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους·

4.  καλεί τα κράτη μέλη να συνεργαστούν υπεύθυνα και εποικοδομητικά για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του Συμβουλίου προκειμένου να εκδοθεί απόφαση του Συμβουλίου πριν από το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου·

5.  καλεί επιτακτικά τα κράτη μέλη να στηρίξουν ή, τουλάχιστον, να μην αντιταχθούν στην έγκριση του σχεδίου απόφασης·

6.  καλεί την τρέχουσα και τη μελλοντική Προεδρία του Συμβουλίου της Ένωσης να εξετάσουν την πρόταση της Επιτροπής κατά προτεραιότητα όταν καταρτίζουν την ημερήσια διάταξής τους και όταν καθορίζουν τους στόχους τους·

7.  συνιστά να τροποποιηθεί το άρθρο 83 ΣΛΕΕ ώστε να υπόκειται σε ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία και όχι στην τρέχουσα απαιτούμενη ομοφωνία· ζητεί να ενεργοποιηθεί εν προκειμένω η «ρήτρα γέφυρας»·

8.  τονίζει ότι η μελλοντική νομοθεσία της ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους πρέπει να προστατεύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να επιδιώκει την πρόληψη βλάβης, να διασφαλίζει την ισότητα και να καταπολεμά το μίσος και τη μισαλλοδοξία, ανεξάρτητα από τα κίνητρα·

9.  υπενθυμίζει ότι η προστασία πρέπει να είναι καθολική, με ιδιαίτερη έμφαση στα στοχευόμενα άτομα και τις ευάλωτες ομάδες και κοινότητες·

10.  υπενθυμίζει ότι η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί θεμελιώδη αξία των δημοκρατικών κοινωνιών και δεν θα πρέπει να περιορίζεται αδικαιολόγητα· υπενθυμίζει περαιτέρω ότι οποιαδήποτε νομοθεσία για τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας· υπογραμμίζει ότι η ελευθερία της έκφρασης πρέπει να ασκείται εντός του νόμου και σύμφωνα με το άρθρο 11 του Χάρτη και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως ασπίδα για τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους·

11.  ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο μιας ανοικτής προσέγγισης, σύμφωνα με την οποία ο κατάλογος των λόγων διακρίσεων δεν θα περιορίζεται σε έναν κλειστό κατάλογο προκειμένου να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους που υποκινούνται από νέες και μεταβαλλόμενες κοινωνικές δυναμικές·

12.  επισημαίνει ότι η κατάχρηση του διαδικτύου και το επιχειρηματικό μοντέλο των πλατφορμών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο βασίζεται σε μικροστοχευμένη διαφήμιση, συμβάλλουν στη διάδοση και την ενίσχυση της ρητορικής μίσους που υποκινεί τις διακρίσεις και τη βία και αυξάνει τον κίνδυνο επαναθυματοποίησης· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την ορθή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας, όπως ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2065(12), και να αξιοποιήσουν όλα τα μέσα και τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους για την καταπολέμηση της διάδοσης της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο·

13.  υπενθυμίζει την ευθύνη των δημόσιων αρχών όσον αφορά την πρόληψη, τη διερεύνηση, τη δίωξη και την καταγγελία της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους και ότι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα γεγονότα που υποδεικνύουν το στοιχείο του μίσους σε μια τέτοια συμπεριφορά· τονίζει ότι η μελλοντική νομοθεσία της ΕΕ θα πρέπει να στηρίζει και να προωθεί την ισχυρή συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, τους φορείς ισότητας και τους εθνικούς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων·

14.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εστιάσουν στους ανηλίκους, ιδίως σε εκείνους που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, ώστε να τους παράσχουν ειδική προστασία από τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, να αποτρέψουν τέτοιου είδους περιστατικά, συμπεριλαμβανομένης της σχολικής παρενόχλησης και του κυβερνοεκφοβισμού, και να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπό τους στην ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των ανηλίκων,

15.  καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει τη θέσπιση ενός ισχυρού πλαισίου νομικής προστασίας σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να προστατεύονται ουσιαστικά τα θύματα, ιδίως εκείνα που προέρχονται από όλες τις ευάλωτες ομάδες στην ΕΕ· τονίζει την ανάγκη εφαρμογής μιας διατομεακής προσέγγισης και τη σημασία της θέσπισης ολοκληρωμένων μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής κατάρτισης σε επαγγελματίες που ενδέχεται να έρθουν σε επαφή με τα θύματα, καθώς και μέτρων για τη διασφάλιση της προστασίας, της ασφαλούς πρόσβασης σε ανεξάρτητη δικαιοσύνη, εξειδικευμένων υπηρεσιών υποστήριξης και αποζημιώσεων για τα θύματα· τονίζει ότι τα θύματα θα πρέπει να είναι σε θέση να καταγγείλουν τις εμπειρίες τους στις αρμόδιες αρχές και να προστατεύονται· υπενθυμίζει ότι η διασφάλιση της νομικής προστασίας των θυμάτων θα δημιουργούσε ένα ασφαλές περιβάλλον το οποίο θα συνέβαλλε στην ενίσχυση της υποβολής καταγγελιών, το οποίο είναι απαραίτητο για την τεκμηρίωση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους·

16.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και οργανισμούς της Ένωσης, να θεσπίσουν επαρκή συστήματα συλλογής δεδομένων για την απόκτηση αξιόπιστων, συγκρίσιμων, αναλυτικών και ανώνυμων δεδομένων σχετικά με περιστατικά μίσους, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων μίσους, σύμφωνα με τα σχετικά εθνικά νομικά πλαίσια και τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, καθώς και επαρκείς μηχανισμούς παρακολούθησης για τη βελτίωση της συνεχιζόμενης διαθεσιμότητας, συγκρισιμότητας και ποιότητας των δεδομένων που συλλέγονται και για την αξιολόγηση του αντικτύπου της νομοθεσίας και των πολιτικών στην καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους·

17.  αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

(1) ΕΕ L 328 της 6.12.2008, σ. 55.
(2) ΕΕ C 425 της 20.10.2021, σ. 28.
(3) ΕΕ C 117 της 11.3.2022, σ. 88.
(4) ΕΕ C 363 της 28.10.2020, σ. 13.
(5) Απόφαση του Δικαστηρίου της 30ής Απριλίου 1996, στην υπόθεση C-13/94, P κατά S και Cornwall County Council, C-13/94, ECLI:EU:C:1996:170· απόφαση του Δικαστηρίου της 7ης Ιανουαρίου 2004, στην υπόθεση C-117/01, K.B. κατά National Health Service Pensions Agency and Secretary of State for Health, ECLI:EU:C:2004:7· απόφαση του Δικαστηρίου της 27ης Απριλίου 2006, στην υπόθεση C-423/04, Sarah Margaret Richards κατά Secretary of State for Work and Pensions, ECLI:EU:C:2006:256· και απόφαση του Δικαστηρίου της 26ης Ιουνίου 2018, στην υπόθεση C-451/16, M.B. κατά Secretary of State for Work and Pensions, ECLI:EU:C:2018:492.
(6) Ετήσια δεδομένα του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ για τα εγκλήματα μίσους.
(7) Βλ., για παράδειγμα, την ετήσια έκθεση σχετικά με τις δραστηριότητες της ECRI που καλύπτει την περίοδο από 1η Ιανουαρίου έως 31η Δεκεμβρίου 2019 και την ετήσια έκθεση σχετικά με τις δραστηριότητες της ECRI που καλύπτει την περίοδο από 1η Ιανουαρίου έως 31η Δεκεμβρίου 2020, καθώς και τη μελέτη που ανατέθηκε από το Θεματικό Τμήμα Δικαιωμάτων των Πολιτών και Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο «Hate speech and hate crime in the EU and the evaluation of online content regulation approaches» (Ρητορική μίσους και εγκλήματα μίσους στην ΕΕ και αξιολόγηση των προσεγγίσεων για ρύθμιση του περιεχομένου στο διαδίκτυο), που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2020.
(8) Lingaas, C., «Hate Speech and Racialised Discrimination of the Norwegian Sámi: Legal Responses and Responsibility» (Ρητορική μίσους και Φυλετικές Διακρίσεις κατά των Σάμι της Νορβηγίας : νομικές απαντήσεις και ευθύνη), Oslo Law Review, τόμος 8, αριθ. 2, 2021, σ. 88-107.
(9) Civil Rights Defenders, «Joint submission to the UN Universal Periodic Review of Sweden –35th Session of the UPR Working Group of the Human Rights Council – January 2020» [Κοινή υποβολή στην καθολική περιοδική εξέταση (UPR) του ΟΗΕ για τη Σουηδία - 35η σύνοδος της ομάδας εργασίας UPR του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ - Ιανουάριος 2020], 2019.
(10) ILGA Europe, «2023 Annual Review of the Human Rights Situation of Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex People in Europe and Central Asia» (Ετήσια επισκόπηση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς και ίντερσεξ ατόμων στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία), Φεβρουάριος 2023.
(11) Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Encouraging hate crime reporting – The role of law enforcement and other authorities» (Ενθάρρυνση της καταγγελίας εγκλημάτων μίσους – Ο ρόλος των αρχών επιβολής του νόμου και άλλων αρχών), 2021.
(12) Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2065 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 2022, σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και την τροποποίηση της οδηγίας 2000/31/ΕΚ (πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες) (ΕΕ L 277 της 27.10.2022, σ. 1).

Τελευταία ενημέρωση: 20 Ιουνίου 2024Ανακοίνωση νομικού περιεχομένου - Πολιτική απορρήτου