Parlament Europejski,

–  uwzględniając decyzje Konferencji Przewodniczących z 14 i 19 marca 2024 r. zatwierdzające projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego ustanawiającego międzyinstytucjonalny organ ds. norm etycznych dla członków instytucji i organów doradczych wymienionych w art. 13 Traktatu o Unii Europejskiej,

–  uwzględniając projekt Porozumienia między Parlamentem Europejskim, Radą, Komisją Europejską, Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskim Bankiem Centralnym, Europejskim Trybunałem Obrachunkowym, Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Europejskim Komitetem Regionów ustanawiającego międzyinstytucjonalny organ ds. norm etycznych dla członków instytucji i organów doradczych wymienionych w art. 13 Traktatu o Unii Europejskiej (porozumienie),

–  uwzględniając art. 13 Traktatu o Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 232 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 czerwca 2023 r. w sprawie wniosku dotyczącego międzyinstytucjonalnego organu ds. etyki wraz załącznikami (COM(2023)311),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2021 r. w sprawie wzmocnienia przejrzystości i uczciwości w instytucjach UE poprzez ustanowienie niezależnego unijnego organu ds. etyki(1),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 15 grudnia 2022 r. w sprawie podejrzeń o korupcję ze strony Kataru oraz szerszej potrzeby przejrzystości i odpowiedzialności w instytucjach europejskich(2),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie ustanowienia niezależnego unijnego organu ds. etyki(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie działań następczych w związku ze środkami, o które zwrócił się Parlament w celu wzmocnienia integralności instytucji europejskich(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie ustanowienia unijnego organu ds. etyki(5),

–  uwzględniając swoją rezolucję z 13 lipca 2023 r. w sprawie zaleceń dotyczących reformy przepisów Parlamentu Europejskiego w zakresie przejrzystości, uczciwości, odpowiedzialności i walki z korupcją(6),

–  uwzględniając art. 148 ust. 1 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Konstytucyjnych (A9-0181/2024),

A.  mając na uwadze, że niezależność, przejrzystość i rozliczalność instytucji UE mają ogromne znaczenie dla ich legitymacji demokratycznej i dla zwiększenia zaufania obywateli, mając na uwadze, że Parlament Europejski zalicza się dziś do najbardziej przejrzystych organów ustawodawczych na świecie;

B.  mając na uwadze, że trzeba usunąć niedociągnięcia wynikające z obecnych ram etycznych, które nie są jednolite w instytucjach, organach, urzędach i agencjach UE i przewidują różne zasady, procedury i poziomy egzekwowania;

C.  mając na uwadze, że w rezolucji z 16 września 2021 r.(7) Parlament zaproponował, aby utworzyć ambitny, prawdziwy i niezależny organ ds. etyki, a później przypomniał o tym w rezolucjach z 16 lutego 2023 r.(8) i 12 lipca 2023 r.(9);

D.  mając na uwadze, że 8 czerwca 2023 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący ustanowienia międzyinstytucjonalnego organu ds. etyki, w którym zaproponowała organ normalizacyjny; mając na uwadze, że poziom ambicji we wniosku Komisji był znacznie niższy niż rezolucjach Parlamentu, a przede wszystkim nie zapewniał on możliwości badania indywidualnych spraw i potencjalnych naruszeń zasad etycznych, a także zalecania sankcji;

E.  mając na uwadze, że rezolucje Parlamentu z 16 lutego 2023 r.(10) i , oraz z 12 lipca 2023 r. (11) służyły jako mandat negocjacyjny Parlamentu;

F.  mając na uwadze, że międzyinstytucjonalny organ ds. etyki pomoże zwiększyć zaufanie do instytucji Unii, wzmocnić ich legitymację demokratyczną i budować kulturę instytucjonalną opartą na najwyższych normach etycznych;

G.  mając na uwadze, że obecne zasady etyczne Parlamentu zawarte w Regulaminie przewidują wiele standardowych oświadczeń pisemnych, w tym oświadczeń o interesach prywatnych, oświadczeń majątkowych, oświadczeń dotyczących świadomości istnienia konfliktu interesów wśród osób pełniących różne funkcje, sprawozdawców, kontrsprawozdawców i uczestników oficjalnych delegacji lub negocjacji międzyinstytucjonalnych, oświadczeń dotyczących zaplanowanych spotkań z przedstawicielami grup interesu, również w przypadku oddelegowania do tego asystentów, oświadczeń o tym, od kogo sprawozdawcy otrzymali informacje, oświadczeń o udziale w wydarzeniach organizowanych przez osoby trzecie, oświadczeń o prezentach i oświadczeń zespołów międzypartyjnych lub nieoficjalnych grup o zewnętrznym wsparciu finansowym;

1.  wyraża zadowolenie z porozumienia, które umożliwia rozwój solidnych wspólnych norm etycznych oraz wymianę najlepszych praktyk i pozwala na rozpatrywanie na wniosek instytucji lub organu doradczego będących stroną porozumienia indywidualnych spraw związanych z oświadczeniami ich członków przez niezależnych ekspertów;

2.  podkreśla, że ostateczne uprawnienia decyzyjne w zakresie wdrażania pozostają w gestii właściwych jednostek instytucji lub organów; zauważa, że wszelkie konsultacje z niezależnymi ekspertami w indywidualnych sprawach rozpoczynają się od złożenia przez stronę porozumienia wniosku dotyczącego jej członków zgodnie z jej przepisami wewnętrznymi; podkreśla, że oświadczenia o stanie majątkowym kandydatów na komisarzy, jako sprawy wysokiego szczebla wykraczające poza interesy danej instytucji, powinny co do zasady podlegać badaniu przez niezależnych ekspertów;

3.  powtarza jednak, że Parlament nadal w pełni opowiada się za utworzeniem niezależnego organu ds. etyki, mającego możliwość prowadzenia dochodzeń z własnej inicjatywy i wydawania zaleceń w sprawie sankcji odpowiedzialnym jednostkom uczestniczących instytucji lub organów, składającego się z niezależnych ekspertów jako pełnoprawnych członków, którego zakres działania obejmowałby członków instytucji i organów UE przed, w trakcie i po zakończeniu ich kadencji lub służby, a także pracowników, jak przewidziano w rezolucji Parlamentu z dnia 16 września 2021 r. (12) i powtórzono w rezolucjach z dnia 16 lutego 2023 r.(13) i z dnia 12 lipca 2023 r. i(14);

4.  ubolewa, że Rada Europejska postanowiła nie przystępować do umowy;

5.  ubolewa, że Rada jest niechętna rozszerzeniu zakresu porozumienia co najmniej na przedstawicieli szczebla ministerialnego państwa członkowskiego sprawującego prezydencję w Radzie, argumentując, że w traktatach nie ma podstawy prawnej do przyjęcia wspólnych minimalnych standardów mających zastosowanie do przedstawicieli państw członkowskich; zobowiązuje się do wykorzystania pierwszego przeglądu porozumienia do wyeliminowania tej luki prawnej, a w międzyczasie wzywa przyszłe prezydencje Rady do dobrowolnego stosowania jego postanowień; jest zdania, że członków Rady, tak jak posłów do Parlamentu Europejskiego, mogłyby wiązać przepisy, które Rada ustanowiłaby w ramach swoich uprawnień do samoorganizacji i które miałyby pierwszeństwo w przypadku konfliktu z przepisami krajowymi; podkreśla w tym kontekście, że przedstawiciele państw członkowskich zebrani w Radzie działają przy przyjmowaniu aktów prawnych UE w charakterze członków Rady; zobowiązuje się do uzyskania prawnego wyjaśnienia, czy Rada może wiązać swoich członków wspólnymi minimalnymi standardami;

6.  jest zdania, że udostępnione zasoby muszą umożliwiać prawidłowe funkcjonowanie zarówno międzyinstytucjonalngo organu ds. norm etycznych (zwanego dalej „organem”), w skład którego wchodzi jeden przedstawiciel każdej ze stron porozumienia, jak też pięciu niezależnych ekspertów wspomagających przedstawicieli instytucji i dołączających do organu w charakterze obserwatorów, a także zapewnienie wszelkiego niezbędnego wsparcia w tym zakresie; ubolewa, że zgodnie z art. 17 porozumienia wszelkie koszty wynikające z konsultacji z niezależnymi ekspertami pokrywa strona wnioskująca o konsultacje, gdyż może to skutkować ograniczeniem liczby takich konsultacji;

7.  jest zdania, że niezależni eksperci powoływani przez strony porozumienia w drodze konsensusu, muszą mieć doświadczenie zawodowe konkretnie w dziedzinie etyki, uczciwości i przejrzystości i spełniać przy tym wymogi określone w art. 5 ust. 2 porozumienia pod względem nienagannego przebiegu kariery zawodowej i doświadczenia w pełnieniu ważnych funkcji w instytucjach europejskich, krajowych lub w międzynarodowych organizacjach publicznych;

8.  podkreśla zasadniczą rolę niezależnych ekspertów w rozpatrywaniu indywidualnych spraw na wniosek jednej ze stron porozumienia; jest zdania, że niezmiernie korzystne dla opracowania lub aktualizacji normy etycznej byłoby, gdyby każda strona wysyłała niezależnym ekspertom niewielką próbkę losowo wybranych spraw;

9.  uważa, że organ powinien korzystać z przysługujących instytucjom uprawnień do zwracania się do swoich członków o informacje lub opierać się na zgodzie władz krajowych na udostępnienie informacji; uważa, że niezależni eksperci powinni mieć możliwość wymieniania informacji z organami krajowymi, jeśli jest to konieczne do wykonywania ich zadań, przy jednoczesnym traktowaniu takich informacji z taką samą poufnością, jak organ, od którego pochodzą; podkreśla w związku z tym, że niezależni eksperci powinni mieć dostęp do dokumentów administracyjnych uczestniczących stron, zwłaszcza strony konsultującej się z nimi w danej sprawie, co pozwoli im na przeprowadzanie należycie uzasadnionych i należycie udokumentowanych ocen;

10.  zauważa, że niezależni eksperci wyznaczają mówcę ze swojego grona; jest zdania, że niezależni eksperci powinni w pełni autonomicznie organizować swoje prace i zwoływać posiedzenia;

11.  uważa, że nie naruszając ogólnego rozporządzenia o ochronie danych ani praw osobistych, dana instytucja lub organ doradczy powinny podawać do wiadomości publicznej uzasadnione zalecenie niezależnych ekspertów wraz z decyzją właściwego organu, który, jeżeli nie zastosuje się w pełni do zaleceń, powinien to uzasadnić;

12.  wzywa organ, aby dawał przykład przejrzystości, publikując wszystkie zalecenia, sprawozdania roczne, decyzje i rejestry wydatków w formacie otwartych danych nadającym się do odczytu maszynowego, dostępnym dla wszystkich obywateli i zgodnie z obowiązującymi przepisami o ochronie danych, w tym m.in. pisemną opinię niezależnych ekspertów na temat samooceny instytucji zgodnie z art. 10 porozumienia oraz zanonimizowane i zagregowane roczne sprawozdanie za każdy rok, które podsumowuje w formie zagregowanej i zanonimizowanej konsultacje i pytania przedstawione przez strony porozumienia oraz działania następcze podjęte w związku z tymi konsultacjami i pytaniami zgodnie z art. 7 ust. 4 porozumienia; podkreśla, jak ważne są ochrona prywatności zainteresowanych osób fizycznych w odpowiednim zakresie oraz domniemanie niewinności; wzywa strony porozumienia do opracowania wspólnych wytycznych dotyczących konsultacji z niezależnymi ekspertami oraz do publikacji ich zaleceń;

13.  uważa, że aby organ był w pełni skuteczny, musiałby połączyć funkcje istniejących organów odpowiedzialnych za etykę, a zatem w przypadkach wymagających szczególnej uwagi lub w celu opracowania lub zaktualizowania normy etycznej każda uczestnicząca strona powinna konsultować się z niezależnymi ekspertami;

14.  podkreśla potrzebę określenia sposobu ustalania mandatu wiceprzewodniczącego reprezentującego Parlament w tym organie oraz wprowadzenia odpowiednich mechanizmów rozliczalności;

15.  uważa za konieczne doprecyzowanie, kto będzie zastępcą przedstawiciela Parlamentu w tym organie;

16.  uważa, że Komisja Spraw Konstytucyjnych powinna odgrywać rolę w określaniu mandatu wiceprzewodniczącego reprezentującego Parlament w tym organie, a także w rozliczaniu wiceprzewodniczącego i jego zastępcy; uważa, że niezwykle ważne jest, aby posłowie do Parlamentu Europejskiego mieli wpływ na opracowywanie norm, które będą dla nich wiążące;

17.  niezmiennie zależy mu na konstruktywnym udziale w przeglądzie porozumienia, który ma zostać przeprowadzony trzy lata po wejściu porozumienia w życie, aby usprawnić i wzmocnić organ zgodnie z art. 21 porozumienia;

18.  przypomina swoje stanowisko, zgodnie z którym organ powinien mieć możliwość prowadzenia z własnej inicjatywy dochodzeń w sprawie domniemanych naruszeń zasad etycznych przez urzędników i pracowników instytucji UE, a także prowadzenia dochodzeń na miejscu i w oparciu o dokumentację na podstawie informacji, które sam zbierze lub otrzyma od osób trzecich;

19.  zatwierdza zawarcie porozumienia znajdującego się w załączniku;

20.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do podpisania porozumienia z przewodniczącym Rady, przewodniczącą Komisji, przewodniczącym Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, prezes Europejskiego Banku Centralnego, prezesem Trybunału Obrachunkowego, przewodniczącym Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i przewodniczącym Komitetu Regionów oraz do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;

21.  zobowiązuje swoją przewodniczącą, aby przekazała niniejszą decyzję wraz z załącznikiem tytułem informacji wszystkim stronom porozumienia.

(1) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 159. (2) Dz.U. C 177 z 17.5.2023, s. 109. (3) Dz.U. C 283 z 11.8.2023, s. 31. (4) Dz.U. C 283 z 11.8.2023, s. 27. (5) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0281. (6) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0292. (7) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 159. (8) Dz.U. C 283 z 11.8.2023, s. 31. (9) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0281. (10) Dz.U. C 283 z 11.8.2023, s. 27 i 31. (11) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0281. (12) Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 159. (13) Dz.U. C 283 z 11.8.2023, s. 31. (14) Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0281.

POROZUMIENIE POMIĘDZY PARLAMENTEM EUROPEJSKIM, RADĄ UNII EUROPEJSKIEJ, KOMISJĄ EUROPEJSKĄ, TRYBUNAŁEM SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ, EUROPEJSKIM BANKIEM CENTRALNYM, EUROPEJSKIM TRYBUNAŁEM OBRACHUNKOWYM, EUROPEJSKIM KOMITETEM EKONOMICZNO-SPOŁECZNYM I EUROPEJSKIM KOMITETEM REGIONÓW USTANAWIAJĄCEGO MIĘDZYINSTYTUCJONALNY ORGAN DS. NORM ETYCZNYCH DLA CZŁONKÓW INSTYTUCJI I ORGANÓW DORADCZYCH, O KTÓRYCH MOWA W ART. 13 TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ

(Tekst tego załącznika nie został powtórzony w tym miejscu, ponielważ odpowiada on porozumieniu międzyinstytucjonalnemu opublikowanemu w Dz.U. L, 2024/1365 z 17.5.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/agree_interinstit/2024/1365/oj.)