Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 26, 28–37, art. 67 ust. 1 i 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając obrady dotyczące petycji nr 0146/2023, które toczyły się na posiedzeniu Komisji Petycji 29 listopada 2023 r.,

–  uwzględniając wysłuchanie publiczne pt. „Granice Schengen – kwestie poruszone przez składających petycje”, które 18 lipca 2023 r. poprowadziły wspólnie Komisja Petycji wraz z Komisją Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,

–  uwzględniając komunikat Komisji z 16 listopada 2022 r. pt.: „Wzmocnienie strefy Schengen dzięki pełnemu uczestnictwu Bułgarii, Rumunii i Chorwacji w obszarze bez kontroli na granicach wewnętrznych” (COM(2022)0636),

–  uwzględniając swoje rezolucje z 18 października 2022 r. w sprawie przystąpienia Rumunii i Bułgarii do strefy Schengen(1) oraz z 12 lipca 2023 r. w sprawie przystąpienia do strefy Schengen(2),

–  uwzględniając jednomyślną decyzję Rady z 30 grudnia 2023 r. o przyjęciu Rumunii i Bułgarii do strefy Schengen, rozpoczynając od zniesienia kontroli na granicach powietrznych i morskich od marca 2024 r.;

–  uwzględniając swoją rezolucję z 25 listopada 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa parkingów dla samochodów ciężarowych w UE(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 9 maja 2023 r. w sprawie nowych unijnych ram mobilności miejskiej(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 13 czerwca 2023 r. w sprawie dużych projektów dotyczących infrastruktury transportowej w UE – wdrażanie projektów oraz monitorowanie i kontrola finansowania unijnego(5),

–  uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej zmieniającego rozporządzenie (UE) 2021/1153 i rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylającego rozporządzenie (UE) nr 1315/2013 (COM(2021)0812),

–  uwzględniając art. 227 ust. 2 Regulaminu,

A.  mając na uwadze, że setki pojazdów ciężarowych są codziennie zatrzymywane na wewnętrznych granicach UE, w tym na granicach między państwami członkowskimi strefy Schengen a państwami członkowskimi UE spoza tej strefy, gdzie borykają się z bardzo długimi okresami oczekiwania i opóźnieniami wynikającymi z przetwarzania danych i kontroli; mając na uwadze, że obowiązujące europejskie ramy prawne nie przewidują ani nie regulują konkretnie maksymalnego terminu przetwarzania danych dotyczących towarów na granicach;

B.  mając na uwadze, że przyczyny tych kolejek i opóźnień na granicach państw członkowskich można przypisać wielu czynnikom administracyjnym, operacyjnym, związanym z bezpieczeństwem, technicznym lub wynikającym z interoperacyjności, takim jak niewystarczające zdolności operacyjne i techniczne, niedobór personelu, punktów kontrolnych i wag pomostowych przeznaczonych dla pojazdów ciężarowych, a także koncentracja wielu organów instytucjonalnych na granicach i czasochłonne kontrole towarów; mając na uwadze, że art. 22 kodeksu granicznego Schengen(6) ustanawia zasadę braku kontroli i odpraw na granicach wewnętrznych między państwami strefy Schengen, zgodnie z zasadą swobody przepływu określoną w art. 26 ust. 2 TFUE; mając na uwadze, że art. 24 wyraźnie stanowi, iż państwa członkowskie usuwają wszystkie przeszkody w płynnym przepływie ruchu przez drogowe przejścia graniczne na granicach wewnętrznych;

C.  mając na uwadze, że kumulacja pojazdów ciężarowych zarejestrowanych w UE na granicach może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i warunki pracy kierowców, bezpieczeństwo ruchu drogowego i działalność przedsiębiorstw przewozowych, a także wpływać negatywnie na konkurencję i funkcjonowanie jednolitego rynku UE oraz zwiększać koszty ponoszone przez przewoźników drogowych;

D.  mając na uwadze, że Bułgaria i Rumunia nadal czekają na decyzję Rady w sprawie terminu zniesienia kontroli na wewnętrznych granicach lądowych; mając na uwadze, że zniesienie kontroli i odpraw na wewnętrznych granicach lądowych miałoby pozytywny wpływ na udział Rumunii i Bułgarii w jednolitym rynku UE, usuwając przeszkody dla mobilności, które powodują opóźnienia w działalności gospodarczej w wyniku zakłóceń w harmonogramach dostaw towarów;

E.  mając na uwadze, że opóźnienia w przejeździe pojazdów ciężarowych przez granice powodują straty w wysokości setek milionów euro dla europejskich przedsiębiorstw, zwłaszcza w branżach logistyki, turystyki i w branży hotelarsko-gastronomicznej; mając na uwadze, że ryzyko, jakie stwarzają te ograniczenia w przekraczaniu granic, stało się szczególnie widoczne podczas pandemii COVID-19; mając na uwadze, że utrzymanie status quo znacznie osłabia odporność UE w obliczu innych potencjalnych zagrożeń zdrowia publicznego;

F.  mając na uwadze, że długość kolejek pojazdów ciężarowych na zewnętrznych granicach UE z krajami Bałkanów Zachodnich jest szczególnie niepokojąca;

G.  mając na uwadze, że taki stan rzeczy zagraża poważnie zdrowiu i bezpieczeństwu kierowców zawodowych, pogarszając ich warunki pracy i obniżając jakość miejsc pracy w tym zawodzie, a dodatkowo przyczynia się do globalnego niedoboru kierowców pojazdów ciężarowych; mając na uwadze, że kierowcy pojazdów ciężarowych we wszystkich państwach członkowskich UE często cierpią na liczne formy przewlekłego bólu, takie jak ból dolnej części pleców, ból kolan i barków; mając na uwadze, że jednocześnie częste arbitralne wymogi dotyczące rozładunku i ponownego załadunku towarów wiążą się ze znacznymi dodatkowymi zagrożeniami dla zdrowia i nierzadko prowadzą do obrażeń, ponieważ kierowcy pojazdów ciężarowych często mogą nie mieć siły fizycznej ani odpowiedniego sprzętu do podnoszenia dużych ciężarów; mając na uwadze, że pracodawcy bez zastanowienia nakładają ten obowiązek i odpowiedzialność na kierowców pojazdów ciężarowych bez dodatkowego wynagrodzenia;

H.  mając na uwadze, że kolejki pojazdów ciężarowych oczekujących na granicach mają bezpośredni wpływ na zdrowie obywateli europejskich, wpływając negatywnie na jakość powietrza, powodując zanieczyszczenie wody i hałas, a także wpływając negatywnie na obszary Natura 2000; mając na uwadze, że na przykład w komunikacie Komisji z 16 maja 2023 r. podkreślono, że co roku emitowanych jest 46 000 ton CO2 z powodu utrzymywanych kontroli na granicach wewnętrznych w Rumunii i Bułgarii;

I.  mając na uwadze, że zagęszczenie ruchu pojazdów ciężarowych obniża także jakość istniejącej infrastruktury, a jednocześnie ogranicza bezpieczeństwo ruchu drogowego i zwiększa ryzyko wypadków drogowych;

J.  mając na uwadze, że niezbędne jest zwiększenie publicznego i prywatnego finansowania bezpiecznych i chronionych parkingów dla pojazdów ciężarowych, by umożliwić kierowcom w pełni bezpieczne przerwy; mając na uwadze, że wzmocnienie narzędzi bezpieczeństwa, na przykład poprzez opracowanie specjalnych aplikacji mobilnych, zmniejszyłoby ryzyko, że kierowcy pojazdów ciężarowych staną się ofiarami przestępstw;

1.  wzywa Parlament, Radę i Komisję, aby podczas opracowywania kluczowych strategii politycznych UE, takich jak transeuropejska sieć transportowa, skupiły się na konkretnych środkach zapewniających sprawne i skuteczne przekraczanie granic w transporcie towarowym;

2.  wzywa Komisję, aby po przeprowadzeniu oceny skutków dotyczącej zagadnień opisanych w niniejszym projekcie rezolucji zaproponowała natychmiastowe i wiążące środki ustawodawcze w celu stworzenia ogólnounijnego standardu przewidującego poświęcenie średnio jednej minuty na obsługę pojazdów ciężarowych na wewnątrzunijnych przejściach granicznych, aby zagwarantować płynność na wewnętrznych granicach strefy Schengen i poza nią, umożliwiając szybki i skuteczny przepływ towarów i usług; podkreśla, że taki środek poprawiłby znacznie konkurencyjność sektora transportu drogowego i zapewniłby jego sprawne funkcjonowanie na jednolitym rynku; podkreśla, że utrzymywanie kontroli na granicach lądowych szkodzi interesom gospodarczym wszystkich państw członkowskich;

3.  podkreśla, że od 2011 r. Komisja powtarza, iż zarówno Rumunia, jak i Bułgaria spełniły wszystkie formalne kryteria przystąpienia do strefy Schengen; podkreśla, że decyzja Rady z 30 grudnia 2023 r. o zniesieniu kontroli na granicach powietrznych i morskich w Rumunii i Bułgarii jedynie częściowo rozwiązuje kwestię obecnego zakłócenia jednolitego rynku; podkreśla, że decyzja ta nie rozwiązuje największego i najpilniejszego problemu, a mianowicie lądowych przejść granicznych, gdzie kontrole są utrzymywane na lądowej granicy Schengen, co utrudnia jej bezproblemowe przekraczanie przez pojazdy ciężarowe, autobusy, samochody prywatne i pociągi; przypomina, że od dawna opowiada się za poparciem pełnego stosowania dorobku Schengen w odniesieniu do Bułgarii i Rumunii; wzywa prezydencję belgijską i wszystkich członków Rady do jak najszybszego przyjęcia, nie później niż do połowy 2024 r., decyzji w sprawie pełnego stosowania dorobku Schengen w Rumunii i Bułgarii;

4.  zwraca się zatem do Komisji, by zagwarantowała przestrzeganie i monitorowanie stosowania podjętych środków, w tym poprzez nakładanie kar; podkreśla, że potrzebne jest odpowiednie i wystarczające unijne finansowanie i wsparcie techniczne;

5.  apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby prawodawstwo UE zezwalało kierowcom pojazdów ciężarowych na korzystanie z mniejszych przejść granicznych, gdy główne drogi są zamknięte z powodu prac konserwacyjnych, aby uniknąć sytuacji, w której kierowcy będą uzależnieni od arbitralnych działań poszczególnych krajów, jest to bowiem kwestia leżąca w ogólnym interesie UE;

6.  wzywa Komisję, aby we współpracy z państwami członkowskimi i odpowiednimi zainteresowanymi stronami przedstawiła konkretne środki, których celem jest rozwiązanie problemu niedoboru kierowców zawodowych w UE poprzez pobudzanie zainteresowania młodych ludzi w drodze finansowania specjalnych szkoleń i przekwalifikowania oraz zdobywania kwalifikacji oraz wspierania partnerstw między szkołami zawodowymi a przedsiębiorstwami transportowymi, w tym dzięki specjalnemu wsparciu budżetowemu UE;

7.  wzywa państwa członkowskie do dalszych wzmożonych wysiłków na rzecz wzmocnienia współpracy transgranicznej w ściganiu przestępstw kradzieży towarów z pojazdów ciężarowych;

8.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie i właściwym organom krajowym.

(1) Dz.U. C 149 z 28.4.2023, s. 11. (2) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0278. (3) Dz.U. C 224 z 8.6.2022, s. 95. (4) Dz.U. C, C/2023/1058 z 15.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2023/1058/oj. (5) Dz.U. C, C/2024/481 z 23.1.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/481/oj. (6) Rozporządzenie (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. L 77 z 23.3.2016, s. 1).